Een gouden toekomst voor Zilverkamp

Een gouden toekomst voor Zilverkamp Verslag ontwerpend onderzoek scholencomplex Ot en Sienpad, Huissen Stichting Mevrouw Meijer, 2 juni 2014

Inhoud:

2 Opgave 3 Bestaande situatie 6 Aanpak 7 Ontwerpen 9 Documentatie Marco Henssen Architecten 15 Documentatie Nexit 20 Calculatie

Bijlagen: Bijlage 1: Verslagen van bijeenkomsten Bijlage 2: Calculatie Winket

Opgave Hierbij doet Mevrouw Meijer verslag van het ontwerpend onderzoek ‘Een gouden toekomst voor Zilverkamp’, uitgevoerd in Huissen in opdracht van de gemeente Lingewaard in de periode januari – mei 2014. Het onderzoek richt zich op het scholencomplex aan het Ot en Sienpad in de wijk Zilverkamp. Het complex huisvest drie basisscholen (Tweespan, Drieluik, Holthuus) plus flankerende voorzieningen die passen in de Brede School-visie (peuterspeelzaal, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang). Elk bouwdeel kan zelfstandig functioneren, terwijl drie van de vier bouwdelen tevens door een interne gang met elkaar zijn verbonden. Het gebouw heeft net als de wijk een geschiedenis van bijna 40 jaar. Driekwart is gebouwd in 1975-1976, de uitbreiding in 1981. De structuur en de architectuur van het gebouw zijn kenmerkend voor die periode en de toen heersende ideeën over onderwijs. De plattegrond is geïnspireerd op ‘de school als dorp’, met de lokalen als huizen en de gangen als straatjes, afgewisseld met gemeenschappelijke ruimten als pleinen. Het onderzoek is bedoeld om te verkennen hoe een historisch schoolgebouw uit de jaren zeventig opnieuw 40 jaar meekan als volwaardig en eigentijds schoolgebouw. De bevindingen van het onderzoek in Huissen kunnen ook waardevol zijn voor andere scholen uit deze periode; in heel Nederland wachten de komende jaren vergelijkbare opgaven. In de ontwerpopgave komen meerdere opgaven samen: -

Bouwkundig. Het gebouw en het ‘schoolerf’ zijn na decennia intensief gebruik aan een grondige opknap- en opfrisbeurt toe. Er is veel achterstallig onderhoud. De energiewaarde en de duurzaamheid moeten worden vergroot.

-

Onderwijsinhoudelijk. Het is de vraag hoe de hedendaagse (en onderling verschillende) werkmethoden van de drie scholen passen in het gebouw van toen.

-

Onderwijsorganisatorisch. De scholen groeien of krimpen, hun taken veranderen en de aanvullende voorzieningen moeten ook een plaats vinden. Er is sprake van dat een vierde school (Zilverzwaan) in het complex wordt opgenomen. Er is een efficiënte indeling vereist die dergelijke veranderingen flexibel kan opvangen.

-

Omgeving. Hoogwaardige en aantrekkelijke scholen vormen een kwaliteit die de (nu vergrijzende) wijk aantrekkelijk maakt voor nieuwe, jonge doelgroepen. Investeren in de school is investeren in de wijk.

In het onderzoek wordt ook het amendement van de gemeenteraad d.d. 14 november 2013 betrokken waarin de gemeentelijke begroting voor ‘vervangende huisvesting Zilverzwaan/Ot en Sienpad’ op 1.950.000 euro wordt gesteld.

2

Bestaande situatie

De scholen aan het Ot en Sienpad grenzen aan het winkelcentrum (links), aan de groenzone en het water (boven) en aan woonstraten (rechts en onder). Het complex is lopend en per fiets goed bereikbaar maar het aan- en afrijden van auto’s is problematisch. Het hek van het schoolplein (dunne rode lijn) omsluit een groot gebied en laat daardoor slechts een smalle strook langs het water. Het scholencomplex werkt zo als barrière tussen wijk en water.

3

Het complex huisvest drie basisscholen, een buitenschoolse opvang en een peuterspeelzaal. De kleine plattegrond hieronder maakt de bouwgeschiedenis zichtbaar. Het oorspronkelijke gebouw uit 1975-1976 bestaat uit drie identieke, geschakelde bouwdelen (blauw). In 1981 is daar een vierde deel aan toegevoegd, ongeveer even groot maar met een iets andere opzet (rood). Later zijn speellokalen (groen) en een peuterspeelzaal (roze) aangebouwd.

4

Het complex is volledig in laagbouw uitgevoerd. Het is een uitgestrekt gebouw met veel verspringingen, zodat er een gevarieerde binnen- en buitenruimte ontstaat. Verhogingen van het dak, in de vorm van afgeknotte piramides, geven aan waar de ‘pleinen’ van iedere school zitten. Oorspronkelijk stonden er kleine ventilatietorentjes op deze piramides (foto boven). De piramides geven een ruimtelijke effect (foto midden). Aan de buitenzijde wordt de aanblik van de school sterk bepaald door het bijzonder lange hekwerk (foto onder),

5

Aanpak Het uitgangspunt van Mevrouw Meijer is dat renovatie van een schoolgebouw het best kan worden behandeld als nieuwbouw. Dit werkt op meerdere manieren door: -

Eisen. Het gebouw moet net als nieuwbouw minimaal 40 jaar meekunnen als volwaardig onderwijsgebouw. De kwaliteit moet op ieder vlak tenminste gelijk zijn aan die van nieuwbouw. Dit geldt voor o.m. onderwijskundige kwaliteit, verblijfskwaliteit voor kinderen en personeel, betekenis voor de wijk, duurzaamheid, technische kwaliteiten, financiële aspecten.

-

Perspectief. Het bestaande gebouw wordt niet gezien als hindernis voor de toekomstige ontwikkeling, maar als een bruikbaar opgebouwd kapitaal. Voortbouwen op een bestaande school betekent een voorsprong op nieuwbouw, die bij nul moet beginnen.

-

Uitvoering. Renovatie is een volwaardige ontwerpopgave, waarbij de ontwerpkracht van architecten wordt ingezet om de verschillende mogelijkheden in beeld te krijgen.

-

Financieel. Er is een reële en volledige kostenvergelijking vereist tussen de verschillende opties: ‘kale’ renovatie, hoogwaardige renovatie, en nieuwbouw. Het gaat om een totaalbeeld, waarbij de vraag uit welke ‘potjes’ de verschillende onderdelen (bouw, onderhoud, exploitatie) komen, van ondergeschikt belang is.

Voor het ontwerponderzoek heeft Mevrouw Meijer twee architectenbureaus uitgenodigd, Marco Henssen Architecten en Nexit Architecten. Ze zijn geselecteerd om hun visie en hun ervaring in het renoveren en transformeren van bestaande gebouwen. Ook verwachtten wij van deze twee bureaus sterk ieder een eigen benadering. Voor de financiële beoordeling is het calculatiebureau Winket bij het onderzoek betrokken. Winket heeft de twee ontwerpen doorgerekend, en de uitkomst tevens vergeleken met de kosten van gelijkwaardige nieuwbouw en van ‘kale’ renovatie (alleen achterstallig onderhoud wegwerken). Het onderzoek is door Mevrouw Meijer voorbereid met gesprekken met alle betrokken scholen en de gemeente. Bij de startbijeenkomst op 29 januari waren alle betrokkenen in de gelegenheid om kennis, inzichten en wensen te delen, en de architecten met informatie te voeden. Er volgden nog twee van deze workshopachtig bijeenkomsten: de tussenpresentatie en de eindpresentatie op 12 maart en 16 april. Een waardevolle bijdrage aan de startbijeenkomst leverde Wim Lavooy, die als stedenbouwkundige een toelichting gaf op de geschiedenis van de ‘bloemkoolwijken’ uit de jaren zeventig terwijl hij zich als inwoner van Huissen tevens direct betrokken voelt bij de toekomst van de wijk.

6

Ontwerpen Het bestaande gebouw is een uitstekende basis om op voort te bouwen, zo concluderen beide architectenbureaus uit hun analyse van sterke en zwakke punten van het complex. De opzet van ‘de school als dorp’ is prima geschikt voor tegenwoordige en toekomstige inzichten en gebruikswensen. De bureaus constateren ook zwakke plekken in de indeling en met name in het gebruik. De gangen en gemeenschappelijke middenruimten zijn in de loop van de tijd behoorlijk ‘dichtgeslibd’. Ze maken daardoor een rommelige en onhandige indruk. Maar met een paar slimme ingrepen is dat te verhelpen. En dan blijken de kwaliteiten uit het verleden ook kwaliteiten met toekomstwaarde te zijn. Met deze positieve analyse zijn de twee bureaus eensluidend. Vervolgens laten zij in hun ontwerpen twee markant verschillende oplossingsrichtingen zien, van binnenuit en van buitenaf. Kortom: het kan, en het kan ook op meerdere manieren. Een opvallende overeenkomst tussen de twee voorstellen is ze niet alleen het gebouw onder handen nemen maar ook het schoolplein. Op dit moment staat hier een hek omheen van honderden meters lengte, waardoor het een exclusief schoolterrein is dat buiten schooltijden niet kan worden gebruikt. Beide ontwerpen bieden hiervoor een alternatief: splits het op in een kleiner beschut speelterrein en een groot openbaar school- en buurtplein. Marco Henssen Architecten

Marco Henssen blijft met zijn voorstel dicht bij de oorspronkelijke architectuur. De belangrijkste ingrepen zitten in het bestaande gebouw. Het dichtgeslibde stelsel van gangen en pleinen (middenruimten) wordt opgeschoond door middel van kleine interne verschuivingen. Zo brengt Henssen de scholen met minimale middelen bij de tijd, terwijl hij tevens de oorspronkelijke structuur in ere herstelt. Een belangrijke ingreep is de ‘passage’ die alle drie de scholen en de gemeenschappelijke en aanvullende voorzieningen binnendoor met elkaar verbindt. Deze passage was in de oorspronkelijke plattegrond reeds aanwezig maar is later in onbruik geraakt. Nu biedt ze een effectief middel om niet alleen de verbinding maar ook de flexibiliteit te verhogen. Het wordt eenvoudiger om voorzieningen te delen (bv. peuterspeelzaal) of ruimten uit te wisselen. Kinderen kunnen zelfstandig van het ene naar het andere deel lopen zonder buitenom te hoeven. Met een verhoogd dak krijgt de passage het karakter van een lichtstraat. Aan de buitenzijde stelt Henssen voor om iedere school een duidelijke entree te geven. Het schoolplein krijgt een andere vorm: enerzijds besloten patio’s die alleen voor schoolgebruik

7

toegankelijk zijn, anderzijds speelruimte die ook na schooltijd kan worden gebruikt. Zo delen de scholen hun ruimte meer met de buurt. Ook de waterkant wordt aantrekkelijker. Eventueel kunnen de scholen worden losgemaakt van het winkelcentrum. Voorts stelt Henssen een pakket maatregelen voor om de energiewaarde te verbeteren, het uiterlijk op te frissen en het gebouw te verduurzamen. Nexit Architecten

Nexit stelt voor om een grote glazen kas over de scholen te bouwen. Het scholencomplex krijgt een volledig andere aanblik en identiteit, terwijl er tegelijkertijd aan het bestaande gebouw relatief weinig hoeft te gebeuren. De kas zorgt voor isolatie en maakt bouwkundige isolatiemaatregelen aan het bestaande gebouw overbodig. Ook schept de kas extra ruimte die Nexit als ‘overdekte buitenruimte’ typeert. Deze ruimte kan onder meer worden gebruikt om les in te geven, voor sport en spel, of om een wintertuin aan te leggen. De overdekte buitenruimte vergemakkelijkt ook het interne verkeer. Er ontstaan meerdere interne routes: je kunt de lokalen en andere ruimten door de bestaande gangen bereiken, maar ook ‘buitenom’. De scholen en andere voorzieningen krijgen ieder een eigen kleur en daarmee een eigen identiteit. Mocht er in de toekomst ruimte over zijn doordat de scholen krimpen, dan kunnen er eenvoudig andere functies onderdak krijgen, zoals een bibliotheek, een huiskamer voor senioren en thuiszorg. Het kasgebouw wordt een opvallend baken in de wijk, dat tevens verwijst naar de glastuinbouw in de omgeving van Huissen. Dankzij de zonnepanelen in het glasdak kan het complex zelfs een energiecentrale voor de wijk worden, zodat de aanwezigheid van de school ook op andere manieren dan voorheen de wijk ten goede komt. De kas kan voldoende elektriciteit leveren voor 85 huishoudens. Nexit stelt een pakket technische maatregelen voor waarin de kas wordt gebruikt om het binnenklimaat te reguleren (warmte, ventilatie). De daken van het oorspronkelijke gebouw zijn als bescherming niet langer nodig maar worden nu benut als warmtebuffer.

8

Documentatie Marco Henssen Architecten

Marco Henssen laat het bestaande gebouw in tact en stelt enkele precisieingrepen voor. De binnenstraat of ‘passage’ verbindt alle onderdelen van het complex (zie impressie links, en de lange grijze strook boven). De scholen krijgen herkenbare entrees en de ventilatietorentjes kunnen terugkomen. Bij voorkeur komt het complex los van het winkelcentrum, zodat er een betere verbinding tussen de wijk en het water ontstaat.

9

Marco Henssen ziet het als belangrijkste ruimtelijke opgave om de verbindingen binnen het gebouw ‘op te schonen’. Linksboven: Het oorspronkelijke stelsel van gangen is in de loop der tijd dichtgeslibd doordat allerlei voorzieningen als opslag en sanitair op de plaats van de gangen zijn gebouwd. Dat levert obstakels op die hier in oranje zijn aangegeven. Rechtsboven: Door deze voorzieningen te concentreren en efficiënter uit te voeren kan het gangenstelsel in ere worden hersteld. Onder: Hierdoor worden betere verbindingen mogelijk tussen de klaslokalen en de middenruimten onder de piramidedaken (linksonder). Ook worden de routes en de oriëntatie helder (rechtsonder).

10

Boven: De drie scholen kunnen ieder op zich functioneren en krijg elke een duidelijke eigen entree (zie pijlen). Tegelijkertijd zijn de scholen door de ‘passage’ binnendoor verbonden, niet alleen met elkaar maar ook met de gemeenschappelijke en aanvullende functies. Onder: een impressie van een nieuwe entree met luifel.

11

Doordat de gangen zijn opgeschoond, kunnen de middenruimten onder de piramidedaken weer optimaal worden gebruikt. Ze staan in directe verbinding met de omliggende klaslokalen en zijn toch voldoende afgeschermd.

12

Boven: Langs de ‘passage’ zitten gemeenschappelijke voorzieningen, zoals de grote speelzaal die de afzonderlijke speelzalen vervangt, en speciale lokalen (muziek, techniek, handvaardigheid, bibliotheek, mediatheek, ICT). Hier zijn ook andere voorzieningen bereikbaar (kinderdagverblijf, BSO, logopedie, maatschappelijke werk, fysiotherapie). Onder: in het latere bouwdeel Holthuus wordt een grote gemeenschappelijke ruimte gecreëerd.

13

Het schoolplein neemt nu veel ruimte in die met hekken van de rest van de wijk is gescheiden (boven). Marco Henssen stelt een andere indeling van de omgeving voor (onder). Direct bij de school komen kleine, beschutte speelpatio’s. De rest van het huidige plein wordt openbaar een openbaar toegankelijk school- en buurtplein of groen. Ook de waterkant wordt hierdoor toegankelijker en aantrekkelijker; er zou een steiger of paviljoen kunnen komen. Dat effect is het sterkst als je om de school heen kunt lopen; hiervoor moet echter de verbinding tussen het scholencomplex en het winkelcentrum worden gesloopt.

14

Documentatie Nexit

Nexit stelt voor een grote glazen kas over het scholencomplex heen te bouwen. De scholen krijgen hierdoor een nieuw en opvallend aanzien in de wijk. In de kas komt een nieuw type ‘overdekte buitenruimte’, tussen de binnenruimte van de school en de buitenruimte van het schoolplein. Deze tussenruimte heeft tal van gebruiksmogelijkheden. Aan het bestaande gebouw hoeft relatief weinig te worden gedaan aangezien de technische eisen (installaties, isolatie) binnen de kas worden opgelost.

15

De kas van Nexit heeft een grote L-vorm waar het hele bestaande complex in past. Binnen de kas is het mogelijk om bijna overal om het bestaande gebouw heen kunt lopen. De kas is hierdoor te gebruiken als een alternatieve interne verkeersroute die toegang geeft tot alle lokalen. Vijf mogelijke doorbraken in het oude gebouw maken het nieuwe gangenstelsel af (blauwe stippellijnen). De kas krijgt negen hoofdentrees zodat iedere gebruiker tenminste één eigen entree heeft. Afhankelijk van het weer kan de buitenwand van de kas op bijna dertig plaatsen worden opengeschoven.

16

Iedere gebruiker van het scholencomplex krijgt binnen de gezamenlijke kas een eigen identiteit door middel van kleurgebruik. De kleuren worden toegepast op de vroegere buitenmuren die nu binnenmuren zijn, in kleurbanen in de gangen, en in de verdere bewegwijzering.

17

De kas is beeldbepalend, schept ruimte en fungeert als het ‘logo’ van de nieuwe school (A), maar heeft ook belangrijke technische functies. Zo A

speelt de kas een sleutelrol bij de verwarming en ventilatie van de scholen (B). Het dak van de bestaande school hoeft geen bescherming meer te bieden tegen regen, maar krijgt een nieuwe functie als isolatielaag die meehelpt om

B

schommelingen in de temperatuur tegen te gaan. Zonnepanelen op het dak wekken voldoende energie op voor de hele school, en kunnen ook aan circa 85 woningen in de buurt elektriciteit leveren (C).

C

18

De ‘overdekte buitenruimte’ in de kas wordt verdeeld in stroken met bijvoorbeeld speelpleinen, thematuinen en sporttuinen. Deze zonering wordt ook buiten de kas voortgezet, maar hier zijn deze terreinen openbaar toegankelijk. Het hek om het schoolplein verdwijnt, zodat een groot terrein dat nu exclusief schoolplein is, wordt ‘teruggegeven’ aan de wijk. De pleinen en tuinen zijn voortaan altijd toegankelijk en bruikbaar, zowel tijdens schooluren als daarbuiten. De school wordt een kloek bouwvolume dat in omvang vergelijkbaar is met het winkelcentrum.

19

Calculatie Hoeveel kost een schoolgebouw? Deze vraag is in de praktijk moeilijker te beantwoorden dan het op het eerste gezicht lijkt. De kosten en baten zijn over meerdere partijen verdeeld, met name schoolbesturen en gemeenten, en het totaalbeeld ontbreekt vaak. Toch is een reële en volledige kostenvergelijking onmisbaar om een correcte en eerlijke keuze te kunnen maken. Hiervoor heeft calculatiebureau Winket op verzoek van Mevrouw Meijer een rekenmodel ontwikkeld waarin alle bouwkundige kosten zijn opgenomen, zowel de exploitatielasten (onderhoud en energie) als de kapitaalslasten. Voor het totaalbeeld is de vraag uit welke ‘potjes’ de verschillende onderdelen komen, van ondergeschikt belang. Deze kostencalculatie is te beschouwen als een ‘reality check’ die laat zien wat een reële prijs voor een kwalitatief goede school van deze omvang is. Om deze realiteit duidelijk te maken, hanteert het model twee referenties: nieuwbouw van eenzelfde omvang en kwaliteit, en een opknapbeurt die zich tot het hoogstnoodzakelijke beperkt. Met dit model zijn de kosten doorgerekend van vijf varianten voor het scholencomplex in Zilverkamp. De varianten worden onderling vergelijkbaar gemaakt door de kosten niet alleen te geven als bouwen investeringskosten voor het hele plan, maar ook per m2 bruto vloeroppervlakte (BVO) en per leerling. Vier varianten gaan uit van de huidige capaciteit van 600 kinderen of ‘leerling-equivalenten’ (500 basisschoolleerlingen plus 100 kinderen BSO/KDV en peuterspeelzaal). Eén variant gaat uit van 500 kinderen. De vijf varianten zijn: -

Hoogwaardige renovatie volgens concept Marco Henssen Architecten,

-

Hoogwaardige renovatie volgens concept Nexit Architecten,

-

Vergelijkbare nieuwbouw (600 leerling-equivalenten),

-

Vergelijkbare nieuwbouw klein (500 leerling-equivalenten),

-

Kale renovatie (theoretische ‘nul-aanpak’ waarbij alleen alle technische en functionele gebreken van het bestaande gebouw worden verholpen).

De kerncijfers uit de calculatie zijn aldus, uitgedrukt in euro’s per leerling per jaar:

20

De conclusie luidt dat hoogwaardige renovatie niet duurder is dan gelijkwaardige nieuwbouw, zoals vaak wordt verondersteld, maar juist 10 tot 25 procent voordeliger (waarbij kosten voor sloop oudbouw en verwerving grond nog niet zijn inbegrepen). De energieprestatie is bij renovatie minder, maar daar staan lagere investeringskosten tegenover. Bovendien is het bij nieuwbouw minder zeker of de geplande kwaliteit daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Bij een bestaand gebouw zijn de kwaliteiten bekend en beproefd en kan het budget gericht worden ingezet voor de verbetering ervan. De leerlingen hebben in alle renovatieconcepten meer ruimte dan in nieuwbouw. De ‘nul-aanpak’ is verreweg het goedkoopst, maar is kwalitatief uiteraard niet met de andere varianten te vergelijken. Van de vier opgaven die we eerder hebben onderscheiden (bouwkundig, onderwijsinhoudelijk, onderwijsorganisatorisch, omgeving) wordt alleen een deel van de bouwkundige opgave aangepakt. De indeling, de gebruikswaarde en de uitstraling blijven in de nul-aanpak onveranderd. De calculatie wijst uit dat voor de ‘nul-aanpak’ een investering van 2,1 miljoen euro nodig is. De investeringskosten voor hoogwaardige renovatie volgens de concepten van Marco Henssen en Nexit bedragen respectievelijk 5,25 miljoen en 6,6 miljoen. Vergelijkbare nieuwbouw (600 leerlingen) zou een investering van 8,1 miljoen vergen. Deze reality check maakt duidelijk dat binnen het gemeentelijk vastgestelde budget van 1.950.000 euro alleen de minimale renovatie volgens de ‘nul-aanpak’ realistisch is. Voor de andere ambities (onderwijskundige vernieuwing, efficiëntie en flexibiliteit, verduurzaming, uitstraling en impuls voor de wijk) zal aanvullende dekking moeten worden gevonden. Overigens is de situatie veranderd sinds de gemeenteraad het amendement d.d. 13-11-2013 aannam. De vierde school, Zilverzwaan, zal niet als zodanig in het complex worden opgenomen, en één van de drie scholen, Tweespan, heeft sinds het onderzoek plaatsvond laten weten dat het naar elders vertrekt. Een nieuwe afweging ligt voor de hand. Het dekkingsplan valt buiten het kader van dit onderzoek, maar een aantal suggesties kan de weg wijzen. In de veranderende verhouding tussen rijk, gemeenten en schoolbesturen ligt het in de rede dat ook schoolbesturen verantwoordelijkheid nemen voor investeringen in onderwijskundige en onderwijsorganisatorische opwaardering. De uitvoering kan worden gefaseerd, zoals in het stappenplan dan Marco Henssen voorstelt. Het is bekend dat basisscholen een sterke troef zijn om wijken aantrekkelijker te maken, en ook die kwaliteit kan in geld worden uitgedrukt. Er zijn nieuwe, onconventionele financieringsvormen denkbaar, bijvoorbeeld in het concept van Nexit, waar het scholengebouw wordt gecombineerd met energiewinning ten bate van de wijk.

21

Bijlage 1. Verslag Startbijeenkomst, Tussenpresentatie en Eindpresentatie

22

Verslag Startbijeenkomst Ontwerpend Onderzoek ‘Een gouden toekomst voor scholen in Zilverkamp’ Datum: 29 januari 2014 Plaats:

‘t Holthuus, Ot en Sienpad 9, 6852 EG Huissen

Aanwezig

Basisschool ’t Holthuus Wies Queens, algemeen directeur schoolbestuur ATOS Nelleke Remerie, schooldirecteur BSO Toverspan

Annelies Janssen, operationeel directeur kinderopvang SKAR Karin Morina, locatiedirecteur

Basisschool ’t Tweespan Joop de Goede, algemeen directeur schoolbestuur Batavorum Jan van Buuren, Interim-schooldirecteur Basisschool Het Drieluik Theo Pruyn, algemeen directeur, schoolbestuur de Linge Henny Pasman, schooldirecteur Joke Rasing, directeur Peuterspeelzaalwerk / peuterspeelzaal Vlindertuin Jolanda Meijer, kinderopvang de Vlindertuin Gemeente Lingewaard

Kees Telder, wethouder onderwijs Fred Koeman, beleidsmedewerker onderwijshuisvesting Simon Overdijk, bouwkundig medewerker Anne Driessen, gebiedscoördinator Huissen Irina Keegstra, beleidsmedewerker

De Zilverkamp

Henk Zoutenbier, voorzitter platform Zilverkamp Zuid

Adviseur

Rojina Yip, adviseur Winket

Overig

Wim Lavooij, stedenbouwkundig adviseur over Vorm

Architecten:

Marco Henssen, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Hans Kalkhoven, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Addy de Boer, Nexit Architecten, Arnhem Wilbert de Haan, Nexit Architecten, Arnhem,

Mevrouw Meijer

Tjeerd Wessel Wilma Kempinga Sereh Mandias (verslag)

23

Welkom door Wilma Kempinga, Mevrouw Meijer Mevrouw Meijer is een ideële stichting die werkt aan allerlei projecten op het gebied van het ontwerp van scholen. Hierbij stelt zij altijd het kind centraal. Tegelijkertijd is de school een volwassen architectuuropgave. De school is een vormend gebouw, voor leerkrachten en kinderen. De werkwijze van Mevrouw Meijer is het ontwerpend onderzoek. Hiermee wil ze laten zien wat de betrokkenen bij de projecten zouden kunnen willen. De thema’s waar Mevrouw Meijer zich mee bezig houdt zijn: de school als wereld op zich (de school als rustige, afgeschermde wereld), de school als plaats van herinnering (het gebouw waar je vroeger op school hebt gezeten blijft je bij), permanentie en veranderlijkheid (niets is veranderlijker dan het onderwijs en een gebouw moet dat kunnen opvangen) en nieuw leven voor historische / naoorlogse scholen. Mevrouw Meijer heeft vooral onderzoek gedaan naar wederopbouwscholen. In deze scholen staan de lokalen strak in het gelid, en zijn de klaslokalen de belangrijkste ruimten van de school. Na de boekhoudkundige afschrijving is de standaardaanpak sloop en nieuwbouw. Hiermee gaat echter een schat aan historie verloren. Ook bieden de scholen van deze generatie een aantal functionele kwaliteiten (m.n. de lokalen) die in nieuwbouw moeilijk te realiseren zijn. Bovendien is sloop en nieuwbouw niet per definitie goedkoper, want veel kosten worden buiten beschouwing gelaten. Om alle kosten inzichtelijk te maken werkt Mevrouw Meijer voor dit project dan ook samen met Winket, een bouwkostenadviesbureau. Voor het ontwerpend onderzoek nodigt Mevrouw Meijer altijd meerdere ontwerpbureaus uit, die allen nog nooit een school gebouwd hebben. Dit levert zeer uiteenlopende oplossingen op. Ze laten niet zien hoe het moet, maar hoe het zou kunnen. Iedere oplossing heeft voor- en nadelen, die aan de hand van de voorstellen besproken kunnen worden. Uit het onderzoek van Mevrouw Meijer in Groningen, Utrecht, Amsterdam en Eindhoven kan worden geconcludeerd dat naoorlogse scholen in technisch, functioneel en esthetisch opzicht heel goed gemoderniseerd kunnen worden. Ook financieel kan het aantrekkelijk zijn, maar dan is wel een andere manier van denken vereist. De school in Huissen is voor Mevrouw Meijer een nieuwe categorie: de ‘bloemkoolschool’. Dit type school stamt uit de periode 1970 – 1985. Nieuwbouwwijken uit de jaren zeventig waren welbewust informeel ontworpen en kregen een losse stedenbouwkundige structuur. Deze principes werden ook op de scholen toegepast. De bouwperiode is duidelijk begrensd: in 1970 werden nieuwe onderwijskundige visies

