Duurzaam woon-werkverkeer: iets voor mijn bedrijf?
Over voor(oor)delen van het nemen van duurzame mobiliteitsmaatregelen
Inhoud Inleiding 3
Woon-werkverkeer, moet ik mij dat aantrekken? 4
Files? Daar kan ik toch niets aan doen! 6
2
Duurzame mobiliteit? Is dat wel efficiënt? 8
Duurzaam, dat is iets voor geitenwollen sokken! 9
Duurzaamheid? Dat kost bakken geld!
9
Zover krijg ik mijn mensen toch nooit? 10
Niet overtuigd? 11
Colofon 11
Inleiding
Ziet u het ’s ochtends ook bij uw bedrijf? En ‘s avonds nog een keer? Die colonne auto’s met eenzame bestuurders die gestaag de parking innemen? Het merendeel van de mensen neemt ’s ochtends puur uit automatisme de auto naar het werk. Steeds meer mensen nemen zich ’s avonds in de file voor om de volgende dag het openbaar vervoer of de fiets eens uit te testen. Maar vaak blijft het bij goede voornemens. De overheid wil, samen met de sectoren en de bedrijven, de automobilist verleiden om te kiezen voor duurzame vervoermiddelen. Want een duurzaam woon-werkverkeer is goed voor het milieu, de maatschappij, het bedrijf en de werknemers! Minder uitstoot, minder lawaai, minder files, minder stress,... Uw medewerkers gaan meer ontspannen en gemotiveerd aan de slag en de productiviteit kent een belangrijke impuls. Er bestaan echter veel misvattingen over de zin van het realiseren van duurzame mobiliteitsmaatregelen op maat van het bedrijf. Deze brochure wil een aantal van deze misvattingen en vooroordelen doorprikken. We geven aan dat het nemen van duurzame mobiliteitsmaatregelen niet per definitie een tijdrovend en kostelijk onderzoek of onbetaalbare inspanningen hoeft te betekenen.
Deze brochure wil zowel grote als kleine bedrijven laten kennismaken met de brede waaier aan alternatieven op vlak van duurzame mobiliteitsmaatregelen. Hierbij vergelijken we kosten en baten van duurzaam vervoer vanuit een breed perspectief. Daarnaast vindt u de gegevens van een aantal partners en hulpmiddelen die u van dienst kunnen zijn bij de realisatie van uw plannen. 3
Woon-werkverkeer, moet ik mij dat aantrekken?
4
Absoluut, want woon-werkverkeer maakt een wezenlijk onderdeel uit van uw productie- of dienstenomgeving.
Economisch logisch Voor uw bedrijf is een goed doordachte en performante logistieke keten of ‘supply chain’ van levensbelang. Goederen of diensten die niet in optimale omstandigheden toegeleverd of afgeleverd kunnen worden, zorgen bijna altijd voor een verlies aan meerwaarde. Niemand die u dat moet komen vertellen. Waarom dezelfde economische logica niet toepassen als het gaat over menselijk kapitaal? Het is immers evenzeer van belang dat uw werknemers zich vlot van en naar uw bedrijf(sterrein) kunnen verplaatsen. Als u af en toe in de auto zit dan weet u dat dit vandaag geen evidentie is. Niet minder dan 69 % van de bedrijven ondervindt dagelijks hinder van files en congestieproblemen. Dat wil zeggen dat er jaarlijks 5,5 miljoen voertuiguren verloren gaan. Dat betekent 1 jaar werkonbekwaamheid van zo’n slordige 2.840 Vlamingen. Hallucinant, niet?
Duurzaam naar het werk, een troef voor uw bedrijf Welke bedrijfsleider wordt er niet mee geconfronteerd? Werknemers die voor dag en dauw opstaan om een aantal uren in de auto door te brengen, daardoor vaak moe en gestrest aan de werkdag beginnen. Bijgevolg zijn zij ook niet de meest productieve elementen in uw bedrijf. Dan mag u nog van geluk spreken als uw werknemers altijd op tijd zijn! De files zijn door ongevallen, wegwerkzaamheden, e.a., zo onvoorspelbaar geworden dat uw personeel vaak pas met vertraging aan de slag kan. Daarnaast kiest de hedendaagse werknemer ook meer en meer voor kwaliteit. Ze willen naast het werk een geslaagd gezinsleven, een boeiend sociaal leven en liefst ook genoeg vrije tijd. Uren in de file moeten staan is dan zeker geen troef voor een bedrijf bij een openstaande vacature.
