Ebook
één loket voor uw hele scheiding
Wie zijn wij?
Online scheiding
Dit zijn wij . . .
Compleet, snel en goedkoop scheiden
Het Scheidingsloket verzorgt scheidingen door heel
Kiest u voor de Online scheiding van het Scheidingsloket,
Nederland vanuit een aantal lokale vestigingen,
dan bent u verzekerd van een snel en compleet traject
met een centrale juridische afdeling op ons
tegen lage kosten. In het Informatiepakket treft u veel
hoofdkantoor. Hierdoor kunnen wij een hoge
juridische en praktische informatie aan, tevens kunt u met
kwaliteit bieden tegen een laag tarief en zitten wij
het Bevestigingsformulier direct uw scheiding opstarten.
altijd bij u in de buurt met een lokale vestiging. Scheiden met onze Online scheiding Ons team
•
Vast en laag tarief ( 395,- euro per persoon )
Ons team bestaat uit juridische professionals
•
Inclusief Trema-berekening van de alimentatie
die ieder hun eigen specialisatie hebben;
•
Inclusief uitgebreid convenant en ouderschapsplan
zo hebben wij aparte specialisten voor het
•
Ondersteuning van eigen adviseur per mail en telefoon
berekenen van de alimentatie, opstellen van het
•
Kantoor in uw eigen regio
convenant, uitwerken van het ouderschapsplan
•
Unieke 100% annuleringsgarantie
en het opstellen/indienen van het verzoekschrift.
•
Unieke 5 jaar servicegarantie
Hiernaast heeft uw lokale scheidingsadviseur de benodigde kennis en ervaring om u op de juiste
Ons tarief is is inclusief advocaatkosten en BTW, de enige
wijze te begeleiden in het scheidingstraject.
bijkomende kosten zijn het griffiegeld van de Rechtbank en de kosten van de noodzakelijke uittreksels bij de gemeente.
Hoe gaat het in z’n werk? Zo verloop uw traject . . . Online bevestiging
Rechtbank
Om uw scheiding in gang te zetten vult u
Hierna wordt door onze advocaten het verzoekschrift,
online een aantal gegevens in en bevestigt
convenant, ouderschapsplan met andere bijlagen
daarmee het opstarten van de scheiding.
ingediend bij de Rechtbank. Na behandeling door de
Scheidingsformulier Nadat wij uw bevestiging hebben ontvangen, sturen wij u per email het scheidingsformulier toe.
Rechtbank en ondertekening van de Akte van Berusting schrijven wij de scheiding in bij de betreffende gemeente, waarna de scheiding definitief is.
In dit uitgebreide formulier kunt u alle gegevens en keuzes invullen die nodig zijn voor het verdere traject. Alimentatieberekening Op basis van de door u ingevulde gegevens maken onze specialisten een uitgebreide berekening volgens de Trema-norm, dezelfde methode als door de Rechtbank wordt gebruikt. De bedragen uit deze berekening worden in principe in de concepten opgenomen. Convenant en ouderschapsplan
Voordelen Snelle online scheiding voor een vast en laag tarief van € 395,- p.p. Inclusief convenant, ouderschapsplan en berekening alimentatie
Onze juristen stellen op basis van het ingevulde Scheidingsformulier en uitkomsten van de alimentatieberekening de concepten op voor het verzoekschrift, convenant en ouderschapsplan. Deze concepten ontvangt u per mail ter goedkeuring, waarna u via uw scheidingsadviseur een afspraak op kantoor kunt inplannen voor bespreking en ondertekening van de juridische stukken.
100% annuleringsgarantie en 5 jaar servicegarantie
Uitgebreide alimentatieberekening In een scheiding is één van de belangrijkste zaken een beeld te krijgen van de inkomens na echtscheiding: de ene partner wil weten wat hij/zij eventueel aan alimentatie moet betalen en de andere partner wil weten wat hij/zij mogelijk aan alimentatie krijgt. Pas daarna is duidelijk wat de scheiding financieel betekent voor de man, vrouw en kinderen. Als u de scheiding laat regelen door het Scheidingsloket wordt een uitgebreide Trema-berekening gemaakt en heeft u een exact beeld van uw alimentatie en financien na de scheiding.
Gespecialiseerde ondersteuning Als u vragen heeft over bepaalde onderwerpen of te nemen beslissingen, dan kunt u altijd contact opnemen met uw eigen lokale scheidingsadviseur of ons hoofdkantoor. Onze adviseurs zullen u graag helpen om alles te verduidelijken en de te nemen beslissingen met u te bespreken.
100% annuleringsgarantie Omdat er veel kantoren actief zijn in de scheidingsmarkt en u maar bij één kantoor uw scheiding kunt laten regelen, is het van groot belang dat u hierin de juiste keuze maakt. Wij bieden u dan ook een unieke garantie, waardoor u zonder risico het scheidingstraject bij ons kunt opstarten: Indien u na het bevestigen van uw scheiding uiteindelijk toch niet uit elkaar gaat, niet tevreden bent over onze dienstverlening of het niet lukt om de scheiding samen te regelen, dan kunt u tot een maand na de bevestiging het scheidingstraject zonder opgaaf van redenen stopzetten en de bevestiging intrekken. Het door u betaalde bedrag ontvangt u zonder discussie binnen 7 dagen gegarandeerd terug!
5 jaar servicegarantie Indien u kiest voor de Online scheiding van het Scheidingsloket, heeft u na de afronding van de echtscheiding 5 jaar lang recht op gratis:
•
herberekening van de alimentatie;
•
gebruik van vragen-service;
•
aanpassen van uw convenant bij wijzigingen;
•
aanpassen van uw ouderschapsplan bij wijzigingen.
Zo bent u er ook in de toekomst van verzekerd dat bij wijzigingen in uw omstandigheden of die van uw partner de gemaakte afspraken kunnen worden aangepast aan uw actuele situatie!
Tijdsplanning Start traject
Online scheiding Informatiepakket
Week 1
Huiswerk
1 week
Week 2
Alimentatieberekening
1 week
Week 3 Convenant / ouderschapsplan
2 weken
Week 4
Week 5
Bespreking concepten & Ondertekening
Week 6
Traject Rechtbank
Inschrijving gemeente
Einde traject
1 week
1 week
één loket voor uw hele scheiding Hoofdkantoor Korvelplein 182 5025 JX Tilburg Tel: (085) 400 40 40 Fax: (087) 78 42 705
Met professionele en afzonderlijke vestigingen bij u in de regio: Kijk op onze website www.scheidingsLoket.nl voor het dichtstbijzijnde kantoor.
3 lokale scheidingsadviseurs:
Mr. R. (Remo) Roem
Mw. A. (Aislinn) Broeren
Mr. B.A. (Bertus) Elings
www.Scheidingsloket.nl
Certificaat Annuleringsgarantie Het Scheidingsloket doet er alles aan om uw scheiding conform uw wensen te regelen. Mocht u na het ondertekening toch nog uw beslissing willen herzien, dan kunt u gedurende 1 maand na ondertekening het scheidingstraject zonder opgaaf van redenen stopzetten en de bevestiging intrekken. U ontvangt dan het volledige bedrag gegarandeerd binnen 7 dagen terug. Hier sta ik persoonlijk voor in. Dhr. Drs. P. Dinkla
Directie Scheidingsloket BV
[email protected]
Certificaat Servicegarantie Het Scheidingsloket doet er alles aan om uw scheiding conform uw wensen te regelen. U heeft na afronding van uw scheiding 5 jaar lang gratis recht op: • herberekening van de alimentatie; • gebruik van vragen-service; • aanpassen van convenant bij wijzigingen; • aanpassen van ouderschapsplan bij wijzigingen. Hier sta ik persoonlijk voor in.
Dhr. Drs. P. Dinkla
Directie Scheidingsloket BV
[email protected]
Scheiden | wat nu ? Kinderen in de scheiding Praktische tips Ouderlijk gezag Verblijf van de kinderen Co-ouderschap Ouderschapsplan Kinderalimentatie Scheidingsprocedure Boedelverdeling Woning Pensioenverdeling Alimentatie Ondernemer Internationale echtscheidingen
50 vragen over scheiden
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
De juridische en fiscale aspecten van een scheiding
Scheidingsprocedure 1
Hoe verloopt een gezamenlijke scheiding?
3
2
Kan ik scheiden als mijn partner dat niet wil?
4
Boedelverdeling 3
Wat is gemeenschap van goederen?
5
4
Zijn er uitzonderingen op de gemeenschap van goederen?
5
5
Hoe moeten bezittingen en schulden worden verdeeld?
6
6
Wat zijn huwelijkse voorwaarden?
7
Woning 7
Wie mag er in de echtelijke woning blijven wonen?
8
8
Wat gebeurt er met een koop- of huurwoning?
8
9
Hoe zit het met de hypotheekrenteaftrek?
9
10
Tot wanneer zijn we fiscale partners?
10
Pensioenverdeling 11
Wat is ouderdomspensioen?
12
12
Hoe kunnen we het ouderdomspensioen verdelen?
12
13
Wat is partnerpensioen?
13
14
Hoe moet het partnerpensioen worden verdeeld?
13
Alimentatie 15
Is partneralimentatie verplicht?
14
16
Hoe lang moet er partneralimentatie worden betaald?
14
17
Wat is een redelijk bedrag aan partneralimentatie?
15
18
Kan er worden afgeweken van de alimentatieberekening en de wettelijke regeling over partneralimentatie?
16
19
Kan de partneralimentatie later worden gewijzigd?
16
Ondernemer 20
Wat gebeurt er met een eenmanszaak?
18
21
Wat gebeurt er met aandelen van een bv?
19
22
Wat gebeurt er met aandelen in een vof of maatschap?
19
23
Hoe wordt de hoogte van de alimentatie bepaald?
20
Internationale echtscheidingen 24
Kan ik in Nederland scheiden als ik in het buitenland ben getrouwd?
21
25
Is de Nederlandse rechter bevoegd ten aanzien van de alimentatie?
21
1
De positie van kinderen tijdens een scheiding
Kinderen in de scheiding 26
Wat betekent een scheiding voor kinderen?
23
27
Met welke vragen zitten kinderen tijdens de scheiding?
23
28
Worden de kinderen altijd de dupe?
24
29
Moeten wij onze kinderen ook laten meebeslissen?
24
Praktische tips 30
Hoe voorkomen we dat onze kinderen een loyaliteitsprobleem krijgen?
25
31
Hoe betrekken we de school in de scheiding en nieuwe situatie?
25
32
Wanneer kunnen we het beste vertellen over nieuwe partners?
26
33
Hoe kunnen we als (ex-)partners nog goede ouders zijn?
26
34
Hoe kunnen we de kinderen het beste ondersteunen tijdens de scheiding?
27
Ouderlijk gezag 35
Wie neemt na de scheiding de beslissingen over de kinderen?
29
Verblijf van de kinderen 36
Bij wie gaan de kinderen wonen?
30
37
Mag een kind van twaalf jaar of ouder zelf kiezen?
31
38
Is een omgangsregeling verplicht?
31
39
Wat is een goede omgangsregeling?
32
Co-ouderschap 40
Wat is co-ouderschap?
33
41
Wanneer heeft co-ouderschap een goede kans van slagen?
33
42
Hoe worden de kosten verdeeld bij co-ouderschap?
34
Ouderschapsplan 43
Wat is een ouderschapsplan?
35
44
Wat als het ouderschapsplan niet wordt nagekomen door een van de ouders?
36
Kinderalimentatie 45
Is kinderalimentatie verplicht?
37
46
Wat is een redelijk bedrag aan kinderalimentatie?
37
47
Hoe lang moet kinderalimentatie worden betaald?
39
48
Kan de kinderalimentatie later worden gewijzigd?
39
49
Wat als de kinderalimentatie niet wordt betaald?
40
2
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
1
Hoe verloopt een gezamenlijke scheiding? Een gemeenschappelijke scheiding is geschikt voor iedereen die bereid is ook juist in de moeilijke periode van scheiden met elkaar te blijven overleggen. De wil moet aanwezig zijn om samen tot een oplossing te komen, maar u hoeft het nog niet over alles eens te zijn. Wilt u liever niet scheiden, maar accepteert u de scheiding en wilt u samen de gevolgen daarvan regelen, dan kan ook een gezamenlijk traject gevolgd worden. Samen met een scheidingsadviseur worden de zaken rondom de scheiding in onderling overleg geregeld. In tegenstelling tot een procedure waarbij ieder een
heel lang. Daarnaast zijn er hoge kosten als u beiden
eigen advocaat heeft komt u niet lijnrecht tegenover
één advocaat neemt en vooral als de advocaten, of één
elkaar te staan, wat escalerend kan werken, maar regelt u
van hen, een vechtadvocaat is en geen mediator.
samen uw scheiding. Een scheiding op gemeenschappelijk verzoek is goedkoper, kan vaak sneller afgehandeld
Een gezamenlijke scheiding is eenvoudiger. Het
worden en de afspraken die door de echtgenoten gemaakt
meeste werk is al in het voortraject gedaan, tijdens de
zijn, worden over het algemeen beter nagekomen.
diverse besprekingen. Tijdens de onderhandelingen
Indien er kinderen ouder dan twaalf jaar zijn, kan het
kunt u geven en nemen en tot betere oplossingen
traject bij de rechtbank wel wat langer duren, omdat er
komen in uw individuele situatie, in plaats van
eerst een kinderverhoor zou kunnen plaatsvinden.
de standaardoplossing van de rechtbank.
Dit kinderverhoor zou er echter ook zijn bij een scheiding
De afspraken die u in onderling overleg heeft gemaakt,
op eenzijdig verzoek. In vrijwel alle gevallen duurt een
worden door de scheidingsadviseur vastgelegd in het
gezamenlijke scheiding korter dan een eenzijdig verzoek.
echtscheidingsconvenant en/of het ouderschapsplan.
