Een geriater houdt het overzicht

2012

Magazine voor verzekerden van IZZ

‘Een geriater houdt het overzicht’ Werkdruk? Zo ga je ermee om!

Nazorg helpt kankerpatiënten hun leven op te pakken

IZZ Zorg voor de zorg

2

INHOUD

NUMMER 2, JUNI 2012, JAARGANG 9

6 Van de cover Hugo Voncken is ­klinisch ­geriater in het CWZ in ­Nijmegen. “Een geriater houdt het overzicht en zorgt voor het ­totaalplaatje. Een beetje als de zwarte doos van een ­vliegtuig. Die regis­treert of de ­motor het goed doet, of de piloot alert is en of het ­landingsgestel het niet b ­ egeeft. Datzelfde doen wij voor de ­patiënt.” Kijk ook op de achterpagina!

VAN DE COVER

Nazorg voor kankerpatiënten Nazorgcentrum IntermeZZo vormt voor kanker­­patiënten een brug tussen ­ziekenhuis en thuis. Zij willen graag zo snel mogelijk weer hun leven oppakken. IntermeZZo helpt hen daarbij.

5

inhoud Pleegje maakt zich niet druk

Het volgende nummer van ZorgZin verschijnt in september 2012.

Leesproblemen? Voor mensen met leesproblemen verschijnt ZorgZin ook op Daisy cd-rom. Bel voor deze gratis service rechtstreeks met Dedicon in Grave (0486) 486 486.

Colofon ZorgZin verschijnt vier keer per jaar voor verzekerden van IZZ. Redactie Stephan Arnoldussen, Ed Coumans, Carola van der Heijde, Denise Wieldraaijer, Remco Koenders, Petra Kruijt, Imke Loeffen, Wies Peters, Dirk van Sambeeck, Hanneke Sizoo

Fotografie Laurens Aaij, Ina Vrinssen Foto­ grafie, Franco Gori, Istockphoto, MobileCrowds B.V., Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/ Wiel van der Randen, Arenda Oomen, Dennis Vloedmans, Norbert Voskens Illustraties Anne Besselink, Roel Seidell Concept en realisatie HDtt Communi­catie­ advies, Nijmegen Vormgeving Wunderbar, Nijmegen Druk Enveloprint, Dinxperlo

COLUMN

Werkdruk in de zorg Vooral door de hoge werk­druk d ­ enken al zes op de tien mede­werkers voor hun ­pensioen af te h ­ aken. Wat kun je zelf doen?

18

VAN DE COVER

12

14

Gewoon een mens Jarenlang was de dokter een meneer en was zusters wil wet. Tegenwoordig lijkt daar weinig meer van over te zijn: nu is het de patiënt die het voor het zeggen heeft. Maar dit betekent niet dat zorgverleners minder ontzag ver­dienen. Sterker nog, door patiëntgericht te werken stijgen ze bij mij juist in achting. Het is alsof de arts zijn masker afdoet en toegeeft: ik ben ook gewoon een mens en daardoor ken ik beper­kingen, net als u. Soms moet ik als arts moeilijke keuzes maken. Maar omdat ik weet

5

Vitamix: ANWB helpt ook fietser met pech

hoe het voelt, streef ik ernaar u de allerbeste

9

Student in de zorg

zorg te geven. Op de manier waarop ú het ­prettig vindt. Daar heb ik ontzag voor. Dat de

11 IZZ bestaat 35 jaar

mens voorop blijft staan. Ondanks alle tegen-

12 Thuisdialyse geeft Wim Altena vrijheid 14 Mirjam Houtlosser over ethische keuzes

slagen die je als zorgverlener tegenkomt, of het nu gaat om t­ ijdgebrek, geldgebrek of simpelweg ­machteloosheid. Want we zijn allemaal, of

16 In discussie: Facebook-vriend met de patiënt, kan dat?

we nu patiënt of zorgverlener zijn, in de eerste

17 Vraag het IZZ

plaats mens.

21 Mijn afdeling

Hebt u nog een kandidaat voor de Mooi Mens

22 Agressie op de werkvloer, hoe gaat u ermee om?

Verkiezing 2012? Meld hem aan op www.izz.nl/mooimens!

Verhuisd? Wanneer u uw nieuwe adres aan de gemeente doorgeeft, ontvangt IZZ de wijziging automatisch. Verhuizing naar het buitenland moet u wel aan IZZ melden. Dat doet u met het wijzigings­formulier op www.izz.nl. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten en verantwoordelijkheden worden ontleend. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen of illustraties kan alleen na schriftelijke toestemming van de redactie.

Redactieadres Redactie ZorgZin, Postbus 445, 5600 AK Eindhoven Mailadres: [email protected] Wilt u ZorgZin niet meer ont­vangen, stuur dan alstublieft een berichtje naar het redactieadres. ©2012 IZZ

3 3

VITAMIX

Zorgmede­werkers weten niet wat hun directeur doet. Ze beoordelen de ­s telling ‘Ik vind dat de ­d irectie

­voldoende communiceert over waar zij zich mee bezig houdt’, met een 4,2 . Bron: onderzoeksbureau Effectory

LPL!P HHEE ! De mooiste tuin van Nederland Weet u welk kruid helpt tegen een zere knie? Of welke plant ideaal is als schoonmaakmiddel? In de Kruidenhoeve Balkbrug in Overijssel vindt u het antwoord. U loopt er letterlijk ­tussen ­honderden kruiden en planten met ieder zijn unieke werking. Een wirwar van paadjes leidt u langs wilde bloemen, kleurige borders, prachtige siertuinen en héél veel kruiden. Ook vindt u er een schitterende bostuin, moestuin en ­disteltuin. www.kruidenhoeve.nl

4

Een bejaarde man die is gevallen of een kind dat schoonmaakmiddel heeft binnenkregen. In veel ­noodsituaties is snelle hulp van levensbelang. De HELP-app zorgt daarvoor. In een noodsituatie ­alarmeert de applicatie automatisch mensen in de nabije omgeving van het slachtoffer die zijn aan­ gemeld bij HELP! I­edereen kan zich aanmelden, maar mensen met EHBO of medische kennis kunnen in dit soort situaties n ­ atuurlijk eerder helpen. Niet voor niets riep het Nederlandse Oranje Kruis EHBO’ers op zich aan te melden. Iets voor u? De gratis app is er voor de iPhone en ­smartphones met Android. www.helpapp.nl/app

Conflicten en agressie

in de medische

praktijk

en agressie

Verpleegkundige beroepsethiek

BSL_conflicten

1940

Conflicten

en agress ie in de medis

praktijk

en agressie

in medische

praktijk_300

che

Bohn Stafleu van Loghum

ISBN 978 90

313 8343 6

NUR 870

dpi.indd 1

04-04-12

14:44

Win dit boek IZZ verloot drie exemplaren van Conflicten en agressie in de medische praktijk. Ga naar www.zorglive.nl/boekentip en meld u voor 1 augustus 2012 aan. ­Winnaars krijgen vanzelf bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

vroeger

Ook met een lekke fietsband kunt u deze zomer rekenen op de ANWB. De wegenwacht breidt zijn bestaande aanbod uit met ­pechhulp aan fiets, bromfiets en scoot­mobiel. Ze h ­ elpen u 24 uur per dag, 7 dagen per week op iedere plek in Nederland waar zij kunnen komen. Met de auto welte­verstaan. De h ­ ulpverlening is p ­ ersoonsgebonden en ­exclusief voor ANWB-leden.

