EEN BOEKJE OVER NEDERLANDSE POLITIEK WANT WIJ HADDEN HET OOK NIET GELEZEN

-1-

EEN BOEKJE OVER NEDERLANDSE POLITIEK

WANT WIJ HADDEN HET OOK NIET GELEZEN

-2-

WANT WIJ HADDEN HET OOK NIET GELEZEN

EEN BOEKJE OVER NEDERLANDSE POLITIEK

-3-

-4-

Coolpolitics

WEER VERKIEZINGEN Je volgt de verkiezingsdebatten, je hebt je braaf door de verschillende stemwijzers geworsteld, en in de weken voor de verkiezingen hou je het nieuws bij met meer dan gemiddelde aandacht… Maar wie neemt er eigenlijk nog de moeite om de stapels verkiezingsprogramma’s van de verschillende politieke partijen door te ploegen? Onbegonnen werk zou je zeggen, maar tegelijkertijd vraag je je af wat je nou daadwerkelijk weet van de visies en standpunten van de Nederlandse politici? Raken de oneliners op tv en de andere verkiezingsretoriek echt de kern van de zaak? Al die gedachten razen door je hoofd als je in het stemhokje staat en je definitieve keuze op het stembiljet invult. Met een beetje geluk hoef je pas over vier jaar weer terug te komen... Je stem uitbrengen tijdens verkiezingen, lid zijn van een vereniging, geld doneren of buurtwerk verrichten, het zijn allemaal vormen van betrokkenheid. Maar voor veel mensen zijn deze zaken al lang niet meer zo vanzelfsprekend. Zij ervaren geen aansluiting tussen de traditionele vormen en instituties van politiek en hun eigen belevingswereld. Politiek lijkt voor grote groepen in onze samenleving irrelevant geworden. Er wordt daarom steeds vaker gesuggereerd dat we massaal ons vertrouwen in de politiek kwijt zijn.

Volgens Coolpolitics komt dit niet door een principiële desinteresse; iedereen is geïnteresseerd in de wereld om zich

De doelstelling van Coolpolitics is om jongere generaties in staat te stellen hun burgerschap vorm te geven. Dat doen we door ze te inspireren, informeren, ze te betrekken in het maatschappelijke debat, en ze een stem te geven. Want hoe kun je je leven vormgeven als je niet weet wat de mogelijkheden zijn?

Met het boekje “Want wij hadden het ook niet gelezen” probeert Coolpolitics te helpen met het maken van een goed voorbereide keuze. Zie het als een handreiking om (jonge) kiezers te helpen zich inhoudelijk te verdiepen in de Nederlandse politiek. En zo dragen we een klein beetje bij aan het tegengaan van factfree politics.

COOLPOLITICS - AUGUSTUS 2012

-5-

Maar we kiezen steeds minder voor de actievormen en organisaties die vroeger populair waren, zoals vakbonden en politieke partijen. Dit komt omdat meer en meer mensen zich er nauwelijks nog thuis voelen. Hierdoor staat onze maatschappelijke en politieke betrokkenheid onder druk.

Coolpolitics

heen en zijn plek daarin. Sterker nog: veel mensen voélen zich wel degelijk maatschappelijk en politiek betrokken. Ze hebben een mening over wat er om hen heen gebeurt, en willen een actieve rol spelen in het aanpakken van de gesignaleerde problemen.

INHOUDSOPGAVE Coolpolitics 2 Voorwoord 5 Proloog

-6-

Coolpolitics

Socialë

Christelijk Dalland

7 8

21

Nieuw Groenendaal 33 Vrij Volk Liberalia

47

Verenigd Christenrijk 60 Vredierstan Demostinië Sint Gaafpreeckerije

Pan-Proletarische archipel Probleemloze Vredes-Vrijstaat

Epiloog Woordenboek Makers

Colofon

74

88

102 117

131

144 145

148

152

VOORWOORD

Wij, de samenstellers van dit boekje, hadden ze ook niet gelezen. Maar op 12 september willen we wel stemmen. En onze stem bovendien baseren op een onderbouwde beslissing. Daarom hebben we dit boekje gemaakt. We hebben alle programma’s gelezen en deze in een toegankelijker vorm gegoten. Aan de hand van korte verhalen over reiziger Bernhard nemen we je mee in de wereld van de huidige tien grootste politieke partijen. Hoe zou ons land eruitzien als het precies zo werd geregeerd als deze partijen in hun verkiezingsprogramma’s

-7-

Hoewel veel mensen proberen wijs te worden uit de standpunten die op de verkiezingsdebatten, in het nieuws, en in campagneslogans voorbijkomen, zijn maar weinig kiezers op de hoogte van wat de partij waarop zij gaan stemmen daadwerkelijk voor ogen heeft. Dit is ook niet verwonderlijk, want een verkiezingsprogramma beslaat al gauw zeventig pagina’s. Veel zwevende kiezers baseren hun stem op het laatste moment toch maar op een programma als de Kieswijzer. Met een paar klikken van de muis bepalen wij op die manier de toekomst van ons land. Ook stemmen velen van ons op de partij die ons gevoel aanspreekt, omdat de lijsttrekker zo charismatisch en gevat is, of omdat een bepaalde keuze gebruikelijk is in de sociale kringen waarin we ons bewegen. De daadwerkelijke inhoud van de politiek lijkt echter steeds meer op de achtergrond te verdwijnen.

Voorwoord

Met mooie leuzen presenteren de politieke partijen hun verkiezingsprogramma’s zodat wij, de kiezers, ons goed kunnen voorbereiden op de verkiezingen van 12 september. Maar wie leest de inhoud van deze programma’s eigenlijk?

-8-

Coolpolitics

beschrijven? De punten die het meest naar voren komen in de verkiezingsprogramma’s zijn in deze sfeerimpressies uitvergroot tot een karikatuur om zo een kritische en vermakelijke noot te leveren bij de huidige Nederlandse politiek.

Omdat in deze verhalen opvallende punten van programma’s erg zijn overdreven, wordt voor iedere partij ook een duidelijk en waarheidsgetrouw overzicht gegeven van de inhoud van de programma’s. We willen niet alleen bekritiseren, maar juist ook informeren. Dit tweede deel kan je zien als een gebundelde samenvatting van alle programma’s – maar nu eens niet versnipperd over het internet of verbloemd met tenenkrommende metaforen en slogans. Wat zeggen de partijen nu écht? Deze inhoudelijke feiten hebben we verdeeld over verschillende onderwerpen: democratie en samenleving, recht, economie, integratie, werken, zorg, onderwijs, wonen, milieu, cultuur, internet, Europese politiek, internationale politiek en tot slot defensie. Bij iedere partij vermelden we kort wat hun plannen zijn op deze gebieden. Daarbij hebben we vooral gelet op wat er bij doorvoering van die plannen voor de kiezer concreet zal veranderen, en op ‘hete hangijzers’ waarmee de politiek zich de laatste jaren heeft beziggehouden. Met dit boekje hopen we op een creatieve wijze het inhoudelijke politieke verhaal te populariseren. Veel leesplezier gewenst! Sophia Twigt Daphné Dupont-Nivet Anne van Mourik

-9-

Daar stond ik dan. Mijn volle backpack hing zwaar aan mijn rug. Ik gaf mijn vader, moeder, zusje en vrienden een knuffel en liep richting de douane. Eindelijk, op reis! Een paar weken geleden had ik mijn studie afgerond en nu vond ik het wel eens tijd worden om de wijde wereld in te trekken. Iets minder dan een jaar zou ik wegblijven en in die periode wilde ik maar liefst tien compleet verschillende landen bezoeken. Ik verlangde naar avontuur, vrijheid, zelfstandige keuzes, culturele ervaringen – kom maar op. Ik was er klaar voor.

Proloog

PROLOOG

SOCIALIË

- 10 -

Coolpolitics

Bij het afdalen van de vliegtuigtrap zag ik de passagiers treuzelen; we moesten blijven wachten. Wat was er mis? Zou ik meteen in de problemen komen, terwijl ik het land nog niet eens binnen was? Wat een afgang thuis!

“Hee jij daar. Doe mee!” Een rood uniform wekte me uit deze gedachtestroom. Mijn medepassagiers stonden inmiddels in een lange rij, die begon bij het vliegtuigruim en reikte tot aan de bagagekar. Een meter tussen elke persoon. Talloze tassen en koffers gingen door inwisselbare handen om daarna weggereden te worden. De bestuurder van de kar was

SP

Op het moment dat ik uit het vliegtuig stapte, verwachtte ik volgens het gebruikelijke ritueel in een stroom mensen van de bagageband naar ‘niets aan te geven’ geleid te worden, om daarna mijn wereldreis als individu te beginnen. Eindelijk vrijheid. Eindelijk alles zelf doen, zoals ik als klein eigenwijs jongetje altijd tegen mijn moeder zei. Hier had ik zo lang op gewacht en zo hard voor gezwoegd de afgelopen maanden. Maar nee hoor, in Socialië deden mensen liever alles samen.

De reis starten in Socialië was juist een bewuste en gemakkelijke keuze geweest. Het is dichtbij en staat bekend om haar gastvrijheid. Tenminste, dat stelde de Lonely Planet: ‘Socialië verwelkomt iedereen, zolang gasten en immigranten bereid zijn hun handen uit de mouwen te steken.’ Ik moest me niet zo aanstellen; misschien stond me wel een traditioneel Socialische welkomstbijeenkomst te wachten!

- 11 -

SOCIALIË

- 12 -

In plaats van mij door een van de rode overheidsbussen bij het hostel af te laten zetten, besloot ik zelf de stad te doorkruisen op zoek naar mijn tijdelijke thuis. Onderweg keek ik mijn ogen uit. De hoofdstad van Socialië deed mij denken aan wat ik in Nederland als dorp zou bestempelen. Gemoedelijk-

SP

Inderdaad staken mijn handen al na een paar minuten uit mijn mouwen. Maar was het niet logischer dat de passagiers hun eigen bagage meteen meenamen, aangezien ze deze toch voorbij zagen komen? Ik zei dit tegen de rode man die mij zojuist tot de orde had geroepen. Met een begrijpend knikje legde hij uit dat over dit onderwerp laatst een referendum had plaatsgevonden: “De burger heeft besloten. Een bagagekar staat voor net iets meer comfort, wat we graag voor iedereen beschikbaar stellen. Dit is dus geen overbodige luxe maar een teken van gelijkwaardigheid. Ook willen we reizigers op het hart drukken dat ze in Socialië niet zomaar geld kunnen

neerleggen voor gastvrijheid en diensten. Hier werkt dat niet zo! Wij zijn sociaal en helpen elkaar – zoals de prestatie van samen tassen tillen toont. Bovendien biedt een baan als bagagekarbestuurder, of mijn mooie functie van passagiersvoorlichter, de mogelijkheid om verder te groeien in de publieke sector. Deze vluchthaven zorgt voor werkgelegenheid en breidt binnenkort zelfs uit!” Ik zei dat ik het begreep en ging op zoek naar mijn tas.

- 13 -

eveneens gekleed in het rood. Voorzien van een grote glimlach trapte hij het gaspedaal in.

Coolpolitics - 14 -

heid heerste. Er was geen winkelketen te bekennen, maar in elke straat zag ik tig kruideniers, ambachtelijke banketbakkers, traditionele schoenmakers en noem maar op. Ze hadden namen als Van Campen en Zonen, De Jager en Co. Deze werden afgewisseld door gebouwen van rode baksteen waar stromen uniforme mannen en vrouwen uit kwamen. Gearmd liepen zij vrolijk babbelend over straat, minimaal in groepjes van twee.

Eindelijk in het hostel aangekomen probeerde ik een bed te veroveren. Iets was misgegaan met de reservering die ik al maanden geleden had gemaakt. Het meisje van de receptie legde uit dat onnodige bureaucratie alleen maar tot inefficiëntie en hoge stapels papier leidde. Dit was ook nog eens slecht voor het milieu! Daarom werden ge-

gevens niet lang bewaard. In haar rode zomerjurkje was ze bloedmooi, maar helaas mocht ik haar niet zo. Toen ik om de manager vroeg, bleek deze niet te bestaan. Verbaasd zei het meisje: “Zoek je de baas?! Waar kom jij vandaan? Amerika ofzo! Wij hebben hier geen tweedeling in onze functies. Iedereen is gelijkwaardig.” Toen ik haar bleef aankijken legde ze iets aardiger uit dat het handjevol directeuren in Socialië zwaar werd belast: in restaurants en winkels dienden zij hogere tarieven te betalen. “Je kan veel beter een modale baan uitoefenen – spaart bakken met geld joh! O ja, voor ik het vergeet: morgenochtend om zeven uur heb jij ontbijtcorvee.” Ondanks dit vooruitzicht wilde ik mijn eerste avond van zelfstandigheid niet vroeg naar bed. Ik bestelde

We tilden onze voeten op voor de conciërge, zijn handen gevuld door een stofzuigerslang. “Stem tegen. Stem tegen,” mompelde hij in zichzelf. Nadat hij buiten gehoorsafstand was legde het

Ik begon het meisje toch leuk te vinden. En zij mij. “Bernhard, vertel je me zo meer over je plannen? Ik haal nog een glas biologische tomatensap. Wil je ook? Daar drink ik echt liters van. Goed voor lichaam én geest!”

SP

meisje uit dat de rest van het hostelpersoneel de conciërge maar een rare snuiter vond. “Hij is een beetje dement en gaat niet met zijn tijd mee: Socialië staat tegenwoordig positiever tegenover de Europese Unie dan vroeger. En iedereen stemt morgen vóór het internationale solidariteitsverdrag. Maar hij vast niet. We kunnen echter niets veranderen aan zijn aanstelling omdat hij is benoemd door de overheid. Ach, ze hebben ook wel gelijk, iedereen verdient een kans!”

- 15 -

een drankje aan de bar en plofte neer op een bank. Verschillende reizigers spraken me aan, maar zelfs ver nadat de laatste was vertrokken voelde ik de slaap nog niet komen. Het meisje van de receptie ging tegenover me zitten. “Ben je alleen?” Zo begon een uitgebreid gesprek over mijn reislust en zucht naar onafhankelijkheid. Het meisje gaf toe soms ook te verlangen wat meer van de wereld te zien. Maar haar ouders en vrienden raadden dit af: alles wat ze nodig had was toch aanwezig in deze gemeente? En waarom zou je ooit in je uppie op reis gaan? Samen sta je sterk!

- 16 -

VERKIEZINGSPROGRAMMA SP

“Nieuw vertrouwen” De Socialistische Partij (SP) wil bouwen aan een socialer Nederland waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Nadruk wordt gelegd op schaalverkleining en meer overheidsinvloed in de samenleving.

RECHT

Er komt meer politie op straat. Omdat ook mensen die weinig geld verdienen hun recht moeten kunnen halen, worden de griffierechten niet verhoogd.

ECONOMIE

Om in deze periode van crisis de economie weer op gang te helpen en de werkgelegenheid te bevorderen, wordt 3 miljard euro extra geïnvesteerd in het onderhoud van woningen en scholen, wegen en spoorwegen. Er wordt echter ook bezuinigd om de staatskas weer op orde te krijgen. Zo wordt er gesneden

- 17 -

Burgers krijgen het recht op een raadgevend referendum, en in de toekomst op een correctief referendum. Op deze manier wordt de democratie versterkt. Dit gebeurd ook door de mensen die misstanden melden beter te beschermen door de komst van een klokkenluidersregeling. Deze burger krijgt dan begeleiding, financiële ondersteuning en rechtsbescherming. De SP ziet de rol van het staatshoofd beperkt tot enkel ceremoniële taken.

SP

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING

in de bureaucratie en worden bonussen bij banken en andere financiële instellingen afgeschaft.

- 18 -

Coolpolitics

INTEGRATIE

Nederland moet een land blijven waar mensen welkom zijn. Er wordt ingezet op gemengde buurten en scholen, en bestrijding van discriminatie krijgt alle prioriteit. Er wordt echter wel (in Europees verband) gepleit voor een tijdelijke herinvoering van werkvergunningen voor Oost-Europese werknemers.

WERKEN

De AOW-leeftijd blijft in ieder geval tot 2020 gehandhaafd op 65 jaar, en de duur van de werkloosheidsuitkering (WW) wordt niet verkort.

De rechtsbescherming van MKB-bedrijven en ZZP’ers wordt verbeterd, en ZZP’ers krijgen sociale zekerheid. De werkgever die hen opdracht geeft betaalt pensioenpremies en premies voor arbeidsongeschiktheid.

ZORG

Marktwerking in de zorg wordt gestopt en op termijn teruggedraaid. Om de financiering van de zorg rond te krijgen zal er extra in geïnvesteerd worden. Zorgpremies zullen daarom volledig inkomensafhankelijk worden. Ook zal het eigen risico verlaagd worden en – zo snel als het financieel mogelijk is – worden afgeschaft.

ONDERWIJS Er wordt niet gekort op de studiefinanciering en de basisbeurs voor studenten. Ook zullen langstudeerders geen boete krijgen. Omdat voor leerlingen met een stoornis of beperking op alle niveaus speciaal onderwijs beschikbaar dient te zijn, worden de bezuinigingen op het zogenoemde passend onderwijs teruggedraaid.

MILIEU

Om ons land schoon en leefbaar te houden, zal de overheid beter toezien op energiezuinig produceren. Gebruik van zonne-energie wordt gestimuleerd, en er zal worden ingezet op samenwerking met andere landen voor een windmolenpark op de Noordzee. Biologische landbouw wordt aangemoedigd, en schaalvergroting in de voedingssector moet een halt worden toegeroepen, wat een verbod op megastallen betekent. Het natuurlijke gedrag van dieren, de draagkracht van de natuur, en de gezondheid van mensen is de norm.

- 19 -

De hypotheekrenteaftrek wordt in tien jaar tijd afgetopt voor hypotheekschulden tot 350.000 euro. Het percentage waartegen kan worden afgetrokken wordt gemaximeerd op 42 procent.

SP

WONEN

- 20 -

CULTUUR

INTERNET

De SP wil geen downloadverbod. Makers van bijvoorbeeld films en muziek krijgen een vergoeding via het bestaande systeem van heffingen op dragers en media.

