EEN DIJK VAN EEN ATTRACTIE

EEN DIJK VAN EEN ATTRACTIE

ONTWIKKELINGSPLAN TOERISME AFSLUITDIJK

Opdrachtgever:

ANWB/Algemeen Leden Belang

Subsidiënten:

Rijkswaterstaat Provincie Noord-Holland Provincie Fryslân Gemeente Wûnseradiel Gemeente Wieringen Kop & Munt ANWB fonds

Opdrachtnemer:

VANDERTUUK BV marktonderzoek beleidsadvisering projectbegeleiding Commissieweg 13 9244 GB BEETSTERZWAAG Telefoon: Telefax: E-mail:

(0512) 382330 (0512) 381457 [email protected]

Projectleider:

Drs. Jos Bosma

Beetsterzwaag:

06 juni 2006

INHOUD

VOORWOORD

5

1.

AANLEIDING

7

2.

DE AFSLUITDIJK

9

2.1 2.2 2.3 2.4

Wat is de Afsluitdijk? Wie komen naar de Afsluitdijk? Wat vindt men van de Afsluitdijk? Conclusies

9 9 11 12

3.

POTENTIES AFSLUITDIJK

13

3.1 3.2 3.3 3.4

Trends Ontwikkelingen toerisme Wat kunnen we leren van andere projecten? Conclusie

13 14 14 15

4.

ONTWIKKELINGSVISIE

17

4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3

Missie Het merk ‘Afsluitdijk’ Streefbeeld Je rijdt over de Afsluitdijk en stapt uit….. Je slaat de Afsluitdijkkalender open…... Je klikt op www.Afsluitdijk.info ………..

17 17 18 18 22 24

5.

STRATEGIE

25

5.1 5.2

Groei Projectclusters

25 25

6.

MAATREGELEN KORTE TERMIJN (‘HARD WARE’)

27

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

Den Oever Monument Breezanddijk Fietspad Zurich

27 28 30 32 32

7.

MAATREGELEN KORTE TERMIJN (‘SOFTWARE’)

35

7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16 7.17

Eenduidige presentatie Kalender ‘het jaar van de Afsluitdijk’ Marathon Wandelmarathon Visserijdagen Schilderwedstrijd organiseren Symposium watermanagement De verjaardag van de dijk Ontwikkelen educatiemateriaal Afsluitdijk arrangement De Afsluitdijk in het Zuiderzeemuseum Boek over Afsluitdijk Afsluitdijkproducten Routeontwikkeling Afsluitdijk Centrale promotie en communicatie Domeinnaam registreren Website

35 35 35 36 36 37 37 37 38 38 39 39 40 40 40 41 41

8.

MAATREGELEN LANGE TERMIJN

43

8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6

Herinrichting havengebied Den Oever Paviljoen bij het Monument Breezanddijk Kornwerderzand Publieksvriendelijke spuisluis Fietspad buitendijks

43 43 44 44 45 45

9.

ORGANISATIE VAN DE UITVOERING

47

9.1 9.2 9.3

Organisatie Coördinatie Coördinator

47 47 48

10.

PROMOTIE

49

10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8

Inleiding Wat heeft de Afsluitdijk te bieden? Promotiedoelgroepen Promotiedoelen Zender Boodschap Communicatiemiddelen Organisatie van de promotie

49 49 49 50 50 50 50 51

VOORWOORD Voor u ligt het rapport ‘Een dijk van een attractie’. In opdracht van de ANWB en mede gesubsidieerd door de provincies Noord-Holland en Fryslân, de gemeenten Wûnseradiel en Wieringen en Rijkswaterstaat heeft Bureau Vandertuuk dit ontwikkelingsplan opgesteld. In het plan zijn voorstellen opgenomen voor het 75 jarig bestaan van de afsluitdijk en ideeën ter verbetering van het structurele toeristisch aanbod op de dijk. Waarschijnlijk worden niet alle voorstellen tot uitvoering gebracht. De opdrachtgevers bepalen gezamenlijk bij welke ideeën prioriteit ligt en welke voorstellen het meest haalbaar zijn. De inhoud van dit rapport is tot stand gekomen met behulp van heel veel enthousiaste instellingen en personen. Tijdens een brainstormbijeenkomst in het gemeentehuis van Wûnseradiel hebben allerlei betrokken instanties enthousiast meegedacht over de ontwikkelingen. Ook de individuele interviews die zijn gehouden leverden innovatieve ideeën op. Als laatste willen wij alle leden van de begeleidingscommissie bedanken voor hun inzet en enthousiasme. De begeleidingscommissie bestond uit Rijkswaterstaat (Heeri Bloem), Provincie Noord-Holland (Hilde Prins en Peter Holtes), Provincie Fryslân (Joost Lottgering), gemeente Wieringen (Matthijs Beute), gemeente Wûnseradiel (Femke Bekhof), Kop & Munt (Vera van Vuuren), ANWB (Steef Engelsman, voorzitter begeleidingscommissie). Wij vertrouwen erop dat dit rapport in ruime mate interessante projectvoorstellen heeft opgeleverd, waarmee het ‘jaar van de afsluitdijk’ gevuld kan worden. Daarnaast biedt het rapport input voor het structureel verbeteren van de toeristische kwaliteit van de afsluitdijk.

Bureau Vandertuuk bv Beetsterzwaag

VANDERTUUK

-5-

beleidsadvisering

1.

AANLEIDING

Toeristische attractie De Afsluitdijk is de bekendste dijk van Nederland. Hij verbindt – sinds 28 mei 1932 - Noord-Holland (Den Oever) met Fryslân (Zurich). Dit betekent dat de Afsluitdijk in mei 2007 haar 75-jarig bestaan viert. Jaarlijks trekt de Afsluitdijk duizenden toeristen uit binnen- en buitenland. Op veel sites van binnen- en buitenland wordt de dijk genoemd, waaronder sites uit Japan, Korea, Zweden, Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Engeland. De Afsluitdijk wordt door velen gezien als een uniek bouwwerk. Maar is het ook een echte toeristische attractie? Maakt de Afsluitdijk haar potentie als toeristische trekpleister volledig waar? Heeft ze voldoende te bieden om de toeristen tijdens hun bezoek optimaal tevreden te stellen?

Monument van strijd tegen het water Nederland staat in het buitenland bekend als het land van het water. Vele karakteristieke kenmerken van Nederland, zoals molens, polders en dijken hebben direct betrekking op het water en de beheersing daarvan. Als Nederlanders staan we niet altijd meer stil bij dit beeld dat buitenlandse bezoekers van ons land hebben. De meeste elementen zijn al zo lang in het landschap aanwezig dat we er vaak nauwelijks nog naar omkijken. De Afsluitdijk is hiervan een goed voorbeeld. Dagelijks rijden vele duizenden mensen over deze waterkering, zonder er bij stil te staan dat het eigenlijk een monument is van de Nederlandse strijd tegen het water. Toch heeft Nederland met de Afsluitdijk heeft een toeristisch product in handen waar vooral buitenlandse gasten veel interesse in hebben. Sterker nog, in de praktijk blijkt dat veel buitenlandse gasten speciaal voor de Afsluitdijk naar Nederland komen. Ondanks dat de Afsluitdijk zich nauwelijks profileert als een toeristische attractie met een geheel eigen identiteit.

Brainstorm Op initiatief van de ANWB is een eerste verkenning verricht naar de mogelijkheden van de Afsluitdijk als toeristische attractie. Tijdens een brainstormsessie met de provincie Friesland, de gemeenten Wieringen en Wûnseradiel en Rijkswaterstaat is gefilosofeerd over de toeristische potenties van de Afsluitdijk. Algemeen werd de conclusie onderschreven dat de toeristisch-recreatieve potenties van deze dijk veel beter benut kunnen worden. Mits er maar op een eigentijdse wijze vorm en inhoud aan wordt gegeven. Dit resulteerde in een verzoek tot het opstellen van dit toeristische ontwikkelingsplan.

Doel project Dit rapport is het resultaat van een studie naar de toeristische ontwikkelingsmogelijkheden van de Afsluitdijk: wat zijn de toeristisch-recreatieve potenties van de Afsluitdijk en hoe kunnen deze het beste benut worden? Voorafgaand aan deze studie zijn in overleg met de begeleidingsgroep de volgende uitgangspunten benoemd: robuustheid, soberheid en eenvoud vormen meer een basis voor het conceptuele denken over het ‘toeristisch product Afsluitdijk’ dan het inzetten op ‘gelikte’ pretparkachtige ontwikkelingen; naast ontwikkeling van vernieuwende elementen moet zeker ook gekeken worden naar het wegnemen van huidige storende elementen; VANDERTUUK

-7-

beleidsadvisering

de planvorming vanuit de omgeving [o.a. Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten, musea, (toeristisch) bedrijfsleven etc.] moet meegenomen worden in de oordeelsvorming over de toekomstige activiteiten en mogelijkheden; het op een professionele wijze kunnen bieden van informatie over de Afsluitdijk en omgeving (historisch, technisch en emotioneel) vormt mede de basis voor verdere ontwikkeling; de planvorming dient gefaseerd van aard te zijn. Een eerste ‘ijkmoment’ voor te ontplooien activiteiten is het 75-jarige bestaan van de Afsluitdijk.

De doelstelling van dit ontwikkelingsplan is: “Het ontwikkelen van een eigen toeristische identiteit voor de Afsluitdijk waarmee ze blikvanger en daarmee tevens de verbindende schakel vormt voor de verdere ontwikkeling van het toerisme in het omliggende gebied. Het gaat om het verkrijgen van een breed gedragen visie op de toeristische benutting van de Afsluitdijk teneinde het verblijf in en de presentatie van de regio te verbeteren”.

VANDERTUUK

-8-

beleidsadvisering

2.

DE AFSLUITDIJK

2.1

Wat is de Afsluitdijk?

De Afsluitdijk is voor de Nederlander vooral een waterbouwkundig werk dat van de Zuiderzee het IJsselmeer maakte. Weliswaar bevinden zich verschillende toeristische voorzieningen op en nabij de Afsluitdijk; een echte officiële toeristische attractie is het niet. In de jaarlijkse overzichten van bezoekcijfers aan dagattracties (Trendrapport, Toerdata Noord) schittert de Afsluitdijk door afwezigheid. Dit neemt niet weg dat de Afsluitdijk jaarlijks door naar schatting ruim 300.000 mensen bezocht wordt voor toeristisch-recreatieve doeleinden. Het Kazemattenmuseum aan de Friese kant en het Vikingenmuseum aan de Noord-Hollandse kant trekken jaarlijks resp. 12.000 en 2.500 bezoekers. Met Leader subsidie is in Den Oever met veel succes een Zeeverse Vismarkt in het leven geroepen, die elke zaterdag omlijst wordt door allerlei activiteiten en evenementen. Op de Afsluitdijk zelf staan dagelijks tientallen auto’s uit binnen- en buitenland die het monument, de informatieplek en het restaurant bezoeken. Ook wordt de Afsluitdijk intensief gebruikt voor allerlei ludieke en sportieve activiteiten (skeeleren, hardlopen, fietsen, wandelen, skippy bal etc.). Bij de buitenlander ligt het anders. Voor de buitenlander is de Afsluitdijk het symbool van de succesvolle strijd van de Nederlanders tegen het water. Nog steeds wordt de Nederlandse know how op dit gebied overal in de wereld geroemd en benut, van New Orleans tot Hong Kong. Diverse websites laten zien dat overal in de wereld ‘het verhaal van de Afsluitdijk’ wordt verteld, al of niet in het kader van de programma’s van buitenlandse reisorganisaties. Ondanks het gebrek aan een min of meer officiële toeristisch-recreatieve status, wordt de Afsluitdijk dus wel degelijk als zodanig benut. Indien de Afsluitdijk meer als een bestemming in de markt wordt gezet, zijn er volop mogelijkheden om meer mensen gedurende langere tijd deelgenoot te laten worden van dit stukje typisch Nederlandse geschiedenis. De potenties zijn er. Het is zaak deze te benutten. Bijlage 1 geeft een uitgebreide beschrijving van de huidige activiteiten en voorzieningen op en rond de Afsluitdijk.

2.2

Wie komen naar de Afsluitdijk?

De Afsluitdijk trekt bezoekers van allerlei pluimage: Nederlanders, buitenlanders, gezinnen, groepen, ouderen, jongeren, motorrijders, fietsers, studenten, vakantiegangers, toevallige passanten. Er is geen onderzoek bekend waarin de omvang en de samenstelling van het bezoek aan de Afsluitdijk nauwkeurig is vastgesteld. Om in deze leemte te voorzien is tijdens de nazomer van 2005 een korte enquête gehouden onder de bezoekers bij het monument (zie ook bijlage 4) en is eind 2005 een vragenlijst afgenomen over de toeristische potenties van de Afsluitdijk onder leden van de ANWB (zie ook bijlage 5).

Aantal Dagelijks passeren ca. 16.000 tot 20.000 auto’s de Afsluitdijk. Zo’n 65.000 vaartuigen gaan jaarlijks door de Lorentz en de Stevin sluizen, waarvan 57.000 recreatievaarders.

VANDERTUUK

-9-

beleidsadvisering

Over het aantal toeristen dat jaarlijks een bezoek brengt aan de Afsluitdijk zijn nauwelijks betrouwbare uitspraken te doen. Duidelijk is dat er dagelijks meerdere voertuigen (auto’s, mortoren, bussen) de parkeerplaatsen bij het monument bezetten. De exploitant van de horeca schat jaarlijks tussen de 250.000 en 300.000 bezoekers stoppen bij het monument. Dit betekent dat gemiddeld per dag zo’n 400 voertuigen hier stoppen (ongeveer 1.300 voertuigen per dag in de zomer en 60 buiten het zomerseizoen). Ter vergelijking: een attractie als Neeltje Jans trekt – met al haar promotie - jaarlijks 300.000 bezoekers. Samenstelling Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer een vijfde deel van alle bezoekers speciaal voor de Afsluitdijk komt (18%). Voor een deel van deze mensen is het een lang gekoesterde wens (27%), veel overigen zijn er al eens eerder geweest (30%). Dit zijn de zgn. ‘special interest bezoekers’. De andere bezoekers besluiten waarschijnlijk vrij spontaan om even bij het monument of bij het restaurant ‘aan te leggen’. Uit tabel 2.1 blijkt dat 20% van de bezoekers uit het buitenland afkomstig is. Duitsland is het belangrijkste herkomstland. De Nederlandse bezoekers komen vooral uit de omliggende provincies Noord-Holland en Fryslân. Daarnaast is ook ZuidHolland sterk vertegenwoordigd. Veel bezoekers komen naar de Afsluitdijk vanaf hun vakantieadres (34%). In 43% van deze gevallen gaat het om buitenlanders, de rest Nederlanders. De vakantieadressen zijn voornamelijk in Noord-Holland en Fryslân. Tabel 2.1 Herkomst bezoekers monument Afsluitdijk

Buitenlanders Duitsland Engeland Italie Frankrijk Belgie Canada Overig Nederlanders uit de regio (NoordHolland en Fryslân) Overige Nederlanders Totaal

Eerste woning 30% 42% 27% (4) 11% (1) 0% 75% 0%

Vakantieadres 70% 58% 73% 89% 100% 25% 100%

Totaal 21%

78%

22%

35%

74%

26%

44% 100%

34% 15% 9% 8% 8% 7% 19%

Gemiddeld blijven bezoekers drie kwartier, vooral voor bezoek aan het restaurant. Uit het onderzoek onder het ANWB-panel is gebleken dat een kwart van de ondervraagden de Afsluitdijk de afgelopen vijf jaar wel eens heeft bezocht. Nog eens eenderde (32%) is wel over de Afsluitdijk gereden, maar is er niet specifiek gestopt. Panelleden uit Noord-Holland, Groningen en Fryslân geven relatief vaak aan dat ze de Afsluitdijk de afgelopen vijf jaar hebben bezocht.