Douwe de Vr ies

Agressief of gewelddadig gedrag van patiënten komt Tweede, her ziene druk nog steeds voor in de zorg. Het boek Conflicten en agressie in de medische praktijk biedt zorgpersoneel een praktische handleiding om agressief gedrag te voorkomen of, als dit toch mocht optreden, het in te tomen. Aan de hand van achtergrondinformatie en praktijkvoorbeelden krijgt u antwoord op onder andere de volgende vragen: hoe herkent u agressie op tijd? En wat kunt u dan doen? Hoe houdt u ­controle over de situatie? Een leerzaam boek voor iedereen die in de zorg werkt. www.bsl.nl

Wegenwacht voor de fiets

Conflicten en agress ie in de medis che praktij k

BOEKENTIP

Geuk Schu ur

Vries

Conflicten

in de med med isch spec ische prak ialis ten en tijk, geschrev hun assis tente en voor huisa om agressief n, dien t als rtsen, gedrag te een prak tisch voorkomen e hand leidi Daarnaast of, als dit toch is dit boek ng mocht optre geschikt voor den, het in met zorgvrage overige bero te tomen. epsbeoefenare rs, zoals bedr ijfsartsen, apoth n die conta ct hebben ekers of maat schappelijk werkers. De thema’s in dit boek zijn in oplo probleemsitua pende mate tie wordt de van ernst gerangschikt. vraag geste de situatie ld: hoe kan Bij elke krijgen, cont men bij de role over eige confrontatie leiding beho n emoties zicht op uden en van en het eige daaruit de-e n gedrag houd conflictsituati scalerend en, de optreden? e te beheersen Doel is hierb en deze een wending te ij te leren de voor alle parti geven. jen construct ieve, zinvo lle De hoofdstu kken in dit boek kenn met een casu en een unifo rme opbouw. s, waarna overweginge Elk hoofdstu de beschrev n volgen. k begint en reactie In het onde van de hand rdeel ‘Refl hoofdstuk elend ectie e ’ wordt beroepsbeoefe wordt met adviezen afge naren kritis ch belicht. sloten. Elk

Schuur & De

Agressief en zelfs gewe lddadig gedr artsen en hun ag van cliën assisterende ten is een medewerk verschijns – niet allee el waarmee ers helaas n in de poli steeds vake of praktijkru r worden geco kan uiteenlop imte, maar nfronteerd ook buiten en van hind werktijd. Deze erlijk gedrag of verb en zelfs licha overlast ale intimidati melijk gewe e tot grove ld. belediging en

De recreatieruimte voor ­vrouwen in het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek ­Ziekenhuis.

5

UIT DE PRAKTIJK

Corine den Hollander overlegt samen met een van de medewerkers van IntermeZZo

6

Brug tussen ziekenhuis en thuis

Nazorgcentrum IntermeZZo Na de laatste bestraling of chemokuur willen kankerpatiënten zo snel mogelijk hun gewone leven oppakken. Toch is er ook dan nog veel behoefte aan laagdrempelige zorg en lotgenotencontact. Die wordt lang niet altijd geboden. Met stichting ­IntermeZZo biedt Corine den Hollander een oplossing.

Reageren op dit artikel > zorglive.nl/magazine

Corine den Hollander werkte jaren als regieverpleegkundige in het oncologisch centrum van de Isala klinieken in Zwolle. Daar verbaasde ze zich over het gebrek aan nazorg voor patiënten. Corine: “De ziekte en de intensieve behandelingen eisen ook na de laatste behandeling hun tol, maar in die ­periode moeten patiënten het vaak helemaal alleen doen. Terwijl ze juist in die tijd met veel vragen zitten en het soms even niet meer weten.” Leven proberen op te pakken In 2010 richtte Corine samen met het bestuur van stichting IntermeZZo een nazorgcentrum op voor kankerpatiënten en hun naasten. Sindsdien heeft zij er de dagelijkse leiding. Haar werk ziet er dus heel anders uit dan vroeger als verpleegkundige. Vanochtend is Corine druk bezig met de voorbereiding van een modeshow voor vrouwen die borstkanker hebben gehad, vanmiddag heeft ze een afspraak voor het drukken van folders en vanavond doet ze de administratie. Corine: “Het is nooit mijn bedoeling geweest om dit op me te nemen. Ik haalde veel voldoening uit mijn werk in het ziekenhuis, maar ik vond het heel belangrijk dat iemand dit oppakte. Daarom ben ik ermee aan de slag gegaan.”

IntermeZZo probeert patiënten bij te staan in de moeilijke periode na een ziekte. In de praktijk blijkt dat de meeste pro­ blemen ontstaan als patiën­ten enkele maanden na de laatste behandeling hun leven proberen op te ­pakken. Corine: “Als je laatste chemokuur erop zit, wil je er zo snel mogelijk een dikke streep onder zetten en verder gaan waar je was gebleven. Dit gaat echter niet zomaar. Het wordt nooit meer zoals het was. Je leven wordt niet per se slechter, maar wel anders. Dat kan heel confronterend zijn.” Elkaar steun bieden In het nazorgcentrum is van alles te doen. Psychosociale begeleiding speelt een grote rol. Van een informeel kopje koffie in de huiskamer tot intensieve nazorggesprekken of ­groepsgesprekken, in het nazorg­centrum kunnen bezoe­­ kers hun verhaal altijd kwijt. ­Corine: “Levensbedreigend ziek zijn gooit je hele leven overhoop. Het is belangrijk daar een plekje voor te ­vinden.” Naast psychosociale begeleiding is er ook veel aandacht voor praktische hulp. IntermeZZo wil patiënten helpen hun leven weer op te pakken. Regelmatig worden er lezingen of cursussen georganiseerd. Hoe ga je weer aan het werk na kanker? Hoe ga je om met stress en vermoeidheid? Hoe betrek je een puberzoon bij je herstel? ­Daarnaast is er in het cursusaanbod ruimte voor afleiding en ontspanning. Van ­bloemschikken tot zenmeditatie en van schilderles tot schoonheidsbehandelingen, alles

7

Het nazorgcentrum biedt veel activiteiten, van psychosociale begeleiding tot afleiding en ontspanning

“Goede nazorg moet voor iedere kanker­patiënt beschikbaar zijn” is mogelijk. Volgens Corine zijn deze activiteiten een uitstekende basis voor lotgenotencontact. “De steun die patiënten elkaar kunnen bieden, is enorm waardevol. Doordat je in een vergelijkbare situatie zit, is een enkel woord meestal voldoende om de ander te doen begrijpen wat je bedoelt. De gesprekken kunnen tijdens een cursus Yoga ineens heel diep gaan. Daar heeft een therapeut twee of drie sessies voor nodig.” Iedereen kan aankloppen De hulp die IntermeZZo biedt, is laagdrempelig. Een voorbeeld: zeven lessen stresshantering van ieder tweeënhalf uur kosten nog geen 35 euro, dat is inclusief gratis parkeren, koffie en thee. Corine vindt het heel belangrijk om de drempel voor deze nazorg laag te ­houden. “Mensen die ziek zijn hebben al genoeg extra kosten. Ik wil dat iedereen hier kan aankloppen ongeacht zijn financiële situatie.”