24

geïntroduceerd, en in 1985 werd de nieuwe wet op basisonderwijs van kracht, waarin kleuterscholen en basisscholen werden samengevoegd. In de tussenliggende periode zijn tussen de 2000 en 3000 scholen gebouwd. Veel daarvan zijn inmiddels alweer verdwenen of staan op de nominatie om te worden gesloopt. De vraag is of dat noodzakelijk en verstandig is. In deze scholen staan de lokalen in een veel lossere ordening dan ervoor. Samen creëerden de lokalen een binnenruimte. Het echte leven van de school speelde zich af in de gangen, buiten de lokalen. Zodoende waren deze scholen een wereld op zich: ze richtten zich erg naar binnen. Aan deze scholen lag vaak een uitgebreid relatieschema ten grondslag. Ze hebben de plattegrond van een klein stadje. De relatie met de buitenruimte is vaak secundair. De school in de Zilverkamp stamt uit 1975. De uitgangspunten van het ontwerpend onderzoek zijn de volgende. Het is een typisch jarenzeventiggebouw, dat een lange staat van dienst heeft voor een grote groep kinderen. De geschiedenis van de school is verweven met die van de wijk Zilverkamp. Daarom wordt ernaar gestreefd de historische elementen te benutten voor de opgave van vandaag en voor de toekomst. Vandaag is de startdag. Het doel is de architecten te voorzien van zoveel mogelijk informatie. Het hele traject duurt twee maanden, met halverwege een tussenpresentatie. Dan kunnen alle betrokkenen reageren op de voorstellen. Op 26 april volgt dan de eindpresentatie. Over bloemkoolwijken en de Zilverkamp in het bijzonder, door Wim Lavooij Bloemkoolwijken zijn pas goed te begrijpen als je weet wat er voor hun ontstaan binnen de architectuur gebeurde. Na de oorlog heerste er grote woningnood in Nederland. Zo ook in de regio Arnhem. Aanvankelijk werd er na de oorlog gebouwd in de Delftse school: traditionele architectuur, die stond voor het herstel van het gezag van staat en kerk. Dit ging echter niet snel genoeg, aangezien deze architectuur vakmanschap vergde en duur was. Op het zelfde moment vond het eerste CIAM (Congrès internationaux d'architecture moderne) plaatst, het begin van een serie congressen van progressieve architecten. Zij zochten naar moderne antwoorden op de problemen van hun tijd, en deden onder meer onderzoek naar woningplattegronden en nieuwe bouwmethoden. De door hen ontwikkelde bouwmethoden, die onder meer in Presikhaaf 3 toegepast werden, zorgden ervoor dat er landelijk gemiddeld 100.000 woningen per jaar gebouwd konden worden. Deze bouwmethoden waren echter niet zonder nadelen, en ook vanuit de gelederen van CIAM kwam kritiek. Team X, met onder meer Aldo van Eijk en Joop Bakema, stelde dat

25

bouwen met deze bouwmethoden weliswaar opschoot, maar dat het niets meer met wonen te maken had. Er was sprake van een onmenselijke schaal. Na het 10e congres was het dan ook voorbij met CIAM. Aldo van Eijk en Joop Bakema, inmiddels beide lid van de redactie van het blad Forum, namen het op voor ruimte voor het individu. Die tijd wordt ook wel de ‘kritiese periode’ genoemd, waarin steeds meer twijfel rees over het naoorlogse positivisme en vooruitgangsdenken. Bovendien is er als gevolg van de introductie van de pil sprake van een verminderde bevolkingsgroei. Er komt dus wat meer tijd om te voldoen aan de woningvraag. Ook wordt er geëxperimenteerd met andere samenlevingsvormen. Als gevolg van deze ontwikkelingen zoeken de architecten van Forum naar een kleinere schaal, naar functiemenging. Architectuur gericht op de samenleving en de straat. Omdat er veel zorgen waren over het verkeer deden de verkeersdrempel en het woonerf hun intrede. De bloemkoolwijk ontstond: wijken met een boomvormige ontsluiting, die deze wijken een typische structuur gaf, als roosjes van de bloemkool. Eind jaren zestig krijgt Huissen een groeitaak van de gemeente Arnhem. Zilverkamp was vroeger een boerderij met een groot stuk grond. Het is vervolgens in vier fases ontwikkeld. De eerste fase werd vanaf 1970 ontworpen door Bongers en Derksen. Zij hebben veel geëxperimenteerd. Zo staan sommige woningen midden op straat en is er een hard contrast tussen stenig en groen. Een voordeel zijn de groenzones die direct naar de voorzieningen leiden. Wel zijn er veel achterommetjes. Fase twee (Schouten en De Jonge) kent een veel traditionelere vormgeving in de vorm van blokverkaveling. Fase drie (Heelsbergen en Jansen) is wat aan de saaie kant. Het groen is hier meer op de exclusieve binnenterreinen terecht gekomen. Fase vier (Alders en Van Huut) is antroposofisch ontworpen. Hier is sprake van bijna Italiaans aandoende straatjes, leemarchitectuur, en is er een sterk contrast tussen straatbeeld en groenzones. Een wijk als de Zilverkamp is uitermate geschikt voor jonge gezinnen. Alle voorzieningen zijn voorhanden. De huizen zijn redelijk groot, en de tussenzone tussen straat en woning is in te zetten voor andere activiteiten. Het is wel een heel kwetsbare architectuur. Er is nu veel trespa en plastic te zien. Ook stedenbouwkundig zijn er zwakke punten. Zo zijn er te weinig parkeerplaatsen en grenzen veel achtertuinen direct aan de publieke ruimte. Wat scholen betreft is het icoon uit deze tijd het burgerweeshuis van Aldo van Eijk in Amsterdam. Het gebouw is naar binnen gericht en biedt geborgenheid. Het heeft bovendien een soort opbouw die heel makkelijk uit te breiden is.

26

Henk Zoutenbier, voorzitter platform Zilverkamp Zuid Het platform Zilverkamp Zuid heeft een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente. Zij houden zich bezig met de kwaliteit van het woonmilieu en zijn betrokken bij de planvorming van de gemeente. Jaarlijks worden verbeterplannen ingediend, waarin geprobeerd wordt aansluiting te zoeken bij regulier onderhoud en overige ontwikkelingen in het wijkdeel. Zilverkamp heeft zich ontwikkeld van modelwijk naar probleemwijk. Bewoners trekken zich terug binnen de grenzen van hun kavel, de betrokkenheid bij de woonomgeving is gering. Er is sprake van fysieke slijtage, sociale achteruitgang en economisch verval. Er zijn veel problemen in de wijk, waaronder diefstal en bedreigingen. Wat de bewoners hebben gedaan met hun woningen, hebben de scholen gedaan met hun hekken. Vroeger waren deze scholen zeer toegankelijk. Platform Zilverkamp Zuid vraagt zodoende aandacht voor een stedenbouwkundige invulling waarbij goed nagedacht is over de verbetering van de schoolomgeving. Bijzondere aandacht zou daarbij uit moeten gaan naar een kindveilige verkeerscirculatie rond het scholencomplex en het winkelcentrum. Fred Koeman, beleidsmedewerker onderwijshuisvesting De aanleiding voor dit project is het integraal huisvestingsplan, waarin een inventarisatie is gemaakt van alle scholen. Hieruit bleek dat 70% van de schoolgebouwen ouder is dan 35 jaar. Veel gebouwen passen niet meer bij de onderwijskundige concepten van de scholen die ze huisvesten. Ook is de technische staat van de gebouwen vaak niet al te best. Bouwkundig valt het mee, maar 80% van de scholen voldoet niet aan de CO2normen. Naar aanleiding hiervan is begin vorig jaar uitgezocht wat de financiële positie van de gemeente is en waar de prioriteiten met betrekking tot scholenbouw liggen. Dit gaf een weinig rooskleurig beeld. Op dit scholencomplex zit de grootste pijn. Het neerzetten van een nieuw gebouw op deze plek is echter niet reëel. Om het gebouw te renoveren zal 2,7 miljoen nodig zijn. Bij behandeling van de begroting is er door de gemeenteraad 2 miljoen toegezegd, met de voorwaarde dat er vanuit de scholen een onderwijskundige visie wordt ontwikkeld. Daarop is contact opgenomen met Mevrouw Meijer. Het is de bedoeling om de raad in april een rapport voor te leggen, met een architectonische en onderwijskundige visie. Gevraagd wordt of er sprake is van krimp op groei. Er is op dit moment een lichte krimp, maar de prognose is dat het leerlingenaantal min of meer stabiel zal blijven. Ter aanvulling wordt opgemerkt dat er nu te weinig parkeerplaatsen zijn. Daarom zou het goed zijn als mensen worden aangemoedigd hun kinderen op de fiets naar school te

27

brengen. Wanneer je de school zijn omgeving opknapt, zou dit ook een positief effect op de wijk kunnen hebben. Henny Pasman, schooldirectrice Het Drieluik Het Drieluik is een protestants-christelijke school en hanteert het Daltonconcept: vrijheid in gebondenheid. Dit biedt ieder kind de ruimte, maar wel dusdanig ingekaderd dat het kind zich wel begeleid voelt, en zelf de ruimte kan nemen die hij of zij aankan. Hierdoor leren kinderen om te gaan met zelfstandigheid. Ook samenwerken is heel belangrijk. Een andere pijler onder het onderwijs is respect voor elkaar. Wereldoriëntatie is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, dat van groep 1 t/m 8 wordt onderwezen. Een kind leert het meest als hij of zij geïnteresseerd is. De werkwijze is dan ook ‘vier keer wijzer’. Een kind dat heel talig is krijgt de kans dat te ontwikkelen, een kind dat wil timmeren krijgt juist daar de ruimte voor. Helaas ontbreekt het in de huidige situatie vaak aan de ruimte om kinderen te laten doen wat ze willen. Ook heeft het Drieluik de ambitie om in passend onderwijs te voorzien. De school is op dit moment bezig de ontwikkeling van de kinderen in beeld te brengen. Graag zouden ze dat ook doen voor de tijd voordat het kind op de basisschol begint: idealiter is het kind van nul tot dertien jaar bij het Drieluik. Dit plan heeft het Drieluik ook al op papier gezet. Dit betekent dat het gebouw er anders uit zou moeten zijn, en daar is al veel over nagedacht. Daarom was dit ontwerpend onderzoek wel even omschakelen. Goed onderwijs is echter het belangrijkst, dus het is voor het Drieluik zeker denkbaar dat ruimtes door de verschillende scholen worden gedeeld. Dit zouden ze dan ook graag in de voorstellen terugzien. Wellicht is ook een gezamenlijk kantine of één kleutergymzaal voor alle scholen een optie. Het aanbod moet dan wel zodanig worden uitgebreid dat de school hier ook andere dingen voor terugkrijgt. Maar in principe staat de school open voor samenwerking of eventueel samengaan met andere scholen. Jan van Buuren, interim-directeur Basisschool ‘t Tweespan Zijn eerste gedachte over het gebouw was: sloop en nieuwbouw. Na een gesprek met Mevrouw Meijer bleek dat dit idee wellicht wat beperkt was. ’t Tweespan hanteert een onderwijssysteem met leerstofjaarklassen. Dit is veel verder gedifferentieerd dan vroeger. Er wordt met projecten gewerkt en kinderen werken zelfstandig aan taken. Ook is er samenwerking tussen jong en oud. Kinderen zijn gebaat bij rust en structuur in deze jachtige tijd. Een huidige vierjarige heeft al net zoveel prikkels gehad als een tachtigjarige (aldus Diederik Stapel). Het is onmogelijk om in de wijk de weg te vinden. Het schoolterrein heeft een armoedige

28

uitstraling en het is onmogelijk om de ingang te vinden. De routing is slecht, sommige klaslokalen zijn ver weggestopt, en de lokalen zijn onpraktisch geschakeld. De structuur van het gebouw bevordert eerder eilandvorming dan samenwerking. Vooral het gemis van een centrale ruimte doet zich voelen. Vieringen, kerst en ouderavonden kunnen niet of zeer beperkt in de school, vaak moet uitgeweken worden naar andere locaties. De wens is dus duidelijk: een ruime aula die multifunctioneel te gebruiken is, met pantry en podium. Ook zou er aandacht moeten zijn voor een logischere situering en naschoolse opvang. Spreekkamers in verband met passend onderwijs ontbreken, evenals plekken bij lokalen waar kinderen zelfstandig rustig kunnen werken. Ook de directiekamer zit op een onhandige plek. Wel goed is de personeelsruimte, dus bij een verbouwing moet minstens dezelfde kwaliteit terugkomen. Een renovatie zou zodanig moeten zijn dat de huidige gebruikers het complex in gepaste harmonie kunnen gebruiken. Nelleke Remerie, schooldirectrice ‘t Holthuus Het uitgangspunt van ’t Holthuus is dat het kind vanaf zijn of haar geboorte competent is om relaties aan te gaan met de wereld. Het is voorbestemd tot interactie. ’t Holthuus gaat uit van de eigenheid en uniciteit van een ieder. In een uitdagende leeromgeving wordt ieder kind uitgedaagd om op onderzoek uit te gaan en een antwoord te vinden op zijn leervragen. Hierbij wordt een groot beroep gedaan op de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van een kind. Er zijn op dit moment negen groepen. Volgend schooljaar zijn er elf klassen nodig. Al jaren is er veel zijinstroom vanwege het onderwijsconcept en het goede sociaalemotionele klimaat. Bij de school leeft de wens van een Integraal Kind Centrum. Zodoende zou de school het vroeg schoolonderwijs en kinderdagverblijf graag zelf vormgeven. ’t Holthuus is ontstaan vanuit ontevredenheid over het onderwijs toen. Het maakt gebruik van ideeën van Dalton, Jenaplan, maar ook goed rekenen taalonderwijs. Een deel van het onderwijsconcept is ontleend aan Reggio Emilia: kinderen zijn wereldburgers en hebben recht op vragen, het onderwijs is inclusief, theorie en praktijk worden nooit gescheiden, samen maak je kennis (sociaal constructivisme). Onder meer ambachtslieden, pedagogen en kunstenaars zijn onderdeel van het onderwijs. Met Reggio als inspiratiebron worden wereldoriëntatie, wetenschap en techniek in projectvorm vormgegeven. Gevolgd worden de zeven stappen van onderzoekend en ontdekkend leren door de hele school. Dat betekent: veel uitdagende ateliers, binnen en buiten de klas, veel exposities. Daar horen drie pedagogen bij: de kinderen zelf (ze steken elkaar aan), de leerkracht en de omgeving (de inrichting en het materiaal). Daarom zou ’t Holthuus graag een heel ander gebouw hebben, met flexibele wanden en werkplekken,

29

meer licht en hoogte in de hallen, meer contact tussen binnen en buiten en een buitenruimte die past binnen de visie. Ook een binnen/buiten atelier, een weggewerkte garderobe en een podium met coulissen en geluid staan op het wensenlijstje. Het gebouw heeft op dit moment wel een goede akoestiek en ventilatie. Karin Morina, locatiedirectrice BSO Toverspan. SKAR (waar Toverspan onderdeel van uitmaakt) is de oudste van alle organisaties in het scholencomplex, en heeft zodoende al heel wat ontwikkelingen binnen kinderopvangland meegemaakt. De laatste jaren is in verschillende gemeenten ook meegelopen in dit soort projecten. Op dit moment is het Integraal Kind Centrum in trek, zoals eerst brede scholen dat waren. Ook het passend onderwijs is genoemd. Als voorschoolse voorziening is het belangrijk om de doorstroom naar het onderwijs goed te laten verlopen. Met het Toverspan zitten ze op dit moment bij ’t Tweespan, in een leegstaand lokaal. Het kinderdagverblijf zit op een steenworp afstand hiervandaan, op een mooie groene plek. Dat zouden ze eigenlijk ook graag in dit scholencomplex zien. Zou er een mogelijkheid zijn het kinderdagverblijf hiernaartoe te verplaatsen? Wanneer je twee of meer kinderdagverblijven in één complex onderbrengt moet je wel goed je best doen. De visie van Toverspan kent ook een aantal elementen van Reggio Emilia. Het kind is de motor van zijn of haar eigen ontwikkeling. Ze kijken naar wat het kind kan en proberen dat zoveel mogelijk te stimuleren. Het liefst hebben ze alles op één plek, dus ook de logopediste, de fysio, de maatschappelijk werkster. Ook zouden ze graag naschoolse activiteiten ontplooien waar ook andere kinderen naartoe kunnen komen. SKAR gaat dus graag mee in de ontwikkeling van het geheel. Joke Rasing, directrice Peuterspeelzaalwerk / Vlindertuin Peuterspeelzaalwerk wordt heel graag meegenomen in de ontwikkeling van het onderwijs, waardoor de onderbreking naar de basisschool wegvalt. Zij bieden educatie aan jonge kinderen, van twee tot vier. Daarnaast bieden ze gesubsidieerde voorschoolse educatie, met name voor kinderen die risico lopen op een taalachterstand, of dat al hebben. Deze kinderen krijgen vier dagdelen per week onderwijs. Voor hen is preventie en vroege signalering belangrijk. Het zou fijn zijn als de schoollogopedie en dergelijk in de school gevestigd zou kunnen zijn. Nu komen de logopedisten ook al naar de groep. Ook is er een inloopspreekuur. Ze willen vooral de drempel weghalen voor ouders om vragen te stellen, om zo ook de ouders ondersteuning te bieden. Als derde vorm is er een samenwerkingsafspraak met de

30

integrale vroeghulp om kinderen met een bepaalde achterstand te ondersteunen. Al hun educatie heeft als doel om kinderen met zo min mogelijk achterstand in het basisonderwijs in te laten stromen. Dit alles wordt nu gedaan in één groepsruimte. Meer voorzieningen zouden welkom zijn. Een ruimte voor een logopedist, een plek waar een klein groepje begeleid kan worden, of een gesprek met een ouder gevoerd kan worden. Dit kunnen uiteraard gedeelde ruimtes zijn, op andere locaties gaat dat al heel goed. Peuterspeelzaalwerk krijgt van ouders steeds vaker de vraag of zij het aanbod van twee dagen in de week niet kunnen uitbreiden tot opvang. Sinds 2007 is de landelijke ontwikkeling dat alle voorschoolse voorzieningen geharmoniseerd worden. Dit zou in 2016 voltooid moeten zijn: kinderopvang en peuterspeelzaalwerk vallen dan onder één koepel. Wel is er vanaf 2014 sprake van een forse korting op de subsidie (30%). De vraag is dus hoe de kwaliteit behouden kan blijven. In de Vlindertuin kunnen kinderen tegenwoordig ook lunchen en overblijven, en wordt er gedacht over een uitbreiding naar kinderen tussen nul en twee. In dat geval voldoet de ruimte niet. Mocht de raad ervoor kiezen dit complex te revitaliseren, dan liggen daar de kansen. Peuterspeelzaalwerk werkt met startblokken. Hun uitganspunt is dat kinderen leren door te spelen. Spel heeft een centrale rol en wordt op allerlei verschillende manieren aangeboden. Ook wordt er gewerkt in thema’s. Een kookstudio, een speellokaal voor kleuters en een ruimte voor ballet en peutergym zouden een mooie toevoeging aan hun educatie zijn. Zintuiglijke ontwikkeling raakt een beetje in het verdomhoekje, en daar is wel een kans om kinderen meer te bieden. Tjeerd Wessel, Mevrouw Meijer Voor deze startbijeenkomst is het programma van eisen doorgestuurd. Dit is een conceptversie, en dat zal het blijven tot het eind van dit ontwerpend onderzoek, dus alle reacties zijn welkom. Zo kan het steeds verder aangescherpt worden. Basisschool Zilverzwaan zal opgenomen worden in dit scholencomplex. Het is nog niet geheel duidelijk of de school als afzonderlijke school blijft bestaan, of opgenomen wordt in de andere scholen. Er is dus sprake van drie of vier eenheden. Ook kinderdagverblijf de Toverbal komt er nog bij. Alle scholen willen graag een continue leerlijn (dus inclusief buitenschoolse opvang, kinderdagverblijf en peuterspeelzaal), dus als iedereen zijn zin krijgt zijn er straks drie continue leerlijnen. Ongeveer driekwart van het complex stamt uit 1975-1976. ’t Holthuus is later aangebouwd. Ook zijn er twee speellokalen en een peuterspeelzaal bij gekomen. In de plattegrond is één doorlopende gang te onderscheiden. Die is nu echter helemaal

31

dichtgeslibd. De structuur die het gebouw ooit had is één van de leidende thema’s bij de opgave. Daarbij ligt het niet vast welke school waar in het gebouw moet zitten. Misschien blijven ze op dezelfde plek, maar misschien blijkt ook wel dat bepaalde scholen op een andere plek beter tot hun recht komen. Het is dus zoeken naar de beste herschikking, met een herkenbare entree. Een ander thema is de overgang van lokaal naar algemene ruimte. Wat zijn hier de mogelijkheden? De buitenruimte zou diverser maar overzichtelijker kunnen worden ingericht. Hierbij mag ook buiten de huidige hekken worden gedacht. De Zilverkamp is een opdrogende wijk. Wel zijn er vier scholen. Het argument is dat mensen uit de wijk iets te kiezen moeten hebben, maar je zou ook kunnen zeggen dat er sprake is van versplintering. Wil men koste wat kost deze diversiteit in scholen in stand houden? Of is er wellicht op het niveau van de schoolbesturen iets mogelijk? Er wordt tegengeworpen dat er weliswaar drie uiteenlopende schoolsystemen onder één dank zitten, maar dat in zo’n grote wijk als de Zilverkamp ook heel uiteenlopende ouders wonen. Het zou echter wel goed zijn als de ontwerpers er rekening mee houden dat er ook één of twee scholen in het gebouw ondergebracht kunnen zijn, en in het geval van drie of vier scholen te kijken of zaken slimmer en efficiënter kunnen worden georganiseerd. De sociale veiligheid en overzichtelijkheid van het terrein zijn op dit moment onvoldoende. Dit heeft onder meer te maken met de fietsroute aan de achterkant, die ’s avonds onveilig kan zijn. Inbrekers zijn aan de achterkant nagenoeg onzichtbaar. Wat betreft de buitenruimte zou er veel kunnen verbeteren. De school zelf heeft niet zo veel parkeerproblemen, maar de omliggende wijk wel. Een groot deel van de school is niet met de auto te bereiken, waardoor de parkeerproblemen zich vooral in de wijk voordoen. Het Drieluik heeft wel problemen met parkeren, omdat zij aan de kant van de winkels zitten. Hier is echter al veel geprobeerd, dat tot nu toe niets opgeleverd heeft. Het probleem zit niet in een tekort aan parkeerplaatsen, maar in het gedrag van mensen. Daarom zouden ouders zoveel mogelijk gestimuleerd moeten worden met de fiets te komen.

32

Verslag Tussenpresentatie Ontwerpend Onderzoek ‘Een gouden toekomst voor scholen in Zilverkamp’ Datum: 12 maart 2014 Locatie: Het Tweespan, Ot en Sienpad 5-7, 6852 EG Huissen

Aanwezig

Basisschool ’t Holthuus Nelleke Remerie, schooldirecteur Wies Queens, algemeen directeur, schoolbestuur ATOS BSO Toverspan


Basisschool ’t Tweespan Joop de Goede, algemeen directeur schoolbestuur Batavorum Jan van Buuren, Interim-schooldirecteur Basisschool Het Drieluik Theo Pruyn, algemeen directeur, schoolbestuur de Linge Henny Pasman, schooldirecteur Joke Rasing, directeur Peuterspeelzaalwerk Yolanda Janssen, kinderopvang de Vlindertuin Gemeente Lingewaard

Kees Telder, wethouder onderwijs Fred Koeman, beleidsmedewerker onderwijshuisvesting Simon Overdijk, bouwkundig medewerker Anne Driessen, gebiedscoördinator Huissen Antoinet Kuipers, B06-L2000 Patrick Hegeman, B06-L2000

De Zilverkamp Adviseur

Rogier Jansen, wijkagent Rojina Yip, adviseur Winket

33

Architecten:

Marco Henssen, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Hans Kalkhoven, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Addy de Boer, Nexit Architecten, Arnhem Wilbert de Haar, Nexit Architecten, Arnhem Mireia Cases, Nexit Architecten, Arnhem

Mevrouw Meijer


De aanwezigen worden welkom geheten door wethouder onderwijs Kees Telder. Daarna volgt een introductie door Tjeerd Wessel. Introductie door Tjeerd Wessel Stichting Mevrouw Meijer is een ideëel onderzoeksbureau dat zich bezighoudt met allerlei projecten op het gebied van het ontwerp van scholen. De methode van Mevrouw Meijer is het ontwerpend onderzoek. Met deze methode probeert zij betrokkenen duidelijk te maken wat ze zouden kúnnen willen. Als het goed is ligt er aan het eind van het onderzoek een staalkaart van mogelijkheden over hoe je met het gebouw verder zou kunnen. Een belangrijk thema is ‘Nieuw leven voor naoorlogse scholen’. In de startpresentatie is geprobeerd helder te krijgen wat de problemen zijn die spelen bij de scholen in de Zilverkamp. Daar zijn de twee ontwerpbureaus mee aan de slag gegaan, en vandaag laten ze zien waar ze nu staan. Het gaat hier om een bloemkoolschool. Deze naam is afgeleid van de bloemkoolwijk, een uitvinding uit de jaren ’70 die zijn naam te danken heeft aan de structuur en grillige vertakkingen van de wegen in de wijk. In 1970 deden nieuwe onderwijskundige inzichten en regelgeving hun intrede. Kenmerkend voor de jaren ’70 waren naar binnen gekeerde scholen, georganiseerd rondom een centrale ruimte. Heel anders dus dan de ouderwetse gangschool. De uitgangspunten voor dit ontwerpend onderzoek zijn de volgende: het is een typisch jaren ’70 gebouw, dat een lange staat van dienst heeft voor een grote groep kinderen. De geschiedenis van de school is verweven met die van de wijk Zilverkamp. Daarom wordt ernaar gestreefd de historische elementen te benutten voor de opgave van vandaag en voor de toekomst. De opgave behelst het onderbrengen van de huidige scholen in het gebouw. Hierbij kan op zoek gegaan worden naar de beste herschikking. Alle scholen dienen bovendien een eigen, herkenbare entree te krijgen. Vandaag is de tussenpresentatie. Hierin laten de architecten zien hoe ver ze nu zijn. Ze laten de meest extreme vorm van hun plannen zien, zodat de discussie zo helder

34

mogelijk is. Rondom de discussie die ontstaat wordt het programma van eisen aangepast. Verder nemen de ontwerpers het commentaar mee en verwerken ze dat voor de eindpresentatie van 16 april. Presentatie Marco Henssen en Hans Kalkhoven Marco Henssen is gevestigd in Rotterdam, en doet al twintig jaar projecten in heel Nederland. Hij werkt vanuit een fascinatie voor bestaande gebouwen en hun mogelijkheden. Transformatie van gebouwen is een heel ander ambacht dan gewoon architect. Eigenlijk heb je meteen al verschillende adviseurs nodig. Daarom heeft Marco Hans Kalkhoven erbij gevraagd, die al veel ervaring heeft met scholenbouw. Marco laat zien dat zijn bureau vaak in oude, getransformeerde gebouwen heeft gezeten. Conclusie: soms moet je, wanneer je een gebouw weer leefbaar wilt maken, er eerst heel veel uithalen. Vervolgens laat hij enkele projecten zien waarbij vergelijkbare zaken speelden als bij deze opgave. Bij een supermarkt in Arnhem heeft hij niet enkel de supermarkt gerenoveerd, maar ook het hele plein heringericht. Ook heeft hij twee bejaardenhofjes getransformeerd, en daar een mooie mix van verschillende bewoners geïntroduceerd. Hierbij was de uitdaging de verschillende onderdelen iets eigens te geven, maar tegelijk ook iets gemeenschappelijks. Hierbij was het niet de bedoeling collectiviteit op te dringen, het werkt alleen als je er vrijwillig gebruik van maakt. Zo willen ze de school ook benaderen. In een school waar Hans aan heeft gewerkt, was juist oriëntatie, relatie met buiten en het onderbrengen van verschillende leeftijdsgroepen de uitdaging. Hier zitten we in een jaren ’70 school. Als startpunt grijpen de ontwerpers terug op enkele uitspraken van architecten uit de toenmalige Forum-groep: ‘Het voorplein als

overgangsruimte tussen stad en entree’ (Aldo van Eyck), ‘Behuizing bevat ook de buren, de straat en de sfeer in de buurt’ (Piet Blom), ‘Structuralisme gaat over het onderscheid tussen een kader of structuur met een lange levenscyclus en een invulling met een minder lange cyclus’ (Herman Hertzberger). Dat laatste is in de Zilverkamp ook het geval, waarbij de invulling aan het eind van de cyclus beland is. De wijk en de scholen zijn met elkaar verbonden. Als het goed gaat met de wijk, gaat het goed met de scholen, en andersom. Het winkelcentrum en de school liggen in het hart van de wijk, en zijn bereikbaar met bus en auto. Dat laatste levert echter ook regelmatig parkeerproblemen op. Je zou nog meer parkeerplaatsen kunnen maken, maar daarmee los je niet alle problemen op. Het schoolterrein heeft heel duidelijk

35

een achterkant, die nogal onveilig kan zijn. Voordat je de school aanpakt, zou je dus eerst wat aan de omgeving moeten doen. Een radicaal alternatief is een doorgang te maken tussen de school en het winkelcentrum, ter plaatse van de peuterspeelzaal Benjamin, zodat de school van beide zijden te benaderen is. Uiteindelijk is het de ambitie van de architecten de hekken weg te halen. Als je dit doet, zou je een steiger kunnen maken aan het water, een speelveld, een sportveld et cetera. In een plattegrond van de school zijn met een dikke lijn de hekken aangegeven. Dit is nogal defensief, je voelt je niet welkom. Ze zullen echter wel nodig blijven, maar misschien kun je ze beperken.