Bij een eenzijdig verzoek is het eerst wachten op het
De advocaat stuurt uw gezamenlijke verzoekschrift,
verweer, vervolgens de mondelinge behandeling, wellicht
vergezeld van het echtscheidingsconvenant en/of het
een tussenbeschikking, soms een hoger beroep of een
ouderschapsplan (indien partners minderjarige kinderen
nader onderzoek van de rechtbank. Vooral de verdeling
hebben), naar de rechtbank. Er vindt in beginsel geen zitting
van de gemeenschap van goederen duurt doorgaans
plaats. De rechter zal dan ook de scheiding uitspreken,
3
zonder u of uw echtgeno(o)t(e) om nadere toelichting te
het voeren van gesprekken tussen (ex-)echtgenoten
vragen. De rechter neemt de afspraken uit het convenant in
niemand wordt ondergesneeuwd. De scheidingsadviseur
de echtscheidingsbeschikking op. Op deze manier krijgen de
begeleidt als neutrale doch wel betrokken derde het
afspraken kracht van vonnis en kunnen ze ook meteen ten
proces van overleg en onderhandeling tussen de partners
uitvoer worden gelegd. Een ander belangrijk vo ordeel van
en bevordert een goede communicatie. Tijdens de
een gezamenlijke scheiding is dat u blijft communiceren met
gesprekken kan desgewenst aandacht worden gegeven
elkaar en dat de kans op escalaties sterk wordt verminderd.
aan de reden van de scheiding en de emotionele
Dit is met name heel belangrijk als er kinderen zijn.
aspecten van de scheiding. Indien de partners voldoende informatie hebben over de motieven van degene die
Na de scheiding blijft u de ouders van de kinderen en er
de scheiding wil, de oorzaak daarvan en ieders aandeel
zullen zich nog dikwijls situaties voordoen waarbij een
daarin, komt het acceptatieproces beter op gang. Dit
goed contact met elkaar nodig is. De scheidingsadviseur
vereenvoudigt de gesprekken en onderhandelingen met
met wie u gesprekken voert, coördineert de hele
de partners over de afwikkeling van de scheiding.
scheiding. De scheidingsadviseur heeft ervaring met
2
Kan ik scheiden als mijn partner dat niet wil? In de wet staat dat er voor een scheiding sprake moet zijn van een duurzame ontwrichting van het huwelijk. Duurzame ontwrichting is de enige reden die de wet geeft voor een scheiding. Er is sprake van duurzame ontwrichting als de verhouding
de partners aangeeft niet meer met de ander te kunnen of
binnen het huwelijk zo moeilijk is geworden, dat het niet
willen samenleven, dat dit voldoende is voor een scheiding.
mogelijk is om nog langer bij elkaar te blijven. De rechter is degene die aan de hand van objectieve maatstaven moet
Indien uw echtgeno(o)t(e) niet wil scheiden of u niet met
beslissen of hiervan sprake is. Voor een scheiding moet u
elkaar kunt overleggen, is een scheiding op gezamenlijk
dus altijd naar de rechter. De rechter komt betrekkelijk snel
verzoek in uw geval niet aan de orde.
tot het oordeel dat er sprake is van bedoelde ontwrichting
U wordt dan geadviseerd om naar een advocaat te gaan.
en in de praktijk komt het er dan ook op neer dat, als een van
4
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
3
Wat is gemeenschap van goederen? Als u geen huwelijkse voorwaarden heeft, dan bent u automatisch in gemeenschap van goederen gehuwd. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden van de echtgenoten gemeenschappelijk zijn. Als u dit niet wilt, dan kunt u voorafgaand aan
Zowel de goederen en schulden die ieder van de
of tijdens het huwelijk afwijkende afspraken
echtgenoten heeft bij de aanvang van het huwelijk
maken over vermogen en inkomen.
als de goederen en schulden die ieder van de echtgenoten tijdens het huwelijk verkrijgt. Ook
Deze afspraken noemt men ook wel huwelijkse
al staat een auto of huis op naam van een van de
voorwaarden. De meeste mensen trouwen in gemeenschap
echtgenoten, beiden zijn eigenaar, ieder voor de helft.
van goederen. Hoofdregel is dan dat alle goederen en schulden in de gemeenschap van goederen vallen.
4
Zijn er uitzonderingen op de gemeenschap van goederen? Ja, er zijn een aantal uitzonderingen. Goederen en schulden die niet in de
erfenissen, schenkingen of giften, zoals successie- of
gemeenschap van goederen vallen zijn:
schenkingsrechten, vallen niet in de gemeenschap van goederen.
Een erfenis, schenking of gift valt niet in de gemeenschap van goederen als er een uitsluitings-
Verknochte goederen en schulden zijn goederen en
clausule van toepassing is waarbij is bepaald dat de
schulden die op bijzondere wijze zijn verbonden aan u of
erfenis, schenking of gift niet in de gemeenschap van
aan uw echtgeno(o)t(e). Bij verknochtheid kan worden
goederen valt. Schulden die samenhangen met deze
gedacht aan onder meer een ontslagvergoeding,
5
een letselschadevergoeding, smartengeld, een uitkering
voorwaarden voor verknochtheid. De Hoge Raad wilt
wegens arbeidsongeschiktheid, een
voorkomen dat mensen zich op het standpunt stellen
invaliditeitspensioen, alimentatie-aanspraken uit een
dat (bijna) alle bezittingen en schulden verknocht zijn.
eerdere scheiding en goodwill. Schulden die samenhangen met verknochte goederen vallen soms
Het recht op vestiging van vruchtgebruik en het
niet in de gemeenschap van goederen, zoals
vruchtgebruik zelf vallen niet in de gemeenschap van
bijvoorbeeld een verplichting tot het betalen van
goederen. Het vruchtgebruik is het recht om gebruik te
alimentatie uit een eerdere scheiding.
maken van goederen die aan een ander toebehoren en daarvan de vruchten te genieten. Volgens het erfrecht
Als er sprake is van verknochte goederen of schulden zal
heeft de langstlevende echtgeno(o)t(e) het recht om, als
er nader moeten worden uitgezocht of het goed of de
dat voor zijn of haar verzorging nodig is, het
schuld in de gemeenschap van goederen valt en of de
vruchtgebruik te vestigen op de woning, inboedel en
ander aanspraak kan maken op de helft van de waarde
andere tot de nalatenschap behorende goederen.
daarvan. De Hoge Raad stelt strenge eisen aan de
5
Hoe moeten bezittingen en schulden worden verdeeld? Ieder van de partners heeft na de scheiding recht op de helft van de (waarde van) de huwelijksgoederengemeenschap. Het gaat om de waarde in het economische verkeer (verkoopwaarde) op het moment dat u de goederen en schulden verdeelt. Indien u de verdeling van de gemeenschap van goederen
In onderling overleg kunnen de partners van de verdeling
in onderling overleg wilt regelen, dan wordt dat vastgelegd
‘ieder voor de helft’ afwijken. Dit kan bij huwelijkse
in het echtscheidingsconvenant, de overeenkomst die
voorwaarden of bij een echtscheidingsconvenant. Als de
door de scheidingsadviseur wordt opgesteld waarin
verdeling wordt vastgesteld in het echtscheidingsconvenant
de afspraken over de gevolgen van de scheiding staan.
en de een ontvangt aan waarde meer dan de ander,
U kunt ook kiezen voor het maken van twee lijsten,
dan is het in beginsel een geldige verdeling. Echter, de
waaruit blijkt wat de een krijgt en wat de ander krijgt.
Belastingdienst kan deze verdeling aanmerken als een schenking, waarover schenkbelasting betaald moeten
Het gaat niet alleen om de inboedel, maar ook om de
worden. Dit is slechts anders als de ongelijke verdeling
verdeling van alle goederen en schulden. Het is niet de
zijn grondslag vindt in de voldoening aan een natuurlijke
bedoeling dat op deze verdelingslijsten goederen en
verbintenis door de ene echtgeno(o)t(e) ten behoeve van
schulden van de gemeenschap van goederen worden
de andere echtgeno(o)t(e) of als de ongelijke verdeling
verrekend met alimentatie of pensioen. Indien de
beschouwd moet worden als een afkoop van alimentatie.
echtgenoten kiezen voor het maken van verdelingslijsten,
Een natuurlijke verbintenis bestaat onder meer wanneer
is het belangrijk om duidelijke lijsten te maken. In de
iemand jegens een ander een dringende morele verplichting
toekomst kan dan door de andere (ex-)echtgeno(o)t(e)
heeft van zodanige aard, dat naleving daarvan, ofschoon
niet gesteld worden dat een bepaald goed of schuld
rechtens niet afdwingbaar, naar maatschappelijke
nog niet in de verdeling is betrokken. Kan niet bewezen
opvattingen als een voldoening van een aan die ander
worden dat een bepaald goed tijdens de scheiding
toekomende prestatie moet worden aangemerkt.
in de verdeling is betrokken, dan moet dat alsnog worden verdeeld en heeft ieder recht op de helft van de waarde. Uiteraard geldt hetzelfde voor de schulden.
6
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
Schenkingen dienen tijdig na ontvangst van de schenking
verborgen worden gehouden. Indien een echtgeno(o)t(e)
te worden gemeld bij de Belastingdienst. Het is de
goederen opzettelijk heeft verzwegen, heeft zoekgemaakt
bedoeling dat de echtgenoten alle goederen en schulden
of verborgen heeft gehouden dan komt volgens de
samen in kaart brengen en elkaar volledig inzage geven
wet dat goed als sanctie volledig aan de ander toe of
in alle financiële stukken en dat geen goederen en
de waarde van het goed wordt geheel vergoed.
schulden opzettelijk worden verzwegen, zoekgemaakt of
6
Wat zijn huwelijkse voorwaarden? In het geval van zogenaamde ‘koude uitsluiting’ wordt er helemaal geen gemeenschap aangegaan, er worden door de huwelijkse voorwaarden helemaal geen bezittingen gemeenschappelijk. Soms wordt er een beperkte gemeenschap afgesproken, bijvoorbeeld voor de inboedel of de echtelijke woning. In dat geval wordt alleen de inboedel of de woning gemeenschappelijk eigendom. Bij een scheiding met huwelijkse voorwaarden is een
alle bezittingen van de ene partner, dan kan het zo zijn
belangrijke vraag of er iets is afgesproken over inkomen
dat de andere partner op grond van een verrekenbeding
dat tijdens het huwelijk is verdiend, maar dat niet is
weliswaar geen aanspraak kan maken op de bezittingen
opgegaan aan de kosten van de huishouding. Vaak staat er
zelf, maar wel op een deel van de waarde daarvan.
dat het overgespaarde inkomen moet worden verrekend, dit is een verrekenbeding. In de tekst van de huwelijkse
In het geval van huwelijkse voorwaarden kan niet in
voorwaarden staat de term ‘verrekenbeding’ vaak niet
algemene bewoordingen worden uitgelegd hoe de
letterlijk opgenomen en staat de verrekenafspraak niet
bezittingen en schulden moeten worden verdeeld.
altijd duidelijk verwoord. Zeker als er sprake is van koude uitsluiting komt het in de praktijk voor dat het
Dit hangt af van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden
verrekenbeding wordt vergeten. Dit kan een van de
en of er tijdens het huwelijk gemeenschappelijke
partners veel geld kosten. Ook kan er in de huwelijkse
bezittingen zijn verkregen en/of gemeenschappelijke
voorwaarden een zogenaamd ‘finaal verrekenbeding’ staan
schulden zijn ontstaan. Er bestaan heel veel
opgenomen, bijvoorbeeld de afspraak dat er in geval van
verschillende soorten huwelijkse voorwaarden. De
een scheiding moet worden afgerekend alsof de partners
notaris kan gevraagd worden op welke manier uw
in gemeenschap van goederen waren getrouwd. Zijn
bezittingen en schulden moeten worden verdeeld.
7
7
Wie mag er in de echtelijke woning blijven wonen? Wie in de echtelijke woning mag blijven wonen hangt af van de afspraken die de partners samen maken.
8
Is de woning een huurwoning of gemeenschappelijk
gevallen lukt het beide partners die een gezamenlijke
eigendom, dan hebben allebei de partners evenveel
scheiding hebben aangevraagd, om hier in onderling
recht om in de woning te blijven wonen. Meestal
overleg afspraken over te maken. Het is raadzaam
wordt er afgesproken dat een van de partners in de
om af te spreken hoe lang diegene in de woning mag
echtelijke woning mag blijven wonen. In de meeste
blijven wonen en hoe de kosten worden verdeeld.