8

Die lage drempel werkt. Sinds de ­opening twee jaar geleden ontving het nazorgcentrum meer dan 4.000 bezoekers. Corine denkt dat ook in de rest van het land veel vraag naar dit soort nazorg is. ”In Nederland zijn ­twintig oncologische centra, bij elk van die centra moet eigenlijk een nazorgcentrum komen. Dat hoeft niet heel veel te kosten. Wij kunnen mede dankzij de inzet van heel veel enthou­siaste

vrijwilligers met minimale ­kosten prachtige nazorg neerzetten. Alleen al de preventieve werking van die zorg is enorm. De re-integratie op het werk verloopt beter, je pakt de draad in je ­privéleven weer makkelijk op en je herstel verloopt ook vlotter. Dit soort nazorg betaalt zich helemaal terug.”

IZZ steunt IntermeZZo Onder zorgmedewerkers is er veel waardering voor het initiatief van Corine den ­Hollander. Niet voor niets werd zij in 2011 tot Mooi Mens gekroond. Ook IZZ vindt het een prima ­ini­tiatief. Daarom ondersteunen wij het streven van Corine den Hollander en IntermeZZo. Een van de manieren waarmee IZZ de zorgsector wil helpen, is door de komende jaren kennisdeling te stimuleren. Initiatieven zoals IntermeZZo zet IZZ in de etalage. Zo worden andere zorginstellingen gemotiveerd om goede praktijken over te nemen en toe te passen.

STUDENT IN DE ZORG

drix: Veronique Hen

ik mijn stage “Beg in apr il heb k afgerond. bij de bloedban r var ing die e e ll a t e m j li b Ik ben . Want daar­ ik heb opgedaan iddels aan­ door ben ik inm nte bij het te is s s a ls a n e genom Lelystad!” MC ­Zuiderzee in

Opleiding Veronique Hendrix (26) volgde afge­ lopen jaar de verkorte opleiding tot doktersassistent aan het ROC ASA in Almere. Een dag in de week ging ze naar school, de andere dagen liep ze stage bij bloedbank Sanquin. “De eenjarige opleiding was ideaal voor mij. Ik heb al eerder in de zorg gewerkt als helpende in een verpleeghuis, maar daar had ik erg onregel­matige werktijden. Inmiddels heb ik twee kindjes en ben ik wel toe aan wat vastigheid. Als dokters­assistente kan ik overdag werken en de opleiding was prima te doen.”

Later ... “… ga ik misschien nog doorstuderen. Voorlopig zit ik goed in mijn nieuwe baan, maar ik vind het ook leuk operatie­ assistente te worden. Daarvoor moet ik een vierjarige hbo-opleiding in dienst van het ziekenhuis volgen, dus zit ik weer met onregelmatige tijden. Maar wie weet doe ik het als mijn kinderen op school zitten.”

“Mijn hond en twee

katten.”

9

IZZ NIEUWS

Stoer en comfortabel in het verkeer Vaders en moeders op weg naar crèche of supermarkt, de fiets volgepakt met kinderen en tassen, slingerend door het drukke verkeer. Herkenbaar? Een bakfiets biedt uitkomst! Naast de bekende bakfiets Babboe Big is er nu ook Babboe City, met geen drie, maar twee wielen. De in Nederland ontworpen bakfiets is uitgebreid getest: Babboe deed consumentenonderzoek tijdens proefritdagen en op schoolpleinen. De wensen van ouders zorgden voor een paar mooie aanpassingen. De ­Babboe

City is extra veilig door de ronde hoeken aan de bak. Zeven versnel­lingen, veilige remmen en extra dikke banden zorgen voor het rijcomfort. Twee kinderen en boodschappen of vier kinderen passen in de bak. En voor wie wel wat extra ondersteuning kan gebruiken, is de ­bakfiets ook verkrijgbaar met een elektrische motor. Een testrit maken? Dat kan op verschillende l­ocaties in Nederland, kijk voor de data en locaties op www.babboe.nl/bakfiets/ openhuis­dagen.

Korting voor IZZ-verzekerden IZZ-verzekerden ontvangen € 400 korting op de Babboe City en betalen nu geen € 1.249 maar € 849. Of bestel de Babboe City-E met trapondersteuning met € 300 korting en betaal geen € 1.999 maar € 1.699. U ­ont­vangt ook een gratis kussen voor op het bankje in de bak ter waarde van € 34,95. U kunt kiezen uit vier vrolijke dessins. Voor meer informatie en bestellen: www.zorglive.nl/aanbieding.

Swingend Swingend poetsen Wilt u de ruimte tussen tandvlees en tanden ­reinigen of juist de ­achterzijde van uw tanden grondig ­poetsen? Met de nieuwste ­elek­trische tandenborstel van Omron kunt u kiezen uit drie poets­ bewegingen: ­standaard swing, wide swing of point swing. ­Afhankelijk van hoe u de ­tanden­borstel instelt, maakt hij 13.000 tot 33.000 bewegingen per minuut. De tandenborstel is slank vorm­gegeven en heeft een antisliphandgreep. Met de twee bijgeleverde opzetborsteltjes kunt u kiezen voor een optimale reiniging of voor een borsteltje ­speciaal voor gevoelig tandvlees. De oplader is goed te reinigen en heeft ruimte voor de tandenborstel en de twee opzetborsteltjes.

Korting voor IZZ-verzekerden IZZ-verzekerden krijgen korting op de Omron Sonic Style HTB-456. U betaalt geen € 79 maar € 59,95. Dat is inclusief verzendkosten. Kijk op www.zorglive.nl/aanbieding voor meer ­informatie. Hier kunt u de ­elektrische tandborstel van Omron ook bestellen. Op de w ­ ebsite www.gezondizz.nl vindt u informatie en advies over een gezond gebit en tips voor ­stralend witte tanden.

