Een grap gaat op reis en andere verhalen. Om discriminatie bespreekbaar te maken LBR (2005)

AFKOMST: materialenlijst Selectie van educatief materiaal voor het VO en MBO over de multiculturele samenleving, racisme en discriminatie op grond van afkomst, samengesteld door Art.1. Een groot gedeelte van de materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor uitleenvoorwaarden: www.art1.nl/bibliotheek.

Lesmateriaal Dutchkids A. de Ruiter, M. Möhle en A. Bakker Art.1 / LBR (website 2004, lespakket 2007) Vorm: website en lespakket Doelgroep: onderbouw VO Dutchkids is een website over identiteit, vooroordelen en discriminatie. Aan de hand van dialogen tussen zeven jongeren in het fictieve stadje Nederdam worden actuele thema's uit de multiculturele samenleving besproken, waaronder: vooroordelen en discriminatie, rechts-extremisme en homoseksualiteit. Het bijbehorende lespakket bevat een docentenhandleiding met twaalf lesbeschrijvingen. Elke les bestaat uit een gezamenlijke introductie, opdrachten voor op de website en een nabespreking voor in de klas. Het pakket bevat tevens 25 paspoorten waarin de leerlingen hun ervaringen kunnen beschrijven en hun lessen kunnen laten afstempelen door de docent. De website is gratis te gebruiken, het bijbehorende lespakket is voor €19,50 te bestellen bij Art.1, www.art1.nl/lesmateriaal. zie ook de recensie van het onderwijspanel Een grap gaat op reis en andere verhalen. Om discriminatie bespreekbaar te maken LBR (2005) Vorm: DVD en handleiding Doelgroep: bovenbouw VO, MBO, docenten en oop Wanneer voelt iemand zich gediscrimineerd? Wat doe je als een collega een racistische mop vertelt? Wat kun je doen tegen racistische opmerkingen op het werk of op school? Hoe gaan we eigenlijk met elkaar om? De vijf filmpjes op de DVD ‘Een grap gaat op reis’ roepen allerlei vragen op. De dvd is een hulpmiddel om vrijuit met elkaar over discriminatie, misverstanden en vooroordelen te praten en naar rechtvaardige oplossingen te zoeken. ‘Een grap gaat op reis’ is bedoeld voor mensen van 14 jaar en ouder.. Voor €15,- te bestellen via www.art1.nl/lesmateriaal. De bijhorende handleiding is beschikbaar via de Art.1-website. Zie ook de recensie van het onderwijspanel. Elkaar leren kennen = Leren van elkaar: Eigen identiteit en interculturele dialoog I. Abram, I. en J. Wesly Ger Guijs – Forum (2006) Vorm: werkboek Doelgroep: VO, MBO Een praktische methode voor intercultureel leren die in alle denkbare situaties te gebruiken is: in het onderwijs, zowel voor leerlingen als voor (aankomende) docenten en overal waar met jongeren wordt gewerkt, maar ook bij andere ontmoetingen waarin cultuur en identiteit centraal staan. De methode is gebaseerd op het Arena-model, ontwikkeld door I. Abram in samenwerking met J. Wesly, kunstenaar en workshopleider. In de 'arena' van AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

