Duurzaam Lingewaard Voortgangsbericht 2014 M. Hage 17 december 2014 |
Naam opsteller
M. Hage
Datum vaststelling
13 januari 2015
Afdeling
Vastgesteld door
College
Team
Beleids- en Projectontwikkeling Ruimtelijk Beleid
Datum en versie
17 december 2014
14 INT 02629
14INT02629
Inhoudsopgave Samenvatting ....................................................................................................................................................4 Voortgangsbericht per thema in het uitvoeringsprogramma ......................................................................6 1.
Duurzaam Leven ....................................................................................................................................6
2.
Duurzame Organisatie ............................................................................................................................9
3.
Duurzame Mobiliteit ..............................................................................................................................11
4.
Duurzame Economie ............................................................................................................................12
5.
Duurzaam Bouwen en inrichten ...........................................................................................................14
Exploitatiebudget duurzaamheid ..................................................................................................................16
3
Samenvatting Inleiding Dit is het derde voortgangsbericht van het uitvoeringsprogramma duurzaamheid 2012 - 2015. Het omvat de periode januari tot en met november 2014 en informeert u in het algemeen over de voortgang en geeft een doorkijk naar 2015. In het tweede gedeelte wordt uitgebreider ingegaan op de voortgang in de individuele projecten, geordend naar thema.
Het 3e jaar uitvoeringsprogramma duurzaamheid: uitvoering op stoom Het uitvoeringsprogramma duurzaamheid is in zijn derde jaar inmiddels goed verankerd in de organisatie. 2014 was het jaar van uitvoeren. Het project ‘Slim Lingewaard’ over collectieve inkoop woningisolatie en zonnepanelen is afgerond. Uiteindelijk hebben 54 gezinnen daadwerkelijk opdracht gegeven voor het plaatsen van zonnepanelen of woningisolatie. Dat is een mooi begin. In 2015 zal dit project worden voortgezet door Lingewaard Energie. Lingewaard Energie heeft ook een mooie start gemaakt met het wijkproject ‘de knop om’, waarin buren met elkaar energie besparen. In 2014 hebben veel vrijwilligers werk gemaakt van duurzaamheid. Zonder hen hadden wij deze twee projecten niet kunnen doen en ook geen duurzaamheidsmarkt kunnen organiseren. Bij het thema duurzame organisatie zijn ook vorderingen gemaakt, al is het soms lastig om de juiste verantwoordelijke te vinden, omdat de thema’s dwars door de organisatie heen gaan. Voor 2015 is de uitdaging nog meer concrete dingen te doen. Zo kunnen medewerkers nu gebruik maken van elektrische voertuigen voor dienstreizen. Ook is er het project ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed’ opgestart. Hier hebben wij kunnen profiteren van de deelname aan het Euregio-project Kliker, dat eind 2014 afloopt. Een vervolgproject is in voorbereiding. Wij zullen kijken hoe Lingewaard hier aan kan haken. In 2015 loopt het huidige duurzaamheidsbeleid af. Dit jaar zijn voorbereidingen getroffen voor de beleidsactualisatie. Zo heeft er een evaluatie van het duurzaamheidsprogramma plaatsgevonden door Royal Haskoning DHV. Belangrijkste aanbeveling hierin was om meer focus aan te brengen. De aanbevelingen zullen worden meegenomen in het nieuwe beleidsplan dat samen met het evaluatierapport in 2015 aan de raad zal worden voorgelegd. Om de duurzame mobiliteit te bevorderen zijn in 2014 openbare e-laadpalen bij het gemeentekantoor geplaatst. Ook konden wij via een co-financiering van de Stadsregio extra fietsenstallingen langs HOV lijn 300 plaatsen. Deze wordt nu al goed gefrequenteerd. De bussen in de Stadsregio rijden allemaal op groen gas en zijn hiermee de meest duurzame bussen van Nederland. Bij het thema duurzame economie hebben 30 MKB bedrijven gebruik gemaakt van een energiescan, aangeboden door de gemeente. Deze bedrijven waren over het algemeen zeer tevreden over het aangeboden advies. Verder konden ook dit jaar bedrijven weer gebruik maken van subsidie, zoals de subsidieregeling verduurzaming glastuinbouw. De eerste aanvraag is op dit moment in voorbereiding. Voor het thema duurzaam bouwen en duurzame energie is dit jaar gekeken naar de mogelijkheden en kansen die zich voor Lingewaard bieden om het energieverbruik lokaal te verduurzamen. Hierbij zijn voor Lingewaard veel kansen op Bergerden: de biovergistingsinstallatie Bio Energie Bergerden, de aansluiting bij het regionale warmtenet en het initiatief voor een drijvend zonnepark op het gietwaterbassin zijn de belangrijkste. Er bestaat ook een initiatief voor het bouwen van een windpark met vijf windturbines. De gemeenteraad heeft echter in december 2014 besloten om geen medewerking te verlenen aan initiatieven voor grote windturbines.
