“Eén woord wil ik jullie zeggen en dat woord is vreugde. Altijd is er, als mensen hun leven aan God wijden, vreugde!” (Paus Franciscus) “Wees werkelijk blij en opgewekt in de Heer” (Vincentius) Wees altijd blij, bid zonder ophouden, dank God voor alles; dat is het wat God van u verlangt in Christus Jezus. (Constituties CMM I, 183)
VREUGDE! februari 2015
1
“Dit alles heb Ik jullie gezegd om jullie deelgenoot te maken van mijn eigen vreugde, en zo jullie vreugde volkomen te maken.” (Joh. 15, 11).
De boeken van het Oude Testament hebben voorzegd dat de vreugde van het heil in de tijd van de Messias overvloedig zou zijn. De profeet Jesaja richt zich tot de verwachte Messias en begroet hem jubelend: “U hebt het volk weer groot gemaakt, diepe vreugde gaf u het” (Jes. 9, 2). Hij bemoedigt de inwoners van Sion om hem met gezangen te ontvangen: “Juich en zing van vreugde!” (Jes. 12, 6). Wie hem al in de verte heeft gezien, zegt de profeet, moet het anderen berichten: “Klim op een hoge berg, met uw boodschap van vreugde, Sion, verhef met kracht uw stem, Jeruzalem, bode van vreugde” (Jes. 40, 9). De hele schepping neemt deel aan deze vreugde van het heil: “Juich, hemel! Jubel, aarde! Bergen, breek uit in gejuich! De Heer heeft zijn volk getroost, hij heeft zich over de armen ontfermd” (Jes. 49, 13). (…) Dit is de vreugde die we elke dag mogen ervaren, te midden van de kleine en alledaagse dingen van ons leven, als antwoord op de liefdevolle uitnodiging van God, onze Vader: “Mijn kind, doe jezelf tegoed, zo veel als je kunt… Je hoeft je het geluk van deze dag niet te ontzeggen” (Sir. 14, 11.14 ). Wat een vaderlijke tederheid klinkt in deze woorden door!
2
VREUGDE! februari 2015
Vragen voor meditatie en uitwisseling 1. Denk na over de bronnen van vreugde in je persoonlijk leven. Wat geeft vreugde aan je leven? 2. Kun je enkele momenten benoemen waarop je de vreugde van het evangelie in het bijzonder hebt ervaren? 3. Hoe deel je je vreugde met je medebroeders en –zusters? Hoe delen zij hun vreugde met jou? 4. “God houdt van een blijmoedige gever”. Welke vreugde ervaar je in je werk en in je apostolaat?
VREUGDE! februari 2015
3
Tekst voor verdieping en meditatie Lees de volgende paragrafen uit De vreugde van het Evangelie, een tekst van paus Franciscus. Zet een streep onder de twee zinnen die je het meest aanspreken. Vergelijk het met iemand anders en leg uit waarom jij die zinnen zo bijzonder vindt. Een vreugde die zich vernieuwt en meedeelt 1.De vreugde van het evangelie vervult het hart en heel het leven van alle mensen die vanuit de ontmoeting met Jezus leven. Wie zich voor zijn heilbrengende boodschap openstelt, mag zich bevrijd weten van zonde, verdriet, innerlijke leegte en isolement. In Jezus Christus is er altijd nieuwe vreugde en ontstaat er ook altijd nieuwe vreugde. In deze brief wil ik me richten tot alle christenen en wegen aanduiden voor de Kerk in de komende jaren: ik wil de gelovigen uitnodigen voor een nieuw hoofdstuk in het uitdragen van het evangelie, een hoofdstuk dat wordt getekend door vreugde. 2. Een groot gevaar in de wereld van vandaag, met zulke belastende en overdadige consumptieprikkels, is dat mensen treurig ieder-voorzichzelf leven, omdat ze bezitterig en gemakzuchtig zijn geworden, oppervlakkig vermaak najagen en hun geweten tot zwijgen hebben gebracht. Wanneer het innerlijk leven van mensen zo geheel door hun eigen zorgen en belangstelling wordt beheerst, is er geen ruimte meer voor de ander, geen plaats meer voor de armen. De stem van God wordt niet meer gehoord, de stille vreugde van zijn liefde wordt niet meer ervaren, het verlangen om goed te doen leeft niet meer. Dat is een reëel risico, ook voor ons gelovigen, altijd weer. Veel mensen vallen eraan ten prooi, ze worden rancuneus en ontevreden, veranderen in mensen waar geen leven meer van uitgaat. Maar een waardig en volwaardig leven leiden, dat is iets anders… Heel anders is het leven dat God ons toewenst, het leven in de Geest dat zijn inspiratie vindt in het hart van de verrezen Christus. 3. Ik nodig alle gelovigen uit, overal ter wereld, om de persoonlijke ontmoeting met Jezus opnieuw te laten plaatsvinden, vandaag de dag nog, of tenminste om Hem de gelegenheid te geven u te ontmoeten. Ik 4
