Een nieuwe manier op onze wijze Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar

Bureau van de Rijksvertegenwoordiger op Bonaire

Belastingdienst Caribisch Nederland, Bonaire

Brandweer Korps Caribisch Nederland, Bonaire

Centraal Bureau voor Statistieken Caribisch Nederland

Rijksdienst Caribisch Nederland - Centraal, Bonaire

Belastingdienst Caribisch Nederland, Saba

Brandweer Korps Caribisch Nederland, Saba

Jeugdzorg en Gezinsvoogdij CN, Bonaire

Rijksvertegenwoordiger Wilbert Stolte en zijn team wenst u allen een zalig kerstfeest en een zeer voorspoedig en gezond 2012 , Bon Pasku i Felis Aña, Merry Christmas and Happy New Year! Dat 2012 in het teken mag staan van het samen verder bouwen aan de toekomst van Caribisch Nederland. Representante di Reino, Wilbert Stolte i su tim ta deseá un i tur, Felis Pasku i un 2012 Prospero i Salú. Bon Pasku i Felis Aña, Merry Christmas and Happy New Year! Ku den 2012 nos por sigui traha huntu na futuro di Hulanda Karibense. Representative of the National Governement Wilbert Stolte and his team wish you all a Merry Christmas and a Prosperous and Healthy 2012, Bon Pasku i Felis Aña, Merry Christmas and Happy New Year! That 2012 should be devoted to build together the future of Caribbean Netherlands Bureau van de Rijksvertegenwoordiger voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel+ 599 715 8304, fax 717 0906

Sint Eustatius Mazinga Complex A,B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3370

Na nòmber di Kuerpo di Bombero di Hulanda Karibense mi ke ekspresá e deseo pa den 2012, e pueblonan di Boneiru, St.-Eustatius i Saba por ta, na promé lugá, ‘veilig, safe i sigur’.

A new way on our way Merry Christmas and a happy new year Belastingdienst Caribisch Nederland Bonaire Kaya L.D. Gerharts 12 Postbus 329 Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel:+599 7158585 Fax:+599 7178776

Sint Eustatius Belastingdienst Sint Eustatius Hare Majesteit Queen Beatrixstraat Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3325/3183326, Fax: +599 318 3327

Kaya Rincon, Rincon, Tel: +599 717 6333

Saba Belastingdienst Saba Matthew Levenstone Street The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3941 Douane Saba Fort Bay Harbor Saba, Caribisch Nederland

Douane Bonaire Plasa Reina Wilhelmina 3, Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel:+599 715 8593 Fax: +599 717 4623

Personeel van het Centraal Bureau voor statistie ken Caribisch Nederland, wenst u 12 maanden van geluk, 52 weken van vreugde, 365 dagen van succes, 8760 uren van goede gezondheid, 525600 minuten van lachen en 31536000 seconden van compassie voor je medemens. Personnel of the Central Bureau of Statistics the Dutch Caribbean , wishes you 12 months of happiness, 52 weeks of joy, 365 days of success, 8760 hours of good health, 525600 minutes of laughter and 31536000 seconds of compassion for your fellow men.

Jair Tromp Algemeen commandant brandweerkorps CN Sint Eustatius Brandweer Sint Eustatius Kazerne Concordiaweg z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 2715/318 2360/318 2726, Fax: +599 318 2817

Un manera nobo na nos manera Bon Pasku i un Felis Aña Nobo

Saba The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3934

Namens het brandweerkorps CN wens ik de bevolking van Bonaire, St. Eustatius en Saba bovenal een ‘veilig, safe en sigur 2012’.

Bonaire Brandweer Bonaire Plasa Medardo S.V. Thielman 1, Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 717 5600

Een nieuwe manier op onze wijze Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar

Saba Brandweer Saba Power Street 2 The Bottom, Saba, Caribsich Nederland Tel: +599 416 3710

Personal di Büró Sentral pa Statistik di Hulanda Karibense ta deseá bo 12 luna di felisidat, 52 siman di alegria, 365 dia di éksito, 8760 ora den bon salú, 525600 minüt di harimentu i 31536000 sekònde di kompashon pa bo próhimo Centraal Bureau voor Statistieken Caribisch Nederland Bonaire Centraal Bureau voor de Statistiek Bulevar Gobernador Nicolaas Debrot #41, Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel. +599 717 8676, Fax: 717 8406.

Justitiële Inrichting Caribisch Nederland, Bonaire

Min. Sociale Zaken & Werkgelegenheid CN, Sint Eustatius

Immigratie en Naturalisatie Dienst CN, Sint Eustatius

Koninklijke Marechaussee Caribisch Nederland

Min. Economische Zaken, Landbouw & Innovaties CN, Bonaire

Immigratie en Naturalisatie Dienst CN, Bonaire

Min. Infrastructuur & Milieu CN, Bonaire

Korps Politie Caribisch Nederland, Bonaire

Wij danken u voor het vertrouwen en de aange name samenwerking. Wij wensen u prettige kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar.

Wij wensen iedereen fijne feestdagen toe. Ook in 2012 werken wij samen aan een goede toekomst voor de jeugd. Nos ta deseá un i tur felis dianan di fiesta. Den 2012 tambe nos ta traha huntu pa un bon futuro pa nos hubentut.

Nos ta yamabo danki pa e konfiansa i e kolaborashon plasentero. Nos ta deseábo Felis dianan di fiesta i Próspero Aña Nobo.

We wish everyone happy holidays. In 2012 also we work together for a good future for the youth.

Thank you for your trust and friendly cooperation. We wish you a Merry Christmas and a Happy New Year.

Centrum voor Jeugd en Gezin Caribisch Nederland

Dienst Justitiële Inrichting Caribisch Nederland

Bonaire Centrum voor Jeugd en Gezin Bonaire Kaya Prinses Marie 7 Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: + 599 715 7200

Sint Eustatius Centrum voor Jeugd en Gezin Sint Eustatius, Fort Oranjestraat z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3271/ 318 3272

Saba Centrum voor Jeugd en Gezin Saba Church Street The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3719

Bonaire DJICN – locatie Bonaire Kaya Hermandad 5 Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 717 5151, Fax: +599 717 8199

Het team van de Ministerie Economische zaken, Landbouw en Innovaties wenst u een welvarend, ondernemend en duurzaam 2012.

Prettige kerstdagen en een Gelukkig Nieuw Jaar met de Immigratie en Naturalisatie dienst om zijn cliënten te bedienen zoals ze dat verdienen.

E tim di e Ministerio di Asuntunan Ekonómiko, Agrikultura i Inovashon ta deseá bo un 2012 próspero, emprendedó i duradero.

Felis Pasku i Prospero Aña Nobo ku Servisio di Imigrashon i naturalisashon pa sirbi su klientennan manera nan merese.

The team of the Ministry of Economic Affairs, Agriculture and Innovations wishes you a prosperous, enterprising and sustainable 2012.

Merry Christmas and a Happy New Year with the Immigration and Naturalization Service to serve its clients as they deserve. Immigratie en Naturalisatie Dienst Caribisch Nederland

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovaties in Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: 715 8333/717 8330 (fax)

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu wenst u een gezond, welvarend en gelukkig 2012! Ministerio di Infrastruktura i Medio Ambiente ta deseá bo un próspero i felis 2012 den bon salí. The Ministry of infrastructure and Environment wishes you a healthy, prosperous and happy 2012. Ministerie van Infrastructuur & Milieu in Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 715 8333, Fax: +599 717 8330

Bonaire IND Bonaire Kaya Almirante Pedro Luis Brion 12 Kralendijk, Bonaire, caribisch Nederland Tel: +599 715 8330

Sint Eustatius IND Sint Eustatius Cottage Road z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3377

Saba IND Saba Matthew Levenstone Street Thebottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3934

ekomst en aan de to w u bo en m Sa h Nederland van Caribisc This information bulletin is also available in English

december 2011

NUMMER 11

IB ONN AFI ROE , RS IMN T AE UTS IT AET IKU SRE NA SNA BTA STILSTAAN EN VOORUITBLIKKEN

Voor u ligt alweer de elfde informatiekrant van RCN. Deze editie wil het jaar positief afsluiten en vooral stil staan bij wat er allemaal is verbeterd in het afgelopen jaar. Wat is er bijvoorbeeld in de jeugdzorg en bij de Voogdijraad veranderd? Hoe staat de brandweer er voor? En wat gebeurde er zoal in het onderwijs? Deze krant praat u helemaal bij.

Speciale uitgave

CJG VOOR ALLE OUDERS EN OPVOEDERS Het Centrum voor Jeugd en Gezin is een voorziening voor alle ouders en opvoeders waar zij terecht kunnen met hun vragen over de opvoeding en gezondheid van hun kinderen van 0 tot 19 jaar. Het Centrum voor Jeugd en Gezin werkt preventief en helpt problemen met opgroeien en opvoeden te voorkomen. Het vormt het laatste onderdeel van het totaalplan om de jeugdvoorzieningen op de drie eilanden van Caribisch Nederland te verbeteren. Vanaf 2009 hebben kwartiermaker Marga Drewes van VWS/Jeugd en Gezin, werkers in het veld, beleidsmakers van het Openbaar Lichaam en RCN en de besturen van de verschillende organisaties hieraan gewerkt. De naam 'Triple P' staat voor ‘Positief Pedagogisch Programma’. Het oorspronkelijk Australische programma helpt ouders bij het opvoeden van kinderen van 0 tot 16 jaar. Triple P is een programma om emotionele en gedragsproblemen bij kinderen te voorkomen, door het bevorderen van competent ouderschap. Triple P is gericht op het veranderen of verminderen van gedrag dat bijdraagt aan het ontstaan van emotionele en gedragsproblemen bij kinderen. Ouders leren gebruik te maken van de dagelijkse communicatie in het gezin om hun kinderen adequaat emotioneel te ondersteunen en hun sociale competentie en probleemoplossend vermogen te stimuleren. De positieve kanten in een gezin en de competentie van ouders worden zo versterkt en risicofactoren verminderd. Of zoals Mimi Dongen van Centrum Jeugd en Gezin het kernachtig uitdrukt: “Minder slaan en schreeuwen, meer liefde en volop communicatie.” Triple P reikt ouders verschillende strategieën aan voor de praktijk van alledag. “Ouders leren hoe zij gewenst gedrag bij hun kind kunnen stimuleren en ongewenst gedrag kunnen tegengaan”, zegt Dongen. Ook krijgen zij informatie over deze opvoedingsstrate-

gieën en kunnen ze, als ze dat willen, begeleiding krijgen bij de toepassing ervan in hun eigen situatie. Deze opvoedstrategieën zijn gebaseerd op de vijf basisprincipes van positief opvoeden: kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden kinderen laten leren door positieve ondersteuning een aansprekende discipline hanteren realistische verwachtingen hebben goed voor jezelf zorgen Jeugd en Gezin heeft het afgelopen jaar veel tijd en energie gestoken in de training van de eigen mensen zodat zij weer in staat zijn begeleiding aan de ouders te geven. Ook volgend jaar gaat het centrum daar mee door om de hulpverlening te ondersteunen in het gebruik van de methodiek Triple P. Verder komen er campagnes voor het publiek met bijvoorbeeld opvoedingstips en de gevolgen van positief opvoeden.