VANDERTUUK

-10-

beleidsadvisering

2.3

Wat vindt men van de Afsluitdijk?

Publieksonderzoek Ondanks dat de grote meerderheid van de bezoekers een ‘toevallige’ voorbijganger is, beschouwt toch 80% de Afsluitdijk als een echte toeristische attractie. Indien dit getal representatief zou zijn voor de Nederlandse bevolking, dan kan hieruit geconcludeerd worden dat de Afsluitdijk – in marketingtermen – behoort tot de ‘evoked set’van de Nederlandse toerist en recreant: “de verzameling alternatieven die door de toerist wordt waargenomen (afhankelijk van de situatie), gekend wordt, in overweging wordt genomen en acceptabel wordt geacht voor een bezoek1”. Het bezoek wordt gewaardeerd met een 7,6 als rapportcijfer. In vergelijking met rapportcijfers die bezoekers van andere toeristische bestemmingen geven, is een 7,6 een redelijke, maar geen goede waardering2. Dit zal komen omdat er nogal wat commentaar is op de kwaliteit van de voorzieningen. Vooral de kwaliteit van de horeca en de mogelijkheden om het uitzicht en het water te beleven scoren slecht. In totaal worden de volgende antwoorden gegeven op de vraag wat men mist op de Afsluitdijk: verbeteren/vergroten/vernieuwen horeca (48x); meer en betere informatievoorziening, museum, informatiecentrum (22x); uitzicht op/beleving van het water verbeteren (19x); meer/betere toiletvoorzieningen (17x); beter/groter terras (12x); meer activiteiten of attracties (11x); voorzieningen voor kinderen (7x); toervaart (aanleggen)/rondvaart/watersportmogelijkheden (7x); meer rustvoorzieningen (6x); meer promotie (4x); parkeermogelijkheden verbeteren (3x); overnachtingsmogelijkheden (3x). Hieruit kunnen we concluderen dat – indien de Afsluitdijk steviger als een toeristische bestemming in de markt gezet wordt – er enorme potenties zijn ter verhoging van de bezoekersaantallen. Om dit te realiseren moet ook het product goed zijn, met name de kwaliteit van de voorzieningen bij het monument.

ANWB-panel De belangrijkste resultaten van het onderzoek onder het ANWB-panel zijn: men ziet de Afsluitdijk vooral als een verbinding tussen Noord-Holland en Fryslân; een kwart van de leden heeft de Afsluitdijk de afgelopen vijf jaar wel een keer bezocht; het merendeel van degenen die de Afsluitdijk hebben bezocht was op doortocht en heeft toen een bezoek gebracht; de meest ondernomen activiteiten op de Afsluitdijk zijn koffie drinken en het monument bekijken; men weet de lengte van de Afsluitdijk redelijk goed in te schatten. De panelleden denken dat de Afsluitdijk gemiddeld 31 kilometer lang is. Een overzicht van alle resultaten is opgenomen in het bijlagenboek (bijlage 5).

1

Zakboek Polymarketing, PBNA, 1991. Het Nationaal Park Lauwersmeer wordt bijvoorbeeld gewaardeerd met een 8,2, de stad Groningen een 7,9 en Terschelling met een 8,4.

2

VANDERTUUK

-11-

beleidsadvisering

Ondernemers en andere deskundigen Er is met diverse partijen gesproken over de toeristische potenties van de Afsluitdijk. Naast enkele individuele interviews is in december een brainstormsessie gehouden met ondernemers en andere betrokken organisaties, in het gemeentehuis van Wûnseradiel. Enkele belangrijke aspecten die herhaaldelijk naar voren zijn gekomen tijdens de brainstormbijeenkomst en de interviews zijn: de toeristische potentie van de Afsluitdijk wordt niet voldoende benut; kwaliteit van de huidige horecavoorziening kan worden verbeterd; vernieuwing van de informatievoorziening op en over de dijk is gewenst. Een lijst van de geïnterviewden en de presentielijst van de brainstormsessie zijn opgenomen in bijlage 6.

Het beleid Het is opvallend dat de Afsluitdijk niet tot nauwelijks genoemd wordt in de (toeristische) beleidsstukken van de betrokken overheden. Desondanks passen (duurzame) ontwikkelingen van toerisme op en rond de Afsluitdijk wel binnen het beleid van de (regionale en lokale) overheden. Rijkswaterstaat (RWS) heeft een notitie opgesteld waarin wordt aangegeven welke activiteiten zij wil ondernemen in het kader van het 75 jarig jubileum van de dijk. De door RWS genoemde activiteiten zijn meegenomen in dit ontwikkelingsplan.

2.4

Conclusies

Aan de hand van de analyse van de dijk, van haar bezoekers en de meningen over de dijk kunnen we een aantal conclusies trekken. Ten eerste heeft de dijk toeristische potentie. Er is al een zeker aanbod aan (toeristische) voorzieningen en er is een behoorlijke bezoekersstroom. Dit geeft en goede basis voor een succesvolle ontwikkeling in de toekomst. Zeker omdat de huidige bezoekersstroom is bereikt zonder actieve promotie en marketing. Ten tweede concluderen we dat de kwaliteit van het huidig toeristisch aanbod tekort schiet. De horecavoorziening en de informatievoorziening bij het monument worden door veel bezoekers genoemd als belangrijkste verbeterpunt. Ook tijdens de interviews en de brainstormsessie kwamen deze punten vaak naar voren. De huidige verblijfsduur van bezoekers (drie kwartier) kan bij een hogere kwaliteit van het aanbod oplopen.

VANDERTUUK

-12-

beleidsadvisering

3.

POTENTIES AFSLUITDIJK

3.1

Trends

Versnelling We leven in een tijd waarin alles sneller lijkt te gaan. Allerlei verplichtingen en prikkels bestoken de moderne mens, agenda’s lijken overvol, men holt van afspraak van afspraak naar afspraak, voortdurend wordt gewoekerd met de besteding van de tijd, zowel op het werk als in de privé sfeer. Het lijkt erop dat deze versnelling ook doorzet in de vrije tijd. Alsof de mens niet meer anders kan. Recreatiebedrijven spelen hierop in door recreatiemogelijkheden te clusteren. Hierdoor kan de consument nog meer verschillende dingen ondernemen in steeds minder tijd. Bij deze tijdsdruk hoort ook de alom gehoorde roep om kwaliteit. De vrijetijdsconsument wil eruit halen wat erin zit, kwantitatief èn kwalitatief. Er wordt wel eens gezegd dat de moderne bezoeker “niet klaagt, maar kiest”. Valt een activiteit of een verblijf tegen, dan ‘zapt’ men net zo gemakkelijk naar iets anders.

Vertraging Contrair met het bovenstaande kan ook een tegenbeweging waargenomen worden: ‘het onthaasten’ of ‘het vertragen’, een noodzakelijke en essentiële tegenhanger van de moderne haastige leefstijl. “Tegen de krankzinnigheid van de Fast Life moeten we ons verdedigen met traag materieel genot”, zo luidt het manifest van de Slow Food beweging. Het Ruimtelijk Planbureau concludeert dat het erop lijkt dat zaken als onthaasting en vertraging schaarse goederen worden in een samenleving die steeds drukker, rustelozer, voller en luidruchtiger wordt. Er is een toenemende belangstelling voor alles wat authentiek en oprecht is. Men gaat op zoek naar de eigen identiteit en de eigen geschiedenis. Het cultuurhistorisch erfgoed en het streekgevoel staan volop in de belangstelling, ook bij de toerist en de recreant.

Info- en edutainment Musea bewegen zich steeds meer richting attractie (“het moet ook leuk zijn”), terwijl bij dagattracties meer aandacht wordt besteed aan informatie en educatie. Deze combinaties worden ook wel infotainment en edutainment genoemd.

Wandelen en fietsen Een onderzoek van het Ministerie van LNV toont aan dat wandelen en fietsen veruit favoriet zijn als vorm van vrijetijdsbesteding. Mensen trekken steeds meer in meerdaagse wandeltochten door binnen- en buitenland. Veel moderne slenteraars lopen tijdens een korte ‘break’ een stukje van het Pieterpad of van een pelgrimsroute.

VANDERTUUK

-13-

Televisiezenders als Discovery Channel en National Geographic combineren in hun programma’s’ informatie met entertainment. Ook de opkomst van de Nationale Wetenschapsquiz is een goed voorbeeld van. Bij velen leeft de veronderstelling dat edutainment alleen voor kinderen interessant is. Maar ook volwassenen en senioren zijn een interessante doelgroep. Informatie bieden op een leuke manier is voor iedereen interessant: “It is edutainment that is open to all” (Prof. Gunther von Hagens die furore maakt met Körperwelten, het tentoonstellen van geplastineerde stoffelijke overschotten). Een ander voorbeeld is het tijdschrift ‘Dood’ dat “informeert en amuseert over zaken rond de dood”

beleidsadvisering

Bij fietsen en wandelen zijn de volgende zaken essentieel: de belevingswaarde van een interessant landschap of de beleving van water; het kunnen ‘genieten van rust en ruimte’; veiligheid zonder confrontatie met andere mobiliteitsvormen.

3.2

Ontwikkelingen toerisme

Minder gasten uit Duitsland, meer uit andere landen Volgens de gedeputeerde van Noord-Holland verbleven maar liefst 15% minder Duitse toeristen in 2005 in Nederlandse hotels en bungalows. Volgens hem lijkt het erop dat onze oosterburen ons land steeds meer links laten liggen3. Het CBS is iets minder negatief, maar ook deze organisatie constateert dat er minder gasten uit Duitsland komen (-8%). Daar staat tegenover dat er wel steeds meer gasten uit andere landen naar Nederland komen. De Nederlandse verblijfsaccommodaties zijn het meest positief over de ontwikkeling van het aantal gasten uit Spanje: 50% zag een stijging ten opzichte van de zomer in 2004. Andere herkomstlanden die het goed hebben gedaan, zijn de Verenigde Staten (44% geeft een stijging aan), België (40%) en de Scandinavische landen (38%).

China China is bezig aan een enorme economische opmars. Voorlopig lijkt hier geen einde aan te komen. Trendwatchers voorspellen dat het aantal vakantiegangers uit China zal aanzwellen tot 100 miljoen. Daarvan zullen zo’n 500.000 jaarlijks Nederland bezoeken. Niet voor niets heeft het NBTC onlangs een kantoor geopend in China.

Oost-Europa In 2004 vond de grootste uitbreiding in de geschiedenis van de EU plaats. Tien nieuwe landen zijn er bijgekomen, vier landen zijn kandidaat lidstaat. In totaal is de bevolking van de EU toegenomen met 75 miljoen nieuwe inwoners bijgekomen. Enerzijds ontstaan hierdoor veel nieuwe bestemmingen voor toeristen uit West Europa. Aan de andere kant zal de toenemende levenstandaard er voor zorgen dat steeds meer mensen uit het voormalige Oostblok op reis gaan naar het Westen. Het is een belangrijke uitdaging voor de toeristische sector om deze doelgroep hier naar toe te lokken. In bijlage 2 worden deze ontwikkelingen meer uitgebreid beschreven.

3.3

Wat kunnen we leren van andere projecten?

In bijlage 3 worden enkele civieltechnische werken beschreven die zich ontwikkeld hebben tot een attractie van formaat: de Chinese Muur, de Hooverdam, de Grand Couleedam en Waterland Neeltje Jans. Uit deze voorbeelden blijkt onomstotelijk dat het wel degelijk mogelijk is om van een civieltechnisch bouwwerk een wervende toeristische bestemming te maken.

3

Hans Schipper, Gedeputeerd economische zaken en toerisme, provincie Noord-Holland.

VANDERTUUK

-14-

beleidsadvisering

Het succes van deze projecten kan toegeschreven worden aan een aantal factoren: De dammen in de Verenigde Staten vormen een mooi voorbeeld van het aanbieden van info- en edutainment. Er is een modern bezoekerscentrum waar informatie speels en wordt gegeven. Educatieve rondleidingen worden gecombineerd met grote lasershows en sportieve activiteiten. Dichter bij huis slaagt Waterland Neeltje Jans erin om informatie (bezoekerscentrum) en vermaak (waterglijbaan, waterspeelplaats, zeehondenshow) op een aantrekkelijke manier te combineren. De (extreme) beleving van de civieltechnische bouwwerken wordt zo goed mogelijk gebruikt om de attractiewaarde te optimaliseren. Positionering als toeristische attractie.