Voorstel De ontwerpers stellen voor het gebouw compacter te maken. Zo ontstaan tussen de vertakkingen van de school twee patio’s. Daaraan liggen dan weer de schoolpleinen, die je zo kunt inrichten dat ze ook buiten schooltijden te gebruiken zijn. Je zou van één van de pleinen bijvoorbeeld ook een speeltuin kunnen maken. En waar je dan toch hekken nodig hebt, maak je natuurlijke, mooie afscheidingen. Het scholencomplex zelf heeft eigenlijk een heel heldere structuur van gangen en lokalen, maar de toiletten en bergingen zorgen ervoor dat deze structuur geblokkeerd wordt. Ook zorgen deze dichte doosjes ervoor dat er geen overzicht meer is. De middenruimtes worden hierdoor veel minder goed gebruikt dan zou kunnen, ze doen nu meer dienst als grote gang. Het voorstel is dan ook alle dichte functies weg te halen, en ze op een paar

36

plekken in het gebouw te concentreren. De gangen komen dan weer helemaal vrij. Je ziet dan dat de school eigenlijk een heel flexibele structuur heeft. Alle ruimtes kunnen met elkaar verbonden worden, en vergroot of verkleind worden. Ook ontstaan er weer heldere loop- en zichtlijnen. Afhankelijk van de onderwijsvisie kan de middenruimte nu weer op verschillende manieren gebruikt worden. Het kan weer een echte werkplek zijn, maar je zou hem ook kunnen koppelen met de lokalen. Dit is van invloed op de wanden die je tussen de lokalen en de middenruimte maakt. Wat betreft de verbinding tussen de afzonderlijke scholen zou je eenvoudig gebruik kunnen maken van de verbinding die er in het oorspronkelijk plan zat. ’t Holthuus is daar oorspronkelijk niet bij betrokken, maar door hem iets te verlengen kun je dit oplossen. Vervolgens is de vraag hoe je deze gemeenschappelijk gang vorm kan geven. In oude tekeningen zag je dat de gang af en toe breder werd, en op verschillende plekken uitzicht had. Het was meer een straat dan een gang. Dit stellen de ontwerpers ook voor deze gang voor: een dorpsstraat, met daaraan de gemeenschappelijke functies als kookstudio en logopedist. Als je denkt aan het delen van functies, zou de gang een belangrijke rol kunnen spelen, als een soort slagader. De gang is nu wat donker en laag, dus die zou dan wel verhoogd moeten worden. Doorzichten kunnen veel lucht en ruimte brengen. Aan deze gang kun je dan ook de entrees koppelen. Iedereen kan dan een eigen entree krijgen. Eigenlijk is geprobeerd zo min mogelijk aan het gebouw te doen. De gemeenschappelijke straat vergt wat ingrepen, net als de entrees. Met de bestaande structuur van het gebouw is verder al heel veel mogelijk. De nieuwe inrichting van het schoolterrein versterkt de relatie tussen de scholen en de wijk, en kan het imago van de school verbeteren. In het vervolg zal worden gekeken hoe de verschillende scholen en andere functies in te passen zijn en welk uiterlijk het complex moet krijgen. Presentatie Nexit, door Addy de Boer en Wilbert de Haan Nexit werkt veel in binnenstedelijke locaties. Zo hebben ze een hotel en een renovatie in de binnenstad van Arnhem gedaan. Ook hebben ze in oude arbeiderswoningen weer gezinswoningen ontworpen. Daarnaast werken ze regelmatig met groen op en in gebouwen. De scholen in de Zilverkamp zouden een boegbeeld kunnen zijn in de revitalisatie van de wijk. Nexit heeft de school de Zilverkampschool gedoopt: samen leren, samen spelen, samen leven. Huissen is een stad met veel glastuinbouw. Er is veel groen om het complex

37

heen. Hoe zou je een revitalisatie op wijkniveau kunnen combineren met de school zelf? Nexit is begonnen met een concept, waarbij ze vooral gelet hebben op het duurzaamheidsvraagstuk. Het is een bijzondere school, maar wel verouderd. Het gebouw daagt op dit moment niet uit tot vernieuwende onderwijsvormen. De vraag was dan ook: hoe kun je het verduurzamingsvraagstuk combineren met een structuur die je toevoegt aan de school, om meer ruimte te creëren voor nieuwe gebruik?

Voorstel De bestaande bouwkundige schil is erg groot. Er zijn veel daken en gevels, die permanent worden blootgesteld aan weer in wind. De isolatie is slecht. Daarom heeft Nexit een list bedacht. Aangezien Huissen toch zoveel tuinbouw heeft, willen ze de slimme principes van de kassen loslaten op dit gebouw: over het bestaande gebouw heen wordt een grote kas gezet. Als je bij een opgave als deze traditioneel investeert ben je namelijk het hele budget kwijt aan het isoleren van het gebouw, en dus ook de beperkte mogelijkheden voor vernieuwend onderwijs. Daarom stelt Nexit voor om innovatief te investeren. De nieuwe schil van kassen kost iets, maar de vierkante meterprijs van een kas is heel laag. Op goedkope wijze kun je dus een goed klimaat realiseren, waardoor er geld overblijft voor het interieur. Nexit stelt voor dit te koppelen aan de cradle to cradle gedachte: gebruik maken van materialen die je kunt

38

hergebruiken. Met het bestaande gebouw is niet zo veel mis. Deze blijft dan ook geconserveerd in de kas. Het is alleen wel dichtgeslibd, en dit zou je op willen schonen. Ook is de hoofdgang te krap, zeker als er meer gebruikers bij komen. Door de kas ontstaat er om de school heen een grote flexibele ruimte. Je kunt de verschillende scholen dus ook via deze ruimte bereiken, en maakt het geheel zo veel makkelijker ontsluitbaar. Wat je dus krijgt is de gebouwstructuur, de expansieruimte (indoor buitenruimte) en het groen van de echte buitenruimte. De indoor buitenruimte heeft een klimaat van tussen de 15 en 30 graden. Installatietechnisch kun je de zaken daar heel slim inrichten: alle leidingen kunnen gewoon op het dak, en de school zelf staat in een getemperde zone. Ook is er op de kassen een heel groot oppervlak waar je zonnepanelen op kunt leggen. Hiermee zou je tussen de 50 en 100 huishoudens van energie kunnen voorzien. Dit is een mooie verbinding met de wijk, op de school wordt de energie voor de wijk geoogst. De wijkbewoners zouden in deze panelen kunnen investeren. Door de plaatsing van de kas krijg je een heel helder gebouw, waar je prominent gemarkeerde entrees kunt maken voor de verschillende scholen. Met kleur, typografie en bestrating kun je de scholen een eigen identiteit geven. De ruimte in de kas kan heel informeel ingericht worden. Je kunt er lesgeven, of de lunchtafel voor de leraren neerzetten, of wat je maar kunt bedenken. De scholen die in het complex zitten hebben verschillende onderwijsvisies. Ze maken de indruk tevreden te zijn over de school. Wel zijn er obstakels in het gebruik van de school, met name de ruimtes tussen de lokalen. Dit zou opgeschoond moeten worden. Omdat je in het voorstel de lokalen ook buitenom kunt bereiken, kun je de centrale ruimte beter inzetten voor onderwijs. De lokalen kunnen ook weer beter aan elkaar gekoppeld worden. De ruimtes rondom de school kun je gebruiken als projectruimtes, als tuinen, en voor thematisch onderwijs. Nexit ziet voor zich dat verschillende gedeeltes door de verschillende scholen ingericht worden als thematuinen. ’t Holthuus is de enige school die wat te weinig ruimte heeft. In de centrale ruimte zou je een nieuw pyramidedak kunnen maken. Dit is dan ook de enige bouwkundige ingreep in het bestaande gebouw. Deze ruimte wordt dan geschikt gemaakt voor grote bijeenkomsten. Verder wordt het hele gebouw teruggebracht naar de basis. Ten slotte is een belangrijk thema de bewegwijzering. Hoe vind je de weg? Hiervoor heeft Nexit een denkrichting ingezet. Je zou een serie logo’s kunnen bedenken, die gebruik maken van dezelfde beeldtaal, maar ook afzonderlijk kunnen worden gezien. Hier zou per school een

39

kleur aan gekoppeld kunnen worden. Met behulp van deze kleuren kun je de weg vinden in het gebouw. Reacties Tjeerd Wessel merkt op dat het eerste plan helemaal van binnenuit geredeneerd is, en het plan van Nexit van buitenaf. Ook de oplossing voor de ontsluiting is anders: Marco en Hans maken een straat, terwijl Nexit de ontsluiting aan de buitenkant leggen. En heldere structuur versus een zwerfconcept. Hoe denken de betrokkenen over deze benaderingen? Verder maken beide plannen er wel echt één school van, waarbij een aantal dingen gemeenschappelijk gebruikt worden. Spreekt dat de betrokkenen aan?

Wethouder Telder. Het was erg leuk en inspirerend om te zien, vooral de manier waarop de wijk bij allebei de plannen betrokken wordt.

Henny Pasman, Het Drieluik. De openheid naar buiten is bij Marco Henssen erg mooi. Een goed idee om de wijk gebruik te laten maken van de speelruimtes, wellicht ook financieel. Wat betreft de lokalen is het een goed idee als de wanden vrijgemaakt kunnen worden. De hallen zoals ze nu zijn, zijn inderdaad niet handig. We missen allemaal een ruimte waar je met de hele school samen kan komen. Wat dat betreft is gemeenschappelijk gebruik, met een straat met daaraan gedeelde functies, goed voorstelbaar. De kas is prachtig, mooi bedacht, ook de buitenruimtes die je ermee creëert. Ook de patio’s zijn erg mooi. Zodoende is er geen sterke voorkeur voor één van de plannen. De kinderopvang en peuterspeelzaal etc. zijn in de plannen echter nog niet genoemd.

Nelleke Remerie, ‘t Holthuus. Het kassenidee past mooi bij deze streek. De twee miljoen die er nu ligt is bij lange na niet genoeg, dus het is goed om zoals Nexit inventief te zijn. Wel zijn er nog veel praktische problemen, maar het geeft mogelijkheden om bijzondere dingen te gaan doen. Het is heel zinvol om slimmer met de middenruimte om te gaan. Een centrale ruimte met meer bovenlicht voor ’t Holthuus is zeer welkom. ’t Holthuus maakt wekelijks gebruik van de centrale ruimte voor de viering. Als je deze ruimte met alle scholen deelt moet je wel goed nadenken over de logistiek. Maar als de intentie er is kun je het daarover hebben. Nexit merkt op dat je wat beheer betreft telkens één school verantwoordelijk kunt maken voor een bepaalde voorziening, en dat iedereen dan van alle voorzieningen gebruik kunt maken. In dat geval heb je wel een regisseur nodig.

40

Joop de Goede, ’t Tweespan. Het gevaar van dit soort bijeenkomsten is dat je vooral de beren op de weg gaat benoemen. Uiteindelijk is het allemaal oplosbaar. Wat de ontwerpen betreft zou je eigenlijk de ontwerpers bij elkaar moeten zetten, want wat hier gepresenteerd is overtreft de stoutste verwachtingen. De lange gang, gecombineerd met de kas is grandioos.

Karin Morina, kinderopvang Toverspan. In allebei de plannen is het licht erg mooi. Buitenspelen is echt een item. Spelen in de kas spreekt erg aan. Het is vooral een uitdaging om gezamenlijk te komen tot een geweldig pand. Vooral de mensen van de werkvloer moeten in overleg.

Joke Rasing, peuterspeelzaalwerk. We focussen nu op het gebouw. Als je op een andere manier naar het gebouw gaat kijken, is het wel nodig dat alle gebruikers elkaar beter leren kennen en het eens worden. Dit is de eerste keer dat er zo lang en intensief met elkaar gesproken wordt.

Rogier Jansen, wijkagent. Het hekwerk rondom de scholen is inderdaad niet goed. Het is een mooi idee om de buitenruimte te betrekken bij de scholen en de wijk. Maar hoe doe je dat op een duurzame manier? De patio’s herinrichten is een mooi voorbeeld. Bij het kassencomplex is de vraag hoe de overgang tussen kas en omgeving vormgegeven wordt. Het advies is dan ook om heel goed te kijken naar de overgang tussen de wijk en de school. Elders is al geëxperimenteerd met het weghalen van het hekwerk, en daar is de overlast verdwenen. Je moet dan wel zorgen dat er voldoende zicht op is. In het ene plan wordt de school losgesneden van de andere bebouwing. De vraag is voor wie deze doorgang wordt. Marco Henssen stelt dat het aansluit op de brug over het water, dus het zou een route kunnen worden. Het risico is wel dat het een hangplek wordt. Belangrijk is zicht en licht, dat helpt veel voorkomen.

Anne Driessen, gemeente Lingewaard. Er zijn veel problemen met mensen en verkeer. Ook de achterkant van de Brink. Er is veel voor te zeggen om het open te breken. Je moet wel goed nadenken op welke manier je het open en veilig houdt.

Nexit. We hadden veel vragen verwacht over licht, akoestiek, klimaat etcetera. Een stukje van de school valt niet in de kas. Kasbouwtechniek is namelijk heel goedkoop, zolang je geen uitzonderingen maakt. Er is met een adviseur gesproken die veel ervaring heeft met glasconstructies. Zo’n glasgevel is inderdaad een harde grens. Er moet een soort overvloeiruimte komen tussen complex en wijk. Het schoolplein moet inderdaad nog beter uitgewerkt worden. Voor nu is het vooral financieel en wat energie betreft goed uitgedacht. Nu wordt het praktisch verder uitgewerkt. Nexit wil heel graag de

41

onvoorspelbare toekomst faciliteren. Zodoende proberen ze vanuit een open ruimtelijk concept te komen tot een gebouw dat heel veel mogelijkheden biedt.

Marco Henssen en Hans Kalkhoven. Het zou wel handig zijn om te weten van de verschillende scholen hoe ze werken en wat de ideale situatie zou zijn. Voor de gangzone moet je goede afspraken maken over het gebruik. Iedereen zit nu op een bepaalde plek in het gebouw, dat hoeft niet per se omgegooid te worden. Tenzij er partijen zijn die liever ergens anders zitten. Je zou ook in leeftijdsgroepen kunnen denken, met eigen ingangen. Aangezien er op dit moment geen heel concreet programma ligt, ben je vooral voorbeelden aan het geven van wat mogelijk is.

Henny Pasman. In het concept van het Drieluik is het nodig dat leerlingen zelfstandig kunnen werken. Er is dus wel behoefte aan lokalen die dat faciliteren. Kinderen zijn doorlopend presentaties aan het geven. Er is dus behoefte aan ruimtes om dat met twee of drie groepen te doen.

Theo Pruyn. De plannen zijn een mooie aanzet. Er zijn veel mogelijkheden voor verschillende invullingen. Hij stelt de vraag aan de scholen is of het mogelijk is om twee groepen te formeren, die bouwkundig en organisatorisch nadenken over mogelijkheden tot samenwerking binnen deze verschillende voorstellen. Een tweede punt is dat er op dit moment een krimpsituatie is, waardoor de inkomsten teruglopen. Mooie functies moeten wel betaalbaar blijven. De vraag is dus hoe je ruimtes zo multifunctioneel mogelijk kunt maken, zowel voor gebruikers als externen.

Patrick Hegeman, b06-l2000. De basis om twee miljoen te reserveren is een onderzoek naar de onderhoudstoestand van het complex. In beide presentaties gaat het echter niet om achterstallig onderhoud. Tjeerd antwoordt dat welk concept je ook kiest, je zult altijd dat achterstallig onderhoud moeten wegwerken. Maar als je toch bezig bent, kun je meteen een aantal andere veranderingen doorvoeren, zodat de school weer toekomst heeft. Nexit stelt dat het kassencomplex het simpeler maakt om installaties toe te voegen en te onderhouden. Dat scheelt dus al in kosten. Hans van Kalkhoven stelt dat je ook op een andere manier naar installaties kunt kijken. Met dit soort gebouwen komt er vaak een enorme overmaat aan installaties, die helemaal niet nodig zijn. Vaak is het plaatselijk op te lossen. De truc met dit soort gebouwen is met slimme installaties te werken waardoor je veel geld overhoudt.

Rojina Jip, Winket. Winket is een bouwkostenbureau. Bij de volgende presentatie houdt Rojina Jip een presentatie over de kostenaspecten van beide plannen. Dan wordt inzichtelijk wat de financiële verschillen zijn tussen een beetje opknappen, volledige nieuwbouw, en de twee voorstellen. Aan de hand van zo’n overzicht krijg je wat meer

42

inzicht in hoe de plannen zich tot elkaar verhouden. Er wordt samengewerkt met een bouwfysicus, die kijkt naar het energiegebruik en de energielasten. Aan de hand daarvan wordt ook een exploitatieberekening gemaakt.

Fred Koeman, gemeente Lingewaard. Dit ontwerpend onderzoek is een andere manier van werken dan we gewend zijn. Er is minder invloed op het proces dan normaal gesproken bij de gemeente. Hij is aangenaam verrast door beide presentaties. Er liggen zeker kansen om van beide plannen een geheel te maken. Ook is het goed om te horen dan de gebruikers met elkaar in overleg gaan.

Ten slotte. 16 april is de eindpresentatie. De architecten zijn dan verder gegaan met hun ontwerpen. Dan zal er ook een presentatie van het bouwkostenbureau zijn.

43

Verslag Eindpresentatie Ontwerpend Onderzoek ‘Een gouden toekomst voor scholen in Zilverkamp’ Datum: 16 april 2014 Plaats:

Het Drieluik, Ot en Sienpad 3, 6852 EG Huissen

Aanwezig

Basisschool ’t Holthuus Nelleke Remerie, schooldirecteur Wies Queens, algemeen directeur, schoolbestuur ATOS BSO Toverspan


Basisschool ’t Tweespan Joop de Goede, algemeen directeur schoolbestuur Batavorum Jan van Buuren, Interim-schooldirecteur Basisschool Het Drieluik Theo Pruyn, algemeen directeur, schoolbestuur de Linge Henny Pasman, schooldirecteur Joke Rasing, directeur Peuterspeelzaalwerk de Linge Yolanda Janssen, peuterspeelzaal Vlindertuin Peuterspeelzaal Benjamin Ria Bootsma Loes van der Meijde Gemeente Lingewaard

Kees Telder, wethouder onderwijs Fred Koeman, beleidsmedewerker onderwijshuisvesting Simon Overdijk, bouwkundig medewerker Peter van den Nieuwenhuizen, teamleider projectrealisatie Carla Claassen, fractie SP Brian Claassen, raadslid SP Lisette Hoes, steunfractie Groenlinks Patrick Hegeman, fractie B06-L2000 René Derksen, fractie Lokaal Belang

De Zilverkamp

Henk Zoutenbier, voorzitter wijkplatform Zilverkamp Zuid Rogier Jansen, wijkagent

Adviseur

Rojina Yip, adviseur Winket

Architecten:

Marco Henssen, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Hans Kalkhoven, Marco Henssen Architecten, Rotterdam Addy de Boer, Nexit Architecten, Arnhem Wilbert de Haan, Nexit Architecten, Arnhem,

44

Mevrouw Meijer


Welkom door Kees Telder, wethouder onderwijs Na een kort welkomstwoord door Henny Pasman, directrice van het Drieluik, neemt wethouder Telder van onderwijs het woord. Hij is erg blij met de opkomst, en ook dat een groot aantal van de aanwezigen er alle drie de bijeenkomsten bij geweest is. Het eindproduct van vanmiddag is eigenlijk pas het begin. Er is de afgelopen twee maanden gedroomd wat de Zilverkamp zou kunnen worden. Het zou goed zijn als iedereen er vanmiddag met een open geest naar kijkt, zonder meteen over getallen na te denken, want natuurlijk is er een verschil tussen een basale opknapbeurt en de gedroomde school. Welkom door Mevrouw Meijer, Wilma Kempinga en Tjeerd Wessel Mevrouw Meijer is een ideële stichting die onderzoek doet naar schoolarchitectuur. Onderdeel van hun werkzaamheden is een onderzoek naar nieuw leven voor bloemkoolscholen. De Zilverkampschool is ook een bijzondere school, die vermeld wordt in de architectuurboeken. De uitgangspunten van het ontwerpend onderzoek zijn de volgende: het is een typisch jaren ’70 gebouw, dat een lange staat van dienst heeft voor een grote groep kinderen. De geschiedenis van de school is verweven met die van de wijk Zilverkamp. Daarom wordt ernaar gestreefd de historische elementen te benutten voor de opgave van vandaag en voor de toekomst. Vandaag worden twee ontwerpen gepresenteerd. Deze laten zien wat de betrokkenen zouden kunnen willen. Vervolgens krijgen de aanwezigen de gelegenheid te reageren. Hoewel onduidelijk is hoe de leerlingenaantallen zich precies gaan ontwikkelen, is de ontwerpers gevraagd uit te gaan van een tienklassige school en twee achtklassige scholen. Zodoende kunnen de ontwerpen onderling beter vergeleken worden. Presentatie NEXIT architecten De vorige bijeenkomst hebben Addy de Boer en Wilbert de Haan de kas gepresenteerd. Kort samengevat laten ze de bestaande school staan en zetten er een stolp overheen in de vorm van een kas. Hiermee creëer je een indoor buitenruimte, die tegelijkertijd de circulatie is van de school. De binnenruimte van de school krijgt een beperkte opknapbeurt, verder wordt de school goeddeels behouden. In de kasruimte rondom de school kan gespeeld maar ook lesgegeven worden. Buiten de kas ligt de outdoor buitenruimte. Hier is het de bedoeling de rafelranden van het gebied bij de school te betrekken, waardoor de school beter betrokken wordt bij de wijk.

45

Nexit heeft voor de eindpresentatie een aantal zaken verder uitgewerkt. Voor de buitenruimte, zowel binnen als buiten de kas, stelt Nexit een zonering voor. Deze zones kunnen door de verschillende scholen ingericht worden. Iedere school heeft in ieder geval een eigen schoolplein. Hiermee is het mogelijk de identiteit van het gebouw en de scholen afzonderlijk te verbeteren; het wordt duidelijker welke school waar zit. Aanvullend op de schoolpleinen zijn er ook zones denkbaar als een sporttuin, of verschillende thematuinen. Nexit heeft zelf een voorstel gemaakt voor de onderverdeling van de ruimte in schoolpleinen, thematuinen, sporttuinen en een entreeplein. Die laatste niet bedoeld als ingang voor iedereen, maar voor bijeenkomsten van alle scholen samen. Wellicht kunnen de scholen dit zelf wel beter verdelen. Het belangrijkste is dat je het gebied in verschillende, herkenbare gebieden verdeelt. Voor de thematuinen stelt Nexit voor dat iedere school één thematuin inricht, maar dat verschillende scholen voor hun onderwijs van alle tuinen gebruik kunnen maken. Ook in het gebouw denkt Nexit aan een zonering. Door iedere school een eigen kleur(familie) en logo te geven, kunnen de verschillende scholen zowel binnen als buiten het gebouw herkenbaar zijn. Deze identiteit zou je ook door kunnen zetten naar eventuele toekomstige gebruikers. Als de school als geheel kleiner wordt, zou het kunnen dat er andere (maatschappelijke) functies bijkomen, zoals bijvoorbeeld een seniorenhuiskamer, die ook weer van toegevoegde waarde zou kunnen zijn voor het onderwijs en met weinig aanpassingen in het gebouw passen. Nexit gaat uit van de hoofdstructuur van het gebouw, met telkens vier lokalen rondom een pleintje. ‘t Holthuus vormt daarop een uitzondering, met acht lokalen rondom één centrale ruimte. ‘t Tweespan en het Drieluik zijn rondom twee pleinen gegroepeerd. De BSO, peuterspeelzaal en externe functies zijn rondom weer een ander plein gegroepeerd. Dan blijven er een aantal ruimtes over, die gemeenschappelijk gebruikt zouden kunnen worden. Denk aan een keuken, handenarbeid of biologie. Nexit stelt voor dat iedere school één gemeenschappelijk lokaal onder z’n hoede neemt. Alle scholen kunnen daar vervolgens gebruik van maken. Deze lokalen zijn dan ook via de kas te bereiken, zodat je niet door elkaar ruimtes hoeft. Om de circulatie te optimaliseren zijn er twee doorgangspunten. Hierdoor kunnen gebruikers snel van de ene kant van de kas naar de andere kant. De kas zelf krijgt een aantal hoofdentrees, voor iedere school één.

46

Vervolgens zoomt Nexit in op de verschillende eenheden. Het is duidelijk dat de bestaande school opgeschoond moet worden. Het is nu te veel dichtgetimmerd. Als je alle bergingen verwijdert heb je echter ook een probleem. Nexit stelt dan ook voor om meer kastruimte te creëren langs de bestaande lokalen. Op de binnenpleinen kun je kasten gebruiken om plekken te definiëren. Ook in de kas zou je bergingen kunnen zetten. Voor spullen die veel ruimte in beslag nemen, maar die je niet dagelijks gebruikt. Dat zouden simpelweg containers kunnen zijn. Wat betreft ventilatie is de kas een uitkomst. Je kunt altijd een raam openzetten, en als het nodig is ook een deur. In lokalen waar dit niet voldoende is kun je via het dak simpele ventilatie toevoegen, die frisse lucht van buiten de kas haalt. Je kunt hiervoor eenvoudige systemen op het dak leggen. Natuurlijk ventileren blijft nog steeds mogelijk. In de zomer kun je de kas voor 50 % openzetten, en in de winter is de kas een tussenklimaat tussen buiten en buiten. Ook het dak van de kas kan deels opengezet worden. Hierdoor stijgt de warme lucht vanzelf op naar buiten. Warmte wordt verder geweerd door middel van zonwering. De bestaande zonwering aan de gevel kan weg. Daarnaast worden zonnepanelen op het dak zo gepositioneerd dat het bestaande dak zoveel mogelijk in de schaduw komt. Dit ‘slimme dak’ komt aan een elektriciteitsproductie voor ongeveer 85 huishoudens. Dit zou een leuke binding met de wijk kunnen creëren. Op het dak van de bestaande school wordt wel isolatie toegevoegd. Licht is vooral in het Holthuus een probleem. De centrale ruimte hier zou een verhoogd dak kunnen krijgen, waardoor extra licht binnen kan komen. Wat brandveiligheid betreft stelt Nexit voor in het grondvlak van de kas vluchtroutes te markeren. Ten slotte wordt het hele complex herkenbaar geschilderd. Scholen zijn dus herkenbaar door de eigen kleuren op de buitenkant van de school die binnenin doorgezet worden, hun eigen entreepartij en hun schoolplein. Presentatie Marco Henssen en Hans Kalkhoven De scholen zitten in een gebouw uit de jaren ’70, met een bepaalde architectonische kwaliteit. Het onderzoek is bedoeld om uit te vinden wat je er meer mee zou kunnen dan het nu is. Sommige scholen zullen groeien, andere gaan krimpen. Je moet dus goed zoeken naar de structuur van het gebouw. Gaandeweg werden Marco Henssen en Hans Kalkhoven hier steeds enthousiaster over. Hun aanpak was van binnen naar buiten. Hun voorstel is een gefaseerd plan, met als voordeel dat je op ieder gewenst moment kunt stoppen. Het proces zoals dat tot nu toe ging wijkt wel af van een echte opgave, want dan zouden de gebruikers veel meer input geven over het gewenste gebruik. Daarom zijn er af en toe aannames gedaan door de ontwerpers. Het gebouw kenmerkt zich door een grote brij van ruimtes, die onderling nauwelijks verschillen. Marco en Hans hebben geprobeerd daar hiërarchie in aan te brengen, door met een kleine chirurgische ingreep grote problemen op te lossen. De vorige keer hebben Marco en Hans het concept van een gemeenschappelijke straat waaraan allerlei voorzieningen zitten gepresenteerd. Daarnaast werd een deel de pleinen tot private patio’s gemaakt, waardoor de schoolpleinen zelf een meer openbaar karakter konden krijgen. Voor de eindpresentatie is meer in detail gekeken naar de scholen en hun plek in het gebouw, en welk uiterlijk het totale gebouw zou kunnen krijgen. De vraag die hierbij leidend was, is: hoe kun je deze school weer geschikt maken voor de toekomst? Als je dingen gemeenschappelijk doet en toevoegt, kun je meer zijn dan een enkele school. Maar wat misschien nog wel belangrijker is dat dit scholencomplex meerdere onderwijsvisies onder één dak heeft. Hierdoor kun je beter concurreren met andere scholen, en kan het een katalysator zijn voor de wijk. Bij het ontwerp is gedacht vanuit een proces. Hierbij is niet alleen gekeken naar de vorm van de school, maar meteen ook naar economische, sociale en milieufactoren. Niet alleen het ontwerp, maar ook het proces moet flexibel zijn.

