221
Dag 8 Toelichting: In dit verhaal zijn de namen van artsen en medewerkers van de ziekenhuizen geanonimiseerd. Mocht toevallig iemand werkzaam zijn in het ziekenhuis met een naam, die door mij is gebruikt, dan berust dit geheel op toeval. De beschreven feiten kloppen (in mijn ogen) wel. De namen van mijn vrouw (Geke), onze kinderen (Lambertus, Johannes, Dirk Jan, Anne Nynke, Sipke, Harmen en hun partners) zijn niet veranderd. Evenmin is dit gebeurd met de namen van praktijkmedewerkers en naaste familieleden/kennissen.
Roelof Moes
Mei 2011
ISBN/EAN: 978-90-820193-0-8
222
Dodenherdenking Woensdag 4 mei. De nacht is opnieuw met horten en stoten verlopen. Om het uur zo’n beetje naar het toilet. Hopelijk heeft mijn buurvrouw er niet te veel last van gehad. Ben blij met mijn nieuwe pyjama. De ochtendrituelen zijn achter de rug. Heb al weer de nodige meters gemaakt op de gang. Deze keer op mijn nieuwe ‘pantoffels’. Dat gaat goed. Duik achter mijn notebook. Van: Anne Nynke Datum: 4 mei 2011 09:34 Onderwerp: RE: B3.307.2 Wat een verhalen! Leuk om te lezen! Ben overigens blij dat Daniel Lohues je de dagen doorhelpt. Zijn muziek is inderdaad herkenbaar. Misschien moeten we 23 juni een meet & greet met hem regelen?
Oh ja, dat is waar ook. Volgende maand gaan we naar een optreden van Daniel in Groningen. Zal dat kunnen? Zie nog een mail van Anne Nynke.
223
Van: Anne Nynke Datum: 4 mei 2011 09:38 Onderwerp: RE: Uitgeschakeld Pap, wat prachtig geschreven! Knap dat je het allemaal zo onder woorden kan brengen. Hoe voel je je vandaag? Zo meteen gesprek over ICD hè? Succes vandaag en ik kom je vanavond na het werk bezoeken! groetjes vanuit Dedemsvaart! Een column heb ik nog steeds niet geschreven. Fijn dat de via dit notebook aan het ‘papier’ toevertrouwde wederwaardigheden lezenswaardig gevonden worden. Als ik het zelf niet red dan zijn er in elk geval mijn woorden nog. Vroeg of laat zal er van mezelf uitsluitend niet of nauwelijks zichtbaar stof overblijven. Onze eerste computer in de praktijk kregen we ongeveer 25 jaar geleden. Samen met een printer en software moesten we er dertigduizend gulden voor neertellen. Een heel bedrag. We kregen wel een harde schijf van wel vijftien megabyte. We zouden er vele jaren mee toekunnen. Zo snel als de computer werkte, zo snel raakte deze pc ook weer uit de tijd. Zo zal het ook weer gaan met mijn splinternieuwe notebook. Aan vergankelijkheid ontkomt niets en niemand. Alles stroomt.
224
Om elf uur zal Geke komen. Aan het eind van de ochtend hebben we samen een gesprek met de physician assistant over de implantatie van de ICD. Stuur eerst nog een bericht naar mijn familie over de afgelopen 24 uren. Zo blijven ze op de hoogte. Datum: 4 mei 2011 10:27 Onderwerp: Woensdag Het kostte even tijd, maar na wat denkwerk en tellen op mijn vingers kwam ik tot de ontdekking dat het vandaag woensdag is. Stond voor de spiegel. Groter dan thuis waardoor ik nu een groot gedeelte van me zelf zag. Vond het eigenlijk nog best de moeite waard, ook al zeg ik het zelf. Zei Prediker niet: "alles is ijdelheid"? Tweeduizend jaar geleden was het al niet anders. Hoewel Prediker met ijdelheid bedoelde dat alles vluchtig is in de wereld. Nou dat is het zeker. Voordat je het weet, is het afgelopen. De irritatieplekken van de twee handgrote defibrillatorplakkers, die 6 dagen lang continue (verbonden aan de crashkar) op de huid hebben gezeten, zijn nog niet verdwenen. Deze zijn niet zo vluchtig. Het gaat wat jeuken. Misschien hebben ze daar wat voor? Wil iemand zeep meenemen?