5
Kyoto. Iedereen heeft er mee te maken. Een heel aantal landen hebben zich geëngageerd om hun aandeel in de globale koolstofdioxide of CO2-uitstoot drastisch te verminderen. Daarvoor zijn inspanningen nodig, ook van bedrijven.
Wist u dat u tot 16 kg CO2 bespaart door 100 autokilometers te vervangen door te stappen of te fietsen?
Locatiebeleid. De juiste bedrijven en voorzieningen op de juiste plaatsen situeren, is een basisvereiste bij het streven naar duurzame mobiliteit. Als het bijvoorbeeld gaat om arbeids- en bezoekersintensieve bedrijvigheid en voorzieningen wil dit zeggen dat ze goed bereikbaar moeten zijn met het openbaar vervoer, de fiets of te voet.
Files? Daar kan ik toch niets aan doen!
Te voet
Natuurlijk wel! En het kan zelfs eenvoudig!
Werknemers die binnen een straal van 1 km van het bedrijf wonen, kunnen gemakkelijk te voet op hun werkplek geraken. Vaak is dat binnen die straal zelfs de snelste en efficiëntste vervoerswijze. Hij/zij heeft geen parkeerplaats nodig. Daar win je natuurlijk tijd en ruimte mee. Maar ook werknemers die gebruik maken van het openbaar vervoer leggen de laatste meters vaak te voet af. Als de natuurlijke looplijn onnodig veel onderbroken wordt of men te ver moet omlopen, zal uw werknemer ontmoedigd raken. Het werken met doorsteekjes, veilige en vlotte oversteekplaatsen en vooral goede paden kunnen hem/ haar dan weer stimuleren te voet naar het werk te komen. Een extra toegangspoort op de juiste plaats zetten kan een wereld van verschil betekenen voor de stappers.
6
Fietsen De gemiddelde woon-werkafstand bedraagt 6,2 km. Dat is een perfect fietsbare afstand. Fietsende werknemers veroorzaken geen files. Fietsende werknemers komen ook minder vaak te laat omdat ze niet in de file zitten of naar een parkeerplaatsje moeten zoeken. De parkeervoorziening die een fiets nodig heeft bedraagt slechts een zevende tot een tiende van de ruimte die één auto nodig heeft. Dat spaart dure bedrijfsruimte en geeft meer ruimte aan uw eventuele uitbreidingsplannen. Fietsers blijken ook bijzonder stressbestendige en flexibele werknemers te zijn. De dagelijkse fietstocht van en naar het werk is het ideale tijdstip om het hoofd leeg te maken om de volgende morgen weer fris aan de slag te gaan.
Wist u dat fietsende werknemers doorgaans in een betere conditie zijn dan hun nietfietsende collega’s? Dat maakt van hen uitgeslapen, alerte en productieve arbeidskrachten met als gevolg minder arbeidsongevallen en minder absenteïsme.
Openbaar vervoer
Auto
Sommige grotere bedrijven hebben nu al een eigen busdienst. Op kleinere schaal kunnen werknemers aan vanpooling doen: kleine busjes die vanuit bepaalde richtingen naar de werkplek rijden.
Niet alle verplaatsingen zijn haalbaar met de fiets of het openbaar vervoer. Toch zijn er ook bij de keuze voor de auto mogelijkheden voor duurzame initiatieven.