47

In de huidige situatie is er nog niets gemeenschappelijk. Er zitten dichte deuren tussen de verschillende scholen. Daarnaast zitten er overal verstoringen in de basisstructuur. Hans en Marco stellen voor deze verstoringen weg te halen en op een beperkt aantal plekken te concentreren. Hierdoor komen de binnenruimtes weer vrij. Dit is stap één, en hiermee verbeter je de bestaande scholen. Als een tweede stap kun je gaan kijken naar de verbinding tussen de scholen. Daarna worden de scholen door middel van een eigen entree geïndividualiseerd. In de eerste fase wordt de school met minimale ingrepen opgeruimd. Het Drieluik en ‘t Holthuus blijven waar ze zijn. ‘t Tweespan wordt iets meer geconcentreerd. Vervolgens worden de scholen met elkaar verbonden door middel van een passage. Hieraan komen onder meer de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf. Ook komt er een gezamenlijke speelzaal. Hiermee kunnen de scholen testen of het samen delen van een ruimte goed werkt. Wat zijn de wensen van de afzonderlijke scholen? De gemene deler is een gewenste verbetering van de lokalen zelf. Als eerste hebben Hans en Marco gekeken naar ‘t Holthuus. De school is nu heel erg in zichzelf gekeerd. Wanneer je de speelzaal verhuist zou de centrale ruimte groter en overzichtelijker worden, waardoor er meteen een betere relatie met buiten ontstaat. Ook wordt t Holthuus verbonden met de passage. De centrale ruimte is nu laag en donker. Daarom stellen Marco en Hans voor het dak te verhogen en een tussenverdieping te creëren. Vervolgens kun je zelf kiezen hoe je de ruimte zou willen gebruiken. Er zouden ook gemeenschappelijke vieringen plaats kunnen vinden. Bij het Drieluik en ‘t Tweespan worden de middenruimtes nu vooral als verkeersruimtes gebruikt. Dat is jammer, want op het moment dat je eromheen kunt lopen kunnen ze weer als volwaardige werkplek gebruikt worden. De wanden van de bergingblokken die er nu zijn zouden kunnen blijven staan, zolang je maar langs de rand van de ruimte kunt lopen. Wanneer het speellokaal van het Drieluik verhuist, zou je van één van de lokalen een entreehal kunnen maken. Hiermee krijgt de school een volwaardige entree. Door middel van flexibele wanden zouden ook het Drieluik en het Tweespan een grote centrale ruimte kunnen creëren. Twee tegenoverliggende lokalen worden dan bij de middenruimte gevoegd. Maar als je een groot gemeenschappelijk speellokaal hebt is dat misschien niet eens nodig. Voor het Drieluik geldt hetzelfde: als de Vlindertuin naar het centrum aan de passage verhuist, kan hun oude ruimte de nieuwe entree van de school worden. Als de scholen zelf op orde zijn, kun je gaan kijken naar gemeenschappelijke functies. Er zitten een aantal functies aan de passage, en daar kunnen een aantal gemeenschappelijke

48

ruimtes bij komen. De scholen zijn allemaal verbonden met de passage, maar de deur kan ook dicht. Het is het belangrijkst dat de scholen zelf alles in huis hebben. Ze kunnen vervolgens dingen delen omdat dat wat oplevert, niet omdat het moet. Iedere school zou een gemeenschappelijk lokaal ter beschikking kunnen stellen. Een stiltelokaal, een technieklokaal, of een handvaardigheidslokaal. Rondom de passage komen bovendien de peuterspeelzaal, het kinderdagverblijf, de BSO. Ruimtelijk is van belang dat het geen gang meer is, maar een passage. Daar is niet veel voor nodig. Om het iets meer allure te geven zou het dak verhoogd kunnen worden. Ter plaatste van verschillende functies zou de passage bovendien kunnen verbreden. De functies aan de passage kunnen bovendien heel transparant ontworpen worden. Wat betreft de buitenruimte stellen Marco en Hans voor een deel van de pleinen tot patio’s te maken. Door een deel van het plein meer privé te maken kun je het beter inrichten. De schoolpleinen kunnen dan veel meer als buurtplein ingericht worden. Dan kan er ook in het weekend gespeeld worden. De hekken kunnen dan weg. De kwaliteit buiten kan dan ook weer afstralen naar binnen. De buitengevel zou gekeimd kunnen worden, in een roodachtige kleur. Ook kunnen Marco en Hans zich voorstellen de ventilatietorentjes terug te brengen. Wanneer de samenwerking tussen de scholen goed loopt zou je vervolgens kunnen overwegen om meer ruimtes te gaan delen, zoals de lerarenkamer, zodat er opnieuw ruimte vrijkomt voor extra of andere functies. Reacties Kees Telder, wethouder onderwijs. Goed om eerst de inhoudelijke discussie te voeren, en het daarna over de getallen te hebben. We zijn dit traject in gegaan om te inspireren: wat zouden we kúnnen willen. Het is nu belangrijk dat de schoolbesturen reageren: wat kunnen we met de buitenruimte, en zijn drie lerarenkamers nou wel nodig? Het gaat niet om kiezen tussen deze twee plannen, er zal altijd een derde plan komen. Dat kan een combinatie zijn, en iets dat budgettair past. Tegelijkertijd wordt er op dit moment met de schoolbesturen gesproken, dus die discussie loopt ook nog. Bij dit ontwerp zijn de bureaus uitgegaan van de bestaande situatie, maar het gaat om een gebouw maken voor de toekomst. Gaandeweg dit traject kwamen er nieuwe ideeën. Kun je bijvoorbeeld de verkeersstromen en het parkeren anders organiseren? Het zou misschien goed zijn een kleine omgevingsvisie te formuleren. Het is de bedoeling om in juni met een plan te komen, maar het is de vraag of dat haalbaar is. Een belangrijke uitspraak van één van de ontwerpers was: als je de school op orde krijgt, krijg je de wijk op orde. Tegelijkertijd gaan we hier geen politieke vergadering voeren: het gaat om de scholen. Er zijn twee uitersten: allereerst kun je de scholen opknappen, maar verder zo laten als ze zijn. Aan de andere kant kun je wel ingrijpend verbouwen, zoals deze ontwerpen laten zien. Hiermee zou de school weer veertig jaar vooruit kunnen, en dit is dus een echt alternatief voor nieuwbouw. Deze twee varianten zijn zo’n beetje de bandbreedte. Voor enkel de opknapbeurt zijn de kosten circa twee miljoen. Dan zit je dus onderaan de bandbreedte. Dat moet je niet willen, dus zou het goed zijn met de scholen in gesprek te gaan over wat de toekomst mogelijk kan brengen. Vervolgens vat Tjeerd Wessel de twee ontwerpen kort samen. Het kassenplan is een nieuw icoon voor de wijk, hoewel Nexit het liever formuleert als een nieuwe identiteit voor de school. In ieder geval is het een serieuze ingreep waarmee je iets speciaals neer probeert te zetten. De tweede is een strategie die uitgaat van de bestaande bouw, en in stappen naar de gewenste situatie toe werkt. Marco Henssen en Hans Kalkhoven laten de originele structuur intact, terwijl de kas een tweede verkeerscirculatie mogelijk maakt. Toen Mevrouw Meijer hier begon wilden de betrokkenen graag een nieuwe school. In dit ontwerpend onderzoek in onderzocht wat hiervoor de alternatieven zijn.

49

Jan van Buuren, ‘t Tweespan: het zijn twee inspirerende voorbeelden. Het is nu te snel om te zeggen in welk concept de meeste wensen gerealiseerd worden. De herkenbare entree uit beide plannen is een vooruitgang. Op dit moment zijn veel lokalen te veel verstopt. Het is toch wel belangrijk dat er echt een gemeenschappelijke ruimte komt. Tegelijkertijd is het moeilijk om ruimtes met elkaar te delen, als je dat niet goed afspreekt leidt dat snel tot irritaties. Als er een derde plan komt, mogen dat scholen daar dan ook iets over zeggen? Nelleke Remerie, ‘t Holthuus. Praktisch bekeken hoef je bij de kas veel minder op te knappen. De tweede circulatie is een mooi idee, maar hoe houd je toezicht als iedereen door elkaar heen speelt? En hoe gaat het als de hekken weg zijn? Het tweede plan heeft mooie onderdelen, maar het is de vraag of daar geld voor is. Faseren is bovendien gevaarlijk: wat als het geld halverwege opraakt? Het centreren van gemeenschappelijke voorzieningen rondom de passage is heel zinnig. Henny Pasman, het Drieluik. In het tweede plan zit de peuterspeelzaal in het midden, dat is erg prettig. In de kas zit deze wat veel aan de buitenkant. Bij de kas was nog wat onduidelijk hoe die aan de buitenkant loopt. Is er dan ineens een glaswand op het plein? Nexit licht toe dat de verschillende pleinen van binnen in de kas tot aan de perceellijn buiten doorlopen. Het hek gaat weg, en de kas wordt eigenlijk het nieuwe hek. Kees Telder voegt toe dat er ook best te praten is over bijvoorbeeld een fietsenstalling op het terrein van de gemeente te plaatsen, mocht dat nodig zijn. Henny Pasman merkt verder op dat het Holthuus in beide plannen heel mooi wordt, terwijl het Drieluik er uitermate bekaaid vanaf komt! Nexit verklaart dat doordat daar de meeste verbetering mogelijk is, omdat de ruimte daar op dit moment zo laag is. Annelies Janssen, SKAR. Het kasplan is bijzonder sympathiek. Echt een eyecatcher, dat gaat een enorme stroom aan publiciteit opleveren. Tegelijkertijd gebeurt er in dat plan aan de binnenkant van de school relatief weinig, terwijl dat wel zou moeten. Plan twee met de passage en de heldere structuur pakt dat weer wel goed aan. Een combinatie zou dus ideaal zijn. Karin Morina, Toverspan: Plan twee met de peuterspeelzaal en kinderopvang heel centraal in de school sprak heel erg aan, net als de gezamenlijke ruimtes uit dat plan. Vanuit de BSO zijn deze ruimtes heel goed te bereiken. Ook voor de uitstraling zou dit een vooruitgang zijn. Joke Rasing, Peuterspeelzaalwerk. De situering van het voorschoolse stuk in het midden van de school is inderdaad van grote meerwaarde. Circulatie buiten de school door de kas is voor de leeftijdsgroep van de peuterspeelzaal heel moeilijk te realiseren. In plan 1 zit je dan veel te afgesloten van de rest. In het tweede plan is er door de passage en de transparantie daarvan veel meer kans op ontmoeting, wat veel op kan leveren. Dat heeft de voorkeur boven circulatie door de kas. Nexit licht toe dat ze het kinderdagverblijf heel bewust vooraan geplaatst hebben, omdat dit het meeste verkeer genereert. Anders moeten de ouders de hele school door. Er is bij de ontwerpen uitgegaan van de huidige groepen. Er is op dit moment echter ook beweging. Er wordt aangenomen dat de Zilverzwaan bij ‘t Holthuus zal intrekken. ‘t Tweespan gaat misschien verhuizen naar de Abacus. Misschien moet er wel een vleugel gesloopt worden. Kees Telder merkt op dat het daarom ook een risico is, om te veel op de stenen te focussen, terwijl het gaat om de samenwerking. Het is daarom vooral van belang dat de betrokkenen nog eens om tafel gaan en ieder voor zich bedenkt wat de voor- én nadelen van beide plannen voor hen zijn. Dan kun je een volgende stap maken. Nexit reageert op de sloop die ter sprake kwam. Dat is een slecht idee, want dat is kapitaalvernietiging. Je kunt dan beter kijken of er ander maatschappelijke functies bij de school in kunnen trekken. Gevraagd wordt of het mogelijk is, zoals het tweede plan voorstelt, om de hele school via de passage te ontsluiten. Is die niet te smal? Marco Henssen stelt dat

50

iedereen nog steeds z’n eigen ingang heeft, je biedt enkel de mogelijkheid van de passage gebruik te maken. Presentatie calculatiebureau Winket, door Rojina Yip Winket is een bouwkostenadviesbureau. Zij geven adviezen, verrichten onderzoek en maken begrotingen en bestekken op het gebied van woningbouw, renovatie en utiliteitsbouw. Samen met een aantal andere onafhankelijke bouwkostenbureaus hebben zij Ecoquaestor ontwikkeld, een model om bouwkosten en milieulasten te berekenen, zodat je plannen gedetailleerd kunt vergelijken. Dit is ook voor de twee plannen van dit onderzoek gedaan. Vandaag zal een voorlopige versie gepresenteerd worden, gebaseerd op de plannen van de tussenpresentatie. Voor de eindrapportage worden de eindpresentaties nog verwerkt. Net zoals de ontwerpen voorlopig ontwerpen zijn, zijn de begrotingen globale begrotingen. Naast de twee plannen zijn nog twee andere modellen gelegd: het bestaande opknappen en nieuwbouw. Voor de nieuwbouw zijn de vormfactoren van de bestaande school gebruikt. Zo’n begroting werkt als volgt: het gebouw wordt verdeeld in verschillende clusters, en daarvan worden de vierkante meters bepaald. Hieraan wordt per onderdeel de mate van renovatie bepaald (van minimaal tot bijna nieuwbouw), en daarmee dus ook de kosten. Hiermee kunnen de totale renovatiekosten uitgerekend worden. Daarnaast heeft Winket ook de energiekosten uit laten rekenen. Winket laat een hand-out rondgaan met daarop voor de twee ontwerpen, de minimale opknapbeurt en nieuwbouw de totale (globale) bouwkosten, de investeringskosten, de kosten per leerling en de kosten per vierkante meter. Hiervan zijn telkens twee varianten: voor 30 jaar en per jaar. In deze cijfers is geen verschil gemaakt tussen kosten voor de school en de overheid, maar dat zou in het gebruikte model wel mogelijk zijn. Het verschil tussen bouwkosten en investeringskosten is dat in de investeringskosten de onderhoudskosten voor de komende dertig jaar verwerkt zijn. De nul-aanpak, dat wil zeggen de minimale opknapbeurt, komt zoals ook eerder berekend, uit op 2 miljoen. Wat in deze cijfers opvalt is dat nieuwbouw altijd duurder is dan één van de twee renovatievarianten. Bij nieuwbouw zijn bovendien niet eens de sloop- en grondkosten meegerekend. Reacties Van meerdere kanten wordt verbaasd en geschokt gereageerd. Van tevoren was het budget, namelijk twee miljoen, bekend. Hoe kan het dan dat de kosten voor de renovaties dubbel zo hoog zijn? Elders wordt opgemerkt dat de berekening uitgaat van 500 leerlingen. Wanneer het leerlingenaantal zoals verwacht zal dalen, wordt het per leerling duurder en kom je in de problemen. Marco Henssen reageert dat je met die twee miljoen een aantal dingen kunt doen die minimaal gedaan moeten worden. Alles wat je extra doet, kost meer geld. Tenzij je bepaalde zaken achterwege laat, daarmee kun je geld vrij maken voor andere zaken. Tjeerd Wessel merkt op dat die twee miljoen door de gemeente opzij gezet zijn. De scholen zouden daar wellicht nog wat bij kunnen leggen. Verder zijn dit de kosten voor het totale gebouw. Stel dat de school inderdaad een Integraal KindCentrum wordt, zoals nu de ambitie is. Dan zal je onvermijdelijk moeten investeren. Kees Telder stelt dat over een financiële bijdrage van de scholen tot nu toe nooit gesproken is. Wilma Kempinga merkt op dat wat Mevrouw Meijer vooral wil laten zien, is wat het grondig opknappen van de bestaande school kost, en dat afzetten tegen nieuwbouw. De begroting van Winket is vooral bedoelt als discussiestuk, en om verschillende kosten met elkaar te kunnen vergelijken. Hiermee kan op een goede manier nagedacht worden over waar je als school de prioriteit aan geeft. Henny Pasman is teleurgesteld dat na drie bijeenkomsten de kosten van de renovatievarianten zo ver buiten het budget liggen. Hebben de ontwerpbureaus hier dan geen rekening mee gehouden? Tjeerd Wessel stelt dat de studie vooral gericht is op wat de mogelijkheden van dit gebouw zijn. En omdat de kosten beperkt zijn, zijn er ook plannen die gefaseerd kunnen worden. En wanneer je echt stappen wil maken met deze school, zoals een Integraal KindCentrum, kan het dat een minimale opknapbeurt van twee miljoen niet voldoende is. Er is dus een keuzemoment. Ga je door met dit gebouw of met nieuwbouw.

51

Nexit stelt daar heel positief over te zijn, want de renovaties zijn goedkoper dan nieuwbouw. Het niveau van de renovaties is namelijk vergelijkbaar met nieuwbouw, je kunt er weer 40 jaar mee vooruit, en daarom moet je deze kosten ook afzetten tegen nieuwbouw. Bij een budget van twee miljoen kun je enkel de minimale opknapbeurt doen, en daar heb je helemaal geen architecten voor nodig. Daarom hebben de architecten onderzocht wat er verder met dit gebouw mogelijk zou zijn, en welke kosten daaraan verbonden zijn. Tot slot stelt Tjeerd Wessel dat het rapport nog doorgesproken wordt. Eén ding is echter zeker: in dit gebouw kun je verder. Dat kan op een simpele of op een toekomstgerichte manier. Welke dat wordt zal verder besproken moeten worden. Slotwoord Kees Telder, wethouder onderwijs Het was een zinvolle discussie. De inhoudelijke verschillen zijn aardig naar boven gekomen. Wat nu nog niet bekend is wat precies de wensen zijn vanuit het onderwijs. Misschien is zo’n passage wel haalbaar. Of juist het creëren van gezamenlijke ruimtes. In samenspraak met de schoolbesturen kunnen prioriteiten gesteld worden. Duidelijk is wel dat niet alles uit deze plannen gerealiseerd zal kunnen worden. Nelleke Remerie stelt dat wanneer je je realiseert dat je voor twee miljoen heel basic bezig bent, en je voor een toekomstbestendige school meer geld nodig hebt, kunnen we die vraag dan niet bij de gemeente neerleggen? Kees Telder merkt op dat je daarbij wel rekening moet houden met de andere scholen in Lingewaard, die deels ook in verouderde gebouwen zitten. Het hangt dus ook af van de mate van samenwerking van de scholen. In ieder geval wil hij iedereen bedanken voor de inzet. Hij sluit af met een oproep aan de scholen om in ieder geval met elkaar in gesprek te blijven.

52

Bijlage 2. Rapport Calculatiebureau Winket

53

Winket bv Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken Boulevard 51 4 7 0 1 E P Ro o s e n d a a l www.winket.nl

B ank BTW Kv K Telefoon

NL 8 7 A B NA 0 6 2 6 0 7 4 4 3 6 NL 067884891B01 Breda 200 51191 0165-559129

___________________________________________________________________________________

Fina anciële evaluat e tie Renovatiec conceptten Zilve erkamp p-schole en te Hu uissen Roosendaal, 17-06 6-2014

Eindrapportage in het h kader van een adviess van “Mevro ouw Meijer”

Winket bv | Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken

Financiële evaluatie In het overzicht op pagina 4 zijn de te verwachten kosten van vijf benaderingen naast elkaar gezet. - Centraal staan de twee renovatieconcepten van de betrokken architectenbureaus. Deze concepten zijn op de meeste punten goed met elkaar te vergelijken. Bij alle twee is het uitgangspunt geweest, dat wat betreft voorzieningen, afwerking en installaties een kwaliteitsniveau wordt verkregen, dat vergelijkbaar is met nieuwbouw. Ze laten verschillende mogelijkheden van het bestaande schoolgebouw zien. Bij het ontwikkelen van de renovatieplannen is uitgegaan van de gevraagde capaciteit: 500 leerlingen plus een viertal lokalen voor BSO/KDV plus een peuterspeelzaal. Deze capaciteit is voor de kostenvergelijkingen aangeduid als 600 leerling-equivalent. Deze benadering is gekozen, omdat de bekostiging van BSO/KDV en peuterspeelzalen een eigen systematiek kent, die in het kader van dit onderzoek verder buiten beschouwing blijft. Bij het maken van concrete (ver-)bouwplannen zal dat nader uitgezocht moeten worden. - Naast de twee renovatieconcepten zijn de kosten van een vergelijkbaar nieuwbouwproject weergegeven. Voor de vergelijkbaarheid met andere scholenbouwprojecten is de nieuwbouw niet alleen doorgerekend voor 600 leerling-equivalent maar ook voor 500 leerlingen (2 scholen met ieder 250 leerlingen), dus zonder BSO/KDV en peuterspeelzaal. - Om de financiële evaluatie compleet te maken zijn ook de kosten weergegeven van een ‘kaal’ renovatieconcept, dat wil zeggen een renovatiebenadering die dicht bij de bestaande bouwkundige opzet van het schoolgebouw blijft. Dit concept is een theoretische “nul-aanpak”, waarbij in het bestaande schoolgebouw alleen alle technische en functionele gebreken worden verholpen. In de “nul-aanpak” zijn geen verbeteringen op het gebied van lay-out of installatietechniek opgenomen. Bij de aanpak van de gevels is in dit geval wel meteen het verbeteren van de energieprestatie daarvan meegenomen. (De noodzakelijke maatregelen aan de gevelkozijnen maken het heel onwaarschijnlijk dat die zonder het vervangen van het bestaande glas door (HR++) dubbelglas zou worden uitgevoerd. En het uitgebreide schilderwerk binnen maakt het niet aanbrengen van voorzetwanden voor de gesloten delen van de gevels een uitgesproken “gemiste kans”.) De “nul-aanpak” geeft een indruk van het niveau van de huisvestingskosten bij een voortgezette exploitatie van het bestaande schoolgebouw. Alle concepten worden met elkaar vergelijkbaar gemaakt door de kosten niet alleen te geven als bouwen investeringskosten voor het hele plan, maar ook per m2 bruto vloeroppervlakte (BVO) en per leerling. Omdat het uiteindelijk niet alleen gaat om de investeringen, maar om de totale huisvestingskosten, zijn de investeringen omgerekend naar jaarlijkse kapitaalslasten, en zijn daarnaast ramingen gemaakt van de jaarlijkse lasten van bouwkundig onderhoud en energiegebruik. Exploitatielasten De omvang van de lasten hangt af van wat we wel en niet meerekenen. Kijken we alleen naar de exploitatielasten, en dus naar “bouwkundig onderhoud + energiegebruik per leerling per jaar”, dan zien we dat die in het bestaande schoolgebouw het hoogst zijn. Exploitatielasten per leerling (NB. Alleen bouwkundig en installatie-onderhoud + energie) Prijspeil 1-1-2014 inclusief BTW. renovatie MH renovatie Nexit Nieuwbouw “nul-aanpak” Nieuwbouw 565 600 600 600 500 Onderhoud 87 85 79 70 Energie Totaal

89 176

63 148

66 145

2/7

45 115

66 45 111


De getallen van de “nul-aanpak” zijn zelfs nog geflatteerd. Die aanpak bestaat immers uit een grootonderhoudsbeurt, waarin al het achterstallig onderhoud aan gebouw en installaties in een keer weggewerkt wordt. Deze grootonderhoudsbeurt is in de vorm van een kapitaalslast in het overzicht opgenomen en niet in de jaarlijkse reservering voor onderhoud meegerekend. Schoolbesturen zien zich bij oudere schoolgebouwen vaak geconfronteerd met exploitatielasten zoals in de kolom “nul-aanpak” (en vaak erger omdat de energieprestatie veel slechter is dan de hier immers al verbeterde prestatie). Zij hopen daarnaast dat de kosten bij nieuwbouw (door een efficiënt ontwerp) nog verder naar beneden kunnen dan in onze kolom “nieuwbouw” wordt aangegeven. Het is dan wel te begrijpen, dat zij vanuit hun verantwoordelijkheid voor een financieel gezonde onderwijsvoorziening, nieuwbouw veruit verkiezen boven renovatie. Daarbij is de exploitatie van het bestaande gebouw doorgaans hun referentiekader voor de exploitatie van een gerenoveerd schoolgebouw. Onze berekeningen laten zien dat renovatie wat betreft de exploitatielasten tussen nul en nieuwbouw uitkomt. Enerzijds gaan ook bij renovatie de exploitatielasten omlaag, anderzijds blijven zij in de doorgerekende planconcepten nog altijd zo’n 20 tot 30 procent boven die van nieuwbouw. Maar er ontstaat een heel ander beeld zodra we ook de kapitaalslasten van de investering in onze beschouwing betrekken. Nu is nieuwbouw opeens ruim twee keer zo duur als de “nulaanpak”. Daarvoor heeft een leerling in die nieuwbouw dan ook een heel andere kwaliteit huisvesting. Kapitaalslasten en exploitatielasten per leerling (NB. Alleen bouwkundig en installatie-onderhoud + energie) Prijspeil 1-1-2014 inclusief BTW. renovatie MH renovatie Nexit Nieuwbouw “nul-aanpak” Nieuwbouw 565 600 600 600 500 Kapitaalslast 186 434 546 668 627 Onderhoud Energie Totaal

87 89 361

85 63 582

79 66 690

70 45 784

66 45 738

De kosten van renovatie blijven – op deze manier beschouwd – bij beide planconcepten nog net onder die van nieuwbouw. (De totale jaarlijkse kosten van de verschillende renovatieconcepten komen uit op 74% tot 88% van de kosten bij nieuwbouw.) Bij het doorrekenen van de renovatieconcepten is uitgegaan van een met nieuwbouw vergelijkbare kwaliteit van voorzieningen, installaties en afwerking. De energieprestatie van de gebouwschil is wat minder dan bij nieuwbouw; er wordt dus meer gevraagd van de installaties om het gewenste binnenklimaat te bereiken, met als gevolg meer energieverbruik. Conclusie Bij de traditionele beschouwing van de exploitatielasten van scholen is de kapitaalslast losgekoppeld van de overige exploitatielasten (onderhoud en energie). Dat leidt ertoe dat schoolbesturen een voorkeur hebben voor nieuwbouw boven renovatie. Als we het totaal van de jaarlijkse kosten in beschouwing nemen, blijkt renovatie helemaal niet tot hogere kosten te leiden. De energieprestatie van het gebouw mag dan iets minder zijn, voor allerlei andere kwaliteiten van de huisvesting moet nog maar afgewacht worden of die bij nieuwbouw zelfs maar benaderd kunnen worden. De leerlingen hebben in alle renovatieconcepten meer ruimte dan in nieuwbouw. Voor de gemeente spelen nog twee factoren: de (relatief) hogere investeringskosten van nieuwbouw en de noodzaak om een andere bestemming te vinden voor het bestaande gebouw dat bij nieuwbouw vrijkomt. De gemeente moet ook rekening houden met mogelijke (verbouwings-)kosten bij de herbestemming van het bestaande gebouw. Het zou voor de gemeente wel eens voordelig kunnen zijn om te kiezen voor renovatie, waarbij het schoolbestuur wordt gecompenseerd voor de hogere lasten van onderhoud en energieverbruik na renovatie.

3/7

Winket bv | Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken Overzicht Bestaand opknappen - "nul-aanpak" Bruto vloeroppervlakte (BVO) Aantal leerlingen Investering Bouwkosten excl. BTW Investeringskosten (excl. grond)

4.665 m2 565 leerling-equivalent *) kosten 1.457.992 2.117.005

per m2 BVO 313 454

per jaar totaal Last ten gevolge van investering 104.862 Bouwkundig onderhoud 49.018 Energiegebruik 50.004 203.884 *) 500 leerlingen + BSO en peuterspeelzaal

per jaar per m2 22 11 11 44

Jaarlijkse lasten

per leerling 2.581 3.747 per jaar per leerling 186 87 89 361

Renovatie - Concept Marco Henssen marco henssen architecten Bruto vloeroppervlakte (BVO) Aantal leerlingen Investering Bouwkosten excl. BTW Investeringskosten (excl. grond) Jaarlijkse lasten Last ten gevolge van investering Bouwkundig onderhoud Energiegebruik


per m2 BVO 737 1.070

per jaar totaal 260.224 50.756 38.005 348.985



Renovatie - Concept NEXIT NEXIT ARCHITECTEN

Bruto vloeroppervlakte (BVO) Aantal leerlingen Investering Bouwkosten excl. BTW Investeringskosten (excl. grond) Jaarlijkse lasten Last ten gevolge van investering Bouwkundig onderhoud Energiegebruik


per m2 BVO 976 1.418

per jaar totaal 327.648 47.148 39.467 414.262



Nieuwbouw (volgens oppervlakte-norm ) Bruto vloeroppervlakte (BVO) Aantal leerlingen Investering Bouwkosten excl. BTW Investeringskosten (excl. grond)


per m2 BVO 1.205 1.750

per jaar per jaar totaal per m2 Last ten gevolge van investering 400.880 87 Bouwkundig onderhoud 41.978 9 Energiegebruik 27.266 6 470.124 102 *) 500 leerlingen + 20% BSO, KDV en peuterspeelzaal Jaarlijkse lasten


Vormfactoren nieuwbouw bestaand zilverkamp fundering : bvo 1,00 0,80 dak : bvo 1,02 0,80 gevel : bvo 0,72 0,60

Nieuwbouw 2 scholen met ieder 250 leerlingen exclusief BSO, KDV en peuterspeelzaal Bruto vloeroppervlakte (BVO) Aantal leerlingen Investering Bouwkosten excl. BTW Investeringskosten (excl. grond) Jaarlijkse lasten Last ten gevolge van investering Bouwkundig onderhoud Energiegebruik

3.618 m2 500 kosten 4.360.215 6.331.032 per jaar totaal 313.597 32.838 22.721 369.156

per m2 BVO 1.205 1.750 per jaar per m2 87 9 6 102


4/7

Vormfactoren nieuwbouw bestaand zilverkamp fundering : bvo 1,00 0,80 dak : bvo 1,02 0,80 gevel : bvo 0,72 0,60


Verantwoording van de cijfers Alle renovatieconcepten, de “nul-aanpak” en de nieuwbouw zijn op een vergelijkbare manier begroot door Winket. Daarbij is gebruik gemaakt van de kostenmodellen in bijlage (1). De bouwkosten (van renovatie en nieuwbouw) zijn in deze modellen begroot op specificatieniveau 3 van NEN 2699: “elementclusters”. Per elementcluster zijn 3 renovatiemaatregelen onderscheiden met oplopende intensiteit van ingreep. “Renovatie I” is gericht op het in stand houden dan wel herstellen van de oorspronkelijke kwaliteit van het bouwdeel. “Renovatie II” is gericht op het verbeteren van de energieprestatie en de functionaliteit van het gebouw en het uitbreiden van de installaties. “Renovatie III” levert een kwaliteit vergelijkbaar met nieuwbouw: nieuwe daken, gevelkozijnen, herindeling (met nieuwe wanden en deuren), compleet nieuwe afwerking en installaties. Naast de renovatiemaatregelen is per elementcluster een kostenkengetal bepaald voor “Uitbreiding” en voor “Nieuwbouw”. De kostenkengetallen in deze categorieën verschillen van elkaar, omdat bij uitbreiding soms een andere techniek of een andere hoeveelheid op onderdelen gebruikelijk is dan bij (geheel vrijstaande) nieuwbouw. Voor een aantal elementclusters bij “Renovatie I” is ervan uitgegaan, dat geen maatregel plaatsvindt. Alle (andere) maatregelen worden kort omschreven in het schema van bijlage (2). De kostenspecificaties van de maatregelen zijn uitgewerkt in bijlage (3). De aangehouden hoeveelheden van de opgenomen werkzaamheden per eenheid elementcluster (doorgaans gemeten in m2) zijn gebaseerd op praktijkcijfers van Winket. Het onderhoud voor de verschillende plannen is begroot op basis van de hoeveelheden “resultaten”. De specificatie van het begrote onderhoud is opgenomen in bijlage (4). Bij renovatie komen de hoeveelheden van maatregelen gewoonlijk niet overeen met de hoeveelheden “resultaten”: een gevel van metselwerk van een bestaande school kan nog prima in orde zijn en dus helemaal geen maatregel nodig hebben, of alleen plaatselijk nieuw voegwerk. De hoeveelheid maatregel is dan veel minder dan de hoeveelheid gevel na renovatie (het “resultaat”). Voor het te verwachten onderhoud moet dan wel de hele gevel in beschouwing genomen worden.