Wat gebeurt er met de koop- of huurwoning? Heeft u een koopwoning en bent u getrouwd in gemeenschap van goederen en zijn er geen privé vermogens, dan bent u samen eigenaar van de woning. Het maakt niet uit op wiens naam de woning staat. In geval van huwelijkse voorwaarden moet aan de hand van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden worden bepaald van wie de woning is. De echtelijke woning kan worden verkocht en
moet u overeenstemming bereiken over de waarde van
de opbrengst kan gedeeld worden. In het geval
de woning. Komt u samen niet tot overeenstemming over
er aan de hypotheek een overeenkomst van
de waarde van de echtelijke woning, dan adviseren wij u
levensverzekering is gekoppeld, dan kan hierin kapitaal
gezamenlijk een makelaar opdracht te geven tot taxatie.
zijn opgebouwd dat vrij valt nadat de hypotheek is afgelost uit de verkoopopbrengst van de woning. De
U kunt er ook voor kiezen om de verdeling van de echtelijke
afkoopwaarde van deze polis kan worden gedeeld.
woning en de hypotheek uit te stellen. De echtelijke woning en de hypothecaire geldlening blijven in een dergelijk geval
8
Een andere mogelijkheid is dat een van u de echtelijke
gemeenschappelijk bezit. Voor deze mogelijkheid kan
woning overneemt en de ander uitkoopt. In dat geval
gekozen worden als de echtgeno(o)t(e) die in de echtelijke
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
woning blijft wonen niet voldoende geld heeft en geen of
financiële afrekening uitgegaan van de waarden van deze
niet voldoende hypotheek kan krijgen om de ander uit te
vermogensbestanddelen op dat moment, tenzij hierover
kopen. Het onverdeeld laten van de woning heeft een aantal
in onderling overleg andere afspraken worden gemaakt.
gevolgen. Een van de gevolgen is dat ieder van u hoofdelijk aansprakelijk blijft voor de schuld. U bent namelijk destijds
In het geval van een huurwoning is de echtgeno(o)t(e)
beiden de hypothecaire geldlening aangegaan. Een ander
die de huurovereenkomst niet zelf heeft ondertekend
gevolg is dat een van u beiden altijd aan de rechtbank kan
automatisch medehuurder. Als medehuurder bent u naast
vragen om de woning alsnog te verdelen. De hoofdregel
de huurder ook volledig aansprakelijk voor het nakomen
daarbij is dat wanneer een van u om verdeling verzoekt,
van de verplichtingen uit de huurovereenkomst. Bij
deze vordering in beginsel wordt toegewezen, tenzij dit door
een scheiding zal er dus een afspraak gemaakt moeten
bijzondere omstandigheden voor de ander onevenredig veel
worden over de vraag wie de woning blijft bewonen. In
nadeel met zich meebrengt. Op het moment dat u op een
het echtscheidingsconvenant kan worden opgenomen
in de toekomst gelegen datum overgaat tot verdeling van
aan wie het huurrecht van de woning wordt toebedeeld.
de echtelijke woning en de hypotheekschuld, wordt voor de
9
Hoe zit het met de hypotheekrenteaftrek? Regelmatig veranderen de regels voor de aftrek van hypotheekrente. Deze nieuwe regels zijn dan niet alleen van toepassing bij het afsluiten van nieuwe hypotheken, maar ook bij het overnemen van de woning indien de partners in gemeenschap van goederen zijn gehuwd en gaan scheiden. In geval van een scheiding en een gemeenschappelijke
gelden de nieuwe regels van de hypotheekrente.
eigen woning zijn er verschillende mogelijkheden. De Belastingdienst ziet de bestaande hypotheekschuld Een van de partners kan de woning overnemen
voor de helft als schuld van de ene partner en voor de
en de andere partner uitkopen of de woning kan
helft van de andere partner. Neemt de ene partner de helft
worden verkocht. Soms kiezen (ex-)partners ervoor
van een schuld van de andere partner over dan wordt dit
dat de woning vooralsnog gemeenschappelijk blijft
aangemerkt als een nieuwe hypotheekschuld voor de
en dat de woning pas later wordt verdeeld.
overnemende partner. Om voor hypotheekrenteaftrek in aanmerking te komen zal de partner die de halve bestaande
De eigenwoningregeling
hypotheekschuld overneemt met de kredietverstrekker een
Als sprake is van een eigen woning, dan moet een
annuïtair aflossingsschema moeten overeenkomen voor
percentage van de WOZ-waarde (in principe 0,6%),
deze helft van de schuld. De rente op deze hypotheekschuld
het eigenwoningforfait, worden aangegeven in box 1,
is maximaal 30 jaar aftrekbaar. Wie de hypotheekrente
maar de rente van schulden, kosten van geldlening
vóór de scheiding in de aangifte heeft afgetrokken (dat
en de periodieke erfpachtbetalingen mogen in aftrek
was ter vrije keuze van partners) is daarbij niet van belang,
worden gebracht. Dat levert dan een aftrekpost op.
ieder der partners “bezat” de helft van de schuld door het bestaan van de goederengemeenschap en dat is
Uitkoop
doorslaggevend voor de dertigjaarstermijn. Voor de halve
In geval van uitkoop sluit de partner die de woning
schuld die de overne(e)m(st)er al had, worden de jaren sinds
overneemt vaak een extra lening af om van de ander
het bestaan van de schuld van de 30 jaar afgetrokken.
zijn of haar aandeel in de woning te kunnen overnemen. Voor het afsluiten van de extra hypotheeklening
Werd vóór 1 januari 2013 nogal eens overeengekomen
9
dat de overne(e)m(st)er het bedrag schuldig bleef aan
die in het huis blijft wonen moet dit als ontvangen
de verkopende (ex-)partner, dan gaat dit vanaf 1 januari
alimentatie aangeven. Zodra de vertrokken echtgeno(o)t(e)
2013 problemen geven met de renteaftrek. Dit zal
een nieuwe woning koopt, dan valt ook deze onder
immers meestal geen schuld zijn die tenminste annuïtair
de eigenwoningregeling en kan ook de rente van deze
wordt afgelost. Wil de overne(e)m(st)er renteaftrek
nieuwe woning fiscaal in aftrek worden genomen, mits
claimen, dan zal het schuldig gebleven bedrag moeten
deze daadwerkelijk als eigen woning wordt bewoond.
worden omgezet in een lening bij de (ex-)partner die aan de voorwaarden voor renteaftrek voldoet.
Na afloop van de scheidingstermijn valt het aandeel van de woning en van de bestaande hypothecaire
Onverdeeld laten
geldlening van de vertrokken (ex-)echtgeno(o)t(e)
Soms komen de (ex-)partners overeen om de woning
niet langer in box 1, maar in box 3.
nog niet te verdelen of blijft hij onverdeeld omdat hij niet verkocht kan worden. De woning blijft gemeenschappelijk
Vanaf dit moment is de hypotheekrente niet langer
eigendom, terwijl een van de partners in de voormalige
fiscaal aftrekbaar en wordt het eigenwoningforfait
echtelijke woning blijft wonen en de andere partner
niet langer in aanmerking genomen. De (ex-)partner
de woning verlaat. De woningverlater moet toch nog
die de woning heeft verlaten kan wel de helft van het
gedurende twee jaar (24 maanden, de scheidingstermijn)
eigenwoningforfait als alimentatie aftrekken. De (ex-)
het eigenwoningforfait aangeven en mag de door hem of
partner die in de woning is blijven wonen geeft de helft
haar betaalde hypotheekrente (maximaal 50% zodra hij
van het eigenwoningforfait op als ontvangen alimentatie.
de woning heeft verlaten) aftrekken in box 1. Verlaat ook de andere echtgeno(o)t(e) de voormalige woning binnen
Bijleenregeling
deze twee jaar en wordt de woning leeg te koop gezet,
De bijleenregeling speelt ook een rol bij de overname
dan wordt de scheidingstermijn omgezet in de termijn van
van de halve woning. Ingevolge deze regeling is bij
de verhuisregeling (de woning blijft dan een eigen woning
de aankoop van een nieuwe woning de gerealiseerde
als hij -de belastingplichtige- in de afgelopen drie jaar als
overwaarde op de oude woning niet te financieren met een
eigen woning ter beschikking stond). De verhuistermijn
eigenwoningschuld met renteaftrek. Tot het bedrag van
begint voor degene die de woning heeft verlaten dan te
deze overwaarde valt een eventuele financiering in box 3.
lopen op het moment dat hij uit het huis is vertrokken.
Zolang de oude echtelijke woning niet is verkocht hoeft
Voor de andere echtgeno(o)t(e), die dus eerst in het huis
bij de aankoop van een nieuwe woning de bijleenregeling
is blijven wonen, begint de verhuistermijn pas op het
nog niet toegepast te worden. Maar zodra de oude woning
moment dat hij het huis werkelijk leeg te koop zet. De
is verkocht of door het verloop van de scheidings- of
verhuistermijn kan dus op verschillende tijdstippen eindigen.
verhuistermijn naar box 3 verhuist, moet de schuld voor de nieuwe woning opnieuw worden beoordeeld.
10
Wie niet meer in het huis woont, mag het halve
Het kan zijn dat een deel van die schuld dan naar box 3
eigenwoningforfait als alimentatie aftrekken en degene
verhuist en dat de rente dan niet meer aftrekbaar is.
Tot wanneer zijn we fiscale partners? Tijdens het huwelijk bent u fiscale partners. Zodra u niet meer op hetzelfde adres staat ingeschreven bij de gemeente en er is een verzoekschrift tot echtscheiding ingediend bij de rechtbank, dan bent u geen fiscale partners meer.
10
Dit betekent dus dat zolang u niet meer samenwoont, maar
de rechtbank of u nog op hetzelfde adres bij de gemeente
er nog geen verzoekschrift tot echtscheiding is ingediend bij
staat geregistreerd, u nog wel fiscale partners bent.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
Het kan voordelig zijn om als fiscale partners aangemerkt te
Dit kan ook als u slechts voor een deel van dat jaar fiscale
worden, omdat u dan bepaalde inkomsten en aftrekposten
partners was. Dan mag u bij bepaalde inkomsten en
onderling mag verdelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan
aftrekposten in onderling overleg kiezen wie welk deel
de hypotheekrenteaftrek. U mag in het jaar waarin u de
van die inkomsten of aftrekposten aangeeft of aftrekt.
scheiding aanvraagt samen met uw echtgeno(o)t(e) kiezen om het hele jaar als fiscale partners te worden beschouwd.
11
11
Wat is ouderdomspensioen? Het ouderdomspensioen is de uitkering waarop recht bestaat vanaf het bereiken van een bepaalde leeftijd.
12
Dit was vroeger de 65-jarige leeftijd, maar wordt opgerekt
uitkering die vanaf de pensioendatum levenslang
naar de 68-jarige leeftijd. Het gaat om een maandelijkse
aan de pensioengerechtigde wordt uitgekeerd.
Hoe kunnen we het ouderdomspensioen verdelen? Volgens de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wet VPS) wordt het ouderdomspensioen als volgt verdeeld (de wet spreekt over ‘verevening’): iedere echtgeno(o)t(e) heeft recht op de helft van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen. Dit betekent dat volgens de wet het ouderdomspensioen
Van deze wettelijke regeling kan worden afgeweken bij
dat is opgebouwd vóór en na het huwelijk niet wordt
huwelijkse voorwaarden of een echtscheidingsconvenant.
verdeeld. Kleine ouderdomspensioenen worden
Binnen twee jaar na de scheiding moet in dat geval
volgens deze regeling niet verdeeld. In de wet is namelijk
naar iedere pensioenuitvoerder een kopie van het
een ondergrens opgenomen van enkele honderden
echtscheidingsconvenant gestuurd worden dat door een
euro’s. De ondergrens wordt jaarlijks geïndexeerd.
advocaat is ondertekend. De partners kunnen afspreken dat de tijdens het huwelijk opgebouwde pensioenrechten
Indien de scheiding binnen twee jaar wordt gemeld
helemaal niet worden gedeeld of dat niet ieder de helft
aan alle pensioenuitvoerders, dan betalen de
krijgt, maar de ene partner bijvoorbeeld 60% en de andere
pensioenuitvoerders rechtstreeks aan iedere (ex-)
partner 40%. Er mag alleen gekozen worden voor een
partner zijn of haar aandeel in het opgebouwde
afwijkend percentage voor zover het laagste aandeel niet
ouderdomspensioen uit en bent u niet meer afhankelijk
onder de grens van de zogenaamde kleine pensioenen
van de medewerking van uw (ex-)partner in de toekomst.
valt. Het is ook mogelijk om te kiezen voor een afwijkende periode. Zo kan er bijvoorbeeld voor gekozen worden dat
12
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
13
ook (een deel van) de jaren voorafgaand aan het huwelijk
heeft op een deel van het ouderdomspensioen en diens
meetellen. Ook kan er gekozen worden voor een kortere
recht op partnerpensioen, omgezet in een eigen recht
periode dan de duur van het huwelijk, bijvoorbeeld de
op ouderdomspensioen. Conversie kan alleen indien
periode vanaf het moment dat het eerste kind is geboren
beide partners en de pensioenuitvoerder(s) hiermee
tot de datum van de scheiding. Een andere mogelijkheid
instemmen. Indien u kiest voor conversie, wordt u
is conversie. In geval van conversie worden aanspraken
aangeraden te overleggen over de mogelijkheden
die de partner die niet zelf het pensioen heeft opgebouwd
en beperkingen met uw pensioenuitvoerder(s).
Wat is partnerpensioen? Bijzonder partnerpensioen (ook wel bijzonder nabestaandenpensioen genoemd) is de uitkering aan de ex-partner bij overlijden van de andere ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd.
14
Tijdens het huwelijk wordt er gesproken over opbouw
Na de scheiding spreekt men over
van ‘partnerpensioen’.
‘bijzonder partnerpensioen’.
Hoe moet het partnerpensioen worden verdeeld? Na de scheiding krijgt de ex-partner zelf een aanspraak op de pensioenuitvoerder(s) bij wie de andere ex-partner partnerpensioen heeft opgebouwd. Het recht op het bijzondere partnerpensioen is na
De afwijkende afspraken zijn alleen geldig als de
scheiding een recht van de ex-partner die het
pensioenuitvoerder(s) de afwijkende afspraken schriftelijk
pensioen niet zelf heeft opgebouwd en niet langer
hebben geaccepteerd, inclusief het dekken van het
een recht van de andere ex-partner die het pensioen
eventueel afwijkende risico, dan wel het niveau van de
heeft opgebouwd. Partnerpensioen kan worden
uitkering aan te passen. Het is niet voldoende dat er wordt
opgebouwd op opbouwbasis of op risicobasis.
afgesproken dat er geen aanspraak wordt gemaakt op het bijzonder partnerpensioen dat door de ander is opgebouwd,
Er bestaat alleen recht op bijzonder partnerpensioen
maar dat er daadwerkelijk wordt afgezien van het recht
wanneer de pensioenregeling voorziet in een
op partnerpensioen of een deel daarvan. De partner die
partnerpensioen op opbouwbasis. Bij de pensioenuitvoerder
het pensioen niet zelf heeft opgebouwd, kan afzien van
kunt u navragen of het partnerpensioen is opgebouwd
het recht op bijzonder partnerpensioen of de hoogte
op risicobasis of op opbouwbasis. Is er sprake van een
van de aanspraak kan anders worden afgesproken. Het
partnerpensioen op opbouwbasis, dan is volgens de wet
is raadzaam om aan de pensioenuitvoerder(s) te vragen
al het opgebouwde partnerpensioen vanaf de datum
om een schriftelijke verklaring, zowel met betrekking
van opbouw van het partnerpensioen tot de datum van
tot de instemming met de afwijkende afspraken als met
de scheiding voor de ex-partner, tenzij er sprake was
betrekking tot het dekken van het eventueel afwijkende
van een andere eerdere (ex-)partner die aanspraak kan
risico of het niveau van de uitkering aan te passen.
maken op een deel van het bijzonder partnerpensioen.