10

IZZ bestaat 35 jaar In 2012 is het 35 jaar geleden dat werknemers en werkgevers in de zorgsector de IZZ Regeling in het leven riepen. Sindsdien is er het nodige veranderd, maar nog steeds bepalen we samen hoe dé zorgverzekering voor de zorg eruitziet. 1977 was een bewogen jaar. Elvis Presley overlijdt, Molukse jongeren kapen een trein en Ajax wordt eindelijk weer eens kampioen. Maar er gebeurde meer. Het is ook het jaar dat de IZZ Regeling ontstaat. Mooie arbeidsvoorwaarde 35 jaar geleden was er krapte op de arbeidsmarkt. De vraag naar goed opgeleid personeel was in Nederland groter dan het aanbod. Om ervoor te zorgen dat het schaarse personeel in de zorg kwam werken, deden werkgevers er van alles aan om de sector interessant te houden. Dat hield niet op bij een goed salaris, ook andere arbeidsvoorwaarden werden zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt. En een zorgverzekering specifiek afgestemd op de eisen van zorgpersoneel hoorde daarbij. Geboorte van IZZ De IZZ Regeling is het resultaat van de samenwerking tussen werkgevers en werknemers in de zorg. Samen ontwikkelden zij een speciale zorgverzekering voor de zorg. Een deel van de loonruimte werd daarvoor ingeleverd in ruil voor een (exclusieve) werkgeversbijdrage in de premie van een unieke particuliere ziektekostenverzekering. De verzekering was gelijkwaardig aan het toenmalige uitstekende ziekenfondspakket en dus een unieke secundaire arbeidsvoorwaarde. Bijzonder was ook dat IZZ als een van de eerste een uitgebreid aanvullend pakket kende,

dat door zowel particulier als ziekenfondsverzekerden kon worden afgesloten. Door werknemers en werkgevers Vanaf het begin is de IZZ Regeling een collectieve zorgverzekering voor de zorg, ontwikkeld door werkgevers én werknemers. Zij hebben altijd een belangrijke rol gespeeld bij het samenstellen van de verzekering. Nog steeds bepalen vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties en vakbondsvertegenwoordigers wat de inhoud en de premie van de IZZ Regeling is. Alleen dankzij hun inbreng kan IZZ de verzekering afstemmen op het werken in de zorg en de behoefte van zorgmedewerkers. Groei In 35 jaar is IZZ als verzekeraar flink gegroeid. Inmiddels zijn we opgenomen in zeven zorg-cao’s waarin ruim een miljoen mensen werkzaam zijn. Dankzij deze groei kan IZZ instellingen en medewerkers tegen gunstige voorwaarden een uniek pakket met keuzemogelijkheden bieden. Dat is ook noodzakelijk, want alleen door ons aanbod jaar in jaar uit af te stemmen op de veranderende vraag uit de sector, blijft IZZ relevant voor zorgmedewerkers. En daar gaat het uiteindelijk om. IZZ is een uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarde van en voor de zorg – toen en nu.

11

PERSOONLIJK

Baas over eigen leven Op vakantie met zijn gezin werd Wim Altena ­overvallen door een onverklaarbare ziekte. Eenmaal terug in Nederland bleek dat zijn nieren niet meer functioneerden. Hun werk moest worden overge­ nomen door een dialysemachine. Sinds kort hoeft Wim daarvoor niet meer naar het ziekenhuis, maar staat er eentje naast zijn bed. “Dat mijn nieren het niet meer deden, kwam als een grote schok. Mijn moeder is namelijk overleden aan een nier­ ziekte. Ik moest direct beginnen met dialyse. Dat is heel heftig en kost veel energie. Drie tot vier keer per week lig je een paar uur aan een apparaat. Je bent dan opeens zo afhankelijk.

12

Toen mijn broer mij een nier kon afstaan, was ik dan ook dolblij. Weer leven ­zonder dialyse was heerlijk. De vreugde was echter van korte duur, want twintig maanden na de transplantatie stopte de nier met functioneren. Ik moest weer beginnen met dialyseren, weer een

paar keer per week op en neer, weer zo moe, weer zo’n groot deel van mijn vrijheid weg. Ik zat echt in zak en as tot mijn nefroloog me op thuis­dialyse wees.

Wennen Sinds augustus 2010 staat naast mijn bed een manshoog dialyseapparaat. Het is een machine waarmee ik zelf mijn bloed kan spoelen. Om hem te kunnen bedienen hebben mijn vrouw en ik een uitgebreide cursus gevolgd bij Dianet, een kennis- en expertisecentrum dat deze trainingen geeft. We doen het ook echt samen; meestal start ik ’s avonds het apparaat en sluit mijn vrouw mij er daarna op aan. Vervolgens blijf ik de hele nacht aan de machine liggen. In het begin was dat erg wen-

“Thuisdialyse geeft mij vrijheid”

ondanks nierziekte nen; met die naald in je lichaam slaap je toch anders. En het ding maakt natuurlijk ook de hele nacht geluid. Toch went dat heel snel. Het is net als bij mensen die naast het spoor wonen, al na een paar weken hoor je de trein niet meer.

Meer energie over Thuisdialyseren heeft voor mij veel voordelen. Ik hoef niet meer om de dag naar het ziekenhuis, dat bespaart me veel tijd. Mijn ziekte heeft ­daardoor minder invloed op mijn leven. ­ Zes nachten in de week thuisdialyse is ook minder heftig dan drie of vier keer per week naar het ziekenhuis. Het s­ poelen van mijn bloed gaat veel ­geleidelijker, waardoor ik meer energie overhoud. Het allerbelangrijkste

is echter dat ik nu de baas ben over mijn leven en n ­ iemand anders. Dat vind ik heel belangrijk. Toch zijn er ook ­nadelen. Ik moet altijd ’s avonds thuis zijn. Mijn oudste zoon is een groot voetbalfan, vroeger nam ik hem nog wel eens mee naar een voetbalwedstrijd in ­Engeland. Zo zijn we naar de stadions van Chelsea en Arsenal geweest. Dat gaat nu niet meer. Die mogelijkheid heb je eigenlijk alleen met een transplan­tatie. Ondanks dat het de vorige keer misging, wil ik dat nog steeds graag. Een goede vriendin heeft aangeboden om mij een nier te geven. Als de doktoren ervoor kunnen zorgen dat die transplantatie een betere kans van slagen heeft, ga ik dat proberen. De vrijheid van een leven zonder dialyse betekent heel veel voor me.”

Thuisdialyse en uw zorgverzekering Thuis dialyseren is niet voor iedere patiënt mogelijk. Het moet medisch verantwoord zijn en dat is een beoordeling die alleen uw behandelend nefroloog of internist kan maken. Neem contact met hem op als u thuisdialyse overweegt. Meer informatie over vergoedingen vindt u op www.izz.nl. Wilt u meer weten over nierziekten, bezoek dan onze gezondheidssite: www.gezondizz.nl.