1

het leren en leven komen twee beelden bij elkaar: hoe jij jezelf ziet (identiteit) en hoe anderen jou zien (imago). Die beelden kloppen niet altijd, en zijn in elk geval nooit helemaal hetzelfde. Dat verschil tussen identiteit en imago leidt vaak tot spanning en conflict, maar kan ook het begin zijn van een dialoog. Door je open te stellen voor elkaars cultuur en belevingswereld, maak je het verschil tussen identiteit en imago kleiner: je leert elkaar (en jezelf) dus beter kennen. Te leen bij Art.1 onder code 732.06.03 Gelijk oversteken: Jongeren en beeldvorming COS Noord-Holland (2004) Vorm: DVD en lesbrief Doelgroep: VO en MBO Welzijn Dit lespakket over beeldvorming is het resultaat van een project om jongeren bewust te maken van hoe beeldvorming in elkaar zit. Tijdens dit project hebben Alkmaarse jongeren van diverse afkomst een film gemaakt over beeldvorming. Het resultaat staat op de DVD: drie korte films waarin de jongeren hun eigen invulling geven aan het thema. Het lespakket bestaat uit een lesbrief voor VMBO, een lesbrief voor HAVO/VWO, een lesbrief voor MBO welzijn en een DVD met daarop: - Kaas en Sljivovia - een speelfilm over een autochtoon meisje en een Joegoslavisch meisje die gedwongen worden tot samenwerken - Een documentaire over de erkenning van de Armeense genocide - Schijn bedriegt - een film met als uitgangspunt de vormgeving van beeldvorming - Gelijk oversteken - de verfilming van het proces van samenwerking en confrontaties tussen deze jongeren en de totstandkoming van hun films Te leen bij Art.1 onder code 762.04.01. Zie ook de recensie van het onderwijspanel Meer dan een nummer IOM / UNHCR Vorm: downloadbaar lespakket Doelgroep: 12-18 jaar Met dit lespakket ‘Meer dan een nummer’ willen de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) jongeren tussen de twaalf en de achttien jaar bewuster maken van de verschillende situaties waarin migranten, asielzoekers en vluchtelingen binnen de Europese Unie verkeren. Met het lespakket wordt ingespeeld op het streven van de Europese Unie om meer begrip te kweken voor de situaties waarin nieuwkomers zich bevinden en om de strijd aan te gaan tegen discriminatie en vooroordelen. ‘Meer dan een nummer’ bestaat uit een dvd met korte films, een docentenhandleiding en praktische opdrachten die op school maar ook daarbuiten kunnen worden uitgevoerd. Het pakket is beschikbaar in 20 talen, waaronder Nederlands. Online beschikbaar via www.iom.int/jahia/Jahia/not-just-numbers-educational-toolkit/lang/en Tolerantietest J.D. Tuinier en G. Visser St. Vredeseducatie (2002) Vorm: CD-rom en brochure Doelgroep: VO

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

2

De test omvat 15 vragen om de eigen grenzen van tolerantie te verkennen. Alle vragen hebben te maken met het beginsel van gelijkheid en het verbod op discriminatie. Vooraf wordt een inschatting gemaakt van de eigen tolerantiegraad, die na de test met de score kan worden vergeleken. Zo kunnen de grenzen van tolerantie ter discussie komen te staan. De test kan op twee niveau's worden gespeeld: scholieren van 1214 jaar en jongeren vanaf 15 jaar. De begeleidende brochure is bestemd voor docenten of jongerenwerkers. Te leen bij Art.1 onder code 761.02.01. zie ook de recensie van het onderwijspanel Go NoGo Paradox/Alice O (2008) Vorm: docentenhandleiding, foto’s, evt. fotoboek Doelgroep: klas 3 HAVO/VWO, klas 3/4 VMBO-KGT en MBO. Lesmateriaal bij het boek Go No Go van fotojournalist Ad van Denderen over migratie naar en binnen Europa. In vijf lesmodulen komen motieven, gevolgen en beeldvorming over migratie aan de orde. Het lespakket bestaat uit een uitgebreide docentenhandleiding en tien gelamineerde foto's op A4-formaat. Met of zonder fotoboek te verkrijgen via www.art1.nl/lesmateriaal Beeldvorming over migranten Centrum voor Mondiaal Onderwijs (2003) Vorm: lesbrief en handleiding Doelgroep: onderbouw VO (10-15 jaar) Lesbrief en handleiding over berichtgeving en beeldvorming over migranten in de media, bestemd voor leerlingen van 10-15 jaar in het basis- en voortgezet onderwijs. De lesbrief is bestemd voor de leerlingen en bevat informatie en vragen. De handleiding is bestemd voor docenten en geeft achtergrondinformatie en lessuggesties. Door de verwijzing naar kwesties en berichten die in 2003 actueel waren, doet de lesbrief hier en daar een beetje verouderd aan. Te leen bij Art.1 onder code 762.03.01 of online beschikbaar via www.kennisnet.nl/po/leerkracht/perdagwijzer/migrantenenmedia/pdf/pe-migrantenenmedialesbrief.pdf Vluchten doe je niet zomaar VluchtelingenWerk (2008) Vorm: lesbrief en DVD-rom Doelgroep: onderbouw VO Het pakket bestaat uit een basislesbrief en twee optionele extra lesbrieven: Debat en Inburgeringsuurtje. Alles staat op één dvd-rom. De drie lessen nemen elk 50 minuten in beslag maar zijn zeer flexibel te gebruiken. In het pakket staan vier jongeren centraal: Amadou, Arthur, Saman en Morsal. In de film De Kennismaking vertellen zij over de reden van hun vlucht en over hun eerste kennismaking met Nederland. Het thema vluchtelingen wordt in elk programma steeds vanuit een ander oogpunt belicht. Verder begint elke lesbrief steeds met een theoretische inleiding, gevolgd door een of meer doeopdrachten. Daarnaast bieden de programma’s elk input voor een klassikale discussie. Te leen bij Art.1 onder code 754/DVD864 of te bestellen via [email protected] AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