EUROPESE POLITIEK

Europese samenwerking moet niet langer gericht zijn op economische concurrentie met andere wereldmachten, maar op het behoud van vrede en bevordering van welvaart en welzijn voor iedereen. Brussel krijgt minder invloed in Europa, en de controlerende rol van het Europees Parlement dient te worden uitgebreid. Verdere uitbreidingsplannen van de Europese Unie moeten per referendum aan de Nederlandse bevolking worden voorgelegd. Op economisch gebied zal Nederland zich in 2013 niet vasthouden aan de opgelegde 3 procent begrotingsnorm uit

- 21 -

De Nederlandse Publieke Omroep krijgt bescherming van de overheid. De nadruk moet liggen op kwaliteit, niet op kijkcijfers. Ook zet de SP zich in om de onafhankelijke (regionale) pers overeind te houden.

SP

Omdat een breed aanbod van kunst en cultuur beschikbaar en toegankelijk moet zijn voor een groot publiek, wordt de BTW op kunst en cultuur verlaagd naar 6 procent, en horen gesubsidieerde musea minstens 1 dag per week gratis toegankelijk te zijn.

het stabiliteitspact van de Europese Unie. Bovendien moet Nederland geen leningen meer verstrekken aan Europese landen met grote schulden.

BUITENLANDSE POLITIEK

- 22 -

Coolpolitics

Mondiale vrede en veiligheid moeten gerealiseerd worden door middel van een wereldwijd opererende NAVO. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking wordt 0,8 procent van het bruto nationaal product. Dat is 0,1 procent meer dan het huidige budget.

DEFENSIE

De SP werkt aan een kleinere krijgsmacht. Alleen wanneer de Verenigde Naties het uitdrukkelijk verzoekt, zal Nederland nog aan militaire missies in het buitenland meedoen. Het Nederlandse leger ziet af van de aanschaf van de JSFgevechtsvliegtuigen.

Coolpolitics - 23 -

CHRISTELIJK DALLAND

- 24 -

Coolpolitics

CHRISTELIJK DALLAND Op het vliegveld van Christelijk Dalland werd ik opgehaald door mijn gastgezin. Er waren hier namelijk geen hostels of smoezelige hotels waar ik kon verblijven, omdat het de norm was dat reizigers bij gezinnen thuis sliepen. Waarom? Schiet mij maar lek. Daarom hield ik mezelf voor dat dit een soort antropologische ervaring zou worden waardoor ik vanaf de eerste linie zou meemaken hoe het er aan toe ging in de Dallandse samenleving. Een asblonde man met een brede, blinkend witte glimlach hield in zijn ene hand een bordje met mijn naam erop. De andere arm was om een al even vrolijk kijkende, donkerharige vrouw geslagen. Ge-

kleed in een smetteloos mantelpakje kwam ze zo te zien net uit haar werk. Aan haar ene hand bevond zich een klein knap jongetje. Naast hem, van klein naar groot, nog drie glimmend schone koters. De grootste klemde zijn vuist om de riem van een harige labrador. Ik zou mijn tijd in Dalland – volgens mijn geschiedenisdocent noemde niemand het meer Christelijk sinds het land in 2002 godsdienstvrijheid in de grondwet had vastgesteld – blijkbaar doorbrengen bij de perfecte familie. Weer eens wat anders dan mijn ouderlijk huis.

Meteen verwelkomden ze me hartelijk: “Wij zijn zo verrukt je te ontmoeten Bernhard. Wij hopen dat je bij ons een home away from home vindt. Wij zullen bovendien trachten je wegwijs te maken in de normen en waarden van Dal-

- 25 -

- 26 -

Coolpolitics

land, ook al ben je maar een korte periode in ons midden.” Wat een gastvrijheid, wat een acceptatie. Mijn gepieker in het vliegtuig was gelukkig voor niets geweest! De volgende ochtend zat ik om zes uur aan het ontbijt met de familie: Johan, Sarah en de kinderen Thijs, Janne, Laura en Willem. De hagelslag ging rond. Maar met dat ongezonde goed mochten we maximaal één boterham per persoon bestrooien. Dit gold ook voor mij. “Wij zijn van mening dat buitenstaanders optimaal in onze samenleving participeren wanneer zij deelnemen aan onze wijze van samenzijn,” zei Sarah. Al snel kwam ik erachter wat deze vage bewoordingen inhielden; die middag werd ik verwacht vrijwilligerswerk te doen bij de buurman. “Wij zorgen voor onze naasten, in

Dalland. Wij zien graag dat ook gasten hun verantwoordelijkheid nemen,” legde Johan uit. Wederom met een witte glimlach.

Meer toelichting op deze missie van medemenselijkheid kreeg ik echter niet. Johan werd even later opgehaald door zijn carpool, Sarah nam de gezinswagen om de oudste drie kinderen naar school te brengen en de jongste naar het kinderdagverblijf. Gelukkig waren deze instellingen vierentwintig uur per dag open. “Wij zouden niet weten hoe de samenleving er anders uit zou zien. Wij denken dat tweeverdieners op een degelijke wijze Dalland draaiende houden in deze globaliserende wereld. Wij scheppen zo een welvarende toekomst voor onze kinderen. Wij hebben in Dalland gemiddeld vijf kinderen per gezin, dus binnenkort verwachten wij onze

Ik belde aan bij Buurman Gaastra. Na nog een keer bellen en tweemaal hard geklopt te hebben, ging de deur krakend open. In de opening stond een enigszins mollig meisje met blozende wangen. “Wij hadden u niet verwacht,” stamelde ze timide. Ik legde uit dat ik uit Nederland kwam en bij de buren overnachtte. Een enthousiaste reactie volgde: “Wij stellen reizigers die vrijwilligen erg op prijs! Wij vinden het gek dat sommigen

Op het moment dat ik Buurman Gaastra in zijn rolstoel probeerde te tillen zodat ik hem naar de buurtsoos kon brengen voor zijn wekelijkse uitstapje, struikelde ik over mijn eigen voeten. “Godver.” De oude man hing in mijn armen en dus kon ik niet verhoeden dat we samen terug op het bed vielen. Ik bovenop hem. Plots veranderde het bedeesde meisje in een helse furie: “Wij betwijfelen of jij beschaafd genoeg bent! Wij waarschuwen je!”

CDA

hier moeite mee hebben. Wij van de gemeentelijke zorgdienst kunnen alle helpende handen goed gebruiken!” Ze leidde me naar binnen. Daar stond een bed. En dat moest Buurman Gaastra zijn. Oud en rimpelig. En een beetje geel. Ojee. Als ik iets altijd zeker had geweten, was het dat ik niet geschikt was voor de zorg. En bovendien had ik twee linkerhanden.

- 27 -

laatste,” zei Sarah met een knipoog, terwijl ze haastig een stel schaatsen aan Thijs gaf en kleine Laura een boek over een bonte koe toestopte. “Wij hopen dat onze kinderen later net zo trots zijn op onze tradities als wij. Wij staan ook open voor andere culturen hoor. Wij geloven daar ons hele leven lang veel van te kunnen leren – bijvoorbeeld in de keuken!

Coolpolitics - 28 -

De rest van de middag hield ik me in. Met lede ogen zag ik de voorstelling Vitaal Buikdansen aan en tevergeefs probeerde ik Buurman Gaastra enthousiast te maken voor de cursus Oriëntaalse Viool van volgende week. Hij leek niet onder de indruk te zijn. De hoofdvrijwilliger van de buurtsoos drukte mij op het hart dat dit de Maand van de Pluriformiteit was en dat elke burger daar voor open zou moeten staan. Zo ook ouden van dagen als Gaastra. “Wij willen sommige mensen laten inzien dat zij meer kunnen dan zij in eerste instantie beseffen. Wij stimuleren iedereen deel te nemen aan de gemeenschap.” Mijn oren suisden, en met gemengde gevoelens keerde ik terug naar mijn nieuwe familie.

“Wij zijn erg teleurgesteld Bernhard. Wij hadden je ingeschat als een respectabele jonge man. Wij begrijpen dat je nog veel moet leren, maar dat zal niet in onze samenleving geschieden. Wij hebben besloten jouw negativiteit aan te dragen bij het Morele Leiderschap van Dalland. Wij denken dat jij een boete voor onfatsoen kunt verwachten. Wij hopen dat jij in de toekomst de juiste keuzes maakt en dat het je goed zal gaan.”

- 29 -

Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA CDA

“Iedereen” Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) presenteert zich als dé familie- en gezinspartij. Om sterker uit de crisis te komen worden mensen aangesproken op respect en fatsoen. Iedereen doet mee in deze samenleving, en hard werken moet ook onze kinderen een goede toekomst geven.

- 30 -

Coolpolitics

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING Nederland is een land van iedereen die participeert in de maatschappij. In deze moderne monarchie is religie van groot belang. Vrijheid van zowel godsdienst als meningsuiting zijn belangrijk. De grenzen van de vrijheid van meningsuiting worden bepaald door de wet en algemene fatsoensregels.

RECHT

Het CDA kiest voor een “uitgebalanceerde aanpak” voor mensen die de wet overtreden. Wat hier precies mee bedoeld wordt blijft onduidelijk. De partij steunt de ontwikkeling naar adolescentenstrafrecht.

ECONOMIE

Om de economie te herstellen moet onder andere bezuinigd worden. Dit zal gebeuren via het terugdringen van de bureaucratie in de zorg, in het onderwijs en bij het bestuur. Loonmatiging wordt zowel in de collectieve als de private sector aangemoedigd. In de bankensector moet een einde komen aan de bonuscultuur; reguliere bonussen mogen niet meer dan drie maandsalarissen omvatten.

INTEGRATIE De nadruk van de integratie moet komen te liggen op de verantwoordelijkheden van de nieuwkomer ten opzichte van de Nederlandse samenleving. Zo moet inburgeren voor een tijdelijke verblijfsvergunning verplicht worden, en moeten mensen die inburgeren maximale inspanning tonen om zich te kwalificeren voor de arbeidsmarkt. Er wordt niet ingegaan op hoe bepaald wordt wat ‘maximale inspanning’ is.

ZZP’ers krijgen bijzondere aandacht. Wat dit precies inhoudt wordt niet gezegd in het programma. Tevens moeten ZZP’ers, net als alle andere werkenden, tegen redelijke kosten een arbeidsongeschiktheidsverzekering kunnen afsluiten.

ZORG

Er wordt een groot beroep gedaan op solidariteit in de samenleving om de zorg betaalbaar te houden. De verzekerde zorg moet beperkt worden tot enkel noodzakelijke zorg. Het inkomen blijft leidend bij de toekenning van de zorgtoeslag.

- 31 -

Omdat mensen langer en gezonder leven, kan de AOW-leeftijd stijgen. De AOW-uitkering kan flexibel worden opgenomen tussen 65 en 70 jaar. Bij ontslag van een werknemer wordt de werkgever mede verantwoordelijk voor het vinden van nieuw werk voor de werknemer.

CDA

WERKEN

- 32 -

ONDERWIJS Studenten gaan minder collegegeld betalen voor arbeidsmarktrelevante studies. Verlaging van collegegeld kan bijvoorbeeld worden ingezet voor technische opleidingen en lerarenopleidingen. Studenten krijgen enkel in de bachelorfase een basisbeurs.

MILIEU

Er komt op korte termijn een heffing per gereden kilometer. Ook stimuleert de partij het hergebruik van afval.

De land- en tuinbouw leveren een grote bijdrage aan de economie. Ondernemers die investeren in duurzaamheid, onder meer op het gebied van dierenwelzijn en beperking van milieudruk, verdienen de ruimte.

CULTUUR

Cultuurinstellingen moeten goed geworteld zijn in de samenleving. Dit dient bereikt te worden door mensen al op jonge leeftijd via educatie en participatie met cultuur in aanraking te brengen. Ook de publieke omroep moet

- 33 -

Om de hypotheekschuld sneller af te kunnen lossen, krijgen mensen die al een hypotheek hebben een aflossingsbonus, en kunnen zij jaarlijks voor tenminste 20 procent boetevrij aflossen. Om de woningmarkt toegankelijker te maken voor starters, wordt een bouwspaarregeling en een verhoging van het schenkingsrecht geïntroduceerd.

CDA

WONEN

verankerd zijn in de samenleving. Ledenomroepen krijgen een “royale armslag”. Wat hiermee precies wordt bedoeld, wordt niet aangegeven.

INTERNET

De overheid dient op het gebruik van internet geen directe invloed uit te oefenen.

- 34 -

Coolpolitics

EUROPESE POLITIEK

Nederland kan een voorname positie verwerven op het wereldtoneel door en met Europa. De Europese Unie moet zich nu vooral richten op een krachtige aanpak van de financiële crisis, en terughoudend zijn op het gebied van volksgezondheid en cultuur.

INTERNATIONALE POLITIEK

Nederland zal een actieve rol spelen om mondiale uitdagingen aan te pakken. Dit moet onder andere gebeuren in NAVO-verband en door voldoende investeringen in de krijgsmacht. Ontwikkelingssamenwerking moet beperkt worden tot een aantal partnerlanden, en zich richten op zelfredzaamheid.

DEFENSIE

Op de krijgsmacht wordt niet bezuinigd.

NIEUW GROENENDAAL - 35 -

Coolpolitics

- 36 -

Coolpolitics

NIEUW GROENENDAAL De trein reed het station binnen. “Welkom in Nieuw Groenendaal. Vergeet alstublieft niet uw afval in de juiste afvalbak te deponeren. Deze trein is twee minuten te laat en werd bestuurd door machinist Van der Velden. Voor klachten kunt u terecht bij het Transparantiekantoor op het Stationsplein. Daar zijn tevens uw reisgegevens op te vragen. Deze worden na 48 uur permanent verwijderd, ten bate van uw privacy. Groenere Spoorwegen heet u welkom in ons mooie land en wenst u een duurzaam en gezond verblijf toe.” Dit bericht over de intercom was het welkome eind van een reis die meer dan een etmaal

had geduurd. Al jaren wilde ik Nieuw Groenendaal bezoeken, maar er komen was even afzien: vliegtuigen werden niet toegelaten. Voor een republiek gericht op internationale samenwerking en globalisering leek mij dit een lastige beperking; toch restte mij niets anders dan te komen per trein of biobus.

Tijdens de dertig uur durende treinreis had ik mij godzijdank bezig kunnen houden met het digitale schermpje in de rug van de stoel voor mij. Terwijl ik dankbaar gebruik maakte van gratis internet en onbeperkte downloads, onderging ik meteen Nieuw Groenendaalse media-educatie: op iedere website kwam een pop-up met Groenendaals commentaar tevoorschijn. Zo kwam ik te weten dat Nieuw Groenendaal milieuvervuiling als grootste kwaad zag en nonchalance

De boerderij bevond zich midden in de stad en vanaf het dak zag je, zover het oog reikte, overal dezelfde constructies: daken vol zonnepanelen, afgewisseld met moestuinen, kassen en bijenhouderijen. Toen ik op internet boekte, werd mij een ‘zuiverende ervaring’ in een

Groen Links

Al snel trok ik op met een vaste groep mensen die verbleven in dezelfde kampeerboerderij als ik. Lola kwam oorspronkelijk uit Oekraïne maar was jaren geleden het land binnengekomen toen haar ouders hier gingen werken. Zij waren teruggekeerd, maar Lola voelde zich na zoveel jaren vooral Groenendaals. Nu woonde ze op de boerderij – gratis. Hetzelfde gold voor Deng. Ooit vluchtte hij uit Soedan en raakte zo zijn paspoort kwijt. Omdat hij niet terug kon keren mocht hij in Groenendaal blijven.

Willemijn, voorheen Willem, was transgender. Zij kwam uit een ruraal gedeelte van het land en was op vakantie in de hoofdstad. Mijn nieuwsgierigheid naar haar voelde onbeschoft, maar ze was erg open. Zo vertelde ze dat ze van kleins af aan al wist dat ze eigenlijk een meisje was en dat haar ouders en klasgenoten nooit gek hadden opgekeken als hij vroeger als jongetje in jurkjes naar school ging. In Nieuw Groenendaal kon iedereen zichzelf zijn. Behalve als je van vlees of vliegtuigen hield.

- 37 -

hieromtrent fors beboette. Ook werden reclames die een ongezonde levensstijl promoten voorzien van een buitengewoon kritische informatiebalk. Vlees eten was zelfs geheel verboden! En ik had net zo’n zin in een zweterige hamburger.

- 38 -

Coolpolitics

‘stadse oase’ beloofd. Hier betaalde ik dan ook een flinke duit voor, dus ik probeerde het onderste uit de kan te halen: zo lag ik tijdens een zonnige namiddag op het dakterras een boek te lezen. Rust. Even niemand om me heen.

Twee werknemers harkten de moestuin aan. Ik had tijdens mijn verblijf nog geen groene vingers gekregen, hoewel gasten wel werden aangespoord om aan de slag te gaan. De rechter van de twee bijna identieke spierbundels sprak me aan: “Je mag hier helemaal zelf bepalen wat je doet. Maar! Het is wel bewezen dat mensen die niet stil staan maar juist sportief en actief in de weer blijven, vele malen gelukkiger zijn dan luiwammesen. Lars, hoeveel kilometer heb jij vandaag al gefietst?” “Veertig,” grijnsde de linker gespierde god. “Oh echt? Ik vijftig en ik

heb ook nog zestig baantjes gezwommen in het meer,” antwoordde de rechter. Lars keek even beduusd maar keerde zich snel naar mij: “Ga je morgen mee op fietssafari? Dat organiseren Jurgen en ik en het is gratis! Wij geven niets om jouw geld, maar wel om jouw welzijn!” Hij klopte me net iets te hard op mijn schouder. Lola, Deng, Willemijn en ik bestegen vier blinkende mountainbikes. We passeerden veld na veld. Bos na bos. Rivier na rivier. Na vijfentwintig kilometer vroeg Lola als eerste om pauze. We gutsten allen van het zweet, wat Lars en Jurgen nog meer op fitnessinstructeurs deed lijken. Ik berichtte dat ik achter een bosje ging plassen, en kreeg meteen een doorzichtig flesje in mijn hand gedrukt. “In Nieuw Groenendaal re-

- 39 -

Coolpolitics - 40 -

cyclen we alle afvalstoffen. Menselijke uitwerpselen zijn de perfecte brandstof voor de biobussen!” zei Lars. Op mijn weg terug hoorde ik achter een ander bosje gehuil. Ik wilde niet storen maar nam toch een kijkje. Lola zat op de grond. “Gisteren heb ik een abortus gehad,” snikte ze. Dit werd ook gefaciliteerd in de kampeerboerderij. Nu had ze buikpijn en misschien toch spijt van haar overhaaste beslissing. De arts had haar echter geen strobreed in de weg gelegd, aangezien ze de keuze naar eigen inzicht moest nemen. Wel was haar aangeraden om meer gezonde activiteiten op te pakken. De fietssafari leek haar een goed begin. Onderweg was er geen auto te bekennen. “Is het autovrije zondag?” vroeg ik naïef. “Nee joh,” zei Jurgen, “auto’s zijn al jaren geleden illegaal

verklaard. Als je geïnteresseerd bent moet je naar het CO2-Museum, daar zie je allerlei vervuilende modellen van vroeger.” Hij informeerde naar de verkeerssituatie in Nederland en vertelde trots dat hij me binnenkort kon komen bezoeken. Nadat hij de studie Duurzame Economie had afgerond werd hij nu door de overheid ingezet voor projecten in het buitenland. “Wij willen de hele wereld tonen dat hoe duurzamer, diverser en gelijkwaardiger de samenleving is, hoe hoger het Bruto Nationaal Geluk. In Nieuw Groenendaal stijgt dit voortdurend, waardoor onze kinderen ook een heilzame toekomst tegemoet gaan. Door in contact te komen met mensen zoals jij, beste Bernhard, kunnen wij het goede voorbeeld geven voor over de grens. Maar natuurlijk mogen andere landen zelf besluiten of zij net zo gelukkig willen worden als wij…”

Groen Links - 41 -

PLOF. Verschrikt keek ik om. Lola was van haar fiets gevallen. Ze zag lijkbleek. Lars probeerde haar bij zinnen te brengen. Uiteindelijk werd Lola achterop Lars’ fiets teruggebracht naar de boerderij. Ik hoorde hem haar geruststellen: “Geen zorgen meisje. Morgen is er weer een nieuwe, groene dag om het te proberen – iedereen krijgt bij ons een tweede kans. Als je wilt, natuurlijk.”