4
Uitgevoerde en lopende projecten/acties in 2014 1. Thema duurzaam Leven
Subsidieverstrekking aan Stichting Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard voor ontwikkelingsprojecten Project bewust verlichten Buitengebied Faciliteren van Lokale Energiecoöperatie Lingewaard Energie Organisatie duurzaamheidsmarkt Project ‘Slim Lingewaard’ over collectieve inkoop zonnepanelen en woningisolatie’ Deelname Lingewaard aan de ‘Energy Battle’ Start wijkproject ‘de knop om’ over huishoudelijke energiebesparing Burgers informeren over energiebesparende maatregelen
2.
Thema duurzame organisatie Beleidsontwikkeling duurzaamheid Duurzaam inkopen scan Monitoring milieuprestaties gemeentelijke organisatie Leasen elektrische dienstauto’s, aanschaf e-scooters en e-bikes Energiezuinigere inrichting van de openbare verlichting Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Deelname aan het Euregioproject Kliker over gemeentelijk klimaatbeleid
3. Thema duurzame mobiliteit
Voorbereiding plaatsen extra fietsenstallingen langs lijn 300 Plaatsen e-laadpalen voor het gemeentekantoor Voorbereiding Laadpalenbeleid
4.
Thema duurzame economie Bedrijven informeren over energiebesparende maatregelen in nieuwsbrief ‘Ter Zake’ Subsidieverlening Oost-Betuwse Uitdaging Ontwikkelen duurzaamheidsplan door het projectbureau Huissen-Angeren Energiescans MKB
5. Thema duurzaam bouwen en inrichten, duurzame energie
Project ‘haalbaarheidsonderzoek groencompensatiefonds’ Meenemen afvalpreventie en stimulering afvalscheiding in afvalstoffenbeleidsplan Deelname provinciale subsidie woningisolatie Project drijvend zonnepark Bergerden
5
Voortgangsbericht per thema in het uitvoeringsprogramma 1. Duurzaam Leven In dit thema staan projecten voor en door burgers centraal die inspelen op duurzame gedragsverandering.
Energy Battle In het stookseizoen 2013/2014 heeft de gemeente mee gedaan aan de ‘Energy Battle’. De ‘Energy Battle’ is een energiebesparingswedstrijd tussen gemeenten. Daarbij gaan gemeenten met ieder 3 teams van ambtenaren, bewoners en politiek (raadsleden, partijleden, wethouders) de uitdaging aan om in drie rondes van 4 weken thuis zoveel mogelijk energie te besparen. De gemeente Lingewaard is als 4e geëindigd in de Energy Battle waar 10 gemeenten aan deelnamen. De 3 teams die namens de gemeente meededen, bespaarden gemiddeld 12 procent op gas en 17 procent op elektriciteit. De reacties van deelnemers waren positief. In het stookseizoen 2014/2015 is ervoor gekozen om de energiebesparingswedstrijd voort te zetten in het wijkproject ‘de knop om’. Wijkproject ‘de knop om’ ‘De Knop Om’ is een gedragsveranderingscampagne om energie te besparen in een wijk in Lingewaard. De wijk betreft Molenwijk-Dries te Gendt. Lingewaard Energie voert dit project uit voor de gemeente. Zij doen dat volgens de methode die Agentschap NL heeft uitgedacht. Die methode bewijst dat een gemiddeld huishouden zo’n €200,- per jaar kan besparen met simpele besparingsacties in huis. In de gekozen wijk worden zowel particuliere huiseigenaren als huurders benaderd om mee te doen. Het project is gestart op zaterdag 27 september, tijdens Burendag. Uit zowel De Dries als uit Molenwijk zijn tien enthousiaste ambassadeurs als eerste van start gegaan met het besparen van energie. Hun hulpmiddel is een Wattcher en een online programma dat 6 weken duurt. De Wattcher is een apparaat dat het totale elektriciteitsverbruik in huis meet en weergeeft. Dit helpt de bewoners inzicht te