De bouwkostengegevens en onderhoudskostengegevens zijn afkomstig uit de EcoQuaestor database van de Coöperatie Bouwprojecteconomie (10 bouwkostenadviesbureaus). Het prijspeil van de gegevens is 01-01-2014. Tenslotte zijn voor alle planconcepten PHPP-berekeningen gemaakt om het verwacht energiegebruik te bepalen. Bij de berekeningen van dat energiegebruik is uitgegaan van een set vaste isolatiewaarden voor gevels, daken en begane grondvloeren in de bestaande situatie, bij renovatie en bij nieuwbouw. Ook is uitgegaan van een voor scholen gebruikelijk opzet van klimaatinstallaties. Bijzondere maatregelen voor beperking van het energiegebruik zijn in onze modellen niet opgenomen. Die spelen in de afweging over toepassing van de verschillende concepten alleen een rol, voorzover bij een bepaald concept een voorgestelde maatregel juist wel of juist niet mogelijk is. Voor het overige is zo’n bijzondere maatregel op zijn eigen merites te beoordelen; hetzij op basis van kosten en baten, hetzij op basis van kosten, die men voor maatregelen uit ideële overwegingen (milieudoelstellingen) acceptabel vindt. In bijlage (5) is een overzicht van de uitkomsten van de energieberekeningen opgenomen. (Energieberekeningen zijn uitgevoerd door: Trecodome, Roosendaal.)

5/7

Winket bv | Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken Nadere specificatie van de “nul-aanpak” De “nul-aanpak” betreft een “verbouwing”, waarbij de functionaliteit van de school in principe niet gewijzigd wordt. Het achterstallig onderhoud wordt opgeheven op een zodanig niveau, dat vervolgens weer een exploitatie kan worden opgezet met “normaal” onderhoud. Het gaat bij de “nul-aanpak” dus in beginsel om een theoretische minimum-aanpak. Voor de Zilverkamp is daaraan toegevoegd het opwaarderen van de energieprestaties van de gevels. Omdat het investeringsniveau van deze “nul-aanpak” dicht bij het door de gemeente beschikbaar gestelde renovatiebudget ligt, wordt hieronder wat meer aandacht aan dit concept gegeven. In de “nul-aanpak” voor de Zilverkamp zijn de volgende maatregelen opgenomen: Daken: Vervangen daktrimmen en schilderwerk dakranden en luifels. (Rc-waarde van de bestaande daken is 2,5.) Gevels: De isolatiewaarde van de gesloten geveldelen wordt verhoogd (tot Rc=3,5) door toepassing van voorzetwanden. De gevelkozijnen worden geschilderd en voorzien van dubbelglas (HR++). Waar nodig worden draai- en klepramen en buitendeuren vervangen. Plaatselijk worden ook onderdorpels, vensterbanken, waterslagen en zonwering vervangen. Binnenwanden (afbouw, afwerking, kozijnen): Schilderwerk binnendeuren en –ramen, vervangen tegelwerk en schilderwerk wanden. Geen aanpassing van de indeling. Vloerafwerking: 50% van tegelwerk en vloerbedekkingen vervangen. Trappen: Niet van toepassing. Plafonds: Systeemplafonds 20% vervangen (in verband met installatiewerkzaamheden) en verder reinigen en schilderwerk aan plafonds. W-installaties – vloeistof/gas: Beperkt uitvoeren van noodzakelijke aanpassingen (10%). W-installaties – binnenklimaat: Aanpassingen (herstel) van verwarmingsinstallatie en mechanische ventilatie. E-installaties – energie en verlichting: Diverse (herstel) aanpassingen. E-installaties – communicatie en beveiliging: Diverse (herstel) aanpassingen. Vaste inrichting: Herstel, 20% van keukens en sanitair vervangen. Terrein: Opknappen van bestaande terreininrichting (25% van geheel vernieuwen).

Renovatie binnen budget De gemeente Huissen heeft kennelijk een budget van € 2.000.000 beschikbaar gesteld voor de renovatie van de Zilverkamp-scholen. Wat betekent de uitkomst van deze studie nu voor de haalbaarheid van een renovatie binnen dat budget? De begrotingen van Winket zijn gebaseerd op kengetallen in referentieprojecten. De uitkomsten van dergelijke begrotingen geven alleen de orde van grootte aan van de kosten van verschillende planconcepten. Voor een uitgewerkt plan is vanzelfsprekend een grotere nauwkeurigheid gewenst. Ook het gekozen ingreep-niveau van de “nul-ingreep” is geen wet van Meden en Perzen. Men kan ervoor kiezen bepaalde onderdelen van die aanpak in het toekomstig onderhoud op te nemen. Daar moet dan bij het opstellen van de exploitatiebegroting natuurlijk wel rekening mee gehouden worden. In beginsel heeft zo’n keuze niet veel invloed op de totale exploitatielasten: de financieringslast neemt af en de onderhoudsreserveringen nemen navenant toe.

6/7

Winket bv | Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken In bijlage (6) is een vergelijking gemaakt met de kosten van de maatregelen, die door SBM zijn voorgesteld in hun “quick scan” d.d. 04-11-2013. Hier kan men ook zien, dat op verschillende onderdelen in de praktijk andere keuzes gemaakt worden. Ook onderdelen uit de door de architecten geleverde renovatieconcepten kunnen opgenomen worden in een plan, dat qua investering op het beschikbare budget uitkomt. De exploitatiebegroting zal beter uitkomen (lager) naarmate men een groter deel van de investering richt op energiebesparing. In alle gevallen blijft het belangrijk naast kosten vooral ook de gewenste kwaliteit voor het onderwijs in de gaten te houden.

7/7

bijlage 2a

Aantal leerlingen Bouwkosten incl. BTW Bouwkundig onderhoud Energiegebruik

Totaal

Energiekosten

ll

m2 m3 kwh

4.665 57.166 58.392

565

m2

4.665 m2 20,0% 4.665 m2 21,0% 4.665 m2

Totaal bouwkosten excl. BTW Bijkomende kosten Totaal bouwkosten + bijk. kosten excl. BTW BTW Totaal bouwkosten + bijk. kosten incl. BTW

4.665

8.030

m2 m2

m2 m2 m2 m2 st m2 m2

m2 m2 m2 m2

m2 m2 m2 m2

Sloop totaal bouwdeel Terrein

Bouwkundig onderhoud Onderhoudskosten Energieverbruik Gasverbruik Elektriciteitsverbruik

1A 4A

10,0%

8,0%

Totaal directe bouwkosten Bouwplaats en management

Algemene bedrijfskosten en winst

4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

W-installaties: vloeistof/gas W-installaties: binnenklimaat E-installaties: energie E-installaties: communicatie T-installaties: lift Vaste inrichting Diversen

2A 2B 2C 2D 2E 3A 5A

4.665 4.665 4.665 4.665

Binnenwanden (afbouw, afwerking, kozijnen) Vloeren (afbouw, afwerking) Trappen Plafonds

4.665 4.665 4.765 3.361

1E 1F 1G 1H

Bouwkosten 1A Fundering 1B Skelet (constr.wanden, vloeren, daken) 1C Daken (afbouw, afwerking) 1D Gevels (afbouw, afwerking, kozijnen)

Scholen in Zilverkamp - bestaand "nul-aanpak"

4.665

2.184

Ren. II

per jaar m2 22 11 11 44

186 87 89 361

per jaar per leerling

336

Ren. III

4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

4.665 4.665 4.665

4.665 4.665 4.765 3.361

Ren.Ttl

Uitbr.

Nwb.

2014‐06‐17 Scholen Zilverkamp ‐ Mevrouw Meijer.xlsx ‐ model ‐ 1/5

104.862 49.018 50.004 203.884

per jaar totaal

8.030 bouwkosten per m2 BVO 313 63 375 79 454

4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

4.665 4.665 4.665

4.665 4.665 4.765 840

Maatregelen Ren. I

Winket bv ‐ Huisvestingseconomie, bouwkosten en bestekken

1.457.992 291.598 1.749.591 367.414 2.117.005

1.385.722 72.270

1.166.433 93.315 1.259.747 125.975

123.039 421.873 237.540 122.761 55.520 8.529 62.656 26.817 4.064 40.419 63.215

Bouwkosten Ren. Uitbr.

-

-

-

49.018

8.507

40.511

3.317 9.047 8.229 301 504 11.401 2.027 1.440 4.246

Onderhoud kosten per jaar

bijlage 2a

Nwb.

50.004

37.158 12.846

Energie kosten per jaar

4.910 m2 20,0% 4.910 m2 21,0% 4.910 m2


* *

ll

m2 m3 kwh

4.910 38.283 59.640

600

m2

4.910

m2 m2 2

*

* * *

-

260.224 50.756 38.005 348.985

per jaar totaal

per jaar m2 53 10 8 71

434 85 63 582


4.665

4.665 4.665

168

168

4.322 4.497 4.665

2.333 168

312

Ren. III

4.673

2.030

Ren. II

8.030 8 030 bouwkosten per m2 BVO 737 147 884 186 1.070

4.665

2.333

4.665 4.665 4.414 781

Maatregelen Ren. I

4.665 4.665 4.414 3.123 4.665 4.841 4.490 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

Ren.Ttl

-

244 244 244 244 244 244

-

Nwb.

244 244 420

372 548 548 335

Uitbr.

3.618.130 723.626 4.341.756 911.769 5.253.525

3.473.590 144.540 144 540

2.513.802 201.104 2.714.906 271.491

113.976 392.112 429.277 211.554 137.598 19.519 526.522 266.225 148.829 204.975 63.215


410.095 32.808 442.903 44.290

30.117 106.368 62.640 71.116 29.672 13.928 12.371 3.995 43.699 14.410 7.797 10.671 3.312


Constructie van nieuwe dakopbouwen gerekend onder Skelet en Daken. Ook zijn er extra maatregelen genomen voor de vloerafwerkingen onder de dakopbouwen. Constructie van pergola's gerekend onder Fundering, Skelet en Daken.

Aantal leerlingen Totaal bouwkosten + bijk. kosten incl. BTW Bouwkundig onderhoud Energiegebruik

Totaal

Energiekosten


8.030 8 030

1 4

10,0%

8,0%


Totaal directe bouwkosten Bouwplaats en management Subtotaal Algemene bedrijfskosten en winst Subtotaal Verzamelen renovatie, uitbreiding, nieuwbouw Sloop totaal bouwdeel Terrein T i

4.910 4.910 4.910 4.910 4.910 4.910


m2 m2 m2 m2

2A 2B 2C 2D 2E 3A 5A

4.910 4.910 4.910 4.910

m2 m2 m2 m2


4.910 4.910 4.834 3.458

1E 1F 1G 1H


Scholen in Zilverkamp - marco henssen architecten


-

-

50.756

8.809

41.947

3.454 8.861 8.660 328 530 11.998 2.133 1.515 4.468


bijlage 2a

Nwb.

38.005

24.884 13.121



Totaal

Energiekosten

ll

m2 m3 kwh

4.665 40.955 58.392

600

m2

4.665 m2 20,0% 4.665 m2 21,0% 4.665 m2


4.665

9.250 8.030

m2 m2


m2 m2 m2 m2

m2 m2 m2 m2

Bouwkosten kas Terrein


1 4

10,0%

8,0%



4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665


2A 2B 2C 2D 2E 3A 5A

4.665 4.665 4.665 4.665


4.665 4.665 4.765 3.422

1E 1F 1G 1H


Scholen in Zilverkamp - NEXIT ARCHITECTEN

4.665

4.461

4.869

2.281 2.184

Ren. II

per jaar m2 67 10 8 84

546 79 66 690


4.665 4.665 4.665 4.665

467

336

Ren. III

4.665 4.665 4.561 3.361 4.665 4.869 4.461 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

Ren.Ttl

9.250

-

204

204 204 62

Uitbr.

-

-

-

Nwb.


327.648 47.148 39.467 414.262

per jaar totaal

8.030 bouwkosten per m2 BVO 976 195 1.172 246 1.418

4.665

4.199

4.665 4.665 2.281 840

Maatregelen Ren. I


82.046 6.564 88.609 8.861

39.629 23.338 13.068 6.010 -

Nwb.

-

-

47.148

8.183

4.582

34.383

1.659 4.565 8.229 314 504 11.401 2.027 1.440 4.246


*) *)

39.467

26.621 12.846


bijlage 2a

*) Voor onderhoud gevel en dak binnen de kas is 50% aangehouden.

4.555.584 911.117 5.466.701 1.148.007 6.614.708

3.354.044 1.057.000 144.540

2.741.224 219.298 2.960.522 296.052

257.591 421.873 275.887 211.436 136.301 85.289 834.159 266.225 148.829 40.419 63.215





Totaal

Energiekosten


1 4

m2 m2


m2 m2 m2 m2

m2 m2 m2 m2

ll

m2 m3 kwh

4.625 22.184 58.392

600

m2

4.625

4.625 m2 20,0% 4.625 m2 21,0% 4.625 m2

-

10,0%

8,0%



4.625 4.625 4.625 4.625 4.625 4.625


2A 2B 2C 2D 2E 3A 5A

4.625 4.625 4.625 4.625


3.700 4.625 3.700 2.775

1E 1F 1G 1H


Scholen in Zilverkamp - Nieuwbouw

Ren. II

per jaar m2 82 9 6 96

668 70 45 784


-

Ren. III

-

Ren.Ttl

Uitbr.

4.625 4.625 4.625 4.625 4.625 4.625

4.625 4.625 4.625 4.625

3.700 4.625 3.700 2.775

Nwb.


400.880 41.978 27.266 470.124

per jaar totaal

bouwkosten per m2 BVO 1.205 241 1.446 304 1.750

Maatregelen Ren. I


5.573.796 1.114.759 6.688.555 1.404.597 8.093.152

5.573.796 5 573 796 -

-

-


-

-

41.978

7.285

34.692

3.010 3.748 8.157 298 32 500 11.302 2.009 1.427 4.209


bijlage 2a

4.691.747 375.340 5.067.087 506.709

207.650 898.459 427.636 589.655 561.510 263.577 19.601 136.264 75.609 826.948 272.689 147.542 201.938 62.669

Nwb.

27.266

14.419 12.846





Totaal

Energiekosten


1 4

m2 m2


m2 m2 m2 m2

m2 m2 m2 m2

ll

m2 m3 kwh

3.618 22.184 58.392

500

m2

3.618

3.618 m2 20,0% 3.618 m2 21,0% 3.618 m2

-

10,0%

8,0%



3.618 3.618 3.618 3.618 3.618 3.618


2A 2B 2C 2D 2E 3A 5A

3.618 3.618 3.618 3.618


2.894 3.618 2.894 2.171

1E 1F 1G 1H


Scholen in Zilverkamp - Nieuwbouw 2 scholen

Ren. II

per jaar m2 64 7 5 75

627 66 45 738


-

Ren. III

-

Ren.Ttl

Uitbr.

3.618 3.618 3.618 3.618 3.618 3.618

3.618 3.618 3.618 3.618

2.894 3.618 2.894 2.171

Nwb.


313.597 32.838 22.721 369.156

per jaar totaal

bouwkosten per m2 BVO 1.205 241 1.446 304 1.750

Maatregelen Ren. I


4.360.215 872.043 5.232.258 1.098.774 6.331.032

4.360.215 4 360 215 -

-

-


-

-

32.838

5.699

27.139

2.354 2.932 6.381 233 25 391 8.841 1.572 1.117 3.293


bijlage 2a

3.670.214 293.617 3.963.832 396.383

162.439 702.838 334.527 461.270 439.253 206.188 15.334 106.595 59.147 646.896 213.316 115.418 157.970 49.024

Nwb.

22.721

12.016 10.705


bijlage 2b

3A

2E

2D

2C

2B

2A

1H

1G

1F

1E

1D

1C

1B

1A

buitenwandafwerkingen Binnenwanden binnenwandafbouwconstructies

binnenwandopeningen

binnenwandafwerkingen Vloeren

vloerafbouwconstructies vloeropeningen vloerafwerkingen

41

32

42

23 33 43

klimaatinstallatie: koeling klimaatinstallatie: verwarming

klimaatinstallatie: luchtbehandeling regeling klimaat en sanitair Installatie elektrotechnisch centrale elektrotechnische voorzieningen krachtstroom verlichting Installatie elektrotechnisch communicatie beveiliging Installatie lift/transport liften Vaste inrichtingen vaste verkeersvoorzieningen vaste gebruikersvoorzieningen vaste keukenvoorzieningen vaste sanitaire voorzieningen vaste onderhoudsvoorzieningen vaste opslagvoorzieningen

55 56

57 58

71 72 73 74 75 76

66

64 65

61 62 63

Installatie werktuigbouwkundig bouwkundige voorzieningen afvoeren water gassen Installatie werktuigbouwkundig

51 52 53 54

45

24 34 44

Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies balustrades en leuningen trap- en hellingafwerkingen Plafonds plafondafwerkingen

buitenwandafbouwconstructies buitenwandopeningen

21 31

22

dakopeningen dakafwerkingen Gevels

37 47

27

21 22 23 27 28

11 13 16 17

Fundering bodemvoorzieningen vloeren op grondslag funderingsconstructies paalfunderingen Skelet buitenwanden (constructief) binnenwanden (constructief) vloeren (constructief) daken (constructief) hoofddraagconstructies Daken dakafbouwconstructies

RI.14 vaste inrichting 10% sanitair

RI.13 geen maateregel lift

RI.12 E-instal com.plaatselijk herstel

RII.11 E-instal plaatselijk herstel

leidingen schilderen

nieuwe grondleidingen en afvoeren nieuwe waterleidingen nieuwe gasleidingen RI.10 W-instal klimaat CV aanpassen

traphekken/leuningen schilderen trappen schilderen RI.8 20% nw.plafonds, schilderwerk 20% nieuwe systeemplafonds bestaand plafond schilderen RI.9 10% nw. W-instal vloeistof, gas

rep. dekvloer, nieuwe vloerbedekking, nieuwe tegels RI.7 (trap-)hekken schilderen

wanden schilderen, nieuwe tegels RI.6 50% nieuwe vloerbedekking

kozijnen schilderen

RI.5 schilderwerk binnen wanden

RI.4 kozijnen schilderen, (event.) gevels reinigen eventueel reiningen kozijnen schilderen

RI.3 dakranden schilderen dakranden/overstek schilderen, plaatselijk repareren

RI.2 skelet geen maatregel

Maatregel: Renovatie I handhaven / opknappen RI.1 fundering geen maatregel

keuken nieuwe sanitaire voorzieningen

wandcontactdozen, verlichting, armaturen RIII.12 E-instal comm.vernieuwen universeel netwerk, audio installatie rookmelders, meld- en detectiesystemen RIII.13 Nieuwe lift nieuwe lift RIII.14 vaste inrichting meubilering

koude unit ketels, warmtepomp, radiatoren, vloerverwarming ventilator unit, kanalen regelinstallatie RIII.11 E-instal vernieuwen aarding, verdeelkasten

nieuwe grondleidingen en afvoeren nieuwe waterleidingen nieuwe gasleidingen RIII.10 nieuwe W-instal klimaat

RIII.8 nieuwe plafonds nieuwe systeemplafonds, metalstudplaf. met akoestisch spuitwerk RIII.9 nw. W-instal vloeistof, gas

dekvloer, nieuwe vloerbedekking, nieuwe tegels RIII.7 nieuwe trapppen nieuwe trappen nieuwe traphekken/leuningen

nieuwe tegels, scanbehang RIII.6 vloerafwerking hoog niveau

nieuwe kozijnen en deuren

RIII.5 herindeling wanden nieuwe binnenwanden

voorzetwanden tbv isolatie nieuwe kozijnen met HR++ glas

nieuwe dakbedekking + isolatie RIII.4 isolatie gevels + nw. kozijnen

RIII.3 nw. bedekking, isolatie, randen dakranden vervangen, overstek schilderen, repareren

nieuwe vloer

4 buispalen RIII.2 nieuwe (tussen-)vloer

Maatregel: Renovatie III vervangen elementen / herindelen RIII.1 nieuwe liftput plaatselijk hand-grondwerk nieuwe liftput

2014‐06‐17 Scholen Zilverkamp ‐ Mevrouw Meijer.xlsx ‐ maatregelen ‐1/2

nieuwe sanitaire voorzieningen

RII.14 vaste inrichting 20% kk+sanit.

RII.13 Bestaande liftkooi vernieuwen

armaturen RII.12 E-instal comm.uitbreiden

RII.11 E-instal uitbreiden

ketels, warmtepomp, radiatoren

nieuwe grondleidingen en afvoeren nieuwe waterleidingen nieuwe gasleidingen RII.10 W-instal klimaat CV aanpassen, LB toevoegen

RII.9 20% nw. W-instal vloeistof, gas

traphekken/leuningen schilderen trappen schilderen RII.8 80% nieuwe plafonds nieuwe systeemplafonds

rep. dekvloer, nieuwe vloerbedekking, nieuwe tegels RII.7 trappen bekleden, hekken schilderen

RII.5 50% nieuwe kozijnen en deuren separatiewanden slopen en nieuwe wanden 10% kozijnen schilderen, 50% nw.kozijnen en deuren nieuwe tegels, scanbehang RII.6 nw.vloerbedekking en plaatselijk repareren dekvloer

nieuwe dakbedekking + isolatie RII.4 isolatie gevels + draaiende delen vervangen voorzetwanden tbv isolatie dr. delen vervangen + nieuw HR++ glas

RII.3 isolatie + nieuwe dakbedekking dakranden/overstek schilderen, plaatselijk repareren

RII.2 geen maatregel

Maatregel: Renovatie II verbeteren RII.1 isolatie beg.grondvloer plaatselijk gat graven bij gevel vloerisolatie korrels onder vloer plaatselijk opening maken en afsluiten


Uitbreiding.13 Lift zie nieuwbouw Uitbreiding.14 vaste inrichting zie nieuwbouw

Uitbreiding.12 E-instal communicatie zie nieuwbouw

Uitbreiding.11 E-instal energie zie nieuwbouw

zie nieuwbouw

Uitbreiding.10 W-instal klimaat

Uitbreiding.9 W-instal vloeistof, gas zie nieuwbouw

Uitbreiding.8 plafonds zie nieuwbouw

Uitbreiding.7 trappen zie nieuwbouw

zie nieuwbouw

Uitbreiding.6 vloeren afwerking

Uitbreiding.5 binnenwanden zie nieuwbouw

zie nieuwbouw

zie nieuwbouw, loodaansluiting op bestaand Uitbreiding.4 gevels

Uitbreiding.3 daken zie nieuwbouw

Maatregel: Uitbreiding nieuwbouw aan bestaand Uitbreiding.1 fundering grondwerk tpv uitbouw; handwerk bij aansluiting op bestaand nwe.balken + aanheling tpv bestaand palen Uitbreiding.2 skelet zie nieuwbouw

bijlage 2b

Nieuwbouw.13 Lift volgens referentie Nieuwbouw.14 vaste inrichting volgens referentie

Nieuwbouw.12 E-instal communicatie volgens referentie

Nieuwbouw.11 E-instal energie volgens referentie

volgens referentie

Nieuwbouw.10 W-instal klimaat

Nieuwbouw.9 W-instal vloeistof,gas volgens referentie

Nieuwbouw.8 plafonds volgens referentie

Nieuwbouw.7 trappen volgens referentie

volgens referentie

Nieuwbouw.6 vloeren afwerking

Nieuwbouw.5 binnenwanden volgens referentie

volgens referentie

Nieuwbouw.4 gevels

Nieuwbouw.3 daken volgens referentie

Maatregel: Nieuwbouw nieuwbouw zelfstandig Nieuwbouw.1 fundering grondwerk gesloten liftput balken palen Nieuwbouw.2 skelet volgens referentie

Installatie elektrotechnisch

Installatie lift/transport

Vaste inrichtingen

Diversen

2D

2E

3A

5A

-

-

4 14

26 18 51 26 1 12 2 13 6 1

31 87 136 76 43 3 31 4 113 10 30 41.428 9 14

-

Installatie werktuigbouwkundig




Installatie lift/transport

Vaste inrichtingen

Diversen

2A

2B

2D

2D

2E

3A

5A

Vloeren

1F

Trappen, hellingen en balustrades

Binnenwanden

1E

Plafonds

Gevels

1D

1H

Daken

1C

1G

Skelet

1B

2014‐06‐17 Scholen Zilverkamp ‐ Mevrouw Meijer.xlsx ‐ maatregelen ‐2/2

Kengetallen onderhoudskosten (1-1-2014, directe bouwkosten exclusief BTW, contante waarde van onderhoud periode 30 jaar, reëel disconto 3%) 1A Fundering



2D


2B

2A

Vloeren

1F

Trappen, hellingen en balustrades

Binnenwanden

1E

Plafonds

Gevels

1D

1H

Daken

1C

1G

Skelet

1B

Kengetallen bouwkosten (1-1-2014, directe bouwkosten exclusief BTW) 1A Fundering


14 54 36 1 0 2 49 9 6 8.418 18 -

-

-

818 119 93 323 133 51 6 33 18 179 57 32 37.116 44 14

14 27 36 1 0 2 49 9 6 8.418 18 -

-

-

81 194 114 212 121 57 4 29 16 179 59 32 37.116 44 14

16 27 36 1 0 2

bijlage 2b

49 9 6 8.418 18 -

-

-

56 194 116 212 121 57 4 29 16 179 59 32 37.116 44 14

bijlage 2c

bijlage 2c


Maatregel: Renovatie I handhaven / opknappen

bouwkosten

RI.1 fundering geen maatregel Fundering

1A

1A

-

21

RI.2 skelet geen maatregel Skelet buitenwanden

22

binnenwanden

1B

1,00 0,37

0,20

1B

RI.3 dakranden schilderen Daken dakafbouwconstructies 27.00.70-021 dakrandconstr.: rolsteiger tpv bestaand element 27.11.13-512 dakrandconst.vrv: daktrim alu. (20%)

1C 27

27.11.52-011 27.17.52-011

m2 dak 1,00 1,00

dakrandconst.afw: vlg.dekk.bts dak/luifel afbouw: vlg.dekk.beits.

37

dakopeningen

47

dakafwerkingen

0,40 m2 0,06 m

prijs/ehd. 50,38 30,78

20,15 1,72

0,09 m2 0,13 m2

19,48 17,71

1,71 2,23

1C

25,82 RI.4 kozijnen schilderen, (event.) gevels reinigen Gevels buitenwandafbouwconstructies 21.00.70-021 gevel gesloten: rolsteiger tpv bestaand element 21.10.17-211 gevelwand: gevelreiniging buitenwandopeningen 31.00.70-021 bu.kozijn: rolsteiger tpv bestaand element 31.46.52-076 bu.kozijn afw: vlg.alk.dekverf buitenwandafwerkingen

1D 21

31

41

m2 gevel 1,00 0,45 0,45 -

m2 m2

5,81 16,67

2,62 -

5,81 22,25

3,20 12,24

0,55 0,55 m2 0,55 m2

NB onderhoud gevels ook aanpassen aan verdeling open / gesloten

1D

18,05

2014‐06‐17 Scholen Zilverkamp ‐ Mevrouw Meijer.xlsx ‐ kengetallen ‐ 1/12

bijlage 2c


Maatregel: Renovatie I handhaven / opknappen RI.5 schilderwerk binnen wanden 1E Binnenwanden 22 binnenwandafbouwconstructies

bouwkosten m2 BVO 1,00 0,47

32 binnenwandopeningen bi.kozijn afw: vlg.alk.dekverf

0,25

32.36.52-176

binnenwandafwerkingen binnenwand afw: slp.wandtegels binnenwand afw: tegelwerk afm. 150x150mm binnenwand afw: vlg.strc.muurv binnenwand rand: vrv.plinten (hout)

1,70

42.11.00-061 42.11.25-262 42.11.52-191 42.16.13-011

42

0,51 m2

27,13

13,78

0,15 0,15 1,50 0,50

15,50 42,93 16,79 6,15

2,37 6,57 25,13 3,07

m2 m2 m2 m

1E

50,92 RI.6 50% nieuwe vloerbedekking Vloeren vloerafbouwconstructies vloeropeningen

1F 23 33

43

m2 BVO 1,00 -

-

vloerafwerkingen

-

43.21.00-061 43.21.00-081 43.21.15-041

vloerafw: slp.dhg.vloertegels vloerafw: slp. elastiche vloerbedekking vloerafw: rep.cementdekvloer

-

-

43.21.20-111 43.21.20-122 43.21.20-126 43.21.25-062

vloerafw.aan: elastische vloerbedekking linoleum vloerafw.aan: zachte vloerbedekking getuft tapijt vloerafw.aan: schoonloopmat vloerafw: mpr.dhg.vloertegels afm. 150x150mm

-

-

1,00 0,10 0,38 0,05 0,38 0,01 0,01 0,10

m2 m2 m2

19,37 11,62 33,40

1,94 4,36 1,67

m2 m2 m2 m2

30,96 39,92 73,98 55,00

11,61 0,50 0,74 5,50

1F

26,31 RI.7 (trap-)hekken schilderen Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies

1G 24

24.10.17-211 34 34.11.52-276

44 44.12.52-176

m2 BVO 1,00 0,01

bi.trap: reiniging trappen en bordessen balustrades en leuningen traphek afw: vlg.alk.dekverf

0,01

22,48

0,31

0,04 m

m2

18,99

0,69

0,01 m2

27,14

0,37

0,04

0,01

trap- en hellingafwerkingen trap afw: vlg.alk.dekverf

1G

1,37 RI.8 20% nw.plafonds, schilderwerk Plafonds plafondafwerkingen 45.10.00-111 plafond: slp.plafondhangers 45.21.20-121 plafond aan: stukw. op gipsplaat 45.21.20-411 plafond aan: multiplex op rachels 45.23.25-711 plafond: systeemplaf. vlakke plaat 45.26.52-191 plafond afw: vlg.struc.muurv.