13

MET AUTORITEIT

Mirjam Houtlosser over ethiek

‘Geen goede zorg zonder ethiek’ Stelt u zich als zorgverlener wel eens de vraag of het echt goed is wat u in uw werk doet? Niet alleen maar vakbekwaam en vaardig? Waarschijnlijk hebt u in de drukte van alledag weinig tijd om stil te staan bij ethische vragen. Toch is het waardevol om dat te doen. “Ethisch goede zorg begint bij mensen, niet bij regels.” Bij ethische kwesties in de zorg denken we vaak aan grote zaken zoals euthanasie of abortus. En hoe ver we gaan in het behandelen van iemand die ­ ongeneeslijk ziek is of ernstig lijdt. Ethiek schuilt ­volgens ethicus Mirjam Houtlosser echter ook in kleine aspecten van dagelijkse zorg. “Al het handelen van medewerkers in de zorg heeft een morele kant”, legt zij uit. “Want als je voor anderen zorgt, doe je dat met het oog op iets goeds voor die ander.” Volgens Houtlosser komen zorgmedewerkers daarover elke dag vragen tegen. Hoe ga je met mensen om; hoe deel je informatie; hoe verdeel je je aandacht? Maar ook: tot waar reikt de verantwoordelijkheid van een zorgmedewerker? “Hoe je de zorg zo goed mogelijk uitvoert binnen gegeven mogelijkheden, daar draait het om in de ethiek”, aldus Houtlosser. Ethiek onder druk De mogelijkheid die je hebt om ethisch goede zorg te verlenen, wordt door verschillende kaders bepaald. “Allereerst is er de menselijke betrokkenheid als zorgverlener. Vanuit je eigen persoonlijkheid, kennis en ervaring ben je erop gericht mensen te helpen. Daarnaast deel je ook de opvattingen die voor jouw beroepsgroep gelden, de beroepsnormen. Het derde kader is dat van de instelling of organisatie waarvoor je werkt: die heeft ook eigen waarden en ­normen voor goede zorg. Werken binnen de kaders en balanceren tussen verschillende verantwoordelijkheden vraagt nadenken.” Houtlosser benadrukt dat door allerlei factoren de ruimte voor reflectie over de vraag wat goed is soms onder druk staat. “Wat nu speelt zijn de bezuinigingen en een stijgende zorgvraag. Hoe ethisch is het als de organisatie geen tijd meer geeft aan zorgmedewerkers om meer te doen dan wat strikt noodzakelijk is voor de zorgvrager?

14

Ook in tijden van schaarste ­moeten zorgverleners hun werk met aandacht kunnen doen. Je verantwoordelijk­ heden goed verdelen wordt dan een belangrijke eis.” Ethisch goede zorg wordt volgens Houtlosser voor een groot deel bepaald door de relatie die je als zorgver­lener met zorgvragers hebt. Ze pleit er dan ook voor dat zorgmedewerkers te allen tijde samen met patiënten bepalen wat de behoeften van die patiënten precies zijn. Ook als er maar een bepaalde schaarse hoeveelheid tijd ter beschikking staat. “Je kunt samen kijken wie welke zorgbehoefte heeft en hoe je onder moeilijke omstandigheden zo goed en eerlijk mogelijk aan ieders behoefte tegemoet kan komen. Je werkt samen met zorgvragers in plaats van dat je zorg aan mensen oplegt. Vervolgens kun je bekijken welke protocollen en technologie ingezet kunnen ­worden. Ethisch goede zorg begint bij mensen en niet bij regels.” Moreel beraad Kun je ethisch goed zorgverlenen aanleren, op school of in een opleiding? Voor een deel wel, zegt ­Houtlosser. “Denk aan kennis over wet en ­regel­geving, bijvoorbeeld over patiëntenrechten, en over beroepsnormen en codes. Ook gespreksvaardig­heden kan je leren.” Toch zullen zorgmedewerkers ook in de ­praktijk met nadenken over goede zorg aan de gang moeten blijven, vindt ze. “Professioneel zorg­­ ver­lenen is géén truc die je, eenmaal aangeleerd, altijd kunt toepassen. Ethiek krijgt op de ­werkvloer nog niet genoeg vervolg. Het zou goed zijn als ­zorg­medewerkers regelmatig met collega’s of in het team aan reflectie, intervisie of moreel beraad zouden doen. Daarmee blijven ze voortdurend kritisch over de zorg die ze verlenen.” Houtlosser denkt dat het voor ­zorgmedewerkers ­boeiend kan zijn om zich met ethiek bezig te houden. “De meesten van hen zijn in de zorg gaan werken omdat het werk met mensen is. Aandacht voor ethiek stelt die mensen centraal en maakt het werk interessanter. Daarin valt nog veel te winnen.”

“Professionaliteit is meer dan deskundigheid”

15

IN DISCUSSIE

.nl is dé plek online voor iedereen die in de zorg werkt. U leest er

over alles wat zich in de sector afspeelt en regelmatig ontstaan er interessante discussies. In ieder nummer van ZorgZin laten we een expert op zo’n discussie reageren.

DE STELLING Ruim tien miljoen Nederlanders maken gebruik van social media. Ook in de zorg wordt er heel wat getwitterd. Moeten zorgmedewerkers extra voorzichtig zijn met het gebruik van Twitter, Hyves en Facebook, of kun je prima Facebook-vriend worden met een patiënt?

Dit vindt u

Dit zegt de specialist

Op onze stelling ‘Facebook-vriend worden met een patiënt kan prima’, reageerde u massaal. 32% van de bezoekers van ZorgLive is het eens met de stelling en ziet daarin geen probleem. 68% vindt niet dat het kan en houdt privé en zakelijk liever gescheiden.

Jilles Heringa was jarenlang advocaat gezondheidsrecht en gespecialiseerd in het raakvlak tussen ­communicatie en recht. Hij weet daardoor veel van de kansen en valkuilen van social media in de zorg.

“Het is belangrijk dat zorgmedewerkers zich bewust zijn van het bijzondere karakter van social media. De snelheid en het bereik zijn enorm, en bijna alle informatie is openbaar. Je verliest De belangrijkste tips ­daardoor snel de controle over wat je tweet of post. Even belangrijk is dat privé en werk – Houd professionele en persoonlijke communicatie zo veel online vaak door elkaar lopen. Het ondermogelijk gescheiden. scheid tussen hartchirurg Pieter die m ­ orgen – Zet geen informatie op social media die herleidbaar opereert en diezelfde Pieter die vanavond is tot patiënten. ­twittert dat hij tot laat in het café heeft – Denk aan uw virtuele imago: informatie over uw p ­ rivéleven ­gezeten, is voor veel patiënten niet te maken. kan gevolgen hebben voor uw geloofwaardigheid als proMet al die f­ actoren moet je rekening houden fessional. als je als zorg­verlener social media gebruikt.” – Twijfelt u of informatie geschikt is voor social media? Vraag uzelf af wat patiënten of collega’s ervan ­zouden vinden.

Bekijk andere stellingen en de reacties op www.zorglive.nl.