3

Sharpeville: Helden van de democratie Stichting Lekoa Vaal (2004) Vorm: 2 CD-roms Doelgroep: klas 1-4 VO Film waarin Zuid-Afrikaanse jongeren vertellen over hun ervaringen met apartheid en over de grote veranderingen in Zuid-Afrika na het afschaffen van apartheid. De tweede cd-rom bevat lessuggesties, tips en verwijzingen voor docenten die aandacht willen besteden aan racisme, apartheid en de Internationale Dag tegen Racisme op 21 maart. Deze datum hangt samen met het bloedbad op 21 maart 1960 in de zwarte woonwijk Sharpeville in Zuid-Afrika, waar een demonstratie tegen het racistische apartheidsbewind uiteengeschoten werd en 69 mensen de dood vonden. Te leen bij Art.1 onder code 764.04.02 Voor even gekomen, voorgoed gebleven: Lespakket over arbeidsmigratie en gastarbeid G. Massaro Forum (2003) Vorm: video (35 min) en docentenhandleiding Doelgroep: bovenbouw VO Dit lespakket, bestemd voor de bovenbouw van VMBO, HAVO en VWO, handelt over arbeidsmigratie. Met name wordt aandacht besteed aan de grote groepen Zuid-Europeanen, Turken en Marokkanen die via arbeidsmigratie naar Nederland zijn gekomen. De video toont het levensverhaal van Gino Scalzo die in de jaren zestig in Nederland terecht kwam. Van ongeschoold werker werkte hij zich op tot vakbondsbestuurder en gemeenteraaadslid. De handleiding besteedt aandacht aan de economische achtergronden van gastarbeid, geschiedenis en maatschappelijke gevolgen. Daarnaast informatie en aanwijzingen voor de docent, kopieerteksten, suggesties voor gebruik van de video, aanwijzingen voor informatie op internet en opdrachten. Te leen bij Art.1 onder code 753.03.01