Samen bouwen aan de toekomst van Caribisch Nederland

Op 31 oktober 2011 is het Centrum officieel geopend door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima

'JE HOEFT NIET ALTIJD STRENG TE ZIJN' “Kinderen opvoeden gaat nu heel anders dan toen ik zelf zestien was. Het was vroeger als kind allemaal niet zo makkelijk, ouders waren heel streng. Als je iets verkeerd deed, werd het touwtje gebruikt.” Mariela Goeloe (44) kan er wel om lachen als ze terugdenkt aan die tijd. In het gloednieuwe Centrum voor Jeugd en Gezin in Kralendijk legt ze uit waarom ze onlangs heeft meegedaan aan een cursus die helpt bij het opvoeden van kinderen in de leeftijd van 11 tot 18 jaar. Samen met haar man Gwendell hebben ze twee kinderen, een dochter van zestien en een zoon van twaalf. “Ze veranderen”, zegt Mariela. “Dan willen kinderen dit, dan willen ze dat.” Doordat de kinderen in de puberteit komen, ontstaan er wel eens conflicten

of problemen. De cursus leerde hoe je daar mee om kunt gaan en hoe je de conflicten op kunt lossen. “Je hoeft bijvoorbeeld niet altijd streng te zijn”, zegt Mariela. “Met praten valt er heel veel op te lossen.” Met haar eigen kinderen heeft Mariela geen problemen. Thuis werd er ook al voordat ze met de cursus begon, met elkaar gepraat als er eens iets was. Maar het is altijd goed om meer te weten, vindt ze. Daarom stemde ze er meteen mee in toen ze werd gevraagd om aan deze cursus mee te doen. “Het is soms vervelend om een kind van zestien jaar straf te moeten geven. Hier leren ze je praten om problemen op te lossen. Dat je met elkaar om de tafel moet gaan zitten en ook je kinderen aan het woord moet laten. Maar ook dat je

kinderen moet leren dat er regels zijn en dat je daar als ouder duidelijk over moet zijn. En dat je die regels moet handhaven. Waarbij de ouders natuurlijk wel samen een lijn moeten trekken.” De cursus”Omgaan met pubers” maakt deel uit van het aanbod van het Centrum Jeugd en Gezin. Mariela raadt elke ouder aan om al dan niet samen met je partner deze training te volgen. Voor de kosten hoeft iemand het niet te laten. Deelname kost maar tien dollar voor de volledige cursus. Die duurt in totaal zes weken, met elke week een bijeenkomst van twee uur. Inschrijven voor de cursus kan via het Centrum Jeugd en Gezin, tel: 715-7200 of langskomen aan de Kaya Prinses Marie nr. 7.

BRANDWEER INVESTEERT FORS IN MENSEN EN MATERIEEL

Andre Bennet

Met jaar één achter de rug, is het gloednieuwe brandweerkorps van Caribisch Nederland goed op weg vorm te krijgen in de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba met veranderingen die reeds geleidelijk plaats vinden binnen het brandweerkorps. Er wordt gewerkt aan de uitdagingen waar het korps in het begin mee te kampen had en de leiding en medewerkers zijn optimistich over de toekomst. Volgens lokale commandant Andre Bennett van het brandweerkorps Sint Eustatius was de aandacht gedurende het eerste jaar voornamelijk gericht op oriëntatie en verkenning. Echter, de doelen voor de komende vier jaren zullen duidelijk het pad uitstippelen dat het korps zal moeten bewandelen. “Het is ons doel om zichtbaarder te worden binnen de lokale gemeenschappen op alle drie de eilanden door de samenwerking tussen de politie, ambulance dienst en brandweer uit te breiden”, aldus Bennett. Eén korps opzetten, is niet zonder slag of stoot gegaan. Op Sint Eustatius waren de brandweermedewerkers de laatsten die arbeidsovereenkomsten hebben getekend als gevolg van problemen in verband met verschillen in funktieomschrijvingen, verschillen in salarisschalen, materieel en uniformen. Inmiddels is het personeel rustiger naarmate deze zaken naar

hun tevredenheid worden aangepakt en afgehandeld. Nieuwe uniformen, ademhalingsapparatuur en ‘jaws–of-life’ (hydraulisch reddingsmaterieel) zijn vervangen. “Onze ademhalingsapparatuur is gloednieuw. Sommige korpsen in Europees Nederland beschikken niet over deze geavanceerde apparatuur”, stelt Bennett. Personeel, materieel en training zijn drie hoofdprioriteiten in 2012. De brandweerkorpsen op Sint Eustatius en Saba zijn onderbezet. Teneinde efficiënter te worden en diensten optimaal te draaien, staat de werving van nieuwe brandweermannen en vrijwilligers gepland. Training van het bestaande team en nieuw personeel op alle niveaus is van vitaal belang. Zo zijn er in 2012 plannen om introductietrainingen te houden voor nieuwe recruten en bijscholing van ploegleiders en het management. Bovendien zullen de korpsen op alle drie de eilanden elk kwartaal de gemeenschap ingaan waar samen met de politie en ambulance dienst meerdere gezamenlijke trainingen gehouden zullen worden onder de multi-disciplinaire eenheden. Voertuigen zullen ook vervangen worden. Voor 10-10-10 waren er drie afzonderlijke korpsen. Volgens Bennett, “Eén nieuw gezamenlijk korps brengt vele voordelen met zich mee. Het management van de brandweerkorpsen van Sint Eustatius en Saba kan nu terugvallen op hun collega’s in Bonaire totdat er een permanente oplossing is gevonden voor de personele bezettingsuitdagingen”. Sint Eustatius is voornemens Saba bij te staan met één wekelijks roulerende medewerker. Er zijn plannen om het team officieren te laten opleiden in het Verenigd Koninkrijk waar Nederland haar brandweerlieden naar toe stuurt. Wereldwijd biedt het Verenigd Koninkrijk één van de meest uitgebreide en volledige opleidingsmogelijkheden. Uiteindelijk is het doel van het Brandweerkorps Caribisch Nederland om als één korps te opereren en model te kunnen staan voor het gehele Koninkrijk.

MEER ZELFSTANDIGHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID Nieuw materieel en materiaal, nieuwe uniformen maar ook een volledig nieuw ‘functiehuis’. Dat zijn enkele van de voordelen die de brandweerleiding ziet na ’10-10-10’. Om met dat laatste te beginnen: brandweermedewerkers kunnen tegenwoordig allerlei opleidingen volgen. “Daar was vroeger geen geld voor”, legt brandweercommandant op Bonaire Jan Janga uit. “Nu kunnen onze mensen aan een opleiding beginnen als LBO-er, om er als HBO-er uit te stromen. Onze medewerkers kunnen zo daadwerkelijk doorgroeien in de organisatie.” Voordat Bonaire een deel werd van Caribisch Nederland, was het eilandgebied financieel verantwoordelijk voor de brandweer. Dat leidde nogal eens tot bureaucratie, stelt Janga. Voor de brandweer was geen van tevoren vastgesteld budget aangewezen. Dat is veranderd: De brandweer heeft nu te maken met het Brandweerbesluit BES. Aan de hand van die wet kan de brandweer veel taken zelf uitvoeren en hieraan is een begroting gekoppeld. “Ik heb nu budgetverantwoordelijkheid. Dat betekent dat ik meer zelfstandigheid maar ook meer verantwoordelijkheid heb voor het beheer van het korps.

Jan Janga

Janga geeft leiding aan een korps van - op dit moment 48 beroepskrachten. Behalve opleiding is het voor hen en natuurlijk voor de bevolking - van belang dat ze goed materiaal hebben. Het afgelopen jaar werd er bijvoorbeeld een nieuwe crashtender gekocht, een voertuig dat bij allerlei calamiteiten, primair op de luchthaven, kan worden ingezet. Dat is de eerste stap in het op peil brengen van ons wagenpark. Ook werden er nieuwe uniformen besteld en werd er fors geïnvesteerd in het

‘EEN VEILIG, SAFE EN SIGUR 2012’ Na de oprichting per 10-10-10 is 2011 het startjaar geweest voor het brandweerkorps CN, met daarin ruimte voor oriëntatie en verkenning. In 2012 werken we verder aan een modern brandweerkorps dat in gezamenlijkheid voorbereid is op de specifieke risico’s op de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Namens het brandweerkorps CN wens ik de bevolking van Bonaire, St. Eustatius en Saba bovenal een ‘veilig, safe en sigur 2012’. Jair Tromp Algemeen commandant brandweerkorps CN

vervangen van de verouderde en afgekeurde ademhalingsapparatuur. Dat is nu zo modern dat zelfs Nederland er niet aan kan tippen. De brandweer op Bonaire beschikt over drie crashtenders voor de luchthaven en drie tankautospuiten voor Kralendijk. Er is een planning gemaakt voor de periode tot 2015. Zo komt er een nieuwe brandweerauto voor Rincon en is het streven binnen twee jaren nog een hulpverleningsvoertuig aan te schaffen dat kan worden ingezet bij autoongelukken. Op termijn worden ook de twee andere crashtenders vervangen. Al met al gaat het om ‘een behoorlijk kapitaal’ zoals Janga het noemt. Maar er gaat nog meer veranderen, kondigt hij alvast aan. Vooral als het gaat om wetten en regels, en het naleven daarvan. Maar dat zal geleidelijk gaan. “Mensen moeten de gelegenheid krijgen om te wennen aan nieuwe regels. In vijf jaar tijd willen we voorbereid zijn op het handhaven van de nieuwe wet en regelgeving zodat daarna alles op peil is.” En dat mag eigenlijk ook wel als je bedenkt dat bijvoorbeeld de Vuurwerkverordening uit 1903/1904 dateert. Er staat veel te veranderen. “Maar dat gaan we stap voor stap doen, voor het welzijn van de bevolking.”

KWALITEIT NAAR EEN AANVAARDBAAR NIVEAU

‘DE SCHOUDERS ERONDER’

Sinds 10 oktober 2010 zijn de scholen in Caribisch Nederland onderdeel van het onderwijssysteem van Nederland. Het doel is dat de onderwijskwaliteit in 2016 op een aanvaardbaar niveau is. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs, het onderwijspersoneel zal deze kwaliteit moeten leveren. Maar zij kunnen dit niet alleen. Het ministerie van OCW ondersteunt de schoolbesturen en schoolleiding om te werken aan de verbeteringen. Vragen over het onderwijs kunt u e-mailen naar [email protected]. U kunt ook binnenlopen bij de afdeling OCW van RCN of contact opnemen met één van de medewerkers (715 8319).

‘Begin 2011 was ik op bezoek op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Op alle eilanden heb ik geweldige mensen ontmoet die ontzettend gemotiveerd zijn om te werken aan goed onderwijs voor de kinderen van Caribisch Nederland. Dat vond ik echt hartverwarmend en indrukwekkend.

‘IN HET ONDERWIJS IS DE GROOTSTE POSITIEVE VERANDERING TE ZIEN’ Debbie Clarke Brown is directeur van de Golden Rock School op Sint Eustatius. Zij is al bijna dertig jaar verbonden aan deze school, als docente en de laatste dertien jaar als directeur. Debbie werd geboren op St. Eustatius en heeft ook altijd op dit eiland gewoond, met uitzondering van haar middelbare schooltijd op Curaçao en haar studententijd in St. Thomas (US Virgin islands), waar zij haar Bachelor of Education behaalde. Na haar studie keerde Debbie direct terug naar Statia, om in het onderwijs te werken. “Onderwijzer worden is altijd mijn droom geweest en ik doe dit werk nog steeds met heel veel plezier.” Over de vraag hoe zij de veranderingen in het onderwijs ervaart sinds 10 oktober 2010, hoeft zij niet lang na te denken. “In het onderwijs is de grootste positieve verandering op het eiland te zien. In het onderwijs draait het nu eenmaal heel sterk om geld en daar was vroeger altijd te weinig van. Dit jaar maak ik voor het eerst mee dat we voor bijna alle vakken genoeg materialen hebben.” Toch valt er nog veel te verbeteren. Het vijftig jaar oude schoolgebouw is bijvoorbeeld verouderd en voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Maar de grootste uitdaging is volgens Debbie nog steeds de aanpak van de sociale problemen in gezinnen, waardoor kinderen thuis onvoldoende gestimuleerd worden om zich voor hun opleiding en toekomst in te zetten. Uitbreiding van het aantal sociaal werkers en remedial teachers is volgens haar dan ook noodzaak. En doordat docenten ook het Nederlands moeten beheersen, is de school sterk afhankelijk van docenten uit Nederland. Door de relatief lage salarissen is het echter moeilijk om docenten aan te trekken. “Nu worden de salarissen binnenkort aangepast. Maar of dat genoeg zal zijn om deze leerkrachten aan te trekken, valt nog te bezien.” Al met al ziet Debbie de toekomst met vertrouwen tegemoet. “Ik ben er van overtuigd dat het vanaf nu alleen maar beter kan worden.”