1H 45

m2 BVO 1,00 0,94 0,19 0,00 0,00 0,11 0,34

m2 m2 m2 m2 m2

3,88 57,53 106,19 44,97 16,79

0,73 0,22 0,20 5,07 5,68

1H

11,90 RI.9 10% nw. W-instal vloeistof, gas W-installaties: vloeistof en gas afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen 52.21.00-011 bi.riolering: slp.leidingen 52.21.20-111 bi.riolering aan: grondl.125mm (PVC) 52.21.20-121 bi.riolering aan: grondl.110mm (PVC) 52.21.20-131 bi.riolering aan: grondl. 75mm (PVC) 52.21.20-241 bi.riolering aan: afvoer 50mm (PVC) water-installatie 53.20.00-011 waterinstall: slp.leidingen 53.20.20-121 water-distributie: buisleiding koper 15 mm gassen 54.10.00-011 gasinstall: slp.leidingen 54.10.20-121 gas-distributie aan: leiding 27mm

2A 51 52

53

54

m2 BVO 0,29 0,03 0,00 0,01 0,01 0,01

m m m m m

3,87 56,46 46,74 38,66 17,92

0,11 0,12 0,43 0,22 0,09

0,02 0,02

m m

3,88 36,37

0,07 0,68

0,00 0,00

m m

3,88 36,50

0,01 0,08

0,19

0,02

2A

1,83


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie I handhaven / opknappen RI.10 W-instal klimaat CV aanpassen 2B Installatie werktuigbouwkundig: klimaatinstallaties 55 klimaatinstallatie: koeling 55.21.20-112 koude-opwekking: single split unit 8 kW (1 ruimte) 56 klimaatinstallatie: warmte-opwekking 56.21.25-123 CV.: ketel etc. HR 40kW 56.21.25-822 CV doorvoer: platdak comb.gesl.sys. 56.24.20-211 CV warmtepomp: lucht/water warmtepomp 56.50.25-111 CV: verdeler/verzamelaar (groep 70-200 kW) 56.51.25-371 CV warmte-distributie: buisleiding koper 15-22mm 56.51.25-381 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1/2" - 3/4" 56.51.25-384 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1" - 1 1/2" 56.51.25-391 CV warmte-distributie: vlampijp DN 40-65 56.51.25-394 CV warmte-distributie: vlampijp DN 80-150 56.51.25-711 CV warmte-distributie: leidingisolatie 56.61.20-311 CV warmte-eindunit aan: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.20-321 CV warmte-eindunit aan: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-311 CV warmte-eindunit: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.25-321 CV warmte-eindunit: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-341 CV warmte-eindunit: convector (plint) cap. 1.2 kW 56.61.25-411 CV warmte-eindunit: vloerverw. 24 m2 cap. 1.9 kW 57 klimaatinstallatie: luchtbehandeling 57.51.25-111 LB-centraal: mech.afzuiging ventilatorunit 57.51.25-712 LB-centraal: platdak ventilatiekap 125mm 57.52.25-111 LB-centraal: LBK cap. 2.500-7.500 m3/uur 57.52.25-112 LB-centraal: LBK cap. 10.000-20.000 m3/uur 57.62.25-211 LB-centraal: kanalen rond 125-200 mm 57.62.25-212 LB-centraal: kanalen vierkant 200-400 mm 57.62.25-213 LB-centraal: kanalen vierkant 400-1.200 mm 57.72.25-531 LB-centraal: inblaas- en afzuigrooster 58 regeling klimaat en sanitair 58.20.20-111 regelinstallaties (per m2 bvo) 2B RII.11 E-instal plaatselijk herstel 2C Installatie elektrotechnisch: energievoorziening, verlichting 61 centrale elektrotechnische voorzieningen 61.20.20-121 aarding: ringleiding fundering 61.20.20-141 aarding: aarding badkamer/douche 61.30.20-121 kanalisatie: kabelgoot breed 200-270 mm 61.30.20-221 kanalisatie: kabelladder breed 400 mm 61.30.20-512 kanalisatie: wandgoot 170mm 61.40.25-111 elektra aan: hoofdverdeelkast (> 1kV) 61.40.25-211 elektra aan: voeding hoofdverdeelkast (2x100m/st) 61.50.25-113 elektra aan: verdeelkast 15 groeps (150lp/250cd) 61.50.25-211 elektra aan: voeding verdeelkast (40 m/st) 62 krachtstroom 63 verlichting 63.11.14-331 63.11.14-332 63.11.14-341 63.11.14-132 63.11.14-231 63.11.14-232 63.15.25-652 63.15.25-661 63.21.25-111 63.21.25-121

bouwkosten m2 BVO 1,00 st

602,32

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 -

-

st st st st m m m m m m st st st st st st

2.874,97 178,54 2.874,97 1.465,00 13,23 36,58 61,17 59,66 103,41 10,62 269,74 372,90 238,14 338,15 281,48 714,16

5,75 0,18 1,15 1,47 0,06 1,68 0,52 0,34 1,41 -

-

0,00 0,01 -

st st st st m m2 m2 st

354,84 56,59 8.251,83 28.489,89 68,10 122,30 232,57 101,96

0,36 0,52 -

m2

53,73

1,00

1,00

1,00 -

13,43

1,00 1,00 0,00 0,00

m st m m m st st st st

13,98 116,82 42,17 42,16 74,88 3.011,84 13.311,00 2.056,70 388,38

0,21 0,04

0,03 0,02 0,00 0,00 0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

st st st st st st st st st st

74,95 80,39 142,13 166,84 44,44 47,36 171,06 125,59 162,63 162,63

2,21 1,50 0,06 0,01 0,31 0,00 0,82 0,36 0,06 0,16

1,00 1,00

elektra: vds wandcontactdoos enkel randaarde elektra: vds wandcontactdoos dubbel randaarde elektra: vds wandcontactdoos 380V elektra: vds lichtpunt + 2-polige wisselschakelaar elektra: vds wandcontactdoos enkel elektra: vds wandcontactdoos dubbel elektra: bol-armatuur (extra) elektra: lijn-armatuur (basis) elektra: noodverlichtingsarmatuur elektra: vluchtwegaanduiding

2C

5,75 RI.12 E-instal com.plaatselijk herstel Installatie elektrotechnisch: communicatie, beveiliging communicatie 64.11.25-432 communicatie: deurintercom 64.21.25-611 communicatie: audio installatie 64.41.25-111 communicatie: universeel netwerk cat. 6 / aansl. 64.60.25-021 communicatie: centrale antenne aansl. (per aansl.) beveiliging 65.11.20-222 beveiliging aan: rookmelder (lichtnet/accu) 65.12.20-431 beveiliging aan: brandslaghaspel 65.12.20-432 beveiliging aan: handblusapparaat

2D 64

65

1,00 1,00 0,00 0,00 0,00

st m2 st st

0,00 0,00 0,00

st st st

262,61 6.016,36 215,00 236,62

0,01 0,06 0,05

81,08 455,32 213,53

0,10 0,50 0,16

1,00

2D

0,87


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie I handhaven / opknappen RI.13 geen maateregel lift

bouwkosten

2E

RI.14 vaste inrichting 10% sanitair Vaste inrichtingen vaste verkeersvoorzieningen 71.10.20-011 geleidingselement: bewegwijzeringsborden 71.21.20-051 meubilering: postkasten 71.21.20-211 meubilering: balie (stelpost) vaste gebruikersvoorzieningen vaste keukenvoorzieningen 73.12.25-029 keukeninr: stelpost vaste sanitaire voorzieningen 74.11.00-011 sanitair: slp.toestellen 74.11.20-121 sanitair aan: wastafelcombi (basis) 74.11.20-311 sanitair aan: toiletcombi (extra) vaste onderhoudsvoorzieningen vaste opslagvoorzieningen

3A 71

72 73 74

75 76

1,00 -

st st st

18,00 129,25 3.011,62

st

3.803,00

st st st

19,38 377,44 874,46

-

1,00 -

-

1,00 0,00 0,00 0,00

0,03 0,63 2,91

3,57

3A 5A 99 99.10.25-011 99.10.25-012

Directe bouwkosten/diversen diversen diversen tbv bouwkundigwerk diversen tbv installaties

1,00 1,00 1,00 1,00

5A

m2 m2 m2

6,77 6,78

6,77 6,78 13,55


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie II verbeteren

bouwkosten

RII.1 isolatie beg.grondvloer Fundering bodemvoorzieningen 11.10.20-061 grondwerk kleinschalig

1A 11

13

m2 bebouwde oppervlakte 1,00 1,00

vloeren op grondslag vrijdr.vloer: na-isolatie passief

1,00

23.20.18-101

funderingsconstructies fund.opgaand: vrv.deel stns.wand

1,00

16.14.14-021

16

0,02

m3

prijs/ehd. 50,38

1,01

0,90

m2

27,12

24,41

0,02

m2

285,50

5,71

17

1A

31,13

21

RII.2 geen maatregel Skelet buitenwanden

22

binnenwanden

1B

1,00 0,37

0,20

1B

RII.3 isolatie + nieuwe dakbedekking Daken dakafbouwconstructies 27.00.70-021 dakrandconstr.: rolsteiger tpv bestaand element 27.11.13-512 dakrandconst.vrv: daktrim alu. (100%)

1C 27

27.11.52-011 27.17.52-011

37

m2 dak 1,00 1,00

dakrandconst.afw: vlg.dekk.bts dak/luifel afbouw: vlg.dekk.beits.

0,40 m2 0,28 m

5,81 30,78

2,30 8,62

0,09 0,13

m2 m2

19,48 17,71

1,71 2,23

1,00

m2

9,69

9,69

0,90 1,00 0,07

m2 m2 m

27,95 33,32 56,55

25,16 33,32 4,09

dakopeningen

47 47.11.00-061

dakafwerkingen dakafw: slp.bit.dakbed.+grind

47.11.20-363 47.11.20-567 47.17.13-712

dak-voorz: stnwol isolatie (Rc=3,5) dakafw.aan: 2-laags bit. dakb. (mech. bevest.) dakaansl: vrv.lood (bu.blad)

1,00

1C

87,13 RII.4 isolatie gevels + draaiende delen vervangen Gevels buitenwandafbouwconstructies 21.00.70-021 gevel gesloten: rolsteiger tpv bestaand element 21.10.17-211 gevelwand: gevelreiniging 42.10.25-883 voorzetw: metal-stud 165mm (Rc=3,5) buitenwandopeningen 31.00.70-021 bu.kozijn: rolsteiger tpv bestaand element 31.42.13-122 bu.kozijn deur vrv: tuin-/balkondeur meranti 31.43.13-121 bu.kozijn raam vrv: draairaam meranti 31.43.13-125 bu.kozijn raam vrv: klepraam meranti 31.45.13-531 bu.kozijn glas vrv: dubbelglas HR++ 31.46.52-076 bu.kozijn afw: vlg.alk.dekverf 31.48.13-611 bu.kozijn rand: vrv.raamdorpel buitenwandafwerkingen

1D 21

31

41

m2 gevel 1,00 0,45 0,45 0,45

m2 m2 m2

5,81 16,67 71,44

2,62 32,15

0,55 0,01 0,11 0,11 0,46 0,55 0,05

m2 st st st m2 m2 m

5,81 651,01 243,52 121,13 77,38 22,25 43,70

3,20 8,90 26,62 13,24 35,54 12,24 2,00

0,55

1D

136,50


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie II verbeteren RII.5 50% nieuwe kozijnen en deuren 1E Binnenwanden 22 binnenwandafbouwconstructies 22.10.00-211 separatie slp: lichte steenachtige wand (gips) 22.13.25-883 separatie: metal-stud 100mm (-10dB/30min wbdbo) 22.13.25-885 separatie: metal-stud 125mm (-0dB/60min wbdbo) binnenwandopeningen 32.31.00-012 bi.kozijn slp: deurkozijn incl. deur 32 32.31.25-124 bi.kozijn: deurkoz. hout (2.400 hg) 32.32.20-313 bi.kozijn deur aan: stomp brd.hnrtvul (2.315 hg) 32.32.20-373 bi.kozijn deur aan: stomp fin.spnvul. (2.315 hg) 32.32.20-553 bi.kozijn deur aan: schuifdeur (2.315 hg) 32.32.20-825 bi.kozijn deur aan: schuif- en/of vouwwand (basis) 32.35.20-521 bi.kozijn glas aan: enkel glas 4 mm 32.35.20-641 bi.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gehard 32.35.20-644 bi.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd 32.38.20-391 bi.kozijn rand: aan.dorpel holonite 32.38.25-911 bi.kozijn rand: platstuk drm. 42 32.38.25-912 bi.kozijn rand: architr+pltst 32.41.25-121 bi.kozijn kozijn: meranti 32.36.52-176 bi.kozijn afw: vlg.alk.dekverf binnenwandafwerkingen 42.11.00-061 binnenwand afw: slp.wandtegels 42.11.25-262 binnenwand afw: tegelwerk afm. 150x150mm 42.11.25-282 binnenwand afw: behang (schuimvinyl) 42.16.20-011 binnenwand rand: aan.plinten (hout) 1E RII.6 nw.vloerbedekking en plaatselijk repareren dekvloer 1F Vloeren 23 vloerafbouwconstructies 33 vloeropeningen

43 43.21.00-041 43.21.00-061 43.21.00-081 43.21.15-041 43.21.20-045 43.21.20-111 43.21.20-122 43.21.20-126 43.21.25-062

bouwkosten 1,00

0,47

0,25

1,70

0,05 0,04 0,00 0,05 0,01 0,00 0,00 0,03 0,01 0,00 0,00 0,00 0,10 0,01 0,06 0,25 0,15 0,15 1,50 0,50

m2 m2 m2

19,38 61,09 93,17

0,90 2,56 0,43

st st st st st st m2 m2 m2 m m m m2 m2

9,69 108,70 301,76 458,13 681,52 331,28 60,47 16,03 23,96 41,25 3,51 20,78 155,13 27,13

0,47 3,35 1,70 0,25 10,60 0,54 0,07 0,11 0,17 0,36 0,21 9,21 6,89

m2 m2 m2 m

15,50 42,93 18,14 4,21

2,37 6,57 27,13 2,10 76,00

1,00 -

vloerafwerkingen vloerafw: slp.cementdekvloer vloerafw: slp.dhg.vloertegels vloerafw: slp. elastiche vloerbedekking vloerafw: rep.cementdekvloer vloerafw.aan: cementdekvloer D20 dik 50mm vloerafw.aan: elastische vloerbedekking linoleum vloerafw.aan: zachte vloerbedekking getuft tapijt vloerafw.aan: schoonloopmat vloerafw: mpr.dhg.vloertegels afm. 150x150mm

0,95 0,05 0,87 0,03 0,79 0,09 0,01 0,05

m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2

9,69 19,37 11,62 33,40 12,58 30,96 39,92 73,98 55,00

0,98 10,13 1,07 24,58 3,50 0,39 2,78

1F

43,42 RII.7 trappen bekleden, hekken schilderen Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies 24.10.15-211 bi.trap rep: vervangen traptrede hout 24.10.17-211 bi.trap: reiniging trappen en bordessen balustrades en leuningen 34.11.52-276 traphek afw: vlg.alk.dekverf

1G 24

34

44 44.12.52-176

1,00 0,01 0,01 0,01

m2 m2

88,73 22,48

1,21 0,31

0,04

m

18,99

0,69

0,01

m2

27,14

0,37

0,04

0,01

trap- en hellingafwerkingen trap afw: vlg.alk.dekverf

1G

2,58 RII.8 80% nieuwe plafonds Plafonds plafondafwerkingen 45.10.00-111 plafond: slp.plafondhangers 45.21.20-121 plafond aan: stukw. op gipsplaat 45.21.20-411 plafond aan: multiplex op rachels 45.23.25-711 plafond: systeemplaf. vlakke plaat 45.26.52-191 plafond afw: vlg.struc.muurv.

1H 45

1,00 0,94 0,75 0,02 0,01 0,45 0,34

m2 m2 m2 m2 m

3,88 57,53 106,19 44,97 16,79

2,91 0,87 0,80 20,29 5,68

1H

30,55 RII.9 20% nw. W-instal vloeistof, gas W-installaties: vloeistof en gas afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen 52.21.00-011 bi.riolering: slp.leidingen 52.21.20-111 bi.riolering aan: grondl.125mm (PVC) 52.21.20-121 bi.riolering aan: grondl.110mm (PVC) 52.21.20-131 bi.riolering aan: grondl. 75mm (PVC) 52.21.20-241 bi.riolering aan: afvoer 50mm (PVC) water-installatie 53.20.00-011 waterinstall: slp.leidingen 53.20.20-121 water-distributie: buisleiding koper 15 mm gassen 54.10.00-011 gasinstall: slp.leidingen 54.10.20-121 gas-distributie aan: leiding 27mm

2A 51 52

53

54

1,00 0,29 0,06 0,00 0,02 0,01 0,01

m m m m m

3,87 56,46 46,74 38,66 17,92

0,22 0,25 0,87 0,45 0,18

0,04 0,04

m m

3,88 36,37

0,14 1,35

0,00 0,00

m m

3,88 36,50

0,02 0,17

0,19

0,02

2A

3,66


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie II verbeteren RII.10 W-instal klimaat CV aanpassen, LB toevoegen 2B Installatie werktuigbouwkundig: klimaatinstallaties 55 klimaatinstallatie: koeling 55.21.20-112 koude-opwekking: single split unit 8 kW (1 ruimte) 56 klimaatinstallatie: warmte-opwekking 56.21.25-123 CV.: ketel etc. HR 40kW 56.21.25-822 CV doorvoer: platdak comb.gesl.sys. 56.24.20-211 CV warmtepomp: lucht/water warmtepomp 56.50.25-111 CV: verdeler/verzamelaar (groep 70-200 kW) 56.51.25-371 CV warmte-distributie: buisleiding koper 15-22mm 56.51.25-381 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1/2" - 3/4" 56.51.25-384 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1" - 1 1/2" 56.51.25-391 CV warmte-distributie: vlampijp DN 40-65 56.51.25-394 CV warmte-distributie: vlampijp DN 80-150 56.51.25-711 CV warmte-distributie: leidingisolatie 56.61.20-311 CV warmte-eindunit aan: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.20-321 CV warmte-eindunit aan: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-311 CV warmte-eindunit: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.25-321 CV warmte-eindunit: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-341 CV warmte-eindunit: convector (plint) cap. 1.2 kW 56.61.25-411 CV warmte-eindunit: vloerverw. 24 m2 cap. 1.9 kW 57 klimaatinstallatie: luchtbehandeling 57.51.25-111 LB-centraal: mech.afzuiging ventilatorunit 57.51.25-712 LB-centraal: platdak ventilatiekap 125mm 57.52.25-111 LB-centraal: LBK cap. 2.500-7.500 m3/uur 57.52.25-112 LB-centraal: LBK cap. 10.000-20.000 m3/uur 57.62.25-211 LB-centraal: kanalen rond 125-200 mm 57.62.25-212 LB-centraal: kanalen vierkant 200-400 mm 57.62.25-213 LB-centraal: kanalen vierkant 400-1.200 mm 57.72.25-531 LB-centraal: inblaas- en afzuigrooster 58 regeling klimaat en sanitair 58.20.20-111 regelinstallaties (per m2 bvo) 2B RII.11 E-instal uitbreiden 2C Installatie elektrotechnisch: energievoorziening, verlichting 61 centrale elektrotechnische voorzieningen 61.20.20-121 aarding: ringleiding fundering 61.20.20-141 aarding: aarding badkamer/douche 61.30.20-121 kanalisatie: kabelgoot breed 200-270 mm 61.30.20-221 kanalisatie: kabelladder breed 400 mm 61.30.20-512 kanalisatie: wandgoot 170mm 61.40.25-111 elektra aan: hoofdverdeelkast (> 1kV) 61.40.25-211 elektra aan: voeding hoofdverdeelkast (2x100m/st) 61.50.25-113 elektra aan: verdeelkast 15 groeps (150lp/250cd) 61.50.25-211 elektra aan: voeding verdeelkast (40 m/st) 62 krachtstroom 63 verlichting 63.11.25-331 63.11.25-332 63.11.25-341 63.12.25-132 63.12.25-231 63.12.25-232 63.15.25-652 63.15.25-661 63.21.25-111 63.21.25-121

bouwkosten 1,00 st

602,32

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 -

-


2.874,97 178,54 2.874,97 1.465,00 13,23 36,58 61,17 59,66 103,41 10,62 269,74 372,90 238,14 338,15 281,48 714,16

5,75 0,18 1,15 1,47 0,06 1,68 0,52 0,34 1,41 -

-

0,00 0,01 0,00 0,00 0,43 0,02 0,01 0,19


354,84 56,59 8.251,83 28.489,89 68,10 122,30 232,57 101,96

0,36 0,52 16,81 29,01 29,21 2,55 2,54 19,31

m2

53,73

1,00

1,00

1,00 -

112,86

1,00 1,00 0,00 0,00


13,98 116,82 42,17 42,16 74,88 3.011,84 13.311,00 2.056,70 388,38

0,82 0,16

0,03 0,02 0,00 0,00 0,01 0,00 0,02 0,01 0,00 0,00


53,08 58,52 92,42 147,77 128,80 169,73 171,06 125,59 162,63 162,63

1,57 1,09 0,04 0,01 0,91 0,01 3,27 1,46 0,23 0,64

1,00 1,00

elektra: wandcontactdoos enkel randaarde elektra: wandcontactdoos dubbel randaarde elektra: wandcontactdoos 380V elektra: lichtpunt + 2-polige wisselschakelaar elektra: lichtpunt + bewegingsmelder elektra: lichtpunt + schemerschakelaar elektra: bol-armatuur (extra) elektra: lijn-armatuur (basis) elektra: noodverlichtingsarmatuur elektra: vluchtwegaanduiding

2C

10,21 RII.12 E-instal comm.uitbreiden Installatie elektrotechnisch: communicatie, beveiliging communicatie 64.11.25-432 communicatie: deurintercom 64.21.25-611 communicatie: audio installatie 64.41.25-111 communicatie: universeel netwerk cat. 6 / aansl. 64.60.25-021 communicatie: centrale antenne aansl. (per aansl.) beveiliging 65.11.20-222 beveiliging aan: rookmelder (lichtnet/accu) 65.12.20-431 beveiliging aan: brandslaghaspel 65.12.20-432 beveiliging aan: handblusapparaat 65.21.20-111 beveiliging: meld-/detectiesyst: telef.doormelding 65.21.20-121 beveiliging: meld-/detectiesyst: extra 8 groepen 65.21.20-131 beveiliging: meld-/det.syst: noodoproep - meldpost 65.22.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: brand- rookmelder 65.22.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: brand geluid-alarm 65.22.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: brand flitslicht 65.22.20-371 beveiliging: meld-/det.syst: kleefmagneet(branddr) 65.23.20-211 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak deurmelder 65.23.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak bew.melder 65.23.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak geluid-alarm 65.23.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak flitslicht

2D 64

65

1,00 1,00 0,03 -

st m2 st st

262,61 6.016,36 215,00 236,62

7,27 -

0,03 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,02 0,00 0,02 0,02 0,00 0,00

st st st st st st st st st st st st st st

81,08 455,32 213,53 1.739,00 497,50 5.551,10 281,55 163,00 163,00 163,00 306,01 230,63 162,74 162,74

2,07 0,50 0,16 0,64 0,18 2,03 0,10 2,44 2,98 0,50 6,82 3,62 0,24 0,12

1,00

2D

29,66


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie II verbeteren RII.13 Bestaande liftkooi vernieuwen 2E Installatie lift/transport 66 transport; liften 66.11.13-111 lift vrv.: liftinstall. 6-8 pers. (cab.+machine) 66.11.13-119 lift vrv.: meer/minder per stop 66.11.20-211 lift aan: heftableau voor personen/goederen 2E RII.14 vaste inrichting 20% kk+sanit. 3A Vaste inrichtingen 71 vaste verkeersvoorzieningen 71.10.20-011 geleidingselement: bewegwijzeringsborden 71.21.20-051 meubilering: postkasten 71.21.20-211 meubilering: balie (stelpost) 72 vaste gebruikersvoorzieningen 73 vaste keukenvoorzieningen 73.12.25-029 keukeninr: stelpost 74 vaste sanitaire voorzieningen 74.11.00-011 sanitair: slp.toestellen 74.11.20-121 sanitair aan: wastafelcombi (basis) 74.11.20-311 sanitair aan: toiletcombi (extra) 75 vaste onderhoudsvoorzieningen 76 vaste opslagvoorzieningen 3A 5A 99 99.10.25-011 99.10.25-012


bouwkosten 1,00 1,00 0,67 1,33 0,33

st st st

41.160,93 4.704,11 23.147,14

27.440,62 6.272,14 7.715,71 41.428,47

1,00 -

st st st

18,00 129,25 3.011,62

-

0,00

st

3.803,00

1,52

0,00 0,00 0,01

st st st

19,38 377,44 874,46

0,05 1,26 5,83

1,00 1,00

8,66 1,00 1,00 1,00 1,00

5A

m2 m2 m2

6,77 6,78

6,77 6,78 13,55


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie III vervangen elementen / herindelen

bouwkosten

RIII.1 nieuwe liftput Fundering bodemvoorzieningen 11.10.20-061 grondwerk kleinschalig

1A 11

13 13.26.20-211 13.26.20-212 16

17 17.22.25-101 17.22.25-452

m2 bebouwd (10 m2 per lift) 1,00 1,00

vloeren op grondslag liftput: wand 250 mm dik liftput: vloer 250 mm dik funderingsconstructies

paalfunderingen fundering: stalenbuispaal (algemeen) heistelling fundering: stalenbuispaal diam. 219 mm lengte 12 m

0,88

m3

prijs/ehd. 50,38

44,08

1,50 0,60

m2 m2

174,48 129,45

261,72 77,67

0,10 0,40

st st

580,83 940,50

58,08 376,20

1,00

1A

817,75

21

RIII.2 nieuwe (tussen-)vloer Skelet buitenwanden

22

binnenwanden

0,20

vloeren vrijdr.vloer aan: hsb I-liggers<6m>

0,85

daken

0,74

hoofddraagconstructies staalconstructie u-bouw staalconstructie u-bouw: brandwerend bekleden

1,00

1B

23 23.21.20-206

27

28 28.11.20-211 28.11.20-217

m2 BVO-gemeten vloer 1,00 0,37

0,85

m2

0,01 ton 0,05 m2

102,11

86,79

2.797,12 85,19

27,97 4,26

1B

119,02 RIII.3 nw. bedekking, isolatie, randen Daken dakafbouwconstructies 27.00.70-021 dakrandconstr.: rolsteiger tpv bestaand element 27.11.00-111 dakrandconst.slp: boeiboord+trim 27.11.13-512 dakrandconst.vrv: daktrim alu. 27.11.20-111 dakrandconst.aan: boeiboord vlak exclusief trim 27.11.20-512 dakrandconst.aan: daktrim alu. 27.11.52-011 dakrandconst.afw: vlg.dekk.bts 27.17.52-011 dak/luifel afbouw: vlg.dekk.beits. dakopeningen

1C 27

37

47 47.11.00-061

dakafwerkingen dakafw: slp.bit.dakbed.+grind

47.11.20-363 47.11.20-567 47.17.13-712

dak-voorz: stnwol isolatie (Rc=3,5) dakafw.aan: 2-laags bit. dakb. (mech. bevest.) dakaansl: vrv.lood (bu.blad)