Indien expliciet afstand wordt gedaan van het bijzonder partnerpensioen, dan zal opgebouwd partnerpensioen
Er kan worden afgeweken van de wettelijke
aanwassen bij het ouderdomspensioen van de partner
regeling van het bijzonder partnerpensioen bij een
die het heeft opgebouwd of worden bestemd voor
echtscheidingsconvenant of bij huwelijkse voorwaarden.
een eventuele (toekomstige) nieuwe partner.
13
15
Is partneralimentatie verplicht? De wettelijke regeling is dat er na de scheiding partneralimentatie moet worden betaald wanneer de ene partner een bijdrage in het levensonderhoud nodig heeft (behoefte) en de ander voldoende financiële ruimte heeft om deze bijdrage te betalen (draagkracht). Als het tijdens het huwelijk zo was dat de ene
de rechtbank voor de hoogte van de partneralimentatie.
echtgeno(o)t(e) meer verdiende dan de ander, dan betekent dit vaak dat er ook na de scheiding een
Ook nadat deze berekening is gemaakt kunnen de
verplichting blijft bestaan om de ander te onderhouden.
partners alsnog besluiten hiervan af te wijken door meer of minder partneralimentatie af te spreken, een
De partners kunnen in onderling overleg afspraken maken
bepaalde periode meer of minder partneralimentatie
of er partneralimentatie moet worden betaald en hoeveel.
te betalen, de partneralimentatie langer of korter te
Lukt het niet om hierover afspraken te maken, dan kan de
betalen dan de wettelijke termijnen, af te zien van
scheidingsadviseur gevraagd worden een berekening te
partneralimentatie of de partneralimentatie af te kopen.
maken. Daarbij gaat de adviseur uit van de richtlijnen van
16
Hoe lang moet er partneralimentatie worden betaald? Heeft uw huwelijk korter geduurd dan vijf jaar en zijn er uit uw huwelijk geen kinderen geboren, dan is de wettelijke duur van de alimentatieplicht gelijk aan die van het huwelijk.
14
In alle andere gevallen is de duur van de alimentatieplicht
stand van de gemeente, dus vanaf de dag dat de scheiding
twaalf jaar. De termijn begint te lopen vanaf de datum
tot stand is gekomen. In onderling overleg kan van
waarop de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank
deze regels worden afgeweken. U en uw (ex-)partner
wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke
kunnen kiezen voor een kortere of langere termijn.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
Zijn er geen afwijkende afspraken tussen de partners
samenleving als bedoeld in deze wettelijke regeling worden
gemaakt, dan eindigt de verplichting tot het betalen van
strenge eisen gesteld. Alleen samenwonen in één huis is
partneralimentatie in beginsel na twaalf jaar of nadat een
hiervoor niet voldoende. Doet een van deze situaties zich
periode gelijk aan de duur van het huwelijk is verstreken.
voor, dan eindigt de alimentatieverplichting automatisch.
De (ex-)partner die alimentatie ontvangt kan de rechter
Ten slotte kan het ook zo zijn dat de (ex-)partner die
vragen om verlenging van de periode dat alimentatie
de alimentatie ontvangt geen behoefte meer heeft (de
moet worden betaald (langer dan twaalf jaar of
partneralimentatie niet meer nodig heeft) of dat de (ex-)
een periode gelijk aan de duur van het huwelijk) als
partner die de alimentatie betaalt geen draagkracht
beëindiging van zo ingrijpende aard is dat deze naar
meer heeft (de alimentatie niet langer kan betalen). In
maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan
dergelijke gevallen kunnen de (ex-)partners in onderling
worden gevergd. Dit verzoek moet uiterlijk binnen drie
overleg de partneralimentatie beëindigen of het bedrag
maanden nadat de wettelijke alimentatieverplichting
aan partneralimentatie wijzigen. Lukt het niet om hierover
is geëindigd, worden ingediend bij de rechtbank.
overeenstemming te bereiken, dan kan de rechtbank worden verzocht de partneralimentatie te wijzigen. Het is
Aan de verplichting tot betaling komt niet alleen een einde
raadzaam om dit in een schriftelijke overeenkomst vast te
door het verstrijken van de termijn voor de duur van de
leggen. Zolang er geen overeenkomst is tot wijziging van de
alimentatieverplichting, maar ook doordat de (ex-)partner
partneralimentatie en de rechtbank nog geen ander bedrag
die alimentatie ontvangt of de (ex-)partner die alimentatie
aan alimentatie heeft vastgesteld, dan gelden de eerder
betaalt overlijdt, of de ontvanger van partneralimentatie
gemaakte afspraken of de eerdere alimentatievaststelling
huwt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat
van de rechtbank. De alimentatieverplichting eindigt niet
samenwonen met een ander als waren zij gehuwd of als
automatisch als er geen behoefte of draagkracht meer is.
hadden zij hun partnerschap laten registreren. Aan de
17
Wat is een redelijk bedrag aan partneralimentatie? Het bedrag dat redelijk is hangt af van de individuele omstandigheden, zoals de vraag wat het welvaartsniveau was tijdens het huwelijk, of de partner die partneralimentatie vraagt zelf (redelijkerwijs) inkomen verdient of kan verdienen en wat de andere partner kan betalen. Volgens de wettelijke regeling moet eerst kinderalimentatie
maken, dan kan een berekening van de partneralimentatie
berekend worden en daarna gekeken worden of er nog
worden gemaakt volgens de methode van de Rechtbank.
draagkracht is om partneralimentatie te betalen. Als er behoefte aan partneralimentatie bestaat, De partners kunnen in onderling overleg afspraken
wordt onderzocht of, en zo ja, hoeveel de ander kan
maken over de hoogte van de partneralimentatie. Voor
betalen. Om dit te bepalen wordt er een zogenaamde
de partner met het laagste inkomen kan in kaart worden
‘draagkrachtberekening’ gemaakt, waarbij rekening
gebracht hoeveel geld nodig is voor de kosten van
wordt gehouden met het inkomen, de belasting en
levensonderhoud na de scheiding om na te gaan of deze
sociale heffingen die hiervan ingehouden worden en
partner geld tekort komt en hoeveel er aangevuld moet
daarnaast alle vaste lasten die volgens de geldende
worden. Vervolgens kan gekeken worden of de ander dit
normen voor gaan op het betalen van alimentatie.
kan en wil aanvullen. Lukt het niet om hierover afspraken te
15
18
Kan er worden afgeweken van de alimentatieberekening en de wettelijke regeling over partneralimentatie? Partneralimentatie is van regelend recht, dit betekent dat u ervan af kunt wijken in onderling overleg. U kunt kiezen voor een hoger of lager bedrag, maar ook
Wanneer een van de ex-partners een beroep doet op
helemaal geen partneralimentatie. Wanneer u afspreekt
een uitkering ingevolge de Wet werk en bijstand is
dat er over en weer helemaal geen partneralimentatie
de gemeente niet gebonden aan een nihilbeding.
wordt betaald, wordt er gesproken van een ‘nihilbeding’. Op grond van de Wet werk en bijstand mag de gemeente Een ‘nihilbeding’ dat is vastgelegd in een schriftelijke
dus een onderhoudsbijdrage verhalen op de ex-
overeenkomst is in beginsel geldig, maar de rechter
echtgeno(o)t(e), ook als een nihilbeding is afgesproken.
kan deze toetsen aan de redelijkheid en billijkheid.
19
Kan de partneralimentatie later worden gewijzigd? In onderling overleg kan de partneralimentatie worden gewijzigd. Lukt het niet om er samen uit te komen, dan kan de rechter gevraagd worden om de partneralimentatie te wijzigen. De wet geeft drie mogelijkheden om alimentatie te wijzigen. De eerste mogelijkheid bestaat wanneer de alimentatie van
De wijziging moet zich dus daarna hebben voorgedaan
het begin af aan niet aan de wettelijke maatstaven heeft
en moet er tevens voor zorgen dat de alimentatie
voldaan. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn wanneer de rechter bij
niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet.
het vaststellen van de alimentatie van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan. Vereist is dat door deze onjuiste of
Een overeenkomst gesloten door de (ex-)partners over de
onvolledige gegevens de alimentatie nooit aan de wettelijke
partneralimentatie kan ten slotte worden gewijzigd als
maatstaven heeft voldaan. Het gaat hierbij alleen om
zij is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke
alimentatie die is vastgesteld door een rechter, niet wanneer
maatstaven. Er mag geen duidelijke wanverhouding
de alimentatie tussen de (ex-)partners is overeengekomen.
bestaan tussen de hoogte van de partneralimentatie waartoe de rechter zou hebben beslist en die welke de
De tweede mogelijkheid om de alimentatie te laten wijzigen
partijen zijn overeengekomen. Hierbij is van belang of
bestaat wanneer er een wijziging van omstandigheden
de (ex-)partners bewust van de wettelijke maatstaven
is geweest, waardoor de alimentatie niet meer aan de
zijn afgeweken. Bij onwetendheid van de wettelijke
wettelijke maatstaven voldoet. Hierbij kan gedacht worden
maatstaven en het niet bewust hiervan afwijken is
aan gewijzigde persoonlijke of financiële omstandigheden,
het makkelijker om de gemaakte afspraken over de
zoals gaan samenwonen of trouwen, verandering in
partneralimentatie te wijzigen. Is er wel bewust afgeweken
inkomen, woonlasten, etc.. Zowel alimentatie die door
van de wettelijke maatstaven, dan kan de rechter alleen
de (ex-)partners in onderling overleg is afgesproken als
tot wijziging overgaan indien zich nadien een wijziging
de door de rechter vastgestelde alimentatie kan op deze
heeft voorgedaan, waardoor het niet langer redelijk is
grond gewijzigd worden. Bij deze tweede mogelijkheid,
om de (ex-)partners aan de overeenkomst te houden.
de wijziging van omstandigheden, moet het gaan om
16
een wijziging van omstandigheden ten opzichte van
U kunt afspreken dat de gemaakte afspraken over de
de omstandigheden ten tijde van het vaststellen van
partneralimentatie in de toekomst nooit gewijzigd
de alimentatie door de rechter of het maken van de
kunnen worden of dat bepaalde omstandigheden nooit
afspraken over de alimentatie door de (ex-)partners.
aanleiding kunnen zijn om de partneralimentatie te
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
wijzigen. Er wordt dan gesproken over een zogenaamd
is de kans groot dat in de toekomst niet meer om
(gedeeltelijk) niet-wijzigingsbeding. Dat houdt in dat
partneralimentatie gevraagd kan worden.
de gemaakte alimentatieafspraken in beginsel in de toekomst niet gewijzigd mogen worden. Een niet-
De alimentatie kan nooit eenzijdig worden gewijzigd,
wijzigingsbeding is in beginsel geldig, maar kan door de
hiervoor is altijd instemming van de (ex-)partner nodig
rechter op redelijkheid en billijkheid worden getoetst.
of een wijzigingsbeschikking van de rechtbank.
Wordt er geen niet-wijzigingsbeding overeengekomen, dan geldt de gewone wettelijke regeling die inhoudt
De minister van Justitie stelt jaarlijks een
dat in het geval van de drie genoemde omstandigheden
indexeringspercentage vast waarmee de partneralimentatie
de partneralimentatie aangepast kan worden.
per 1 januari stijgt. In onderling overleg kan de wettelijke indexering uitgesloten worden of een andere
De rechter maakt niet snel inbreuk op een niet-
inflatiecorrectie worden afgesproken tussen de (ex-)
wijzigingsbeding. Als u afspreekt dat u over
partners. Wordt er niets afgesproken dan geldt automatisch
en weer geen partneralimentatie betaalt en
de wettelijke regeling van de wettelijke indexering.
hieraan een niet-wijzigingsbeding koppelt, dan
17
20
Wat gebeurt er met een eenmanszaak? De beantwoording van de vraag wat er met het bedrijf (de eenmanszaak) gebeurt hangt ervan af of u in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd. Zijn er geen huwelijkse voorwaarden opgesteld bij de notaris
van goederen) dan is de eigenaar van het bedrijf
voorafgaand aan of tijdens het huwelijk, dan is er sprake
gerechtigd tot het bedrijf (bedrijfsgoederen), zonder dat
van een gemeenschap van goederen. In beginsel zijn alle
de andere echtgeno(o)t(e) hierop aanspraak kan maken.
bezittingen en schulden gemeenschappelijk. Ook het bedrijf valt dan in de gemeenschap van goederen. Onderscheid
Soms staat hierover in de huwelijkse voorwaarden een
moet gemaakt worden tussen de vraag wie het bedrijf krijgt
bepaling opgenomen, zoals: ‘ieder van de partners is
en wat er met de waarde van het bedrijf moet gebeuren.
eigenaar van de bedrijfsgoederen die bij hem of haar
Op grond van de wettelijke regeling kan de echtgeno(o)t(e)
in gebruik zijn’. Ook al kan de andere echtgeno(o)t(e)
die het bedrijf uitoefent de bedrijfsgoederen tegen de
geen aanspraak maken op het bedrijf dan kan het zo
geschatte prijs overnemen. De andere echtgeno(o)t(e)
zijn dat de huwelijkse voorwaarden een verrekenbeding
kan geen aanspraak maken op het bedrijf, maar wel op
bevat, waardoor de andere echtgeno(o)t(e) aanspraak
de helft van de waarde daarvan. Een (onafhankelijke)
kan maken op een deel van de waarde van het
deskundige accountant kan gevraagd worden de waarde
bedrijf. Denkt u bijvoorbeeld aan een periodiek
van het bedrijf vast te stellen. Lukt het niet om de helft
verrekenbeding dat betrekking heeft op het jaarlijks
van de waarde ineens aan de andere echtgeno(o)t(e) te
verrekenen van alle inkomsten uit arbeid, waaronder
betalen, dan kan gedacht worden aan betaling in termijnen
begrepen winst uit onderneming of een zogenaamd
of verrekeningen met andere bezittingen en schulden.