Leesvoer voor leerlingen So What?! Over vooroordelen, discriminatie en racisme LBR (2003) Vorm: brochure Doelgroep: VO (12-16 jaar) In de brochure 'So What?!' wordt op een toegankelijke manier uitleg gegeven over begrippen als vooroordelen, racisme, discriminatie, cultuur, immigratie en integratie en over wat je als jongere zelf kunt doen tegen discriminatie en vooroordelen. 'So What?!' is bedoeld voor jongeren vanaf 12 jaar en is geschikt voor het maken van werkstukken, presentaties en praktische opdrachten. De folder is te gebruiken als les- of projectmateriaal binnen het voortgezet onderwijs: scholieren kunnen er zelfstandig mee aan de slag. Ook binnen het buurt-, welzijns- en jongerenwerk is de folder praktisch inzetbaar, bijvoorbeeld voor gesprekken over culturele verschillen en omgangsvormen. Te koop via de webshop van Art.1: www.art1.nl/lesmaterialen. 'So What?!' kost € 1,per stuk (excl. portokosten). Bij bestelling van meer dan 25 stuks geldt een korting van 10%.

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

4

Racisme Cooper Ars Scribendi (2006) Vorm: boek Doelgroep: 12-16 jaar Wat is institutioneel racisme? Waarom geloven sommige mensen dat immigratie verkeerd is? Wat wordt er aan gedaan om racisme te bestrijden? In dit boek wordt bekeken hoe raciale discriminatie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. De belangrijkste punten van discussie met betrekking tot racisme, zoals de argumenten voor en tegen een multi-etnische maatschappij, worden nader beschouwd. Vervolgens worden de argumenten van beide kanten bekeken en tegen het licht gehouden. Tenslotte wordt uitgelegd hoe racisme ons allemaal aangaat en raakt. Te bestellen via www.arscribendi.nl Asiel voor Joshua R. Visser Mozaïek (2007) Vorm: jeugdroman Doelgroep: onderbouw VO Als gevolg van een paar acties tegen de komst van asielzoekers in hun dorp, is Erik Jan Westland samen met drie vrienden veroordeeld tot een taakstraf in het asielzoekerscentrum Nieuwland. Erik Jan doet zijn best om zijn fouten goed te maken. Samen met Barend en zijn vriendin Helena zet hij zich nu in voor zijn klasgenoot Joshua. Joshua is met zijn ouders gevlucht uit Soedan. Nadat zijn vader is omgekomen bij de Schipholbrand, is hij met zijn moeder in Nieuwland komen wonen. Ze organiseren een handtekeningenactie en gaan met de hele klas naar Den Haag om de handtekeningen aan te bieden. De acties worden flink gedwarsboomd door een racistische organisatie die zich Front voor Nederland noemt. Te leen bij Art.1 onder code 632.VIS.01 De zwarte met het witte hart A. Japin Arbeiderspers (2006) Vorm: roman Doelgroep: bovenbouw VO In 1837 worden Kwasi en Kwame, twee Afrikaanse prinsjes, geschonken aan koning Willem I. De kinderen dienen als onderpand voor een illegale slavenhandel van de Nederlandse regering. In Delft worden de zwarte jongens als Hollanders opgevoed. Ver van hun ouders verleren zij hun taal en hun gebruiken. Als bezienswaardigheden geïntroduceerd aan het Haagse hof raken zij bevriend niet Anna Paulowna's dochter, prinses Sophie. De vriendschap van de jongens lijdt onder hun noodlottige ontworteling. Terwijl Kwasi zich uit alIe macht aanpast en een echte Nederlander wil worden, vecht Kwame om zijn Afrikaanse identiteit te behouden en op een dag terug te kunnen keren naar zijn volk. Jaren later, aan het begin van de twintigste eeuw, kijkt de bejaarde Prins Kwasi Boachi vanaf zijn Javaanse theeplantage terug op hun buitengewone levens. Pas dan ontdekt hij het complot waarmee de Nederlandse regering zijn Indische carrière heeft gedwarsboomd. Gebaseerd op deze historische feiten. Te bestellen in de boekhandel