‘ER ZIJN AL MOOIE RESULTATEN’ “Voor het onderwijs in Caribisch Nederland is een onderwijsagenda opgesteld. Die agenda legt afspraken vast voor de komende vijf jaar over het versterken van de kwaliteit van het onderwijs.” Dit zegt Ambrosio ‘Broer’ Molina, een van de medewerkers van RCN/OCW. Hij vertelt over verbeteringen die hebben plaatsgevonden in het onderwijs in Caribisch Nederland. En legt uit dat er verschillende prioriteiten zijn gesteld: de kwaliteit van het onderwijs moet bijvoorbeeld omhoog; de kwaliteit van leraren, schoolleiding en schoolbesturen moet worden versterkt en er moet onderwijszorg op maat worden geboden. Verder moet het beroepsonderwijs aantrekkelijker worden en moeten de randvoorwaarden op orde zijn. “Daarom zijn er verschillende maatregelen getroffen en al mooie resultaten bereikt. Om de scholen in Caribisch Nederland te helpen bij het maken van de kwaliteitsslag zijn bijvoorbeeld schoolcoaches en docentcoaches ingezet”, zegt Molina. ,,De schoolcoaches hebben de scholen ondersteund bij het opstellen van hun verbeterplannen en begeleiden bij de uitvoering hiervan. De docentcoaches coachen de leraren.” Goed onderwijs vergt voldoende en kwalitatief goede docenten. De scholen op de drie eilanden kampen met tekorten aan leraren. Minister van Bijsterveldt stelt daarom structureel 1,3 miljoen dollar beschikbaar om de salarissen van de leraren in Caribisch Nederland te verbeteren. Ook worden de scholen ondersteund bij het versterken van de bekwaamheid van leraren. “Een inspirerende leeromgeving is essentieel voor kwalitatief goed onderwijs”, aldus Molina. “De scholen in Caribisch Nederland hebben samen ruim 7 miljoen dollar extra ontvangen voor schoolboeken, lesmethodes, spelmaterialen, schoolmeubilair, digitale schoolborden en computers. Elke school ontving een eigen deel van het bedrag en kan zelf beslissen waar zij het geld aan uitgeeft.” “Leerlingen met leer- en gedragsproblemen hebben extra zorg en begeleiding nodig”, gaat Molina verder. Op elk eiland is een Expertise Centrum Onderwijszorg operationeel. Ook komt er op alle drie de eilanden een lokale Raad Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). Die zorgt voor een goede betrokkenheid en aansluiting tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. “Leerlingen in het beroepsonderwijs kunnen in een leerbedrijf kennismaken met de praktijk en leren wat er van hen verwacht wordt. Leermeesters begeleiden de leerlingen. Op Sint Eustatius zijn de eerste tien leermeesters opgeleid en kinderdagverblijf Buzzy Bees is erkend als leerbedrijf voor de stagebegeleiding”, besluit Molina.

Minister Marja van Bijsterveldt

Veel scholen hebben het afgelopen jaar hard gewerkt, dus u kunt met een trots gevoel terugkijken. Maar wie voor de klas staat, schoolleider of bestuurder is, weet: in het onderwijs is het werk nooit af. Ook in 2012 doe ik een beroep op schoolbesturen, schoolleiders, leraren en gedeputeerden om zich te blíjven inzetten voor goed onderwijs. En ook in 2012 zal mijn ministerie de scholen daar zoveel mogelijk bij ondersteunen. Medewerkers van de scholen, maar ook ouders en leerlingen, kunnen met hun vragen terecht bij de medewerkers van de Rijksdienst Caribisch Nederland. Tijdens mijn bezoek aan Bonaire, Sint Eustatius en Saba heb ik gemerkt dat we allemaal hetzelfde voor de leerlingen willen: goed onderwijs en een goede toekomst. Dus laten we in het nieuwe jaar met elkaar de schouders eronder zetten om te werken aan goed onderwijs in Caribisch Nederland. Heel veel succes gewenst! Minister van Onderwijs Marja van Bijsterveldt

Rijksdienst Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Telefoon +599 715 8333 Rijksdienst Caribisch Nederland Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Telefoon +599 318 3370 Rijksdienst Caribisch Nederland Saba The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Telefoon +599 416 3934 [email protected] www.RijksdienstCN.com www.facebook.com/RijksdienstCaribischNederland De website is ook beschikbaar in het Papiamentu en het Engels

Debbie Clarke Brown

Opening Liseo Boneriano

VAN VERHUIZING TOT CURSUSSEN: GOED JAAR VOOR VOOGDIJRAAD

een goede samenwerking tussen de verschillende organisaties”, zegt George. ,,Mede hierdoor konden we als Voogdijraad werken aan de kwaliteitverbetering van onze daadwerkelijke taken.” De Voogdijraad zal ook volgend jaar hieraan werken en wil meer bekendheid gaan geven aan haar werk. De raad blijft uiteraard in 2012 haar wettelijke taken uitvoeren. “En natuurlijk opkomen voor de belangen van de kinderen in Caribisch Nederland en hen beschermen wanneer hun ontwikkeling in bedreiging is”, besluit George. “Want daar staan we voor.”

HALT WERKT

Curvin George

“2011 was voor de Voogdijraad een jaar met veel positieve ontwikkelingen en veranderingen op verschillende gebieden. Dit geldt voor alle drie de eilanden in Caribisch Nederland.” Dit zegt Curvin George, senior raadsonderzoeker bij de Voogdijraad. Hij somt moeiteloos een aantal positieve punten op die in 2011 werden bereikt onder leiding van de directeur van de Voogdijraad BES Esther Pourier-Thodé. De Voogdijraad op Saba verhuisde bijvoorbeeld naar een nieuw kantoorpand; dat van de Voogdijraad op Bonaire werd verbouwd om aan de veiligheidseisen te kunnen voldoen. Bovendien werd het archief van de Voogdijraad Bonaire opgeruimd. Voor het publiek veranderde er nog wel meer. Zo hebben de civiele afdeling en de alimentatie afdeling op minder dagen spreekuur. Maar daardoor kunnen de medewerkers zich meer concentreren op hun onderzoek- en rapportage taken. George: “Het gevolg is dat meldingen sneller en effectiever worden opgepakt en afgehandeld. Het spreekuur is nu gericht op het verzamelen van gegevens en het duidelijk in kaart brengen van het probleem. De cliënt vertrekt precies wetend wat voor acties de Voogdijraad kan dan wel zal uitvoeren. Meer duidelijkheid dus.” Ook achter de schermen is er het nodige verbeterd. “De afdeling Civiel en Straf op Sint Eustatius en Saba krijgen ondersteuning van de Voogdijraad Bonaire”, zegt George. “En ze kregen vanuit Bonaire begeleiding en coaching van een senior raadsonderzoeker. Er is regelmatig contact voor afstemming over de gang van zaken en aanpak van bepaalde moeilijke zaken.” Alle raadsonderzoekers van de Voogdijraad Bonaire hebben intussen de cursus Triple P (zie elders in deze krant, red.) gevolgd en zijn gecertificeerd. De raadsonderzoekers volgden ook andere trainingen. En er werd tijd en energie gestoken in samenwerking met andere partijen. “De afdeling Straf functioneert naar behoren en er zijn goede samenwerkingsafspraken gemaakt met alle partijen zodat de taken van de Voogdijraad beter kunnen worden uitgevoerd. We werken goed samen met onze partners”, zegt George. “En er wordt preventief gewerkt met de jongeren met het Halt project zodat ze niet in het criminele circuit terechtkomen.” Vroeger moest de Voogdijraad meerdere taken uitvoeren die niet onder haar verantwoordelijkheid vielen omdat sommige organisaties ontbraken. Dat is intussen veranderd. “De keten is nu voltallig en er is

Augustus 2010 kreeg de afdeling straf van de Voogdijraad een buitengewone impuls. Niet alleen werd het beleid zodanig verscherpt dat er nu uiteindelijk sprake is van een goed functionerende afdeling, maar er is bij de aanpak van jeugdcriminaliteit nu ook sprake van een goede samenwerking met andere partners. Samen met het Openbaar Ministerie wordt repressief opgetreden; minderjarigen die een stafbaar feit hebben gepleegd worden daadwerkelijk gestraft. De sociale voldoening is een feit. Gezaghebber Glenn Thodé van Bonaire benadrukte eerder de preventieve kant van deze aanpak. Zo is de zogeheten ‘Drie Modellen Interventie’ geboren die preventief tegen jeugdcriminaliteit werkt en evenzo repressief. HALT is nu bekend in de maatschappij en wordt gecoördineerd door de strafafdeling van de Voogdijraad. Samen met de leden van het zogeheten ‘Casusoverleg Jeugd’ wordt op Bonaire preventief werk verricht op het gebied van jeugdcriminaliteit. Die leden zijn de leerplichtambtenaar, de parketsecretaris, unit coördinatoren van het SGB, de Gezinsvoogdij en een lid van de EOZ. “De politie helpt geweldig tijdens de Haltzittingen, de samenwerking is in één woord klasse”, zegt Curvin George van de Voogdijraad. “Er is duidelijk een daling te zien in het spijbelgedrag en in vechtpartijtjes onder minderjarigen, zowel op school als op straat.” Alle opgelegde straffen zijn op dit moment al afgerond of in proces van afronding. Een jaar na dato kan volgens George worden geconcludeerd dat er sprake is van verbetering in het opleggen en de uitvoering van taakstraffen. Ook op Saba en op St. Eustatius wordt met de methode gewerkt.

Het jaar 2011 is een jaar waarin veel is gebeurd. Het was het eerste volle jaar na die belangrijke datum van 10-10-10, de datum waarop Bonaire, Sint Eustatius en Saba als Openbaar Lichaam deel gingen uitmaken van het Koninkrijk. Er zijn nog genoeg uitdagingen maar gelukkig is er intussen ook al veel verbeterd, zo mag blijken uit het overzicht op deze pagina. Ook in 2012 zal er hard worden gewerkt aan de toekomst van iedereen in Caribisch Nederland.

urgente voorzieningen getroffen de Bethel Methodist School op Statia heeft extra klaslokalen de Saba Comprehensive School op Saba heeft een nieuw gebouw voor beroepsonderwijs, dat is voorzien van een nieuwe inrichting de SGB op Bonaire heeft een nieuw gebouw voor de Bovenbouw HAVO/VWO, dat is voorzien van een nieuwe inrichting zowel op Saba als op Bonaire zijn de voorbereidingen voor een brede school in volle gang Studiefinanciering (gift of prestatiebeurs en lening) voor studenten die een voltijd mbo (bol), hbo of universitaire opleiding gaan volgen in het Caribisch Gebied of de Verenigde Staten Uitbreiding van de capaciteit van de justitiële inrichting van 44 naar 76 plaatsen Centrale meldkamer bij de politie Nieuwe crashtender bij de brandweer, nieuwe politiewagens en boot bij de douane Verbetering veiligheid op de olieterminals Uitbreiding haven Saba Iedereen is verzekerd. Het basispakket biedt een goede verzekering. Er zijn continu tien specialisten op Bonaire. Nieuwe ambulances op alle drie de eilanden. Spoedevacuatie met helikopter op Saba en Statia is nu mogelijk Simpeler belastingstelsel Onderstand en AOV zijn hoger. Sociale Zaken heeft een regeling getroffen voor de betaling van schooluniformen en schoolmaterialen voor mensen met een minimum inkomen. Meer dan 200 jongeren zijn geholpen met een bedrag tussen US$ 500 en US$ 800 Het minimumloon is aangepast In het kader van de Wet algemene ouderdomsverzekering BES en de Wet algemene weduwen- en wezenverzekering BES zijn de uitkeringen met 17% verhoogd De gerenoveerde start- en landingsbaan van de luchthaven op Bonaire is in augustus in gebruik genomen. Deze voldoet aan alle internationale veiligheidseisen Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de banken voor de toepassing van de borgstellingregeling voor het Midden en Kleinbedrijf RCN heeft met IT Telecom en Ericsson een contract ondertekend voor de aanleg van een telecommunicatie zeekabel van Saba en Sint Eustatius naar St. Maarten en St. Kitts. Dankzij deze kabel hebben straks beide eilanden een betrouwbare aansluiting op de internationale telecommunicatie infrastructuur. Fiscale verbeteringen van Staatssecretaris Weekers

POSITIEVE EN ZICHTBARE VERANDERINGEN NA 10.10.10 Centra voor Jeugd en Gezin op alle drie de eilanden Gratis schoolboeken voor de leerlingen in het VO Verschillende huisvestingsprojecten (schoolgebouwen) zijn aangepakt: bij de SDA Lynch Plantation School op Statia zijn

helikopter op Saba en Statia

DI MUDANSA PA KURSO: UN BON AÑA PA VOOGDIJRAAD

berdadero tareanan.” Otro aña, Voogdijraad lo sigui traha riba esaki i nos ke bai duna mas publisidat na nos trabou. Klaro ku den 2012 e instansia aki lo sigui kumpli ku e tareanan ku lei ta asigná na dje, “i, naturalmente, sigui defendé interes di mucha den peliger na Hulanda Karibense”, George a terminá bisando, “pasobra ta p’esei nos t’ei.”

