Een buikkatheter U heeft een afspraak gekregen om een buikkatheter te laten plaatsen. Dit heet een supra-pubische katheter. Het plaatsen van deze katheter gebeurt op de poli Urologie. In deze folder leest u meer over het plaatsen van de katheter en de verzorging ervan.
Neem altijd uw vens verzekeringsgege wijs mee! en identiteitsbe
Stoppen met bloedverdunners Als u bloedverdunners gebruikt, is het nodig dat u hiermee voor het plaatsen van de katheter stopt. Gebruikt u Ascal, dan stopt u vijf dagen vóór de plaatsing met het innemen ervan. Bij acenocoumarol stopt u drie dagen van tevoren en bij Marcoumar tien dagen van tevoren. Staat u onder controle bij de trombosedienst, dan kunt u daar ook overleggen wanneer u moet stoppen.
Het plaatsen van een buikkatheter Het plaatsen van de katheter gebeurt via uw buik, net onder uw navel. Voordat uw blaas aangeprikt kan worden, moet deze zo vol zijn dat hij boven het schaambeen uitkomt. Heeft u een plasbuiskatheter met kraantje, dan vragen wij u om deze 1 tot 2 uur dicht te zetten. U wordt binnengeroepen door de assistente van de arts. Zij controleert door middel van een echo van de blaas of deze al vol genoeg is. Is dit niet het geval, dan vult zij de blaas verder op met steriel water. Heeft u een plasbuiskatheter, dan gaat dit vullen gewoon via deze katheter. Heeft u geen katheter en is uw blaas niet vol genoeg, dan brengt de assistente hiervoor een katheter in via uw plasbuis en vult ze zo uw blaas. Op de plaats waar de katheter geplaatst wordt, worden soms wat schaamharen weggeschoren, zodat u de volgende dag minder last heeft van het verwijderen van het verband.
2
Een buikkatheter
Het aanprikken van de blaas Als uw blaas vol genoeg is, bepaalt uw uroloog (in opleiding) met een echo de juiste positie van de buikkatheter. Deze plaats wordt gedesinfecteerd met jodium. Belangrijk: meldt het ons als u allergisch voor jodium bent! Met een injectie wordt uw huid en alle onderliggende lagen huid, spieren en vet tot aan de blaas verdoofd. Hierna wordt met een klein mesje een sneetje gemaakt in uw huid en de lagen eronder. De arts prikt hier met een holle stevige naald doorheen tot in uw blaas. Door de verdoving voelt u geen scherpe pijn, maar het duwen op de volle blaas met dit scherpe buisje is een onaangenaam gevoel. Als uw blaas is aangeprikt, kan de katheter door dit buisje worden ingebracht. Zodra het ballonnetje is opgeblazen met water en de beenzak is aangekoppeld, voelt u dat de druk in uw blaas afneemt. Het ballonnetje zorgt ervoor dat de nieuwe katheter vast blijft zitten. Vervolgens wordt de katheter die door uw plasbuis loopt, verwijderd. De buikkatheter zit nu op zijn plaats (zie afbeelding hieronder).
De buikkatheter bij een man
3
De buikkatheter bij een vrouw
De verpleegkundige verzorgt het wondje op uw buik rondom de katheter en plakt deze af met een paar gazen. De beenzak wordt op de juiste manier bevestigd en u krijgt instructies voor de verzorging van de katheter. U krijgt een afspraak voor het verschonen van de katheter na zes weken. Dit gebeurt op de poli, soms in combinatie met een bezoek aan de arts.
Verzorging van de buikkatheter Het wondje rondom de katheter geneest doorgaans binnen een paar dagen. Er vormt zich een kanaaltje door alle lagen van de buikwand heen naar de blaas. Het duurt zes weken voor dit kanaaltje stevig genoeg is om de katheter veilig te kunnen verwisselen. Zorg ervoor dat de urine makkelijk kan aflopen door erop te letten dat er geen knikken in de slang komen, dat de zak altijd lager hangt dan uw blaas en u geen te strakke kleren draagt. Er mag niet aan de katheter getrokken worden. U kunt dit eventueel voorkomen door de katheter op uw buik vast te plakken.
4
Een buikkatheter
Langs de katheter kan wat vocht lopen. Dit is afscheiding van het slijmvlies van het kanaaltje en geen pus.
Adviezen voor de verzorging Hygiëne: • Maak de insteekopening dagelijks met water schoon. Dit mag onder de douche. Droog de huid wel goed af en gebruik geen crème of talkpoeder. • Afdekken met een gaasje mag, maar is niet nodig. • Was uw handen voordat u het kraantje of de opvangzak loskoppelt of vervangt. Was uw handen ook na elke stoelgang. Urineproductie: • Drink zo veel dat u minstens 1,5 liter urine per dag produceert. De blaas reageert op een katheter door extra slijm te vormen. Als er veel slijm of vlokken in uw urine zitten, moet u meer drinken. Doe dit ook als uw urine donker is en sterk ruikt. • Genoeg bewegen bevordert de afvloed van urine en de darmwerking en is dus aan te raden. • Om een goede blaasfunctie te bevorderen kunt u het kraantje op de katheter gebruiken. Als u aandrang krijgt (of in ieder geval na maximaal vier uur), gaat u naar het toilet om uw blaas leeg te laten lopen via de katheter. Eventueel kunt u eerst plassen via uw plasbuis en daarna het restant via de katheter weg laten lopen. ’s Nachts kunt u de nachtzak aankoppelen voor een ongestoorde nachtrust.