Het openbaar vervoer is de aangewezen optie om op een duurzame manier grotere afstanden te overbruggen. Uw werknemers kunnen gebruik maken van het bestaande net van trein-, tram, en busverbindingen, maar u kunt ook zelf voor collectief vervoer zorgen. Zowel De Lijn als de NMBS bieden voor bedrijven derdebetalerssystemen aan. U kunt met deze maatschappijen een contract afsluiten waarbij de patronale bijdrage rechtstreeks met de maatschappij wordt verrekend. Dat bespaart u onnodige administratieve rompslomp. Een volledige terugbetaling van het treinabonnement kan werknemers stimuleren om het openbaar vervoer te gebruiken. De wettelijk opgelegde minimale werkgeversbijdrage varieert van 56 % tot 64,9 %, naargelang de afstand. Als u die bijdrage optrekt tot 80 % én u sluit een derdebetalersovereenkomst af, dan past de overheid de resterende 20 % bij. Dankzij u kunnen uw werknemers dan gratis naar het werk. De bedrijfswagen kunt u vervangen door een nettreinkaart waarmee je gedurende een bepaalde periode onbeperkt kan reizen over het ganse NMBS-net, of een trajecttreinkaart waarmee je een bepaald traject kan afleggen. U kunt die keuze alvast eens bespreken met uw werknemers.
Er bestaan ook alternatieven voor zakelijk autoverkeer (dienstverplaatsingen). ‘Contractual Ticket on line’ is een internetdienst waarmee de werkgever zelf treinbiljetten kan kopen en afdrukken voor werknemers of klanten. Daarnaast zijn er ook ‘bulkbiljetten’ waarbij u een grote hoeveelheid treinbiljetten tegen een vaste eenheidsprijs kan bestellen. De Lijn biedt zogenaamde doorgeefabonnementen aan. Dat zijn abonnementen op naam van het bedrijf die door iedere werknemer mogen gebruikt worden. Er kunnen meerdere doorgeefabonnementen per bedrijf in omloop zijn.
Carpoolen kent u ongetwijfeld. Werknemers komen samen in één auto naar het werk. Om het carpoolen te stimuleren biedt de Vlaamse Carpoolbank (een initiatief van Taxistop en De Lijn, www.carpool.be) een computerprogramma aan waarmee het inschrijven en samenbrengen van carpoolers in uw bedrijf vlot kan verlopen. Daarnaast ondersteunt en begeleidt de Vlaamse Carpoolbank het opzetten van een carpoolservice in uw bedrijf met affiches, folders, een handleiding en een vormingsmoment indien u dat wenst. Cambio for Business, een onderdeel van Cambio autodelen (www.cambio.be), biedt zowel grotere bedrijven, KMO’s en andere organisaties de mogelijkheid te beschikken over een zeer flexibel wagenpark voor dienstverplaatsingen. Met een eenvoudige reservatie kunt u de gewenste auto reserveren, van een kleine stadsauto tot een grote monovolume. Alle Cambio-wagens in alle Cambio-steden staan daarbij tot uw beschikking. Verder hoeft u zich geen zorgen te maken over onderhoudsbeurten, tankkaarten of verzekering. Cambio zorgt ervoor en stuurt u maandelijks een duidelijke factuur. Zo kunt u zich nog meer concentreren op uw kerntaken. Cambio vormt de ideale aanvulling op uw eigen wagenpark of kan een interessant alternatief zijn voor het gebruik van de eigen wagen van uw werknemers.
Intermodaliteit. Intermodaliteit is het naadloos combineren van verschillende vervoersmodi binnen één reis. Even een voorbeeld: werknemer X fietst tot aan het station, neemt daar de trein en in het station van aankomst neemt hij zijn bedrijfsfiets tot op het werk.Op deze manier geraakt een werknemer op zijn werkplek zonder de auto te gebruiken. Dat is alvast 1 auto minder in de file.
7
Duurzame mobiliteit? Is dat wel efficiënt?
Je niet verplaatsen, dat is pas efficiënt! En als het dan toch moet…
Verplaatsingen kosten tijd. En tijd kost geld. Minder verplaatsingen geven dus minder kosten. Er zijn heel wat mogelijkheden om onnodige verplaatsingen te vermijden.
8
De huidige technologische ontwikkelingen maken het mogelijk om van op een andere locatie op het bedrijfsnetwerk te werken. Men kan via video-, telefoon- of webconferenties zelfs vergaderingen bijwonen. Telewerken en thuiswerken zitten dan ook in de lift. Men kan er ook voor kiezen om compacter te werken. Dat betekent dat men gedurende 4 weekdagen langer werkt, en één weekdag thuis blijft. Op die manier spaart u twee verplaatsingen per werknemer per week uit.