HALT TA DUNA RESULTADO

Curvin George

“Pa Voogdijraad, 2011 tabata un aña ku hopi desaroyo i kambio positivo riba diferente tereno. I esei ta konta pa tur e tres islanan di Hulanda Karibense”, den palabranan di Curvin George, raadsonderzoeker senior di Voogdijraad. Sin problema e ta menshoná un lista di punto positivo lográ den 2011 bou di guia di direktor di Voogdijraad BES, Esther Pourier-Thodé. Algun di nan: Voogdijraad na Saba a muda pa un ofisina nobo; a remodelá ofisina di Voogdijraad na Boneiru pa e kumpli ku tur eksigensia di siguridat. Tambe a limpia e archivo di Voogdijraad Boneiru. Públiko por a ripará asta mas kambio. Por ehèmpel, departamento sivil i departamento di alimentashon tin ménos dia di konsulta, pero esei ta pone ku e kolaboradónan por konsentrá mas riba nan tareanan di investigashon i trahamentu di rapòrt. George ta bisa: “Komo resultado, awor nos ta kuminsá i kaba di atendé kasonan mas lihé i na un manera mas efektivo. Awor, durante e ora di konsulta, ta konsentrá riba reuní dato i yega na un inventarisashon kla di e problema. Ora e kliente bai kas, e sa presis ki medidanan Voogdijraad por i lo tuma. Ku otro palabra, mas klaridat.” Tras di telon tin basta un pida kos ku a drecha. George ta splika: “Voogdijraad di Boneiru ta dunando sosten na e departamento Sivil i di Straf na St.-Eustatius i Saba, i nan a risibí guia i coaching tambe for di Boneiru serka un raadsonderzoeker senior. Ta mantené kontakto regular pa koordiná e manera ku kos ta kana i tokante e manera di trata kaso difísil.” Entre tantu, tur raadsonderzoeker di Voogdijraad na Boneiru a sigui e kurso Triple P (mira otro artíkulo di e korant akí, red.) i a risibí sertifikashon. E raadsonderzoekernan a sigui algun otro training tambe. A hinka tempu i energia den kolaborashon ku otro partnernan. “Departamento Straf ta funshoná debidamente i a hasi bon palabrashon pa kooperashon ku tur partido, pa asina por kumpli mihó ku e tareanan di Voogdijraad. Nos ta traha bon ku nos partnernan”, segun George, “i ta trahando den sentido preventivo ku hubentut den kuadro di e proyekto HALT pa nan no bin kai den e sirkuito kriminal.” Ántes, debí ku sierto organisashonnan no tabat’ei, Voogdijraad tabatin ku kumpli ku diferente tarea ku no tabata kai bou di su responsabilidat. Entre tantu no ta asina mas. “Awor e ret ta kompleto i tin un bon kolaborashon entre e diferente organisashonnan”, George a bisa. “Entre otro danki na esaki, nos di Voogdijraad por a traha pa drecha kalidat di nos

Na ougùstùs di 2010, departamento straf di Voogdijraad a risibí un gran impulso. Ademas ku a hasi e maneho mas skèrpi di tal manera ku awor porfin por papia di un departamento ku ta funshoná adekuadamente, awor tin tambe un bon kooperashon ku otro partnernan den trato di kriminalidat hubenil. Ta tumando medidanan represivo den kolaborashon ku Ministerio Públiko; menornan di edat ku a kometé un delito ta risibí berdadero kastigu. E satisfakshon sosial ta un echo. Anteriormente, gezaghebber Glenn Thodé di Boneiru tabata enfatisá mas tantu e parti preventivo di e medidanan aki. A bini por ehèmpel ku e asina yamá ‘Drie Modellen Interventie’, ku ta traha kontra kriminalidat hubenil na un manera preventivo pero tambe represivo. Aktualmente, HALT ya ta konosí den komunidat. Su koordinashon ta na enkargo di e departamento straf di Voogdijraad. Tin trabounan preventivo andando riba tereno di kriminalidat hubenil na Boneiru, den kolaborashon ku miembronan di e asina yamá ‘Casusoverleg Jeugd’. E miembronan aki ta e funshonario di enseñansa obligatorio, sekretario di parkèt, kordinadonan di unidat di SGB, Tutela Familiar (Gezinsvoogdij) i un miembro di EOZ. “Polis tambe ta yuda tremendamente den e seshonnan di HALT. Nan kooperashon ta, den un solo palabra, fantástiko”, segun Curvin George di Voogdijraad. “Por a mira bon kla un bahada den speibelmentu i bringamentu bou di menor di edat, tantu na skol komo riba kaya.” Aktualmente, tur e kastigunan ku a imponé ta kompletá òf ta den proseso di ser kompletá. George ta haña ku, un aña despues, por konkluí ku tabatin mehorashon den dunamentu i ehekushon di kastigu di tarea. Na Saba i Sint Eustatius tambe ta trahando ku e método aki.

Aña 2011 ta un aña kaminda hopi kos a tuma lugá. Tabata e promé aña kompleto despues di e fecha di 10-10-10, kaminda Boneiru, Sint Eustatius i Saba a kuminsá forma parti di Reino komo Entidat Públiko. Ainda tin basta reto, pero danki Dios hopi kos a kambia entre tantu. E relato riba e página aki ta duna un bon bista di esaki. Den 2012 tambe nos lo sigui traha duru na futuro di tur hende na Hulanda Karibense!

Bethel Methodist School na Sint Eustatius a haña lokalnan di klas èkstra Saba Comprehensive School na Saba tin un edifisio nobo pa enseñansa di formashon profeshonal, ku ta ekipá ku instalashonnan nobo SGB na Boneiru tin un edifisio nobo pa e di dos siklo di HAVO/VWO, ku ta ekipá di instalashonnan nobo tantu na Saba komo na Boneiru e preparashonnan pa un skol multifunshonal ta den ful preparashon Finansiamentu di estudio (beka di regalo òf beka di prestashon i fiansa di estudio) na studiantenan ku ta bai sigui un estudio mbo den dia (bòl), hbo òf universitario den Karibe òf Merka Ekspanshon di e kapasidat den e instituto hudisial di 44 pa 76 puesto Ofisina Sentral di aviso na polis Crashtender nobo na brantwer, vehíkulonan polisial i botonan nobo di duana Mehorashon di seguridat na e terminalnan di petroli Ekspanshon di haf na Saba Tur hende ta sigurá. E pakete básiko ta ofresé un bon seguro. Konstantemente tin 10 speshalista na Boneiru. Tin ambulansnan nobo riba tur e tres islanan. Awor evakuashon di urgensia ku helikòpter na Saba i Sint Eustatius ta posibel Un sistema di belasting simpel Ònderstant i AOV ta mas haltu. Asuntunan Sosial a akordá un akuerdo pa e pago di unifòrmnan di skol i materialnan di skol pa e personanan ku un entrada mínimo. Mas ku 200 hóben a risibí ayudo di un suma entre US$ 500 i US$ 800 Sueldo mínimo a keda adaptá Den kuadro di e Lei general di seguro di behes BES i e Lei general di seguro di biudo(a) i wèrfano BES a oumentá e kompensashon ku 17% E pista di aterisáhe - renobá di aeropuerto di Boneiru a drenta den uso den luna di ougùstùs 2011. E aeropuerto ta kumpli ku tur eksigensianan di seguridat internashonal A firma un akuerdo di koperashon ku bankonan pa e aplikashon di fondo di garantia pa Empresa Mediano i Chiki RCN a firma un kontrakt ku IT Telecom i Ericsson pa instalashon di un kabel maritimo di Saba i Sint Eustatius pa Sint Maarten i St. Kitts. Dor di e kabel aki tur dos isla ta bai tin un konekshon di internet konfiabel riba e struktura internashonal di telekomunikashon Mehorashonnan fiscal di Sekretario di Estado Weekers

KAMBIONAN POSITIVO I VISIBEL DESPUES DI 10-10-10 Sentronan pa Hubentut i Famia na tur e tres islanan Bukinan di skol grátis pa alumnonan di enseñansa avansá A atendé ku diferente proyekto di bibienda (edifisionan di skol): a tuma medidanan urgente na SDA Lynch Plantion School na Sint Eustatius

Helikòpter na Saba i Sint Eustatius

HIBA KALIDAT NA UN NIVEL ASEPTABEL

‘BANPONESKOUDERBOUDIETRABOU’

Entrante 10 di òktober 2010, skolnan na Hulanda Karibense a bira parti di e sistema di enseñansa Hulandes. E meta ta pa na 2016 kalidat di enseñansa ta na un nivel aseptabel. E direktivanan di skol ta responsabel pa kalidat di enseñansa i e trahadónan den enseñansa ta esnan ku tin ku ofresé e kalidat aki, pero nan no por hasié nan so. Ministerio di Enseñansa, Kultura i Siensia (OCW) ta apoyá e direktiva- i kabesnan di skol pa traha riba e mehorashonnan nesesario. Si bo tin pregunta tokante enseñansa, bo por mail nan pa [email protected]. Si bo ke, bo por pasa bishitá nos libremente tambe na departamento di OCW di RCN òf tuma kontakto ku un di nos kolaboradónan (715 8319).

‘Na inisio di 2011 mi tabata di bishita na Boneiru, St.-Eustatius i Saba. Na tur e islanan aki mi a topa hende fantástiko i sumamente motivá pa traha pa muchanan di Hulanda Karibense por risibí bon enseñansa. Esei tabata algu masha dushi pa mi a mira, i mi a keda impreshoná.

‘ENSEÑANSA TA KAMINDA E KAMBIONAN POSITIVO TA MAS BISTO’ Debby Clarke Brown ta direktora di Golden Rock School na St.-Eustatius. E tin kasi trinta aña ligá na e skol komo dosente i e último diestres añanan komo direktora. Debby a nase na St.-Eustatius i a biba henter su bida einan, ku eksepshon di tempu ku e tabata sigui su enseñansa sekundario na Kòrsou i durante su estudio na St. Thomas (Virgin Islands merikano), kaminda el a optené su Bachelor of Education. Despues di su estudio, Debby a bai biba bèk mesora na Statia pa traha den enseñansa. “Bira maestro semper tabata mi soño i te ainda mi ta hasi e trabou akí ku hopi plaser.” Ora puntr’é kon e ta mira e kambionan ku tabatin den enseñansa despues di 10 di òktober 2010, e no tin nodi di pensa muchu. “Enseñansa ta kaminda e kambionan positivo ta mas bisto riba e isla akí. Kon ku bai bin, enseñansa ta dependé hopi di plaka, i anteriormente nunka no tabatin sufisiente. Esaki ta e promé aña ku ami ta mira ku pa kasi tur materia nos tin sufisiente material.” Sinembargo, ainda tin hopi kos pa drecha. E edifisio di skol, por ehèmpel, tin sinkuenta aña bieu. E ta antikuá i no ta kumpli mas ku eksigensianan moderno. Pero pa Debby, ainda e retonan di mas grandi tin keber ku kon pa trata ku problema sosial den famia ku ta pone ku mucha no ta haña sufisiente estímulo na kas pa traha riba nan estudio i nan futuro. P’esei mes, na su opinion, ampliashon di e kantidat di trahadó sosial i ‘remedial teacher’ ta indispensabel. I debí ku e dosentenan tin ku dominá hulandes tambe, e skol ta dependé hopi di dosente di Hulanda. Pero debí ku e salarionan ta relativamente abou, ta difísil pa atraé e dosentenan pa bini akí. “Djis akí ta bai adaptá e salarionan, pero ban wak si esei ta sufisiente pa nan bini.” Generalmente, Debby ta mira futuro ku konfiansa. “Mi ta konvensí ku di awor padilanti, ta mihó so kos por bira.”