5
De eerste wissel van de katheter De katheter moet de eerste keer na zes weken verschoond worden. Dit gebeurt de eerste keer altijd op de poli Urologie. U moet hiervoor een afspraak maken. Op de poli wordt de insteekopening rondom de katheter schoongemaakt met gaasjes met water. De verpleegkundige laat een beetje water via de buikkatheter in uw blaas lopen. Vervolgens wordt het ballonnetje geleegd en de katheter verwijderd. De verpleegkundige schuift de nieuwe katheter met wat gel door het kanaaltje naar binnen en blaast de ballon op. De schone katheter wordt aangesloten op de beenzak of op het kraantje. U krijgt een schoon gaasje rondom de insteekopening. Hierna bespreekt de verpleegkundige met u of de volgende wisselingen in het ziekenhuis of bij u thuis (via de thuiszorg) gedaan kunnen worden. Na de eerste keer kan het verschonen om de acht weken plaatsvinden. Bij langdurig gebruik van een buikkatheter is het belangrijk dat er een keer per jaar in uw blaas gekeken wordt om de wand van de blaas te inspecteren.
Wat te doen bij problemen? Het kan zijn dat u thuis problemen krijgt met de katheter. Hieronder leest u wat u dan kunt doen. • Bij pijnlijke roodheid: breng een keer per dag een klein beetje betadinezalf aan rondom het insteekgaatje. • Urine lekt langs de katheter of via de plasbuis: de katheter kan geknikt zitten of verstopt zijn. Controleer de slang, verander van houding en probeer even te bewegen. Als u materialen voor een blaasspoeling in huis hebt, kunt u proberen te spoelen. Als de katheter verstopt blijft, kunt u contact opnemen met de poli Urologie of met de thuiszorg om de katheter te laten doorspoelen of verwisselen.
6
Een buikkatheter
• Uw blaas kan reageren op de katheter met blaaskrampen, waardoor er urine langs de katheter of via de plasbuis kan lekken. U kunt een paar dingen doen: - fixeer de katheter op uw buik, zodat de katheter minder kan bewegen. Hierdoor zal de katheterpunt uw blaaswand minder prikkelen. - gebruik het kraantje overdag. Uw blaas vult zich dan, waardoor de punt van de katheter minder tegen de wand van uw blaas aanligt. - Blijft u last houden van krampen, neem dan contact op met de poli Urologie voor medicijnen tegen de krampen. • De katheter valt uit uw buik: Bel zo snel mogelijk bellen naar de poli Urologie of de Spoedeisende Hulp van Rijnstate. U zult zo snel mogelijk en het liefst binnen twee uur naar Rijnstate moeten komen, omdat anders het kanaaltje dicht gaat en er geen nieuwe katheter geplaatst kan worden. • Bloed in de urine: dit ontstaat vaak door beweging van de katheter in de blaas, bijvoorbeeld na lichamelijke inspanning. Rust nemen en meer drinken zorgen er vaak voor dat het bloed verdwijnt. Blijft u een paar dagen bloed in uw urine houden, neem dan contact op met de poli Urologie. Neem altijd contact met ons op als u behalve bloed in uw urine last krijgt van koorts en buikpijn en u zich ziek voelt.
Als de katheter er definitief uit mag Als er een behandeling plaatsgevonden heeft waardoor u de buikkatheter niet langer nodig heeft, kan uw arts samen met u beslissen dat de katheter verwijderd mag worden. Het verwijderen van de katheter gaat als volgt: • u leegt uw blaas (via uw plasbuis en eventueel nog via de buikkatheter); • de verpleegkundige laat het ballonnetje van de katheter leeglopen en haalt de katheter eruit;
7
• de uitmonding van het kanaaltje wordt met een pleistertje dichtgeduwd. Hierop krijgt u absorberend verband. Het duurt ongeveer één tot twee dagen voordat dit kanaaltje dicht is. Gebruikt in die tijd absorberend (maand-)verband op deze plek. Het is belangrijk dat u uw blaas de eerste dagen niet te vol laat worden en op tijd gaat plassen. U mag gewoon douchen, maar in bad gaan en zwemmen kan pas nadat het kanaaltje goed dichtgegroeid is.
Meer informatie Verdere verzorginstructies vindt u in de tweede katheterfolder die u heeft meegekregen. Heeft u vragen of problemen, dan kunt u altijd contact opnemen met de poli Urologie. Poli Urologie Rijnstate Arnhem
088 - 005 7705
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate
Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088 - 005 8888 E
[email protected] www.rijnstate.nl
98027/2015-12 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2015
Buiten kantooruren kunt u voor spoedgevallen contact opnemen met de Spoedeisende Hulp van Rijnstate Arnhem, via 088 - 005 6680.