Een groter bedrijf? Satellietkantoren (filialen dicht bij de werknemer) kunnen ervoor zorgen dat u het kantoor tot bij uw werknemers brengt! Dat is goed voor het milieu en wordt geapprecieerd door uw werknemers.
Duurzaam, dat is iets voor geitenwollen sokken! Image is everything Werken aan duurzame mobiliteit is werken aan uw imago. U merkt dat de problematiek rond Kyoto en de opwarming van de aarde de mensen bezig houdt. Denk maar aan de commotie die er ontstond naar aanleiding van het boek ‘An Inconvenient Truth’ van Al Gore. Meer en meer werknemers, bedrijfsleiders en politici zijn overtuigd dat wij allemaal verantwoordelijkheid dragen voor een duurzame mobiliteit. Omwille van dat algemene bewustzijn rond de broeikasproblematiek maken mensen ook bewustere keuzes in hun consumentengedrag, bij het zoeken naar werk,… Uw onderneming kan hier op inspelen door zich te profileren op het thema duurzame mobiliteit. De maatregelen die u neemt, zijn voor uw (toekomstige) werknemers, klanten en leveranciers een signaal dat u mee bent met recente ontwikkelingen en dat u uw maatschappelijke verantwoordelijkheid wenst te nemen.
De Prijs Mobiele Onderneming 2006 werd gewonnen door Vanden Broele uit Brugge en vzw St-Lodewijk uit Wetteren. Bij de uitreiking door Vlaams minister van Mobiliteit Kathleen Van Brempt mochten zij elk voor 10.000 euro aan bedrijfsabonnementen van de Lijn in ontvangst nemen. Toch de moeite waard. Eervolle vermeldingen waren er voor Arcelor, Janssen Pharmaceutica, Trianval en Natuurpunt.
Duurzaamheid? Dat kost bakken geld! Ja, het kost geld, maar u betaalt niet alleen! Duurzame mobiliteitsmaatregelen vergen soms extra investeringen maar bieden een aanzienlijke directe en indirecte return. De Vlaamse overheid wil u helpen bij het zetten van de eerste stap. Daartoe werd het Pendelfonds opgericht. Concrete mobiliteitsprojecten rond woon-werkverkeer kunnen voor 50 % gesubsidieerd worden met middelen uit dit fonds. Voorwaarde is wel dat het gaat om duurzame en innovatieve projecten. De mobiliteitspunten (i.s.m. De Lijn) fungeren daarbij als aanspreekpunt en ondersteunen u bij het opmaken van uw subsidiedossier. De contactgegevens vindt u achteraan de brochure.
Een helder beeld van mogelijke maatregelen en de eventuele bijbehorende kosten krijgt u via de Toolbox Mobiliteitsmanagement. Deze kunt u vinden op www.mobiliteitsmanagement.be
9
Zover krijg ik mijn mensen toch nooit?
Incentives
Om uw werknemers te motiveren om mee te stappen in uw plannen op vlak van duurzaam woon-werkverkeer, bestaat er een heel gamma aan stimulerende maatregelen. We plukken er enkele uit:
Stappen -
Stapvergoeding Aanbieden van regenkledij of paraplu’s met bedrijfslogo
Fietsen
10
-
Goede fietsenstallingen Kleedruimte met douches Fietsvergoeding Een eigen herstelplaats Aanbieden van bedrijfsfietsen (fietsleasing) Fietsstimulerende acties (een ontbijt, een presentje) Aanbieden van regenkledij of paraplu’s met bedrijfslogo
Openbaar vervoer -
Volledige terugbetaling van abonnement Afsluiten van een derdebetalerovereenkomst Aanbevelen van een nettreinkaart/trajecttreinkaart i.p.v. een bedrijfswagen
Carpoolen -
Meest nabij gelegen parking wordt exclusief voor carpoolers Betalend parkeren voor niet-carpoolers Voorzien van een gegarandeerde thuisrit Stimulerende acties (ontbijt, presentje...)