‘A LOGRA HOPI BUNITA RESULTADO’ “A formulá un agènda pa enseñansa na Hulanda Karibense den kua a fiha sierto palabrashonnan tokante drechamentu di kalidat di enseñansa den e próksimo sinku añanan.” Asina Ambrosio ‘Broer’ Molina, un di e kolaboradónan di RCN/OCW, a bisa. E ta relatá avansenan ku ya a tuma lugá den enseñansa na Hulanda Karibense i ta splika ku a fiha diferente prioridat, entre otro: kalidat di enseñansa mester subi, tin ku fortifiká kalidat di maestro, kabes i direktiva di skol, i mester ofresé kuido di enseñansa adaptá na e nesesidatnan lokal. Ademas, enseñansa di fishi mester bira mas atraktivo i kondishonnan básiko mester ta bon reglá. “Ku e meta akí a tuma vários medida i ya por mira sierto resultadonan masha bunita. Por ehèmpel, yuda skolnan di Hulanda Karibense ku e ehersisionan pa mehorá kalidat”, Molina ta splika, “a buska coach pa skol i pa dosente. E coachnan pa skol a yuda e skolnan formulá nan plannan pa mehorá i ta yuda ku implementashon di e plannan aki tambe. E coachnan di dosente ta duna e maestronan coaching.” Bon enseñansa ta rekerí sufisiente dosente di kalidat. E skolnan riba e tres islanan ta konfrontando falta di maestro. P’esei, minister van Bijsterveldt a pone 1,3 mion dòler disponibel strukturalmente pa drecha salario di maestro na Hulanda Karibense. Tambe ta yuda e skolnan traha riba kapasitashon di e maestronan. “Un ambiente eskolar stimulante tambe ta esensial pa enseñansa di kalidat”, segun Molina. “Huntu, e skolnan di Hulanda Karibense a risibí un total di mas ku 7 mion dòler èkstra pa mobilario, ekipo i material, manera buki di skol, método di lès, material pa wega, mobilario di skol, bòrchi digital i kòmpiuter. Ademas, kada skol a risibí un suma ku nan por usa manera nan mes ke.” “Alumnonan ku problema di enseñansa òf komportashon tin mester di kuido i asistensia adishonal”, Molina ta sigui splika. Riba kada un di e islanan tin un Sentro di Konosementu di Kuido di Enseñansa den operashon. Riba tur tres isla a kuminsá ku trabounan pa yega na un Konseho di Enseñansa i Merkado Laboral (Raad Onderwijs en Arbeidsmarkt, òf ROA) lokal. E konsehonan akí lo sòru pa bon kontakto i koordinashon entre enseñansa i sektor laboral. “Den un empresa edukadó, alumnonan di enseñansa di fishi por sera konosí ku trabou den práktika i haña sa kiko ta spera di nan. Tin tutor òf “maestro guiadó” pa guia e alumnonan. Na St.-Eustatius a prepará e promé dies tutornan i a duna rekonosementu na krèsh Buzzy komo “empresa edukadó”, kaminda e alumno ta risibí guia durante su stazje”, Molina ta finalisá.

Minister Marja van Bijsterveldt

Hopi skol a traha duru aña pasá, pues, boso por wak atras ku orguyo. Pero esun pará dilanti di klas, e kabes di skol òf e miembro di direktiva di skol sa ku den enseñansa trabou no sa kaba. Mi ta hasi un yamada na direktivanan di skol, kabesnan di skol, maestro- i diputadonan pa den 2012 nan sigui traha pa bon enseñansa. I den 2012 tambe mi ministerio lo duna e skolnan e sosten nessesario. Personal di skol, pero tambe mayor i alumno, por akudí na empleadonan di Rijksdienst Caribisch Nederland/OCW ora nan tin pregunta. Durante mi bishita na Boneiru, Sint-Eustatius i Saba, mi a ripará ku nos tur ke e mesun kos pa e muchanan di skol: bon enseñansa i un bon futuro. Pues, e aña ku ta bini aki, huntu, ban pone skouder bou di e trabou i traha riba bon enseñansa na Hulanda Karibense. Mi ta deseá boso hopi éksito! Minister di Enseñansa Marja van Bijsterveldt

Rijksdienst Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Telefoon +599 715 8333 Rijksdienst Caribisch Nederland Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Telefoon +599 318 3370 Rijksdienst Caribisch Nederland Saba The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Telefoon +599 416 3934 [email protected] www.RijksdienstCN.com www.facebook.com/RijksdienstCaribischNederland E wèpsait aki ta disponibel na Papiamentu i Ingles tambe

Debby Clarke Brown

Opening Liseo Boneriano

BRANTWER TA INVERTÍ FORMAL DEN HENDE I MATERIAL

Andre Bennet

Awor ku e promé aña ta tras di lomba, Kuerpo di Bombero di Hulanda Karibense ta leu riba kaminda pa haña forma riba e entidatnan públiko di Boneiru, Sint Eustatius i Saba, i ya por kuminsá mira adelanto den di e Kuerpo. Ta trahando riba e desafionan konfrontá na kuminsamentu i maneho i staf ta mira futuro ku optimismo. Segun e komandante lokal di Kuerpo di Bombero di Sint Eustatius, Andre Bennett, durante e promé aña a duna atenshon prinsipalmente na orientashon i eksplorashon. Sinembargo, e metanan ku tin pa e próksimo añanan lo deliniá klaramente ki trayekto e kuerponan tin ku sigui. “Nos meta ta di bira mas visibel den e komunidatnan lokal di tur tres isla, oumentando e kolaborashon ku tin entre kuerpo polisial, servisio di ambulans i kuerpo di bombero”, segun Bennett. Formashon di un solo kuerpo di bombero no a bai sin su retonan. Na St.-Eustatius, bomberonan tabata e últimonan pa firma kontrato laboral, debí na kuestionnan relashoná ku diskrepansia den deskripshon di trabou, diferensia di skal, ekipo i unifòrm. Entre tantu, e staf ta mas trankil, ya ku ta atendiendo e asuntunan aki na nan satisfakshon. Tin unifòrm, aparato pa hala rosea i jaws-of-life nobo. “Nos aparatonan di hala rosea ta nobo. Tin kuerponan di

bombero na Hulanda europeo mes ku no tin ekipo moderno asin’akí”, Bennett ta bisa. Personal, material i training ta e tres prioridat prinsipalnan pa 2012. E kuerponan di bombero di Sint Eustatius i Saba falta personal. Pa nan bira mas efisiente i traha e wardanan optimalmente, a plania reklutamentu di brantwer i boluntario nobo. Training di e tim eksistente i staf nobo na tur nivel ta di importansia vital. Pues, pa 2012 tin plan pa laga e bomberonan nobo pasa den un training di introdukshon, i lo tin mas training tambe pa lidernan di warda i miembronan di maneho. Ademas, kada kuartal e kuerpo di bombero riba tur tres isla lo drenta komunidat, kaminda huntu ku polis i ambulans, lo tin mas training di e unidatnan multidisiplinario den konhunto. Lo buska vehíkulo nobo tambe. Promé ku 10-10-10, tabatin tres kuerpo separá. Segun Bennett: “E echo di tin un solo kuerpo ta trese vários benefisio. Awor, maneho di e departamentonan di bombero di Sint Eustatius i Saba por konta ku nan koleganan di Boneiru te dia bin un solushon mas permanente pa e problemanan di falta di personal”. St.-Eustatius tin intenshon di yuda Saba mandando un otro trahadó kada siman. Tin plan pa e tim di ofisial bai train na Inglatera, kaminda Hulanda ta manda nan bomberonan. Inglatera ta un di e paisnan ku ta ofresé posibilidat di entrenamentu mas amplio i kompleto na mundu. E meta final di Kuerpo di Bombero di Hulanda Karibense ta di sirbi komo un solo kuerpo i bira un kuerpo modelo ku henter Reino por usa komo ehèmpel.

MAS OUTONOMIA I RESPONSABILIDAT Material i aparatonan nobo, unifòrm nobo pero tambe un edifisio nobo, ta algun di e benifisionan ku e maneho di brantwer ta mira despues di ’10-10-10’. Pa inisiá ku e último aki: aktualmente bomberonan por sigui diferente kurso. “Ántes no tabatin plaka pa esaki”, asina e komandante di brantwer Boneiru Jan Janga ta splika. “Awor nos hendenan por kuminsá ku un kurso komo un persona ku nivel LBO, i finalisá na un nivel HBO. Nos kolaboradónan por sigui krese bèrdat dje forma aki den e organisashon.” Promé ku Boneiru a bira parti di Hulanda Karibense, tabata Teritorio Insular ku tabata finansieramente responsabel pa brantwer. Esaki sa kondusí na burokrasia, asina Janga ta deklará. Pa brantwer no tabatin un presupuesto fiho stipulá adelantá. Esaki a kambia: Brantwer tin di haber awor aki ku e Dekreto di Brantwer BES. A base di e lei aki brantwer mes por ehersé hopi tarea i akinan tin un presupuesto mará na dje. “Awor mi tin responsabilidat di presupuesto. Esaki ta nifiká ku mi ta mas independiente pero tambe mi tin mas responsabilidat pa maneho di e kuerpo. Janga ta na kabes di un kuerpo - na e momento aki- di 48

Jan Janga

profeshonal. Aparte di estudio, importante pa nan, i naturalmente pa e poblashon, ta pa nan tin bon material. Aña pasá por ehèmpel a kumpra un crashtender nobo, esaki ta un vehíkulo ku por usa den tur sorto di kalamidat, primordial na airopuerto. Esaki ta e promé paso pa pone nos parke di vehíkulo na nivel. Tambe a bestèl unifòrmnan nobo i a hasi un invershon formal pa kambia e aparatonan di airu

‘UN 2012 VEILIG, SAFE I SIGUR’ Despues ku kuerpo di bombero Hulanda Karibense a bini na eksistensia dia 10-10-10, aña 2011 a bira su promé aña di operashon, un aña den kua tabatin espasio pa orientá i eksplorá. Den 2012 nos lo sigui traha pa yega na un kuerpo di bombero moderno, ku den konhunto ta prepará pa e riesgonan spesífiko ku tin riba e islanan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba. Na nòmber di Kuerpo di Bombero di Hulanda Karibense mi ke ekspresá e deseo pa den 2012, e pueblonan di Boneiru, Sint Eustatius i Saba por ta, na promé lugá, ‘veilig, safe i sigur’. Jair Tromp Algemeen Commandant Kuerpo di Bombero CN

komprimí ku ta bieu i ku nan a kùr af. Awor aki brantwer ta asina moderno ku hasta Hulanda no por kompetí. Brantwer na Boneiru ta disponé di tres crashtenders pa airopuerto i tres brantspùit pa Kralendijk. A traha un planifikashon pa e periodo te 2015. Rincon lo bai risibí un brantspùit nobo i e intenshon ta pa den dos aña agregá un vehíkulo di asistensia mas ku por ser usa durante aksidentenan di outo. Riba tèrmino lo kambia tambe e otro dos crashtendernan. En todo kaso ta trata aki di basta kapital, manera Janga ta indiká. Pero tin mas kos ta bai kambia, asina e la anunsiá entre tantu. Prinsipalmente si ta trata di lei i reglanan, i e kumplimentu di nan. Pero esakinan lo bai na nan debido tempu. “ Hende mester haña e oportunidat pa kustumbrá ku e reglanan nobo. Den sinku aña nos kier ta prepará riba mantenshon di e lei i reglanan nobo di moda ku tur kos lo ta riba nivel.” Anto esaki mester por si bo djis pensa ku por ehèmpel ku e ordenansa di vürwèrk ta datá 1903/1904. Tin hopi kos pa kambia. Pero nos ta bai hasi nan paso pa paso, pa bienestar di e poblashon.

turo untu riba fu Trahando h landes di Karibe Hu

This information bulletin is also available in English

Desèmber 2011

NUMBER 11

BB OON LE IER TU ,I N I N F O R M A T I V O SINT-EUSTATIUS I SABA PARA KETU I MIRA PA DILANTI

Dilanti bo tin e di 11 edishon di e boletin informativo di RCN. Ku e edishon aki nos ke sera e aña positivo i para ketu na tur kos ku a mehorá aña ku a pasa. Kiko a kambia den e organisashon di Kuido pa Hóben i Voogdijraad? Kon ta para ku brantwer? I kiko a pasa den edukashon? E korant aki ta duna bo un bista riba tur e terenonan menshoná.