3.4

Conclusie

Robuuste kwaliteit De toeristische potenties van de Afsluitdijk moeten beter worden benut. Het is daarbij echter wel van belang om het huidige karakter van de dijk niet aan te tasten. Zo past het niet bij het karakter en imago van de Afsluitdijk om er een gelikte, grootschalige, supercommerciële en pretparkachtige attractie van te maken. Tijdens de interviews en bijeenkomsten kwamen regelmatig de termen eenvoud, robuust en sober als ‘merkwaarden’ naar voren. Wel moet kwaliteit, informatie, educatie, vermaak en afwisseling geboden worden. Met het combineren, verbinden en upgraden van de voorzieningen die nu al op en nabij de Afsluitdijk aanwezig zijn kan al veel winst geboekt worden. Daar komt bij dat de Afsluitdijk, mits goed verpakt, succes kan beleven aan de trend waarbij toeristen en recreanten meer interesse krijgen in de geschiedenis van Nederland. Het is wel van belang om de vorm waarin het gepresenteerd wordt aan te passen aan de eisen en wensen van de huidige consument. Afwisseling moet worden gezocht en routine en monotonie moet worden vermeden. De consument van nu wil vermaakt worden en het liefst op een innovatieve wijze. Het verhaal van de Afsluitdijk Een bezoek aan de Afsluitdijk moet een bijzondere ervaring worden. Minstens zo belangrijk als het fysieke product is het verhaal er achter: “Want belevenissen, daar lusten we wel pap van.. toegevoegde waarde zit niet in het product zelf, maar in de belevenis. Eigenlijk verkopen we steeds meer ideeën in plaats van producten”4. Het verhaal maakt tegenwoordig het verschil tussen succesvolle en minder succesvolle toeristisch-recreatieve bestemmingen. Dit betekent dat het ‘verhaal’ van de Afsluitdijk goed moet worden verteld. Het gedachtegoed, de belevingswaarde, moet vol overtuiging worden uitgedragen. Elke consument die zich hierdoor voelt aangesproken, is een potentiële bezoeker. Buitenland Voor Duitsers is de Afsluitdijk een belangrijke schakel tussen de populaire bestemmingen Friese Meren en Noordzeekust, als ‘ver weg bestemming’ liggen kansen bij de Amerikaanse en de Chinese markt, dichterbij huis zijn de Belgische, Scandinavische, Zuid- en Oost Europese markt interessant.

4

Volkskrant, 27 oktober 2001.

VANDERTUUK

-15-

beleidsadvisering

Als onderdeel is van een ‘package tour’ kan meegelift moeten worden met de populariteit van Amsterdam. In het kielzog van Amsterdam kan dan een bezoek gebracht aan de Afsluitdijk als civieltechnische fenomeen (net zoals de eigen Chinese Muur een civieltechnisch fenomeen is). Nederland Voor wat betreft de binnenlandse markt moet de Afsluitdijk veel sterker gepositioneerd worden als een aantrekkelijke bestemming voor een dagtocht. De Afsluitdijk zal bij de Nederlander ‘tussen de oren’ moeten komen voor een bezoek. Zoals gezegd moet de Afsluitdijk haar ‘verhaal’ vertellen, niet alleen als fysiek product, als waterstaatkundig hoogstandje, maar vooral als een bestemming waar iets te beleven valt.

VANDERTUUK

-16-

beleidsadvisering

4.

ONTWIKKELINGSVISIE

4.1

Missie

Weinig Nederlanders beseffen dat het buitenland naar ons kijkt als het volk dat door haar strijd tegen het water er in is geslaagd om onder zeeniveau te leven en land te winnen van de zee. In het buitenland vindt men de Afsluitdijk hiervan het symbool. Dit beeld moet naar buiten toe verder worden aangescherpt en naar binnen toe verfijnd. Met de thema’s natuur (Waddenzee, tegenstelling ‘zoet-zout’), techniek (civieltechnische kunde), veiligheid (waterkering, beheersing en strijd) en economie (visindustrie) kan de Afsluitdijk haar eigen en unieke toeristische karakter versterken. Het versterken van de toeristische attractiviteit kan op drie niveau’s plaatsvinden: fysieke kwaliteitsverbetering: je rijdt over de Afsluitdijk en stapt uit …….; aandacht voor de 75ste verjaardag van de Afsluitdijk: je slaat de Afsluitdijkkalender open….; moderne informatieoverdracht: je klikt op www.afsluitdijk.info………. De missie luidt:

De Afsluitdijk wordt een toeristische voorziening waar informatie, educatie en vermaak centraal staan (info- en edutainment), met behoud van het bestaande karakter (eenvoud, robuust, puur) en met een regionale, nationale en internationale aantrekkingskracht. Hierdoor trekt de Afsluitdijk meer publiek, blijven de bezoekers langer en worden de economische potenties beter benut.

4.2

Het merk ‘Afsluitdijk’

We pleiten er voor om de Afsluitdijk bewust als een merk in de markt zetten. Een bezoek aan de Afsluitdijk moet iets betekenen voor de consument. Men ontleent er een zekere trots aan, of status, of warme gevoelens. Met andere woorden, men ontleent er een verhaal aan waar men mee thuis kan komen. Dit ‘Verhaal van de Afsluitdijk’ moet luid en duidelijk verteld worden.

De verbeelding van een rechte lijn Het verhaal maakt tegenwoordig het verschil tussen succesvolle en minder succesvolle toeristisch-recreatieve bestemmingen. Dit betekent dat ook de Afsluitdijk haar ‘verhaal’ moet vertellen. Elke consument die zich hierdoor voelt aangesproken, is een potentiële bezoeker. Men moet een gevoelige snaar raken bij de consument. Het gedachtegoed, de belevingswaarde van de Afsluitdijk moet vol overtuiging worden uitgedragen. Dit vraagt om een uitgekiende productontwikkelingsen marketingstrategie: het verbeelden van de rechte lijn.

VANDERTUUK

-17-

beleidsadvisering

Geen doelgroep maar volggroep Als in de marketing en promotie concept de Afsluitdijk centraal wordt gesteld in plaats van het product de Afsluitdijk, dan krijgt ook het begrip doelgroep een andere invulling. De doelgroep van het concept de Afsluitdijk kan als volgt worden omschreven: “iedereen die zich aangesproken voelt door het gedachtegoed van het ‘merk’ de Afsluitdijk”

In dit geval spreken we niet meer over een doelgroep, maar over een volggroep. Een volggroep gaat dwars door alle traditionele, vaak sociaal-demografisch gedefinieerde groepen heen. Het begint bij een kleine kern die zich als een olievlek uitbreidt. Het traditionele idee van doelgroepen kan worden losgelaten. Iedereen die zich aangesproken voelt door het gedachtegoed dat wordt uitgedragen is een potentiële bezoeker. Een en ander betekent wel dat het concept op een inspirerende manier gecommuniceerd moet worden. Communicatie speelt een essentiële rol in het overdragen van het gedachtegoed, het verhaal of de belevingswaarde van de Afsluitdijk.

4.3

Streefbeeld

4.3.1

Je rijdt over de Afsluitdijk en stapt uit…...

…….Je rijdt over de Afsluitdijk en stapt uit .…... Het pure beleven van de Afsluitdijk begint. Het robuuste karakter, de eenvoud, de historie, ineens begrijp je het allemaal…..

……Je slaat de ‘Afsluitdijkkalender’ open. Het pure beleven van de Afsluitdijk begint. Het robuuste karakter, de eenvoud, de historie, ineens begrijp je het allemaal. En je weet ook ineens wat er in 2007en daarna staat te gebeuren vanwege het 75-jarig bestaan van de Afsluitdijk! …….Je klikt op www.Afsluitdijk.info. Het pure beleven van de Afsluitdijk begint. Het robuuste karakter, de eenvoud, de historie, ineens begrijp je het allemaal. Alle achtergrondinformatie over de (geschiedenis van de) Afsluitdijk is hier te vinden. En je weet ook ineens wat er in 2007 en daarna staat te gebeuren vanwege het 75-jarig bestaan van de Afsluitdijk!

4.3.2

Je rijdt over de Afsluitdijk en stapt uit ……..

Deze titel en de illustratie staan voor het fysieke contact met de Afsluitdijk, ofwel de fysieke veranderingen op de Afsluitdijk. Of iemand nu alleen op doorreis is of dat iemand specifiek de Afsluitdijk bezoekt, of een fietstocht maakt, allen hebben gemeen dat zij fysiek op de Afsluitdijk aanwezig zijn en het toeristisch product de Afsluitdijk fysiek ‘beleven’, of zelfs ‘proeven’. De bezoeker passeert alle facetten van de dijk. Alle fysieke veranderingen van het toeristisch aanbod op de dijk worden geïntroduceerd, en in het volgende hoofdstuk verder uitgewerkt. Alle facetten worden benut om in fysieke zin het verhaal van de Afsluitdijk te vertellen, te beleven en te proeven.

VANDERTUUK

-18-

beleidsadvisering

Den Oever We beginnen in Den Oever. De veranderingen in de visserij laten haar sporen achter in het havengebied van Den Oever. Vermaak en toerisme vormen het alternatief als inkomstenbron. In het havengebied wordt de (geschiedenis van de) visserijsector aan het publiek getoond. Bestaande initiatieven zoals de zeeverse vismarkt op zaterdagochtend en de toeristische zeevis’uitjes’ passen goed in dit beeld. Het havengebied wordt een aantrekkelijke omgeving om de visserijsector op te snuiven. Er wordt informatie gegeven over de historie van de visserijsector, je beleeft de visserij zoals die vroeger was en ziet hoe dat nu gaat. Er kunnen in de haven ook rondvaarten worden geboekt over het IJsselmeer of over het Wad. Daarnaast zijn er bestaande plannen om een jachthaven te realiseren voor de toervaart. Daarbij wordt ook rekening gehouden met mogelijkheden voor (vis)restaurants. Deze ontwikkelingen dragen bij aan de toeristische attractiewaarde van het havengebied van Den Oever. In het havengebied wordt tevens informatie geboden over de toeristische mogelijkheden in Noord-Holland. Hiermee krijgt Den Oever (het havengebied) de functie van ‘Poort tot Holland’.

Het monument Het monument is en blijft de plek op de Afsluitdijk voor bezoekers. Er wordt een nieuw (water)paviljoen ontwikkeld waar beleving van de Afsluitdijk, informatievoorziening over de Afsluitdijk en een Het kinderboek 'Hans Brinker en de zilveren schaatsen' zette Nederhoogwaardige horecagelegenheid land in één keer op de kaart in Amerika. Vooral de passage waarin worden gecombineerd tot één topeen klein jongetje in zijn eentje een dijkdoorbraak voorkwam, maakte attractie. Het paviljoen ligt aan/op indruk op het Amerikaanse publiek. het water (met sterke waterbeleving) en biedt mogelijkheid om buiVeel buitenlanders vinden het onbegrijpelijk dat Nederland voor een groot deel onder de zeespiegel ligt. Er hoeft maar één dijk door te ten te zitten (terras aan of op het breken en het hele land stroomt over! 'Daarom zijn de Nederlanders water). De bezoeker wordt gecomnatuurlijk het langste volk ter wereld', grappen sommigen: 'zo kunnen bineerd binnen en buiten van inforze tenminste hun hoofd boven water houden'. In Amerika is een vermatie voorzien. De mogelijkheid om haal uit het boek 'Hansje Brinker of de Zilveren Schaatsen' populair. Een klein jongetje ontdekt op een avond een lek in de dijk. Zonder het paviljoen aan de wadkant te aarzelen stopt hij zijn vinger in het gat, waardoor het water stopt met realiseren wordt tevens onderzocht. stromen. Het jongetje hield vol tot een voorbijganger de volgende Deze ontwikkelingen zullen in 2007, het jubileumjaar, nog niet gerealiseerd zijn. Tijdens het jubileumjaar (de activiteiten die georganiseerd worden in het kader van het 75-jarig bestaan), wordt de bestaande horecavoorziening tijdelijk uitgebreid.

VANDERTUUK

ochtend alarm sloeg. Nederland was gered van een overstroming! Dit verhaal over het dappere jongetje - die overigens niet zelf Hansje Brinker heet, zijn naam blijft onbekend - komt uit het de pen van de schrijfster Mary Mapes Dodge. De Amerikaanse schreef het boek in 1865 en is sindsdien een klassieker in de Amerikaanse jeugdliteratuur. Sterker nog, veel Amerikanen zijn ervan overtuigd dat het verhaal echt is gebeurd. Maar schrijfster Dodge woonde in New York en is nooit in Nederland geweest. Waarschijnlijk heeft ze het hele verhaal van A tot Z verzonnen. Een overstroming is tenslotte echt niet met maar één vinger te stoppen. (http://www.anno.nl/anno/anno/i001376.html)

-19-

beleidsadvisering

In en rond het paviljoen (binnen en buiten) wordt informatie geboden over de civiel technische aspecten (de bouw), de functie die de Afsluitdijk heeft (waterkering) en de gevolgen ervan. In hoofdlijnen wordt het hele verhaal van de Afsluitdijk hier verteld, in meerdere talen. Tevens is bij de informatievoorziening aandacht geschonken aan de interesses van kinderen. Voor kinderen en buitenlandse bezoekers is de tentoonstelling over Hansje Brinker interessant. Maar ook voor Nederlanders is het leuk om kennis te maken met de manier waarop het buitenland tegen onze geschiedenis aankijkt (zie kader). Naast informatievoorziening is in het paviljoen een hoogwaardige horecagelegenheid te vinden. Hier kan het publiek terecht voor o.a. typische afsluitdijkconsumpties (visgerechten, ‘afsluitdijkjes’). Bij het monument zijn verder voldoende en veilige parkeermogelijkheden gerealiseerd, en kan gebruik worden gemaakt van een openbare toiletvoorziening. Het standbeeld van Lely is ook bij de afslag van het monument geplaatst, waardoor deze locatie de centrale plek is en blijft om de Afsluitdijk te bezoeken. De verblijfsduur van bezoekers op deze locatie loopt hiermee op tot minimaal een uur.

De locatie bij het Monument heeft niet alleen een belangrijke rol als de centrale plek voor de Afsluitdijk, maar ook als doorverwijzing naar andere nabije locaties. Er wordt verwezen naar alle andere ‘points of interest’ langs de Afsluitdijk.

Breezanddijk Zo wordt bij Breezanddijk bijvoorbeeld informatie gegeven over de impact die de aanleg van de Afsluitdijk heeft (gehad) op de natuur. Wat betekent de dijk voor de aanwezige natuur? Er wordt ook informatie gegeven over de natuurwaarden van het unieke Waddengebied (informatie van Waddenvereniging), en het IJsselmeer van dit moment. Welke flora en fauna komen voor in het gebied, etc. De vorm waarin de informatie wordt weergeven sluit aan bij de informatievoorziening bij de overige ‘points of interest’. De informatievoorziening bij Breezanddijk wordt ingepast in de overige ontwikkelingen bij Breezanddijk. De mogelijkheden voor toervaarders om de Afsluitdijk te bezoeken worden bij Breezanddijk verbeterd. Er wordt een kleine passantenhaven gerealiseerd, waar toervaarders kunnen aanleggen (en eventueel overnachten). Wellicht wordt in de toekomst ook bij Breezanddijk de mogelijkheid geboden voor campers om gebruik te maken van enkele (betaalde) camperplekken (GOP’s). De camping van visvereniging ’t Wad krijgt een kwaliteitsimpuls en zal op termijn uitgroeien tot een volwaardige (openbare) camping. Bij het tankstation van Breezanddijk vindt een uitbreiding plaats. Er wordt een (kleinschalige) horecagelegenheid gerealiseerd, waardoor passanten (zowel auto als boot) de mogelijkheid wordt geboden om iets te nuttigen.