225
Nu was ik me zelf met zeep uit zo'n flacon bij de wasbak. Heerlijk overigens, je zelf weer te kunnen wassen met echt water. Na dagenlang strijken met van die kant-en-klaar doekjes heb je het gevoel dat dit het enige is wat je ruikt. Misschien had Lena toch geen vieze luier afgelopen weekend. Mag niet onder de douche, daar is de apparatuur te duur voor. Zwemmen bij onze triatlonvereniging TZT86 zit er de komende week dan ook niet in. Willen jullie dit even doorgeven aan Dick? Er zat nog allerlei plaksel her en der op mijn borstkas en nek van allerlei andere stickers t.b.v. van de monitoring. Gelukkig vond ik een flesje petroleumether en wat doekjes in een kastje. In het kastje lagen ook allerlei luiers. Zei tegen de buurvrouw dat die gelukkig niet voor ons waren. Flink gepoetst. Werd wel duizelig, wat te veel van het goede? Ben toen maar op het toilet gaan zitten en dacht na. 4 mei 2011: dodenherdenking. Osama Bin Laden is dood. Hoeveel blijden, hoeveel bedroefden? Gisteravond op internet nog eens nagezocht hoe oud mijn familie is geworden. Kwam tot de ontdekking dat in 1915 een broertje van mijn vader is overleden. Nog geen twee maand oud. Wiegendood?
226
Twee tantes zijn plots overleden op drieënvijftig en achtenvijftig jarige leeftijd. Voor mijn gevoel waren ze ouder, maar het is niet anders. Een oom en een tante zijn ook plots overleden, één zeker aan het hart. Zij was zesenzestig, hij zevenenzestig. Een hele leeftijd! "Oud genoeg", zei mijn vader altijd, die zelf achtenzestig werd. Als ik het goed nareken zijn mijn plotseling overleden tantes en oom gemiddeld net eenenzestig jaar geworden. Toevallig mijn leeftijd! Of is dit geen toeval? De familie van mijn moeder is voor een belangrijk deel ook niet oud geworden. Dit had niets met het hart te maken. Zo vonden haar twee halfbroers Markus en Harmannus Janssens onder erbarmelijke omstandigheden de dood in het kamp Wöbbelin in Duitsland. Vierenveertig en eenenveertig jaar jong. Op 6 en 8 maart 1945. Op 2 mei 1945 werd het kamp bevrijd. Voor hen te laat. Mijn moeders broer Ruurd, actief in het verzet te Smilde, stierf gelukkig net niet aan de dagenlange martelingen van de Sicherheitsdienst te Assen. Wel heeft hij de rest van zijn (korte) leven de gevolgen ervan moeten dragen. Goed om hier vandaag bij stil te staan. Gisteren heeft Geke even flink uitgepakt.
227
Ze had mijn verzoek om een lange mouwen overhemd mee te nemen niet gelezen en ging waarschijnlijk overcompenseren. Gelukkig was het banksaldo nu aangevuld. De tas, waarin de dure overhemden zaten wekten jaloerse blikken op (of waren het blikken van herkenning?) van mijn behandelend cardioloog De Bruin, toen hij Geke er mee zag lopen. Zit nu in één van die prachtige overhemden. Vroeg aan mijn buurvrouw hoe het stond. "Heel mooi, maar een donkerblauwe broek zou er ook wel bijgestaan hebben." Gaf aan dat ik dit dan zou vragen, want er liggen nog van die broeken op Kolderveen. "Ach, dat is toch niet nodig, je gaat toch niet naar een receptie of een bruiloft?" "Je weet maar nooit wat ons nog te wachten staat." "Als dat zo is, dan ga ik mee met de furosemidepomp!" Het deed me denken aan de mevrouw, die dacht dat ze naar de hemel ging en een jaar of vijftien geleden aan de assistentes had gevraagd of ik dan mee kon gaan. Ik had immers zo'n grote Renault Espace. Daar kon veel in en ze had nogal wat spulletjes die mee moesten. Misschien moeten we de VelSatis toch maar inruilen voor een groter model. Het is weer woensdag. Drie weken geleden gevallen met de fiets. Een week geleden opnieuw ‘gevallen’. Volgende week woensdag: implantatie van een ICD. "We zullen het beste er maar van hopen", om met wijlen mijn