WAARACHTIG

B

ij ons op de afdeling lag een elfjarige jongen. Zijn urine was troebel en vlokkerig, daarom zei ik tegen hem: “Je moet wel goed drinken hoor, want er zitten vlokken in je plas.” Hij antwoordde: “Dat kan wel kloppen, want ik had vlokken op mijn boterham vanochtend!” Gea Jousma, Vollenhove

Oproep Hebt u ook een leuke anekdote over het werk in de zorg of over gezondheid in het algemeen? Stuur haar naar [email protected]. Vermeldt u alstublieft ook uw naam en woonplaats.

16

Vraag het IZZ Hebt u een vraag over uw gezondheid of de IZZ Regeling? In deze rubriek geven we antwoord.

1 Ik verander van werkgever. Hoe moet ik dit doorgeven aan IZZ? Valt uw nieuwe werkgever ook onder een cao waarin de IZZ Regeling is opgenomen, dan kunt u eenvoudig bij ons verzekerd blijven. Op Mijn IZZ kunt u de verzekering omzetten van uw vorige werkgever naar uw nieuwe. Let wel, u blijft altijd zelf verant­ woordelijk voor uw wijziging.

2 Waar vind ik het collectiviteitsnummer? Als u zich wilt aanmelden voor een collectieve zorgverzekering van IZZ, hebt u een zogenaamd collectiviteitsnummer nodig. Alle werkgevers die aangesloten zijn bij IZZ hebben er een. U vindt dit nummer vaak op het intranet van uw werkgever, maar ook op onze site kunt u het terugvinden. Op www.izz.nl/mijncollectiviteitsnummer vindt u alle collectiviteits­ nummers van bij IZZ aangesloten werkgevers. Bent u al bij ons verzekerd en hebt u het collectiviteitsnummer nodig voor een declaratie, kijk voor het nummer dan op uw polisblad.

3 Mijn IZZ, wat kan ik daar nu precies mee? Mijn IZZ is uw persoonlijke IZZ-omgeving op internet. Met Mijn IZZ kunt u 24 uur per dag 7 dagen per week de gegevens over uw IZZ Zorgverzekering raadplegen en beheren. U kunt er bijvoorbeeld uw adres wijzigen of een gezinslid op uw polis bijschrijven. Ook kunt u via deze beveiligde site uw zorgverzekering en aanvullende pakketten inzien en wijzigen. Vanaf de homepage van www.izz.nl kunt u direct inloggen op Mijn IZZ. Gebruikt u Mijn IZZ voor de eerste keer, dan moet u een gebruikersnaam en een wachtwoord aanmaken.

Paul Peels medewerker Klantenservice IZZ

Hebt u ook een vraag? Stuur deze in via Contact op www.izz.nl of stuur een brief naar: IZZ Zorgverzekeraar, t.a.v. afdeling Klantenservice, postbus 445, 5600 AK Eindhoven

17

WERKDRUK

18

Druk druk druk

De werkdruk in de zorg is zo hoog dat zes op de tien m ­ edewerkers d ­ enken het pensioen niet te halen. Dat bleek o ­ nlangs uit een onderzoek van de vakbond Abvakabo FNV. Ook NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) h ­ oudt de w ­ erk­druk scherp in de gaten. ­Vijf ­vragen ­aan senior-onderzoeker en psycholoog Anke de Veer. ­ Is de werkdruk in de zorg zo hoog?

“Ja, dat weten we uit eigen onderzoek. NIVEL heeft het Panel Verpleging & Verzorging, dat bestaat uit ongeveer 1.350 zorgverleners uit diverse branches. Elke twee jaar houden we onder de panelleden een enquête. Zo weten we dat de werkdruk in de zorg sinds 2003 langzaam stijgt. De ervaren werkdruk is hoger dan in ­sommige andere sectoren. Dat is een punt van zorg, want in de nabije ­toekomst stijgt de zorgvraag door de vergrijzing in ons land. Zie daar maar eens aan te voldoen zonder de werkdruk nog verder op te laten lopen.” Welke factoren zorgen voor werkdruk?

“Werkdruk is niet hetzelfde als werklast. Bij dat laatste gaat het over taken, aantal patiënten, de ‘caseload’. Voor werkdruk zijn de werkomstandigheden minstens zo belangrijk. Denk aan de sfeer in een instelling, de manier waarop het werk is georganiseerd en de rol van het management. Daarnaast kunnen ook factoren buiten je baan de werkdruk doen toenemen. Een drukke thuissituatie heeft veel invloed op werkdruk, maar ook opleiding en ervaring: iemand die al jaren meeloopt, zal zich niet zo snel uit het veld laten slaan op het werk. Ook persoonlijkheid doet

veel. Hoe steek je in elkaar? En hoe ga je met stress en onzekerheid om?” Waar komt werkdruk vandaan?

“Zorgmedewerkers zijn mensen die vooral met hun hart werken en de ander zo goed mogelijk willen helpen. Ze krijgen last van werkdruk als ze het gevoel hebben dat dit om de een of andere reden niet meer lukt; als ze het gevoel hebben dat ze maar met moeite kunnen voldoen aan de eisen en verwachtingen van anderen. Dat wordt versterkt als het werk moet gebeuren in beperkt beschikbare tijd. Ze hebben dan het gevoel niet meer tot hun werk in staat te zijn en raken psychisch overbelast.” Iedereen heeft het toch wel eens druk?

“Natuurlijk. En ook wel eens té. Dat is niet erg, zolang zo’n periode maar niet te lang duurt. Langdurig hoge werkdruk kan leiden tot verminderd werkplezier, gezondheidsproblemen en werkstress. En uiteindelijk zelfs tot ernstig verzuim, zoals burn-out. Sommigen zeggen daardoor hun baan in de zorg vaarwel. Dus ook voor werkgevers is het belangrijk om de werkdruk goed in de gaten te houden, al was het maar vanwege de te verwachten tekorten in het arbeidsaanbod.”

19

WERKDRUK

Wat kun je aan werkdruk doen?

“Moet ik dit nu doen?”

“Omgaan met werkdruk zit in heel eenvoudige dingen: op tijd pauzes nemen, niet te lang en te vaak overwerken, het werk goed inplannen en goed voor jezelf zorgen. Als er dingen van je gevraagd of verwacht worden die je niet kunt waarmaken of die niet onder je verantwoordelijkheid vallen, moet je die bespreekbaar maken of zelfs nee zeggen. Ik geef toe dat dit gemakkelijker is gezegd dan gedaan. Het zit niet echt in de basishouding van zorgverleners om voor zichzelf te kiezen. Ze willen niemand in de steek laten, en zo voelt dat dan wel. Dit is voor velen een valkuil. Daarom geloof ik ook in het anders inrichten van de zorg. Bijvoorbeeld door zorgteams meer autonomie te geven, zodat ze zelf kunnen bepalen hoe ze de zorg regelen. Of een meer coachende manier van leidinggeven. Daarnaast verwacht ik dat technologie van waarde kan zijn. Met beeldcommunicatie kan de zorg persoonlijk blijven, zonder dat een zorgverlener fysiek naar een cliënt of patiënt toe moet. Met e-health wordt het werk van de zorgverlener makkelijker. Dat geldt ook voor ­beweeg- en meldings­functies. Die geven een ­waarschuwing als iemand bijvoorbeeld uit bed stapt. Je hoeft dan als verzorgende niet meer langs alle kamers. Het slimmer organiseren van de zorg is de uitdaging voor de toekomst.”