- 42 -

VERKIEZINGSPROGRAMMA GROEN LINKS

“Groene kansen voor Nederland”

GroenLinks wil een open en vrijzinnige samenleving waarin grondrechten als gelijkheid van man en vrouw, en vrijheid van meningsuiting, centraal staan. Via internetpanels en wijkbudgetten krijgen mensen meer zeggenschap over de buurt waarin ze wonen. De kiesleeftijd gaat naar 16 jaar.

RECHT

In artikel 1 van de Grondwet over gelijke behandeling moet duidelijk gemaakt worden dat ook discriminatie op grond van homo- en heteroseksuele geaardheid, gender-identeit, leeftijd en handicap niet is toegestaan.

ECONOMIE

Er wordt een einde gemaakt aan de bonuscultuur. Bankiers moeten een beroepseed afleggen, waarbij het niet naleven ervan gevolg krijgt. Ter bestrijding van de crisis zet GroenLinks zich in voor een Europese Green New Deal, waarbij milieuvriendelijke initiatieven in tijden van economische

- 43 -

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING

Groen Links

In alle plannen van GroenLinks staan drie waarden centraal: duurzaamheid, kansengelijkheid en diversiteit. Via een duurzame economie, hulp aan mensen met minder goede startposities, en ontspannen omgang met culturele en religieuze verscheidenheid, moet Nederland groener en socialer worden.

crisis gestimuleerd worden. Door bijvoorbeeld een Europees hoogspanningsnet voor groene stroom aan te leggen worden er nieuwe banen gecreëerd. Wat dit crisisrecept verder voor betekenis kan hebben voor de huidige financiële situatie wordt niet gezegd.

- 44 -

Coolpolitics

INTEGRATIE

“De multiculturele samenleving is niet mislukt – zij is een feit.” GroenLinks ziet een groeiende en bloeiende generatie jonge Nederlanders die niet dromen van jihad, maar van vrijheid en democratie. Voor zowel nieuw- als oudkomers is beheersing van de Nederlandse taal cruciaal. Daarom wordt er geïnvesteerd in beter taalonderwijs.

WERKEN

De AOW-leeftijd wordt verhoogd naar 67 jaar. Mensen die al op jonge leeftijd begonnen zijn met werken, worden financieel gecompenseerd. Daar staat tegenover dat ouderen met een goed inkomen gaan meebetalen aan de AOW. ZZP’ers en flexwerkers krijgen toegang tot scholing, een hypotheek en collectieve pensioen- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen.

ZORG

De ziektekostenpremie wordt verlaagd, en het eigen risico wordt inkomensafhankelijk. Hetzelfde geldt voor financiering van de zorg, waardoor zorgtoeslag overbodig wordt. GroenLinks heeft concrete ideeën voor het voorkómen

- 45 -

van een ongezonde levensstijl: zo wil de partij zich in EUverband sterk maken voor het toepassen van een 0 procent BTW-tarief voor gezond eten, en wil het de leeftijd voor de verkoop van alcoholische dranken verhogen naar 18 jaar.

- 46 -

Coolpolitics

ONDERWIJS

GroenLinks wil investeren in het basis- en beroepsonderwijs. Voor het hoger onderwijs wordt het collegegeld verlaagd. Daar tegenover staat echter dat de basisbeurs wordt afgeschaft.

WONEN

De hypotheekrenteaftrek wordt geleidelijk afgeschaft, en nieuwe kopers krijgen een starterspremie.

MILIEU

De overheid ondersteunt op alle mogelijke manieren milieuvriendelijke ondernemingen en initiatieven. Zij gaat groen aanbesteden en koopt alleen nog maar duurzame producten en diensten. De nieuwe regering krijgt een minister van Duurzaamheid en Ruimte die Milieu, Natuur, Energie, Landbouw, Visserij, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onder zich heeft. In samenwerking met het bedrijfsleven wordt er een circulaire economie gecreëerd waarin grondstoffen eindeloos worden hergebruikt. De belasting op het gebruik van deze grondstoffen gaat omhoog, zodat verspilling stopt. Ook voor afval, milieubelasting en het aantal gereden kilometers gaan we (meer) betalen. De opbrengsten daarvan worden onder andere geïnvesteerd in groene innovatie.

De overheid gaat duurzame innovaties op het platteland, zoals biologische landbouw en energieleverende kassen, bevorderen. Er komt een verbod op megastallen, en voor vlees en vis gaat het hoge btw-tarief gelden. Dit houdt in dat we 19 procent belasting op deze producten gaan betalen, in plaats van de huidige 6 procent.

De publieke omroep wordt autonoom en krijgt twee algemene televisienetten. Er wordt niet bezuinigd op de omroep. Er komt meer aandacht voor media-educatie in het onderwijs.

INTERNET

Vrij internet draagt bij aan een open samenleving.

EUROPESE POLITIEK

Om haar groene en sociale idealen te verwezenlijken, kiest GroenLinks voor verdergaande Europese integratie. Om een Europa te creëren dat dichter bij de mensen staat, komen er Europese kieslijsten en een Europees correctief referendum. De Europese Unie is nodig om mondiale problemen op te lossen. Daarom is een daadkrachtig Europees buitenlandsen veiligheidsbeleid nodig, inclusief een Europese krijgsmacht.

- 47 -

Er wordt niet bezuinigd op cultuur, en er wordt extra geïnvesteerd in het innovatieve kunstaanbod, talentontwikkeling en het cultuuronderwijs.

Groen Links

CULTUUR

INTERNATIONALE POLITIEK Ontwikkelingssamenwerking krijgt meer daadkracht. Dit gebeurt niet alleen door middel van geld, maar ook door het tegengaan van negatieve effecten van Nederlands en Europees beleid op het gebied van bijvoorbeeld handel, belastingen en klimaat.

- 48 -

Coolpolitics

DEFENSIE

De Nederlandse krijgsmacht concentreert zich op conflictbeheersing, vredesbewaring, vredesafdwinging en ondersteuning van crisisbestrijding, mits deze missies gesteund worden door de VN. Verder zal Nederland uit het project voor de ontwikkeling van de JSF stappen.

Coolpolitics - 49 -

VRIJ VOLK LIBERALIA

- 50 -

Coolpolitics

VRIJ VOLK LIBERALIA Vanaf de eerste seconde in Vrij Volk Liberalia mocht, of eigenlijk moest, ik alles zelf bepalen. Het begon bij het kiezen van een vervoermiddel. Ik besloot dat een bus de beste optie was in verband met mijn vrijwel lege bankrekening, maar nog stonden tien verschillende maatschappijen klaar om mijn geld aan te nemen. Bussen in verschillende kleuren met leuzen erop als ‘prijsknaller!’, ‘consumentenkeuze’ of ‘marktfavoriet’ wachtten naast elkaar. Ik stapte de goedkoopste bus in terwijl ik me bedacht dat, als ik in dit land alles zelf mocht bepalen, ik als eerste de naam van het land in zou korten. Poe hee.

In de bus ontving ik van een stewardess in blauwe outfit een reclamefolder. “Heb je behoefte om te consumeren?” vroeg ze. Hoewel ik maar een uurtje in de bus zou zitten, kon ik kiezen uit verschillende maaltijden, dranken, snacks, en spelletjes voor onderweg. Bovendien mocht ik ze allemaal aanpassen naar eigen smaak, als iets mij niet naar wens was. Alles leek mogelijk. Toch bestelde ik slechts een flesje cola, daar had ik best trek in na al dat gezonde voer. Ook stond de folder bomvol hostels, hotels en Bed and Breakfasts; voor ieder wat wils. Ik vroeg of ze mij wilden afzetten bij het Handelhostel. Dat leek me comfortabel, maar niet te duur. “Goeie keuze, daar is de klant echt koning!” lachte de stewardess. Met 130 kilometer per uur zoefden we over de vierbaans snelweg.

VVD - 51 -

Na meer dan twee maanden op pad, was mijn reisbudget flink gekrompen. Het leek mij wel verstandig een baantje te nemen om zo wat bij te verdienen – ik had immers nog wel even te gaan! En waar kon dit beter dan in het meest welvarende land van Europa? Er was hier volop werk voor iedereen en zelfs als buitenlander kon ik zo aan de slag. Wel wilden ze bij uitzendbureau Talent Tent eerst mijn diploma’s zien. Op mijn blote knietjes bedankte ik mijn moeder dat ze voor vertrek had aangedrongen dat ik hiervan kopieën meenam. Ook was ik verplicht een taaltoets te halen, maar dit was een eitje. Het land exporteerde veel producten, boeken en films, dus ik was vaak met het Liberaliaans in aanraking gekomen.

Na dit alles verwachtte ik een enorme berg papierwerk te moeten tekenen, maar dat was allesbehalve het geval: “Onnodige regels en bureaucratie zijn niet zinnig, noch zuinig,” zei de eigenaar van het uitzendbureau. “Ze maken alles veel ingewikkelder, en zorgen voor nutteloze kosten.” Mijn brede studie had me echter niet voor een specifiek vak opgeleid. Gelukkig vond de eigenaar dat ik voldoende kennis en talent had om bij te dragen aan de groei van de Liberaliaanse economie en maatschappij. Zolang de burgers mijn diensten konden benutten, lag het land aan mijn voeten, legde hij uit. “Wat ik je wil aanraden is, om je eigen onderneming te beginnen,” zei hij verder. “Ook al ben je hier maar even, het is zo gebeurd, en je benut dan alle fiscale voordelen van het ondernemerschap. Een gouden

- 52 -

Coolpolitics

greep! Bovendien houd je zo helemaal je eigen broek op. Dat beetje zelfredzaamheid is wat we het liefste zien hier, vooral bij buitenlanders!”

Zo werd ik ondernemer. Nooit gedacht dat ik dat in me zou hebben. Meteen voelde ik me veel zelfstandiger. Dit ging niet alleen om groei van de economie, maar ook om mijn persoonlijke groei! Bovendien had de eigenaar me nogmaals op het hart gedrukt dat er in mij geloofd werd. “Met een beetje ambitie kom je er wel,” had hij gezegd. “Niets doen is ook een keuze, maar jij hebt het in je! Je toekomst ligt in je eigen handen.” Verder gaf hij me geen praktische tips of richtlijnen: dat was te veel betutteling. Hij gaf aan dat Liberalia de voorkeur gaf aan duurzaam ondernemerschap, zolang het de economische vooruitgang maar niet dwarsboomde. Als vrij

en volwassen individu was ik verantwoordelijk voor mijn eigen stappen en gaf ik zelf aan wat wel en niet kon. The sky is the limit! dacht ik blij.

Mijn periode als ‘reisconsultant’ beviel best aardig. Wel was het opvallend dat klanten voornamelijk vragen hadden over de wisselkoers of de veiligheid in de rest van de wereld. Als ik ze vertelde over mijn ervaringen met andere culturen en mensen, vroegen ze op wat voor manier deze mijn eigenbelang hadden gediend. Had ik mijn talenten ontwikkeld, of mijn welvaart vergroot? Na een paar weken waren de klanten weg, en mijn rommelige boekhouding toonde dat ik verlies had geleden. Het geld was op. Ik besloot de overheid op te zoeken. Hoewel niemand eigenlijk wist wie ze waren,

- 53 -

Coolpolitics - 54 -

was hun kleine gebouw goed bereikbaar. Daar kwam een handjevol ambtenaren en ministers sporadisch samen om kwesties te bespreken die niet te maken hadden met de economie. Ook had ik begrepen dat ze hielpen in geval van nood bij kansarmen, en daar schaarde ik me inmiddels wel onder. Terwijl ik naar het overheidsgebouw liep, werd ik nogal zenuwachtig van alle politieagenten op straat. Het was me nog niet duidelijk wat de regels nu precies waren in Liberalia, maar toch kreeg ik door hun wantrouwende blikken het idee dat ik ze onbewust had overtreden. Bij het ministerie voor Private Zaken legde ik uit dat ik al mijn geld kwijt was en nergens heen kon. De ambtenaar was echter weinig begripvol en ik onderging zijn monoloog: “Ja Bernhard, ik begrijp

je probleem, maar dit is toch echt je eigen schuld. Je had beter moeten concurreren. Zelfredzaamheid vergt wel wat pijn en moeite van een individu, wat denk jij nou! Je bent over de schreef gegaan en krijgt nu lik-op-stuk. Of had je soms verwacht dat de overheid van Vrij Volk Liberalia jouw zaakjes voor je opknapt? We zijn geen liefdadigheidsinstelling! Ik ben bang dat je het land moet verlaten. Anders kun je een minimumstraf verwachten.” Zonder een rode cent vertrok ik naar mijn volgende bestemming.

- 55 -

Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA VVD

“Niet doorschuiven maar aanpakken”

- 56 -

Coolpolitics

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) wil Nederland als een vrij land met een sterke economie overdragen aan onze kinderen. De taken voor de overheid zijn daarin beperkt. Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor de vorm die ze aan hun leven geven. Dit houdt in dat er weinig regels zijn, en dat mensen zelf door middel van hard werken meer kunnen bereiken.

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING Een vermindering van bestuurders, politici en ambtenaren moet zorgen voor een goedkopere overheid die zich beperkt tot kerntaken. Eén van deze taken is, zorgen voor veiligheid. Er wordt 250 miljoen euro vrijgemaakt voor meer politieagenten op straat, en crimineel gedrag wordt hard aangepakt. De VVD staat respectvol, maar neutraal ten opzichte van religie. Religie mag nooit tegen kernwaarden van onze samenleving (bijvoorbeeld democratie, gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, hetero- en homoseksuelen) ingaan.

RECHT

De VVD is voor de invoering van de nationale politie. Mensen die binnen 10 jaar voor de tweede keer een ernstig misdrijf plegen, krijgen een minimum straf opgelegd.

ECONOMIE De liberalen streven naar een begrotingsevenwicht in 2017, waardoor de staatsschuld kan dalen. Dit moet bereikt worden door 24 miljard euro te bezuinigen middels het verkleinen van de overheid. Tegelijkertijd wordt de belasting met 5 miljard verlaagd, waardoor werken meer beloond wordt.

WERKEN

In het programma van de VVD nemen ondernemers een belangrijke plek in. Regels die ondernemers hinderen, worden afgeschaft. Dit houdt bijvoorbeeld in dat regels die ondernemers beperken hun zaak op zondag te openen, geschrapt worden. Ook de positie van ZZP’ers moet verbeterd worden. Zo krijgen zij de mogelijkheid zichzelf in collectieve pensioenregelingen te verenigen. De AOW-leeftijd wordt versneld verhoogd naar 67 jaar in 2018. Deze wordt daarna gekoppeld aan de levensverwachting van mensen. Er wordt niet gezegd of dit om de individuele of de algemene levensverwachting gaat.

- 57 -

Nieuwkomers zijn zelf verantwoordelijk voor hun positie in de maatschappij. De VVD wil daarom een einde maken aan de gesubsidieerde integratie-industrie. De integratieportefeuille wordt voortaan ondergebracht bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, omdat werken de beste manier is om te integreren.

VVD

INTEGRATIE

- 58 -

ONDERWIJS

In onderwijs wordt geïnvesteerd. Niveau 1 en 2 van het VMBO en MBO worden samengevoegd tot één integrale opleiding om schooluitval te voorkomen. Voor studenten wordt de studiefinanciering vervangen door een sociaal leenstelsel. Wanneer dit volledig is ingevoerd, kan de langstudeerboete opgeheven worden.

WONEN

De hypotheekrenteaftrek wordt behouden. Deze moet het eigen woningbezit bevorderen. Huurprijzen van woningbouwcorporaties gaan omhoog met 3 procent boven op de inflatie, en huurtoeslag wordt jaarlijks achteraf vastgesteld op basis van het inkomen. Om het kopen van een woning aantrekkelijker te maken voor jongeren, komt er een ‘startersoffensief’. Dit houdt in dat starters geen overdrachtsbelasting hoeven te betalen en makkelijker een hypotheek krijgen.

- 59 -

Het basispakket van zorgverzekeringen moet alleen noodzakelijke medische zorg bevatten. Zowel de premie als het eigen risico zal omhoog gaan om de zorg betaalbaar te houden. Ook de huisarts zal onder het eigen risico komen te vallen. De zorgtoeslag wordt aangepast “zodat alleen mensen die het écht nodig hebben deze krijgen.” Er wordt in het programma echter niet aangegeven welke maatstaf er gehanteerd zal worden om te bepalen wie de zorgtoeslag “écht nodig” heeft.

VVD

ZORG

MILIEU

- 60 -

Coolpolitics

De natuur levert waardevolle grondstoffen. De diverse Europese en Nederlandse natuurwetten en beschermingsregimes moeten worden teruggebracht naar één nieuwe natuurwet, die niet “misbruikt kan worden om economische ontwikkeling tegen te houden”. De VVD kiest voor een sterke agrarische sector die op de wereldmarkt kan concurreren. Kernenergie zal een belangrijke bron blijven voor opwekking van energie.