Edishon spesial

PAR TUR MAYOR I EDUKADORNAN E Sentro Hubentut i Famia ta un fasilidat kaminda tur mayor i edukadó por bini ku nan preguntanan tokante edukashon i salubridat di nan yunan entre 0 pa 19 aña. E Sentro Hubentut i Famia ta traha preventivo i ta yuda evitá problemanan di edukashon i kriansa. E ta forma e último parti di e plan total pa mehorá e fasilidatnan pa hubentut riba e tres islanan di Karibe Hulandes Karibense, kaminda “kwartiermaker” Marga Drewes di VWS/Hubentut i Famia a traha for di aña 2009 huntu ku e kolaboradó den vèlt te na e kolaboradónan di maneho di e Entidat Públiko i RCN i e direktivanan di diferente organisashonnan pa realisá e sentro. E nòmber 'Tripel P' ta para pa ‘Programa Pedagógiko Positivo’. E programa ku ta originá for di Oustralia ta yuda mayornan den edukashon di nan yunan entre 0 pa 16 aña. Tripel P ta un programa pa evitá problemanan emoshonal i di komportashon serka muchanan, dor di stimulá maternidat i paternidat kompetente. Tripel P ta dirigí riba kambio òf redukshon di komportashon ku ta kontribuí na eksistensia di problemanan emoshonal i e problemanan di komportashon serka muchanan. Mayornan ta siña hasi uso di komunikashon diario den famia pa por sostené nan yunan den forma emoshonal adekuá i stimulá nan kapasidat di kompetensia sosial i di solushonamentu di problema. E partinan positivo den un famia i e kompetensianan di mayornan ta keda reforsá asina i e faktornan di riesgo ta keda redusí. Òf manera Mimi Dongen di e Sentro di Hubentut i Famia ta aksentuá fuertemente: “Dal i grita ménos, mas amor i komunikashon total.” Tripel P ta ofresé mayornan diferente strategia pa práktika diario. “Mayornan ta siña kon nan tin di stimulá e komportashon deseá serka nan yunan i kon nan mester evitá komportashon no deseá, di akuerdo ku Dongen. Tambe nan ta risibí informashon riba e strategianan di edukashon aki i nan por risibí guia riba

aplikashon di e strategianan aki den nan mes situashon, si nan ta deseá. E strategianan di edukashon aki ta basá riba e sinku prinsipionan básiko di edukashon positivo: ofresé e muchanan un ambiente sigur i stimulante laga e muchanan siña dor di sosten positivo mantené un disipliná yamativo tin speransanan realístiko sòru bon pa bo mes Aña pasá e sentro di Hubentut i Famia a hinka hopi tempu den training di nan propio hendenan di moda ku nan ta apto pa duna guia na mayornan. Próksimo aña tambe e sentro lo kontinuá ku esaki pa sostené e ayudo den uso di e método di Tripel P. Mas aleu lo bini ku kampañanan pa públiko, ku por ehèmpel tepnan di edukashon i e konsekuensianan di edukashon positivo.

Ban traha huntu na futuro di Karibe Hulandes

31 di òktober su Altesa Real prensès Máxima a hasi e apertura ofisial di e sentro

‘NO TA TUR ORA BO MESTER TA SEVERO’ “Eduká mucha ta tuma lugá henteramente otro for di tempu ku ami tabatin dieseis aña. Ántes komo mucha no tabata asina fásil, mayornan tabata hopi estrikto. Si bo hasi algu robes, nan tabata usa e kabuya.” Mariela Goeloe (44) ta hari na momentu ku e kòrda riba e tempu ei. Den e sentro kompletamente nobo di Hubentut i Famia na Playa, e ta splika di kon e la partisipá resientemente na e kurso, kon yuda den edukashon di muchanan entre 11 pa 18 aña. Huntu ku su kasa Gwendell nan tin dos yu, un yu muhé di dieseis aña i un yu hòmber di diesdos. “Nan ta kambiando”, asina Mariela ta deklará. “ Tin ora e muchanan kier esaki, despues nan kier esaya.” Debí ku e muchanan ta drenta den adolesensia, sa tin konflikto òf problema-

nan de bes en kuando. E kurso ta siña bo kon pa atendé ku esaki, i kon bo por solushoná e konfliktonan. “Por ehèmpel bo no mester ta semper estrikto”, di akuerdo ku Mariela. “Dor di papia por, solushoná masha hopi.” Ku su propio yunan Mariela no tin problema. Promé ku e la bai e kurso ya na su kas nan tabata kombersá ku otro na momentu ku tabatin algu. Pero semper ta bon pa sa mas, asina Mariela ta haña. Ta p’esei mes e la bai mesora di akuerdo na momentu ku a pidié pa partisipá na e kurso aki. “Tin biaha ta ferfelu pa duna un mucha di dieseis aña straf. Akinan nan ta siña bo kon papia pa resolvé e problemanan. Bo mester kai sinta na mesa ku otro i bo mester laga e muchanan papia tambe. Pero bo mester siñanan

tambe ku tin regla, i ku abo komo mayor mester ta bon kla riba esaki. I bo mester mantené e reglanan aki, kaminda e mayornan naturalmente huntu mester hala un liña.” E kurso “Atendé ku adolesente” ta forma parti di e servisionan ku e ta ofresé di e Sentro Hubentut i Famia. Mariela ta konsehá kada mayor pa partisipá na e training aki sea bo so òf ku bo partner. Bo no mester keda sin partisipá na e kurso aki djis pa motibu di gastunan. Partisipashon ta kosta solamente dies dòler pa e kurso kompletu. E kurso ta dura en total seis siman, ku semanalmente un enkuentro di dos ora. Por inskribí pa e kurso na Sentro Hubentut i Famia, na telefon: 715-7200 òf pasa na Kaya Prinses Marie number 7.

Het personeel van de Koninklijke Marechaussee Caribisch Nederland wenst alle medewerkers van RCN en bewoners van Caribisch Nederland "Un bon Pasku i un Felis Aña". Een veilig, gezond en

Het Korps Politie Caribisch Nederland wenst U fijne feestdagen en een gezond en veilig 2012.

gelukkig 2012.

2012 zal een jaar zijn waarin het Korps nog meer informatie gestuurd gaat werken en zich attent en professioneel zal richten op actieve samenwerking met de burgers en partners.

Staf di Marechosé Real di Hulanda Karibense ta deseá tur empleado di RCN i henter pueblo di Hulanda Karibense un “Un bon Pasku i un Felis Aña”. Un 2012 felis, sigur i salú.

Wij werken samen aan een veilig en leefbaar Caribisch Nederland.

The staff of the Royal Marechaussee Dutch Caribbean wishes all RCN employees and residents of the Dutch Caribbean "Un bon Pasku i un Felis Aña". A safe, healthy and happy 2012. Koninklijke Marechaussee Caribisch Nederland Bonaire Kaya Gilberto F. Croes 24, Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: 717 8858 (tel/fax; nr grensbewaking 24 uur per dag bereikbaar )

Kuerpo Polisial Hulanda Karibense ta deseá bo felis dianan di fiesta i un 2012 seif i salú. 2012 ta bai ta un aña den kua e Kuerpo lo bai traha mas dirigí riba duna informashon i lo dirigí su mes atento i profeshonal riba un kolaborashon aktivo ku suidadanonan i partnernan. Nos ta traha huntu na un Hulanda Karibense seif i abitabel. The Police Force Caribbean Netherlands wishes you a Merry Christmas and a healthy and safe 2012. 2012 will be a year in which the Force will be working more information oriented and will have a more attentive and professional focus on active collaboration with citizens and partners. We are collaborating on a livable and safe Caribbean Netherlands.

RCN/OCW wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig 2012. Wij zien er naar uit om samen met u in het nieuwe jaar verder te bouwen aan kwalitatief goed onderwijs, mooie cultuurbelevingen en optimale ontplooiingskansen voor alle inwoners van Caribisch Nederland.

Korps Politie Caribisch Nederland Bonaire Korps Politie Bonaire Kaya Libertador Simon Bolivar 4 Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 717 8000/717 3334

Sint Eustatius Korps Politie Sint Eustatius Van Tonningenweg z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 2333/318 2256/ 318 2477/318 2535, Fax: +599 318 2377

Saba Korps Politie Saba Politiebureau Windwardside Politiebureau The Bottom The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3737

RCN/OCW ta deseá bo un felis Pasku i un próspero 2012. Nos ta entusiasmá pa den aña nobo sigui traha riba enseñansa di kalidat haltu eksperenshanan di kultura bunita i oportunidatnan pa desaroyo optimal pa tur habitante di Hulanda Karibense. RCN/OCW wishes you a Merry Christmas and a prosperous 2012. We look forward to working with you in the new year to continue to build good quality education, beautiful culture experiences and optimal opportunities for all residents of the Dutch Caribbean. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen in Caribisch Nederland Bonaire Kaya L.D. Gerharts 15 (boven in het Omni gebouw) Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 715 8319

Prettige kerst en een Gelukkig 2012. Bon Pasku i Felis Aña 2012. Merry Christmas and a Happy 2012. Openbaar Ministerie Caribisch Nederland Bonaire Openbaar Ministerie Bonaire Fort Oranje, Plasa Reina Wilhelmina 2 Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 8626, Fax: +599 7535

Sint Eustatius Openbaar Ministerie Sint Eustatius Fort Oranje Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 2910

Korps Politie Caribisch Nederland, Saba

Min. Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen CN, Bonaire

Openbaar Ministerie Caribisch Nederland

Min. Sociale Zaken en Werkgelegenheid CN, Saba

Korps Politie Caribisch Nederland, Sint Eustatius

Min. Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen CN, Sint Eustatius en Saba

Min. Sociale Zaken en Werkgelegenheid CN, Bonaire

Voogdijraad Caribisch Nederland, Bonaire

Alle medewerkers van SZW wensen u prettige feestdagen en een voorspoedig 2012. Ook in 2012 zal dienstverlening aan de bewoners van Caribisch Nederland onze prioriteit hebben. Tur empleado di departamento di SZW ta deseá bo felis dianan di fiesta i un próspero aña 2012. Den 2012 tambe nos servisio na tur e habitantenan di Hulanda Karibense lo tin nos prioridat. All employees of Social Affairs wishes you a Merry Christmas and a prosperous 2012. Also in 2012 the service to the residents of the Dutch Caribbean has our priority. Ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Caribisch Nederland Bonaire SZW Bonaire Centrumgebied z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 717 8857

Sint Eustatius SZW Sint Eustatius Cottage Road z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3376

Saba SZW Saba Matthew Levenstone Street The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3934