Op de printservice van zorgorgani­satie Cello werken twintig gehandicapte ­cliënten met uiteenlopende hulp­ vragen. Ze voeren er tal van werkzaamheden uit, zoals het kopiëren en afwerken van printmateriaal en het inbinden van documenten. Twee begeleiders coördineren het werk en bieden de noodzakelijke zorg. Jos Mateijsen, de enige fulltimekracht, is een van hen. “Op zich ervaar ik mijn werk niet als druk. Maar aan het begin van de dag weet je nooit wat er op je afkomt. Behalve dat je deadlines van opdrachten moet halen, kan het zomaar gebeuren dat een cliënt niet lekker in zijn vel zit en extra individuele aandacht nodig heeft. Het kan er dan ­hectisch aan toe gaan.” Tijdens een interne cursus timemanagement leerde Jos dat het belangrijk is te bepalen tot hoe ver je gaat. “Mijn valkuil is dat ik snel tegen anderen zeg dat ik iets voor hen ‘wel eventjes’ doe. Maar ik ben met zo’n verzoek vaak veel langer bezig dan verwacht. Ik liep daardoor vaak achter de feiten aan, kreeg een opgejaagd gevoel.” Prioriteiten stellen

Jos leerde om nee te zeggen en priori­ teiten te stellen. “De zorg voor onze cliënten staat altijd centraal. Hun werk is een middel, geen doel op zich. En dat moet zo blijven. Toch heb je ook

SUDOKU

5

1 3

4

6

7

4

2

2

9

3 3

8 4

7

8

1

5

4

1 8

9

6

3

9

8 9

20

4

6

7

een verplichting naar klanten. Om die twee te verenigen heb je een goede organisatie van het werk nodig.” Sinds kort maakt Jos met zijn medewerkers heldere planningen. Daarin stemmen cliënten en begeleiders met elkaar af wanneer een opdracht begint en wanneer deze klaar moet zijn. Maar ook wie de klus coördineert en wie welke taak heeft. “We houden nu overzicht en dat helpt enorm.” Ook stelt Jos zichzelf vaker de vraag: ‘Moet ik dit nu doen?’. “Bij bijna elk afzonderlijk woord hiervan kun je vraagtekens zetten. Is het noodzakelijk dat het nu gebeurt? Kan ik het niet aan een collega overlaten? Soms kun je in overleg ook iets delen met een ­collega of een taak door iemand anders laten doen.” Door deze werkwijze merkt Jos dat hij meer tijd en aandacht heeft voor zijn cliënten. “Waar ik eerst snel werd afgeleid, blijf ik nu veel scherper.” Jos is zich bewust van zijn eigen persoonlijkheid, maar doorziet ook sneller het karakter van anderen om hem heen. “Binnen het team heeft iedereen zijn eigen ­persoonlijkheidsstijl. Elk type reageert en handelt op zijn eigen manier. Daar kun je rekening mee houden. Maar de oplossing voor te hoge werkdruk begint altijd bij jezelf.”

Wilt u meedingen naar een van de prijzen, stuur dan de cijferreeks uit de horizontale gele rij per post naar redactie ZorgZin, postbus 445, 5600 AK Eindhoven onder vermelding van ‘Puzzel ZorgZin’, of online via www.izz.nl/puzzel. Winnaars ZorgZin 1, 2012: 1e prijs Mw. C. van de Weerdt, Maastricht 2e prijs Dhr. P. Hunting, Wijdenes 3e prijs Mw. P. Koops, Kampen Eerste prijs: Cadeaucheque Bilderberg van 200 euro Tweede prijs: Podiumcadeaukaart van 100 euro Derde prijs: Bloemenbon van 50 euro De winnaars krijgen bericht en worden bekend­gemaakt in ZorgZin 3 2012.

Uiterste inleverdatum is: 1 augustus 2012

D I T I S MIJN AFDELING

Station Harlingen

Altijd al nieuwsgierig naar hoe uw collega’s in de zorg werken? Marjanne de Boer van Zorggroep Kardan vertelt over haar afdeling.

Wie, wat, waar • 3 vaste krachten, 3 vrijwilligers, 5 stagiaires en 8 cliënten • Dagbesteding voor mensen met een beperking • Stichting Zorggroep Kardan

Daar doe ik het voor

Ik ben trots op … … de sociale functie die wij hebben ­binnen deze gemeenschap. Iedere woensdag komt er bijvoorbeeld een dementerende man hier in de stationsrestauratie een kopje koffie drinken. Ik vind het heel mooi dat hij graag komt. Ik wil dat iedereen hier terecht kan voor een luisterend oor of gewoon een praatje.

Dagelijkse bezigheden geven betekenis aan het leven. Door in ons restaurant, kunstatelier, bloemenkiosk of winkel te werken, leren mensen met een verstandelijke beperking zichzelf en de wereld om zich heen beter kennen.

Mijn werk in 1 zin Door zinvolle dagbesteding een brug slaan tussen de zorg en de maatschappij.

Mijn collega’s en ik kunnen niet ­zonder … … de eerlijkheid van onze cliënten. Ze ­aar­zelen niet om je erop te wijzen dat je een pukkel hebt of dat je wat bent aan­gekomen. Andersom werkt dat ook. Als ze je leuk ­vinden, laten ze je dat ook merken. Dan voel je je heel bijzonder.

Onvergetelijk Wij zijn gevestigd in de monumentale stationsrestauratie in ­Harlingen. Dat pand hebben we helemaal zelf opgeknapt; er is geen plint die niet een likje verf kreeg. Iedereen uit de lokale gemeenschap heeft ons daarbij geholpen!

21

GEZONDE ZORG

Patiënten krijgen soms heel wat op hun bord. Geboorte, dood, ­verdriet en blijdschap, alles komt langs. Het is dan ook niet ­verwonderlijk dat de emoties regelmatig hoog oplopen. Soms z ­ oeken die een negatieve uitweg. Dat begint bij vloeken en ­schelden maar kan escaleren tot schoppen en slaan. ­Zorgmedewerkers krijgen hier steeds vaker mee te maken.