CULTUUR

Culturele instellingen en kunstenaars zijn zelf verantwoordelijk om hun bestaansrecht af te dwingen. Dat betekent dat subsidies voor cultuur worden verminderd.

Bij de publieke omroep wordt één net geschrapt, waardoor er twee overblijven.

INTERNET

Vrijheid van internet is een groot goed. Bescherming van auteursrechten is belangrijk, maar moet zich richten op nieuwe, moderne verdienmodellen zoals iTunes en Spotify.

EUROPESE POLITIEK

De Europese interne markt is belangrijk voor Nederland. Europese samenwerking moet daarom vooral over economische samenwerking gaan. Een dergelijk liberaal Europa betekent ook minder Brusselse bureaucratie.

De VVD zet zich in voor een strengere procedure voor de toetreding van nieuwe lidstaten tot de EU. De toetredingsonderhandelingen met Turkije worden stopgezet zolang Turkije weigert Cyprus te erkennen.

DEFENSIE

Er wordt niet bezuinigd op de krijgsmacht. Krijgsmachtonderdelen moeten inzetbaar zijn voor nieuwe moderne missies: “low on boots, high on tech.”

- 61 -

Vrede, veiligheid en bevordering van de welvaart zijn de hoofddoelstellingen van het Nederlandse buitenlandse beleid. Dit moet zoveel mogelijk in Europees verband en in het kader van de Verenigde Naties verwezenlijkt worden. Voor de buitenlandse veiligheidspolitiek blijft de NAVO de hoeksteen, en wordt er veel waarde gehecht aan een sterke band met de VS. Het budget voor ontwikkelingshulp gaat met 3 miljard euro omlaag, gezien ontwikkelingssamenwerking geen kerntaak van de overheid is.

VVD

INTERNATIONALE POLITIEK

Coolpolitics - 62 -

VERENIGD CHRISTENRIJK

Christen Unie

Ik was naar Verenigd Christenrijk gelift. Wat moest ik anders zonder geld? Nooit eerder had ik zo gereisd, maar het viel mee. Nadat ik de grens tussen Liberalia en Christenrijk over was, merkte ik dat de auto’s een stuk langzamer reden. Ook werd ik hier sneller opgepikt. Zo kwam ik in de Volkswagen van Isaac en Hannah terecht: “Arme jongen, wat zie je eruit. Kunnen wij je wellicht helpen? Waar kom je vandaan, waar ga je naar toe? Ach, eigenlijk is dat allemaal niet belangrijk. Weet dat wij er voor je zijn. Dat is onze zorgplicht!” Hoewel ik niet veel behoefte had aan het gezelschap van dit overmatig kleffe stel, besefte ik dat ik nergens anders heen kon en aanvaardde ik het aanbod om bij hen te overnachten.

Nadat ik een grote kom vol stomende linzensoep had opgeslurpt, maakte Isaac een bed voor me klaar. Een matras vol schone lakens in de pastelgroene babykamer. Nu pas zag ik dat Hannah’s buik nogal bol was. Ze ving mijn blik en vertelde dat het kindje er over een paar maanden zou zijn – wat een zegening. Gelukkig werd het in Verenigd Christenrijk jonge gezinnen zo makkelijk mogelijk gemaakt. De rest van de samenleving werkte extra hard om te zorgen dat ouders en kinderen de eerste jaren samen comfortabel konden doorbrengen. Ze keek er zo naar uit! En dat was te merken: de kamer was al helemaal klaar. Ik ging in mijn bed liggen en keek naar het behangrandje boven mijn hoofd waarop een stapel dieren en een boot waren afge-

- 63 -

VERENIGD CHRISTENRIJK

- 64 -

Coolpolitics

beeld. Hannah liep binnen: “Zal ik je even instoppen, lieve jongen? Wil je nog een verhaaltje voor het slapengaan?” Ik deed snel alsof ik sliep.

De volgende dag stond Hannah wederom voor me klaar. Met ontbijt en allerlei plannen. Ze had vrij genomen van haar werk om mij te helpen zoeken naar een oplossing voor mijn financiële situatie. Natuurlijk mocht ik zo lang als ik wilde bij haar en Isaac blijven, maar het was uiteindelijk wel de bedoeling dat ik weer op mijn eigen pootjes terechtkwam. Gelukkig waren daar vele mogelijkheden voor, verzekerde ze, mits ik bereid was hard te werken. En of ik dat was! Ik vertelde het verhaal van mijn mislukte onderneming, waarop ze me geruststelde dat ik het goed had geprobeerd. “Sommige dingen liggen buiten je macht, Bernhard. Je verdient

een tweede kans, maar je moet welwillend zijn deze met beide handen aan te pakken. Je staat er niet alleen voor: mensen leven niet alleen voor zichzelf, en daarom ben ik er voor jou.” We namen een tram naar het centrum. Hannah betaalde mijn kaartje en legde het probleem uit aan de conducteur. Hij was erg begripvol en wenste me succes. “Je staat op een punt van radicale verandering, jongeman. Maar wees niet bang, je zult stevige antwoorden vinden op je grote vragen.” Iedereen was zo bemoedigend! Toch was ik na al mijn heftige ervaringen in het buitenland iets sceptischer geworden. Hannah’s beloften waren prachtig, maar ik besloot eerst te zien en dan pas te geloven. Bij het Bureau Maatschappelijke Verantwoordelijk-

“Een paar minuten stilte alstublieft.” Tijdens de eerste bijeenkomst bezinningstherapie gebood de therapeute iedereen stil te staan bij de levensvisie die hem of haar het meest aansprak. Toen ik een beetje onwennig om mij heen keek, vroeg zij welke levensbeschouwing ik aanhing. “Tja. Gewoon. Niet echt iets. Eigenlijk niets,” mompelde ik. Ze glimlachte besmuikt. “En daarom ben jij hier! Ieder mens moet zelf zijn levensvisie kiezen, maar het is

Christen Unie

Ik wilde graag meteen aan de slag, maar dat kon niet. Eerst moest ik in bezinningstherapie. Ook diende ik verschillende cursussen te volgen: Spaarzaamheid voor Jongeren, Maatschappelijke Verantwoordelijkheid I en II en Pluriformiteit in Levensvisies. “Oh God, daar gaan we,” dacht ik nog.

- 65 -

heid stond Hannah erop dat we werden toegelaten tot het Centrum Jeugd en Gezin. Hier gingen we in gesprek met een jeugdleider. Hoewel ik te oud was om binnen de doelgroep te passen, werkten Hannah’s moedergevoelens blijkbaar overtuigend: het centrum nam mij op in hun re-integratietraject voor jongeren. De jeugdleider luisterde aandachtig naar mijn verhaal. “Beste Bernhard, uiteraard zijn er mogelijkheden om uit het slop te geraken. In Verenigd Christenrijk geniet elk mens respect, en zijn wij solidair naar de zwakkeren. Dat jij aangeeft zelf aan de slag te willen, doet mij goed. Wij kunnen je een werkstage aanbieden waarbij je ook wat verdient. Werk moet lonen. Niet om jezelf te verrijken, maar als middel om er weer bovenop te komen en een menswaardig bestaan te leiden,” predikte hij.

Coolpolitics - 66 -

wel belangrijk dat je in ieder geval een richtlijn hebt! Er liggen hier voldoende bijbels – ik stel voor dat je je daarin verdiept voor de volgende bijeenkomst. Een andere religie kan ook, maar dat moet je zelf faciliteren.” Ze hing het kruis om haar nek recht. De rest van de therapie gingen we in gesprek over het leven (bewust en gezond), de liefde (oprecht en trouw), de wereld (natuurlijk en divers). Het dagprogramma werd onderbroken door een lunch met wederom linzensoep – blijkbaar een specialiteit in Christenrijk – en viergranenbrood erbij, wat we afbraken en onderling deelden. Mijn werkstage vond plaats bij een van de Rechtvaardigheidshuizen van de stad. Vluchtelingen, zwervers, drugsverslaafden en voormalige criminelen werden opgevangen in een leegstaand

kantoorpand. Ook overwerkte managers of bankiers die betrapt waren op fraude, konden hier terecht: elk mens had het recht tot leven, wat hij of zij ook had uitgespookt. Als ervaringsdeskundige kon ik deze mensen, zo verklaarde de jeugdleider, tonen dat er een uitweg was uit elke miserabele situatie. Deze kans om mezelf en anderen tot betere mensen te maken, moest ik met beide handen grijpen, vond hij. En zo verdiende ik ook nog een zakcentje. Na een tijdje had ik genoeg gespaard om weer op reis te gaan. Toch verwachtte ik dat ik de stageplek best zou gaan missen. Criminelen en verslaafden waren de geksten nog niet! Het moment dat me het meest zou bijblijven was op een zondag, toen een winkeldief en een ex-bankier mij samen een dikke knuffel ga-

- 67 -

Coolpolitics - 68 -

ven. “Je hebt ons veel geleerd Bernhard. Wij beseffen dat we niet zo veel nodig hebben als we altijd wilden.” Deze verzoening tussen twee zo tegengestelde personen deed mij hopen dat ooit oorlogen konden eindigen en mensen niet meer zouden haten. Maar helaas.

- 69 -

Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA CHRISTEN UNIE

“Voor de verandering” De ChristenUnie kiest voor politiek vanuit een Christelijke overtuiging. De partij wil een daadkrachtige maar beperkte rol van de overheid in de samenleving. Burgers krijgen meer verantwoordelijkheid en vrijheid. Deze vrijheid biedt ruimte voor verschillende overtuigingen.

- 70 -

Coolpolitics

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING De overheid doet enkel wat de burger zelf niet tot stand kan brengen, en is daarmee noodzakelijk voor het goed functioneren van de samenleving. Wel geeft de overheid kaders en richting aan ontwikkeling. De verantwoordelijkheden van de burgers voor de samenleving worden vastgelegd in een Handvest verantwoordelijk burgerschap. De overheid voert noch een religieus noch een seculier voorkeursbeleid. Alle maatschappelijke organisaties worden op gelijke voet behandeld. De overheid behoort zich niet te bemoeien met kerkelijke aangelegenheden.

RECHT

Inkomensafhankelijke boetes dragen ertoe bij dat elke wetsovertreder naar verhouding even zwaar wordt beboet. Bij zeer ernstige misdrijven verdienen daders een levenslange gevangenisstraf. Wanneer zij echter berouw tonen aan de slachtoffers en nabestaanden, is het mogelijk dat de levenslange straf naar 30 jaar gevangenisstraf gaat.

ECONOMIE De ChristenUnie wil een duurzame, innovatieve, groene en sterke economie. Dit wil zij bereiken door de lasten op ondernemen en werken te verlagen, en de lasten op vervuilende productie en consumptie te verhogen. Ook komen er tijdelijke crisismaatregelen, zoals het verlagen van het BTW-tarief in de bouw.

Diensten van de overheid aan de burger worden in het Nederlands aangeboden. Nederlands is de voertaal voor iedere Nederlandse burger.

WERKEN

Ouderen verdienen een betere toegang tot de arbeidsmarkt, en jongeren meer zekerheid. Dit moet bereikt worden door de loonkosten van 55-plussers te verlagen, en te investeren in meer praktijk plaatsen opdat jongeren werk en opleiding kunnen combineren. Zzp’ers krijgen meer zekerheid doordat zij zich kunnen inkopen in een arbeidspool die voor een bepaalde periode werk garandeert. Dit geeft een minimum aan sociale zekerheidsrechten en de mogelijkheid van collectieve pensioensopbouw.

- 71 -

Nederland is niet gebaat bij grootschalige immigratie. In deze samenleving moet voor iedereen plek zijn, maar moet iedereen ook meedoen. Nieuwkomers moeten daarom een inburgeringsexamen afleggen, dat ze zelf moeten bekostigen.

Christen Unie

INTEGRATIE

- 72 -

De AOW-leeftijd gaat in 2023 omhoog naar 67 jaar.

De ChristenUnie is tegen abortus en euthanasie. Werkers in de zorg met bezwaren tegen deze praktijken mogen geen benadeling ondervinden bij de uitvoering van hun werk.

ONDERWIJS

In het MBO en HBO wordt het aantal opleidingen verminderd. De instroom van opleidingen met lage arbeidsmarktrelevantie wordt beperkt. Voor studenten in het hoger onderwijs wordt de basisbeurs in stand gehouden voor zowel de bachelor als de master. De hoogte van de langstudeerboete wordt bepaald door het aantal maanden dat een student ingeschreven staat, en niet door het hanteren van 30 september als peildatum.

WONEN

De ChristenUnie wil dat de overheid haar woningmarktbeleid beperkt tot het ondersteunen van huurders met lage inkomens, en het bevorderen van het eigen woningbezit. De maximale hypotheekschuld van woningeigenaren wordt verlaagd naar 750.000 euro, en vervolgens in jaarlijkse

- 73 -

Het zorgstelsel moet worden hervormd om het betaalbaar te houden. Zo wordt er bezuinigd op de zorg door de bureaucratie te verminderen. Tegelijkertijd worden er, naar draagkracht, meer eigen betalingen en een hoger eigen risico ingevoerd. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat voor verblijfskosten in een ziekenhuis een eigen bijdrage wordt gevraagd.

Christen Unie

ZORG

stappen tot 500.000 euro. De hypotheekrente wordt voor iedereen gelijk: 30 procent. De maximale prijs voor sociale huurwoningen worden in overeenstemming gebracht met de heersende economische principes en regels van de vrije markt. De huurtoeslag wordt verhoogd, evenals de inkomensgrens voor die toeslag.

- 74 -

Coolpolitics

MILIEU

Mensen moeten verantwoordelijk omgaan met de natuur. Duurzaamheid moet onder andere bereikt worden door hergebruik van afval en van leegstaande gebouwen. Groene keuzes worden gestimuleerd door de belasting op vervuilende productie te verhogen. Er komen geen nieuwe kern- en kolencentrales.

CULTUUR

De culturele sector moet minder afhankelijk worden van overheidssubsidies. Het subsidiebeleid wordt mede gericht op het in stand houden van een divers cultureel aanbod, en hecht belang aan maatschappelijke, artistieke of intrinsieke waarde. De publieke omroep wordt gehandhaafd. Christenen moeten zich echter kunnen blijven herkennen in de programmering van de omroep.

INTERNET

De ChristenUnie is voor vrij internet. Internetfiltering blijft echter mogelijk om “kwalijke internetpraktijken” af te schermen. Er wordt geen definitiebepaling gegeven van deze “kwalijke praktijken”.

INTERNATIONALE POLITIEK

De ChristenUnie wil internationaal opkomen voor godsdienstvrijheid. De positie van Christenen krijgt hierbij bijzondere aandacht.

Er komt een minister voor ontwikkelingssamenwerking. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking blijft ten minste 0.7 procent van het BNP en groeit geleidelijk weer naar 0.8%. Een aanzienlijk deel van dit budget wordt besteed aan klimaat- en milieudoelen.

DEFENSIE

Een veelzijdige inzetbaarheid van de krijgsmacht moet zorgen voor het bevorderen en handhaven van de internationale rechtsorde en de borging van onze nationale belangen. Missies worden alleen verricht als daartoe voldoende middelen beschikbaar zijn. Daarom wordt er geïnvesteerd in defensie.

- 75 -

De Europese Unie moet zich beperken tot het bevorderen van de interne markt en het aanpakken van grensoverschrijdende problemen, zoals milieubeleid, asiel- en migratiebeleid, en terrorisme. Het vertrek van Griekenland uit de eurozone is een reële optie; het overeind houden van banken en zwakke eurolanden is uiteindelijk geen oplossing. Niet alle landen moeten koste wat het kost in de euro blijven. Ook een politiek Europa is ongewenst.

Christen Unie

EUROPESE POLITIEK

VREDIERSTAN

- 76 -

Coolpolitics

Door een elektrische taxi werd ik naar de wilderniscamping gebracht. Hoewel ik nooit een echt outdoors type was geweest, vond ik dat een dergelijke ervaring toch bij het hele backpackgebeuren hoorde. Vredierstan stond bekend om de woeste natuur

Partij voor de Dieren

Idealen? Daarmee was ik op reis gegaan. Op zoek naar vrijheid, zelfstandigheid en onafhankelijkheid was ik uit Nederland vertrokken. En met het plan om meer over de wereld te leren. Eigenlijk waren deze aspiraties allemaal in vervulling gegaan. En hoe! Hoewel ik veel narigheid had meegemaakt, hield ik vast aan mijn idealen. Vol goede moed, met weer wat geld op zak, kwam ik aan in Vredierstan.

die zich vrij kon uitbreiden zonder menselijk ingrijpen, waarin fanatiekelingen de mogelijkheid hadden om uren te hiken zonder een enkele andere ziel tegen te komen. Toch was het land niet erg dun bevolkt: in de Stedelijke Zone woonde men dicht op elkaar, maar niet op dezelfde manier als in Nederland. Overal waren groene grasvelden, en werkten mensen van verschillende afkomst en leeftijd samen in de stadsmoestuinen. Een vriend van me was hier ooit geweest toen hij jong was. Hij had in geuren en kleuren gesproken over zijn uitstapje. Zo vertelde hij dat hij de eerste dag al onder de jeukende, rode uitslag zat, aangezien hij ontzettend allergisch bleek te zijn voor eekhoornhaar. Ik had me laten testen op dit soort ongein en stapte zelfverzekerd rond.

- 77 -

VREDIERSTAN

Coolpolitics - 78 -

Nadat ik mijn tent had opgezet en mijn spullen had gedumpt, wilde ik even de omgeving verkennen. Zo zeiden ze dat toch, in padvindersjargon? Ik had geen idee wat me te wachten stond in the wild, ver weg van de corrumperende consumptiemaatschappij. Verder en verder liep ik; er leek geen eind te komen aan de camping. Toch zag ik nergens meer andere tentjes of hutjes. Was ik al van het terrein af? Geen afbakeningen, nergens prikkeldraad. De weidsheid strekte zich oneindig uit. Ik hoorde een zacht geluid ergens rechts van me. Toen ik omkeek zag ik een paar honderd meter verderop een kudde varkens. Bizar, zoveel roze zwijnen bij elkaar, maar dan niet in een stal. Ik liep een bos in. De stilte, gecreëerd door de bladeren boven me, zorgde dat ik helemaal tot rust kwam. In gedachten verzonken vervolgde

ik mijn pas, dieper en dieper tussen de bomen door. Waarom had ik ooit bepaald dat ik geen kampeerder was? Dit was geweldig. Beer. Voor me. Kut. Wegrennen, nu!