VREUGDE! februari 2015
vraag u om dit elke dag te doen, altijd weer. Niemand moet denken dat deze uitnodiging niet voor hem of haar zou gelden, want zoals paus Paulus VI heeft gezegd: “niemand is uitgesloten van de vreugde die door de Heer is gebracht”. Jezus zal mensen die deze stap willen zetten, niet teleur stellen. Als mensen ook maar een kleine stap zetten in zijn richting, zullen ze zien dat Hij daar al op hen staat te wachten, met open armen. Dit is het moment om tot Hem te zeggen: “Heer, ik heb mij laten misleiden, op tal manieren ben ik uw liefde uit de weg gegaan, maar hier ben ik weer om mijn verbond met U te vernieuwen. Ik heb U nodig. Maak het goed, Heer, sluit mij in uw verlossende armen”. Het zal ons goed doen naar Hem terug te keren, als we ons verloren voelen… Ik benadruk het nogmaals: God wordt nooit moe te vergeven, wij zijn het die moe worden om zijn barmhartigheid te vragen. Jezus geeft het voorbeeld, Hij heeft gezegd om “zeventig maal zevenmaal te vergeven” (Mt. 18, 22). Hij heeft laten zien wat het is om zeventig maal zeven maal te vergeven. Telkens weer neemt Hij ons op zijn schouders. Die grenzeloze en rotsvaste liefde verleent ons waardigheid die niemand ons kan ontnemen. Met een tederheid die ons nooit teleur stelt en altijd weer vreugde in ons oproept, helpt Hij ons om ons weer op te richten en opnieuw te beginnen. Laten we niet wegvluchten voor die verrijzenis van Jezus, laten we ons nooit gewonnen geven, wat er ook gebeurt. Dat niets ons méér bezielt, dat we door zijn leven in beweging mogen komen! 4. De boeken van het Oude Testament hebben voorzegd dat de vreugde van het heil in de tijd van de Messias overvloedig zou zijn. De profeet Jesaja richt zich tot de verwachte Messias en begroet hem jubelend: “U hebt het volk weer groot gemaakt, diepe vreugde gaf u het” (Jes. 9, 2). Hij bemoedigt de inwoners van Sion om hem met gezangen te ontvangen: “Juich en zing van vreugde!” (Jes. 12, 6). Wie hem al in de verte heeft gezien, zegt de profeet, moet het anderen berichten: “Klim op een hoge berg, met uw boodschap van vreugde, Sion, verhef met kracht uw stem, Jeruzalem, bode van vreugde.” De hele schepping neemt deel aan deze vreugde van het heil: “Juich, hemel! Jubel, aarde! Bergen, breek uit in gejuich! De Heer heeft zijn volk getroost, hij heeft zich over de armen ontfermd.” (Jes. 49, 13). (…) Dit is de vreugde die we elke dag mogen ervaren, te midden van de kleine en alledaagse dingen van ons leven, als antwoord op de liefdevolle uitnodiging van VREUGDE! februari 2015
5
God, onze Vader: “Mijn kind, doe jezelf tegoed, zo veel als je kunt… Je hoeft je het geluk van deze dag niet te ontzeggen.” (Sir. 14, 11.14). Wat een vaderlijke tederheid klinkt in deze woorden door! 5. Het Evangelie, met daarin het stralende kruis van Christus, nodigt ons voortdurend uit tot vreugde. Enkele voorbeelden kunnen volstaan: “Verheugt u”, is de groet van de engel aan Maria (Lc. 1, 28). Bij het bezoek van Maria aan Elisabeth springt Johannes van vreugde op in de schoot van zijn moeder (Lc. 1, 41). In haar loflied zingt Maria het uit: “Van vreugde juicht mijn geest om God mijn redder” (Lc. 1, 47). Wanneer Jezus zijn dienstwerk begint, roept Johannes uit: “dat vervult mij met grote vreugde” (Joh. 3, 29). Jezus zelf “jubelde het uit, vervuld van de Heilige Geest” (Lc. 10, 21). Zijn boodschap is een bron van vreugde: “Dit alles heb ik jullie gezegd om jullie deelgenoot te maken van mijn eigen vreugde, en zo jullie vreugde volkomen te maken.” (Joh. 15, 11). Onze christelijke vreugde ontspringt uit de bron van zijn overstromend hart. Hij belooft zijn leerlingen: “Maar ook al zijn jullie bedroefd, jullie droefheid zal in vreugde verkeren” (Joh. 16, 20). De Handelingen van de Apostelen vertellen dat in de eerste gemeente “de maaltijden in een geest van dankbaarheid en vol vreugde werden genoten” (2, 46). Overal waar de leerlingen kwamen, “ontstond grote vreugde” (8, 8). Ook te midden van de vervolging waren ze toch “vervuld van vreugde” (13, 52). De pas gedoopte eunuch “zette vol blijdschap zijn reis voort” (8, 39) en de gevangenbewaarder was “verheugd, omdat hij met heel zijn gezin nu in God geloofde” (16, 34). Waarom zullen wij dan ook niet meegaan in deze stroom van vreugde? 