‘Rustig blijven kun je leren’ Agressie op de werkvloer is niet altijd te voorkomen. Door je eigen gedrag er goed op af te stemmen, kun je als zorgmedewerker in veel gevallen escalatie ­vermijden, weet organisatieadviseur en psycholoog Petra de Vries. Petra de Vries leert werknemers hoe ze moeten omgaan met agressief gedrag. Ook bij de workshops die IZZ voor medewerkers in de zorg organiseerde, was zij betrokken. “Een van de belangrijkste dingen in het contact met agressieve mensen, is je eigen gedrag. Het hangt voor een groot deel van jouw reactie af of een situatie verder escaleert. Door je eigen manier van communiceren goed te kennen en aan te passen aan de situatie kun je veel ellende voorkomen.” Drie soorten agressie Petra leert zorgmedewerkers de verschillende vormen van agressie herkennen. Iedere situatie vraagt een andere aanpak. “Een patiënt die onder invloed van alcohol begint te vloeken en te tieren, behandel je anders dan iemand die pijn heeft en zijn frustratie op jou afreageert.” Ze onderscheidt drie soorten agressie. Allereerst is er emotionele agressie, een uiting van innerlijke frustratie. Denk bijvoorbeeld aan een man die scheldt op zorgpersoneel, omdat zijn dochter uren moet wachten bij de eerste hulp. Als zorgmedewerker is het in dit soort situaties belangrijk de frustraties serieus te nemen, te luisteren en begrip te tonen.

22

Moeilijker is het omgaan met instrumentele agressie. Hier spreken we van als mensen agressie gebruiken om een doel te realiseren. Bijvoorbeeld een patiënt die dreigt met geweld als hij niet direct zijn medi­cijnen krijgt. Petra: “In dat soort gevallen is het belangrijk duidelijke grenzen te trekken, maar niet tegen de ­persoon in te gaan. Zeg dat je graag wilt praten en luis­teren, maar niet als die persoon zich zo gedraagt.” Een apart geval is agressie onder invloed van alcohol, drugs of medicijnen of agressie door psychische klachten. Vaak zijn deze patiënten maar moeilijk voor rede vatbaar en is hun gedrag lastig te beïnvloeden. Een goede inschatting maken van de situatie is dan essentieel. “Blijf vriendelijk en geduldig maar bewaak ook je eigen grenzen. Geef kort, snel en duidelijk aan de patiënt aan wat de consequenties zijn van zijn gedrag.” Hoofd koel houden “Goed omgaan met een agressieve patiënt gaat het beste als je rustig blijft. Dit lukt lang niet altijd”, zegt Petra. “Hoe iemand reageert op agressie verschilt van ­persoon tot persoon. Het hangt af van persoonlijkheid, zelfbeeld en eerdere ervaringen met geweld. Maar dit betekent niet dat je alles aan het toeval moet overlaten. Het hoofd koel houden in dit soort situaties is geen persoonlijkheidskenmerk, dat kun je echt ­trainen. Iedereen die in de zorg werkt zou moeten leren omgaan met agressie.”

‘Stem je gedrag af op de patiënt’ Rian van Veenendaal is coördinator dagbesteding bij ’s Heerenloo. Zij werkte een aantal jaar met mensen met moeilijk interpreteerbaar gedrag. Veel frustraties uiten zich bij hen in agressie naar zichzelf of hun begeleiders. Hoe ga je om met agressie op je werk? “Het is belangrijk dat je patiënten leert begrijpen en dat je de signalen van frustratie leert herkennen. Je moet erachter zien te komen wat ze bedoelen met het gedrag. Agressie is een uiting van ongenoegen. Haal je dat ongenoegen weg, dan kan ook de agressie verminderen of voorkomen worden.”

Hoe zorg je daarvoor? “We proberen zo veel mogelijk frustratie te voor­komen. Heeft iemand bijvoorbeeld een hekel aan haren kammen, dan houden we daar reke­ning mee. Even belangrijk is je eigen gedrag. Een zorgmedewerker moet zich aanpassen aan de ­patiënt. Jij moet rekening houden met zijn ­angsten, ­irri­ta­ties en frustraties. Daarvoor moet je de ­patiënt leren kennen. Dat kost tijd, maar dat is zeker de moeite waard want andersom werkt het ook. Een patiënt die jou kent en vertrouwt zal m ­ inder geneigd zijn tot agressie.” Wen je aan al die agressie? “Je moet tegen deze doelgroep opgewassen zijn, maar je went er ook wel aan. Het is anders dan iemand die je op straat aanvalt. Mijn patiënten kunnen er zelf niets aan doen. Ik neem het ze ­daarom niet kwalijk.”

Nieuwe workshops van IZZ voor uw gezondheid

Thuis- en kraamzorg het veiligst De ene branche is de andere niet. Agressieve patiënten komen bijvoorbeeld veel vaker voor in de ver­pleging en verzorging dan in de thuis- en kraamzorg. Met het ­‘Actieplan veilig werken in de zorg’ deden minis­teries en sociale partners hiernaar onderzoek. Zo blijkt dat in ziekenhuizen relatief weinig agressie voorkomt. ­Medewerkers in de gehandicaptenzorg, verpleging en verzorging lopen veel meer risico. In de jeugdzorg krijgt men vooral te maken met verbale agressie, ­fysieke agressie komt relatief minder vaak voor.

Het is u vast bekend, mensen die in de zorg werken combineren vaak meerdere zorgtaken. Dat betekent een druk bestaan als professional, mantelzorger en spil in het gezin. Dit kan leiden tot mentale en fysieke klachten. Voorkomen beter dan genezen Hierop heeft IZZ de zorgverzekeringen aangepast, met ruime vergoe­dingen voor psychologische zorg en fysiotherapie. Tevens zijn er preventieworkshops ontwikkeld onder het motto voorkomen is beter dan genezen. Vanaf begin dit jaar zijn diverse thema’s aan bod ge­komen in verschillende workshops zoals Werk & privé in balans, Agressie & geweld op het werk en Gezonde voeding & dieetadvies. Traumaverwerking en Veilig Ruggebruik In oktober van dit jaar starten twee nieuwe IZZ-workshops: Trauma’s verwerken en Rug & tiltraining. Als deelnemer krijgt u zowel kennis als vaardigheden aangereikt. In de workshops is ruim tijd gereserveerd voor praktijksituaties, die zoveel mogelijk worden toegespitst op uw eigen situatie. Het hoofdthema van de IZZ-workshops is altijd de persoonlijke invloed op het voorkomen of het verhelpen van klachten. De zelfredzaamheid op het werk en in de thuissituatie staat centraal. Op www.izz.nl/workshops staat meer informatie over de workshops, de locaties, datum en aanvangstijden. Ook kunt u zich hier aanmelden voor de workshops.

23

VAN DE COVER

Stapje voor stapje Het lopen gaat steeds beter bij meneer ­Nijenhof. Een tijd terug was dat wel anders. Hij had veel last van zijn benen en knieën. Klinisch geriater Hugo Voncken wist de klachten te herleiden tot een ­verkeerde combinatie van medicijnen. Door dit aan te passen en met een herstelprogramma te ­beginnen, verdween een groot deel van de pijn. “Dankzij dokter Voncken ga ik nu ’s ochtends steeds vaker zonder mijn kruk op stap.”

Lees meer over meneer ­Nijenhof op www.zorglive.nl

IZZ Zorg voor de zorg

www.izz.nl