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

5

Ik ben geen racist P. Nilsson Lemniscaat (2007) Vorm: jeugdroman Doelgroep: VO Tijdens een weekend in Stockholm wordt Svenne neergestoken door allochtone jongens. Hij overleeft het. Kort daarop raakt hij in contact met een zekere Nils Dackeman, die hem meeneemt naar bijeenkomsten van zijn politieke partij 'Rechtvaardig Zweden'. Deze partij komt op voor 'de gewone Zweed' en blijkt fel anti-islam te zijn. Svenne raakt in de ban van Dackeman en wordt benoemd tot partijsecretaris. Ze organiseren demonstraties met een steeds agressiever karakter. Het geweld loopt compleet uit de hand. Dit is nooit Svennes bedoeling geweest. Hij moet vluchten. Vertaald uit het Zweeds. Te leen bij Art.1 onder code 632.NIN.02

Films en documentaires Skin H. Smitsman Video Film Express (2008) Vorm: DVD / speelfilm Doelgroep: VO, MBO Nederland, eind jaren zeventig. De 16-jarige Frankie woont in een arbeiderswijk temidden van havenbedrijven. Samen met zijn moeder Anna lijdt hij onder de zwaarmoedigheid van zijn joodse vader die het concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd, maar zwaar getraumatiseerd is. De spanning tussen Frankie en zijn vader is groot, maar Anna weet het gezin bijeen te houden. Wanneer zijn moeder onverwacht sterft, raakt Frankie zichzelf meer en meer kwijt. Hij zoekt afleiding bij een groep skinheads met Nazi-sympathieën. De skins nemen hem op in hun groep, maar wanneer Frankie tijdens een nachtelijk gevecht een Molukse jongen neersteekt, neemt zijn leven een dramatische wending. Te koop via o.a. www.bol.com Dialoogbom Kosmopolis Vorm: online tv-fragmenten Doelgroep: VO, MBO Verzameling televisiefragmenten die illustratief zijn voor het integratiedebat van de afgelopen jaren. Televisie is vluchtig, maar heeft grote impact. Daarom is het van groot belang media en publiek eraan te herinneren hoe het debat de afgelopen jaren gevoerd is. Met deze aaneenschakeling van dialogen wil Kosmopolis een rol spelen als het geheugen van het publieke debat. Online beschikbaar via www.kosmopolis.nl/index.php?id=322

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

6

Crash P. Haggis Independent films (2006) Vorm: DVD / speelfilm (108 min) Doelgroep: VO, MBO Burgers in Los Angeles ontmoeten elkaar door omstandigheden buiten hun macht, zoals een auto-ongeluk. Allen van andere afkomst, ras en geloofsovertuiging en allemaal met hun eigen problemen worden ze geconfronteerd met hun vooroordelen en achterdocht, met hun latent racisme en seksisme. Engels gesproken, Nederlands ondertiteld. Te leen bij Art.1 onder code 156/DVD163 Rasecht: De donderdag documentaire L. Smith IKON (2004) Vorm: DVD / documentaire (55 min) Doelgroep: bovenbouw VO Verslag van een experiment onder Amerikaanse studenten met als doel aan te tonen dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de rassenleer. Van de studenten, afkomstig uit diverse etnische groepen, werd genetisch materiaal afgenomen en vergeleken. Binnen populaties bleken de genetische verschillen groter te zijn dan tussen 'rassen'. De studenten werden intussen geconfronteerd met hun vooroordelen omtrent ras. Wetenschappers waaronder een bioloog-antropoloog, een evolutiebioloog, een paleontoloog en een wetenschapshistorica geven hun visie op de rassenleer. Bevat ook een overzicht van de geschiedenis van de rassenleer. Engels gesproken, Nederlands ondertiteld. Te leen bij Art.1 onder code DVD297 70/30: migrantengeschiedenis in beeld M. Sanders Adviespunt Discriminatie Zuid-Oost Brabant (2009) Vorm: DVD / documentaire (30 min) Doelgroep: VMBO-t, HAVO en MBO 70/30 is een documentaire over migrantengeschiedenis, ontwikkeld in samenwerking met docenten maatschappijleer uit het VO en het MBO. De maker gaat op bezoek bij repatrianten uit Indonesië en Suriname en bij arbeidersmigranten uit Marokko. Vragen die aan bod komen zijn: Waarom ben je naar Nederland gekomen? Hoe zie je Nederland? En wat geef je in de opvoeding door? Vervolgens wordt het gesprek aangegaan met de tweede en derde generaties van deze groepen. Hoe zien zij zichzelf binnen de Nederlandse samenleving, hoe kijken ze aan tegen hun opvoeding en de toekomst? Extra features zijn een interview met een gehandicapte Turkse jongere en sketches van jongeren over inburgering en over beeldvorming in de media. Te bestellen bij het Adviespunt Discriminatie Zuid-Oost Brabant, 040-2193420 of [email protected].