‘finaal verrekenbeding’, waarbij in het geval van een scheiding moet worden afgerekend als waren de
Bent u getrouwd op huwelijkse voorwaarden, dan hangt het af van de inhoud van uw huwelijkse voorwaarden wat er met het bedrijf moet gebeuren. Bent u getrouwd onder koude uitsluiting (de uitsluiting van iedere gemeenschap
18
partners in gemeenschap van goederen gehuwd.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
21
Wat gebeurt er met de aandelen van een bv? De aandelen van de bv vallen in de gemeenschap van goederen. In beginsel zijn alle bezittingen en schulden gemeenschappelijk, hierbij is niet relevant op wiens naam de aandelen staan. Bij een scheiding heeft ieder van de (ex-)partners recht
van de bv van degene op wiens naam de aandelen staan
op de helft van de aandelen van de bv. Vaak worden alle
en hoeft de waarde van de aandelen niet verrekend
aandelen aan de (ex-)partner/ondernemer toebedeeld,
te worden. Dit kan anders zijn indien de huwelijkse
terwijl de andere partner een vergoeding voor de helft
voorwaarden een zogenaamd ‘verrekenbeding’ bevat.
van diens aandelen ontvangt. Aandelen van een bv worden geleverd door, nadat de gemeenschap van
Bij een periodiek verrekenbeding dat betrekking heeft
goederen is ontbonden, de notaris een notariële akte
op het jaarlijks verrekenen van alle inkomsten uit arbeid,
te laten verlijden waarbij de aandelen in de bv aan een
waaronder begrepen winst uit onderneming, na aftrek van
van de ex-partners geleverd worden. Dit moet ook op
de kosten van de huishouding, moeten de (ex-)partners
deze wijze gebeuren als de aandelen al staan op de
die dit tijdens het huwelijk niet hebben gedaan, alsnog bij
naam van degene die de aandelen krijgt toebedeeld.
scheiding tot verrekening overgaan. Niet alleen moet dan
Krijgt een van de (ex-)partners alle aandelen, dan is er
het jaarlijks niet verteerde inkomen verdeeld worden, maar
sprake van vervreemding van aandelen en moet er in
ook hetgeen uit belegging daarvan is verkregen. Dit kan
beginsel 25% belasting betaald worden in box 2.
betekenen dat de andere partner weliswaar geen aanspraak kan maken op de aandelen van de bv, maar in sommige
Onder bepaalde voorwaarden, waaronder de toedeling
gevallen wel op een deel van de waarde van de aandelen
van de aandelen binnen twee jaar na de ontbinding van
of onder omstandigheden op een deel van eventuele
de gemeenschap van goederen, hoeft er op dat moment
opgepotte winsten in de bv, voor zover de continuïteit
geen belasting betaald te worden. Bij de waardering van
van het bedrijf daardoor niet in gevaar komt. Ook kunnen
de aandelen wordt er rekening mee gehouden dat op een
huwelijkse voorwaarden een finaal verrekenbeding bevatten,
later moment alsnog belasting betaald moet worden.
bijvoorbeeld dat bij scheiding wordt afgerekend als waren de (ex-)partners in gemeenschap van goederen gehuwd. De
Zijn de partners onder huwelijkse voorwaarden getrouwd
andere partner kan in dat geval geen aanspraak maken op
met koude uitsluiting (er is geen enkele gemeenschap van
de aandelen, maar wel op de helft van de waarde daarvan.
goederen) zonder verrekenbeding, dan zijn de aandelen
22
Wat gebeurt er met de aandelen in een vof of maatschap? Een aandeel in een maatschap en een vennootschap onder firma (vof) komt volgens de opvatting van de Hoge Raad toe aan de betrokken echtgeno(o)t(e) in privé. Het aandeel in een vof of maatschap valt niet in de
Dit komt erop neer dat de echtgeno(o)t(e) van wie de
gemeenschap van goederen. Economisch gezien behoort
onderneming is, recht heeft op de onderneming, maar dat
de waarde van een aandeel in een maatschap en vof
de andere echtgeno(o)t(e) wel deelt in de waarde van de
echter wel toe aan de huwelijksgoederengemeenschap.
onderneming. Ieder krijgt dan de helft van de waarde.
19
23
Hoe wordt de hoogte van de alimentatie bepaald? De hoogte van alimentatie hangt niet alleen af van de vraag hoeveel de (ex-)partner en eventuele kinderen nodig hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien, maar ook van de vraag hoeveel de alimentatieplichtige kan betalen. Bij een werknemer wordt daarbij gekeken naar de
Bij de vraag hoeveel alimentatie de ondernemer kan
jaaropgave of de salarisspecificaties. De vraag is wat er
betalen wordt niet alleen gekeken naar het inkomen
wordt beslist als de (ex-)partner die alimentatie betaalt niet
en eventuele uitgekeerde winst, zoals daadwerkelijk is
alleen inkomen verdient als directeur-grootaandeelhouder
ontvangen. Het gaat er feitelijk om welk inkomen deze
(DGA) van een bv, maar ook gerechtigd is tot de winst.
ondernemer zich in redelijkheid had kunnen uitkeren, in
De DGA bepaalt zelf, al dan niet in overleg met de
plaats van bijvoorbeeld winst in de onderneming op te
accountant of fiscaal adviseur, de hoogte van het salaris.
potten, zonder daarbij de continuïteit van het bedrijf in
Vaak wordt gekozen voor een lager salaris dan gebruikelijk
gevaar te brengen. Onder omstandigheden is de rechter
is voor soortgelijke functies in de branche, want over
ook van mening dat ondanks het ontbreken van voldoende
het betaalde salaris moet immers het progressieve tarief
inkomen er desondanks alimentatie betaald moet worden,
aan inkomstenbelasting van box I worden betaald.
omdat er voldoende vermogen is. Dit laatste geldt niet alleen voor ondernemers, maar kan voor iedereen gelden.
20
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
24
Kan ik in Nederland scheiden als ik in het buitenland ben getrouwd? Steeds meer huwelijken en scheidingen hebben internationale aspecten. In het geval u bent getrouwd met een buitenlandse partner, het huwelijk in het buitenland is gesloten of u in het buitenland woont, dan krijgt u te maken met internationaal recht. De Nederlandse rechter dient bevoegd te zijn om van
Een andere vraag is welk recht de Nederlandse rechter moet
gemeenschappelijke verzoeken tot echtscheiding
toepassen. De rechter mag Nederlands recht op het verzoek
kennis te nemen. In twee gevallen heeft de Nederlandse
tot echtscheiding toepassen als de Nederlandse rechter
rechter de bevoegdheid om van scheidingen
ook bevoegd is om dit verzoek te behandelen. Soms kan
met internationale aspecten kennis te nemen en
ook gekozen worden voor toepassing door de Nederlandse
mag derhalve de echtscheiding uitspreken:
rechter van het recht van een andere staat, bijvoorbeeld als u samen een rechtskeuze doet voor toepassing van
beide partners hebben de Nederlandse nationaliteit;
het recht van een andere staat, zoals het recht van de staat van een andere gemeenschappelijke nationaliteit.
beide partners hebben niet de Nederlandse nationaliteit, maar beide partners of een van hen heeft de gewone verblijfplaats in Nederland.
25
Is de Nederlandse rechter bevoegd ten aanzien van de alimentatie? Op grond van de Europese wet- en regelgeving is de hoofdregel bij partneralimentatie de volgende: de Nederlandse rechter die de bevoegdheid heeft om een scheiding uit te spreken, is ook bevoegd een beslissing te nemen over alimentatie. Is de Nederlandse rechter bevoegd om van het
De Nederlandse rechter mag dan ook een beslissing nemen
gemeenschappelijk verzoek tot echtscheiding kennis te
over de partneralimentatie. Een andere vraag is welk recht
nemen, dan heeft de Nederlandse rechter dus ook de
de rechter moet toepassen op de partneralimentatie. Het
bevoegdheid met betrekking tot de partneralimentatie.
recht van de staat van de gewone verblijfplaats van de
21
22
alimentatiegerechtigde is van toepassing.
De vraag of iemand afstand kan doen van partneralimentatie
De hoofdregel is dat indien de alimentatiegerechtigde in
blijft bepaald door het recht van de staat waar de
Nederland woont, Nederlands recht van toepassing is op
onderhoudsgerechtigde zijn of haar gewone verblijfplaats
de partneralimentatie. Woont de alimentatiegerechtigde
heeft. De Nederlandse rechter mag een beslissing nemen
niet (meer) in Nederland, dan kan er gekozen worden voor
over de kinderalimentatie als de kinderen hun gewone
toepassing van Nederlands recht op de partneralimentatie
verblijfplaats in Nederland hebben. De rechter mag
door het sluiten van een schriftelijke overeenkomst voordat
Nederlands recht op de kinderalimentatie toepassen als de
het verzoekschrift tot echtscheiding wordt ingediend.
kinderen hun gewone verblijfplaats hebben in Nederland.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
26
Wat betekent een scheiding voor kinderen? Het meemaken van een scheiding is erg indrukwekkend voor kinderen, afhankelijk van hoe de scheiding en het contact tussen de ouders verder verloopt. Ze ervaren vaak verlies van basisvertrouwen,
het verdelen van hun spullen tussen het huis van papa
verlies van één ouder in de dagelijkse leefwereld
en dat van mama. Dit alles betekent dat kinderen zich
en veel plotselinge veranderingen. Diepe emoties
extra zullen moeten inspannen om bij beide ouders te
zoals onzekerheid, angst, verdriet, maar soms ook
wonen, hun spullen bij zich te houden en zich aan te
opluchting kunnen opkomen. Een scheiding roept
passen. Maar ook veel gewone dagelijkse dingen kunnen
bij kinderen veel uiteenlopende gevoelens op.
veranderen, zoals samen eten of een verhaaltje voor het slapen gaan. Hierdoor kunnen kinderen als gevolg
Ze komen mogelijk voor veel veranderingen te staan zoals
van een scheiding zich soms anders gaan gedragen. .
verhuizen en naar een andere school gaan, misschien
27
Met welke vragen zitten kinderen tijdens de scheiding? Kinderen hebben vaak een hele andere beleving van de scheiding en ervaren dan ook andere consequenties. Vaak laten ze in hun gedrag merken dat ze last hebben van veranderingen, omdat ze het lastig vinden om erover te praten en bovendien hun ouders willen ontzien. Ze denken dat hun ouders al genoeg zorgen en verdriet
U kunt hierbij denken aan de volgende vragen:
hebben en willen hun ouders daarom vaak niet lastig vallen met hun eigen problemen. Er gaat echter vaak
Is de scheiding mijn fout? Komt het door mij?
wel van alles door hun hoofd, daarom is het goed om te weten wat kinderen bezig kan houden.
Houden allebei mijn ouders nog wel van mij?
23
Wie gaat er nu voor mij zorgen?
Wat vinden ze ervan op school?
Komt het wel allemaal goed met woonruimte?
Als ik goed mijn best doe, komen ze dan weer bij elkaar?
Hebben we nog wel genoeg geld?
Moet ik kiezen bij wie ik ga wonen?
Kan ik papa en mama zo vaak als ik wil blijven zien?
Wat kan ik doen als mijn ouders ruzie maken?
Hoe moet het straks met alle vakanties?
Wat kan ik doen wanneer mijn ouders op elkaar
Hoe moet dat dan met mijn verjaardag? Waar blijft mijn speelgoed? Moeten we verhuizen?
mopperen of zelfs gaan schelden? Hoe kan ik er voor zorgen dat het weer goed gaat met papa en mama? Kan ik ooit zelf nog wel gelukkig worden?
Verlies ik mijn vrienden?
28
Worden kinderen altijd de dupe? Het is erg afhankelijk van een aantal verschillende factoren in hoeverre uw kind last kan krijgen van de scheiding. De leeftijd, het karakter en de leefomstandigheden van het
bieden en de kinderen zich gehoord voelen. U kunt zich
kind spelen natuurlijk een rol. Een doorslaggevende factor
daarom het best richten op een goede communicatie
is echter de manier waarop de scheiding verloopt. Kinderen
met de andere ouder en hierin gezamenlijk te blijven
hebben meer last van ruzies en langdurige conflictsituaties,
optrekken. Kinderen kunnen ook sterker worden door een
dan van het feit dat u gescheiden bent. Ze kunnen een
nare ervaring, als er maar goed mee wordt omgegaan.
scheiding beter verwerken als de ouders goede begeleiding
29
Moeten wij onze kinderen laten meebeslissen? Meebeslissen is vaak een te grote verantwoordelijkheid voor kinderen, die als last ervaren kan worden en ze in een loyaliteitsprobleem kan brengen. Geef uw kind vooral de mogelijkheid mee te denken, over gevoelens te praten en angsten en wensen kenbaar te maken. Iedere beslissing van het kind kan een teleurstelling
De uiteindelijke beslissingen neemt u met uw (ex-)partner,
voor een van de ouders worden. Het kind zal om dit te
niet met het kind. Het is belangrijk dat uw kind dit goed
voorkomen al snel kiezen voor een gelijke verdeling naar
begrijpt, zodat deze last niet op zijn of haar schouders ligt.
papa en mama en daarbij aan zijn of haar eigen gevoel voorbij gaan. Als uw kind merkt dat er naar zijn of haar gevoel geluisterd wordt, dan zal uw kind zich gehoord voelen en zich een waardige partij voelen in de situatie.
24
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
30
Hoe voorkomen wij dat onze kinderen een loyaliteitsprobleem krijgen? U bewijst uw kind een enorme dienst als u uw kind stimuleert om van beide ouders te houden. Hoe moeilijk dat ook kan zijn, het is het meest liefdevolle wat gescheiden ouders voor hun kinderen kunnen doen.
31
Misschien wilt u het liefst niets meer te maken hebben
ouders ook met elkaar zijn omgegaan. Dit speelt vooral
met uw (ex-)partner en misschien is dat ook de juiste
wanneer uw (ex-)partner voor veel verdriet heeft gezorgd.
beslissing voor u, maar u kunt niet beslissen over de
Blijf bewust van het verschil tussen uw eigen negatieve
gevoelens van uw kind. Ieder kind heeft recht op omgang,
gevoelens jegens uw (ex-)partner en de behoefte van uw
liefde en aandacht van beide ouders, hoe slecht deze
kind aan een blijvende relatie met de andere ouder.