Kornwerderzand Bij Kornwerderzand wordt informatie verstrekt over de nieuwe spuisluizen, die niet ver van Kornwerderzand gerealiseerd worden. Eventuele rondleidingen bij de nieuwe spuisluizen kunnen aanvangen bij Kornwerderzand. Deze informatievoorziening bij Kornwerderzand krijgt een grootschaliger karakter door er tevens de functie ‘Poort tot Fryslân’ aan te koppelen. Net als in Den Oever kan de bezoeker hier informatie krijgen over de toeristische mogelijkheden in Fryslân. Mogelijk wordt tijdens het jubileum van de Afsluitdijk de ‘Poort tot Fryslân’ ook daadwerkelijk een fysieke poort (bijvoorbeeld met een laserpresentatie van een pompeblêd). VANDERTUUK

-20-

beleidsadvisering

Deze informatievoorziening (spuisluis, poort tot Fryslân) vindt plaats bij het huidige parkeerterrein. Aan de noordkant van de snelweg worden een aantal Gereguleerd Overnachtings Plaatsen (GOP’s) voor campers ingericht.

Daarnaast wordt in het dorp (rond de sluis) het verhaal verteld over de sociaal maatschappelijke kant van de Afsluitdijk. In combinatie met de oorlogsgeschiedenis die hier al in beeld wordt gebracht door het Kazemattenmuseum, geeft een bezoek aan Kornwerderzand een verhelderende blik op het leven op de Afsluitdijk (nu en in het verleden). Verder worden rondom de sluis nieuwe fraai vormgegeven rustvoorzieningen aangebracht. Deze voorzieningen worden gecombineerd met informatie over het leven op de dijk. Zo kan de bezoeker in alle rust genieten van alle activiteiten rondom de sluis.

Een andere belangrijke verbetering voor Kornwerderzand is de verbetering van de bereikbaarheid van het Kazemattenmuseum. Het nieuwe toegangspad geeft een bijzondere beleving mee doordat een loopbrug is geplaatst, hangend onder de snelweg. Even verderop wordt de nieuwe spuisluis gerealiseerd. Deze sluis wordt zoveel mogelijk publieksvriendelijk ingericht. De bezoeker kan zien hoe de sluis werkt en er worden rondleidingen gegeven, die starten in Kornwerderzand.

Fietspad De beleving voor de fietser op de Afsluitdijk verbetert doordat een aantal rustvoorzieningen wordt geplaatst, aan de andere kant van de Waddendijk. De fietser kan daar genieten van de Waddenzee, zonder het zicht op de voorbijrazende auto’s. Daarnaast worden er enkele korte trajecten buitendijks (aan de Waddenkant) gerealiseerd. Onderzocht kan worden in hoeverre het realiseerbaar is om een buitendijks fietspad aan te leggen.

Zurich Zurich zal zich steeds meer ontpoppen als een toeristisch interessant dorpje. De bijzondere ligging aan de dijk, de aantrekkelijke en bijzondere inrichting van de openbare ruimte en enkele (toeristische) voorzieningen maken een bezoek aan Zurich tot een aangenaam verpozen. In het dorpje zijn rustvoorzieningen geplaatst op aantrekkelijke locaties (bijvoorbeeld boven op de dijk). Deze rustvoorzieningen kunnen worden gecombineerd met informatie over (de geschiedenis van) Zurich. Door ervoor te zorgen dat de huidige toeristische voorzieningen (met name horeca) geopend zijn op momenten dat er veel bezoekers komen (Zondagen) zullen de bezoekers (fietsers, wandelaars) langer blijven in het dorp.

De dijk Al deze inspanningen maken de Afsluitdijk toeristisch interessanter. Maar ondanks al deze ontwikkelingen is en blijft de Afsluitdijk die lange rechte dijk, die van de Zuiderzee het IJsselmeer maakte………….

VANDERTUUK

-21-

beleidsadvisering

4.3.2

Je slaat de Afsluitdijkkalender open…...

De Afsluitdijk wordt meer als toeristische attractie gepresenteerd, met als aanleiding het 75 jarig bestaan. De veelal kleinschalige activiteiten die op dit moment ontplooid worden hebben een ‘stand-alone’ karakter en vinden versnipperd plaats. Dit verandert met ingang van het jubileum in 2007. Dat wordt ‘het jaar van de Afsluitdijk’.

Kalender Ter gelegenheid van het jubileum wordt in het jaar 2007 een reeks van activiteiten ontwikkeld. Al deze activiteiten vallen onder dezelfde noemer, ‘het jaar van de Afsluitdijk’. De illustratie van de kalender vormt de verzameling van alle ‘losse’ activiteiten. Hiermee vallen deze activiteiten onder één noemer. Het grote publiek zal merken dat alle activiteiten onder één noemer vallen. In de communicatie van alle activiteiten is dit duidelijk (gebruik van één gezamenlijke huisstijl).

Activiteiten In 2007 worden allerlei activiteiten georganiseerd, waardoor de Afsluitdijk onder de aandacht komt bij een divers publiek. Er wordt een marathon georganiseerd voor wedstrijdlopers en recreantenlopers. Daarnaast wordt het bestaande wandelevenement (Wandelmarathon van Monument tot Bolsward) uitgebreid tot een evenement van formaat. De schilderwedstrijd, waaraan (amateur)schilders mee kunnen doen door hun impressie te geven van (een aspect van) de Afsluitdijk, spreekt vele kunstliefhebbers aan. De mooiste schilderijen worden aan het publiek getoond op diverse locaties op de Afsluitdijk (Kazemattenmuseum, tankstation, horecagelegenheid monument, etc.). Ook bestaande schilderijen met als thematiek ‘de Afsluitdijk’ kunnen worden getoond aan het publiek. Rijkswaterstaat gaat een congres organiseren over watermanagement. Het congres zorgt voor internationale aandacht voor o.a. de Afsluitdijk. Voor de zakelijke congresganger kunnen tevens enkele activiteiten op locatie worden georganiseerd (rondleiding, achtergrondinformatie in Zuiderzeemuseum). Het is het overwegen waard om bijvoorbeeld Kroonprins Willem Alexander te vragen om deel te nemen aan het te organiseren internationaal symposium.

Verjaardag van de dijk Als klap op de vuurpijl is er de verjaardag van de Afsluitdijk, 28 mei 2007! Aan deze dag wordt inhoud gegeven door allerlei activiteiten op de Afsluitdijk. De (historie van de) visserij wordt getoond, er vindt een liedjesfestival (zeemansliederen) plaats op de dijk, de toekomstplannen van de Afsluitdijk worden gepresenteerd en de ‘openlucht Afsluitdijk-musical’ gaat in première, bij het monument op een drijvend vlonder. Aansluitend vindt een spectaculaire lasershow plaats op de Afsluitdijk. Het zou mooi zijn als iemand van het Koninklijk Huis een bezoek kan brengen aan de verjaardag van de Afsluitdijk. VANDERTUUK

-22-

beleidsadvisering

Educatiemateriaal Door de ontwikkeling van educatiemateriaal voor scholen (lager onderwijs en middelbaar onderwijs) wordt de Afsluitdijk onder de aandacht gebracht bij de jeugd. In samenwerking met het Zuiderzeemuseum en het Kazemattenmuseum kan het lesmateriaal worden ontwikkeld en worden gekoppeld aan een excursie voor scholen.

Arrangement De samenwerking tussen de musea die lijfelijk en inhoudelijk nauw bij de Afsluitdijk betrokken zijn (Kazematten, Vikingen op Wieringen, Zuiderzeemuseum) resulteert in het Afsluitdijkarrangement. Een gecombineerde entree en aantrekkelijke routebeschrijvingen naar de musea maken van een dagje Afsluitdijk een prachtige dagtrip. Het Zuiderzeemuseum schenkt speciale aandacht aan het jubileum van de Afsluitdijk.

Routes Er worden een aantal toeristische routes uitgegeven met de Afsluitdijk en de strijd tegen het water als centraal thema (auto-, fiets-, skeeler-, wandel-, vaarroutes). Hiermee worden de toeristisch interessante voorzieningen in de regio (musea, bezienswaardigheden) met elkaar verbonden.

Afsluitdijkproducten en souvenirs De attractiewaarde van de Afsluitdijk wordt vergroot door enkele ‘Afsluitdijkproducten’ en enkele collectors items te ontwikkelen. Dit is zowel interessant voor buitenlandse bezoekers, als voor de Nederlandse bezoeker. Zo worden er boeken uitgebracht over de historie van Kornwerderzand en over Lely en zijn erfenis. Deze laatste wordt gepresenteerd bij de viering van het 75 jarig bestaan van de dijk. Ook eetbare Afsluitdijkjes kunnen extra glans geven aan de Afsluitdijk. Gedacht kan worden aan dropjes of koekjes/gebakjes. Deze moeten dan overal verkrijgbaar zijn op de Afsluitdijk. Een interessant collectors item kan zijn een uit te geven postzegel, in het kader van het 75 jarig bestaan van de Afsluitdijk.

Promotie en communicatie Al deze, maar ook andere (kleinschalige) activiteiten worden onder één noemer ‘het jaar van de Afsluitdijk’ onder de aandacht gebracht. De uitgifte van de kalender ‘het jaar van de Afsluitdijk’ en de (nieuwe) website zijn twee belangrijke informatiebronnen voor het publiek. De coördinatie en communicatie van alle activiteiten vindt centraal plaats. De VVV’s spelen hier een voortrekkersrol in. Voor alle uitingen van activiteiten in het kader van 75 jaar Afsluitdijk geldt dat eenheid in de marketing zorgt voor herkenbaarheid bij het publiek. Er wordt gebruik gemaakt van een eigen huisstijl voor de Afsluitdijk (zie ook hoofdstuk 6).

VANDERTUUK

-23-

beleidsadvisering

4.3.3

Je klikt op www.Afsluitdijk.info ………..

Internet krijgt een steeds belangrijkere rol als promotiekanaal van toeristische bestemmingen. Grote infrastructurele werken worden via internet als belangrijke toeristische attracties neergezet (zie Hooverdam, Grand Couleedam).

Steeds meer kiezen toeristen en recreanten hun bestemming met informatie die ze verzamelen op het internet. Voor de Afsluitdijk is het dan ook van groot belang om een kwalitatief hoogwaardige website te ontwikkelen. De site www.Afsluitdijk.info wordt vastgelegd verschaft informatie over: de geschiedenis van de Afsluitdijk; alle activiteiten op en rond de Afsluitdijk (de Afsluitdijkkalender); alle keuzemogelijkheden voor een ‘dagje Afsluitdijk’; de toekomstplannen voor de Afsluitdijk.

VANDERTUUK

-24-

beleidsadvisering

5.

STRATEGIE

5.1

Groei

Wat betreft toerisme en de Afsluitdijk moeten de overheden een structurele keuze maken. Kiezen we voor groei, consolidatie of achteruitgang? De Afsluitdijk heeft toeristische potenties, zeker wanneer gekeken wordt naar de huidige stroom van bezoekers. Er komen al veel mensen naar de Afsluitdijk. Ze komen weliswaar niet allemaal speciaal voor de Afsluitdijk, maar de potentie van een enorme stroom aan (potentiële) bezoekers is er in ieder geval. Voor toerisme op de Afsluitdijk kiezen we dan ook voor groei. Niet alleen qua bezoekersstroom, maar vooral ook qua (toeristische) voorzieningenniveau. Belangrijk bij het streven naar groei is dat we uitgaan van ontwikkeling, verwant aan het onderwerp (Afsluitdijk, waterkering, strijd tegen het water). Binnen deze strategie ‘groei in verwante gebieden’ moet uitvoering worden gegeven aan enkele functionele strategieën. Voor de Afsluitdijk gaat het om:

Kwaliteitsverbetering De huidige toeristische voorzieningen op de Afsluitdijk zijn toe aan een kwaliteitsverbetering.

Productontwikkeling Nieuwe producten/voorzieningen toevoegen aan het toeristisch aanbod.

Concepting Het concept ‘Afsluitdijk’ kan beter beleefbaar worden gemaakt. Het gaat niet alleen om zien en horen, maar ook om voelen en proeven. Door het verhaal achter de Afsluitdijk inzichtelijk te maken, ontwikkelt de Afsluitdijk zich meer tot een toeristische attractie.

Organisatorische verbetering Een structurele organisatorische inbedding van de toeristische componenten van de Afsluitdijk geven dit project ter verbetering van het toerisme op de Afsluitdijk meer kans van slagen. Er is afgesproken dat de betrokken overheden naar aanleiding van dit rapport in overleg gaan over deze organisatorische inbedding. In dit rapport geven we een aanzet tot de organisatorische inbedding (hoofdstuk 9).

5.2

Projectclusters

De hiervoor beschreven ontwikkelingsstrategieën leiden in het volgende hoofdstuk tot een groot aantal projectvoorstellen. In deze paragraaf vatten we het geheel aan uit te voeren projecten samen onder een aantal clusters.

Basisvoorwaarde: nutsvoorzieningen Om het gegeven sfeerbeeld daadwerkelijk vorm te kunnen geven en gehoor te kunnen geven aan de gekozen ontwikkelingsstrategie, zal een flink aantal ontwikkelingen plaats moeten vinden. VANDERTUUK

-25-

beleidsadvisering

Deze ontwikkelingen vinden gefaseerd plaats. Om alle ontwikkelingen in gang te kunnen zetten is het van groot belang dat daarvoor de juiste voorwaarden worden gecreëerd. Een van de belangrijkste basisvoorwaarden is de aanwezigheid van nutsvoorzieningen. Zowel bij Breezanddijk als bij het Monument zijn op dit moment geen nutsvoorzieningen aanwezig (elektriciteit, water, gas). Voordat eventuele particuliere partijen willen gaan investeren in genoemde ontwikkelingen zal aan deze basisvoorwaarde voldaan moeten worden. Het voldoen aan deze basisvoorwaarde is een rol voor de overheid. In eerste instantie ligt de trekkersrol hiervoor bij RWS.

Informatievoorziening Op verschillende locaties op en nabij de Afsluitdijk stellen we voor om informatie te verstrekken aan de bezoeker. Bij het monument vindt de centrale informatievoorziening plaats (zowel binnen als buiten). Bij Den Oever, Breezanddijk en Kornwerderzand (en ook het Zuiderzeemuseum) wordt aan de Afsluitdijk verwante informatie weergegeven. Deze verschillende ‘points of interest’ verwijzen naar elkaar en versterken de vraag naar informatie bij de bezoeker. De informatievoorziening moet zowel qua vorm als qua inhoud op elkaar worden afgestemd. Daarom is er sprake is van één koepelproject of projectcluster: informatievoorziening.