228
moeder te spreken. Zo meteen een gesprek met de physican assistant over de pro's en contra's van een ICD. Roelof Het loopt tegen half twaalf als de physician assistent ons ophaalt. Het is een slanke dame van een jaar of veertig, schat ik. We lopen naar een soort vergaderkamertje aan het eind van de lange gang op de afdeling. We gaan zitten. “Ik zal u extra informatie verstrekken over de ICD. Weet u er al iets van?” “De afgelopen week is al enige keren tegen me verteld dat ik in aanmerking kom voor een ICD. Het is een jaar of acht geleden dat de eerste patiënten in onze praktijk een ICD kregen. Het was toen eerlijk gezegd niet altijd rozengeur en maneschijn na de implantatie. Er was iemand, die regelmatig ten onrechte een shock kreeg en dan weer naar het ziekenhuis moest, hopelijk gaat dat tegenwoordig wat beter.” “Inderdaad, de laatste jaren worden de ICD’s steeds beter en is de kans op storingen ook minder groot. Er zijn verschillende fabrikanten, die ICD’s maken. U krijgt deze ICD van Biotrionik.” Ze toont me een apparaat. Herken het apparaat van de afbeeldingen en van de
229
vitrinekast in de gang van de afdeling Dagelijks loop ik er vele malen langs. Heb de inhoud van de kast al enige keren aandachtig bestudeerd. “Deze ICD is ook geschikt voor ‘home monitoring’. U krijgt daarvoor een draagbare ontvanger mee naar huis. Via een antenne in uw ICD wordt elke dag automatisch informatie over uw hartslag naar de ontvanger gezonden. Deze ontvanger verstuurt de informatie vervolgens via een satelliet naar een computer bij Biotronik in Berlijn. Vanuit het ziekenhuis de Weezenlanden wordt elke dag ingelogd op een afgeschermde site van Biotronik en wordt er gekeken of er ook storingen zijn opgetreden bij ICD’s, die hier zijn geïmplanteerd. Als dat het geval is, dan wordt er contact opgenomen met de ICD drager.” “Moet ik de ontvanger ook overdag bij me dragen?” “Nee, dat is niet nodig. Als er zich onverhoopt problemen voordoen kan het zijn dat u het advies krijgt van de cardioloog om het apparaat bij u te dragen. In normale omstandigheden is het voldoende als u de ontvanger op uw nachtkastje zet.” “Er is me al iets vertelt over de eventuele complicaties van de implantatie, kunt u er nog meer over vertellen?” “Er zitten inderdaad helaas ook nadelen aan de ICD. Zo bestaat er een kans op infecties. De draden, die vanuit de ICD naar het hart lopen kunnen breken of losraken. U sprak net al over een patiënt van u, die onterechte shocks kreeg. Het is de natuurlijk de bedoeling dat het apparaat alleen terechte shocks
230
gaat geven om levensbedreigende hartritmestoornissen op te heffen maar er kunnen helaas door storingen ook onterechte shocks optreden. Deze schokken komen zonder enige waarschuwing terwijl men bijna altijd bij volle bewustzijn is. Als dat gebeurt, is dat heel vervelend. Maar gelukkig komen deze complicaties slechts bij uitzondering voor.” De physician assistant toont ook hele lijsten met zaken waar ik na de implantatie rekening mee moet houden. Met een motorkettingzaag kan ik bijvoorbeeld niet meer werken. Evenmin mag ik zonder toezicht in open water zwemmen. Meedoen met de triatlon op Ameland, waarbij in de Waddenzee gezwommen wordt, zit er dan ook niet meer in. Nou ja, er zijn ergere zaken. Zie helemaal niets staan over eventuele bezwaren van de veehouderij. “Kunt u me ook vertellen wat de gevolgen zijn, als ik per abuis een schok krijg van schrikdraad?” De physician assistant bladert de lijsten nog eens door. “Nee, dat staat er niet bij, ik zal dat navragen.” “Tot vorige week deed ik meerdere sporten. Onder andere wielrennen, skeeleren en schaatsen. Helaas val ik ook nog wel eens. Is het straks ook nodig om extra bescherming voor de ICD te dragen?” “De ICD zit zelf in een metalen kast en kan heel wat hebben. Ik heb eens gelezen over een profvoetballer, die nog een speciale brace heeft laten maken om te voorkomen de ICD