Hoe betrekken we de school in de scheiding en nieuwe situatie? Volgens de wet hebben beide ouders recht op dezelfde informatie van alle instanties die beroepshalve contact met kinderen hebben, tenzij het belang van het kind zich daartegen verzet. Dat recht blijft na scheiding bestaan, maar voor scholen is het nog niet altijd vanzelfsprekend om volgens een aangepast protocol te werken U kunt bij voorkeur samen met uw (ex-)partner het initiatief
verzorgende ouder. Wanneer de school niet bereid is mee te
nemen om de school te informeren over de scheiding, waarbij u
werken kunt u in uiterste geval de schoolinspectie benaderen,
aan de school informatie verstrekt over beide adressen. Hierbij
maar beter is het om de school een praktisch alternatief voor
kunt u uw wensen kenbaar maken, zoals informatieverstrekking
te stellen. Hierbij kunt u denken aan het verstrekken van
over de ontwikkeling van uw kind aan beide ouders en het
e-mailadressen, waardoor de school op makkelijke en goedkope
ontvangen van schoolinformatie door beiden. Neem zo snel
wijze informatie aan beide ouders kan verstrekken. Ook aan
mogelijk contact op met de school. Zij volgen uw kind en
sportclubs en andere verenigingen is het verstandig de scheiding
begrijpen hun gedrag en vooral verandering daarin dan veel
en de blijvende betrokkenheid van beide ouders te melden.
beter. Scholen en leerkrachten gaan soms heel verschillend om met het recht op informatie van de verzorgende en de niet
25
32
Wanneer kunnen we het beste vertellen over nieuwe partners? Als er direct na de scheidingsmelding een nieuwe partner in het spel is, kan dat erg verwarrend voor uw kind zijn. Ook al voelt het voor de ene ouder als doorslaggevend
Het is bewonderenswaardig indien u als ouder uit de
argument voor de scheiding, voor de kinderen is het
beschuldiging blijft naar de nieuwe partner toe en uw kind
goed om eerst te horen dat de ouders gaan scheiden en
de kans geeft een eigen relatie met deze persoon op te
pas daarna dat er een nieuwe partner in het spel is.
bouwen. Uw kind zal hoe dan ook geconfronteerd worden met deze nieuwe relatie, dat kunt u niet voorkomen.
Het is goed als kinderen de kans krijgen om ook een
33
band op te mogen bouwen met deze nieuwe partner,
Geef uw kind ook de tijd en de ruimte om te wennen aan
maar als deze te snel in beeld komt is het risico groot
zo’n nieuwe relatie, het is heel normaal en begrijpelijk
dat uw kind de nieuwe partner als oorzaak ziet van de
dat een kind anders alle boosheid en frustratie rondom
scheiding en het contact daardoor wordt belemmerd.
de scheiding zal afzetten tegen de nieuwe partner.
Hoe kunnen we als (ex-)partners nog goede ouders zijn? U blijft samen met uw (ex-)partner de ouders van uw kinderen, ook al woont u op verschillende adressen en ziet u uw kinderen niet evenveel. Ook na de scheiding kunt u goede ouders zijn, waarbij het goed is om op de volgende dingen te letten: toon respect voor de andere ouder en realiseer u dat de omgang met de andere ouder deel uit maakt van de opvoeding van uw kinderen; probeer zoveel mogelijk dingen over de kinderen samen te overleggen en te beslissen; gun de andere ouder ook de rol als goede ouder;
gun uw kind te praten met een onafhankelijk persoon en/ of met lotgenoten; los problemen met uw (ex-)partner op zonder de kinderen daarin te betrekken; zorg dat u beiden bij belangrijke gebeurtenissen van uw
houdt u zich zoveel mogelijk aan gemaakte afspraken,
kinderen aanwezig kunt zijn, zoals een diploma-uitreiking,
maar blijf wel flexibel;
een trouwdag, de geboorte van kleinkinderen, etc.;
geef uw kinderen steeds het gevoel dat ze ertoe doen en
belast uzelf niet met een schuldgevoel, maar werk aan
hun mening ook telt;
een toekomst met uw kinderen.
geef de andere ouder het gevoel dat hij/zij er toe doet als ouder;
26
belast uw kind niet met uw problemen;
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
34
Hoe kunnen we de kinderen het beste ondersteunen tijdens de scheiding? Voor kinderen is een scheiding vaak een heftige en soms zelfs traumatische ervaring. Als ouders heeft u vaak zelf al veel aan uw hoofd tijdens de scheiding, maar het is belangrijk om ook uw kinderen zo goed mogelijk te ondersteunen tijdens deze levensfase. Hieronder treft u een aantal tips en adviezen aan, waarmee u uw kinderen kunt ondersteunen. Goed luisteren
loyaliteitsconflict. Kinderen vinden beide ouders even
Kinderen hebben vaak veel vragen over de scheiding en
belangrijk en willen hen beiden in hun leven behouden.
maken zich er ook vaak zorgen over. Ook kinderen willen
Kinderen raken in de war van negatieve boodschappen over
graag hun eigen verhaal kwijt, het is fijn als een onafhankelijk
de andere ouder en hebben daar vaak veel verdriet van.
persoon daar de tijd voor neemt. Wanneer uw kind het prettig vindt om met u over de scheiding te praten blijf dan
Rechtstreeks met uw (ex-)partner communiceren
rustig, geef uw kind tijd en aandacht, onderbreek uw kind
Communiceer niet met uw (ex-)partner via uw kinderen
niet en draag niet te snel oplossingen aan. Uw kind heeft er
en sta open voor positieve opmerkingen van uw kinderen
vaak vooral behoefte aan om serieus genomen te worden.
over uw (ex-)partner en eventueel zelfs diens nieuwe relatie. Uw kind mag van allebei zijn ouders houden en
Ruimte voor eigen gevoelens
het is uiteindelijk ook wenselijk dat uw kind ook een
Kinderen kunnen wat terughoudend met hun gevoelens
relatie mag aangaan met de nieuwe partner(s) van zijn
zijn, omdat ze bang zijn om hun ouders te kwetsen, maar
ouders. Een kind die daarin belemmerd wordt kan zich
uw kinderen hebben ook recht op hun eigen gevoelens.
gaan terugtrekken, liegen of neerslachtig worden.
Vertel uw kinderen dat het normaal is dat zij hopen dat u en uw partner weer bij elkaar komen, maar benadruk
Negatieve reacties van uw kinderen
tegelijkertijd ook dat het bijna nooit gebeurt dat mensen
Zeker als u de ‘vertrekkende ouder’ bent dan is de kans
die eenmaal gescheiden zijn weer bij elkaar komen.
groot op negatieve reacties van uw kinderen, hetgeen zich kan uiten in boosheid of u niet meer willen zien.
Uw kinderen zijn niet schuldig aan de scheiding
Deze reactie is tijdens de scheiding heel gewoon en
Vaak hebben kinderen het gevoel dat zij de scheiding
meestal, bij goede begeleiding, van tijdelijke aard.
voor een deel veroorzaakt hebben. Dat idee moet u hen uiteraard duidelijk ontnemen. Het is belangrijk dat u blijft
Goed voor jezelf zorgen is goed voor je kind zorgen
benadrukken dat de scheiding een beslissing van u en uw
Zorg ook tijdig voor hulp voor uzelf en zorg dat u de
partner is en dat uw kind daar geen rol in heeft gespeeld.
vragen waarmee u rondloopt ergens kunt stellen. Zorg ook dat u uw vrienden en familie blijft zien, daardoor
Wees eerlijk en maak het verhaal niet mooier
voorkomt u dat u uw kind met uw zorgen opzadelt.
Kinderen hebben “voelsprieten”, ze weten of u de
Bovendien helpt het u om lastige momenten met uw
waarheid spreekt. Vertel uw kind niet dat ‘papa
kind te relativeren en er allemaal sterker uit te komen.
even weg is voor zijn werk’ of dat het leven vanaf nu veel fijner gaat worden. Kinderen hebben behoefte
Stel uw kind gerust
aan duidelijke, begrijpelijke antwoorden op hun
Kinderen zijn vaak bang dat er na de scheiding te weinig geld
vragen, die later ook matchen met de realiteit.
zal zijn voor eten, kleren of het huis. Leg uw kind uit dat het zich daarover geen zorgen hoeft te maken. Kinderen die bij
Niet negatief over uw ex-partner praten
hun moeder gaan wonen kunnen zich angstig voelen over hun
Laat u in gesprekken met uw kind niet negatief uit over
veiligheid. Toon uw kind dat u zelf niet angstig bent en vertel
uw (ex-)partner. Daarvan raakt uw kind in een zogenaamd
uw kind dat u weet wat te doen bij brand of bij een inbraak. Laat
27
merken dat u de volwassen taken allemaal goed overziet, eraan
Broers en zussen
werkt en dat uw kind zich dus geen zorgen hoeft te maken.
Laat broertjes en zusjes, zeker wanneer ze erg aan elkaar verknocht zijn, bij elkaar. Ze kunnen veel steun aan elkaar
Vertellen aan anderen
hebben, ook al hebben ze voor de scheiding relatief
Voor uw kind is het prettig dat u de boodschap over de
weinig met elkaar opgetrokken. Zij zijn voor elkaar in
scheiding vertelt aan de mensen waar zij mee te maken
deze periode en erna vaak een stabiele factor, zeker als
hebben. Dat kan gaan om de school, ouders van vriendjes,
ze volgens dezelfde regeling bij papa en bij mama zijn.
begeleiders van (sport)clubjes en dergelijke. Van belang is om samen met uw (ex-)partner de scheiding aan de
Familie
school te melden en beide adressen op school achter te
Zorg dat contact met grootouders en andere belangrijke
laten voor verdere schoolinformatie. Probeer gezamenlijke
familieleden van beide kanten kan blijven bestaan.
gesprekken op school vol te houden in het belang van uw
Vertel uw kind dat het ook gewoon bij beide families
kind. Blijf in ieder geval beiden op de hoogte van het reilen
blijft horen, ook al zien ze de ene familie misschien
en zeilen op school van uw kind. Kinderen hebben baat bij
in de toekomst wat minder vaak dan de andere.
de blijvende interesse en begeleiding van beide ouders. Boeken lezen met uw kind Contact met klasgenootjes van gescheiden ouders
Een andere manier om de scheiding met uw kind te
Vraag uw kind naar klasgenoten en vriendjes van wie de
bespreken en te verwerken is door samen een boek over dit
ouders ook uit elkaar zijn. Wellicht kunnen deze kinderen
onderwerp te lezen. Het helpt u stap voor stap de dingen
wat steun bieden door dit van elkaar te weten. Doordat u er
te bespreken en u structureert daarmee de gedachten
met uw kind over praat krijgt u mogelijk een beter beeld van
van uw kind. Uw kind heeft door het lezen van een boek
hoe uw kind de scheiding ziet en waar uw kind bang voor is.
verder een concrete aanleiding om vragen te stellen.
Ook kunt u uw kind op deze manier bewustmaken van het feit dat er veel meer kinderen zijn met gescheiden ouders.
Kindniveau van omgaan met de scheiding en de verwerking daarvan
Privé-plek
Het is goed om alert te zijn op opmerkingen en reacties
Het is fijn voor de kinderen om in beide ouderlijke huizen
van uw kind die voor u misschien minder van belang
een eigen plek te hebben en te kunnen behouden. In deze
zijn, maar voor uw kind juist enorm belangrijk kunnen
nieuwe situatie kan uw kind hieraan extra behoefte hebben.
zijn. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de vraag of de hond ook mee mag naar zowel papa als mama of over dat
Zo min mogelijk veranderingen
ene fijne dekbed dat altijd op zijn of haar bed lag.
Kinderen hebben behoefte aan een vast ritme en duidelijkheid. De tradities die u als gezin heeft
Verwennen vermijden
opgebouwd geven uw kinderen een vertrouwd gevoel.
Soms hebben ouders de neiging om hun kind (extra) te
Ga daarom niet zomaar voorbij aan de huistradities die
verwennen wanneer het niet zo gaat in het leven van
er voor de kinderen waren, ook niet of misschien wel
hun kind als ouders zich gewenst hadden. Een keertje
vooral niet wanneer er een nieuwe partner intrekt.
verwennen is niet zo erg, maar kinderen hebben recht op een zo normaal mogelijk leven en vaak meer behoefte
Toon uw eigen emoties
aan echte aandacht. Dat u er bent voor uw kind gaat
Toon als ouder uw eigen emoties. Als u als ouder
niet om de hoeveelheid tijd die u kunt besteden, maar
kunt laten zien hoe u omgaat met uw gevoelens en
of uw kind weet dat u er echt bent als het nodig is.
dat u deze kunt uiten en hanteren dan leert u uw kind dat het prima is om gevoelens te tonen en zullen ze hun gevoel eerder aan u kenbaar maken.
28
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
35
Wie neemt na de scheiding de beslissingen over de kinderen? Ouders hebben gezamenlijk ouderlijk gezag over de tijdens het huwelijk geboren kinderen. De wet stelt dat het ouderlijk gezag de plicht en het recht van de ouders omvat zelf hun minderjarige kinderen te verzorgen en op te voeden. Hieronder wordt in elk geval verstaan de zorg en de
Kleine alledaagse beslissingen kunnen worden
verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk
genomen door de verzorgende ouder.
welzijn en de veiligheid van het kind, het bewind over zijn vermogen en zijn vertegenwoordiging in
In uitzonderlijke gevallen kan een van de ouders in het
burgerlijke handelingen zowel in als buiten rechte.
belang van het kind de rechtbank vragen om alleen met het gezag belast te worden. In dat geval kan de scheiding
De hoofdregel is dat na de scheiding het ouderlijk
niet op gemeenschappelijk verzoek worden behandeld,
gezag gezamenlijk wordt voortgezet. Dit betekent
maar moet u via een eigen advocaat de Rechtbank
dat beide ouders over en weer verplicht zijn om te
verzoeken het gezag uitsluitend aan u toe te kennen.
overleggen over de (belangrijke) beslissingen aangaande
De rechter gelast in een dergelijk geval doorgaans een
de opvoeding en verzorging van de kinderen, zoals de
onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming en
schoolkeuze, de woonplaats, vertrek naar het buitenland,
een zitting, alvorens hierover een beslissing te nemen. De
aanvraag paspoort of visum. Hieruit volgt ook dat
rechter kijkt dan vooral naar het belang van het kind.
ouders elkaar moeten informeren over de kinderen.