Buiten adem kwam ik aan bij de houten cabine waarin het personeel van de camping zich bevond. Wonder boven wonder had ik de camping teruggevonden. In blinde paniek was ik gaan rennen zonder enig idee van richting, want nergens stonden paaltjes of bordjes om de weg aan te geven. De man in de cabine keek me lachend aan: “Lekker gesport?” Hijgend vertelde ik wat ik had meegemaakt, maar het scheen hem niet veel te doen. “Beren. Klopt, die heb je hier wel. Dit is hun natuurlijke leefomgeving, zie je. Heb je er een gespot? Gaaf man!” Hij

Die avond zat ik samen met de andere kampeerders bij het geïmproviseerde kampvuur. “Waarom gebruiken we geen hout?” vroeg ik het meisje naast mij, ook een reiziger. “Het opstoken van hout gaat tegen het ideaal van een duurzame omgang

Erg lang hield ik het niet uit op de camping. In de hut belde ik de elektrische-taxicentrale, waardoor ik even later werd opgehaald. Uit het raampje staarde ik naar de ontelbare velden die we passeerden. Overal liepen dieren vrij rond: niet alleen vee, maar ook paarden, herten en struisvogels. Die had ik nog nooit in het wild gezien! Trouwens, beren of varkens ook niet. De dingen die mijn vriend had verteld klopten allemaal. In de stad zag je overal par-

Partij voor de Dieren

met natuur in,” antwoordde ze dromerig. “Zulk misbruik is verboden in Vredierstan. Vanavond branden we kaarsen van bijenwas, net zo fijn! Zo worden de overblijfselen van de biologische honingproductie meteen hergebruikt. Fantastisch hè?” verzuchtte ze.

- 79 -

vervolgde: “Vredierstan is het enige land in Europa waar je de aarde in al haar puurheid kunt aanschouwen, zoals ze bedoeld was voordat de mens haar toe-eigende om zichzelf te verrijken. Maar het is nog niet te laat! Heel Europa zou er zo bij kunnen liggen als hier, met respect en aandacht voor de intrinsieke waarde van het dier. Voor mensen is het hier ook goed toeven, met onze vrijheid van meningsuiting en tolerantie naar elke vreemde eend in de bijt. Maar dat is bijzaak; de echte pracht van Vredierstan zijn de dieren!”

Coolpolitics - 80 -

ken, en het leek of de hele bevolking buiten aan het werk was. Mannen waren op hun daken geklommen om zonnepanelen te repareren, vrouwen en kinderen plukten samen courgettes in de talloze moestuinen, en een paar oudjes genoten van de zon op een bankje aan de rand van het stadsmeer. Op het bordje naast hen stond geschreven: VERBODEN DE EENDJES TE VOEREN. Omdat alle hostels vol waren, had ik een Bed and Breakfast geboekt. De eigenaar ontving me: “Ha die Bernhard. Wees welkom. Inderdaad, ik heb je naam goed onthouden. Dat is niet zo gek als je weet dat mijn trouwe viervoeter ook Bernhard heet! Toevallig hè? Het is meer een mensennaam, maar ik vond het zo mooi. Het betekent ‘dapper als een beer’. Wist je dat? Beetje gek voor een hond misschien. Maar ja,

beren houden is verboden. En zelfs voor mijn Bernie heb ik veel moeite moeten doen! Uitkiezen bij het asiel, inschrijven bij het Dieren Identiteitsregister, verifiëren op de positieflijst, een maand bedenktijd uitzitten en dan nog een huiszoeking door de Dierenpolitie. Maar oh, wat houd ik van die hond. En jou vind ik bij voorbaat dus ook aardig; dat heb je goed uitgekiend! Kom je binnen? Katja heeft net het eten klaar en je mag best een vorkje mee prikken: Fairtrade klimaatneutrale tempeh met zelfgekweekte groenten.” Mijn maag rommelde aardig hard na een weekje overleven op koude biologische bonen uit blik op de camping (gasbranders waren verboden, en een kampvuur ging tegen de Natuurcode in) dus ik at gewillig mee.

- 81 -

- 82 -

Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA PARTIJ VOOR DE DIEREN

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING Een scheiding van kerk en staat zorgt ervoor dat levensbeschouwelijke overtuigingen niet door de overheid worden opgelegd. Alle burgers zijn gelijk, en daarom zouden er in de wet geen uitzonderingen gemaakt moeten worden voor gelovigen.

De legitimiteit van bestuurders en volksvertegenwoordigers wordt verzekerd door directe, democratische verkiezingen. De burger krijgt ook meer invloed door de komst van het raadgevend referendum bij belangrijke besluiten.

RECHT

Inperking van de rechten van burgers, zoals privacy, mag alleen in uiterste gevallen plaatsvinden. Wat precies wordt gekwalificeerd als “uiterste gevallen” wordt niet genoemd.

ECONOMIE

Partij voor de Dieren gelooft dat de economische proble-

- 83 -

Niet geld, maar welzijn voor mensen en dieren, staat centraal in de ideeën van Partij voor de Dieren. De partij wil af van het single-issuedenken dat de westerse mens en z’n geld centraal stelt bij elke beslissing. De capaciteit van de aarde is de randvoorwaarde voor elke beleidskeuze.

Partij voor de Dieren

“Hou vast aan je idealen”

- 84 -

Coolpolitics

men niet opgelost kunnen worden met de denkwijze die ze veroorzaakte. Economie gaat dan ook niet alleen over wat we ons kunnen veroorloven in financiële zin, maar ook over milieugebruiksruimte, tegenover dieren, natuur en milieu. Concreet betekent dit dat: - Welzijn wordt niet langer gemeten door middel van het bruto binnenlands product (bbp), maar door een andere maatstaf waarbij rekening gehouden wordt met menselijk en natuurlijk kapitaal. - Er komt belasting op grondstoffen, energie, en milieuvervuilende producten en activiteiten.

- Nederland gaat zich richten op het produceren van voedsel en energie voor de eigen markt in plaats van voor de export. Voedsel als vlees, vis, zuivel en eieren gaan naar het hoge BTW-tarief (19 procent in plaats van 6 procent). - De speculatieve handel van banken wordt aan banden gelegd, groene investeringen worden bevorderd en consumenten worden beschermd tegen te hoge hypotheken.

INTEGRATIE

De Partij van de Dieren spreekt zich minder dan andere partijen uit over dit onderwerp. Zij focust zich vooral op het voorkómen van achterstellingen van groepen zoals vrouwen, etnische minderheden, en lesbiennes, homo- en biseksuelen en transgenders (LHBT).

- 85 -

De overheid dient zorg te dragen voor volwaardige integratie en gelijkberechtiging in de samenleving, door te investeren in ‘LHBT-emancipatie’ in multiculturele en religieuze kringen.

- 86 -

Coolpolitics

WERKEN

De belasting op arbeid kan omlaag, waardoor banen behouden blijven en gecreëerd worden. De ontslagbescherming blijft, en de duur van de werkloosheidsuitkering wordt ingekort (de eerste maanden gaat de uitkering daarentegen omhoog). ZZP’ers en flexwerkers krijgen toegang tot een collectieve arbeidsongeschiktheids- en pensioenverzekering. Voor iedereen die nu 60 jaar of ouder is blijft de AOW-leeftijd gehandhaafd op 65 jaar. Vanaf 2018 gaat de AOW-leeftijd stapsgewijs omhoog zodat dedeze in 2030 67 is. Een uitzondering wordt gemaakt voor mensen met een lang arbeidsverleden. Na 45 jaar werken heb je recht op AOW.

ZORG

De overheid stimuleert een gezonde leefwijze. De premie voor de zorgverzekering en het eigen risico worden inkomensafhankelijk. Ook komt er geen eigen bijdrage. De verhoging van het eigen risico en het verkleinen van het basispakket worden teruggedraaid. De pil komt terug in het basispakket.

ONDERWIJS

WONEN

De hypotheekrenteaftrek wordt over een periode van 30 jaar afgeschaft. Het percentage waartegen dit kan, wordt gemaximeerd op 45 procent, en dit percentage wordt vervolgens elk jaar met 1,5 procent verlaagd. De overdrachtsbelasting wordt afgeschaft.

Veel Nederlanders houden dieren. De Partij voor de Dieren wil dat het aantal diersoorten dat gehouden mag worden, wordt beperkt. Ook komt er een identificatie- en registratieplicht voor alle dieren, en wordt voor de aanschaf van dieren een bedenktermijn ingevoerd.

MILIEU

Er is een omslag nodig naar een duurzaam voedselsysteem. Biologische, regionale, diervriendelijke, grondgebonden landbouw moet de norm worden. Dit betekent dat de veestapel met 70 procent verkleind moet worden om ruimte te maken voor mens, dier en milieu. De natuur die we hebben in Nederland, moet natuur blijven. Door de natuurgebieden te verbinden worden overlevings-

- 87 -

Het stelsel van studiefinanciering blijft gehandhaafd en wordt niet omgezet in een leenstelsel. Ook de boete voor langstudeerders wordt teruggedraaid.

Partij voor de Dieren

Er komt dieren-, natuur- , voeding- en milieu-onderwijs voor leerlingen op basis- en middelbare scholen.

- 88 -

Coolpolitics

kansen van planten en diersoorten vergroot. Ook komt er meer natuur in de straat, en worden burgers gestimuleerd om hun tuin natuurlijk in te richten. Om de opwarming van de aarde te beperkten tot maximaal 2 graden Celsius, komt er een klimaatwet waarin jaarlijks oplopende en bindende verplichtingen voor het reduceren van broeikasgassen worden vastgelegd. Ook het energiegebruik wordt aan banden gelegd. Energie wordt enkel nog opgewekt uit zon-, wind-, en waterenergie.

CULTUUR

Kunst en cultuur vallen onder een laag BTW-tarief van 6 procent (dus ook de podiumkunsten). Musea geven minstens één dag in de week gratis toegang. Levensbeschouwelijke programmering – anders dan via subsidie aan ledenomroepen – is geen taak voor de overheid. De zendtijd voor genootschappen op een geestelijke grondslag wordt daarom afgeschaft.

INTERNET

Er komt geen Europese internetcensuur. Er komt geen filter waarbij delen van het internet afgesloten kunnen worden.

EUROPESE POLITIEK

De democratisering en transparantie van de Europese besluitvorming moet versterkt worden, voordat er overgegaan kan worden op politieke samenwerking. Daarom krijgt het Europees Parlement meer bevoegdheden om haar controlerende taak te kunnen uitoefenen.

INTERNATIONALE POLITIEK

De Partij voor de Dieren streeft ernaar om 1 procent van het bruto nationaal inkomen te besteden aan ontwikkelingshulp. Dat is 0,3% meer dan we nu betalen. Inspanning wordt vooral gericht op het voorkómen van de verwoesting van de leefomgeving, om op die manier oorlogen en stromen vluchtelingen te voorkomen. Dit moet verwezenlijkt worden door een duurzaam milieubeleid. Naast het internationale gerechtshof moet Den Haag ook een Internationaal Milieugerechtshof huisvesten.

DEFENSIE

Missies moeten gericht zijn op een eerlijker verdeling van de natuurlijke rijkdommen van de aarde, en worden alleen gesteund als ze deel uitmaken van vredesoperaties van de Verenigde Naties. Bovendien moeten ze legitiem, proportioneel en effectief zijn. Hoe deze voorwaarden gemeten moeten worden, blijft onduidelijk. De leeftijd waarop onze militairen uitgezonden mogen worden op missies wordt verhoogd van 18 naar 21 jaar. Nederland koopt geen JSF-straaljagers.

- 89 -

Nederland draagt niet bij aan het Europese Noodfonds ESM, wat op dit moment stipuleert dat Nederland garant staat voor 40 miljard euro.

Partij voor de Dieren

Het Nederlandse Europese beleid moet worden beoordeeld op de gevolgen voor mensen elders in de wereld. Daarom worden Europese landbouw- en visserijsubsidies afgebouwd.

DEMOSTINIË

- 90 Coolpolitics

Ook hier verbleef ik in de hoofdstad van het land. Eenmaal aangekomen bij mijn hostel keek ik mijn ogen uit.

Na het inchecken stelde een enthousiaste werkneemster meteen voor me rond te leiden. “Ha Bernhard, vooruit nu! Ik laat je concreet even alles zien. Wat vind je van ons innovatieve hotel? Geweldig toch?!” riep ze uit. “Maar ik blijf nuchter, en begin bij het begin. In het souterrain vind

D66

Niet eerder was ik zo gemakkelijk een land binnengekomen als Demostinië. Hoewel het Schengenverdrag voor bijna heel Europa geldt, en ik nergens moeilijkheden had ondervonden, controleerden douaniers bij andere grensposten en vliegvelden toch nog best streng. Hier werd slechts een halve blik op mijn paspoort geworpen, waarna ik direct mocht doorlopen: “Hij is Europeaan, laat maar gaan,” zei de linker. “Jij bent één van ons jongeman. Of beter gezegd, we zijn allemaal burgers van federaal Europa. Welkom in lidstaat Demostinië!”.

Op internet had het Hervormingshuis zichzelf omschreven als ‘vernieuwend en modern’, maar dat deed iedereen tegenwoordig. In werkelijkheid was het niet vergelijkbaar met iets wat ik ooit had kunnen verzinnen bij het woord hostel. Het gebouw had veel verdiepingen, maar leek toch in niets op een flat; meer op een uit de kluiten gewassen studentenhuis. Elk raampje had een eigen balkonnetje, vol met plantenbakken waaruit ik tomaten en paprika’s zag hangen. Ik ging maar naar binnen.

- 91 -

DEMOSTINIË

- 92 -

Ook toonde ze me de Experimentele Expo op de tiende verdieping en de Lees-Luister-Leer-Salon op de achttiende. Hier werden af en toe concerten en lezingen gegeven. “Gasten mogen altijd optreden of een nieuw idee opperen. Wij gaan ervan uit dat jullie initiatiefrijk en creatief zijn, en willen uit iedereen het beste halen. Heb je al wat in gedachten? Zo niet, dan kun je bij de balie even een afspraak maken voor een

D66

de groenten op de balkons, iemand zorgt dat de zonnepanelen in orde zijn, iemand zorgt dat de gezamenlijke keuken en badkamer schoon blijven. Jullie stellen jezelf verkiesbaar voor een paar functies. Denk hierbij rationeel na over jouw kunnen. Voor elke klus wordt vervolgens de juiste persoon gekozen door de rest. Vooruitstrevend hè?”

- 93 -

je een bibliotheek, en op niveau – 2 en – 3 zijn verschillende laboratoria. Allemaal gericht op ontplooiing en educatie. De roosters met activiteiten en aanwezige professoren hangen in de lobby. De bovengrondse verdiepingen worden bijna allemaal in beslag genomen door de eenpersoonskamers. Bij uitzondering hebben we kamers voor twee personen, maar we stellen het individu centraal, en denken dat een ieder eigen keuzes moet kunnen maken. Toch zijn we heus wel realistisch en begrijpen we dat een mens geen eiland is. Daarom proberen we samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid te stimuleren met onze complementariteitsprogramma’s: je wordt straks verwacht bij de bijeenkomst met alle andere gasten van verdieping 17. Dan verdelen jullie de onderlinge taken. Iemand verbouwt bijvoorbeeld

- 94 -

Coolpolitics

sessie leefstijladvies. Waarschijnlijk heb je slechts een omslag in je denken nodig!”

Het Hervormingshuis verbouwde dus het eigen voedsel en produceerde ook duurzame zonne- en windenergie. Aangezien alle gasten meehielpen, was er zelfs een overschot. Dit werd weer verkocht en geëxporteerd, onder het mom van Nieuwe Welvaart en duurzame groei. Het hostel was van alle gemakken voorzien, en ik hoefde voor niets echt de deur uit, maar wilde toch een kijkje nemen in de stad.

Op de fiets die het hostel me ter beschikking stelde ging ik op onderzoek uit. Via ondergrondse fietspaden (veilig en innovatief!) kwam ik aan bij de zes verdiepingen tellende fietsgarage. Ik stalde mijn fiets en bekeek de kaart van de stad: Overheid 110 meter,

Kamer van Sociaal Ondernemerschap 400 meter, Onderwijsbureau 1 kilometer, Kantoor voor Europese Eenheid 500 meter, Adviesbureau Sociaal-Liberaal 800 meter, Cultuurcommissie 230 meter, Stichting Klokkenluider 900 meter, Centrum Duurzame Recreatie 550 meter. Het duizelde me een beetje. “Transparant en toegankelijk hè, die richtingwijzers?” grinnikte een voorbijganger. Ik draaide me snel om en voelde me betrapt, maar hij stak me gelijk een stevige hand toe: “Hoi, ik ben Thomas.” We raakten aan de praat en besloten wat te gaan drinken. Thomas wist wel een goed café. Hij kwam oorspronkelijk uit Australië maar woonde al jaren in Demostinië. Ooit was hij ook hierheen gereisd, omdat hij gehoord had dat ‘alles anders was’. Hij vertelde dat het land pas

De ober bracht onze experimentele drankjes: “Ik zal er maar niet omheen draaien en zeggen waar het op staat, ook al is het niet leuk om te horen. Feitelijk gezien is wat jullie besteld hebben echt niet te drinken. Dat is de realiteit, weet je wel. We willen binnenkort de kaart weer vernieuwen. Dus als jullie nog suggesties hebben horen we die graag. Nu raad ik aan een rationele keuze te maken: vooruit, zeg het maar.” Ik bestelde een biertje.

D66

je tenminste waar je aan toe bent. Hier willen ze continu alles veranderen.”

- 95 -

sinds 1966 bestond, dus in dat opzicht was het zichzelf nog aan het uitvinden. Thomas had het reuze naar zijn zin, maar sprak toch ook een beetje spottend over Demostinië. “Iedereen in Demostinië heeft het idee dat Europa een federale mogendheid is, met Demostinië als mooiste metropool daarbinnen. Er is hier zelfs een kantoor van de Europese Defensie Gemeenschap en een bureau van de Europese Politieke Unie. Mooie ideeën, maar dit alles bestaat helemaal niet buiten Demostinië! Ook laten ze elke Europeaan zonder moeite toe, omdat ze geloven dat er in federaal Europa geen grenzen zijn. Eigenlijk zeur ik maar wat; ik kom dan van buiten, maar ten opzichte van immigranten is Demostinië ook erg toegankelijk.” Nostalgisch vervolgde hij dat hij Australië toch wel eens miste. “Daar weet

- 96 -

Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA D66

“En nu vooruit” Het Nederland van Democraten 66 (D66) richt zich op vrijheid. Vrijheid van het individu om zijn of haar leven naar eigen inzicht te vormen, en maximale ruimte om de economie te laten groeien. Dit geldt zowel op nationaal, als op internationaal niveau. Het is de taak van de overheid om deze vrijheid te waarborgen.