Wij wensen de gemeenschap van Bonaire, St. Eustatius en Saba een gezegend en prettige kerst en een gelukkig Nieuwjaar. In het jaar 2012 zal de Voogdijraad met passie en integriteit zich blijven inzetten om de belangen en de veiligheid van onze kinderen te waarborgen. De jeugd is onze toekomst!. Nos ta deseá e pueblo di Boneiru, Sint Eustatius i Saba un felis Pasku i un próspero aña nobo. Den aña 2012 Voogdijraad ku pashon i integridat lo sigui sali na interes i siguridat di nos yunan. E hóbennan ta nos futuro. We wish the community of Bonaire, St. Eustatius and Saba a blessed and Merry Christmas and a happy new year. In the year 2012 the Guardianship Council with passion and integrity remains committed to the interests and to ensure the safety of our children. The youth is our future! Voogdijraad Caribisch Nederland Bonaire Voogdijraad Bonaire Kaya Internashonal z/n, Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 717 8976

2011 was een jaar waarin door de medewerkers op alle drie de eilanden van Caribisch Nederland hard is gewerkt en met succes. Op basis van de resultaten die in 2011 zijn behaald kijk ik met vertouwen uit naar de kansen die 2012 ons gaat bieden om samen te blijven werken aan de toekomst van Caribisch Nederland. Ik wens iedereen een gezond en voorspoedig 2012! 2011 tabata un aña den kua empleadonan riba e tres islanan di Hulanda Karibense a traha duru i ku éksito. A base di e resultadonan lográ, mi tin konfiansa ku 2012 lo brinda nos e oportunidat pa sigui traha huntu riba futuro di Hulandes Karibense. Mi ta deseá un i tur un 2012 salú i próspero! 2011 was a year that the staff of all three islands of the Dutch Caribbean have been working hard work and with success. Based on the results achieved in 2011, I look with confidence for the opportunities that 2012 will offer us to keep on working together on the future of the Caribbean Netherlands. I wish everyone a healthy and prosperous 2012! Rijksdienst Caribisch Nederland - Centraal Bonaire Rijksdienst Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 715 8333

Sint Eustatius Rijksdienst Caribisch Nederland Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3370

Saba Rijksdienst Caribisch Nederland Saba The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3934

Sint Eustatius Voogdijraad Sint Eustatius Kerkweg z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 3182814, Fax: +599 3182070

Saba Voogdijraad Saba Oranjestraat The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3533

Fijne Kerstdagen en een Gelukkig 2012. Bon Pasku i un Prospero Aña 2012 Merry Christmas and a Happy 2012 Zorg Verzekering Kantoor Caribisch Nederland Bonaire ZVK Bonaire Centrumgebied Kralendijk, Bonaire, Caribisch Nederland Tel: +599 715 8899

Sint Eustatius ZVK Sint Eustatius Cottage Road z/n Oranjestad, Sint Eustatius, Caribisch Nederland Tel: +599 318 3375

Saba ZVK Saba Powerstreet 1 The Bottom, Saba, Caribisch Nederland Tel: +599 416 3552

Voogdijraad Caribisch Nederland, Saba

Zorg Verzekering Kantoor CN, Sint Eustatius

Vertegenwoordigers van de departementen van de Rijksoverheid op Sint Eustatius

Belastingdienst Caribisch Nederland, Sint Eustatius

Zorg Verzekering Kantoor CN, Saba

Bureau van de Rijksvertegenwoordiger op Sint Eustatuis en Saba

Vertegenwoordigers van de departementen van de Rijksoverheid op Saba

Brandweer Korps Caribisch Nederland, Sint Eustatius

future ether on the Working tog Caribbean of the Dutch

E boletin akí ta optenibel na Papiamentu tambe

september/october 2011

NUMBER 11

INFORMATION BULLETIN BONAIRE, ST. EUSTATIUS AND SABA

STAND STILL AND LOOKING FORWARD

In front of you is the 11th information bulettin of the RCN. This edition is to close the year on a positive note and mainly to stand still by all that has improved this past year. What has changed for example in youth care and at the Court of Guardianship? How does the Fire Brigrade stand? And what has happened in education? This paper will bring you up to date.

Special edition

FOR PARENTS AND EDUCATORS The Centre for Youth and Family is a facility for all parents and educators where they can come with their questions about the education and health of their children between 0 to 19 years. The Centre for Youth and Family works preventively and helps issues with parenting and education. It constitutes the last element of the master plan to improve the youth facilities on the three islands of the Dutch Caribbean, that ‘kwartiermaker’ Marga Drewes of VWS/ Health Youth and Family has been working on since 2009, in collaboration with the workers in the field, the policy makers of the Public Entity and RCN and the Boards of the various organizations. The name 'Triple P' stands for Positive Parenting Program. The originally Australian program helps parents in raising their children between 0 to 16 years. Triple P is a program to prevent emotional and behavior problems in children, by promoting competent parenting.

this to their own situation. These parenting strategies are based on five basic principles of positive parenting: Offer children a safe and stimulating environment Allow children to learn through positive support Apply appealing discipline Have realistic expectations and Take good care of yourself The centre for Youth and Family invested much time and energy over the past year in training its own people so they are able to provide guidance to parents. Next year the centre will continue this as well to support the care in using the Triple P methodology. Furthermore, there will be campaigns for the public with for example parenting tips and the impact of positive parenting.

Triple P is aimed at changing or reducing behavior that contributes to the development of emotional and behavioral problems in children. Parents learn to use everyday communication in the family to adequately support their children emotionally and to stimulate their social skills and problem solving abilities. The positive aspects in a family and the competence of the parents are strengthened this way and risk factors are reduced. Or as Mimi Dongen from the Youth and Family Centre succinctly states: “Less hitting and yelling and more love and plenty of communication.” Triple P provides parents with various strategies for everyday practice. “Parents learn how they can encourage desired behavior in their child and can counter unwanted behavior”, says Dongen. They also receive information on these parenting strategies and, if they want to, they can receive guidance in applying

Working together on the future for the Dutch Caribbean

On October 31, 2011, the Centre was officially opened by Her Royal Highness Princess Máxima

‘YOU DON’T ALWAYS HAVE TO BE STRICT’ “Raising children is a whole different ballgame nowadays than when I was sixteen, myself. It was not as easy as a child in the past, parents were very strict. If you did something wrong, the little rope was used.” Mariela Goeloe (44) can laugh about it when reminiscing about that time. In the brand new Centre for Youth and Family in Kralendijk, she explains why she recently participated in the course that assists in the parenting of children between 11 and 18 years old. Together with her husband Gwendell they have two children, a sixteen year old daughter and twelve year old son. “They change”, says Mariela. “Children want this and then they want that.” As the children reach puberty, sometimes conflicts and issues arise. The

course taught you how you can deal with that and how you can solve the conflicts. “For example, you do not always have to be strict”, says Mariela. “A lot can be solved by talking.” Mariela has no problems with her own children. Even before she started the course things were discussed at home if there ever was an issue. But it’s always good to know more, she believes. That’s why she readily agreed when she was asked to participate in this course. Sometimes it’s annoying having to give punishment to a sixteen year old child. Here they teach you to talk in order to solve problems. That you need to sit around the table together and also must allow your children to have their say. But also that your children must learn that there are rules and

that you need to be clear about that as a parent. And that you need to enforce those rules, where parents of course need to draw one line together.” The course”Dealing with adolescents” is part of the selection at the Centre for Youth and Family. Mariela recommends every parent to take this course whether or not together with your partner. The costs should not discourage anyone from taking the course. Participation costs only ten dollars for the entire course. It takes a total of six weeks, with a two-hour session each week. Enrollment for the course can be done through the Centre for Youth and Family, telephone: 715-7200 or dropping by at Kaya Prinses Marie nr. 7.

THE FIRE DEPARTMENT INVESTS HEAVILY IN PEOPLE AND EQUIPMENT

Andre Bennet

With year one now behind the back the brand new Dutch Caribbean Fire Brigade is well on its way to being formed on the Public Entities of Bonaire, St. Eustatius and Saba with improvements already gradually taking place within the fire brigade. Challenges facing the brigade at the start are being worked on and management and staff are optimistic about the future. According to local commander Andre Bennett of the St. Eustatius Fire Brigade the attention in year one was focused mainly on orientation and exploration. However, the goals for the coming four years will clearly lay out the path which the corps should follow. “It is our objective to become more visible within the local communities on all three islands by increasing the collaboration between the police, ambulance department and fire department”, according to Bennett. Forming one brigade has not been without challenges. On St. Eustatius firefighters were last to sign labour agreements due to issues related to discrepancies in job descriptions, difference in salary scales, equipment and uniforms. Meanwhile the staff is more settled as these matters are being dealt with to their satisfaction. New uniforms, breathing apparatus and jaws –of-life have been replaced. “Our breathing

apparatus is brand new. Some corpses in the European Netherlands do not have this state of the art equipment”, says Bennett. Personnel, material and training are the three main priorities in 2012. The fire brigade on St. Eustatius and Saba are understaffed. In order to become more efficient and to operate shifts optimally, recruitment of new firemen and volunteer s is scheduled. Training of the existing team and new staff on all levels is vitally important. And so in 2012 there are plans to have introductory training for new recruits, and further training of shift leaders and management. Additionally, each quarter the fire brigade on all three islands will go into the community where together with the police and ambulance departments more joint training will be conducted among the multi disciplinary units. Vehicles will also be replaced. Before 10-10-10 there were three separate brigades. According to Bennett, “A new joint brigade comes with several benefits. The management of St. Eustatius and Saba’s fire departments can now rely on their colleagues on Bonaire until a more permanent solution is found for staffing issues”. St. Eustatius intends to assist Saba with one worker to rotate on a week basis. There are plans for the officers team to be trained in the UK where the Netherlands sends their firemen. Globally the UK offers one of the most extensive and comprehensive training possibilities. Ultimately, it is the goal of Dutch Caribbean Fire Brigade to serve as one brigade and to become model brigade for the entire Kingdom.

GREATER AUTONOMY AND RESPONSIBILITY New equipment and materials, new uniforms, but also a completely new job classification system; those are some of the benefits that the management of the Fire Department sees after ’10-10-10’. To start with the latter: firefighters can now attend various training courses. “In the past there was no money for that”, explains the Fire Department Chief on Bonaire, Jan Janga. “Now our people can start with training as ‘LBO-er’, to come out as ‘HBO-er’. This way our staff can actually grow in the organization.” Before Bonaire became a part of the Caribbean Netherlands, the Island Territory was responsible for the Fire Department. This often led to bureaucracy, states Janga. There was no predetermined designated budget for the Fire Department. That has changed: The Fire Department now works with the ‘BES Fire Department Decree’. Based on that law the Fire Department can execute many tasks itself and this is linked to a budget. “I now have budgetary responsibility. That means that I have more independence but also more responsibility for the management of the force. Janga manages a brigade of - currently - 48 professionals.

Jan Janga

Besides training it is important for them, and of course for the population, that they have good equipment. For example in the past year a new crash tender was bought, a vehicle that can be used at various calamities, primarily at the airport. That is the first step in the upgrading of our fleet. Also, new uniforms were ordered and there was a substantial investment in replacing the outdated and rejected

‘A SAFE, VEILIG AND SIGUR 2012’ After the incorporation as of 10-10-10, 2011 was the starting year for the Dutch Caribbean Fire Brigade with room for orientation and exploration. In 2012, we continue working on a modern fire brigade that is jointly prepared for risks specific to the islands of Bonaire, St. Eustatius and Saba. On behalf of the Dutch Caribbean Fire Brigade I wish the people of Bonaire, St. Eustatius and Saba above all a ‘safe, veilig and sigur 2012’. Jair Tromp General Commander of the Dutch Caribbean Fire Brigade

self contained breathing apparatus. That currently is so modern that even the Netherlands cannot match it. The Fire Department on Bonaire has three crash tenders for the airport and three fire engines for Kralendijk. A plan has been made for the period up to 2015. So there will be a new fire engine for Rincon and the intention is to purchase yet another rescue vehicle that can be used in car accidents within the next two years. In time, the other two crash tenders will also be replaced. All in all this is ‘substantial capital’ as Janga calls it. But more is about to change, he announces in advance. Especially when it comes to laws and regulations, and compliance with them. But that will be gradually. “People must get the opportunity to get used to new rules. In five years time we want to be prepared to enforce the new law and regulations so then everything will be up to standard afterwards . “And that is about time if you consider that for example the Fire Works Ordinance dates back to 1903/1904. A lot is about to change. But we are going to do that step by step for the wellbeing of the people.”