krijgen, bewust te worden en uiteindelijk het energieverbruik te verminderen. Tijdens de eerste tussentijdse bijeenkomst hebben de enthousiaste ambassadeurs de eerste weken met elkaar geëvalueerd en voornamelijk het inzicht in eigen verbruik gaf voldoende stof tot gesprekken en tips. Het uitzetten van onder andere decoders, tv’s en video’s brengt het basisverbruik al naar beneden. Het gebruik van een thermoskan voor thee stelt het veelvuldig gebruik van de snelkoker uit en de frituurpan en oven zijn ook energievreters. Korter douchen, vooral in gezinnen, is ook een hot item. Er kwamen vragen over vloerverwarmingspompen, isolatie en zonnepanelen voorbij. Goed om te zien hoe iedereen bezig is met gedrag en maatregelen. De besparingsronde van de ambassadeurs is niet alleen bedoeld om zelf te besparen maar ook om ervaring op te doen om straks in de eigen straat vraagbaak te kunnen zijn. De ambassadeurs worden immers de trekkers van de drie besparingsrondes die later deze winter volgen in de genoemde wijken. Leuk om te vermelden is dat de gemiddelde besparing van de ambassadeurs varieert van -8,3% tot -26,7% In het project is het wijkplatform nauw betrokken. Hetzelfde geldt voor Woonstichting Gendt. Ook wordt basisschool de Tichelaar betrokken.
6
Duurzaamheidsmarkt e Wij kunnen terugblikken op een 2 geslaagde duurzaamheidsmarkt op 7 september 2014. Lingewaard Energie heeft, in opdracht van de gemeente, dit jaar de markt georganiseerd samen met LingewaardUit! Door de gezamenlijke aantrekkingskracht was de markt goed bezocht (naar schatting 500 bezoekers). Er was een goede diversiteit aan kramen en de reacties van de standhouders waren positief. De inzet om vooral lokale ondernemers te trekken heeft goed uitgepakt. Daarom is Lingewaard Energie ook in 2015 weer gevraagd om de duurzaamheidsmarkt te organiseren.
Project Slim Lingewaard Het samen inkopen van isolerende maatregelen of het plaatsen van zonnepanelen is goedkoper en werkt aanstekelijk. Gemeenten kunnen deze buurtinitiatieven stimuleren en ondersteunen. De regeling van de Stadsregio ‘Buurten over Energie’ heeft Lingewaard in staat gesteld een aanjaagbureau in te schakelen om bewoners op het idee te brengen van en te helpen met een ‘samen inkopen’-buurtinitiatief. De gemeente Lingewaard is hiervoor de samenwerking aangegaan met bureau 5plus1. Van najaar 2013 tot en met najaar 2014 is het project actief geweest, met name in Bemmel Centrum. Gevolgde werkwijze Als medebewoners de moeite nemen om langs de deur te gaan en aan te bellen – er is dus een ‘echt’ moment van contact - wordt dat zeer gewaardeerd en is er echte aandacht voor de inkoopactie. Kern van de aanpak is dan ook dat 5plus1 op zoek is gegaan naar bewoners, uit een buurt, die bereid zijn een tijdelijk bewonersteam te vormen en hun mede buurtgenoten over het project willen vertellen (door langs de deur te gaan/ aan te bellen) en te inventariseren welke maatregelen men wel samen met de buurt wil gaan nemen.
Na het, gezamenlijk met de gemeente, kiezen van een geschikte wijk (belangrijkste criteria: woningen gebouwd voor 1975 en voldoende koopwoningen) is 5plus1 opzoek gegaan naar enthousiaste bewoners. Die zijn gevonden, 4 in totaal. Dit bewonersteam is langs de deuren gegaan en heeft in totaal bij ongeveer 200 woningen aangebeld. Bij het aanbellen is de bewonersactie aangekondigd, zijn de bewoners uitgenodigd voor een informatieavond en is ter plekke een inventarisatieformulier ingevuld (zie hiernaast).