RECHT

D66 is tegen minimumstraffen. Daarmee wordt namelijk de rechter de mogelijkheid ontnomen om in een specifiek individueel geval een passende straf op te leggen. Haat zaaien en het oproepen tot geweld is strafbaar. Daarbuiten is er geen wettelijke beperking op de vrijheid van meningsuiting. D66 is vóór de afschaffing van de wietpas en het boerkaverbod.

- 97 -

Mensen krijgen meer directe invloed op het bestuur. Dit moet verwezenlijkt worden door taken als het welzijnsbeleid, arbeidsmarktbeleid en sociale zekerheid aan de gemeenten over te dragen. Ook worden burgers meer betrokken bij besluitvorming door de komst van een correctief referendum. De direct gekozen Eerste Kamer moet op den duur afgeschaft worden en het koningshuis krijgt enkel een ceremoniële functie.

D66

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING

ECONOMIE

- 98 -

Coolpolitics

Groei van de economie is nodig om in 2017 een begrotingsevenwicht te hebben. Deze groei moet duurzaam zijn. Zo wil de partij een biobased economy, waarbij de economie die draait op fossiele grondstoffen, overgaat naar een economie die draait op biomassa van grondstof. Voor de groeiagenda van de partij zijn banken belangrijk. Maatregelen worden genomen om te voorkomen dat banken onaanvaardbare risico’s nemen. Zo moet er bijvoorbeeld een verbod op handelen door banken voor eigen rekening komen.

INTEGRATIE

Van immigranten wordt verwacht dat ze de taal leren, een diploma halen, een baan zoeken, en zich aan de regels houden. Dit moet verwezenlijkt worden door te werken. Er wordt niet gezegd hoe deze verwachtingen praktisch afgedwongen kunnen worden. Nederlandse grondrechten, zoals gelijkheid voor homo’s en hetero’s, moeten onderdeel uitmaken van het inburgeringsexamen. Wanneer mensen echter niet slagen voor de inburgeringscursus mogen zij hun verblijfsvergunning wel houden.

WERKEN Werkend gaan we de crisis uit. Door meer te werken, kunnen we meer verdienen en meer uitgeven. Dit stimuleert de

- 99 -

- 100 - Coolpolitics

economische groei. De inkomstenbelasting wordt verlaagd, zodat we meer geld overhouden. We gaan terug naar een 40-urige werkweek, ATV-dagen worden teruggedrongen, en ook wordt er een verplichte vrije dag geschrapt.

D66 moedigt ondernemerschap aan. Regels rond de ziektewet, arbeidsongeschiktheid en arbeidsomstandigheden (ARBO) worden aangepast voor kleine bedrijven om zo meer banen te creëren.

De WW wordt korter, maar hoger. De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd naar 67 jaar in 2021. Daarna wordt deze gekoppeld aan de levensverwachting. Er wordt niet gezegd of dit gaat om de algemene of individuele levensverwachting. ZZP’ers krijgen toegang tot een pensioenfonds, en kunnen hun arbeidsongeschiktheidsrisico verzekeren.

ZORG

Iedereen moet meer eigen zorgkosten gaan betalen. Daarom wordt het eigen risico verhoogd. Lage inkomens krijgen daarvoor compensatie. Voor oneigenlijk gebruik van de Spoed Eisende Hulp en Huisartsenpost moet worden betaald door de patiënt. Zorg die niet noodzakelijk is, zoals de rollator, kan uit het basispakket worden gehaald. De pil zal tot 21 jaar onderdeel blijven van het basispakket. Om ongezond gedrag te voorkomen worden ook dieetadvisering en ‘stoppen-met-roken’-programma’s in het basispakket opgenomen.

ONDERWIJS

De basisbeurs voor bachelor- en masterstudenten wordt vervangen door een sociaal leenstelsel. Daardoor kan de langstudeerboete worden afgeschaft. Studenten die een meerjarige master doen hoeven deze extra jaren niet te betalen.

WONEN

De woningmarkt wordt hervormd. D66 pleit voor aflossing van de hypotheek binnen 30 jaar voor huiseigenaren. Om de markt voor de (sociale) huurwoningen op gang te brengen geldt het marktprincipe: woongenot en omgeving worden uitgedrukt in prijs. Huurtoeslag blijft voor diegenen die het echt nodig hebben. Onduidelijk blijft welke maatstaf hiervoor gehanteerd zal worden.

MILIEU

D66 heeft veel concrete plannen om Nederland duurzamer te maken. Veel van deze plannen worden gekoppeld aan de economie (zie kopje Economie). Ook op energiegebied is de partij vooruitstrevend: het uitgangspunt is een duurzame, Europese, eigen elektriciteitsvoorziening in 2050, wat onder andere gerealiseerd moet worden door meer bijstook van duurzame biomassa in kolencentrales, en het eenvoudiger maken van zelf energie opwekken op het eigen dak of

- 101 - D66

Goed onderwijs zorgt voor economische en persoonlijke groei. Daarom wordt er circa 2 miljard in geïnvesteerd. Beroepsonderwijs – VMBO, MBO en HBO – moet beter aansluiten bij de arbeidsmarkt. Dit zal gerealiseerd worden door meer samenwerking met het bedrijfsleven.

dat van de bovenbuurman. Bij de onderwerpen Landbouw en Veeteelt staat het ondernemerschap van de boer centraal. Boeren kunnen bijvoorbeeld subsidie krijgen, wanneer zij de druk van de agrarische sector op milieu en water en natuur verminderen. Stallen voor veeteelt worden verbeterd, zodat dieren meer ruimte krijgen voor natuurlijk gedrag. Aan grote stallen worden hogere eisen gesteld. - 102 - Coolpolitics

CULTUUR

Creatieve vermogens worden ondersteund, alsmede gestimuleerd om op eigen benen te staan. De BTW op de kunsten gaat omlaag naar 6 procent, zodat de verdiencapaciteit versterkt wordt.

Fusie van de bestaande publieke omroepen is een eerste stap in de richting van een nieuw omroepbestel. De zendtijd van de omroepen wordt berekend op basis van inhoud, niet op basis van ledenaantal.

INTERNET

Alle legale informatie op het internet blijft voor iedereen toegankelijk. Daarmee wordt netneutraliteit gegarandeerd. Er is een aanpassing nodig van het auteursrecht aan de moderne tijd. D66 denkt daarbij aan het radiomodel voor muziek.

EUROPESE POLITIEK

D66 is voorstander van verdere integratie van Europa, zowel op economisch als op politiek gebied. Doel is een

krachtig federaal Europa, met meer macht bij de mensen. Dat houdt in dat EU-landen over een grote mate van zelfstandigheid beschikken binnen het centrale gezag van de Europese Unie.

Europese integratie biedt mogelijkheid tot economische groei. Daarvoor is de voltooiing van de interne markt noodzakelijk, en moet de euro behouden blijven. Handel met opkomende markten zoals Brazilië, India en China wordt gestimuleerd. Mensenrechten zijn universeel: ze gelden voor iedereen, altijd en overal. Om deze rechten van de mens na te komen is betere samenwerking tussen de EU, NAVO en VN nodig. Lidstaten moeten meer meebetalen aan NAVO en EU-missies, ook als ze niet aan deze missies deelnemen. Het ontwikkelingsbudget blijft 0,7 procent van het BNP. Vrouwenrechten, reproductieve gezondheid en de emancipatie van Lesbians, Gays, Bi-sexuals and Transgenders (LGBT), blijven prioriteiten bij de besteding van het budget.

DEFENSIE

Er wordt bezuinigd op defensie. De defensiestructuren van de EU-landen moeten stapsgewijs op elkaar worden aangepast, ter realisatie van een Europees leger. De F16 vloot wordt niet vervangen door de JSF.

- 103 - D66

INTERNATIONALE POLITIEK

SINT GAAFPREECKERIJE

- 104 - Coolpolitics

De ouderling kwam me in hoogst eigen persoon ophalen op het station. In Sint Gaafpreeckerije overnachtte ik namelijk in een jongelingeninstituut. Dit deed me een beetje Harry Potter-achtig aan en het leek me bovendien een toegankelijke plek om buitenlandse leeftijdsgenoten te ontmoeten. Wel was ik behoorlijk nerveus. De ouderling probeerde me gerust te stellen met de woorden “Heb geen angst”. Hij kwam zeer statig over in zijn zwarte jas, maar straalde ook vertrouwen uit, en ik besloot naar hem te luisteren.

Het instituut bevond zich in een dorpje op het platteland. Uit het autoraampje zag ik onderweg lieflijk aandoende

boerderijen langs flitsen. Ze zouden zo op idyllische schilderijen weergegeven kunnen worden, en de ouderling beaamde dan ook dat de burgers van Sint Gaafpreeckerije erg van traditionele schilderkunst hielden. Het instituut organiseerde geregeld excursies naar verschillende musea in de stad, maar als deze niet plaats zouden vinden tijdens mijn verblijf, wilde hij mij wel zelf begeleiden. Hij zag het als een persoonlijke missie om buitenlanders een blijvend beeld bij te brengen van het prachtige culturele erfgoed in het land.

Aangekomen bij het instituut werd mij mijn kamer gewezen door de afdelingsvader. Ik bevond me op een uitgestrekt landgoed, met overal groen, hoge poorten en zware ouderwetse luiken voor de ramen. Het gebouw was tig jaar oud en ademde

- 105 - SGP

SINT GAAFPREECKERIJE

- 106 -

Godzijdank was ik op tijd. Aan twee kanten van een enorm lange tafel zaten jongens, en nog meer jongens. Ik zag aan het eind twaalf mannen zitten gekleed in dezelfde pijen, onder hen vader Michiel. In hun midden zat de ouderling. Iedereen stond op, dus ik bleef ook staan. Na het gebed nam de ouderling het woord. “Bernhard…” Hij

pauzeerde iets te lang en alle koppen draaiden mijn kant op. “Wij willen je welkom heten in onze bescheiden gemeenschap. Hopelijk zie je dit verblijf als een tijd om na te denken over bezinning en belang, over identiteit en onderscheid. Na afloop van je verblijf kan jij zelf bepalen of je onze levenslijn blijft volgen. Denk hierover na met het volgende advies in gedachten: elk mens heeft een leven gekregen en zal een morele keuze moeten maken over hoe hij dit leven invult. Hoewel wij deze keuze niet voor jou kunnen maken, kunnen we je wel tonen wat de juiste is.” Iedereen ging zitten. Tussen de aardappels en de hopjesvla vroeg ik aan de jongen naast mij, Simon, waar alle meisjes waren. “Oh ben jij er zo een?” meesmuilde hij. “Die zitten op

- 107 - SGP

geschiedenis en traditie. Vader Michiel, zo mocht ik hem noemen, zei me dat ik me kon opfrissen, maar dat over een half uur het avondmaal begon. “Wees alsjeblieft op tijd, dat is wel zo degelijk naar de rest, en bovendien houden we altijd een welkomstritueel voor nieuwe gasten.” Hij verzekerde me dat ik met vragen of problemen altijd bij hem terecht kon. Uitgeput van het reizen plofte ik op mijn bed neer. Veel meer dan dat stond er ook niet in mijn kamer.

- 108 - Coolpolitics

een meisjesinstituut, niet ver hier vandaan. Totdat we gaan trouwen krijgen we gescheiden onderwijs, over morele gezinsvorming en identiteitsinvulling. Soms vinden er bijeenkomsten plaats om te kijken met welk meisje je je toekomst wilt delen. Maar als je echt wilt, kunnen we er ook stiekem heen. Ik ben er namelijk ook zo eentje,” zei hij met een grote grijns. Dit was ze. Ja hoor. Zeker weten. Ze zei dat ze Marije heette. Keer op keer bezocht ik haar, eerst met Simon, daarna alleen. “Je vergeet mij toch op het moment dat je haar ziet. Alsof ik daar dan iets te zoeken heb,” verklaarde hij een beetje beteuterd. “Maar pas wel op, als de vaders of de ouderling erachter komen ben je de lul!” Dit wist ik, maar het kon me echt niets schelen.

Mijn dagen passeerden in een waas. Ik ging van Bijbeluur naar lessen over grensoverschrijdende veiligheid en bewust ondernemerschap, en hoewel dit alles eigenlijk best interessant was, stak ik niets op. Tijdens de zingevingsgesprekken met de andere jongens zat ik te dromen, en bij het lezen van Mannen komen van Mars, Vrouwen van Venus zag ik slechts Marijes gezicht verschijnen. Gelukkig lukte het me om haar elke zondag te zien, terwijl de anderen in het instituut rustten. Huilend omarmde ze me. “Bernhard, ik denk dat ik zwanger ben.” Ik schrok. Eigenlijk schrok ik heel erg. Maar dat liet ik haar niet merken, hoopte ik. Ik wist niet wat we moesten doen, maar wel dat ik echt nog niet volwassen genoeg was om vader te worden. We probeer-

snap je.” Ik zei haar dat alles goed zou komen.

Maar eigenlijk had ik geen idee. Dag na dag sloot ik me op in mijn kamer, hopend op een antwoord. Vader Michiel kwam me soms opzoeken, en uiteindelijk biechtte ik op wat er was gebeurd. Na lang zwijgen zei hij op serene wijze: “Alle mensen zijn zondaars.”

Een dag later werd er op mijn deur geklopt. Ik deed voorzichtig open. Daar stond de ouderling. En Marije. Uit alle kieren van de kamerdeuren in mijn gang zag ik jongens gluren. De ouderling knikte vaderlijk naar me en liet ons alleen. Marije ging zitten en zei zachtjes: “Bernhard, we krijgen geen kind. Het spijt me zo. Ik had het verzonnen omdat ik dacht dat dit de enige reden zou zijn voor jou om me mee te nemen op

- 109 - SGP

den een oplossing te vinden. Ze wilde het niet houden; in Sint Gaafpreeckerije zou dit betekenen dat we moesten trouwen. En hoewel ze echt van me hield, was ze daar nog niet aan toe. Ze droomde er altijd van om naar het buitenland te gaan en daar mensen te helpen. Juist nu, tijdens deze bezeten tijden, hadden bijvoorbeeld de mensen in het Midden-Oosten behoefte aan een woord van waarheid. Ik haalde diep adem. Op haar laptop zochten we naar manieren om het kindje op te geven of af te staan. Maar geen enkele website over het onderwerp verscheen. “Dat had ik kunnen weten!” riep ze ongelukkig. “Bepaalde websites met moreel verwerpelijke onderwerpen worden hier geblokkeerd. De internationale media brengen vandaag de dag zoveel seculiere narigheid naar buiten – dit dient om onszelf te beschermen,

- 110 - Coolpolitics

je reis…” Met pijn in mijn hart schreeuwde ik dat ze weg moest gaan. Dat deed ze. Ik hees mijn backpack op mijn rug. Net op het punt dat ik in de auto wilde stappen kwam Simon op me af rennen. “Bernhard! Weet je zeker dat je gaat? “Ik, uhm,” hij keek even verlegen naar de ouderling, “hoopte dat wij, jij en ik, nu het voorbij is met Marije enzo, samen misschien… Nou ja, ga maar.” Hij gaf me een laatste knuffel.

- 111 - Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA SGP

“Daad bij het woord” De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) uit zich zeer negatief over de seculiere vorm van de huidige Nederlandse samenleving. De plannen van de partij zijn gevormd door christelijke beginselen. Centraal in het programma staat het belang van huwelijk en gezin.

- 112 - Coolpolitics

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING De SGP is geen voorstander van directe democratie. Bestuurders houden rekening met de wensen van de bevolking, maar maken geen belangenafweging en nemen zelf inhoudelijke beslissingen.

Gezonde gezinnen zijn van belang voor een goed functionerende maatschappij. Een gezond gezin bestaat – volgens de terminologie van de SGP – niet uit gescheiden ouders of een huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht. Het uitgangspunt voor de belastingheffing dient dan ook de draagkracht van het gezin te zijn, niet die van het individu.

RECHT

De SGP stelt dat het verbod op discriminatie een minder grote plaats moet krijgen in de politieke- en rechtspraktijk, aangezien dit niet strookt met de christelijke kernwaarden. De partij vind dat niet alle godsdiensten gelijk zijn en dat er onderscheid gemaakt mag worden. Ook wil de partij overwegen om de doodstraf in te voeren.

ECONOMIE

Er komt beter toezicht op de financiële sector. Bonussen moeten worden ingedamd. Het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) moet minder worden belemmerd met regels om de Nederlandse bedrijvigheid en werkgelegenheid te stimuleren.

INTEGRATIE

Godsdiensten en overtuigingen waarin Jezus niet centraal staat doen de samenleving geen goed, aldus de SGP. Nederland mag “terughoudendheid vragen als het gaat om openbare uitingen van culturen en godsdiensten die niet passen in de Nederlandse samenleving”. Benadrukt wordt echter dat alle mensen gelijkwaardig zijn en iedereen recht heeft op basale voorzieningen. Culturele en godsdienstige achtergrond van mensen mag ook geen reden zijn tot weigering van toelating in Nederland Nieuwkomers hoeven de Nederlandse cultuur en gewoonten niet te kopiëren. Via een inburgeringcursus moeten ze de Nederlandse taal kunnen beheersen en een basiskennis verkrijgen van de Nederlandse samenleving. Daarbij hoort niet de seculiere moraal.

- 113 - SGP

Belastingen op arbeid en winst worden verlaagd om de economie te herstellen. Er wordt bezuinigd op “allerlei subsidies en ingewikkelde regelingen” in het overheidsapparaat. Onduidelijk blijft waar precies naar verwezen wordt bij deze bezuinigingen.

- 114 -

WERKEN

De overheid heeft het faciliteren van een gezonde bedrijfsvoering tot taak. De SGP maakt zich sterk voor de positie van het Midden- en Kleinbedrijf. Om de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven te verbeteren wordt de vennootschapsbelasting verlaagd. Er komt een versoepeling van de urennorm voor ZZP’ers, zodat het gemakkelijker wordt om in aanmerking te komen voor fiscale voordelen. Wanneer zowel de man als de vrouw in het gezin werkt, mag dit niet ten koste gaan van de zorg voor kinderen. De SGP wil door ouders de kosten van kinderopvang te laten betalen, stimuleren dat ouders “zelf hun kinderen opvoeden.”