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

7

Integratie of acceptatie? M. Menouar Cineac Noord (2005) Vorm: DVD / documentaire (30 min) Doelgroep: MBO, bovenbouw VO Documentaire over integratie van M. Menouar, docent maatschappijleer aan ROC Zadkine in Rotterdam. Bijna dagelijks sprak hij met zijn leerlingen over integratie. Hij interviewde Rotterdamse buurtbewoners en winkeliers, maar ook Rotterdamse en landelijke politici en publicisten, en nam deel aan de integratiedebatten. Wat houdt integreren nu precies in? Daarover bleken de meningen verdeeld. Te leen bij Art.1 onder code DVD141

Informatie voor docenten / schoolleiders Woordenboek 'Wat bedoelen we eigenlijk? Termen en begrippen in de Nederlandse taal over de multiculturele samenleving' J. de Beer LBR (2006) Vorm: boek Doelgroep: docenten, bovenbouw VO De Nederlandse taal is rijk aan begrippen en termen rond het onderwerp multiculturele samenleving. Maar deze rijkdom vormt voor de taalgebruikers regelmatig een bron van verwarring. Dezelfde woorden worden nogal eens in verschillende betekenissen gebruikt. Kortom het rijke assortiment aan termen leidt dikwijls meer tot spraakverwarring dan dan het bijdraagt tot het vermogen de sociale werkelijkheid te begrijpen. Aanpassen? Buitenlander? Integreren? Migrant? Oudkomer? Tolerantie? 'Wat bedoelen we eigenlijk?' is een alfabetisch naslagwerk waarin vooral die termen en begrippen zijn opgenomen waarover in het dagelijkse spraakgebruik verwarring bestaat of kan ontstaan. Te koop voor € 10,00 in de Art.1-shop, www.art1.nl/lesmateriaal. Zie ook de recensie van het onderwijspanel De verbindende schoolcultuur: Hoe kan een gezamenlijke schoolcultuur verschillen overbruggen? Onderwijsraad (2007) Vorm: rapportage Doelgroep: schoolleiders VO en MBO Advies over multiculturele scholen en de manier waarop zij een gezamenlijke schoolcultuur kunnen ontwikkelen. Onderzocht is hoe op multiculturele scholen een schoolcultuur tot stand komt die de verschillende etnische groepen aan zich bindt. Eerst wordt ingegaan op de positie en integratie van nietwesterse gezinnen en jongeren en het maatschappelijk debat over multiculturalisme. Daarna wordt een nadere conceptualisering van cultuur en schoolcultuur gegeven en worden een aantal praktijkvoorbeelden die voor het advies verzameld zijn besproken. Afgesloten wordt met een aantal aanbevelingen over hoe de school zelf en de centrale en lokale overheid kunnen werken aan verbindende schoolculturen. Te leen bij Art.1 onder code 711.07.01 of te downloaden op: http://onderwijsraad.nl/upload/publicaties/305/documenten/de_verbindende_schoolcultuur.pdf AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