Belangrijk is dat de mensen geïnformeerd worden over de mogelijkheden die andere vervoersmodi bieden. U kunt daarvoor zorgen via uw eigen kanalen (bv. nieuwsbrief, bedrijfskrant, interne opleiding of informatiesessie) maar u kan ook een vervoerscoördinator aanstellen. Deze geeft uw werknemers persoonlijk advies bij de keuze van hun vervoersmiddel(en). Een interessant instrument bij de realisatie van uw plannen, is het bedrijfsvervoerplan. Een bedrijfsvervoerplan heeft als doel de vervoerswijzekeuze van de werknemers te beïnvloeden in de richting van duurzame mobiliteit. Een eerste stap is het bevragen van mobiliteitsgewoonten en –wensen bij uw werknemers. In een tweede stap wordt op basis van deze enquête een actieplan opgemaakt waarin een aantal maatregelen zijn opgenomen om duurzame mobiliteit te stimuleren.
Niet overtuigd?
Colofon
Bekijk het ideeënboek ‘Maatregelen duurzame mobiliteit’ van de Vlaamse Overheid via www.mobielvlaanderen.be/vademecums. Dit ideeënboek bevat een uitgebreide reeks met maatregelen ter bevordering van duurzame mobiliteit. Het is een werkinstrument voor bedrijven in de vorm van goed uitgewerkte steekkaarten. Deze steekkaarten geven de essentie weer van de meest innovatieve, meest populaire of makkelijkst toepasbare mobiliteitsmaatregelen op het vlak van woon-werkverkeer.
Auteurs Jan Christiaens, Mobiel 21 vzw Gert Zuallaert, Mobiel 21 vzw
Wie meer advies op maat wil, kan terecht bij de mobiliteitspunten (tot 1 juli de Mobidesks) voor informatie, ideeën en oplossingen voor vervoerproblemen.
Illustraties Stijn Claes
Contactgegevens Provincie Antwerpen Kathy Vanaperen K. Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen Tel.: 03 240 66 20 e-mail:
[email protected] Provincie Limburg Katrien Backx Hendrik van Veldekesingel 150, 3500 Hasselt Tel.: 011 870 930 e-mail:
[email protected] website: www.mobidesklimburg.be Provincie Oost-Vlaanderen Tinneke De Caluwé Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent Tel.: 09 267 78 28 e-mail:
[email protected] website: www.oost-vlaanderen.be/mobidesk Provincie Vlaams-Brabant Tim Festraets Dienst mobiliteit en wegen Provincieplein 1, 3000 Leuven Tel.: 016 26 78 57 e-mail:
[email protected] website: www.vlaams-brabant.be/mobielzijn Provincie West-Vlaanderen Katrien Vancraeynest Dienst Ruimtelijke Planning en Mobiliteit Koning Leopold III-laan 41, 8200 Brugge Tel.: 050 40 35 09 e-mail:
[email protected] website: www.west-vlaanderen.be/mobidesk De Komimopartners: -
BBL, www.bondbeterleefmilieu.be BTTB, www.bttb.be Fietsersbond, www.fietsersbond.be KOMIMO, www.komimo.be Mobiel 21, www.mobiel21.be Taxistop, www.taxistop.be Voetgangersbeweging, www.voetgangersbeweging.be
Eindredactie Sabine Verstraeten, Mobiel 21 vzw Lay-out Nadine Maes, Mobiel 21 vzw
Verantwoordelijke uitgever Elke Bossaert Mobiel 21 vzw Vital Decosterstraat 67 A/0101 3000 LEUVEN Tel. 016 31 77 00
[email protected] www.mobiel21.be ISBN 9789074633406 D/2007/6695/2
11 Deze brochure werd gerealiseerd in het kader van:
Mobiel 21 vzw Vital Decosterstraat 67 A / 0101 3000 LEUVEN Tel. +32 (0)16 23 94 65 Tel. +32 (0)16 31 77 00 Fax +32 (0)16 29 02 10
[email protected] www.mobiel21.be