ZORG

De partij hecht grote waarde aan het mensenleven als geschenk van God. Abortus en euthanasie moeten dan ook voorkomen worden. Het basispakket van de zorgverzekering wordt meer getoetst op noodzakelijkheid, werkzaamheid en doelmatigheid. Voor het bezoek aan de huisarts wordt geen eigen bijdrage gevraagd.

- 115 - SGP

De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd naar 67 jaar, en daarna gekoppeld aan de levensverwachting. Er wordt niet vermeld of dit gaat om de algemene of individuele levensverwachting. De voorgestelde betaling van de WW door de werkgever wordt teruggedraaid. Loondoorbetaling bij ziekte wordt ingeperkt.

ONDERWIJS

- 116 - Coolpolitics

Er wordt meer onderscheid aangebracht in niveau binnen het hoger onderwijs. Hogescholen en universiteiten kijken kritisch naar de instroom van studenten in de bachelor, en voeren met het oog daarop intakegesprekken. Het programma vermeldt niet welk doel deze gesprekken dienen.

De lengte van masters wordt uitgebreid naar twee jaar, en er komen topuniversiteiten. De directe financiering aan universiteiten wordt versterkt. In het partijprogramma wordt niet ingegaan op de langstudeerdersboete en de basisbeurs.

WONEN

Het aflossen van hypotheken wordt bevorderd doordat dit gekoppeld kan worden aan pensioenopbouw en zorg. Een deel van de pensioenopbouw kan dan gebruikt worden voor aflossing van de hypotheek.

Starters op de woningmarkt kunnen een starterslening krijgen. Ook mogen zij hun hypotheekschulden over een langere periode afbetalen.

MILIEU

De SGP zet zich in voor steun aan professionele biologische landbouw en energiebesparing. Zolang schone energiebronnen niet toereikend zijn, is de benutting van kernenergie en aardgas een aanvaardbare oplossing. Er komt geld vrij voor natuurbeheer, maar minder voor nieuwe natuur.

CULTUUR De partij spreekt zich in het partijprogramma niet uit over eventuele plannen met betrekking tot kunst en cultuur.

De publieke omroep komt te bestaan uit één televisiezender. Schadelijke en ongewenste media-uitingen moeten beperkt worden, echter wat dit precies inhoudt is niet duidelijk. Internet mag gefilterd worden.

EUROPESE POLITIEK

Het beleid van de Europese Unie moet stroken met de tien geboden. Voor een duurzaam samenwerkingsverband is namelijk niet enkel economische, maar ook geestelijke samenhang nodig. Turkije mag geen EU-lidstaat worden. De partij is tegen de financiële steun voor landen die hun begroting niet op orde hebben. Landen die op termijn onvoldoende economische potentie hebben, moeten uit de euro gezet kunnen worden.

INTERNATIONALE POLITIEK

De SGP staat niet achter de huidige “seculiere zendingsdrang” van Nederland op het gebied van abortus, homoseksualiteit, etcetera. Het buitenlandse beleid moet nadrukkelijk aandacht hebben voor naties en groepen binnen naties, die godsdienstige, culturele en historische verbondenheid

- 117 - SGP

INTERNET

hebben met Nederland (zoals Israël, Zuid-Afrika, Suriname en Indonesië).

Er wordt niet bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking. Geld voor hulp gaat naar organisaties die ter plaatse vertrouwd zijn, en richt zich op het belang van economische ontwikkeling. - 118 - Coolpolitics

DEFENSIE

Het defensiebudget wordt verhoogd, en JSF-toestellen zullen de F-16 gevechtsvliegtuigen opvolgen.

- 119 - Coolpolitics

PAN-PROLETARISCHE ARCHIPEL

- 120 - Coolpolitics

PAN-PROLETARISCHE ARCHIPEL Met nog wankele knieën van mijn emotieachtbaan nam ik de boot naar de Pan-Proletarische archipel. De Europese Oceaan was onstuimig die dag, wat niet echt bijdroeg aan mijn toch al miserabele staat van zijn. Mijn maag draaide zich om en net op tijd haalde ik het toilet. Nadat ik mijn mond had afgeveegd en koud water over mijn gezicht had gegooid, stond een jongen me op te wachten buiten de deur. Hij ondersteunde me en pakte zelfs mijn hand vast om me het dek weer op te helpen. Eigenlijk vond ik dit ontzettend opdringerig, maar ik voelde me nu zo beroerd dat ik hem maar zijn gang liet gaan. “Hee maat, het komt

wel goed, je hebt gewoon een bries frisse wind nodig. Samen staan we sterk en hand in hand kunnen we de wereld aan. Het is allemaal een kwestie van evenwicht weet je. Ik heet Kerem trouwens, en jij?” Ik ging zitten en liet de jongen maar begaan. Niemand keek overigens gek op dat twee jongemannen hand in hand liepen – maar ik moest er wel even aan wennen na Simons bekentenis. Ik overnachtte in een werken woongemeenschap op een van de grotere eilanden. Gedurende de paar weken die ik verbleef op de PanProletarische Archipel zou ik gaan eilandhoppen, om zo iets mee te krijgen van elk eiland. Op dit moment bevond ik me op het Economie Eiland, waar men zich vooral bezighield met handel en groei. Interessant aan de

Ik wilde even afleiding van alles wat ik had meegemaakt, en Kerem zei dat hij me best wilde rondleiden. Eigenlijk was hij gewoon een goede gast, en ik kon tenminste met hem lachen. Zijn positiviteit kon ik wel gebruiken. Hij toonde me de hoofdstad van

het eiland, met overal kleine ondernemingen, markten en banken. Deze waren allen voorzien van een Eerlijkheidskeurmerk, zei Kerem. Vrijhandel en marktwerking was prima, zolang er maar rekening werd gehouden met de mensen achter de munten. Allerlei personen liepen heen en weer – wat een mierenhoop! Toch bracht dit geen chaos: het was net alsof alle mensen in hun gezamenlijkheid hetzelfde doel voor ogen hadden en precies wisten wat ze behoorden te doen vandaag. “Werken, ja dat doen we hier naar hartenlust!” zei het barmeisje van het Coöperatie Café. Hier dronken Kerem en ik een kop thee. Het meisje vertelde openhartig dat ze vroeger bijzonder arm was geweest, maar dat de centrale overheid had gefaciliteerd dat ze aan de slag kon.

- 121 - PvdA

Pan-Proletarische Archipel was dat elk eiland een gespecialiseerde identiteit en een decentraal bestuur had. Zo hadden de burgers inspraak op de besluitvorming van het eigen eiland, maar werden de grote lijnen toch door de overheid bepaald, gevestigd in het Ambtenaren Duingebied. Mijn vader was een soort huis- tuin en keuken politicoloog die dit soort dingen altijd vertelde tijdens het avondeten. Ik voelde een steek van heimwee; na zoveel maanden on the road verlangde ik toch ook om weer thuis te zijn. Wie had dat verwacht?

- 122 - Coolpolitics

“In onze open samenleving is iedereen solidair. De overheid dus ook. Ze maken geen onnodige regels, maar in de praktijk is alles wel geregeld, snap je? Zo weet je precies wat je taak is in de maatschappij. We vullen elkaar aan. Maatwerk! Mij hebben ze deze mooie kans gegeven. Natuurlijk ook omdat ze hun quota wilden halen: het percentage allochtonen, gehandicapten en vrouwen dat werkt moet ieder jaar hetzelfde zijn.” Grinnikend voegde ze toe: ”En helaas pindakaas, maar alle andere kandidaten bij de sollicitatie waren blanke jongens!” Ze wilde verder opklimmen in de horecabranche en dat moest wel lukken, aangezien het emancipatiebeleid vrouwen structureel bevoordeelde voor hoge functies. Wel wilde ze eerst verhuizen naar de Eerlijke Eco Baai. Daar waren de toekomstperspectieven het beste van het

hele land. Alleen nog een huis vinden en dan vertrok ze. Ook dat zou een eitje zijn aangezien een vast percentage woningen beschikbaar werd gesteld voor starters. Na een paar dagen tussen al die gestructureerde mensen met hun ritmische levens, verveelde ik me een beetje. Ik hoopte dat er op het High Tech Platform meer te beleven viel. Dit was een kunstmatig eiland, opgeworpen midden in zee en omringd door een windmolenpark. Wereldwijd was dit innovatieve hoogstandje bekend en het trok elk jaar duizenden arbeiders evenals toeristen. Kerem ging weer mee. Hij was net klaar met zijn studie Maatschappelijk Werk en wilde graag reizen voor hij aan de bak ging. Hij was de perfecte reisgenoot; eindelijk iemand die met een open blik naar de wereld keek en

- 123 -

- 124 - Coolpolitics

sterk in zijn schoenen stond. We namen een helikopter om verdere zeeziekte te vermijden, maar kwamen er daarna achter dat er ook onderzeese tunnels naar het Platform leidden. Hier kon je doorheen met de auto, de fiets, te voet, en zelfs met de rolstoel: elektrische banden op de grond zorgden voor ultieme bereikbaarheid. Die hebben we op Schiphol ook, dacht ik nog. Zo revolutionair zijn ze hier helemaal niet! Tijdens de rondleiding door een groepje Braziliaanse en Chinese studenten, merkte ik dat ik de ballen snapte van High Tech. Wat me wel bijbleef was dat de handelspartners in derdewereldlanden een eerlijke som kapitaal kregen voor hun waren. Geen bloedmineralen dus. De internationale studenten waren hier erg positief over: “De Pan-Proletarische Archi-

pel ziet de hele wereld als haar werkveld. Iedereen is gelijk. Dit idee willen we verspreiden, bijvoorbeeld door een mondiale vakbeweging te beginnen en de verschillende perspectieven gelijk te schakelen. Als we maar open en evenwichtig communiceren, dan komt iedereen tot zijn recht, en zijn we samen meer dan een verzameling individuen. De burger moet het voor het zeggen hebben, niet alleen op de Pan-Proletarische Archipel, maar in de hele wereld.” Kerem keek me aan. Hij was ooit ook als immigrant hierheen gekomen en wist waar die studenten het over hadden. Maar nu was hij toe aan een nieuw perspectief: “Er zijn hier alleen maar doodnormale mensen. Wat een droomland hè? Ik heb behoefte aan avontuur. Wat is je volgende bestemming?”

- 125 - Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA PvdA

“Nederland sterker en socialer” De visie van de Partij van de Arbeid (PvdA) richt zich op economische groei en een socialere maatschappij waarin de koopkracht van “gewone” gezinnen op peil gehouden wordt. De motor van onze economie moet weer gaan draaien door banen te creëren en de lasten te verdelen volgens inkomen.

- 126 - Coolpolitics

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING Burgers krijgen meer directe invloed in de politiek door een correctief referendum. Ook krijgen burgers meer zeggenschap over de aanstelling van bestuurders, te beginnen met de burgemeester.

RECHT

Het strafrechttraject moet sneller worden doorlopen. In zedenzaken moet de strafmaat omhoog.

ECONOMIE

De PvdA heeft een ‘nieuwe groeiagenda’ om de crisis aan te pakken. De economie moet versterkt worden door de volgende drie punten: 1. Onze welvaart mag niet alleen van export afhankelijk zijn. ‘Made in Holland’ moet op veel meer producten en innovaties komen te staan. 2. We moeten verder kijken dan Europa voor onze export, en ons richten op nieuwe economische machten in Azië, Latijns-Amerika en Afrika. 3. We moeten ons meer toeleggen op het maken van goede, innovatieve producten.

Om een begrotingsevenwicht te bereiken moet er bezuinigd worden. Bezuinigingsmaatregelen dienen echter zodanig te worden gekozen dat de economische groei zo min mogelijk wordt geschaad. De PvdA wil een diverse samenleving waarin iedereen tot zijn recht kan komen. Achterstanden worden met kennis van de specifieke situatie behandeld. Hoe de partij dit concreet wil aanpakken wordt echter niet vermeld in het programma. Arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa worden selectief toegelaten.

WERKEN

Werknemers vormen een bron van kracht voor de economie. Het gaat er echter ook om, hoe mensen aan het werk zijn. De PvdA onderhoudt nauwe contacten met de vakbeweging om zich in te zetten voor goed werk met fatsoenlijke bescherming van werknemers.

De AOW-leeftijd wordt gekoppeld aan de levensverwachting. In 2017 zal de AOW met een half jaar omhoog gaan, in 2020 en in 2022 opnieuw met een half jaar en in 2025 naar 67 jaar.

- 127 - PvdA

INTEGRATIE

- 128 -

Er komt meer zekerheid voor flexwerkers en ZZP’ers, en deze laatste groep wordt verplicht om zich te verzekeren tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid. Ze krijgen onder bepaalde omstandigheden toegang tot de bijstand en toegang tot bestaande fondsen voor scholing. De marktwerking in de zorg wordt beëindigd, en de zorg moet meer regionaal geregeld worden. Door te kiezen voor zorg dichtbij, en door middel van betere samenwerking tussen diverse disciplines in de zorg, wil de PvdA de kosten van de zorg beteugelen.

De premie voor het basispakket en voor eigen bijdrages wordt inkomensafhankelijk. De toegang tot de huisarts blijft vrij.

ONDERWIJS

Bachelor- en masterstudenten lenen voortaan hun studiebeurs door de komst van een sociaal leenstelsel. Het geld dat hiermee vrijkomt wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderwijs. De verhoging van het collegegeld voor een tweede studie en de langstudeerboete worden teruggedraaid.

WONEN

De hypotheekrenteaftrek wordt hervormd. Vanaf 2013 wordt het maximale tarief waartegen wooneigenaren nu kunnen aftrekken (52%) stapsgewijs verlaagd naar een af-

- 129 - PvdA

ZORG

- 130 - Coolpolitics

trektarief van 30%. De woningschuld waarover rente mag worden afgetrokken wordt bevroren op maximaal 1 miljoen euro. Dit maximum wordt jaarlijks verlaagd, totdat het de gemiddelde huizenprijs bereikt (momenteel 237.000 euro). Starters krijgen steun doordat de overdrachtsbelasting wordt afgeschaft. Bovendien worden de komende 3 jaar startersleningen verstrekt tegen een lage rente, met doel 25.000 starters te ondersteunen en zo 100.000 verhuisbewegingen op gang te brengen.

Mensen met een hoger inkomen betalen meer huur. Lage inkomens behouden hun huurtoeslag.

MILIEU

Nederland moet in 2050 een 100 procent duurzame energieproductie hebben. Kernenergie maakt geen onderdeel uit van deze energievoorziening. In plaats daarvan moet onder andere een Europees superhoogspanningsnet, dat stroom uit windmolens en zonnepanelen transporteert binnen Europa, zorgen voor groene energie. De veehouderij wordt duurzaam. Dat houdt in dat koeien regelmatig in de wei staan. Intensivering of bouw van megastallen wordt tegengegaan. Ook de landbouw kan duurzamer. Regionale voedselketens en biologische landbouw en duurzame visserij worden bevorderd.

CULTUUR De BTW-verhoging voor podium- en beeldende kunsten wordt teruggedraaid. Bovendien worden Cultuureducatie en het Fonds voor de Podiumkunsten extra ondersteund. Een onafhankelijke, brede publieke omroep is van belang voor onze pluriforme samenleving. De ingezette samenwerking tussen de omroepen moet worden doorgezet. Voorafgaande controle of filtering van informatie op het internet is ontoelaatbaar. Ook komt er geen downloadverbod.

EUROPESE POLITIEK

De PvdA is groot voorstander van Europese samenwerking, zowel op economisch als op politiek gebied. Dit kan echter alleen wanneer de agenda gericht is op groei en op sociale en democratische versterking. Om dit te realiseren is onder andere een sterk noodfonds nodig, zoals het Europees Stabiliteits Mechanisme (ESM). Met andere woorden, de PvdA is vóór het afsluiten van leningen aan landen met grote financiële problemen.

INTERNATIONALE POLITIEK

Internationale samenwerking is prioriteit. Nederland zet zich in voor kwetsbare landen, en wil een goede relatie onderhouden met opkomende grootmachten.

- 131 - PvdA

INTERNET

Het vetorecht van de VN Veiligheidsraad moet worden ingeperkt, zodat ook ontwikkelingslanden een sterkere vertegenwoordiging krijgen. Frankrijk en Engeland moeten hun vaste zetel opgeven voor één vaste EU-stem.

- 132 - Coolpolitics

DEFENSIE

Bezuinigingen zullen leiden tot een verdere inkrimping van de defensieorganisatie. De keuze over de aanschaf van de JSF wil de partij “te zijner tijd” maken, op basis van het dan beschikbare aanbod en de prijzen.

- 133 - Coolpolitics

PROBLEEMLOZE VREDESVRIJSTAAT

- 134 - Coolpolitics

PROBLEEMLOZE VREDESVRIJSTAAT Kerem en ik kwamen aan bij de grens van de Probleemloze Vredes-Vrijstaat. Hoge hekken behangen met nationale vlaggen kondigden het begin van het beloofde land aan. Expres wilde ik als laatste naar dit land, omdat ik van tevoren had ingeschat dat ik alle reiservaring die ik dit jaar had opgedaan hier wel kon gebruiken. Probleemloze Vredes-Vrijstaat was van alle landen die ik op mijn reis had doorkruist het enige dat geen lid was van Europa. En dit was niet onbewust. Jaren geleden, toen de Vrijstaat nog niet de Vrijstaat heette, was het een onafhankelijkheidsoorlog begonnen tegen de

Europese buurlanden. Alleen zonder Brusselse invloed zou het land welvarend, vredig en veilig kunnen zijn, zo dachten de separatisten. Deze oorlog was behoorlijk koud geweest, aangezien de krijgsmacht van de Vrijstaat niet erg groot was, en Europa, gestoeld op haar vreedzame doelstellingen, geen zin had in een langdurig conflict met een steigerende lidstaat. Het land scheidde zich zonder moeite af, keerde terug naar de oude munteenheid en veranderde de naam in Probleemloze Vredes-Vrijstaat. Tot zover mijn goede geheugen met betrekking tot geschiedenisles. Daar stonden we. Toen we de grenspolitie bereikten keek die streng: “Jongens. Naam, nationaliteit, religie, werkstatus.” Ik reikte hem mijn paspoort aan en zei mijn naam. “Bernhard, hmm, ja ja, uit Nederland, wat kom

Bij Kerem duurde de toelating echter een eeuwigheid. “We hebben een immigratiestop jongeman, je komt er niet in.” Ik legde uit dat Kerem mijn reisgenoot was. De politieman keek me even aan en richtte zich weer tot

Kerem: “Je komt net van de Archipel? Weet je het zeker? Volgens mij ben jij zo Turks als een portie baklava. En baklava lust ik niet! Waar komen je ouders vandaan? Waar werken ze? Hoe lang woon je al op de Archipel? Ga je naar school? Ben je moslim?” Kerem onderging dit vragenvuur geduldig en wist blijkbaar bevredigende antwoorden te geven, en uiteindelijk gaf de grenspolitieman ook hem een visum.