29
36
Bij wie gaan de kinderen wonen? In een scheiding is één van de meest ingrijpende veranderingen voor kinderen de nieuwe woonsituatie, waarbij ze in ieder geval een gedeelte van de tijd niet meer in hun vertrouwde huis wonen en soms zelfs helemaal moeten verhuizen naar een nieuwe woning. Als ouders samen het gezag hebben over de kinderen,
De kinderen hebben er vooral baat bij dat
dan mogen zij samen bepalen waar de kinderen gaan
hun ouders na de scheiding nog een goede
wonen. Vaak wordt er uit praktisch oogpunt voor gekozen
verstandhouding met elkaar hebben en er zo weinig
dat de kinderen na de scheiding gaan wonen bij de ouder
mogelijk spanning, ruzie en onenigheid is.
die ook tijdens het huwelijk (het merendeel van) de dagelijkse zorg had over de kinderen. Het kind heeft dan
Bij het maken van afspraken over op welk adres de
bij die ouder de hoofdverblijfplaats. Met de andere ouder,
kinderen worden ingeschreven is het raadzaam om
die vaak tijdens het huwelijk meer werkte en ook na de
rekening te houden met zaken als fiscale heffingskortingen,
scheiding meer blijft werken, wordt een omgangsregeling
fiscale voordelen vanwege het betalen van kosten van
afgesproken. Ook co-ouderschap is mogelijk, waarbij
levensonderhoud van de kinderen, de kinderbijslag,
de kinderen ongeveer evenveel tijd doorbrengen bij
tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten,
hun vader als bij hun moeder. Het is afhankelijk van de
studiefinanciering, huurtoeslag en de Wet werk en bijstand.
situatie welke regeling het best is voor het welzijn van de kinderen. Belangrijk is dat beide ouders na de scheiding betrokken blijven bij de kinderen, allebei zorgtaken op zich nemen, goed communiceren en samenwerken.
30
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
37
Mag een kind van twaalf jaar of ouder zelf kiezen? Kinderen die 12 jaar of ouder zijn, mogen zelf de rechter vertellen wat zij van bepaalde zaken van de scheiding van hun ouders vinden, dit heet kinderverhoor. In de wet staat dat kinderen vanaf 12 jaar door de rechter
wonen, naar welke school hij of zij gaat en hoe het kind over
moeten worden ‘gehoord’. Het doel van deze wettelijke
de omgangsregeling denkt. Het betekent niet dat alles wat
bepaling is om de mening van het kind te leren kennen. De
het kind wil, ook gebeurt. De rechter beslist, niet het kind.
kinderen ontvangen van de rechter een brief, waarbij zij in de gelegenheid worden gesteld hun mening mondeling
De rechter krijgt met het gesprek wel een duidelijker
of schriftelijk kenbaar te maken. Dit wordt ook gedaan
beeld van het kind, waardoor de rechter beter kan
indien de ouders het eens zijn over de inhoud van het
beoordelen wat het beste voor het kind zelf is. Het
ouderschapsplan en zelfs indien de kinderen al eerder
kind mag alleen naar de rechtbank komen of met de
een verklaring hebben opgestuurd naar de rechtbank
ouders. De ouders mogen tijdens het kinderverhoor
waarin zij aangeven dat ook zij het eens zijn met het
niet aanwezig zijn en moeten op de gang wachten. De
ouderschapsplan. Kinderen die jonger dan 12 jaar zijn en
kinderen hoeven niet naar het kinderverhoor te komen.
graag met de rechter willen praten over de scheiding en
Indien het kind wel naar het kinderverhoor is gekomen
de gevolgen ervan, kunnen dat de rechter laten weten. Ze
en aan de rechter heeft verteld het niet eens te zijn met
kunnen een brief schrijven aan de rechter of telefonisch
het ouderschapsplan, dan kan de rechter via de advocaat
contact opnemen met de rechtbank. Een medewerker van
vragen om een extra toelichting of een zitting te plannen.
de kinderrechtswinkel (www.kinderrechtswinkel.nl) kan het kind helpen met het schrijven van de brief. Ook kunnen
De scheidingsprocedure met kinderen van 12 jaar en ouder
de kinderen gebruik maken van de mogelijkheid van het
duurt daarom wat langer, dit kan niet voorkomen worden.
kinderverhoor. Bij het kinderverhoor informeert de rechter bij het kind naar de volgende zaken rondom de scheiding van zijn of haar ouders: waar en bij wie het kind het liefst wil
38
Is een omgangsregeling verplicht? Meestal gaan de kinderen na de scheiding bij de ouder wonen die de meeste dagelijkse zorg van de kinderen op zich neemt. Met de andere ouder wordt dan een omgangsregeling afgesproken. De wet spreekt over de verdeling van ‘de zorg-
Als de ouders er samen niet uitkomen, kan een van
en opvoedingstaken’, maar bijna iedereen heeft
de ouders, of beiden, de rechter vragen om een
het nog over de term ‘omgangsregeling’.
omgangsregeling vast te stellen. De rechter hanteert het uitgangspunt: “omgang moet, tenzij….”. De rechter zal alleen
Het is belangrijk dat kinderen, indien mogelijk, met
in uitzonderingsgevallen weigeren een omgangsregeling
beide ouders contact houden na de scheiding, waarbij
vast te stellen, indien er zwaarwegende indicaties
omgang een grote rol speelt. Ouders die uit elkaar gaan,
zijn dat omgang niet in het belang van het kind is.
kunnen samen een omgangsregeling afspreken. Een groot voordeel van een zelf door de ouders overeengekomen
Een ouder met ouderlijk gezag kan omgang met zijn
omgangsregeling is dat deze beter nagekomen wordt
of haar kinderen niet definitief worden ontzegd. Als
dan een door de rechter opgelegde regeling.
er zwaarwegende redenen zijn waarom het niet in het
31
39
belang van het kind is om omgang met een van beide
periode geen omgang plaats. De rechter kan in dat
ouders te hebben, dan kan de rechter de omgang
geval echter niet beslissen dat het kind nooit meer
schorsen. Er vindt dan gedurende een bepaalde
omgang mag hebben met de desbetreffende ouder.
Wat is een goede omgangsregeling? Omgang is iets persoonlijks en iedere situatie is uniek, daarom is er dan ook geen standaardomgangsregeling te noemen die ‘goed’ is. De leeftijd van de kinderen speelt een belangrijke rol. In
aantal keren kort contact te laten hebben met de vader.
de praktijk wordt vaak de zogenaamde “weekendregeling”
Wordt het kind wat ouder, dan kan deze regeling worden
afgesproken, waarbij de kinderen gedurende een weekend
uitgebreid naar bijvoorbeeld een weekendregeling. Ouders
per veertien dagen bij de niet-verzorgende ouder verblijven
zijn vrij in het bepalen van een omgangsregeling. Door na te
en daarnaast vaak de helft van de vakanties en feestdagen.
gaan welke ouder altijd wat deed met de kinderen tijdens het
De meeste kinderpsychologen vinden deze weekendregeling
huwelijk kan er een omgangsregeling worden afgesproken
voor heel jonge kinderen (tot twee jaar) te belastend.
die goed bij uw situatie past. Het is van groot belang dat de omgangsregeling duidelijk is voor de kinderen en niet te
32
Zij adviseren om een erg jong kind bij bijvoorbeeld de
veel onrust creëert. Een omgangsregeling is goed wanneer
moeder te laten opgroeien en het kind iedere week een
zowel de kinderen als de ouders zich er prettig bij voelen.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
40
Wat is co-ouderschap? Bij co-ouderschap wordt de zorg over de kinderen vrijwel gelijkwaardig over beide ouders verdeeld. Verblijven de kinderen ongeveer evenveel tijd bij de
vrijwel evenveel zien en de ouders hebben, wanneer de
vader als bij de moeder, dan wordt geproken over co-
kinderen bij de andere ouder zijn, meer tijd voor zichzelf.
ouderschap. De ouders bepalen samen hoe dit ingevuld wordt, de wet kent de term co-ouderschap niet.
Uit het ouderschapsplan moet echt blijken hoe de coouderschapsregeling er concreet uitziet. De rechter wil dat
Een co-ouderschapregeling bevordert de betrokkenheid
daar geen onduidelijkheden over bestaan en dat het voor
van beide ouders bij de opvoeding. De kinderen krijgen
de kinderen duidelijk is wanneer ze bij welke ouder zijn.
niet het gevoel dat zij moeten kiezen voor één van hun
41
ouders. Kinderen voelen zich vaak schuldig ten opzichte
Heeft u twee kinderen dan is een praktische oplossing
van de ouder bij wie ze niet wonen. Tijdens het huwelijk
bij co-ouderschap om bij iedere ouder een kind in te
zijn ze eraan gewend geraakt om beide ouders dagelijks
schrijven, waardoor beide ouders van eventuele hieraan
te zien. De kinderen blijven hun ouders bij co-ouderschap
gekoppelde financiële voordelen kunnen profiteren.
Wanneer heeft co-ouderschap een goede kans van slagen? Co-ouderschap lukt alleen wanneer beide ouders dit willen en hun best er voor doen om het te laten slagen. De ouders moeten na de scheiding een goede relatie met elkaar hebben en bereid zijn om met elkaar te communiceren en samen te werken. Ook moeten de ouders dicht bij elkaar blijven wonen voor
Kinderen vinden het niet altijd prettig om van het ene huis
de school en de sociale contacten van de kinderen. Is er
naar het andere huis te gaan. De regels zijn vaak bij beide
na de scheiding geen goede relatie met uw (ex-)partner
ouders verschillend en het keer op keer meenemen van
mogelijk, dan is co-ouderschap veelal niet mogelijk.
spullen wordt als belastend ervaren. Voor de kinderen is het
33
fijn als ze bij beide ouders een eigen plekje hebben en hun eigen spulletjes, zodat er zo min mogelijk meegenomen hoeft te worden van de ene naar de andere ouder.
42
Hoe worden de kosten verdeeld bij co-ouderschap? Het is heel belangrijk om goede afspraken te maken over de verdeling van de kosten van de kinderen. Het maken van afspraken hierover is extra lastig, omdat de wet de term “co-ouderschap” niet kent. De meeste regelingen gaan ervan uit dat de kinderen bij
studiekosten, studiefinanciering en huurtoeslag. Heeft u
één van de ouders wonen. Vaak sluiten de regelingen aan
twee kinderen dan kan een praktische oplossing zijn dat
bij het adres waarop de kinderen staan ingeschreven bij de
bij iedere ouder een kind wordt ingeschreven op diens
gemeente. Goed nagedacht moet worden over de vraag
adres. U kunt in onderling overleg afspraken maken over de
bij wie de kinderen worden ingeschreven. Bij het maken
hoogte van ieders bijdrage in de kosten van de kinderen.
van de afspraken over de verdeling van de kosten van de kinderen is het raadzaam om rekening te houden met
Komt u daar niet uit dan kan er een
zaken als het adres waar de kinderen worden ingeschreven,
alimentatieberekening gemaakt worden.
fiscale heffingskortingen, de kinderbijslag, kindgebonden budget, de alleenstaande-ouderkop, tegemoetkoming
34
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
43
Wat is een ouderschapsplan? In een ouderschapsplan worden afspraken over de uitoefening van het ouderschap na de scheiding vastgelegd. Bij het verzoekschrift tot echtscheiding moet een
kinderen en over de verdeling van de kosten van de
ouderschapsplan worden ingediend bij de rechtbank.
verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen.
Een ouderschapsplan is alleen nodig voor kinderen tot
Verder kunnen ouders een zeer uitgebreide regeling
18 jaar. Het ouderschapsplan heeft als doel dat ouders
opnemen, onder andere met betrekking tot de school, sport,
ook na de scheiding samen verantwoordelijk blijven
medische zorg, beheer rekeningen, vakanties, feestdagen
voor hun kinderen. De achterliggende gedachte is dat
en overige bijzondere dagen als verjaardagen, etc..
kinderen er recht op hebben om na de scheiding hun beide ouders te blijven zien. Uitgangspunt van de wetgever
De rechter is in de afgelopen jaren steeds strenger
is dat de verzorgende ouder ervoor moet zorgen dat de
de ouderschapsplannen gaan toetsen. Er mag in het
kinderen contact blijven houden met de andere ouder.
ouderschapsplan bijvoorbeeld niet worden opgenomen dat de kinderen bij de ene ouder verblijven en dat de
Ouders worden hiermee verplicht om al vóór hun scheiding
omgang met de andere ouder in onderling overleg
goede afspraken met betrekking tot hun kinderen te maken.
wordt geregeld. Uit het ouderschapsplan moet
In het ouderschapsplan moeten minimaal afspraken worden
duidelijk en concreet blijken dat er daadwerkelijk
opgenomen over de wijze waarop de ouders de zorg- en
en regelmatig contact is met beide ouders.
opvoedingstaken verdelen, over de wijze waarop zij elkaar informatie zullen verschaffen en raadplegen over gewichtige aangelegenheden met betrekking tot de minderjarige
35
44
Wat als het ouderschapsplan niet wordt nagekomen door een van de ouders? De ouders zijn verplicht om de afspraken in het ouderschapsplan na te komen. Echter, om diverse redenen kan het voorkomen dat een of beide ex-partner(s) de afspraken uit het ouderschapsplan niet na (kunnen) komen. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om de afspraken over
belang van het kind voorop stellen; is het in het belang
de hoogte van de kinderalimentatie of de invulling van
van het kind dat de regeling wordt gewijzigd, dan zal de
de omgangsregeling. In onderling overleg kunt u de
rechter hier vaak toe overgaan, wat hierover eerder ook
afspraken uit het ouderschapsplan wijzigen. Lukt het niet
is afgesproken en wat hierover ook staat opgenomen in
om samen nieuwe afspraken te maken over bijvoorbeeld
het ouderschapsplan. Kinderalimentatie wordt door de
de verdeling van de zorgtaken van de kinderen of de
rechter getoetst aan de wettelijke maatstaven en hiervan
hoogte van de kinderalimentatie, dan kunt u de rechter
mag niet ten nadele van het kind worden afgeweken.
vragen om een andere beslissing. De rechter zal altijd het
36
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
45
Is kinderalimentatie verplicht? Ouders zijn verplicht naar draagkracht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van hun kinderen, totdat zij de 21-jarige leeftijd hebben bereikt.