7
Vervolgens heeft het bewonersteam offertes opgevraagd bij bedrijven en heeft men hieruit – met hulp van Lingewaard Energie – een keuze gemaakt. Op een aparte bijeenkomst hebben de bedrijven, waaraan een offerte is gevraagd, te horen gekregen hoe het project in elkaar steekt, waarnaar gekeken zal worden en heeft men kennis kan maken met het bewonersteam en Lingewaard Energie. Bij het beoordelen van de offertes is naar kwaliteit, prijs en - waar mogelijk – lokaliteit gekeken. (bij vergelijkbaar aanbod gaat lokaal voor). De gekozen bedrijven hebben tijdens een informatieavond de vragen over maatregelen beantwoord en hun producten gepresenteerd. Eén van de 3 bedrijven is zelf ook nog actief de wijk in geweest om de actieprijs (en het feit dat men door de bewoners is gekozen als partner) nogmaals onder de aandacht te brengen.
Focus op 3 maatregelen Binnen het project heeft de focus sterk op 3 maatregelen gelegen: isolatie van de vloer, isolatie van de spouw en zonnepanelen. Hier was de meeste belangstelling voor. Dit zijn precies de 3 maatregelen waarvoor landelijk gezien ook de meeste belangstelling bestaat. In totaal heeft het project geresulteerd in 54 daadwerkelijke opdrachten. Het project zal in 2015 door burgerinitiatief Lingewaard Energie onder eigen regie worden voortgezet.
Faciliteren lokale energiecoöperatie Lingewaard Energie Lingewaard kent een zeer actieve lokale energiecoöperatie, bestaande uit professionele vrijwilligers die zich inzetten voor energiebesparing en duurzame energie in Lingewaard. In 2014 heeft Lingewaard Energie een subsidie ter hoogte van € 10.400 ontvangen voor het opbouwen van de organisatie. Verbonden aan de subsidie is de vraag om het project ‘Slim Lingewaard’ in eigen beheer voort te zetten. Ook hebben zij in 2014 een businessplan voor een drijvend zonnepark op het gietwaterbassin op Bergerden ontwikkeld. De gemeente heeft dit project ondersteund door bij te dragen aan de kosten voor het haalbaarheidsonderzoek.
Subsidieregeling woningisolatie Lingewaard biedt via de provincie Gelderland subsidie voor woningisolatie aan bij inwoners. Doelstelling van de woningisolatie subsidieregeling 2013-2014 was om 600 woningen te isoleren. Inmiddels zijn circa 525 aanvragen voor subsidie binnengekomen en afgehandeld. De verwachting is dat aan het einde van het jaar 600 aanvragen zijn afgehandeld. Er kunnen meer aanvragen worden afgehandeld dan 400 omdat inwoners bijna geen gebruik maken van de burenbonus. Na de genoemde 600 aanvragen is er nog ruimte in het subsidiebudget van 300.000 euro om circa 80 aanvragen af te handelen. Dit kan in 2015 worden gedaan. Verder is een aanvullende subsidie van 250.000 euro aangevraagd bij de provincie (voor de afhandeling van circa 400 aanvragen). 8
Project ‘Lingewaard verlicht bewust’ Eind 2012 is het project ‘bewust verlichten buitengebied’ van start gegaan. In dit project vermindert de gemeente, in overleg met burgers, verlichting die niet nodig is voor de verkeersveiligheid. Dit houdt in dat enkele masten tijdelijk worden uitgezet. Op enkele locaties gaan lantaarnpalen, bij wijze van proef, om en om uit en enkele masten worden vervangen door groen licht. In 2014 zijn er proeven gedraaid met 48 masten die tijdelijk zijn uitgezet. Op dit moment worden deze proeven geëvalueerd. Ook zijn er in het veld inmiddels ruim 275 masten c.q. armaturen vervangen door LED-verlichting.