6. Veertigdagentijd zonder dat het Pasen wordt: zo lijken sommige christenen te leven. Ik besef uiteraard dat vreugde niet altijd op dezelfde manier kan worden beleefd in de verschillende fases van ons leven, dat er omstandigheden zijn die heel zwaar zijn. Vreugde past zich aan, ze wordt anders. Maar ze is er altijd, soms alleen als een klein lichtstraaltje dat vanuit een diep persoonlijk weten opkomt: de zekerheid dat we bemind zijn, ondanks alles en voorbij alles. Ik begrijp dat mensen die een zwaar lijden te dragen hebben, in verdriet gedompeld kunnen zijn. Toch denk ik dat ook zij, langzaam maar zeker, op een gegeven moment weer ruimte mogen maken voor de vreugde van het geloof, temidden van de ergste nood voor zoiets als een stil en diep vertrouwen. 6
VREUGDE! februari 2015
“Mijn leven is verstoken van vrede, geluk is mij vreemd geworden… Toch geef ik de hoop niet op, want hieraan houd ik vast: grenzeloos is Gods genade, onuitputtelijk is Zijn barmhartigheid. Elke morgen schenkt Hij nieuwe weldaden, veelvuldig blijkt Zijn trouw… Goed is het geduldig te hopen op de Heer die redding brengt.” (Klaagl. 3, 17.21-23.26). 7. Het is een bekende verleiding – een vorm van zelfbeklag of een uitvlucht – te denken dat vreugde alleen mogelijk is als aan voorwaarden is voldaan, vaak tal van voorwaarden. Dit komt onder meer omdat onze technologische samenleving zoveel mogelijkheden aanreikt om in onze behoeften te voorzien, maar toch zo weinig vreugde verschaft. Ik kan zeggen dat de mooiste en meest natuurlijke uitingen van vreugde die ik in mijn leven heb gezien, die van arme mensen waren, van mensen die heel weinig hadden om zich aan vast te houden. Ik herinner mij ook die heel authentieke vreugde van mensen die, ondanks een vaak druk werkleven, een gelovig hart hebben weten te bewaren, in alle eenvoud en vrijmoedigheid. Al deze uitingen van vreugde komen, elk op eigen wijze, voort uit de bron van Gods onuitputtelijke liefde, die zich in Jezus Christus heeft geopenbaard. Ik zal niet moe worden de woorden van Benedictus XVI te herhalen die ons werkelijk in het hart van het Evangelie brengen: “Christen-zijn is niet het gevolg van een bepaalde ethische keuze of een of ander hoogstaand idee, maar van een ontmoeting, een gebeurtenis of persoon, die het leven een nieuwe horizon en een betekenisvol perspectief geven.” 8. Alleen dankzij die ontmoeting - of hernieuwde ontmoeting - met de liefde van God, die in een bloeiende vriendschap kan uitgroeien, worden wij bevrijd uit ons beperkte denken en ons in-onszelfopgesloten-zitten. We kunnen ten volle mens worden als we méér dan menselijk durven zijn, als we God toestaan ons boven onszelf uit te tillen en daarin ons meest ware wezen te bereiken. Dat is de bron voor alles wat we doen om het evangelie uit te dragen. Want als we de liefde toelaten die ons leven betekenis geeft, hoe kunnen we dan nalaten om die liefde met anderen te delen? Uit: Paus Franciscus, De Vreugde van het Evangelie (2013). VREUGDE! februari 2015
7
Verantwoording: Dit is de eerste aflevering van ‘VREUGDE!’, een reeks bezinningsmaterialen samengesteld door de Fraters CMM voor het Jaar van het Godgewijde Leven, 2015. Herkomst van de teksten, pagina 1: ‘Één woord wil ik jullie zeggen’, is ontleend aan de toespraak van paus Franciscus aan seminaristen en novicen, in Rome op 6 juli 2013. De tekst op p. 2 is overgenomen uit paragraaf 4 van de Apostolische Exhortatie De vreugde van het Evangelie (Vaticaan 2013). De tekst voor verdieping en meditatie komt daar eveneens uit, par. 1-8. Vincentius gebruikte vaak de woorden ‘blij’ en ‘vreugdevol’ in zijn brieven aan Louise de Marillac; dit citaat is overgenomen uit brief I, 250 (1636). De miniatuur ‘Joy’ is van Ade Bethune; de cartoon van paus Franciscus is van Pat Marrin in de National Catholic Reporter.
8
VREUGDE! februari 2015