46
De onderhoudsplicht van de ouders vloeit voort uit de
kosten van levensonderhoud en studie (het kind heeft
plicht en het recht zelf hun kinderen te verzorgen en
een financiële bijdrage nodig) en de ouder draagkracht
op te voeden. Voor de zogenaamde jongmeerderjarige
heeft (de ouder kan kinderalimentatie betalen). Voor
kinderen van 18 tot 21 jaar moet er alleen door de
stiefkinderen bestaat er een onderhoudsverplichting tot aan
ouders een bijdrage betaald worden in de kosten van
de scheiding. Afwijkende afspraken die in onderling overleg
levensonderhoud en studie indien het kind niet in het
door de ouders worden gemaakt, worden mogelijk niet
eigen levensonderhoud kan voorzien. Het betalen van
geaccepteerd door de rechtbank. De rechter kan gemaakte
kinderalimentatie is een wettelijke verplichting, voor zover
afspraken, zoals het wel kunnen maar niet of minder betalen
het kind behoefte heeft aan een bijdrage in zijn of haar
of een regeling van afkoop van kinderalimentatie, negeren.
Wat is een redelijk bedrag aan kinderalimentatie? Kinderalimentatie is redelijk wanneer deze aansluit bij de behoefte van de kinderen en de draagkracht van beide ouders. Belangrijk is dus zowel wat de kinderen nodig hebben aan kosten voor verzorging en opvoeding, als hoeveel de ouders kunnen bijdragen aan deze kosten. Komen de ouders er samen niet uit – de ouders
door de rechter worden gehanteerd. Deze wettelijke
kunnen dus altijd samen in overleg afspraken maken
maatstaven zijn gebaseerd op behoefte en draagkracht.
over de hoogte van ieders bijdrage in de kosten van de kinderen – dan geeft een alimentatieberekening een
Voor de behoefteberekening is het netto besteedbaar
goed beeld van een redelijke kinderalimentatie volgens
inkomen van de ouders bepalend, op het moment van
de zogenaamde wettelijke maatstaven, zoals deze
uiteengaan. Het netto besteedbaar inkomen is het bruto
37
inkomen, inclusief inkomsten uit vermogen, verminderd
wie het kind zijn hoofdverblijf niet heeft, zijn verplichting
met de daarover verschuldigde premies en belasting en
tot omgang of verdeling van de zorg niet nakomt.
vermeerderd met eventuele heffingskortingen die konden worden verzilverd door de niet-verdienende ouder. Bijtelling
Wanneer de gezamenlijke draagkracht voldoende
voor een auto van de zaak en eventuele fiscale voordelen in
is om in de behoefte van de kinderen te voorzien,
verband met een eigen woning worden bij bepaling van het
vermindert de zorgkorting dus de hoogte van de
netto besteedbaar inkomen buiten beschouwing gelaten.
eigen bijdrage van de ouders. Indien de gezamenlijke draagkracht onvoldoende is om in de behoeften van
Aan de hand van het netto gezinsinkomen wordt op basis
de kinderen te voorzien, wordt met de zorgkorting niet
van de NIBUD-tabellen het eigen aandeel van de ouders
of slechts in beperkte mate rekening gehouden.
in de kosten van de kinderen berekend. Bij het opstellen van deze tabellen is er al rekening mee gehouden dat
Voor het bepalen van de draagkracht van de ouders gaat
de kinderbijslag een deel van de kosten van de kinderen
het om het netto besteedbaar inkomen op het moment
dekt. Om het eigen aandeel van de ouders in de kosten
van het maken van de berekeningen. Dat is dus een ander
van de kinderen te berekenen wordt vervolgens op
moment dan waarop vastgesteld wordt wat de behoefte is
het bedrag volgens de NIBUD-tabellen in mindering
van de kinderen. Doorgaans is dat een eerdere datum, met
gebracht het eventueel te ontvangen kindgebonden
afwijkende netto besteedbare inkomens van de ouders. In
budget per maand en de eventueel te ontvangen fiscale
geval van een verwijtbaar inkomensverlies kan uitgegaan
alleenstaande-ouderkop per maand waarop recht bestaat
worden van een fictief inkomen. Een bijstandsuitkering,
in de periode waarvoor de kinderalimentatie is bedoeld.
het kindgebonden budget, de alleenstaande-ouderkop en de kinderbijslag en toeslagen worden niet als relevant
Daarna wordt de zorgkorting berekend. Door middel
inkomen aangemerkt. De inkomensafhankelijke bijdrage
van gedeelde zorg kunnen de ouders voor een deel in
voor ziektekosten wordt in mindering gebracht op het netto
natura in de kosten van de kinderen voorzien. In beginsel
besteedbaar inkomen. Bij het netto besteedbaar inkomen
is de zorgkorting minimaal 15% van het bedrag aan eigen
moet een (fictief) rendement uit vermogen na aftrek van
aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen. In
de daarop drukkende lasten opgeteld worden, inclusief
geval van een ruimere zorgregeling kan de zorgkorting
de over die lasten verschuldigde belasting voor zover het
oplopen tot 25% of zelfs 35%. Daarbij wordt verondersteld
rendement uit vermogen positief is. Buiten beschouwing
dat de verzorgende ouder alle kosten, met uitzondering
blijven de fiscale voordelen in verband met een eigen
van de kosten die samenhangen met het verblijf bij de
woning en bijtelling in verband met een auto van de zaak.
andere ouder, voor zijn of haar rekening neemt.
Aan de hand van een zogenaamde draagkrachttabel wordt de draagkracht van iedere ouder per kind vastgesteld. Met
38
De korting in het geval van co-ouderschap is afhankelijk
bijzondere lasten als schulden kan onder omstandigheden
van de omstandigheden. Deze is afhankelijk van de
rekening gehouden worden. De eigen bijdrage van de
vraag bij welke ouder het kind staat ingeschreven en op
ouders wordt verdeeld tussen de ouders naar evenredigheid
welke manier de kosten van het kind tussen de ouders
van hun draagkracht. De rechter stelt op deze manier de
zijn verdeeld. Uitzonderingen op de toepassing van de
kinderalimentatie vast, tenzij de berekening in bijzondere
zorgkorting zijn mogelijk, bijvoorbeeld als de ouder bij
omstandigheden tot een onaanvaardbare uitkomst leidt.
Scheiden | wat nu ? 50 vragen over scheiden
47
Hoe lang moet kinderalimentatie worden betaald? Ouders zijn onderhoudsplichtig voor hun kinderen, totdat zij de 21-jarige leeftijd hebben bereikt. De kinderalimentatie wordt betaald aan de ouder bij wie het kind woont. Vanaf het moment waarop een kind 18 jaar wordt,
de ouder te betalen bij wie het kind woont. Indien het
totdat het de 21-jarige leeftijd bereikt heeft, heeft deze
jongmeerderjarige kind werkt en volledig in zijn of
zogenaamde ‘jongmeerderjarige’ nog steeds recht op
haar eigen levensonderhoud kan voorzien, kunnen de
kinderalimentatie, tenzij de jongminderjarige al volledig
alimentatieplichtige ouder en het kind in onderling overleg
in zijn of haar eigen levensonderhoud kan voorzien.
de kinderalimentatie beëindigen. Indien hierover een
Van een jongmeerderjarige mag niet worden verwacht
geschil ontstaat, kan de alimentatieplichtige ouder de
dat hij of zij stopt met studeren en gaat werken, zodat
rechtbank vragen de kinderalimentatie op nihil te stellen.
de kinderalimentatie beëindigd kan worden. Vanaf het
De alimentatie kan niet eenzijdig worden stopgezet. Zodra
moment waarop het kind 18 jaar wordt, heeft het kind een
het kind 21 jaar wordt, mag de alimentatieplichtige ouder
zelfstandig recht op kinderalimentatie. De kinderalimentatie
zonder instemming van het kind of tussenkomst van de
moet dan aan het kind zelf betaald worden.
rechtbank stoppen met het betalen van kinderalimentatie.
Als het kind nog bij een van de ouders woont kunnen
Ouders kunnen afspreken dat er langer kinderalimentatie
de ouder bij wie het kind woont en het kind afspreken
wordt betaald, bijvoorbeeld totdat het kind de 25-jarige
welk deel van de kinderalimentatie aan deze ouder
leeftijd heeft bereikt en zolang hij of zij met goede
wordt betaald. In de kinderalimentatie is inbegrepen een
resultaten studeert of met een beroepsopleiding
bijdrage voor woonlasten, verzekeringen en algemene
bezig is. Dit is geen wettelijke verplichting. Het kan
verzorging. Het kan praktischer zijn om de kinderalimentatie
alleen indien beide ouders hiermee instemmen.
in overleg met de jongmeerderjarige rechtstreeks aan
48
Kan de kinderalimentatie later worden gewijzigd? Het is mogelijk dat een eerder overeengekomen bedrag aan kinderalimentatie gewijzigd wordt. Dit gebeurt dan meestal vanwege verslechterde financiële omstandigheden bij de ouder die de alimentatie moet voldoen, maar kan ook zijn ingegeven door nieuwe wettelijke bepalingen omtrent de (berekening van de) kinderalimentatie. Bij de wijziging van omstandigheden moet het gaan om
over een ander bedrag aan kinderalimentatie, dan moet er
een wijziging van omstandigheden ten opzichte van de
een verzoekschrift tot wijziging van de kinderalimentatie
omstandigheden ten tijde van het maken van de afspraken
worden ingediend bij de rechtbank. Hiervoor heeft u een
over de kinderalimentatie door de ouders. De wijziging moet
advocaat nodig. De alimentatie kan nooit eenzijdig worden
zich dus daarna hebben voorgedaan en moet er tevens
gewijzigd. Hiervoor is altijd instemming van de andere
voor zorgen dat de kinderalimentatie niet meer aan de
ouder of het jongmeerderjarige kind van 18 tot 21 jaar
wettelijke maatstaven voldoet. Lukt het niet om in onderling
nodig of een wijzigingsbeschikking van de rechtbank.
overleg met de andere ouder overeenstemming te bereiken
39
49
Wat als de kinderalimentatie niet wordt betaald? Er moet onderscheid gemaakt worden tussen de situatie dat de ouders afspraken hebben gemaakt over de kinderalimentatie die niet zijn vastgelegd in een rechterlijke beschikking (beslissing) en de situatie dat deze afspraken wel in een rechterlijke beschikking staan of de rechtbank de hoogte van de kinderalimentatie heeft vastgesteld. Is er een rechterlijke beschikking dan is er een
deurwaarder de achterstallige kinderalimentatie met
zogenaamde ‘executoriale titel’ voor de kinderalimentatie.
bijkomende kosten te incasseren. Soms kan er geen
Dit is de originele beschikking van de rechtbank
officieel adres van de alimentatieplichtige achterhaald
(grosse) die u herkent aan de originele stempel
worden, zijn er andere schuldeisers die voorrang hebben
bovenaan waar staat ‘In Naam des Konings’.
zoals de Belastingdienst of heeft de alimentatieplichtige onvoldoende formele inkomsten of bezittingen.
Met deze rechterlijke beschikking kunt u proberen de achterstallige kinderalimentatie te innen via het Landelijk
Zijn de gemaakte afspraken over de kinderalimentatie
Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) of via de
nooit opgenomen in een rechterlijke beschikking,
deurwaarder. Een gerechtelijke procedure is dan niet nodig.
dan is een procedure bij de rechtbank vereist om een executoriale titel te verkrijgen voor executiemaatregelen.
Het LBIO neemt de inning van achterstallige
Pas daarna kan via een deurwaarder of het LBIO de
kinderalimentatie op zich als er minimaal één maand
feitelijke inning en executie worden uitgevoerd.
achterstand is, als de betalingsachterstand minimaal € 10, - is, voor een achterstand die op het moment
De alimentatieplichtige kan niet alleen beslissen om te
van uw verzoek niet ouder is dan zes maanden en
stoppen met het betalen van de kinderalimentatie. Kan
uw alimentatieplichtige (ex-)partner op de hoogte
de andere ouder of het jongmeerderjarige kind vanaf
is gesteld van het bankrekeningnummer waarop
achttien tot eenentwintig jaar hiermee niet instemmen
hij of zij de kinderalimentatie kan overmaken.
dan moet de kinderalimentatie betaald worden, totdat de rechtbank op verzoek van de alimentatieplichtige
Gaat het om achterstallige bedragen ouder dan zes
de hoogte van de kinderalimentatie heeft gewijzigd.
maanden dan kunt u een deurwaarder inschakelen om met behulp van de executoriale titel tot betekening en executie
Rechtsvorderingen tot het betalen van een geldsom,
over te gaan. De deurwaarder zal in de meeste gevallen
zoals de aanspraak op niet betaalde kinderalimentatie,
eerst een aanmaning sturen naar de alimentatieplichtige
verjaren na vijf jaar. Als u gedurende vijf achtereenvolgende
ouder om te kijken of deze vrijwillig wil betalen. Lukt dit
jaren niets heeft gedaan, bestaat het risico dat u
niet, dan kan de deurwaarder tot executiemaatregelen
de achterstallige alimentatie van meer dan vijf jaar
overgaan, zoals het leggen van loonbeslag of de
geleden niet meer kunt innen. Verjaring kan in
gedwongen verkoop van auto, inboedel of woning.
sommige gevallen worden geschorst of gestuit.
Kosten van de inning worden zowel door het LBIO als door de deurwaarder geprobeerd op de alimentatieplichtige te verhalen. Het lukt niet altijd om via het LBIO of de
40
Het Scheidingsloket heeft verschillende vestigingen in Nederland en verzorgt het complete scheidingstraject
een uitgave van Scheidingsloket.nl