Overige communicatie over duurzaamheid en energiebesparing Ook dit jaar is er weer veel energie in het communiceren over woningisolatie en zonnepanelen gestoken. Op onze eigen webpagina, lingewaard.nl/duurzaamheid, en in het GemeenteNieuws zijn herhaaldelijk berichten geplaatst. Ook heeft de gemeente de zonatlas bijgehouden; een site waar inwoners kunnen zien of hun huis geschikt is voor zonnepanelen. Tevens heeft de gemeente deelgenomen aan de actie ‘Earth Hour’ op 27 maart 2014, waar wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor energiebesparing waarbij de lichten van de gemeentelijke gebouwen een uur zijn gedoofd. Vanwege de geringe respons en het hoge aantal ambtelijke uren wat hierin is gaan zitten is besloten om niet meer mee te doen aan de Earth Hour. Hetzelfde geldt voor de warme truiendag of andere duurzaamheidsdagen. Indien mogelijk wordt communicatie wel gecombineerd met deze dagen, zodat kan worden meegelift op landelijke media-aandacht, maar geen extra activiteiten worden ondernomen.
2. Duurzame organisatie Het thema ‘duurzame organisatie’ richt zich op alles wat met de verduurzaming van de eigen gemeentelijke organisatie en bedrijfsvoering te maken heeft. Beleidsontwikkeling duurzaamheid In 2014 is ons duurzaamheidsbeleid nader onder de loep genomen. Dit heeft geresulteerd in twee rapporten: routekaart klimaatbeleid van TAUW en evaluatie duurzaamheidsbeleid 2012-2015 van RoyalHaskoningDHV. De routekaart klimaatbeleid is ontstaan in het kader van het Euregio project Kliker en gebruikt voor de notitie ‘duurzame energievisie Lingewaard’. Op basis van deze notitie heeft het college aan de gemeenteraad voorgesteld om de energiedoelen bij te stellen tot een ambitieniveau in aansluiting aan het SER energieakkoord van het Rijk. In 2015 zal dan op basis van dit besluit de nieuwe beleidsnota duurzaamheid worden opgesteld, aangevuld met de nu nog ‘witte vlekken’ op het gebied van duurzame organisatie, mobiliteit als ook biodiversiteit. De evaluatie van het duurzaamheidsbeleid van RoyalHaskoningDHV vormt de basis van de actualisatie van de beleidsnota duurzaamheid. De belangrijkste aanbeveling is om meer focus aan te brengen in het duurzaamheidsbeleid. Het evaluatierapport van RoyalHaskoningDHV zal samen met de nieuwe beleidsnota duurzaamheid in het voorjaar 2015 aan de raad worden aangeboden.
Monitoring milieuprestaties gemeentelijke organisatie In 2014 is er een start gemaakt met de opzet van een monitoringsysteem om de gemeentelijke milieuprestaties te kunnen meten. Om deze volledig ingevuld te hebben vergt nog tijd. De verwachting is dat e dit eind van het 1 kwartaal 2015 is uitgevoerd. Vervolgens kan dan ook een start gemaakt worden met de monitoring.
9
Duurzaam inkopen Een apart traject is ingezet voor ‘duurzaam inkopen’. De gemeente Lingewaard heeft de ambitie om in 2015 100% duurzaam in te kopen volgens de criteria van Agentschap NL. Daarom heeft het adviesbureau Ernst & Young opdracht gekregen om onze inkoopstromen te analyseren. Deze analyse leverde scores per afdeling, productgroep, en productcategorie op. De adviezen en concrete handvatten uit de rapportage zijn in een sessie voorgelegd aan het management met het doel een gezamenlijke visie te ontwikkelen en het draagvlak en bewustzijn voor duurzaam inkopen in de organisatie te verankeren. De systematiek om duurzaam inkopen te monitoren wordt op dit moment door het Rijk verder ontwikkeld omdat zij tamelijk rigide is: pas als voor een productgroep aan alle minimumeisen voldaan is mag deze worden meegenomen in de score. Volgens de systematiek van Agentschap NL scoorde Lingewaard in 2012 34,6%, volgens de systematiek van Ernst & Young 65,6%. Naar verwachting zullen er in 2015 nieuwe criteria worden ontwikkeld. Daarom is nu als meetbaar resultaat in de programmabegroting gekozen voor het aantal inkooptrajecten met bijzondere aandacht voor duurzaamheid in plaats van een percentage. Het project gaat verder door in 2015 drie pilotprojecten voor duurzaam inkopen aan te wijzen.