QUALITY TO AN ACCEPTABLE LEVEL

‘SET OUR SHOULDERS TO THE WHEEL’

Since October 10, 2010 the schools in the Dutch Caribbean are part of the educational system of the Netherlands. The goal is that the quality of education be on an acceptable level in 2016. The school boards are responsible for the quality of education; the education personnel will have to provide this quality. But they cannot do this alone. The Ministry of Education, Culture and Science (OCW) supports the school board and school management to work on the improvements. You can e-mail questions about education to [email protected]. You can also drop by at the OCW-department of the RCN or contact one of the staff members (715 8319).

‘In early 2011, I visited Bonaire, St. Eustatius and Saba. On all the islands, I met wonderful people who are highly motivated to work on quality education for the children of the Dutch Caribbean. I thought that was really heartwarming and impressive. Many schools have worked

‘THE BIGGEST POSITIVE CHANGE CAN BE SEEN IN EDUCATION’ Debbie Clarke Brown is the director of the Golden Rock School 0n St. Eustatius. She has been at this school for nearly thirty years, as a teacher and the last thirteen years as the director. Debbie was born on St. Eustatius and has also always lived on this island except for her high school years in Curaçao and her college years in St. Thomas (US Virgin islands), where she earned her Bachelor in Education. After her studies Debbie returned immediately to Statia to work in education. “Becoming a teacher has always been my dream and I still do this work with a lot of satisfaction.” On the question of how she experiences the changes in education since October 10, 2010, she does not have to hesitate. “The biggest positive change on the island can be seen in education. After all, in education things revert a lot around money and in the past there was always not enough money. This year is the first time I experience that we have enough material for almost all subject matters.” However, there is still a lot of room for improvement. The fifty-year old school building, for example, is obsolete and no longer meets the requirements of the present time. But the biggest challenges, according to Debbie, are still the tackling of the social issues in families, resulting in children being insufficiently motivated at home to prepare for their education and future. Increasing the number of social workers and remedial teachers therefore is a must according to her. And because teachers must also have command of the Dutch language the school is very dependent on teachers from the Netherlands. Due to the relatively low salaries however, it is difficult to attract teachers. The salaries will be adjusted soon, but if that will be enough to attract these teachers, remains to be seen.” All in all, Debbie looks forward to the future with confidence. “I am convinced that things can only get better from now on.”

‘GREATRESULTSWEREALREADYACHIEVED’ “An educational agenda has been set up for education in the Dutch Caribbean. “That agenda records appointments for the next five years on strengthening the quality of education” Ambrosio ‘Broer’ Molina, one of the staff members of RCN/OCW states this. He talks about the improvements that have taken place in education in the Dutch Caribbean. And he explains that various priorities have been set: for example, the quality of education must increase; the quality of the teachers, school management and school boards must be strengthened and tailored education care should be provided. Furthermore, vocational education must be made more attractive and the preconditions must be in place. “To achieve this, various measures have been taken and already some nice results were achieved. To help the schools in the Dutch Caribbean in realizing the quality enhancement, school coaches and teacher coaches were used”, says Molina. “The school coaches supported the schools in drawing up their improvement plans and guiding the implementation thereof. The teacher coaches coach the teachers.” Good education requires sufficient and quality teachers. The schools on the three islands face shortages of teachers. Minister Van Bijsterveldt therefore has made 1.3 million dollars available on a structural basis to improve the salaries of the teachers in the Dutch Caribbean. The schools are also supported in strengthening the skills of the teachers. “A stimulating learning environment is also essential for quality education”, according to Molina. “The schools in the Dutch Caribbean jointly received over 7 million dollars extra for the furnishing of their buildings; so for text books, teaching methods, game materials, school furniture, digital black boards and computers. Each school received a fair share of the amount and can decide on its own what the money is spent on.” “Students with learning and behavioral challenges require extra care and guidance”, Molina further elaborates. On each island there is an Expertise Centre of Educational Care operational. On all three islands the work for a local ‘Raad Onderwijs en Arbeidsmarkt’ (ROA) or Education and Labor market Council has started. The ROA provides good commitment and alignment between education and business. “Students in vocational training can be introduced to practice in a work placement company and learn what is expected of them. Specialist trainers guide the students. On St. Eustatius the first ten specialist trainers were trained and child day care centre Buzzy Bees was certified as a work placement company for apprenticeship supervision”, concludes Molina.

Minister Marja van Bijsterveldt

hard over the past year, so you can look back with a sense of pride. However, the person standing in front of the classroom, a principal or board member, knows: in education the work is never done. In 2012 as well, I call on the school boards, principals, teachers and Commissioners to remain committed to quality education. And also in 2012, my Ministry will support the schools as much as possible with this. Staff members of the schools, but also parents and students, can go with their questions to the staff of the Rijksdienst Caribisch Nederland/OCW. During my visit to Bonaire, St. Eustatius and Saba, I noticed that we all want the same for the students: good education and a good future. So in the New Year let us put our shoulders to the wheel to work on good education in the Dutch Caribbean. Lots of luck! Minister of Education Marja van Bijsterveldt

Rijksdienst Caribisch Nederland Bonaire Kaya International z/n Kralendijk, Bonaire, Dutch Caribbean Telephone +599 715 8333 Rijksdienst Caribisch Nederland Sint Eustatius Mazinga Complex A, B Fort Oranjestraat Oranjestad, Sint Eustatius, Dutch Caribbean Telephone +599 318 3370 Rijksdienst Caribisch Nederland Saba The Bottom, Saba, Dutch Caribbean Telephone +599 416 3934 [email protected] www.RijksdienstCN.com www.facebook.com/RijksdienstCaribischNederland The website is also available in Papiamentu and English

Debbie Clarke Brown

Opening Liseo Boneriano

FROM MOVING TO TRAINING: A GOOD YEAR FOR THE GUARDIANSHIP

that has changed. “The chain is complete now and there is good cooperation between the various organizations”, says George. “Among others because of this we as the Guardianship Council were able to work towards improving the quality our actual duties.” Next year, the Guardianship Council will work on this as well and wants to give more publicity to its work. The council will of course continue its statutory tasks in 2012. “And of course represent the interests of the threatened children in the Dutch Caribbean”, concludes George. “Because that is what we stand for.”

HALT WORKS

Cruvin George

“2011 was a good year for the Guardianship Council with many positive developments and changes in various areas. This applies to all three islands in the Dutch Caribbean.” This is what Curvin George, Senior Child Welfare Investigator at the Guardianship Council says. He easily lists a number of positive points that were achieved in 2011 under management of the Director of the BES Guardianship Council, Esther Pourier-Thodé. For example, the Guardianship Council in Saba moved to a new office building; that of the Guardianship Council in Bonaire was renovated to meet safety requirements. Moreover, the archive of the Bonaire Guardianship Council was cleared. For the public even more changed. For example, the civil department and the alimony department hold consultation on fewer days. But consequently, the staff members can focus more on their investigation and reporting tasks. George: “The result is that reports are taken on and handled quicker and in a more effective manner. Consultation hours are now aimed at collecting data and clearly identifying the problem. The client leaves knowing exactly what type of actions the Guardianship Council can or will take. So more clarity”.ehind the scenes as well, much has improved. “The Guardianship Councils on St. Eustatius and Saba get support on the criminal division of the islands”, says George. “And they received guidance and coaching from a Senior Child Welfare Investigator from Bonaire. There is regular contact for the coordination of the developments and handling of certain difficult cases” All child welfare investigators of the Bonaire Guardianship Council have done the Triple P course in the mean time (see elsewhere in this newspaper, ed.) and have been certified. The child welfare investigators also did other trainings. And time and energy were invested in cooperation with other parties. “The Criminal Division functions properly and good cooperation agreements were made with all parties ensuring better execution of the duties of the Guardianship Council. We work well together with our partners”, says George. “And there is preventative work being done with the youngsters through the Halt project so they do not need to end up in criminal circles.” In the past the Guardianship Council had to perform more duties that were not its responsibility because some organizations were missing. In the mean time

In August 2010, the criminal department of the Guardianship Council received an extraordinary impulse. Not only was the policy tightened in such a way that there is now finally a well functioning department, but now there is also a good cooperation with other partners in the approach of juvenile delinquency. Together with the Public Prosecutor’s Office repressive action is taken; minors who have committed a criminal offense are actually punished. The social satisfaction is a fact. The Island Governor, Glenn Thodé, of Bonaire emphasized the preventive side of this approach before. Thus the so called ‘Drie Modellen Interventie’ or ‘Three Models Intervention’ was born, that works in a preventative and repressive manner against juvenile delinquency. HALT is now known in the community and is coordinated by the criminal division of the Guardianship Council. Together with the members of the so-called ‘Casusoverleg Jeugd’ or ‘Youth Case Consultation’, preventative work is done in the field of juvenile delinquency in Bonaire. Those members are the school attendance officer, the Public Prosecutor’s Secretary, unit coordinators of the SGB, Family Supervision and a member of the EOZ. “The police is of great help during the Halt-hearings, the cooperation is in one word first-rate”, says Curvin George of the Guardianship Council. “There clearly is a noticeable decline in truancy and in small fights among minors, both at school and on the streets”. All imposed punishments are currently already completed or in the process of completion. According to George, a year later it can be concluded that there is improvement in the imposition and execution of community service orders. The method is used on Saba and St. Eustatius as well. The year 2011 is a year in which much has happened. It was the first full year after that important date of ‘10-10-10’, the date that Bonaire, St. Eustatius and Saba became part of the Kingdom as Public Entities. There are still plenty of challenges but fortunately there is also much improved in the meantime, so you can see from the overview on this page. In 2012 too, we will work hard on the future of everyone in the Caribbean Netherlands!

Plantation School in Statia the Bethel Methodist School in Statia has additional classrooms the Saba Comprehensive School in Saba has a new building for vocational education, which includes new furnishings the SGB on Bonaire has a new building for the upper grades of HAVO/VWO, which includes new furnishings both on Saba and Bonaire the preparation for a comprehensive school are in full swing Study financing (gift or performance grant and loan) for students who will be pursuing a full time ‘mbo’ (bol), ‘hbo’ or university degree in the Caribbean or the United States Increase of the capacity of the penitentiary facility from 44 to 74 spots Central control room at the police New crash tender at the fire department, new police cars and boat at customs Improvement of safety at the oil terminals Expansion Saba seaport Everyone is insured. The basic package offers good insurance. There are ten specialists continuously on Bonaire. New ambulances on all three islands. Emergency evacuation by helicopter on Saba and Statia is now possible Simpler tax system. Welfare (onderstand) and Old age (AOV) benefits are higher. Social Affairs made an arrangement for the payment of school uniforms and school materials for people with a minimum income. More than 200 youngsters were helped with an amount between US$ 500 and US$ 800 The minimum wage has been adjusted Under the BES Old Age Insurance Act and the General Widows and Orphans Insurance Act the benefits were increased with 17% The renovated runway of the airport was put into use in August. It meets all international safety requirements A partnership was entered into with the banks for the application of the van de government guaranteed scheme for Small and Medium sized Enterprises RCN signed a contract with IT Telecom and Ericsson for the installation of a telecommunications submarine cable from Saba and St. Eustatius to St. Maarten and St. Kitts. Thanks to this cable both islands will soon have a reliable connection to the international telecommunications infrastructure. Fiscal improvements of State Secretary Weekers

POSITIVE AND VISIBLE CHANGES AFTER 10.10.10 Centers for Youth and Family on all three islands Free textbooks for students in secondary education Various housing projects (school buildings) have been handled: urgent provisions were made at the SDA Lynch

helicopter on Saba and Statia