8

De A is van Amalia, die is allochtoon. Een multiculti abc H. Kaldenbach Prometheus (2007) Vorm: boek Doelgroep: docenten In De A is van Amalia behandelt Hans Kaldenbach zo'n 360 feiten en inzichten over cultuurverschillen in de samenleving. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer discriminatie, homoseksualiteit, hoofddoek, loverboys, radicalisering, rechts-extremisme en straattaal. Kortom: onderwerpen die ook een relatie hebben met schoolveiligheid. Het boek kan een eyeopener zijn voor iedereen die met jongeren omgaat, zoals onderwijspersoneel. De korte, prikkelende teksten kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden tijdens lessen over de genoemde onderwerpen. Te leen bij Art.1 onder code 146.07.11 Cd-rom Integration@school Zeitbild / MS / Kulturimpuls / LBR (2005) Vorm: CD-rom Doelgroep: docenten Ruim driehonderd scholen uit Duitsland, Denemarken, Oostenrijk en Nederland namen in het schooljaar 2004/2005 deel aan het project Integration@school gericht op integratie en interculturele vorming op scholen. Voor iedereen die zelf aan de slag wil met intercultureel onderwijs, op zoek is naar nieuwe ideeën en/of nieuwsgierig is naar ervaringen op dit gebied in andere landen is deze cd-rom met praktische beschrijvingen van de 20 winnende inzendingen een aanrader. Tegen portokosten te bestellen via www.art1.nl/shop Parelwijzer: Criteria voor interculturele leermiddelen (werkboek/volw.) PAREL (2000) Vorm: checklist Doelgroep: docenten Checklist die gebruikt kan worden bij de samenstelling en beoordeling van leermiddelen. Uitgangspunt hierbij is: een goed intercultureel leermiddel schenkt duidelijk en positief aandacht aan de etnisch-culturele diversiteit van de Nederlandse samenleving. Van dit uitgangspunt zijn twaalf criteria afgeleid, geordend rond de trefwoorden schaal, inhoud, vorm en perspectief. Te leen bij Art.1 onder code 734.00.02 of te downloaden op www.parel.nl/wijzer.htm Kieskleurig: Handleiding intercultureel onderwijs I. Mok en P. Reisch PAREL (1999) Vorm: handleiding Doelgroep: docenten Handleiding om leermiddelen te beoordelen op hun bruikbaarheid voor de multiculturele samenleving. Veel leermiddelen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn gemaakt vanuit een beperkte, eurocentrische visie. Aan de hand van voorbeelden uit bestaande uitgaven wordt duidelijk gemaakt waar de problemen liggen en hoe daarmee om te gaan. Er worden adviezen en literatuurverwijzingen gegeven. Voor de AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

9

dagelijkse lespraktijk worden voorstellen ter verbetering gedaan. De volgende vakgebieden komen aan de orde: taalonderwijs, kunstzinnige vorming, geschiedenis, aardrijkskunde en de exacte vakken. Te leen bij Art.1 onder code 734.96.04 of gratis te downloaden op www.parel.nl/kieskl.htm Open ogen in de kleurrijke klas: Perspectieven voor de onderwijspraktijk M. Hajer, M. Hanson, B. Hijlkema en A. Riteco Coutinho (2007) Vorm: boek Doelgroep: docenten Over de uitgangspunten en methodieken waarover de leraar in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs beschikt om elke leerling tot zijn recht te laten komen in een multiculturele klas. Van belang hierbij is de identiteitsontwikkeling van leerlingen die opgroeien in een multiculturele omgeving. Daarbij komen zowel de pedagogische afstemming van de leraar op de individuele leerlingen en de groep aan de orde als ook het omgaan met taalvariatie binnen de vakdidactiek. De behandelde theorie wordt verduidelijkt met behulp van veel voorbeelden, vaak zelfs uitgeschreven lesfragmenten, uit de dagelijkse lespraktijk en opdrachten die aanzetten tot reflectie. Bestemd voor leraren in de bovenbouw van het basisonderwijs, docenten in het voortgezet onderwijs en de eerste jaren van het MBO. Te leen bij Art.1 onder code 732.07.01