Ruimtelijke maatregelen/herinrichting monumentterrein Op verschillende plekken op de Afsluitdijk stellen we ruimtelijke maatregelen voor. Vooral bij het monument komen diverse ruimtelijke maatregelen samen. Het gaat om: restauratie van het monument; aanpak parkeervoorziening; openbare toiletvoorziening; informatievoorziening; tijdelijke uitbreiding van horeca in 2007; tijdelijk plaatsen van een vlonder; realisatie paviljoen; plaatsen van standbeeld Lely. Deze maatregelen vinden allemaal plaats op een relatief klein stuk grond. Mogelijk kunnen of moeten deze maatregelen als geheel worden gezien, in een projectcluster herinrichting monumentterrein.

Het jaar van de Afsluitdijk Tal van maatregelen zijn bedoeld om inhoud te geven aan het evenement ‘het jaar van de Afsluitdijk’. Voor de totale organisatie van het jaarrond evenement, en voor de communicatie en promotie, kunnen al deze maatregelen worden samengevoegd tot projectcluster het jaar van de Afsluitdijk.

VANDERTUUK

-26-

beleidsadvisering

6.

MAATREGELEN KORTE TERMIJN (‘HARD WARE’)

In dit hoofdstuk worden de te nemen maatregelen geconcretiseerd. Er wordt aandacht besteed aan belangrijke zaken als, wie voert het uit, hoe kunnen de maatregelen worden gefinancierd, etc. Per maatregel volgt een beschrijving en een tabel met een inschatting van de kosten (mits mogelijk), de actor(en) en waar eventuele financiering vandaan kan komen.

6.1

Den Oever

Informatievoorziening over (geschiedenis van) de visserij. Dit project staat niet op zichzelf. Qua uitstraling van de informatievoorziening over de geschiedenis van de visserijsector wordt rekening gehouden met de vorm waarin informatie wordt geboden elders langs de dijk, maar het krijgt ook een eigen karakter (aansluiten op thema visserij). Acties

Inschatting van de kosten Actor(en) Financieringsmogelijkheden

Informatievoorziening over de visserijsector Meeliften met uitstraling overige informatievoorziening Infopanelen ontwerpen met eigen karakter (vorm en inhoud afstemmen op visserij) Plaatsen infopanelen gemeente Wieringen, RWS Sponsoring, gemeente, RWS

Herinrichting havengebied Een lopend project van de gemeente is de herinrichting van het havengebied Den Oever. De plannen zijn om een jachthaven te realiseren voor de toervaart. In de plannen wordt ook rekening gehouden met mogelijkheden voor (vis)restaurants. Het verder uitbouwen van de zeeverse vismarkt kan ook een meerwaarde opleveren voor het gebied. Bij de herinrichting van het havengebied moet rekening worden gehouden met de ‘Poort tot Holland’ gedachte. In de haven kan informatie worden verschaft over de toeristische mogelijkheden van Noord-Holland. De ‘Poort tot Holland’ wordt ingebed in de herinrichting van het hele havengebied. Acties


Herinrichting havengebied Uitvoering geven aan bestaand project van de gemeente Inbedden van ‘Poort tot Holland’ gedachte. gemeente Wieringen, Wonderlijk Wieringen, visserijsector Gemeente

Rondvaarten vanuit Den Oever over het IJsselmeer en het Wad. De verwachting is dat in 2007 de toevoer van toeristen naar de Afsluitdijk en o.a. ook naar Den Oever zal gaan toenemen. Het kan voor een particuliere ondernemer interessant zijn om rondvaarten te gaan aanbieden vanuit bijvoorbeeld de haven van Den Oever. Er zijn reeds enkele aanbieders van rondvaarten vanuit Den Oever, maar wanneer innovatieve initiatieven zich voordoen (door een particulier), kunnen de overheden de juiste voorwaarden scheppen. Mogelijk kunnen deze initiatieven door middel van subsidie gestimuleerd worden (bijvoorbeeld R&T provincie Noord-Holland).

VANDERTUUK

-27-

beleidsadvisering

Rondvaarten vanuit Den Oever over IJsselmeer en Wad Innovatieve particuliere initiatieven op het gebied van rondvaarten stimuleren. Inschatting van de kosten Nvt Actor(en) Particulier initiatief, Gemeente Wieringen, stichting waterrecreatie Wieringen. Financieringsmogelijkheden Subsidie (R&T prov. Noord-Holland) Acties

6.2

Monument

Verbeteren informatievoorziening In het verlengde hiervan ligt de lange termijn maatregel om een paviljoen te realiseren bij het monument, waar horeca en informatievoorziening worden gecombineerd. Daarbij is aangegeven dat de informatievoorziening deels binnen, maar ook deels buiten gerealiseerd kan worden. Vooruitlopend op de ontwikkeling van het paviljoen kan voor 2007 de informatievoorziening buiten al worden verbeterd. Daarbij moet uiteraard al nadrukkelijk rekening gehouden worden met de ontwikkeling van het paviljoen. Het is niet de meest logische volgorde, maar om voor de verjaardag van de Afsluitdijk de informatievoorziening te verbeteren, is dit de beste optie. De informatiezuilen die nu op de Afsluitdijk staan kunnen bijvoorbeeld worden vervangen door een ‘informatiewand’ (zie schets). De informatiewand is een soort doorsnede van de Afsluitdijk, waarop de informatie wordt geprojecteerd. De wand kan een lengte krijgen van 15 tot 20 meter.

Rijkswaterstaat fungeert als trekker en kan (eventueel samen met de museumwereld5) een voorstel verder uitwerken. Voor de uitvoering is het belangrijk dat alle locaties waar informatievoorziening zal gaan plaatsvinden (Den Oever, Monument, Breezanddijk, Kornwerderzand) qua uitstraling op elkaar gaan aansluiten. 5

de museumwereld (bijv. Zuiderzeemuseum) is bij uitstek geschikt om advies te geven over hoe informatie verstrekt kan worden aan het publiek. Het Zuiderzeemuseum heeft aangegeven een bijdrage te willen leveren in de vorm van kennis op het gebied van aantrekkelijk en doelgericht presenteren van informatie en over welke informatie moet worden verstrekt (zie ook bijlage 6).Ook het inschakelen van bijvoorbeeld een landschapsarchitect kan hier aan bijdragen.

VANDERTUUK

-28-

beleidsadvisering

Acties


Informatievoorziening bij het monument Afstemmen informatievoorziening op lange termijn plan voor paviljoen Verder uitwerken voorstel vorm van informatievoorziening Afstemmen met overige informatievoorziening € 15.000,- tot € 20.000,- (bij infowand van 20 meter, zoals geschetst) RWS, in samenwerking met musea (zuiderzeemuseum) RWS, subsidie (provincies)

Aanpakken van de parkeerproblematiek bij het monument. Hier is RWS al mee bezig. Het oplossen van de parkeerproblematiek bij het monument is een lopend project van RWS. Het is van belang om de ontwikkeling van het paviljoen (zie paragraaf 4.3) in het achterhoofd te houden bij het realiseren van extra parkeerruimte. Realisatie van een paviljoen zal een grotere vraag naar parkeerplaatsen met zich mee brengen. Uitbreiding parkeercapaciteit bij monument Lopend project RWS uitvoeren Toekomstplannen paviljoen mee nemen in project Inschatting van de kosten De kosten voor het aanleggen van 1 parkeerplek variëren sterk (afhankelijk van ondergrond e.d.). Voor de specifieke situatie bij het Monument is dit moeilijk in te schatten. Actor(en) RWS, in samenwerking met musea, evt. landschapsarchitect Financiering(smogelijkheden) RWS, Waddenfonds Acties

Restauratie monument (plaatsen openbare toiletten) Ook dit is een lopend project van RWS. Het project wordt afgerond voor de verjaardag van de Afsluitdijk in 2007. RWS neemt in het project ook de realisatie van enkele openbare toiletten op. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Restauratie Monument Restaureren van het monument Realiseren van openbare toiletten RWS? RWS RWS

Standbeeld Lely plaatsen op locatie bij het monument. Het standbeeld van Lely staat op dit moment in een loods van RWS. Om de aantrekkelijkheid van de ‘stop’ bij het monument te vergroten wordt het standbeeld hier geplaatst. Wat betreft de exacte locatie moet gekeken worden naar de ontwikkeling van het paviljoen, de uitbreiding van de parkeercapaciteit en de informatievoorziening (buiten). Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Standbeeld Lely Standbeeld Lely plaatsen bij het monument Werkzaamheden voor RWS zelf RWS RWS

Tijdelijk vergroten van de horecacapaciteit In 2007 zal op gezette tijden de bezoekersstroom richting het monument op de Afsluitdijk aanzienlijk vergroot zijn. Zeker op de momenten dat er activiteiten plaatsVANDERTUUK

-29-

beleidsadvisering

vinden. Met de betrokken partijen moet worden overlegd over de mogelijkheden voor een tijdelijke uitbreiding van de horecacapaciteit. Gedacht kan worden aan bijvoorbeeld een tijdelijke drijvende voorziening (zowel overdekt als terras).

Opties die onderzocht kunnen worden zijn: een horecaboot (aanmeren bij het monument, zie kader); drijvende woning/horecavoorziening; partytent op vlonder (via evenementenorganisatie) etc.

De radarsalonboot ‘Kapitein Kok’ is een voorbeeld van een horecaboot die tijdens het jubileum zou kunnen aanmeren bij het Monument. De boot heeft een totale capaciteit van 375 personen.

Wanneer de overheden zorgen voor de juiste vergunningen, is er mogelijk een particulier te vinden die hier een tijdelijke horecavoorziening wil realiseren op eigen risico (omzet als opbrengst). Acties


6.3

Tijdelijke vergroting horecacapaciteit Afgeven van de juiste vergunningen Vinden van een particuliere ondernemer die hier tijdelijk een horecavoorziening wil plaatsen (aanleggen). Rijkswaterstaat, gemeente Wieringen, dhr. Jongbloed, Wonderlijk Wieringen, Kop & Munt Particuliere investering

Breezanddijk

Informatievoorziening over de natuurwaarden rond de Afsluitdijk Bij Breezanddijk wordt een (bijzonder vormgegeven) infopaneel geplaatst met informatie over de natuurwaarden rondom de Afsluitdijk. De gevolgen van de Afsluitdijk voor de natuur worden behandeld, maar er is ook aandacht voor de Waddenzee, een uniek natuurgebied in Europa. De (inhoudelijke) informatie die hier wordt getoond wordt opgesteld in samenwerking met de Waddenvereniging (heeft dit al toegezegd). Acties

Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Informatievoorziening Breezanddijk Infopanelen ontwikkelen en plaatsen Inhoudelijk de informatie opstellen in samenwerking met de Waddenvereniging Qua uitstraling afstemmen op informatievoorziening bij andere locaties. RWS, Waddenvereniging RWS, Waddenfonds

Kornwerderzand Informatievoorziening Kornwerderzand Bij de parkeerplaats van Kornwerderzand wordt een infopaneel geplaatst met informatie over de nieuwe spuisluis. Een digitaal infopaneel heeft als voordeel, dat de stand van zaken rondom de bouw van de nieuwe spuisluis steeds geüpdate kan worden. Bij deze parkeerplaats wordt ook inhoud gegeven aan het concept ‘Poort tot Fryslân’. Mogelijk leidt dit op langere termijn tot een overdekte voorziening (zie ook paragraaf 4.3). Qua uitstraling wordt meegelift met de overige informatievoorzieningen. VANDERTUUK

-30-

beleidsadvisering

In het dorp, rond de sluis, worden rustvoorzieningen (zie volgende maatregel) gecombineerd met informatie over het ‘leven op de Afsluitdijk’. Menselijke verhalen uit de geschiedenis (bijvoorbeeld de aanleg van de dijk) veraangenamen een bezoek aan de sluis en Kornwerderzand. Voor de inhoud van deze verhalen kan contact worden gezocht met bijvoorbeeld het Zuiderzeemuseum en het Kazemattenmuseum. Tevens kan een link worden gelegd naar de oorlogsgeschiedenis, die in het Kazemattenmuseum wordt verteld. Informatievoorziening bij Kornwerderzand Inhoud van informatie over nieuwe spuisluis bepalen met Rijkswaterstaat Uitvoering geven aan ‘Poort tot Fryslân’ Integreren van verhalen over het ‘leven op de dijk’ met de aan te leggen rustvoorzieningen Ontwikkelen en plaatsen Inschatting van de kosten Een digitaal infopaneel (stand alone) kost ongeveer € 8.000,-. Actor(en) RWS, Zuiderzeemuseum, Kazemattenmuseum Financiering(smogelijkheden) RWS, Waddenfonds Acties

Realiseren van een aantal camperplekken Er worden een aantal camperplekken (GOP’s6) gerealiseerd bij Kornwerderzand. Op termijn is het wenselijk dat er tevens voorzieningen worden gecreëerd zoals een schoonwatertank, een tank voor het lozen van afvalwater, een chemisch toilet en afvalbakken. Acties

Inschatting van de kosten

Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Camperplekken bij Kornwerderzand Ontwikkelen camperplekken Realiseren voorzieningen (water, chemisch toilet, afvalbakken) Zonder voorzieningen zijn er nauwelijks kosten (slechts aanwijsborden nodig). Inclusief voorzieningen ongeveer € 5.000,- voor de eerste GOP, en € 1.000 voor iedere extra GOP. Gemeente Wûnseradiel, RWS Gemeente Wûnseradiel

Creëren van rustvoorzieningen rondom de sluis Genieten van bedrijvigheid op en langs het water en de sluis is een leuk tijdverdrijf voor bezoekers van Kornwerderzand en het Kazemattenmuseum. Op een aantal plaatsen langs het water kunnen rustvoorzieningen worden geplaatst. Gedacht kan worden aan acht bankjes, een aantal picknickplaatsen, of een combinatie daarvan. Verhalen over het ‘leven op de dijk’ of ‘wonen in Kornwerderzand’ kunnen geïntegreerd worden in de rustvoorzieningen (bijv. beschreven op de tafel, of achter op het bankje, etc.). Het verblijfklimaat van Kornwerderzand wordt hiermee verbeterd. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Rustvoorzieningen rondom de sluis Aanvragen/afgeven vergunningen Plaatsen van bankjes en rustvoorzieningen Standaard bank (€ 250,- per stuk), gewone picknickset (€ 600,- per stuk) Gemeente Wûnseradiel Gemeente Wûnseradiel