231
direct met de bal in aanraking komt. Als u sporten beoefend, waarbij u kunt vallen dan is het waarschijnlijk verstandig om ook een dergelijke bescherming te laten maken.” Volgens de physician assistant is het ziekenhuis de Weezenlanden één van de grotere ICD implantatiecentra van West Europa. Moet er maar op vertrouwen dat het goed komt. Dat de keus bij mij op Biotronik is gevallen schijnt geheel toevallig te zijn. In Zwolle worden ook andere merken toegepast. Bij mij zal een tweekamer ICD geïmplanteerd worden. Eén draad komt in de rechter boezem en de andere draad komt in de rechter kamer. De pacemaker in mijn ICD zal er voor zorgen dat mijn hartslag verhoogd wordt zodra deze onder de zestig komt. Tegelijkertijd zal mijn hartslag aangepast worden aan de door de ICD geregistreerde bewegingen van mijn lichaam. Er zit dan ook een soort bewegingsmelder in het apparaat. Men noemt deze functie ‘sense and pace’. Dat betekent dat mijn hartslag als het ware voorloopt op de te verwachte activiteiten van mijzelf. Ben zeer benieuwd hoe slim het apparaat zal zijn. Hopelijk schat de ICD me niet verkeerd in en heb ik meer lust dan last van het apparaat. Jammer dat het straks allemaal zo kunstmatig zal gaan. Zal wel wennen zijn. Het is niet anders. Kan moeilijk alles weer afblazen.
232
Als we na een half uurtje terugkomen op mijn kamer liggen de boterhammen al op me te wachten. Geke gaat terug naar Nijeveen. Het wordt een snelle lunch. Kijk tussendoor op mijn notebook. Ha, weer een mail! Dat is gauw. Van: Josee Datum: 4 mei 2011 11:47 Onderwerp: Re: woensdag Beste Roelof, Zelf heb ik ook wat last van dat ik niet meer weet welke dag het is maar het is vandaag inderdaad woensdag. Ik vond het mooie overhemden. Volgens mij het geld meer dan waard. Als echte beroemdheid kan je natuurlijk ook niet in een oud shirt in het ziekenhuis liggen. Over ijdelheid gesproken: Johannes en ik zijn vanochtend beiden naar de kapper geweest. We willen natuurlijk ook geen rare eerste indruk maken bij de kennismaking met onze Harry;). Bovendien zal het er de komende periode ook niet van komen om naar de kapper te gaan. Heb gisteren luiers gekocht, toch een beetje raar gevoel bij de kassa, al die spullen in huis te hebben zonder het kindje dat er bij hoort. Nog even wachten. Nou, ben benieuwd naar het gesprek met de physician assistant.
233
Groet, Josee Zal voor het ‘slaapuurtje’ een bericht naar de buitenwereld sturen over het gesprek van zojuist. Datum: 4 mei 2011 13:12 Onderwerp: woensdag 11 mei 2011: ICD Aan: Vervolg woensdag (13.00 uur): Zojuist een uitgebreid gesprek gehad. Krijg een 2 draden ICD. Deutsche Gründlichkeit! Nu in ons voordeel. In de nacht wordt in Berlijn afgelezen hoe het de 24 uur er voor gegaan is. Ze kunnen gelukkig niet controleren hoe vaak ik naar de slijter ga. Wel maakt het niets uit waar ik me bevind op deze wereld. Als er maar stroom is voor het controlekastje. Dat moet namelijk in een stopcontact, voor zover ik weet. Maar misschien kan daar ook wel een batterij in. De eerste tijd wat beperkingen. Onder andere twee maanden niet zelf autorijden. Wil er iemand chauffeur spelen? Verder moet ik voorzichtig zijn met een motorkettingzaag. Dit ondanks de zaagbroek, die ik vorig jaar heb gekocht. Een elektrische (zoals wij hebben) schijnt wel weer te kunnen. Gelukkig zijn de lindebomen op tijd gekortwiekt.