1,00 1,00 0,40 0,14 0,14 0,14 0,14 0,13

m2 m m m m m2 m2

5,81 5,81 30,78 52,62 26,91 19,48 17,71

2,30 0,81 4,31 7,37 3,77 2,23

1,00

m2

9,69

9,69

0,90 1,00 0,07

m2 m2 m

27,95 33,32 56,55

25,16 33,32 4,09

-

1,00

1C

93,05 RIII.4 isolatie gevels + nw. kozijnen Gevels buitenwandafbouwconstructies 21.00.70-021 gevel gesloten: rolsteiger tpv bestaand element 21.10.17-211 gevelwand: gevelreiniging 42.10.25-883 voorzetw: metal-stud 165mm (Rc=3,5) buitenwandopeningen 31.00.70-021 bu.kozijn: rolsteiger tpv bestaand element 31.40.00-112 bu.kozijn slp: kozijn incl.deur+raam 31.40.20-121 bu.kozijn kozijn aan: meranti in bestaande gevel 31.42.25-122 bu.kozijn deur: tuin-/balkondeur meranti 31.43.25-121 bu.kozijn raam: draairaam meranti 31.43.25-125 bu.kozijn raam: klepraam meranti 31.45.25-531 bu.kozijn glas aan : dubbelglas HR++ 31.48.20-911 bu.kozijn rand: aan.platstuk drm. 31.48.25-211 bu.kozijn rand: vensterbank 31.48.25-612 bu.kozijn rand: waterslag alu. 150mm diep 31.48.25-711 bu.kozijn rand: deurdorpel hardst 31.49.25-221 bu.kozijn zonwering: rolscherm + elek.bediening

1D 21

31

41

buitenwandafwerkingen

1,00

0,45

0,45 0,45

m2 m2 m2

5,81 16,67 71,44

2,62 32,15

0,55 0,55 0,55 0,01 0,11 0,11 0,46 0,65 0,24 0,24 0,02 0,14

m2 m2 m2 st st st m2 m m m m m2

5,81 23,25 273,71 569,64 200,90 104,47 66,85 3,51 35,20 49,88 92,24 174,90

3,20 12,79 150,54 7,46 21,96 11,42 30,52 2,28 8,54 12,10 2,11 25,35

0,55

-

-

1D

323,03


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie III vervangen elementen / herindelen RIII.5 herindeling wanden 1E Binnenwanden 22 binnenwandafbouwconstructies 22.10.00-211 separatie slp: lichte steenachtige wand (gips) 22.13.25-883 separatie: metal-stud 100mm (-10dB/30min wbdbo) 22.13.25-885 separatie: metal-stud 125mm (-0dB/60min wbdbo) 32 binnenwandopeningen 32.31.00-012 bi.kozijn slp: deurkozijn incl. deur 32.31.25-124 bi.kozijn: deurkoz. hout (2.400 hg) 32.32.20-313 bi.kozijn deur aan: stomp brd.hnrtvul (2.315 hg) 32.32.20-373 bi.kozijn deur aan: stomp fin.spnvul. (2.315 hg) 32.32.20-553 bi.kozijn deur aan: schuifdeur (2.315 hg) 32.32.20-825 bi.kozijn deur aan: schuif- en/of vouwwand (basis) 32.35.20-521 bi.kozijn glas aan: enkel glas 4 mm 32.35.20-641 bi.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gehard 32.35.20-644 bi.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd 32.38.20-391 bi.kozijn rand: aan.dorpel holonite 32.38.25-911 bi.kozijn rand: platstuk drm. 32.38.25-912 bi.kozijn rand: architr+pltst 32.41.25-121 bi.kozijn kozijn: meranti 42 42.11.00-061 42.11.25-262 42.11.25-282 42.16.20-011

bouwkosten 1,00 0,47

0,25

binnenwandafwerkingen binnenwand afw: slp.wandtegels binnenwand afw: tegelwerk afm. 150x150mm binnenwand afw: behang (schuimvinyl) binnenwand rand: aan.plinten (hout)

1,70

0,47 0,42 0,05 0,10 0,02 0,01 0,00 0,06 0,04 0,02 0,02 0,01 0,20 0,02 0,12 0,15 0,15 1,50 0,50

m2 m2 m2

19,38 61,09 93,17

9,01 25,57 4,33

st st st st st st m2 m2 m2 m m m m2

9,69 108,70 301,76 458,13 681,52 331,28 60,47 16,03 23,96 41,25 3,51 20,78 155,13

0,95 6,71 3,39 1,01 21,20 2,15 0,29 0,43 0,35 0,71 0,42 18,42

m2 m2 m2 m

15,50 42,93 18,14 4,21

2,37 6,57 27,13 2,10

1E

133,11 RIII.6 vloerafwerking hoog niveau Vloeren vloerafbouwconstructies vloeropeningen 33.11.20-521 vloeropening: trapgat in bestaande systeemvloer 33.12.20-621 vloeropening rand: aftimmering (complex)

1F 23 33

43 43.21.00-041 43.21.00-061 43.21.00-081 43.21.15-041 43.21.20-045 43.21.20-111 43.21.20-122 43.21.20-126 43.21.25-062

1,00 0,01

vloerafwerkingen vloerafw: slp.cementdekvloer vloerafw: slp.dhg.vloertegels vloerafw: slp. elastiche vloerbedekking vloerafw: rep.cementdekvloer vloerafw.aan: cementdekvloer D20 dik 50mm vloerafw.aan: elastische vloerbedekking linoleum vloerafw.aan: zachte vloerbedekking getuft tapijt vloerafw.aan: schoonloopmat vloerafw: mpr.dhg.vloertegels afm. 150x150mm

0,95

0,01 0,00

m2 m

392,82 171,05

3,98 0,51

0,29 0,10 0,71 0,05 0,29 0,71 0,02 0,01 0,10

m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2

9,69 19,37 11,62 33,40 12,58 30,96 39,92 73,98 55,00

2,76 1,84 8,28 1,59 3,59 22,06 0,95 0,70 5,22

1F

51,48 RIII.7 nieuwe trapppen Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies 24.10.00-241 trap slp: betontrappen 24.11.20-709 bi.trap aan: betontrappen+hek 2.900 hoog balustrades en leuningen 34.11.20-031 traphek aan: metaal 34.11.20-041 traphek aan: glas 34.21.20-022 muurleuning aan: hardhout op smetplank trap- en hellingafwerkingen

1G 24

34

44

1,00 0,03 0,00 0,00

st st

339,00 2.486,86

0,35 2,54

0,01 0,00 0,02

m m m

131,89 481,86 34,60

1,44 0,58 0,84

0,04

1G

5,74 RIII.8 nieuwe plafonds Plafonds plafondafwerkingen 45.10.00-111 plafond: slp.plafondhangers 45.21.20-121 plafond aan: stukw. op gipsplaat 45.21.20-411 plafond aan: multiplex op rachels 45.21.25-293 plafond: spuitwerkplafond 45.23.25-711 plafond: systeemplaf. vlakke plaat

1H 45

1,00 0,94 0,94 0,02 0,01 0,34 0,56

m2 m2 m2 m2 m

3,88 57,53 106,19 5,91 44,97

3,64 1,08 1,00 2,00 25,36

1H

33,09 RIII.9 nw. W-instal vloeistof, gas W-installaties: vloeistof en gas afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen 52.21.00-011 bi.riolering: slp.leidingen 52.21.20-111 bi.riolering aan: grondl.125mm (PVC) 52.21.20-121 bi.riolering aan: grondl.110mm (PVC) 52.21.20-131 bi.riolering aan: grondl. 75mm (PVC) 52.21.20-241 bi.riolering aan: afvoer 50mm (PVC) water-installatie 53.20.00-011 waterinstall: slp.leidingen 53.20.20-121 water-distributie: buisleiding koper 15 mm gassen 54.10.00-011 gasinstall: slp.leidingen 54.10.20-121 gas-distributie aan: leiding 27mm

2A 51 52

53

54

1,00 0,29 0,29 0,02 0,09 0,06 0,05

m m m m m

3,87 56,46 46,74 38,66 17,92

1,12 1,24 4,34 2,24 0,92

0,19 0,19

m m

3,88 36,37

0,72 6,76

0,02 0,02

m m

3,88 36,50

0,09 0,84

0,19

0,02

2A

18,28


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie III vervangen elementen / herindelen RIII.10 nieuwe W-instal klimaat 2B Installatie werktuigbouwkundig: klimaatinstallaties 55 klimaatinstallatie: koeling 55.21.20-112 koude-opwekking: single split unit 8 kW (1 ruimte) 56 klimaatinstallatie: warmte-opwekking 56.21.25-123 CV.: ketel etc. HR 40kW 56.21.25-822 CV doorvoer: platdak comb.gesl.sys. 56.24.20-211 CV warmtepomp: lucht/water warmtepomp 56.50.25-111 CV: verdeler/verzamelaar (groep 70-200 kW) 56.51.25-371 CV warmte-distributie: buisleiding koper 15-22mm 56.51.25-381 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1/2" - 3/4" 56.51.25-384 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1" - 1 1/2" 56.51.25-391 CV warmte-distributie: vlampijp DN 40-65 56.51.25-394 CV warmte-distributie: vlampijp DN 80-150 56.51.25-711 CV warmte-distributie: leidingisolatie 56.61.20-311 CV warmte-eindunit aan: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.20-321 CV warmte-eindunit aan: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-311 CV warmte-eindunit: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.25-321 CV warmte-eindunit: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-341 CV warmte-eindunit: convector (plint) cap. 1.2 kW 56.61.25-411 CV warmte-eindunit: vloerverw. 24 m2 cap. 1.9 kW 57 klimaatinstallatie: luchtbehandeling 57.51.25-111 LB-centraal: mech.afzuiging ventilatorunit 57.51.25-712 LB-centraal: platdak ventilatiekap 125mm 57.52.25-111 LB-centraal: LBK cap. 2.500-7.500 m3/uur 57.52.25-112 LB-centraal: LBK cap. 10.000-20.000 m3/uur 57.62.25-211 LB-centraal: kanalen rond 125-200 mm 57.62.25-212 LB-centraal: kanalen vierkant 200-400 mm 57.62.25-213 LB-centraal: kanalen vierkant 400-1.200 mm 57.72.25-531 LB-centraal: inblaas- en afzuigrooster 58 regeling klimaat en sanitair 58.20.20-111 regelinstallaties (per m2 bvo) 2B RIII.11 E-instal vernieuwen 2C Installatie elektrotechnisch: energievoorziening, verlichting 61 centrale elektrotechnische voorzieningen 61.20.20-121 aarding: ringleiding fundering 61.20.20-141 aarding: aarding badkamer/douche 61.30.20-121 kanalisatie: kabelgoot breed 200-270 mm 61.30.20-221 kanalisatie: kabelladder breed 400 mm 61.30.20-512 kanalisatie: wandgoot 170mm 61.40.25-111 elektra aan: hoofdverdeelkast (> 1kV) 61.40.25-211 elektra aan: voeding hoofdverdeelkast (2x100m/st) 61.50.25-113 elektra aan: verdeelkast 15 groeps (150lp/250cd) 61.50.25-211 elektra aan: voeding verdeelkast (40 m/st) 62 krachtstroom 63 verlichting 63.11.25-331 63.11.25-332 63.11.25-341 63.12.25-132 63.12.25-231 63.12.25-232 63.15.25-652 63.15.25-661 63.21.25-111 63.21.25-121

bouwkosten 1,00 1,00 0,03

st

602,32

18,07

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,10 0,10 0,04 0,02 0,46 0,00 0,01 0,00 0,00 0,01 0,01


2.874,97 178,54 2.874,97 1.465,00 13,23 36,58 61,17 59,66 103,41 10,62 269,74 372,90 238,14 338,15 281,48 714,16

5,75 0,18 1,15 1,47 0,05 3,66 6,12 2,39 2,07 4,89 0,12 3,36 1,05 0,68 2,81 6,43

0,00 0,01 0,00 0,00 0,43 0,02 0,01 0,19


354,84 56,59 8.251,83 28.489,89 68,10 122,30 232,57 101,96

0,36 0,52 16,81 29,01 29,21 2,55 2,54 19,31

0,34

m2

53,73

18,27

1,00

1,00

1,00 178,80 1,00 1,00 0,00 0,02 0,01 0,07 0,00 -


13,98 116,82 42,17 42,16 74,88 3.011,84 13.311,00 2.056,70 388,38

0,35 0,76 0,42 5,24 4,11 -

0,15 0,09 0,00 0,00 0,04 0,00 0,10 0,06 0,01 0,02


53,08 58,52 92,42 147,77 128,80 169,73 171,06 125,59 162,63 162,63

7,84 5,45 0,20 0,05 4,56 0,06 16,37 7,30 1,13 3,21

1,00 1,00


2C

57,06 RIII.12 E-instal comm.vernieuwen Installatie elektrotechnisch: communicatie, beveiliging communicatie 64.11.25-432 communicatie: deurintercom 64.21.25-611 communicatie: audio installatie 64.41.25-111 communicatie: universeel netwerk cat. 6 / aansl. 64.60.25-021 communicatie: centrale antenne aansl. (per aansl.) beveiliging 65.11.20-222 beveiliging aan: rookmelder (lichtnet/accu) 65.12.20-431 beveiliging aan: brandslaghaspel 65.12.20-432 beveiliging aan: handblusapparaat 65.21.20-111 beveiliging: meld-/detectiesyst: telef.doormelding 65.21.20-121 beveiliging: meld-/detectiesyst: extra 8 groepen 65.21.20-131 beveiliging: meld-/det.syst: noodoproep - meldpost 65.22.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: brand- rookmelder 65.22.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: brand geluid-alarm 65.22.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: brand flitslicht 65.22.20-371 beveiliging: meld-/det.syst: kleefmagneet(branddr) 65.23.20-211 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak deurmelder 65.23.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak bew.melder 65.23.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak geluid-alarm 65.23.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak flitslicht

2D 64

65

1,00 1,00 0,00 0,00 0,03 0,00

st m2 st st

262,61 6.016,36 215,00 236,62

0,15 1,17 7,27 0,92

0,03 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,02 0,00 0,02 0,02 0,00 0,00


81,08 455,32 213,53 1.739,00 497,50 5.551,10 281,55 163,00 163,00 163,00 306,01 230,63 162,74 162,74

2,07 0,50 0,16 0,64 0,18 2,03 0,10 2,44 2,98 0,50 6,82 3,62 0,24 0,12

1,00

2D

31,90


bijlage 2c


Maatregel: Renovatie III vervangen elementen / herindelen RIII.13 Nieuwe lift 2E Installatie lift/transport 66 transport; liften 66.11.20-111 lift aan: liftinstall. 6-8 pers. (cab.+machine) 66.11.20-119 lift aan: meer/minder per stop 66.11.20-211 lift aan: heftableau voor personen/goederen 2E RIII.14 vaste inrichting 3A Vaste inrichtingen 71 vaste verkeersvoorzieningen 71.10.20-011 geleidingselement: bewegwijzeringsborden 71.21.20-051 meubilering: postkasten 71.21.20-211 meubilering: balie (stelpost) 72 vaste gebruikersvoorzieningen 73 vaste keukenvoorzieningen 73.12.25-029 keukeninr: stelpost 74 vaste sanitaire voorzieningen 74.11.00-011 sanitair: slp.toestellen 74.11.20-121 sanitair aan: wastafelcombi (basis) 74.11.20-311 sanitair aan: toiletcombi (extra) 75 vaste onderhoudsvoorzieningen 76 vaste opslagvoorzieningen 3A 5A 99 99.10.25-011 99.10.25-012


bouwkosten 1,00 1,00 0,67 1,33 0,33

st st st

35.280,80 4.410,10 23.147,14

23.520,53 5.880,13 7.715,71 37.116,38

1,00 1,00 0,01 0,00 0,00

st st st

18,00 129,25 3.011,62

0,18 0,05 0,38

0,00

st

3.803,00

7,61

0,01 0,02 0,03

st st st

19,38 377,44 874,46

0,27 6,29 29,15

1,00 1,00

43,94 1,00 1,00 1,00 1,00

5A

m2 m2 m2

6,77 6,78

6,77 6,78 13,55


bijlage 2d

bijlage 4


Maatregel: Uitbreiding nieuwbouw aan bestaand

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde)

Uitbreiding.1 fundering Fundering bodemvoorzieningen 11.10.20-061 grondwerk kleinschalig 11.10.25-011 grondwerk: gesloten grondbalans (+ 17% nw.zand) vloeren op grondslag 13.26.20-211 liftput: wand 250 mm dik 13.26.20-212 liftput: vloer 250 mm dik funderingsconstructies 16.12.25-211 fundering: gevelbalk paalfund. 350x500 (eps kist) 16.12.25-221 fundering: bouwm.balk paalfnd. 450x500 (eps kist) paalfunderingen 17.12.25-101 fundering: mortelschroefpaal (alg.) heistelling 17.12.25-234 fundering: mortelschroefp. diam. 350 mm lengte 8 m

1A 11

13

16

17

m2 bebouwd 1,00 1,00

prijs/ehd. 0,12 m3 0,50 m3

0,01 0,01 0,00

m2 m2

1,00 0,12 m 0,23 m 1,00 0,01 st 0,05 st

1A

Uitbreiding.2 skelet Skelet buitenwanden 21.22.25-354 gevel-bi.blad: kzst E150 21.22.25-355 gevel-bi.blad: kzst E214 21.23.20-136 gevel-bi.blad aan: hsb dragend (Rc=5,0) binnenwanden 22.21.25-354 bin.wand: kzst E150 22.21.25-355 bin.wand: kzst E214 vloeren 23.21.25-336 vrijdr.vloer bg: ribcassettevloer <6m> (Rc=4,0) 23.21.25-617 vrijdr.vloer: et. kanaalplaat<7m> 23.21.25-716 vrijdr.vloer: et. breedplaat<6m> daken 27.21.20-286 dakconstr.aan: hsb I-liggers<6m> 27.21.25-515 dakconstr.: stalenprofielplaat<5m> 27.21.25-617 dakconstr.: kanaalplaat<7m> hoofddraagconstructies 28.11.20-211 staalconstructie u-bouw 28.11.20-217 staalconstructie u-bouw: brandwerend bekleden

1B 21

22

23

27

28

m2 bruto vloeroppervlakte 1,00 0,37 0,19 0,17 0,01

m2 m2 m2

0,09 0,11

m2 m2

0,67 0,21 0,02

m2 m2 m2

0,37 0,37

m2 m2 m2

0,02 0,03

ton m2

0,05 0,05

m m

61,57 25,47

2,83 1,17

0,09

m

25,47

2,29

0,02 0,04

m2 m2

-

0,85 0,05 0,94

m2 m2 m2

12,46 7,63

0,20

0,90

0,74

1,00

1B Uitbreiding.3 daken Daken dakafbouwconstructies 27.11.20-112 dakrandconst.aan: overstek 250 mm exclusief trim 27.11.20-512 dakrandconst.aan: daktrim alu.

1C 27

27.11.25-012

37

47.11.20-465 47.11.20-591 47.11.20-686 47.17.20-711

dakaansl: lood (bu.blad bst.wrk)

47

1,00

dakrandconst: dakrand alu. (zonder boeiboord)

dakopeningen daklicht aan: kunststof afm. 1.000x1.000mm daklicht aan: lichtstraat 1.000-3.000 mm breed dakafwerkingen dak-voorz: stnwol afschot/iso. (Rc=5,0) dakafw.aan: dreentegels dakafw.aan: kunst. bedekk. vol.gekl. (bit.best.)

37.21.20-012 37.21.20-112

1,00

0,06 -

0,94

0,09 m

-

0,59 7,17 -

1C

14,05 Uitbreiding.4 gevels Gevels buitenwandafbouwconstructies 21.11.25-114 spouwmuurisolatie steenwol Rc=4,0 21.12.20-116 gevel-bu.blad: bakst.(zonder isol.) 21.13.25-224 gevel-bu.blad: buitenisolatie (Rc=4,0) buitenwandopeningen 31.41.25-121 bu.kozijn kozijn: meranti 31.42.25-121 bu.kozijn deur: entreedeur meranti 31.42.25-122 bu.kozijn deur: tuin-/balkondeur meranti 31.43.25-121 bu.kozijn raam: draairaam meranti 31.43.25-122 bu.kozijn raam: draaikiepraam meranti 31.45.20-425 bu.kozijn paneel aan: kunststof 31.45.25-531 bu.kozijn glas aan : dubbelglas HR++ 31.45.25-643 bu.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gelaagd 31.45.25-644 bu.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd 31.48.20-911 bu.kozijn rand: aan.platstuk drm. 31.48.25-211 bu.kozijn rand: vensterbank 31.48.25-612 bu.kozijn rand: waterslag alu. 150mm diep 31.48.25-751 bu.kozijn rand: deurdorpel beton 31.49.25-221 bu.kozijn zonwering: rolscherm + elek.bediening buitenwandafwerkingen 41.12.20-311 gevelwand afw: red cedar op rachels

1D 21

31

41

1,00 0,77 0,62 0,62 0,15

m2 m2 m2

20,82

3,20

0,23 0,01 0,00 0,05 0,04 0,04 0,17 0,04 0,09 0,34 0,13 0,13 0,01 0,12

m2 st st st st m2 m2 m2 m2 m m m m m2

58,76 187,99 204,73 62,33 74,60 10,67 17,32

13,56 1,13 0,61 3,18 3,13 0,45 2,00

m2

-

-

0,23 0,01 0,00 0,05 0,04 0,04 0,34 0,13 0,13 0,01 0,7 -

1D

27,26


bijlage 4


Maatregel: Uitbreiding nieuwbouw aan bestaand Uitbreiding.5 binnenwanden 1E Binnenwanden 22 binnenwandafbouwconstructies 22.13.25-883 22.13.25-885 32 32.31.25-124 32.32.20-313 32.32.20-373 32.32.20-553 32.32.20-825 32.35.20-521 32.35.20-641 32.35.20-644 32.38.20-391 32.38.25-911 32.38.25-912 32.41.25-121 42

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 0,47

separatie: metal-stud 100mm (-10dB/30min wbdbo) separatie: metal-stud 125mm (-0dB/60min wbdbo) binnenwandopeningen

0,42 0,05

m2 m2

-

-

0,02 0,01 0,00 0,06 0,04 0,02 0,02 0,01 0,20 0,02 0,12

st st st st st m2 m2 m2 m m m m2

12,28 12,28 35,59 1,93 3,02

0,27 0,09 0,05 0,04 0,36

0,15 0,05 1,50

m2 m2 m2

23,26

34,79

0,25

bi.kozijn: deurkoz. hout (2.400 hg) bi.kozijn deur aan: stomp brd.hnrtvul (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: stomp fin.spnvul. (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: schuifdeur (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: schuif- en/of vouwwand (basis) bi.kozijn glas aan: enkel glas 4 mm bi.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gehard bi.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd bi.kozijn rand: aan.dorpel holonite bi.kozijn rand: platstuk drm. bi.kozijn rand: architr+pltst bi.kozijn kozijn: meranti binnenwandafwerkingen

42.11.25-262 42.11.25-263 42.11.25-282

-

1,70

binnenwand afw: tegelwerk afm. 150x150mm binnenwand afw: tegelwerk afm. 100x200mm binnenwand afw: behang (schuimvinyl)

1E

35,61 Uitbreiding.6 vloeren afwerking Vloeren vloerafbouwconstructies vloeropeningen 33.12.20-611 vloeropening rand: aftimmering (eenvoudig) 33.12.20-621 vloeropening rand: aftimmering (complex) 33.21.20-325 vloeropening aan: matrand+luik afm. 400x600mm vloerafwerkingen 43.21.20-047 vloerafw.aan: cementdekvloer D20 dik 70mm 43.21.20-051 vloerafw.aan: zwevende cementdekvloer op isolatie 43.21.20-111 vloerafw.aan: elastische vloerbedekking linoleum 43.21.20-122 vloerafw.aan: zachte vloerbedekking getuft tapijt 43.21.20-126 vloerafw.aan: schoonloopmat 43.21.25-061 vloerafw: mpr.dhg.vloertegels afm. 100x100mm

1F 23 33

43

1,00 0,01

0,95

0,01 0,00 0,00 0,71 0,24 0,71 0,02 0,01 0,24

m m st

1,55 9,28 -

0,01 0,02 -

m2 m2 m2 m2 m2 m2

34,08 48,91 -

0,81 0,46 -

1F

1,30 Uitbreiding.7 trappen Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies 24.11.20-709 bi.trap aan: betontrappen+hek 2.900 hoog 24.11.25-309 bi.trap: stalentrappen+hek 2.900 hoog balustrades en leuningen 34.11.20-031 traphek aan: metaal 34.11.20-041 traphek aan: glas 34.21.20-022 muurleuning aan: hardhout op smetplank trap- en hellingafwerkingen

1G 24

34

44

1,00 0,01 0,00 0,00

st st

38,69 38,69

0,01 0,00

0,01 0,00 0,02

m m m

7,74 1,55

0,08 0,04

0,04

0,01

1G

0,14 Uitbreiding.8 plafonds Plafonds plafondafwerkingen 45.21.20-121 plafond aan: stukw. op gipsplaat 45.21.20-411 plafond aan: multiplex op rachels 45.21.25-293 plafond: spuitwerkplafond 45.23.25-711 plafond: systeemplaf. vlakke plaat

1H 45

1,00 0,94 0,02 0,01 0,34 0,56

m2 m2 m2 m2

1H

51 52

0,09 0,47 1,62 2,18

Uitbreiding.9 W-instal vloeistof, gas W-installaties: vloeistof en gas afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen

2A

4,79 49,88 4,79 -

52.21.20-111 52.21.20-121 52.21.20-131 52.21.20-241 53.20.20-121

bi.riolering aan: grondl.125mm (PVC) bi.riolering aan: grondl.110mm (PVC) bi.riolering aan: grondl. 75mm (PVC) bi.riolering aan: afvoer 50mm (PVC) water-installatie water-distributie: buisleiding koper 15 mm

54.10.20-121

gassen gas-distributie aan: leiding 27mm

53

54

1,00 0,29 0,02 0,09 0,06 0,05

m m m m

0,19

m

0,02

m

0,19

0,02

2A

-


bijlage 4


Maatregel: Uitbreiding nieuwbouw aan bestaand Uitbreiding.10 W-instal klimaat 2B Installatie werktuigbouwkundig: klimaatinstallaties 55 klimaatinstallatie: koeling 55.21.20-112 koude-opwekking: single split unit 8 kW (1 ruimte) 56 klimaatinstallatie: warmte-opwekking 56.21.25-123 CV.: ketel etc. HR 40kW 56.21.25-822 CV doorvoer: platdak comb.gesl.sys. 56.24.20-211 CV warmtepomp: lucht/water warmtepomp 56.50.25-111 CV: verdeler/verzamelaar (groep 70-200 kW) 56.51.25-371 CV warmte-distributie: buisleiding koper 15-22mm 56.51.25-381 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1/2" - 3/4" 56.51.25-384 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1" - 1 1/2" 56.51.25-391 CV warmte-distributie: vlampijp DN 40-65 56.51.25-394 CV warmte-distributie: vlampijp DN 80-150 56.51.25-711 CV warmte-distributie: leidingisolatie 56.61.20-311 CV warmte-eindunit aan: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.20-321 CV warmte-eindunit aan: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-311 CV warmte-eindunit: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.25-321 CV warmte-eindunit: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-341 CV warmte-eindunit: convector (plint) cap. 1.2 kW 56.61.25-411 CV warmte-eindunit: vloerverw. 24 m2 cap. 1.9 kW 57 klimaatinstallatie: luchtbehandeling 57.51.25-111 LB-centraal: mech.afzuiging ventilatorunit 57.51.25-712 LB-centraal: platdak ventilatiekap 125mm 57.52.25-111 LB-centraal: LBK cap. 2.500-7.500 m3/uur 57.52.25-112 LB-centraal: LBK cap. 10.000-20.000 m3/uur 57.62.25-211 LB-centraal: kanalen rond 125-200 mm 57.62.25-212 LB-centraal: kanalen vierkant 200-400 mm 57.62.25-213 LB-centraal: kanalen vierkant 400-1.200 mm 57.72.25-531 LB-centraal: inblaas- en afzuigrooster 58 regeling klimaat en sanitair 58.20.20-111 regelinstallaties (per m2 bvo) 2B Uitbreiding.11 E-instal energie 2C Installatie elektrotechnisch: energievoorziening, verlichting 61 centrale elektrotechnische voorzieningen 61.20.20-121 aarding: ringleiding fundering 61.20.20-141 aarding: aarding badkamer/douche 61.30.20-121 kanalisatie: kabelgoot breed 200-270 mm 61.30.20-221 kanalisatie: kabelladder breed 400 mm 61.30.20-512 kanalisatie: wandgoot 170mm 61.40.25-111 elektra aan: hoofdverdeelkast (> 1kV) 61.40.25-211 elektra aan: voeding hoofdverdeelkast (2x100m/st) 61.50.25-113 elektra aan: verdeelkast 15 groeps (150lp/250cd) 61.50.25-211 elektra aan: voeding verdeelkast (40 m/st) 62 krachtstroom 63 verlichting 63.11.25-331 63.11.25-332 63.11.25-341 63.12.25-132 63.12.25-231 63.12.25-232 63.15.25-652 63.15.25-661 63.21.25-111 63.21.25-121

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 1,00 0,03

st

398,21

11,95

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,10 0,10 0,04 0,02 0,46 0,00 0,01 0,00 0,00 0,01 0,01