Verbeteren van de bereikbaarheid van het Kazemattenmuseum De toegang naar het Kazemattenmuseum is momenteel niet erg aantrekkelijk en veilig. Door de komst van de nieuwe brug (snelweg) is de situatie verslechterd. De toegankelijkheid van het museum is (uiteraard) van levensbelang voor het museum. 6

Gereguleerde Overnachtingsplaats

VANDERTUUK

-31-

beleidsadvisering

Er zijn plannen voor een hangbrug onder de snelweg, waarlangs voetgangers (individuele bezoekers) het museum kunnen bereiken. Dit plan zal tot uitvoering moeten worden gebracht. Daarnaast moet (op langere) een oplossing worden gevonden voor gehandicapte bezoekers. Echter, gelet op de toegankelijkheid van het museum voor gehandicapten, heeft dit niet de hoogste prioriteit. Acties


6.4

Bereikbaarheid Kazemattenmuseum Uitvoering geven aan de bestaande plannen om de bereikbaarheid van het Kazemattenmuseum te verbeteren € 100.000,- (inschatting voor kosten hangbrug) RWS, Gemeente Wûnseradiel RWS, Gemeente Wûnseradiel

Fietspad

Rustvoorzieningen realiseren langs het fietspad, daar waar mogelijk buitendijks Langs het fietspad over de Afsluitdijk zijn geen rustvoorzieningen geplaatst. Vanwege de verkeersveiligheid kunnen deze niet geplaatst worden langs het fietspad (binnen 10 meter van de snelweg geen obstakels). Het plaatsen van rustvoorzieningen aan de andere kant van de Waddendijk is vanuit dit oogpunt een goede oplossing. Daarnaast geeft het ook meer inhoud aan het woord ‘rust’voorziening. Er is rust, en men kan genieten van uitzicht over het Wad. Op vier locaties op de Afsluitdijk kunnen rustvoorzieningen worden geplaatst, buitendijks en aan de noordkant. Waar mogelijk kunnen deze rustvoorzieningen worden gecombineerd met kleinschalige informatievoorziening over het Wad. Gedacht kan worden aan een info’plaat’ die wordt vastgezet op de rugleuning van een bank. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

6.5

Rustvoorzieningen langs het fietspad Regelen van vergunningen Plaatsen van rustvoorzieningen buitendijks Picknickset (€600,- per stuk), inclusief informatieplaat duurder. Bankje kost ongeveer € 250,-. Gemeenten, RWS, Landelijk Fietsplatform Gemeenten, Landelijk Fietsplatform

Zurich

Openbare ruimte veraangenamen Op bijzondere plekken in het dorp kunnen rustvoorzieningen worden geplaatst. Een voorbeeld van een bijzondere locatie is bovenop de dijk. Mogelijk kunnen rustvoorzieningen in Zurich worden gecombineerd met het verhaal van Zurich (informatieplaat achterop bank). Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Openbare ruimte veraangenamen Plaatsen van rustvoorzieningen Picknickset (€600,- per stuk), inclusief informatieplaat duurder. Bankje kost ongeveer € 250,-. Gemeente Wûnseradiel Gemeente Wûnseradiel

Openingstijden verruimen (toeristische) voorzieningen De openingstijden van horeca en winkels in Zurich kunnen beter worden afgestemd op de tijden waarop bezoekers (fietsers, wandelaars) door het dorp komen. VANDERTUUK

-32-

beleidsadvisering

Door horeca en winkels te openen op Zondag is het dorp interessanter voor recreanten en zullen ze langer blijven. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Openingstijden verruimen Openingstijden horeca en winkels verruimen Ondernemers, Gemeente Wûnseradiel -

Particuliere initiatieven in Zurich stimuleren Om Zurich de kans te geven zich te ontwikkelen tot een volwassen toeristisch dorp, moeten plaatselijke initiatieven ter verbetering van het toeristisch karakter van Zurich worden gestimuleerd en moeten de juiste voorwaarden worden geschapen. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

VANDERTUUK

Stimuleren particuliere initiatieven Voorwaarden scheppen voor particuliere initiatieven Gemeente, Waterschap, Provincie -

-33-

beleidsadvisering

7.

MAATREGELEN KORTE TERMIJN (‘SOFTWARE’)

7.1

Eenduidige presentatie

Er wordt een huisstijl ontwikkeld voor alle uitingen wat betreft ‘het jaar van de Afsluitdijk’. Herkenbaarheid van activiteiten als onderdeel van het ‘jaar van de Afsluitdijk’ is van groot belang voor het slagen van het evenement en de deelactiviteiten. Een Afsluitdijk logo en een huisstijl voor (promotie)materiaal kan worden ontwikkeld door een grafische vormgever. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.2

Huisstijl en logo ‘jaar van de Afsluitdijk’ Opdracht geven voor ontwerpen van logo en huisstijl € 2.000,- (voor ontwikkelen logo + eenvoudige huisstijl) RWS, ANWB, Provincies, gemeenten, VVV’s RWS

Kalender ‘het jaar van de Afsluitdijk’

In het verlengde van de vorige maatregel wordt de ‘jaar van de Afsluitdijk-kalender’ opgesteld. Deze kalender wordt het totaaloverzicht van alle activiteiten die worden gehouden in het kader van de 75ste verjaardag van de Afsluitdijk. De verkoop/verspreiding van deze kalenders loopt via de VVV’s en zullen ook verkrijgbaar zijn bij de verschillende voorzieningen op de Afsluitdijk zelf (restaurant, souvenirshop, tankstation, Kazemattenmuseum, Zurich). Gedacht kan worden aan een voorlopige oplage van 5.000 tot 10.000 stuks (met de mogelijkheid tot nabestellingen). Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.3

Jaar van de Afsluitdijk-kalender Ontwikkelen kalender in huisstijl Opnemen alle activiteiten i.h.k.v. 75 jaar Afsluitdijk € 10.000,- tot € 15.000,- (ontwerp en drukkosten van 5.000 exemplaren) VVV’s Advertenties op de Kalender, ANWB, RWS, provincies, gemeenten

Marathon

Het KNAU heeft het ontwikkelen van een draaiboek op haar programma staan, maar kan nu nog niks betekenen bij het organiseren van een marathon of wedstrijdloop. Volgens het KNAU is het de beste methode om contact op te nemen met één of enkele grote en ervaren atletiekverenigingen. Daar is ervaring met het organiseren van hardloopwedstrijden. Verenigingen die hiervoor in aanmerking komen zijn volgens het KNAU SV Friesland (www.svfriesland.nl), Hollandia (www.avhollandia.nl) en SV Noordkop (www.noordkopatletiek.nl). Mogelijk kan de wedstrijd op twee plaatsen starten en eindigen (start en finish in Den Oever en in Zurich). Voor het organiseren van een recreantenloop kunnen ook de wandelverenigingen (zie volgende maatregel) mogelijk een rol van betekenis spelen.

VANDERTUUK

-35-

beleidsadvisering

Afsluitdijk marathon Opzetten van een organisatie voor de Afsluitdijk marathon

Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.4

Atletiekverenigingen, evenementenbureau Sponsoren, inschrijvingsgeld deelnemers en ANWB/RWS/Provincie/gemeenten

Wandelmarathon

De huidige wandelevenementen van LAB Bolsward en DES Sneek laten uitgroeien tot evenementen van formaat. Beide evenementen vinden al jaren plaats op de Afsluitdijk. De organisatie staat dan ook al goed overeind. Met enige ondersteuning (promotioneel) kunnen beide evenementen doorgroeien tot wandelevenementen van nationale schaal. Vanuit de organisatie is daar veel enthousiasme voor. En landelijke trends geven aan dat er steeds meer gewandeld wordt, ook op georganiseerde wijze. Wandelmarathon en wandeltocht tot happening van formaat! Organisatorische ondersteuning bieden aan de wandelmarathon en de wandeltocht bij het doorgroeien naar een happening van formaat Inschatting van de kosten Actor(en) VVV’s, ANWB, evenementenbureau Financiering(smogelijkheden) Sponsoren, inschrijvingsgeld deelnemers Acties

7.5

Visserijdagen

We stellen voor om de visserijdagen van Den Oever, Harlingen en Makkum te betrekken bij het jaar van de Afsluitdijk. Hierover kan contact worden opgenomen met de organisatie van de visserijdagen te Den Oever (Vlootschouw Commissie 0227511811), Harlingen (Comité Visserijdagen 0517-412343, 29 aug – 1 september 2007) en Makkum (stichting visserijdagen Makkum, dhr. Visser, Kerkstraat 26, 8754 CS Makkum). Het heeft een sterke meerwaarde wanneer de programma’s van de Visserijdagen een Afsluitdijk-tint meekrijgen. Van belang is in ieder geval het meeliften met elkaars communicatiekanalen. Acties


VANDERTUUK

Visserijdagen Den Oever Contact opnemen met organisatie Visserijdagen Den Oever, Harlingen en Makkum. Eventueel aanpassen van de programma’s (Afsluitdijk tintje) Organisaties visserijdagen en een coördinator Eventuele extra kosten gefinancierd door de gemeenten

-36-

beleidsadvisering

7.6

Schilderwedstrijd organiseren

Er wordt een schilderwedstrijd uitgeschreven voor de Afsluitdijk. Iedereen kan zijn/haar schilderij met als thema de Afsluitdijk ‘inzenden’. Er wordt een mooie (geld)prijs verbonden aan de wedstrijd en er wordt een vakkundige jury aangesteld. De mooiste schilderijen kunnen tentoongesteld worden (Kazemattenmuseum, Infocentrum Vikingen op Wieringen). Mogelijk kan een combinatie worden gelegd met bestaande schilderijen over de Afsluitdijk. De Wieringer kunstkring en Kunstroute Wûnseradiel kunnen mogelijk een rol spelen in de uitvoering. Acties


7.7

Schilderwedstrijd organiseren Prijzen(geld) realiseren Jury instellen Wedstrijd uitschrijven Tentoonstellingsruimte regelen (Kazematten) Prijzengeld Kunstkring Wieringen?, kunstroute Wûnseradiel Sponsoren

Symposium watermanagement

Dit is een lopend project van RWS. RWS heeft het voornemen om een tweedaags internationaal symposium te organiseren, met als thema: Hoe gaan wij internationaal om met de waterafvoer bij sterk veranderde omstandigheden als gevolg van klimaatverandering. Naast kennisuitwisseling kunnen excursies worden aangeboden. Hierbij wordt gekeken in hoeverre qua organisatie kan worden aangesloten bij een bestaand circuit van internationale symposia. Het is wenselijk dat Kroonprins Willem Alexander wordt uitgenodigd voor het congres. Dit dient vroegtijdig te gebeuren. De daartoe geëigende trajecten moeten worden benut om het alvast in de agenda van de Prins te krijgen. Internationaal symposium Lopend project van RWS uitvoeren Uitnodigen van Kroonprins

Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.8

RWS RWS, deelnemers

De verjaardag van de dijk

De verjaardag van de dijk is op 28 mei 2007. Dit moet een feestelijke dag worden. Er kunnen visserij activiteiten plaatsvinden bij het monument (organiseren via organisatie Visserijdagen), er kan een liedjesfestival worden georganiseerd (zeemansliederen, shantykoren), het eerste exemplaar van het boek over de Afsluitdijk (lopend project van RWS) wordt overhandigd, ’s avonds vindt de eerste openlucht Afsluitdijk musical plaats en afsluitend is er een grote vuurwerkshow. Tevens is 28 mei de officiële publieksdag van Rijkswaterstaat. Aan de openlucht musical kan inhoud worden gegeven door toneelverenigingen van Wieringen en Wûnseradiel. Ook het Zuiderzeemuseum kan hierbij worden betrokken (zie ook hun plannen voor een theatervoorstelling, bijlage 6). De musical kan gehouden worden op een tijdelijk vlonder dat op/boven het water wordt geplaatst (bij het Monument). Tevens worden enkele tribunes geplaatst. Kaartverkoop hiervoor kan lopen via de VVV. VANDERTUUK

-37-

beleidsadvisering

Wat betreft de lasershow ligt de organisatie in handen van de overheden (gemeenten). Promotie voor deze dag en aandacht van de pers ligt in handen van de VVV’s. Verjaardag van de dijk Visserijactiviteiten op en langs de dijk Liedjesfestival organiseren Overhandiging eerste exemplaar boek over Afsluitdijk Voorwaarden creëren voor musical (vlonder, tribune) Openlucht musical Lasershow organiseren

Acties

Inschatting van de kosten Actor(en)

RWS, gemeenten, Kunst & Cultuur Noord-Holland, Kunstwurk, toneelverenigingen, organisaties visserijdagen, VVV’s, coördinator ANWB/RWS/Provincies/Gemeenten

Financiering(smogelijkheden)

7.9

Ontwikkelen educatiemateriaal

Er kan voor zowel langere als middelbare scholen een lesprogramma worden ontwikkeld voor 2007. RWS heeft hierover bestaande plannen en kan voor de uitvoering contact opnemen met het Zuiderzeemuseum. Zij hebben reeds educatiemateriaal liggen voor scholen, met als titel Het Zuiderzeevraagstuk ‘beelden vervormen’. Het Zuiderzeemuseum heeft ook aangegeven graag mee te werken aan een nieuw educatieprogramma (zie bijlage 6). Ook het Kazemattenmuseum beschikt over educatiemateriaal, dat gecombineerd kan worden met een bezoek aan het museum (excursie). Mogelijk kan voor de verschillende ‘points of interest’ een apart educatieprogramma (lesmateriaal, gekoppeld aan een excursie) ontwikkeld worden. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.10

Educatiemateriaal Ontwikkelen educatiemateriaal, gecombineerd met excursie. Tussen € 5.000,- en € 10.000,RWS, Zuiderzeemuseum, Kazemattenmuseum (misschien Waddenvereniging) RWS

Afsluitdijk arrangement

Het Kazemattenmuseum, Vikingen op Wieringen en het Zuiderzeemuseum ontwikkelen samen een Afsluitdijk-arrangement. Ook de Blazerwerf te Makkum kan worden benaderd voor participatie. Met één toegangskaartje zijn alle musea toegankelijk en krijgt de bezoeker een route mee die de musea met elkaar verbindt. Alle bezienswaardigheden langs de route worden beschreven, met uiteraard de Afsluitdijk als rode draad. Acties


VANDERTUUK

Afsluitdijk arrangement Ontwikkelen arrangement (toegangskaart voor de 3 musea) Ontwikkelen route + beschrijving tussen de 3 musea Paar honderd euro drukkosten voor routebeschrijvingen Zuiderzeemuseum, Kazemattenmuseum, Vikingen op Wieringen, VVV’s Verkoop arrangementen?