Gastlessen De bestorming van Fort Europa VluchtelingenWerk Vorm: spel met begeleiding Doelgroep: VO, MBO Waarom vluchten mensen uit hun vaderland naar Europa? Wie zijn die mensen die hier uit een ver land aankomen? Wat is hun verhaal? Wat doet VluchtelingenWerk voor hen? Schoolklassen kunnen zich met het spel ‘De bestorming van Fort Europa’ in deze vragen verdiepen. Op afspraak komt er een vrijwilliger van VluchtelingenWerk langs die het spel begeleidt. De school dient voor een groep van minimaal 12 mensen en een geschikte ruimte te zorgen. Vluchtelingenwerk vraagt 15 euro onkostenvergoeding. Over de inhoud van het twee uur durende programma wordt van tevoren niet teveel verteld: net zoals vluchtelingen een onbekend leven tegemoet gaan, weten ook deelnemers niet wat ze te wachten staat. Kijk voor contactgegevens op www.forteuropa.nl KunstRoots Stichting Theamus Wie ben ik en waar sta ik? Wat neem ik mee uit de wereld van mijn ouders en grootouders? Deze vragen spelen een belangrijke rol in het leven van veel leerlingen in het voortgezet onderwijs. Toch is het als docent moeilijk om dit soort thema's in de klas te bespreken. Stichting Theamus biedt met het project KunstRoots een mogelijkheid om met behulp van moderne media met leerlingen aan de slag te gaan rond het thema 'identiteit'. Voor meer informatie: www.kunstroots.nl, [email protected] of 020-6626437 AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

10

Verhalen van Ver COS Nederland Wilt u uw leerlingen eens in de huid van een vluchteling of migrant laten kruipen? Een vluchteling laten vertellen waarom hij is gevlucht en wat dat betekent? Of van een migrant laten horen welke vreemde gewoonten Nederlanders hebben? Verhalen van Ver biedt de kans deze verhalen dichtbij te laten komen. De verteller spreekt over zijn vlucht en de redenen hiervoor, zijn cultuur, omgangsvormen, gezondheidszorg en opvoeding. Met daarna altijd gelegenheid voor nieuwsgierige vragen van de luisteraars. Afhankelijk van de wens van de docent wordt de les ingevuld. In veel gevallen gaat dat gepaard met muziek, dans, of het proeven van 'vreemde' gerechten. Ter voorbereiding of verwerking van de gastlezing is lesmateriaal en informatie beschikbaar. Neem voor meer informatie contact op met het COS in uw regio. Een regio-overzicht is te vinden op www.cossen.nl

Organisaties Anne Frank Stichting De Anne Frank Stichting ontwikkelt lesmateriaal over onder meer discriminatie, diversiteit en de multiculturele samenleving. www.annefrank.nl COS Nederland COS Nederland is een vereniging van vijftien regionale expertisecentra voor ontwikkelingsvraagstukken en internationale samenwerking. Zij ontwikkelen verschillende projecten en materialen om mensen te betrekken bij internationale samenwerking en de Nederlandse multiculturele samenleving, waaronder tentoonstellingen, leskisten en gastlessen. www.cosnederland.nl

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

11

Over Art.1 Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd, handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden, organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale antidiscriminatiebureaus (ADB’s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op www.art1.nl/adressen. Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer: een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen, posters, T-shirts, spellen, etc. een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies cursussen, workshops en gastlessen advies bij het maken van beleid lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen

Schaatsbaan 51 3013 AR Rotterdam Postbus 19192 BD Rotterdam Tel 010-201 02 01 Fax 010-201 02 22 [email protected] www.art1.nl

AFKOMST: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september 2009

12