234
Squashen, bergbeklimmen, parachute springen: liever niet. Fietsen, rennen, skeeleren, schaatsen: geen probleem. Zwemmen: onder begeleiding. Corsage (met magneet): verboden! Anne Nynke, houd je hier rekening mee? Mijn hart heeft de bijna twintig reanimaties goed doorstaan. Nauwelijks schade gelukkig. Voor zover er sprake is geweest van een infarct zou er eigenlijk niets aan de hand geweest zijn, ware het niet dat de prikkelgeleiding het af liet weten. Sytze zei laatst dat ze de computer vaak even uit zetten bij herhaalde problemen. Dan gaat het weer een jaartje goed. De helpdesks van KPN etc. reageren meestal ook met: "even de stroom er af". Wie weet waar alles goed voor is geweest. Zelf heb ik nu het gevoel dat ik weer jaren meekan. Van de cardioloog De Bruin moet ik voor het vertrek me nog even flink in het zweet fietsen. Geke zal de fietsbroek brengen. Misschien is het verstandig om ook de 'nieuwe' helm op te zetten. Je kunt tenslotte zomaar van de fiets vallen. En je hebt niets aan een subduraal hematoom. Voorkomen is beter dan genezen. Roelof
235
Straks komt Reinier op bezoek. Loop alvast naar het dagverblijf. Dan kan mijn buurvrouw rustig blijven slapen. Officieel is het namelijk rusttijd. Als Reinier er is praten we elkaar uitvoerig bij over alles wat er gebeurd is de afgelopen week. Wat kan er in een kort moment veel veranderen in het leven van een mens. De tijd vliegt om. Zwaai Reinier uit bij de lift en loop weer naar mijn kamer. Mijn buurvrouw is wakker. We zijn ondertussen ook al weer een paar uur verder. Zie dat de mails blijven binnenkomen. Van: Piet Datum: 4 mei 2011 13:26 Onderwerp: Re: woensdag 11 mei 2011: ICD Dat zijn goede berichten Roelof. Een ICD is wel zo handig want die AED is wel wat groot om achterop mee te nemen. Hou je haaks, Piet Op 4 mei 2011 13:50 schreef Huisartsenpraktijk Kolderveen het volgende: Beste Roelof, Zomaar even een mailtje onder werktijd...
236
Ik heb net weer even je belevenissen in het ziekenhuis doorgelezen. Goed om te lezen dat het beter gaat en dat de schade gelukkig enigszins beperkt is gebleven. Nu maar op 't kassie wachten. De patiënten leven allemaal erg met je mee. Er zijn natuurlijk ook mensen die je graag een kaart willen sturen. Vind je het goed dat ik je adres door geef? Zo ja, wil je je adres doormailen? Groet, Margrieta Van: Harmen Datum: 4 mei 2011 14:11 Onderwerp: RE: woensdag 11 mei 2011: ICD Hoi papa, Ik hoorde het bericht al van mama, maar fijn dat het gesprek met de physician assistant goed is verlopen. Weet jij hoe de batterij van het ICD wordt opgeladen? En de gegevens worden dus iedere dag geanalyseerd? Ik kan wel een aantal keren autorijden. Groningen is immers dichtbij. Voor het zwemmen wil ik ook wel eens langs het bad zitten. Wat betreft de regels over de corsage: staat er een bruiloft in de planning? Straks ga ik nog even de laatste delen van de slaapkamermuur verven, om het nog mooier te maken. Je zult je ogen uitkijken als je terugkomt! Groeten uit Nijeveen, Harmen
237
Van: Josee Datum: 4 mei 2011 14:59 Onderwerp: Re: woensdag 11 mei 2011: ICD Dag Roelof, Dat klinkt allemaal hoopvol. Dat met het kastje begrijp ik niet helemaal, moet je dat dan ook mee als je ergens gaat logeren? En hoeft dat dan alleen 's nachts in het stopcontact? Parachute springen was je, geloof ik, toch al niet zo'n fan van? Mooi dat je alle andere sporten kunt blijven doen en als je met Dick of de zwemclub kan blijven zwemmen zit dat ook wel snor. Johannes is net in pak vertrokken richting Amersfoort, ben benieuwd. Ik begrijp dat je in ieder geval tot volgende week in Zwolle blijft opgenomen. Zelf vermoed ik dat Harry niet van plan is om er voor die tijd uit te komen dus je kunt nog steeds de eerst aanwezige zijn, mits je een chauffeur hebt, natuurlijk! Nou, Johannes belt je vanmiddag/vanavond nog wel even op. Groet, Josee Prachtig die berichten. Blijf deze dagen nog beter op de hoogte van het wel en wee in de familie dan anders. Zal Josee en Margrieta terugmailen voordat het officiële bezoekuur begint. Datum: 4 mei 2011 15:40 Onderwerp: Re: woensdag 11 mei 2011: ICD