1.926,31 -

3,85 -

0,00 0,01 0,00 0,00 0,43 0,02 0,01 0,19


252,00 37,41 2.352,95 8.123,69 19,42 29,07

0,26 0,34 4,79 8,27 8,33 5,51

0,34

m2

17,76

6,04

1,00

1,00

1,00 49,34 1,00 1,00 0,08 0,00 0,02 0,01 0,07 0,00 0,00


7,37 -

0,52 -

0,15 0,09 0,00 0,00 0,04 0,00 0,10 0,06 0,01 0,02


48,78 12,36 107,51 107,51

4,67 0,72 0,75 2,12

1,00 1,00


2C

8,77 Uitbreiding.12 E-instal communicatie Installatie elektrotechnisch: communicatie, beveiliging communicatie 64.11.25-432 communicatie: deurintercom 64.21.25-611 communicatie: audio installatie 64.41.25-111 communicatie: universeel netwerk cat. 6 / aansl. 64.60.25-021 communicatie: centrale antenne aansl. (per aansl.) beveiliging 65.11.20-222 beveiliging aan: rookmelder (lichtnet/accu) 65.12.20-431 beveiliging aan: brandslaghaspel 65.12.20-432 beveiliging aan: handblusapparaat 65.21.20-111 beveiliging: meld-/detectiesyst: telef.doormelding 65.21.20-121 beveiliging: meld-/detectiesyst: extra 8 groepen 65.21.20-131 beveiliging: meld-/det.syst: noodoproep - meldpost 65.22.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: brand- rookmelder 65.22.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: brand geluid-alarm 65.22.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: brand flitslicht 65.22.20-371 beveiliging: meld-/det.syst: kleefmagneet(branddr) 65.23.20-211 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak deurmelder 65.23.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak bew.melder 65.23.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak geluid-alarm 65.23.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak flitslicht

2D 64

65

1,00 1,00 0,00 0,00 0,03 0,00

st m2 st st

0,03 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,02 0,00 0,02 0,02 0,00 0,00


25,84 591,93 21,15 156,43

0,02 0,12 0,71 0,61

53,60 301,02 171,09 48,95 3.669,93 27,70 16,04 16,04 16,04 30,11 22,69 16,01 16,01

1,37 0,33 0,06 0,02 1,34 0,01 0,24 0,29 0,05 0,67 0,36 0,02 0,01

1,00

2D

6,23


bijlage 4


Maatregel: Uitbreiding nieuwbouw aan bestaand Uitbreiding.13 Lift 2E Installatie lift/transport 66 transport; liften 66.11.20-111 lift aan: liftinstall. 6-8 pers. (cab.+machine) 66.11.20-119 lift aan: meer/minder per stop 66.11.20-211 lift aan: heftableau voor personen/goederen 2E Uitbreiding.14 vaste inrichting 3A Vaste inrichtingen 71 vaste verkeersvoorzieningen 71.10.20-011 geleidingselement: bewegwijzeringsborden 71.21.20-051 meubilering: postkasten 71.21.20-211 meubilering: balie (stelpost) 72 vaste gebruikersvoorzieningen 73 vaste keukenvoorzieningen 73.12.25-029 keukeninr: stelpost 74 vaste sanitaire voorzieningen 74.11.20-121 74.11.20-311 75 76

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 1,00 0,67 1,33 0,33

st st st

4.049,69 462,82 15.302,98

2.699,79 617,10 5.100,99 8.417,88

1,00 1,00 0,01 0,00 0,00

st st st

1,77 12,72 296,30

0,02 0,00 0,04

0,00

st

296,30

0,59

0,02 0,03

st st

188,72 437,23

3,15 14,57

1,00 1,00

sanitair aan: wastafelcombi (basis) sanitair aan: toiletcombi (extra) vaste onderhoudsvoorzieningen vaste opslagvoorzieningen

18,37

3A 5A 99 99.10.25-011 99.10.25-012


1,00 1,00 1,00 1,00

5A

m2 m2 m2 -


bijlage 4


Maatregel: Nieuwbouw nieuwbouw zelfstandig

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde)

Nieuwbouw.1 fundering Fundering bodemvoorzieningen

1A 11

11.10.25-011 13 13.26.20-211 13.26.20-212 16 16.12.25-211 16.12.25-221 17 17.12.25-101 17.12.25-234

m2 bebouwd 1,00 1,00

grondwerk: gesloten grondbalans (+ 17% nw.zand) vloeren op grondslag liftput: wand 250 mm dik liftput: vloer 250 mm dik funderingsconstructies fundering: gevelbalk paalfund. 350x500 (eps kist) fundering: bouwm.balk paalfnd. 450x500 (eps kist) paalfunderingen fundering: mortelschroefpaal (alg.) heistelling fundering: mortelschroefp. diam. 350 mm lengte 8 m

prijs/ehd. 0,50

m3

0,01 0,00

m2 m2

0,12 0,12

m m

0,01

1,00

1,00 0,00 st 0,05 st

1A

Nieuwbouw.2 skelet Skelet buitenwanden 21.22.25-354 gevel-bi.blad: kzst E150 21.22.25-355 gevel-bi.blad: kzst E214 21.23.20-136 gevel-bi.blad aan: hsb dragend (Rc=5,0) binnenwanden 22.21.25-354 bin.wand: kzst E150 22.21.25-355 bin.wand: kzst E214 vloeren 23.21.25-336 vrijdr.vloer bg: ribcassettevloer <6m> (Rc=4,0) 23.21.25-617 vrijdr.vloer: et. kanaalplaat<7m> 23.21.25-716 vrijdr.vloer: et. breedplaat<6m> daken 27.21.20-286 dakconstr.aan: hsb I-liggers<6m> 27.21.25-515 dakconstr.: stalenprofielplaat<5m> 27.21.25-617 dakconstr.: kanaalplaat<7m> hoofddraagconstructies 28.11.20-211 staalconstructie u-bouw 28.11.20-217 staalconstructie u-bouw: brandwerend bekleden

1B 21

22

23

27

28

m2 bruto vloeroppervlakte 1,00 0,37 0,19 0,17 0,01

m2 m2 m2

0,09 0,11

m2 m2

0,67 0,21 0,02

m2 m2 m2

0,37 0,37

m2 m2 m2

0,02 0,03

ton m2

0,20

0,90

0,74

1,00

1B

Nieuwbouw.3 daken Daken dakafbouwconstructies 27.11.20-112 dakrandconst.aan: overstek 250 mm exclusief trim 27.11.20-512 dakrandconst.aan: daktrim alu.

1C 27

27.11.25-012

37

47.11.20-465 47.11.20-591 47.11.20-686 47.17.25-711

dakaansl: lood (nw.werk)

47

1,00

dakrandconst: dakrand alu. (zonder boeiboord)

dakopeningen daklicht aan: kunststof afm. 1.000x1.000mm daklicht aan: lichtstraat 1.000-3.000 mm breed dakafwerkingen dak-voorz: stnwol afschot/iso. (Rc=5,0) dakafw.aan: dreentegels dakafw.aan: kunst. bedekk. vol.gekl. (bit.best.)

37.21.20-012 37.21.20-112

1,00 0,05 0,05

m m

61,57 25,47

2,83 1,17

0,18

m

25,47

4,69

0,02 0,04

m2 m2

-

0,84 0,05 0,94

m2 m2 m2

12,46 7,63

0,09

m

-

0,06 -

0,94 0,58 7,15 -

1C

16,42 Nieuwbouw.4 gevels Gevels buitenwandafbouwconstructies 21.11.25-114 spouwmuurisolatie steenwol Rc=4,0 21.12.20-116 gevel-bu.blad: bakst.(zonder isol.) 21.13.25-224 gevel-bu.blad: buitenisolatie (Rc=4,0) buitenwandopeningen 31.41.25-121 bu.kozijn kozijn: meranti 31.42.25-121 bu.kozijn deur: entreedeur meranti 31.42.25-122 bu.kozijn deur: tuin-/balkondeur meranti 31.43.25-121 bu.kozijn raam: draairaam meranti 31.43.25-122 bu.kozijn raam: draaikiepraam meranti 31.45.20-425 bu.kozijn paneel aan: kunststof 31.45.25-531 bu.kozijn glas aan : dubbelglas HR++ 31.45.25-643 bu.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gelaagd 31.45.25-644 bu.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd 31.48.20-911 bu.kozijn rand: aan.platstuk drm. 31.48.25-211 bu.kozijn rand: vensterbank 31.48.25-612 bu.kozijn rand: waterslag alu. 150mm diep 31.48.25-751 bu.kozijn rand: deurdorpel beton 31.49.25-221 bu.kozijn zonwering: rolscherm + elek.bediening buitenwandafwerkingen 41.12.20-311 gevelwand afw: red cedar op rachels

1D 21

31

41

1,00 0,77 0,62 0,62 0,15

m2 m2 st

20,82

3,20

0,23 0,01 0,00 0,05 0,04 0,04 0,17 0,04 0,09 0,34 0,13 0,13 0,01 0,12

m2 st st st st m2 m2 m2 m2 m m m m m2

58,76 187,99 204,73 62,33 74,60 10,67 17,32

13,56 1,13 0,61 3,18 3,13 0,45 2,00

m2

-

-

0,23

0,7 -

1D

27,26


bijlage 4


Maatregel: Nieuwbouw nieuwbouw zelfstandig Nieuwbouw.5 binnenwanden 1E Binnenwanden 22 binnenwandafbouwconstructies 22.13.25-883 22.13.25-885 32 32.31.25-124 32.32.20-313 32.32.20-373 32.32.20-553 32.32.20-825 32.35.20-521 32.35.20-641 32.35.20-644 32.38.20-391 32.38.25-911 32.38.25-912 32.41.25-121 42

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 0,47

separatie: metal-stud 100mm (-10dB/30min wbdbo) separatie: metal-stud 125mm (-0dB/60min wbdbo) binnenwandopeningen

0,42 0,05

m2 m2

-

-

0,02 0,01 0,00 0,06 0,04 0,02 0,02 0,01 0,20 0,02 0,12

st st st st st m2 m2 m2 m m m m2

12,28 12,28 35,59 1,93 3,02

0,27 0,09 0,05 0,04 0,36

0,15 0,05 1,50

m2 m2 m2

23,26

34,79

0,25

bi.kozijn: deurkoz. hout (2.400 hg) bi.kozijn deur aan: stomp brd.hnrtvul (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: stomp fin.spnvul. (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: schuifdeur (2.315 hg) bi.kozijn deur aan: schuif- en/of vouwwand (basis) bi.kozijn glas aan: enkel glas 4 mm bi.kozijn glas aan: toeslag eenzijdig gehard bi.kozijn glas aan: toeslag tweezijdig gelaagd bi.kozijn rand: aan.dorpel holonite bi.kozijn rand: platstuk drm. bi.kozijn rand: architr+pltst bi.kozijn kozijn: meranti binnenwandafwerkingen

42.11.25-262 42.11.25-263 42.11.25-282

-

1,70

binnenwand afw: tegelwerk afm. 150x150mm binnenwand afw: tegelwerk afm. 100x200mm binnenwand afw: behang (schuimvinyl)

1E

35,61 Nieuwbouw.6 vloeren afwerking Vloeren vloerafbouwconstructies vloeropeningen 33.12.20-611 vloeropening rand: aftimmering (eenvoudig) 33.12.20-621 vloeropening rand: aftimmering (complex) 33.21.20-325 vloeropening aan: matrand+luik afm. 400x600mm vloerafwerkingen 43.21.20-047 vloerafw.aan: cementdekvloer D20 dik 70mm 43.21.20-051 vloerafw.aan: zwevende cementdekvloer op isolatie 43.21.20-111 vloerafw.aan: elastische vloerbedekking linoleum 43.21.20-122 vloerafw.aan: zachte vloerbedekking getuft tapijt 43.21.20-126 vloerafw.aan: schoonloopmat 43.21.25-061 vloerafw: mpr.dhg.vloertegels afm. 100x100mm

1F 23 33

43

1,00 0,01

0,95

0,01 0,00 0,00 0,71 0,24 0,71 0,02 0,01 0,24

m m st

1,55 9,28 -

0,01 0,02 -

m2 m2 m2 m2 m2 m2

34,08 48,91 -

0,81 0,46 -

1F

1,30 Nieuwbouw.7 trappen Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies 24.11.20-709 bi.trap aan: betontrappen+hek 2.900 hoog 24.11.25-309 bi.trap: stalentrappen+hek 2.900 hoog balustrades en leuningen 34.11.20-031 traphek aan: metaal 34.11.20-041 traphek aan: glas 34.21.20-022 muurleuning aan: hardhout op smetplank trap- en hellingafwerkingen

1G 24

34

44

1,00 0,01 0,00 0,00

st st

38,69 38,69

0,01 0,00

0,01 0,00 0,02

m m m

7,74 1,55

0,08 0,04

0,04

0,01

1G

0,14 Nieuwbouw.8 plafonds Plafonds plafondafwerkingen 45.21.20-121 plafond aan: stukw. op gipsplaat 45.21.20-411 plafond aan: multiplex op rachels 45.21.25-293 plafond: spuitwerkplafond 45.23.25-711 plafond: systeemplaf. vlakke plaat

1H 45

1,00 0,94 0,02 0,01 0,34 0,56

m2 m2 m2 m2

1H

51 52

0,09 0,47 1,62 2,18

Nieuwbouw.9 W-instal vloeistof,gas W-installaties: vloeistof en gas afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen

2A

4,79 49,88 4,79 -

52.21.20-111 52.21.20-121 52.21.20-131 52.21.20-241 53.20.20-121

bi.riolering aan: grondl.125mm (PVC) bi.riolering aan: grondl.110mm (PVC) bi.riolering aan: grondl. 75mm (PVC) bi.riolering aan: afvoer 50mm (PVC) water-installatie water-distributie: buisleiding koper 15 mm

54.10.20-121

gassen gas-distributie aan: leiding 27mm

53

54

1,00 0,29 0,02 0,09 0,06 0,05

m m m m

0,19

m

0,02

m

0,19

0,02

2A

-


bijlage 4


Maatregel: Nieuwbouw nieuwbouw zelfstandig Nieuwbouw.10 W-instal klimaat 2B Installatie werktuigbouwkundig: klimaatinstallaties 55 klimaatinstallatie: koeling 55.21.20-112 koude-opwekking: single split unit 8 kW (1 ruimte) 56 klimaatinstallatie: warmte-opwekking 56.21.25-123 CV.: ketel etc. HR 40kW 56.21.25-822 CV doorvoer: platdak comb.gesl.sys. 56.24.20-211 CV warmtepomp: lucht/water warmtepomp 56.50.25-111 CV: verdeler/verzamelaar (groep 70-200 kW) 56.51.25-371 CV warmte-distributie: buisleiding koper 15-22mm 56.51.25-381 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1/2" - 3/4" 56.51.25-384 CV warmte-distributie: draadbuis staal 1" - 1 1/2" 56.51.25-391 CV warmte-distributie: vlampijp DN 40-65 56.51.25-394 CV warmte-distributie: vlampijp DN 80-150 56.51.25-711 CV warmte-distributie: leidingisolatie 56.61.20-311 CV warmte-eindunit aan: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.20-321 CV warmte-eindunit aan: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-311 CV warmte-eindunit: radiator (enkel) cap. 0.9 kW 56.61.25-321 CV warmte-eindunit: radiator (dubbel) cap. 1.8 kW 56.61.25-341 CV warmte-eindunit: convector (plint) cap. 1.2 kW 56.61.25-411 CV warmte-eindunit: vloerverw. 24 m2 cap. 1.9 kW 57 klimaatinstallatie: luchtbehandeling 57.51.25-111 LB-centraal: mech.afzuiging ventilatorunit 57.51.25-712 LB-centraal: platdak ventilatiekap 125mm 57.52.25-111 LB-centraal: LBK cap. 2.500-7.500 m3/uur 57.52.25-112 LB-centraal: LBK cap. 10.000-20.000 m3/uur 57.62.25-211 LB-centraal: kanalen rond 125-200 mm 57.62.25-212 LB-centraal: kanalen vierkant 200-400 mm 57.62.25-213 LB-centraal: kanalen vierkant 400-1.200 mm 57.72.25-531 LB-centraal: inblaas- en afzuigrooster 58 regeling klimaat en sanitair 58.20.20-111 regelinstallaties (per m2 bvo) 2B Nieuwbouw.11 E-instal energie 2C Installatie elektrotechnisch: energievoorziening, verlichting 61 centrale elektrotechnische voorzieningen 61.20.20-121 aarding: ringleiding fundering 61.20.20-141 aarding: aarding badkamer/douche 61.30.20-121 kanalisatie: kabelgoot breed 200-270 mm 61.30.20-221 kanalisatie: kabelladder breed 400 mm 61.30.20-512 kanalisatie: wandgoot 170mm 61.40.25-111 elektra aan: hoofdverdeelkast (> 1kV) 61.40.25-211 elektra aan: voeding hoofdverdeelkast (2x100m/st) 61.50.25-113 elektra aan: verdeelkast 15 groeps (150lp/250cd) 61.50.25-211 elektra aan: voeding verdeelkast (40 m/st) 62 krachtstroom 63 verlichting 63.11.25-331 63.11.25-332 63.11.25-341 63.12.25-132 63.12.25-231 63.12.25-232 63.15.25-652 63.15.25-661 63.21.25-111 63.21.25-121

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 1,00 0,03

st

398,21

11,95

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,10 0,10 0,04 0,02 0,46 0,00 0,01 0,00 0,00 0,01 0,01


1.926,31 -

3,85 -

0,00 0,01 0,00 0,00 0,43 0,02 0,01 0,19


252,00 37,41 2.352,95 8.123,69 19,42 29,07

0,26 0,34 4,79 8,27 8,33 5,51

0,34

m2

17,76

6,04

1,00

1,00

1,00 49,34 1,00 1,00 0,08 0,00 0,02 0,01 0,07 0,00 0,00


7,37 -

0,52 -

0,15 0,09 0,00 0,00 0,04 0,00 0,10 0,06 0,01 0,02


48,78 12,36 107,51 107,51

4,67 0,72 0,75 2,12

1,00 1,00


2C

8,77 Nieuwbouw.12 E-instal communicatie Installatie elektrotechnisch: communicatie, beveiliging communicatie 64.11.25-432 communicatie: deurintercom 64.21.25-611 communicatie: audio installatie 64.41.25-111 communicatie: universeel netwerk cat. 6 / aansl. 64.60.25-021 communicatie: centrale antenne aansl. (per aansl.) beveiliging 65.11.20-222 beveiliging aan: rookmelder (lichtnet/accu) 65.12.20-431 beveiliging aan: brandslaghaspel 65.12.20-432 beveiliging aan: handblusapparaat 65.21.20-111 beveiliging: meld-/detectiesyst: telef.doormelding 65.21.20-121 beveiliging: meld-/detectiesyst: extra 8 groepen 65.21.20-131 beveiliging: meld-/det.syst: noodoproep - meldpost 65.22.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: brand- rookmelder 65.22.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: brand geluid-alarm 65.22.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: brand flitslicht 65.22.20-371 beveiliging: meld-/det.syst: kleefmagneet(branddr) 65.23.20-211 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak deurmelder 65.23.20-221 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak bew.melder 65.23.20-311 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak geluid-alarm 65.23.20-321 beveiliging: meld-/det.syst: inbraak flitslicht

2D 64

65

1,00 1,00 0,00 0,00 0,03 0,00

st m2 st st

0,03 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,01 0,02 0,00 0,02 0,02 0,00 0,00


25,84 591,93 21,15 156,43

0,02 0,12 0,71 0,61

53,60 301,02 171,09 48,95 3.669,93 27,70 16,04 16,04 16,04 30,11 22,69 16,01 16,01

1,37 0,33 0,06 0,02 1,34 0,01 0,24 0,29 0,05 0,67 0,36 0,02 0,01

1,00

2D

6,23


bijlage 4


Maatregel: Nieuwbouw nieuwbouw zelfstandig Nieuwbouw.13 Lift 2E Installatie lift/transport 66 transport; liften 66.11.20-111 lift aan: liftinstall. 6-8 pers. (cab.+machine) 66.11.20-119 lift aan: meer/minder per stop 66.11.20-211 lift aan: heftableau voor personen/goederen 2E Nieuwbouw.14 vaste inrichting 3A Vaste inrichtingen 71 vaste verkeersvoorzieningen 71.10.20-011 geleidingselement: bewegwijzeringsborden 71.21.20-051 meubilering: postkasten 71.21.20-211 meubilering: balie (stelpost) 72 vaste gebruikersvoorzieningen 73 vaste keukenvoorzieningen 73.12.25-029 keukeninr: stelpost 74 vaste sanitaire voorzieningen 74.11.20-121 74.11.20-311

periode 30 jaar; reëel disconto 3% onderhoud (contante waarde) 1,00 1,00 0,67 1,33 0,33 -

st st st

4.049,69 462,82 15.302,98

2.699,79 617,10 5.100,99

0,01 0,00 0,00

st st st

1,77 12,72 296,30

0,02 0,00 0,04

0,00

st

296,30

0,59

0,02 0,03

st st

188,72 437,23

3,15 14,57

8.417,88

1,00 1,00

1,00 1,00

sanitair aan: wastafelcombi (basis) sanitair aan: toiletcombi (extra)

3A

18,37

5A 99 99.10.25-011 99.10.25-012


1,00 1,00 1,00 1,00

5A

m2 m2 m2

-

-


bijlage 2e

bijlage 2e

C m2 m2

II

III

IV

V

Renovatie Nexit

kas Nexit

nieuwbouw

bestaand

Huissen Binnentemperatuur Bruto vloeroppervlak Netto vloeroppervlak Aantal leerlingen

I

volgens opgave

De Bilt klimaatfile

Marco Henssen

PHPP analyse - scholen Huissen

18 4665 3732 600

20 4910 3940 600

18 4665 3732 600

20 4665 3732 600

20 4665 3732 600

Condities Resultaat Netto warmtevraag Netto warmtevraag Primair energiegebruik

kWh kWh/m2 kWh/m2

500088 134

334900 85

503820 135

358272 96

194064 52

Energievraag per appartement Ruimteverwarmingsvraag Verlichting Elektrische apparatuur

kWh kWh kWh

500088 22392 36000

334900 23640 36000

503820 22392 36000

358272 22392 36000

194064 22392 36000

Finaal energiegebruik Gas - ruimteverwarming Electriciteit

m3 kWh

57166 58392

38283 59640

57593 58392

40955 58392

22184 58392

Kentallen gas/m2/jaar electra

m3/m2/jaar kWh/m2/jaar

15,32 15,65

9,72 15,14

15,43 15,65

10,97 15,65

5,94 15,65

Energiekosten per jaar Jaarlijkse energiekosten 2014 Gas [m3] Electriciteit [kWh]

prijs/eenheid 0,65 0,22

Zonne-energie per jaar Zonne boiler Zon PV voor electriciteit

energiekosten/leerling/jaar Jaarlijkse energiekosten 2029 Gas Electriciteit

prijs/eenheid 1,56 0,53

CO2 emissie in kg/jaar Gas Electriciteit Totaal

kg/eenheid finaal 1,78 0,56

Randvoorwaarden rendement gas verwarming rendement gas warm water rendement electriciteit

Chiel Boonstra Trecodome, 15 april 2014 [email protected] www.trecodome.com

€ 37.158 € 12.846 € 50.004

€ 24.884 € 13.121 € 38.005

€ 37.435 € 12.846 € 50.281

€ 26.621 € 12.846 € 39.467

€ 14.419 € 12.846 € 27.266

€ 83

€ 63

€ 84

€ 66

€ 45

€ 59.722 € 89.844 € 31.609 € 30.948 € 91.331 € 120.792

€ 63.889 € 30.948 € 94.837

€ 34.607 € 30.948 € 65.555

€ 89.179 € 30.948 € 120.127

101755 32700 134455

68144 33398 101542

102515 32700 135214

72899 32700 105599

39487 32700 72187

90% 70% 39%

90% 70% 39%

90% 70% 39%

90% 70% 39%

90% 70% 39%

bijlage 2f


bijlage 2f

Begroting "nul-aanpak" NEN 2699 Bouwkosten exclusief BTW Niveau 4

1A 11 13 16 17

Fundering bodemvoorzieningen vloeren op grondslag funderingsconstructies paalfunderingen

21 22 23 27 28

Skelet buitenwanden (constructief) binnenwanden (constructief) vloeren (constructief) daken (constructief) hoofddraagconstructies

27 37 47

Daken dakafbouwconstructies dakopeningen dakafwerkingen

21 31 41

Gevels buitenwandafbouwconstructies buitenwandopeningen buitenwandafwerkingen

22 32 42

Binnenwanden binnenwandafbouwconstructies binnenwandopeningen binnenwandafwerkingen

23 33 43

Vloeren vloerafbouwconstructies vloeropeningen vloerafwerkingen

1B

1C

SBM Renovatiekosten rapport Quickscan renovatiebudget 4 november 2013

-

m2

-

m2

-

m2 m2 m2 m2 m2

-

m2

4.765 -

m2 m2 m2

m2 m2 m2

4.765 m2

1D

1.512 1.848 -

m2 m2 m2

3.361 m2

1E

m2 m2 m2

2.321

m2 m2 m2

4.665 m2

1G 24 34 44

Trappen, hellingen en balustrades trappen en hellingconstructies balustrades en leuningen trap- en hellingafwerkingen

45

Plafonds plafondafwerkingen

-

-

-

-

-

st m st

51 52 53 54

Installatie werktuigbouwkundig afvoer vaste stoffen afvoer vloeistoffen water gassen

55 56 57 58

Installatie werktuigbouwkundig klimaatinstallatie: koeling klimaatinstallatie: verwarming klimaatinstallatie: luchtbehandeling regeling klimaat en sanitair

26 26

123.039 -

61 62 63

Installatie elektrotechnisch centrale elektrotechnische voorzieningen krachtstroom verlichting

4.665

m2

4.665 4.665 4.665 4.665

m2 m2 m2 m2

4.665 4.665 4.665 4.665

m2 m2 m2 m2

4.665 m2

2C

89.815 332.058 -

27 23 51

64.310 173.230

53 26

122.761

-

64 65

Installatie elektrotechnisch communicatie beveiliging

66

Installatie lift/transport liften

-

1 1 0 2

421.873

237.540

71 72 73 74 75 76

Vaste inrichtingen vaste verkeersvoorzieningen vaste gebruikersvoorzieningen vaste keukenvoorzieningen vaste sanitaire voorzieningen vaste onderhoudsvoorzieningen vaste opslagvoorzieningen

4.665 4.665 4.665

m2 m2 m2

97

Terrein: terreininrichting inrichting standaard

4.665 4.665

99

Directe bouwkosten/diversen diversen

Brandscheidingen tussen verschillende gebruikers Schilderwerk binnenkozijnen Harmonica wanden vervangen (3 stuks) Bestaande wandafwerkingen sauzen (gem. 60%) Sanitairblokken voorzien van nieuwe vloeren wandtegels

43 Nieuwe vloerbedekking (gem. 80%)

0 1 1

52 Vernieuwen sanitair

48.209

8.529

1.141 25.676

6 6

105.372 105.372

48.209

57 Aanbrengen mechanische ventilatie 56 Vervangen ketels en appendages en aanbrengen warmtemet

394.628 110.882

62.656

505.510 61 Centrale elektrotechnische voorzieningen 61 Verdeelinrichtingen (gedeeltelijke aanpassing) 63 Verlichtingsinstallatie (gedeeltelijke vernieuwing)

62.879 32.369 108.471

26.817

524 3.540 4.064

203.719 64 Communicatie/data 65 Brand-/ontruimings- en beveiligingsinstallatie 65 Brandslanghaspels en boilers vernieuwen

st

4.665 4.665 4.665 4.665 4.665 4.665

m2 m2 m2 m2 m2 m2

-

-

20.317 20.317 8.609

-

7.097 33.322 -

-

m2

-

2 7 9 -

72 Nieuwe pantry’s voor personeelsruimten (5 stuks) 74 Sanitair, wastafels e.d. in lokalen vervangen

-

4.665

m2

14 14

63.215

8,0% 10,0%

Terrein

8.030 m2

20,0% 21,0%

9

9.298

27.893 97 Speelterreinen, partitieel herstraten 97 Terreinverlichting 99 Diversen (NEN 3140 keuring, tekenwerk e.d.)

37.190 8.953 8.609

63.215

Totaal directe bouwkosten


18.595

40.419

54.752 overige Verbindingsgang tussen ’t Holthuus en ’t Tweespan Bouwkundige voorzieningen t.b.v. installaties


272.039

49.242

-

4.665 m2

Bouwplaats en management

13.774 28.926 4.132 34.435 91.942

272.039

45 Plafonds sauzen en deels vernieuwen (gem. 50%)

4.603 3.492 433

-

5A

22 32 32 42 42

167.355 94.008 75.069 18.595 18.251

55.520

0 -

4.665 m2

4

Vervangen enkel glas voor HR glas Stalen ramen vervangen voor hout Schilderwerk buitenkozijnen Houtrot herstel, vervangen panelen en bergingsdeuren Zonwering vernieuwen (uitvalschermen)

173.209

55.520

58.551 4.105 -

m2 m2

4.665 m2

3A

3.788 31 31 31 31 31

122.761

13 1 13

4.665 m2

2E

3.788

-

12 12

4.665 m2

2D

37 Herstel dagkanten lichtkoepels binnen 123.039

59 180 126

4.665 m2

2B

3.099

-

4.665 m2

2A

3.099

-

-

1H

21 Gevelmetselwerk, dilatatie vernieuwen + voegwerk m.v.-niveau

373.278

2.370 7.693

4.665 m2

1F

-

1.166.433

Totaal directe bouwkosten

93.315 1.259.747 125.975 1.385.722

Bouwplaats en management Algemene bedrijfskosten en winst

60.262 94.697 154.959 1.975.069

9,1% 10,0%

179.552 2.154.621 215.462 2.370.083

72.270 72.270 1.457.992 291.598 1.749.591 367.414 2.117.005



0,0% 21,0%

2.370.083 2.370.083 497.717 2.867.800

Een gouden toekomst voor Zilverkamp

Recommend Documents