-38-

beleidsadvisering

7.11

De Afsluitdijk in het Zuiderzeemuseum

Het Zuiderzeemuseum ligt geografisch weliswaar niet bij de Afsluitdijk, maar heeft op inhoud een sterke binding met de Afsluitdijk. Het museum heeft allerlei plannen om uit te voeren in 2007, met betrekking tot de dijk. Zo gaat het Zuiderzeemuseum een tentoonstelling inrichten over de (bouw van de) Afsluitdijk (expositie Mastenbroek). In bijlage 7 is een bijdrage van het Zuiderzeemuseum opgenomen waarin al hun ideeën omtrent het 75 jarig jubileum van de Afsluitdijk zij beschreven. Het gaat om de volgende projectideeën: een bezoekerscentrum; website; het project ‘bouw je eigen dijk’; theatervoorstelling; toeristische route ‘strijd tegen het water’; een tweede leven (autoroute); expositie Matenbroek; expositie op locatie (mogelijk in het kantoor van de informatiedienst van RWS, Noorderhaven); vaartocht rond het IJsselmeer; heruitgave Havard ‘voyage pittoresque’; uitgave: de strijd tegen het water; bundel Zuiderzeewerken; nieuw erfgoededucatie project rond de Afsluitdijk; lezing over vismigratie. De werkgroep van RWS die is ingericht met betrekking tot het 75 jarig jubileum van de Afsluitdijk kan gaan praten met het Zuiderzeemuseum over de verdere invulling van alle ideeën en initiatieven. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.12

Educatiemateriaal De Afsluitdijk in het Zuiderzeemuseum Nog niet voor alle genoemde ideeën bekend Zuiderzeemuseum, RWS RWS

Boek over Afsluitdijk

Begin 2005 is er door RWS een opdracht gegeven voor het maken van een duurzame herinnering aan 75 jaar Afsluitdijk middels een boek. Het boek zal gaan over de groei van de maakbare samenleving rond 1920, het ontwerpen van het Zuiderzeelandschap, de werken zelf, de ruimtelijke ordening, het huidig waterbeheer en milieuvragen, de Afsluitdijk als cultureel symbool en de toekomstige uitdagingen voor het beheer van de Zuiderzeewerken. Hierin zal ook de persoon Lely een plek krijgen. Wellicht bijgevoegd op CD-ROM de zes technische rapporten die Lely indertijd heeft gemaakt. Omvang boek : ongeveer 250 pagina´s inclusief illustraties Oplage : ongeveer 3.000 Verspreiding : relaties van RWS, RWS-medewerkers en via de boekhandel. Aanbieding : 28 mei 2007 in het kader van 75 jaar Afsluitdijk. Daarnaast is het ook het idee om een heruitgave te doen van het boek ‘Voyage Pittoresque’ van Henry Havard (zie bijlage 7) het overwegen waard. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden) VANDERTUUK

Boek over Afsluitdijk Lopend project van RWS uitvoeren RWS RWS en verkoop boek -39-

beleidsadvisering

7.13

Afsluitdijkproducten

Om het 75 jarig bestaan meer cachet te geven ontwikkelen we een aantal Afsluitdijkproducten. Eetbare Afsluitdijken (dropjes, koeken) zullen het goed doen, met name ook bij buitenlandse bezoekers. Getracht wordt dit te realiseren met behulp van lokale producenten. Het is aan de coördinatoren om de productie en afname te stimuleren. Mogelijkheden voor afname zijn er bij het restaurant, de souvenirshop, het tankstation, wegrestaurant Zurich, de VVV kantoren, etc. Daarnaast kan als collectors item een postzegel worden uitgebracht vanwege het 75 jarig bestaan van de Afsluitdijk. Het eerste contact hierover met TPG post is gelegd. Producten van de Afsluitdijk Contacten leggen tussen mogelijke producenten en eventuele afnemers. Contact met TPG post over uitgifte Afsluitdijk postzegel.

Acties


7.14

RWS, coördinator De bezoeker/toerist betaalt uiteindelijk voor de producten

Routeontwikkeling Afsluitdijk

Door het ontwikkelen van routes kan het toeristisch aanbod rondom de Afsluitdijk worden gebundeld. Zoals het Zuiderzeemuseum in haar ‘offerte’ (zie bijlage 6) ook aangeeft is er in de directe omgeving van de dijk veel te zien dat herinnert aan de strijd tegen het water. Er kunnen auto-, fiets-, wandel en/of vaarroutes worden ontwikkeld. Het Zuiderzeemuseum wil hier inhoudelijk graag een bijdrage aan leveren. Ook het idee van de autoroute een tweede leven en de vaarroute rond het IJsselmeer (zie bijlage 7) passen hier goed bij. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.15

Routeontwikkeling Afsluitdijk Ontwikkelen van een route met als thema strijd tegen het water/Afsluitdijk en het landschap. Ongeveer € 10.000,- voor ontwikkelen van een routepakket (incl. drukkosten). Overheden (provincies, gemeenten) als opdrachtgever Provincies, gemeenten

Centrale promotie en communicatie

Van levensbelang voor het slagen van het jaar van de Afsluitdijk is voldoende bezoekers en dus voldoende bekendheid met alle activiteiten. Er moet dan ook (centraal geregeld) een totaalpakket aan promotie en communicatiemaatregelen komen. De VVV´s (regio VVV Friese kust, VVV kop v. Noord-Holland) kunnen hier een voorname rol in spelen (zie ook hoofdstuk 10). Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

VANDERTUUK

Centrale promotie en communicatie Ontwikkelen pakket aan promotie en marketing maatregelen Fryslân marketing, VVV kop v. Noord Holland, RWS/Provincies/Gemeenten

-40-

beleidsadvisering

7.16

Domeinnaam registreren

Voor het ontwikkelen van de internetsite, die centraal staat in het promotie en communicatietraject voor de komende jaren moet gekozen worden tussen het kopen van de domeinnaam www.Afsluitdijk.nl (deze is in eigendom van www.digitalrevolution.nl) of het registreren van een andere domeinnaam. Het kopen van de domeinnaam www.afsluitdijk.nl kost € 5.120,-. Vrij zijn de domeinnamen www.afsluitdijk.net, afsluitdijk.info, .biz en .us. Via bijvoorbeeld www.nic.com kunnen deze domeinnamen worden geregistreerd. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

7.17

Domeinnaam registreren Onderhandelen met digitalrevolution Domeinnaam registreren € 5.120,- of minder voor registratie ‘lege’ site VVV’s, aansluiten bij huidige promotiekanalen ANWB/RWS/Provincies/Gemeenten

Website

Content De website geeft informatie over de toeristische mogelijkheden op en rond de dijk, de geschiedenis van de dijk, de activiteiten op de dijk (in het kader van het jaar v.d. Afsluitdijk), een evenementenagenda en een introductie van de toekomstige plannen met de dijk. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Inrichten website Inrichten van de website RWS, extern Provinciale subsidies?

Afspraken maken over beheer van de website Het beheer van de website is van groot belang. Een website die niet up-to-date is, is dodelijk voor een toeristische voorziening. Mogelijk kan het beheer technisch worden uitgevoerd door de eigenaar (RWS?) en kan bijvoorbeeld de VVV zorgen voor de toeristische input van de site. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

Beheer van de website Afspraken maken over het beheer van de site RWS, VVV

Samenwerking zoeken met beheerders www.Afsluitdijk.org Het kan een meerwaarde zijn om de informatieverstrekking via de nieuw te ontwikkelen site af te stemmen met de website www.Afsluitdijk.org. Deze site is eigendom van de restauranthouder bij het monument en doet dit samen met de eigenaar van de souvenirshop. Acties Inschatting van de kosten Actor(en) Financiering(smogelijkheden)

VANDERTUUK

Samenwerking Afsluitdijk.org Afstemmen site met www.Afsluitdijk.org Nvt RWS, restauranthouder (Jongbloed), eigenaar souvenirshop nvt

-41-

beleidsadvisering

8.

MAATREGELEN LANGE TERMIJN

8.1

Herinrichting havengebied Den Oever

Een belangrijke toeristische ontwikkeling voor de Afsluitdijk en omgeving is de herinrichting van het havengebied in Den Oever. Met de herinrichting van het havengebied wordt het behoud van de visserijactiviteiten en verbreding van daarvan afgeleide activiteiten beoogd. Er wordt momenteel gewerkt aan een visie op het havengebied. Vanuit toeristisch oogpunt is het interessant om bij de herinrichting van het havengebied te kijken naar een combinatie van aantrekkelijk tijdverdrijf en toeristische activiteiten voor bezoekers gerelateerd aan en in combinatie met de huidige visserijsector. Een onderdeel van de herinrichting is het realiseren van een passantenhaven met 150 passantenplaatsen. Op de langere termijn zal dit aantal ligplaatsen toenemen tot 400. Ook het gedachtegoed van het projectvoorstel ‘Poort van Holland’ (entree voor Noord-Holland, waar informatie wordt gegeven over toeristische mogelijkheden in Noord-Holland) kan hierin worden meegenomen. Uitvoering van deze plannen zal vermoedelijk pas na 2007 gestalte krijgen.

8.2

Paviljoen bij het Monument

Bij het monument kan een paviljoen worden gerealiseerd waar informatievoorziening, horeca, een buitenterras en optimale beleving van de Afsluitdijk worden gecombineerd. Uiteraard is de komst van een paviljoen afhankelijk van particulier initiatief. Er zal een ondernemer moeten komen, die hierin wenst te investeren. Als overheden kan je wel zorgen voor de juiste voorwaarden (nutsvoorzieningen, voldoende parkeercapaciteit, vergunningen (RO)). Daarnaast kan de overheid actief op zoek gaan naar geinteresseerde investeerders. Wanneer met investeerders gepraat gaat worden, is het belangrijk welke eisen vanuit publiek belang worden gesteld aan de ontwikkeling. Gedacht moet worden aan eisen als: informatievoorziening (gecombineerd met de informatievoorziening die buiten wordt gerealiseerd) en beleving van de Afsluitdijk (zie kader).

Programma van eisen voor paviljoen In het paviljoen worden horeca en informatievoorziening op een levendige manier gecombineerd. Qua ruimtegebruik kunnen beide functies door elkaar lopen. - Aanbod horeca: een thematisch (Afsluitdijk) wegrestaurant met een capaciteit van 150 – 200 zitplaatsen. Tevens buitenterras (75-100 zitplaatsen) - Aanbod informatievoorziening: gericht op het voelen, ruiken, gebruiken en actief beleven van ‘het verhaal van de Afsluitdijk’. Interactief en gebruik maken van nieuwe media (videowall, etc.); - Sterke waterbeleving vanuit het paviljoen (bijvoorbeeld glazen wand)

Hans Brinker Het Kameleondorp te Terherne bezit een kant en klare expositie over Hans Brinker (zie paragraaf 4.3). Men is bereid deze expositie over te dragen naar de Afsluitdijk. De expositie kan ingericht worden in het nieuwe paviljoen. Dhr. J. Stedehouder (directeur Kameleondorp) is bereid deze expositie in het nieuwe paviljoen in te richten.

VANDERTUUK

-43-

beleidsadvisering

8.3

Breezanddijk

Kwaliteitsverbetering camping Het is wenselijk dat op termijn de camping van visvereniging ’t Wad een kwaliteitsverbetering ondergaat. De kwaliteit van de leefomgeving kan hierdoor sterk verbeteren bij Breezanddijk, zeker in combinatie met enkele andere ontwikkelingen (zie passantenhaven). Om de situatie te kunnen veranderen moeten we denken aan de lange termijn. De huidige eigenaren van de vakantiewoningen/caravans zullen niet direct vertrekken. Wel kan middels een uitsterf constructie, gestreefd worden naar een verbeterde situatie. Een constructie gelijk aan de aanpak van permanente bewoning ligt het meest voor de hand. Wanneer eigenaars van een caravan vertrekken (door verkoop, overlijden of anderszins) ‘sterft’ de huidige situatie als het ware uit en kan langzamerhand een nieuwe invulling worden gegeven. Een openbare camping, gericht op watersporters en hengelsporters lijkt een zeer geschikte toekomstige functie.

Aanleg passantenhaven Het mes snijdt aan twee kanten wanneer een (kleinschalige) passantenhaven wordt gerealiseerd bij Breezanddijk. Ten eerste is dit een welkome aanvulling op de voorzieningen voor toervaarders en watersporters op en rond het IJsselmeer. Ten tweede verbetert de verblijfskwaliteit van Breezanddijk. Bij een haven is altijd activiteit en vertier. Dat maakt het voor de bezoeker (dus ook per auto) aantrekkelijker. Bij een passantenhaven horen uiteraard ook enkele voorzieningen. Mogelijk kunnen die gecombineerd worden met een eventuele uitbreiding van de voorzieningen bij het tankstation.

Uitbreiding tankstation met (kleinschalige) horecagelegenheid Voor het voorzieningenniveau op de Afsluitdijk is het wenselijk dat het tankstation bij Breezanddijk wordt uitgebreid of gecombineerd met een (kleinschalige) horecavoorziening. Zeker wanneer de combinatie wordt gelegd met bovengenoemde passantenhaven kan dit een kwaliteitsverbetering zijn voor Breezanddijk. Uiteraard is de realisatie hiervan afhankelijk van particulier initiatief, maar de voorwaarden kunnen er wel voor worden geschapen (nutsvoorzieningen, ruimtelijke ordening). Mogelijk kan het tankstation op termijn qua uitstraling beter ingepast worden op de dijk. Rijkswaterstaat onderzoekt of hier bij de volgende aanbestedingsprocedure (welke maatschappij het station gaat ‘runnen’) aandacht aan kan worden geschonken.

8.4

Kornwerderzand

Op langere termijn kan het concept ‘Poort tot Fryslân’ steeds meer inhoud krijgen. Bij Kornwerderzand kan de informatievoorziening over de toeristische mogelijkheden van Fryslân en over de nabijgelegen spuisluis mogelijk uitgroeien tot een kleinschalig (onbemand) bezoekerscentrum (VVV functie). Ook eventuele excursies naar de sluis kunnen hier starten.

VANDERTUUK

-44-

beleidsadvisering

8.5

Publieksvriendelijke spuisluis

Bij de realisatie van de nieuwe spuisluis is het belangrijk om rekening te houden met een publieksfunctie voor de sluis. Zoals de grote dammen (Hooverdam, Grand Couleedam) in de Verenigde Staten kan de sluis een groot bezoekersarsenaal gaan trekken. Een publieksvriendelijke inrichting van de nieuwe sluis zal bijdragen aan het toeristisch bezoek aan de Afsluitdijk en de omliggende regio.