De taxichauffeur die ons met 140 kilometer per uur naar de hoofdstad bracht, zat op zijn praatstoel. “Reizigers! Je zou denken dat er hier niet veel komen, maar dat valt mee. Het toerisme uit Europa is natuurlijk minder sinds de afsplitsing, en islamieten of mensen uit Midden- en OostEuropa zal je hier niet snel spotten, nee! Maar we hebben veel contact met onze

- 135 - PVV

je hier doen?” Ik legde uit dat ik een jaar op wereldreis was. Terwijl de grenspolitieman mij een reisvisum gaf (maximaal een maand geldig!) hoorde ik hem iets mompelen over linkse hobby’s, maar ik was al lang blij dat hij me hielp. Ik tekende het assimilatiecontract en liet mijn paspoort achter, omdat het in de Vrijstaat niet aanvaard werd twee paspoorten bij je te dragen. Gedurende de periode in de Vrijstaat identificeerde je jezelf middels het visum. Geen probleem, dacht ik, ik was zo benieuwd naar het land dat beweerde geen zorgen te hebben!

- 136 - Coolpolitics

Yankee friends, met Israël en met Vlaanderen, waar ze tenminste normaal praten, niet dat Franse geneuzel zoals in Brussel. En ook met de Afrikaners natuurlijk! Je wilt niet weten wat voor interessante mensen ik allemaal ontmoet. Ik zeg het je, sinds de benzineprijs weer is verlaagd en er extra wegen zijn aangelegd, staat taxichauffeur weer in de top drie van meest geliefde beroepen. Na animal cop en verpleger natuurlijk, maar dat spreekt voor zich, want de Vrijstaat is het meest veilige en meest zorgzame land ter wereld!” Na ons opgefrist te hebben in het hostel, liepen we over straat op zoek naar een plekje om te eten. We liepen langs een muur met posters: WANTED. Criminaliteit werd heftig bestreden in de Probleemloze Vredes-Vrijstaat, zodat het land echt probleem-

loos zou blijven. In de stad ging het er inderdaad rustig aan toe: ouderen liepen samen met hun verzorgers over straat, en dierenliefhebbers lieten hun honden uit. “Henkie, hierrrrr.” Een chihuahua zoefde recht voor me langs. Kerem en ik namen plaats op het terras van het Patriottische Pannenkoekenhuis. Ook hier hing de nationale vlag fier te wapperen boven de voordeur. De kaart was wel een beetje beperkt. Ik was gewend aan de wereldpannenkoeken van mijn favoriete restaurant thuis, maar hier was er slechts de keuze tussen kaas, ham, spek en boerenjongens. Ach. Kerem belde zijn opa in Turkije, die jarig was vandaag. Ik hoorde hem vrolijk babbelen in het Turks en was erg benieuwd naar wat hij zei. Wat een toffe taal!

- 137 -

- 138 - Coolpolitics

Opeens stond er een politieman in een flitsend uniform bij ons. Zijn wapenstok ging van hand naar hand. “Hee jij daar.” Hij stond recht voor Kerem, die nog geanimeerd sprak en niets door had. “Doe eens normaal man!” Kerem keek op, zei snel wat tegen zijn opa en hing op. “Elke vorm van multiculturalisme is verboden! Jullie zijn nu strafbaar! Wat denk je wel!” Kerem sprak weer op zijn verzoenende toon en ik dacht dat alles goed zou komen. Ook ík trachtte de gemoederen te kalmeren: “We komen uit het buitenland, we wisten niet dat dit niet mocht! Hij belde slechts zijn zieke opa, om die een fijne verjaardag te wensen.” Dit was blijkbaar de druppel. De politieman schoot uit zijn slof: “De Probleemloze Vredes-Vrijstaat behandelt eigen ouderen eerst! Onze zorg staat aangeschreven als de beste van de wereld! Dat gaan we niet de-

len met mensen uit schaamteculturen die totalitaire ideologieën aanhangen!” Hij ging maar door. “Eigenlijk zouden jullie in aanmerking komen om in een chain gang langs de weg aan het werk te gaan, net zoals in Amerika! Daar weten ze pas echt hoe ze moeten omgaan met criminaliteit. Maar aangezien jullie tóch buitenlanders zijn, neem ik hierbij gewoon jullie visum af. Lekker makkelijk. Het generaal pardonneren voor dit soort zaken is verboden in de constitutie. Wegwezen dus!” Minder dan vierentwintig uur had ik doorgebracht in de Probleemloze VredesVrijstaat en daar stond ik alweer bij de grens om mijn paspoort af te halen. Dit was het eind van mijn reis. Nadat ik Kerem vaarwel had gezegd ging ik huiswaarts.

- 139 - Coolpolitics

VERKIEZINGSPROGRAMMA PVV

“Hún Brussel, óns Nederland” De Partij Voor de Vrijheid (PVV) is nationaal georiënteerd en wil zo weinig mogelijk interactie met het buitenland. Centraal in de ideeën van de partij staan Europa en de islam – en voornamelijk dat ze daar tegen zijn.

- 140 - Coolpolitics

DEMOCRATIE EN SAMENLEVING Meer vrijheid kunnen we volgens de PVV realiseren door minder Europese Unie en minder islam. Om een democratischer overheidsbestel te realiseren, wordt de Eerste Kamer afgeschaft. Burgers krijgen meer inspraak door de invoering van een bindend referendum.

De rol van de overheid wordt verkleind. Er komen minder ambtenaren en bestuurslagen. De overheid moet stoppen met propaganda tegen roken en “klimaathysterie”.

RECHT

Falende leden van de rechterlijke macht moeten weg. Welke rechtsstatelijke waarde er in deze context aan het begrip ‘falen’ wordt erkend door de partij, blijft onduidelijk. Verder worden rechters niet langer voor het leven benoemd, maar voor een periode van 10 jaar. De PVV kiest voor minimumstraffen. Voor zware mishandeling moet 20 jaar gevangenschap komen te staan; na 3 zware geweldsmisdrijven krijgt een persoon levenslang. Ook wil de partij de TBS afschaffen en de strafrechtelijke

leeftijdgrens verlagen van 18 naar 16 jaar. Er worden geen argumenten gegeven waarom. De PVV wil in 2015 het begrotingstekort van 3 procent gerealiseerd hebben. Er wordt bezuinigd door de overheid te verkleinen, ontwikkelingshulp geheel te stoppen, de betalingen aan de Europese Unie te stoppen, door geen vredesmissies te steunen, en kunstsubsidies en subsidies op duurzaamheid te stoppen. De bankenbelasting wordt verdriedubbeld.

De economie wordt gestimuleerd door de lasten van de burgers te verlichten. Henk en Ingrid moeten meer kunnen besteden door een lagere BTW, en vermindering van de belasting op energie.

INTEGRATIE

In het partijprogramma wordt niet ingegaan op wat integreren voor de partij betekent, en hoe dit het beste verwezenlijkt kan worden. Wel is de partij erg uitgesproken over de islam in Nederland: Er moet een stop komen op immigratie voor mensen uit islamitische landen, omdat de islam niet bij Nederland hoort. Zo worden er geen moskeeën meer gebouwd, en komt er een verbod op minaretten, islamitische scholen, boerka’s en de Koran. Hoofddoekjes worden belast en mogen niet in de zorg, het onderwijs en overheidsinstanties gedragen worden. Hoe dit gerealiseerd moet worden en wat de partij hiermee denkt te winnen wordt niet duidelijk uit het programma.

- 141 - PVV

ECONOMIE

- 142 -

Migranten moeten 10 jaar in Nederland werken, en goed Nederlands spreken, voor ze recht krijgen op sociale voorzieningen.

WERKEN

Op het gebied van ondernemen stelt de partij voor om niet meer Europees uit te besteden, de administratieve lasten te verlagen en de Nederlandse maakindustrie te beschermen. Tevens komt er werkplicht voor bijstandsjongeren, en wordt er niet bezuinigd op sociale werkplaatsen. Het partijprogramma biedt geen specifieke uitleg waarom de partij deze punten nastreeft, en hoe zij dit wil verwezenlijken. De PVV wil geen positieve discriminatie of voorkeurbeleid op de arbeidsmarkt. De Nederlandse arbeidsmarkt is echter niet voor Roemenen en Bulgaren. Het programma spreekt zich niet uit over de positie van ZZP’ers.

ZORG

Er wordt bezuinigd op de managementlagen en bureaucratie in de zorg. De numerus fixus op universiteiten wordt afgeschaft in de hoop meer artsen te krijgen. Het eigen risico in de zorgverzekering wordt niet verhoogd. De PVV kiest voor het behoud van verzorgingstehuizen.

- 143 - PVV

De AOW-leeftijd blijft 65 jaar; mensen kunnen kiezen of ze eerder of later stoppen met werken. Ook de WW en de ontslagvergoeding blijven zoals ze nu zijn.

Wanneer mensen niet meer thuis kunnen wonen en dag en nacht verzorging nodig hebben, kunnen zij verzorgd worden in een verzorgingstehuis.

- 144 - Coolpolitics

ONDERWIJS

De studiefinanciering in de bachelorfase en de OV-jaarkaart worden gehandhaafd. De ambachtsschool moet terugkomen gezien het tekort aan geschoolde vakmensen. Ook komt er veel vaderlandse geschiedenis in het onderwijs. De Nederlandse vlag wappert op alle scholen.

WONEN

De hypotheekrenteaftrek blijft gehandhaafd. Er komen geen extra huurverhogingen boven op de inflatie.

MILIEU

De PVV is tegen duurzaamheid. De partij wil meer asfalt, en de benzineprijs moet naar beneden. Windmolens verpesten het landschap, en milieuzones worden afgeschaft. De overheid moet stoppen met duurzaam inkopen, en geen subsidies verstrekken aan duurzame initiatieven en CO2reductie. De PVV hoopt dat de consument er snel voor zal zorgen dat de bio-industrie tot het verleden behoort.

CULTUUR

Er gaat geen overheidsgeld naar cultuur en de publieke omroem krijgt minder subsidie. Radio 2 zendt minstens 35 procent Nederlandstalige muziek uit.

INTERNET De PVV is tegen een downloadverbod en censuur.

EUROPESE POLITIEK

Zolang Nederland nog lid is van de Europese Unie wordt er niets meer aan Brussel betaald. Ook krijgen EU-landen die hun overheidsfinanciën niet op orde hebben geen steun uit het ESM-noodfonds. Ook vindt er geen enkele vorm van politieke integratie plaats.

De PVV heeft veel concrete ideeën over de Nederlandse EU-politiek. Het partijprogramma biedt echter niet bij alle ideeën een heldere uitleg waarom de partij deze maatregelen precies nastreeft. Enkele van deze plannen zijn: de afschaffing van het Europees Parlement en de verwijdering van de EU-vlag van openbare gebouwen.

INTERNATIONALE POLITIEK

Over dit onderwerp stelt de partij enkel dat ontwikkelingshulp geheel moet worden gestopt.

DEFENSIE

In het partijprogramma worden geen plannen bekendgemaakt over defensie.

- 145 - PVV

Nederland stapt uit de Europese Unie. Er worden afspraken met de Europese Unie gemaakt over vrij verkeer van goederen, diensten en kapitaal, en er worden bilaterale vrijhandelsverdragen gesloten met de Europese Unie. Ook stapt Nederland uit de euro.

- 146 - Coolpolitics

EPILOOG Wat had ik veel beleefd tijdens mijn reizen. De mensen, de plekken, de leuke en de vreselijke dingen. Ik had het niet willen missen, maar ik was blij om weer naar huis te gaan. Hoewel ik altijd had gedacht dat ik voorgoed weg wilde uit het kikkerlandje, kwam ik er nu achter dat ik een toekomst in Nederland toch niet zo’n naar idee vond. Daar zouden al deze gekke dingen gelukkig nooit gebeuren!

WOORDENBOEK

EUROPEES BUITENLANDS- EN VEILIGHEIDSBELEID Door middel van het gemeenschappelijke buitenlandse en defensiebeleid kan de EU op het wereldtoneel met één stem spreken over deze politieke onderwerpen.

ESM Het European Stability Mechanism (ESM) is een financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan EU-lidstaten die financiële problemen hebben. Doel van deze steun is de economische stabiliteit van de EU te waarborgen. GRIFFIERECHTEN De bijdrage die de burger betaalt in de kosten van rechtspraak wanneer iemand een gerechtelijke procedure instelt.

HYPOTHEEKRENTEAFTREK Verwijst naar het belastingvoordeel dat bezitters van een eigen huis hebben wanneer zij hypotheekrente betalen.

- 147 - Woordenboek

BBP BBP verwijst naar bruto binnenlands product. Dit is de totale geldwaarde van alle geproduceerde goederen en diensten gedurende een jaar van een land.

- 148 - Coolpolitics

JSF JSF staat voor Joint Strike Fighter, een jachtvliegtuig die de huidige F-16toestellen moet vervangen. Nederland neemt sinds 2002 deel aan dit Amerikaanse JSF-project en levert een bijdrage van 800 miljoen euro aan de ontwikkeling van het toestel.

NAVO De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie is een militair verdrag dat de samenwerking van legers van verschillende westerse landen regelt. Sinds het einde van de Koude Oorlog richt de alliantie zich op crisisbeheersingsoperaties om internationale stabiliteit te bevorderen. MARKTWERKING IN DE ZORG Zorgverzekeraars en zorgaanbieders gaan met elkaar concurreren om de burger doelmatig en op maat van zorg te voorzien. OVERDRACHTSBELASTING Belasting die wordt geheven bij de verkrijging van een huis.

REFERENDUM Referendum is een volksraadpleging. De overheid legt dan een vraag met betrekking tot wetgeving voor aan kiesgerechtigden in een land. De kiesgerechtigden kunnen hun stem uitbrengen op de vraag.

VETORECHT Het recht van landen om besluiten ongeldig te verklaren. Ieder permanent lid van de Veiligheidsraad van de VN heeft recht op veto.

VN De Verenigde Naties is een internationale organisatie waarbij 192 landen samenwerken op het gebied van het internationaal recht. De Veiligheidsraad van de VN is verantwoordelijk voor het handhaven van de internationale vrede en veiligheid.

- 149 - Woordenboek

SOCIAAL LEENSTELSEL Studenten lenen geld in plaats van dat ze het krijgen. De lening die wordt aangegaan voor het volgen van een studie wordt terugbetaald naar draagkracht.

- 150 -

Coolpolitics

MAKERS

Daphné Dupont-Nivet studeert Internationale betrekkingen en Conflict studies en hoopt met die kennis een heel goede internationale journaliste te worden. Hiervoor wil ze eindeloos reizen en schrijven, want dat zijn de dingen die ze het liefste doet. En hardlopen, dat ook. Het meest geïnteresseerd is ze in kwesties betreffende identiteit, nationalisme, burgerschap en de politieke ontwikkelingen die hiermee te maken hebben. In haar vrije tijd drinkt ze graag koffie. Dat doet ze overigens ook tijdens werktijd.

- 151 - Makers

Anne van Mourik houdt van boeken, studeren, reizen en muziek. Haar lievelingsboek is Freedom van Jonathan Franzen. Haar lievelingsstudie is Internationale betrekkingen in historisch perspectief, want dat studeert ze ook. Reizen doet ze het liefst niet met de NS, want die heeft vaak vertraging. Ze denkt dat haar lievelingsmuziek die van de band Kings of convenience is. Ze heeft dit stukje zelf geschreven. Net zoals alle inhoudelijke tekstjes in dit boekje. Dat vindt ze wel een beetje gek. Maar ze weet uit eigen ervaring dat informatie fijner leest als deze in de derde persoon geschreven is.

- 152 - Coolpolitics

Sophia Twigt houdt van beeld. Ze denkt en communiceert vooral in beeld. Vandaar ook de keuze voor de studie grafisch ontwerp aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Het liefst houdt ze zich bezig met culturele en maatschappijkritische projecten. Dit hoeft zich niet te beperken tot alleen grafisch ontwerp, zolang ze maar kan maken. Daarom houdt ze zich ook bezig met fotografie, illustratie, conceptontwikkeling en het bouwen van mooie objecten voor bijvoorbeeld festivals. Ze maakt dingen vooral met de voorwaarde dat ze het zelf met plezier zou lezen, bezoeken of bekijken.

Daarom maken wij creatieve en inhoudelijke concepten en ideeën die passen bij de wereld waarin we leven. We mixen jongerencultuur, politiek, wetenschap en kunst tot inhoudelijke en creatieve producties, zoals debatten, tv-programma’s en Lowlands University. Voor ons is de belangrijkste vraag daarbij wat we zelf kunnen doen. Het gaat Coolpolitics om inhoudelijke onderwerpen en niet om vrijblijvend vermaak. Op een positieve en creatieve manier willen we jongeren inspireren om de wereld te verbeteren en daar ambitieus in te zijn. Een can do mentaliteit is daarbij voor ons vanzelfsprekend: niets is onmogelijk. Dat betekent ook dat Coolpolitics confronterend kan zijn. We stoken als het nodig is graag het vuurtje op en geloven niet in heilige huisjes.

- 153 - Makers

uitgever Wij geloven dat iedereen maatschappelijk bewust is en een reden heeft te doen wat hij doet. Iedereen heeft een mening over de wereld waarin we leven. Iedereen wil weten hoe het zit. En we worden allemaal wel ergens door geïnspireerd. Toch maakt de traditionele politieke praatcultuur dat weinig mensen echt warm lopen voor maatschappelijke thema’s. En dat vinden wij nou jammer!

COLOFON TEKST (FICTIE) Daphné Dupont-Nivet

- 154 - Coolpolitics

TEKST (FEITEN) Anne van Mourik

GRAFISCH ONTWERP EN ILLUSTRATIES Sophia Twigt EINDREDACTIE Roeland Verhallen Marika Smits Lars Terhorst MET DANK AAN Stefan Verwer Susanne Eskens Ardy Heijnekamp DRUKKERIJ Delta Hage

WEBSITE www.ooknietgelezen.nl www.coolpolitics .nl

- 155 -

WANT WIJ HADDEN HET OOK NIET GELEZEN www.ooknietgelezen.nl