238
Beste Josee, Wie weet lukt het me om Harry's eerste dag 'live' mee te maken. Moet je in elk geval nog een dikke week wachten. Hopelijk wordt het niet te veel voor je. Heel veel sterkte. Reinier is net twee uur op bezoek geweest. Hij was erg blij me in zeer goede doen aan te treffen. Roelof Datum: 4 mei 2011 15:45 Onderwerp: Re: Aan: Huisartsenpraktijk Kolderveen Beste Margrieta, Kaarten met: Ziekenhuis de Weezenlanden Postbus 10500 8000 GM Zwolle komen aan. Lig nu op B3.307.2 Als er nu heel veel geïnformeerd wordt naar het adres kan ik het adres misschien beter op www.kolderveen.nl zetten. Reinier is net een paar uur op bezoek geweest. Het deed hem goed om me in mijn 'normale doen' aan te treffen. Groetjes, Roelof Het is vier uur.
239
Geke brengt weer veel kaarten en bloemen mee. Ze zijn in Nijeveen bezorgd. Anne Nynke komt later ook nog ‘buurten’. Tegen achten volgen we de herdenking op de Dam via het notebook. Het taptoesignaal klink uit de trompet en de klok van de Nieuwe Kerk slaat. Het is acht uur. Twee minuten stilte. Het is ook echt stil in het ziekenhuis. Goed te merken dat er ook hier nog dodenherdenking is. Twee minuten stilte midden in de jacht van het leven. Ook op de Dam blijft het stil. Een beklemmend stilte dit jaar. Anne Nynke heeft mijn schoenen bij zich. Hoef straks niet meer op sokken door de gang te sloffen. Het is een hele verbetering ook ten opzichte van de ‘noppensokken’. Voel me plotseling een stuk vrijer. Net of ik zo weer de wijde wereld in kan lopen. Laat het direct aan deze buitenwereld weten.
Datum: 4 mei 2011 22:11 Onderwerp: “Vrijheid”. 4 mei 20.58 uur
240
“Vrijheid”. Loop de laatste dagen geregeld op sokken door de vijftig meter lange gang van de afdeling. Dit voor zover ik niet door medepatiënten wordt tegengehouden voor een praatje. Mag niet verder lopen dan de lift. Je zult toch als ‘kistkalf’ geboren worden! Ben gewoon jaloers op de verpleegkundigen en artsen, die op echte (sport) schoenen lopen. En dit niet alleen op de gang. Het sloffen op sokken voelt gewoon minderwaardig aan. Vanavond heb ik gelukkig mijn Meindl wandelschoenen teruggekregen . Anderhalf jaar geleden speciaal gekocht om lange wandelingen met Geke te maken. Daar is nog veel te weinig van terecht gekomen. De stapel goede voornemens was dan ook torenhoog. Hopelijk krijg ik de tijd om “de berg” te slechten. De schoenen zijn vorige week kennelijk bij Anne Nynke beland. Mijn rode jas is nog steeds zoek. Trek zo snel mogelijk de schoenen aan. Er zit nog een bloedvlek op de linker schoen. Overgehouden aan de laatste nachtelijke visite, waarbij veel bloed vloeide. Verlang er naar terug. Toch voelt het net of je nu al weer meetelt, ook met een niet geheel schone schoen.
241
Zou het hoogteverschil zoveel uitmaken? Of is het gewoon dat je nu “steviger in de schoenen” staat? Loop met Geke mee naar de lift en zeg bij het verlaten van de kamer achteloos “tot ziens” tegen mijn buurvrouw. Plots realiseer ik me dat ik helemaal niet weg kan. De schoenen doen hier helaas niets aan af. Weet weer mijn plaats. Je kunt het slechter treffen. Heb hier een prachtig uitzicht. Dat kan niet elk kalf zeggen. Roelof
242