8.6

Fietspad buitendijks

Fietsen over de Afsluitdijk kan aantrekkelijker worden gemaakt door de fietsers een keuze aan te bieden. Fietsen over het huidige fietspad, of delen van het traject buitendijks fietsen. De beleving aan de noordkant van de dijk is wezenlijk anders dan de huidige beleving van fietsen langs de snelweg. Buitendijks waant de fietser zich op het wad, zonder andere bezoekers. De beleving van het Wad is hier optimaal. Het is wel verstandig om het buitendijks fietspad als alternatief aan te bieden, niet als verplichting. Bij harde wind en slecht weer is de bescherming van de dijk een ‘must’. Rijkswaterstaat onderzoekt momenteel hoe de dijk versterkt moet worden. De kans bestaat dat de Afsluitdijk verhard moet worden, vanwege technische aspecten (absorptie van water). Van de ene kant bedreigt dit het groene karakter van de dijk, van de andere kant biedt het mogelijkheden voor buitendijks fietsen.

VANDERTUUK

-45-

beleidsadvisering

9.

ORGANISATIE VAN DE UITVOERING

9.1

Organisatie

Wil de Afsluitdijk het beschreven ‘toeristisch product’ realiseren, dan is samenwerking noodzakelijk. Er is in het vorige hoofdstuk wel aangegeven wie per maatregel de trekker is, maar er zal een overkoepelend samenwerkingsverband moeten zijn die staat voor de uitvoering van het activiteitenplan. Vanuit dit samenwerkingsverband worden de ‘losse onderdelen’ geïnitieerd, aangestuurd, wordt de voortgang bewaakt en worden de onderdelen op elkaar afgestemd.

75 jaar afsluitdijk Om uitvoering te kunnen geven aan het beschrevene voor wat betreft het 75 jarig bestaan van de afsluitdijk kiezen we voor een ‘uitvoeringsteam’ bestaande uit Rijkswaterstaat (die zelf al een werkgroep ’75 jaar Afsluitdijk’ heeft), Kop & Munt (Regionaal Economisch Stimuleringsprogramma voor de Kop van Noord-Holland) en Plattelandsprojecten Noordwest Fryslân (regionaal projectbureau van de provincie Fryslân). Deze drie-eenheid komt periodiek (maandelijks) bijeen, stelt samen het jaarprogramma vast en coördineert de uitvoering hiervan.

Structureel Wanneer we verder kijken dan alleen het jaar van de afsluitdijk, kan een structureel samenwerkingsverband worden opgezet, met als doel het verbeteren van toeristische potentie van de afsluitdijk. Er kan een samenwerkingsverband zonder juridische status worden opgezet. In dat geval is het aanbevelenswaardig om wel een intentieverklaring te ondertekenen. Eén van de nadelen van deze vorm is dat het samenwerkingsverband geen projecten kan indienen voor subsidies. Eventuele kosten voor het samenwerkingsverband komen dan geheel voor rekening van de deelnemende organisaties. Het samenwerkingsverband kan ook een privaatrechtelijke status krijgen; een stichting of vereniging. Het samenwerkingsverband kan in deze vorm wel zelfstandig projecten indienen voor subsidie. Zowel voor een vereniging als voor een stichting geldt dat het bestuur hoofdelijk aansprakelijk is. Voor de Afsluitdijk biedt het oprichten van een stichting op termijn de meeste perspectieven. Ten eerste biedt het oprichten van een stichting de meeste kans voor structurele samenwerking. Daarnaast vormt een stichting een structurele basis voor een eventuele coördinator. Wanneer een stichting in het leven is geroepen biedt dat tevens mogelijkheden om beroep te doen op subsidies.

9.2

Coördinatie

Wij stellen voor om een coördinator aan te stellen die als motor fungeert om de uitvoering van het activiteitenplan aan te sturen. De coördinator zal tevens het voortouw nemen op het gebied van marketing en promotie. Daarbij zal hij/zij samenwerking zoeken met de VVV’s. Het is het wenselijk dat de coördinator nauw contact onderhoudt met alle initiatoren.

VANDERTUUK

-47-

beleidsadvisering

De taken van de coördinator zijn onder andere: coördinatie van de activiteiten in het ‘jaar van de Afsluitdijk’; aansturen van de promotie en marketing van het ‘jaar van de Afsluitdijk’ (o.a. ontwerpen van een huisstijl voor de Afsluitdijk); samenbrengen van de betrokken partijen; opstarten en coördineren van genoemde (fysieke) projecten op en rond de Afsluitdijk; het bewaken van het budget; het bewaken van de voortgang en het bijhouden van de boekhouding.

9.3

Coördinator

De coördinator heeft een fulltime takenpakket (1 fte). De werkplek van de coördinator is bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de Afsluitdijk (bijvoorbeeld bij RWS op de dijk). De coördinator wordt bij voorkeur aangesteld voor een periode van minimaal twee jaar. Een aanstelling voor deze periode is gewenst, omdat tijdens het eerste jaar het ‘jaar van de Afsluitdijk’ centraal zal staan. Daarna zal de aandacht meer verschuiven naar de permanente en fysieke projecten op de dijk. Er zijn twee opties voor het aanstellen van een coördinator: coördinator wordt geleverd door één van de betrokken organisaties; er wordt een externe coördinator aangesteld. Rijkswaterstaat heeft in verband met het 75 jarig bestaan van de Afsluitdijk een werkgroep ingericht die zich bezighoudt met de activiteiten die Rijkswaterstaat zelf op het programma heeft staan voor het jubileum. Mogelijk kan, met ondersteuning van de overige partijen, vanuit deze werkgroep de rol van coördinator worden ingevuld. Het voordeel hiervan is dat Rijkswaterstaat in sterke mate betrokken zal zijn bij de genoemde maatregelen (als uitvoerder, als beheerder van de afsluitdijk op het gebied van vergunningen, etc.). Mogelijk ligt het opnemen van deze taak echter buiten het werkveld van RWS. Er kan ook worden besloten om een projectcoördinator extern aan te stellen (in te huren). De kosten voor het aanstellen van een (externe) coördinator zijn bij benadering € 80.000 per jaar. In deze schatting is uitgegaan van het tarief dat detacheringbureaus gebruiken. Dit betekent dat in het genoemde bedrag ook alle werkgeverskosten zijn inbegrepen. De kosten voor het aanstellen van een coördinator zullen betaald moeten worden door de betrokken organisaties.

VANDERTUUK

-48-

beleidsadvisering

10.

PROMOTIE

10.1

Inleiding

In dit rapport zetten we in op een combinatie van informatievoorziening en vermaak. Dit hoofdstuk geeft een aanzet tot een promotieplan: op welke wijze kan het toeristisch-recreatief product de Afsluitdijk (en het ‘jaar van de Afsluitdijk’) aan de man gebracht kan worden?

10.2

Wat heeft de Afsluitdijk te bieden?

Voor de Afsluitdijk kunnen de volgende (deels nog te ontwikkelen) belevingsmogelijkheden worden gedefinieerd:

De Afsluitdijk als hoogwaardige publiekstrekker en symbool van de strijd tegen het water: Een bezoek aan de Afsluitdijk biedt een aantrekkelijke combinatie van informatie en vermaak. Het 75-jarig bestaan van de Afsluitdijk: een jaarrond activiteitenprogramma zorgt voor een waardig jubileum van de Afsluitdijk.

De inhoud van de promotie zal gericht zijn op het overdragen van de volgende merkwaarden: kwaliteit; eenvoud; robuust; sober; leerzaam; verrassend veel te doen; authentiek; natuur/water/zee/wind; techniek; visserij.

10.3

Promotiedoelgroepen

Voor de Afsluitdijk als hoogwaardige publiekstrekker en symbool van de strijd tegen het water en voor het 75 jarig jubileum van de dijk gelden kan de promotie op de volgende groepen gericht worden: buitenlandse bezoekers aan Nederland; vakantiegangers in Fryslân en Noord-Holland; huidige stroom van voorbijgangers. Om deze groepen mee te krijgen moet een goede marketing- en promotiestrategie worden gekozen. Hiervoor stellen we promotiedoelen op.

VANDERTUUK

-49-

beleidsadvisering

10.4

Promotiedoelen

Verbeteren van het toeristisch imago van de Afsluitdijk (onder de aandacht brengen als toeristische attractie, verspreiden van kennis over het toeristisch aanbod). De doelgroepen inzicht geven in de inhoud van het ‘jaar van de Afsluitdijk’.

10.5

Zender

De Afsluitdijk als centraal punt in een toeristische regio moet staan voor een gastvrij onthaal van de bezoeker. Het totale aanbod van voorzieningen is de zender van de boodschap. De VVV’s (Marketing Fryslân, VVV Friese kust, VVV Kop v. Noord-Holland) zijn de meest geëigende organisatie om namens de toeristische regio als zender op te treden. Daarnaast kan gezocht worden naar samenwerking met bedrijven en instellingen met eenzelfde karakter als de Afsluitdijk (robuust, puur, strijd tegen water, etc.).

10.6

Boodschap

De inhoud van de boodschap omvat de volgende aspecten: de inhoud van het ‘jaar van de Afsluitdijk’; de toeristische mogelijkheden op en rond de Afsluitdijk; de Nederlandse strijd tegen het water; meer informerend dan wervend. Een belangrijk onderdeel van het zenden van de boodschap is het gebruik maken van een pakkende slogan voor de Afsluitdijk. De slogan “2007: het jaar van de Afsluitdijk” wekt nieuwsgierigheid op bij bezoekers (wat gaat er dan gebeuren in 2007 op de dijk?). De Afsluitdijk en het bijbehorend toeristisch aanbod (Den Oever, Zurich, Visserijdagen, Zuiderzeemuseum, etc.) treden als één toeristisch product naar buiten toe.

10.7

Communicatiemiddelen

Via een breed scala aan communicatiemiddelen wordt de boodschap overgebracht op de doelgroepen. De volgende communicatiekanalen kunnen worden ingezet om het ‘jaar van de Afsluitdijk’ onder de aandacht te brengen: Media Via radio en tv kan reclame worden gemaakt voor de activiteiten op de Afsluitdijk. Daarbij kan gedacht worden aan nationale en regionale media. Nadeel van deze promotievorm zijn de kosten die ermee gepaard gaan. Wel kan geprobeerd worden om zoveel mogelijk aandacht in de media te krijgen zonder dat het in de vorm van reclame gebeurt (zie ook vrije publiciteit). Brochure De toeristische activiteiten op de Afsluitdijk worden beschreven in de jaarkalander. Voor de verspreiding van deze kalenders kan gebruik gemaakt worden van VVV-kantoren, uitburo’s, musea, toeristische ondernemers in Fryslân en Noord-Holland en de instellingen op en rond de Afsluitdijk met een publieksfunctie (horeca, het tankstation op de dijk, etc.). VANDERTUUK

-50-

beleidsadvisering

Internetportaal Internet is een belangrijk promotiekanaal. Om als één product naar buiten te treden is een informatieve en aantrekkelijke internetsite noodzakelijk. Voor de Afsluitdijk wordt een volwaardige internetsite ontwikkeld waar alle activiteiten en toeristische mogelijkheden op worden gepresenteerd (bijvoorbeeld een evenementenagenda). Een meertalige site is een pré;

Vrije publiciteit Een belangrijke taak binnen het promotietraject is het genereren van vrije publiciteit op televisie, in kranten en tijdschriften. Dit kan bijvoorbeeld door journalisten actief op de hoogte te brengen van de mogelijkheden op de dijk, of door ze uit te nodigen tijdens activiteiten. Ook kunnen zelf artikelen worden geschreven voor kranten (dagbladen) en tijdschriften, gericht op specifieke doelgroepen. Nieuwe ontwikkelingen op de Afsluitdijk kunnen groots en meeslepend in het nieuws worden gebracht (er staat iets te gebeuren op de Afsluitdijk!).

Huis aan huis Voor de lokale bevolking wordt een advertentie geplaatst in de huis-aan-huis kranten. Hier wordt verwezen naar de activiteiten en bijvoorbeeld naar de website. De lokale huis-aan-huis kranten kunnen tevens worden gestimuleerd om artikelen te plaatsen over de activiteiten die in Veenhuizen georganiseerd worden (free publicity).

Mond tot mond Een belangrijke vorm van de boodschap verspreiden is de mond tot mond reclame. Het leveren van kwaliteit zorgt voor positieve verhalen van klanten (bezoekers). Een positieve boodschap zal zich snel verspreiden onder de volggroep; Voor het promoten van de Afsluitdijk als volwaardige permanente toeristische attractie gelden grotendeels dezelfde communicatiekanalen. Enkele tips: opname van de toeristische ‘boodschap’ van de Afsluitdijk in reisgidsen over Nederland (Lonely Planet, Travel guide, Kosmos, etc.); een goede internetsite is een belangrijk communicatiemiddel, zowel voor het ‘jaar van de Afsluitdijk’ als de jaren daarna; (meertalig); de VVV’s in de regio beschikken over kwalitatief hoogwaardig informatie/promotie materiaal over het toeristisch aanbod rond de Afsluitdijk; ook de toeristische ondernemers (campings, hotels, etc.) in Fryslân en NoordHolland beschikken over kwalitatief hoogwaardig informatie/promotie materiaal van de dijk; het informeren van touroperators over de toeristische mogelijkheden op en rond de Afsluitdijk kan zorgen voor een flinke toename van het bezoek.

10.8

Organisatie van de promotie

De organisatie die wordt aangewezen als eigenaar van deze visie, is verantwoordelijk voor uitvoering van communicatie en promotie. Uitvoerende instanties kunnen vervolgens worden ingeschakeld. Zo kunnen de betrokken overheden de VVV’s aansturen wat betreft hun takenpakket (prestatiecontracten met de VVV’s). De VVV’s Kop van Noord-Holland en de VVV Friese Kust kunnen samen uitvoering geven aan het promotietraject van het 75 jarig jubileum en daarna. Ook Toerisme Noord-Holland en Fryslân Marketing kunnen hierbij worden ingeschakeld. Voor promoten van de Afsluitdijk in internationaal verband kan het NBTC ingeschakeld worden. VANDERTUUK

-51-

beleidsadvisering

VANDERTUUK BV marktonderzoek beleidsadvisering projectbegeleiding Commissieweg 13 9244 GB BEETSTERZWAAG telefoon: (0512)382330 telefax: (0512)381457 e-mail: [email protected]

EEN DIJK VAN EEN ATTRACTIE

Recommend Documents