Stimuleren duurzaam vervoer voor medewerkers In 2014 zijn er een aantal acties genomen om zowel het woon-werkverkeer als de ambtelijke dienstreizen te verduurzamen. Voor de dienstreizen zijn er twee elektrische auto’s geleaset. Ook zijn er elektrische scooters en fietsen aangeschaft. Van de auto’s en de scooters wordt goed gebruik gemaakt, van de fietsen wat minder. Voor 2015 gaan we op dezelfde wijze verder. Samen met de 10 businesscards voor het OV bieden we voldoende alternatieven om het eigen gebruik van vervoersmiddelen en declareren van kosten te reduceren. Dit jaar heeft de ambtelijke organisatie ook deel genomen aan het project ‘fluitend naar je werk’. Dit was een project om medewerkers op de fiets naar hun werk te krijgen. Acties als ‘laat je fiets fixen’ en proefweken elektrisch fietsen waren een succes en er werd veel gebruik van gemaakt. In 2015 zal het project worden voortgezet.
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed In 2014 heeft de afdeling OBR deelgenomen aan het deelproject ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed’ van het Euregio project Kliker. Eerst is er onder alle gemeentelijke gebouwen een enquête uitgevoerd over energieverbruik en verduurzaming. Doormiddel van deze enquête zijn drie gemeentelijke gebouwen geselecteerd voor een pilotproject: Kulturhus Angeren, SCC De Brink Huissen en Gemeentewerf Lingewal Bemmel. Voor deze drie gebouwen is gekeken hoe deze kunnen worden verduurzaamd. De resultaten worden eind 2014 verwacht. Voor 2015 zullen de quick-wins van deze gebouwen worden uitgewerkt en waar mogelijk worden uitgevoerd. De resultaten uit het Kliker project zullen ook de basis vormen om voor de overige gebouwen van het Gemeentelijk Vastgoed een onderzoek te starten naar de mogelijkheden van verduurzaming. Dit zal in 2015 verder worden opgepakt door de projectgroep ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed’
Vervangen oude openbare verlichting door LED In 2013 is de oude openbare verlichting in delen van Gendt (Vleumingen, Walburgen) en Huissen (Brouwersland) vervangen door LED. In totaal zijn 170 masten vervangen. Het oude vermogen was 60 watt per mast, met de nieuwe LED-lamp is dat maximaal 41 watt. In de nachtelijke uren wordt ook nog gedimd, wat een aanzienlijke energiebesparing oplevert.
10
Kennisdeling en aansluiting bij netwerken In 2014 is de gemeente Lingewaard zowel in de Stadsregio Arnhem Nijmegen als ook in de Euregio actief geweest. Lingewaard was ambtelijk vertegenwoordigd in het vakberaad klimaat van de Stadsregio. In het kader van het Euregio project ‘KliKer’ heeft de duurzaamheidscoördinator diverse bijeenkomsten bezocht en heeft Lingewaard deelgenomen aan twee pilot projecten: buurtprojecten en verduurzaming gemeentelijk vastgoed. Door de deelname aan deze pilots heeft Lingewaard een extra bijdrage van € 8.000 voor het project ‘de knop om’ ontvangen en kon Lingewaard gebruik maken van extra advies-uren door adviesbureau TAUW. Deze zijn ingezet voor de routekaart klimaatbeleid en het project ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed. Ook in 2015 zijn er ambtelijke uren gereserveerd om te verkennen of deelname aan een vervolgproject in het kader van het interregprogramma zinvol is.
3. Duurzame mobiliteit Duurzame Carport op het Kinkelplein De plannen voor een carport met zonnepanelen, gecombineerd met de jongerenontmoetingsplek (JOP) zijn door het college teruggebracht tot een sobere variant met twee publieke oplaadpalen op het Kinkelplein. Hiermee kunnen vier elektrische voertuigen tegelijk worden opgeladen. Deze is op 10 december 2014 feestelijk geopend door wethouder Theo Peren.
Laadpalenbeleid In 2014 hebben wij onderzocht hoe wij burgers en bedrijven beter kunnen faciliteren bij het plaatsen van elektrische oplaadpalen. Meedoen aan een collectieve concessie vanuit de Stadsregio Arnhem Nijmegen was een mogelijkheid voor het uitbreiden van het openbare netwerk van e-laadpalen. Hier hebben wij echter vanaf gezien omdat de kosten voor de gemeente te hoog zouden zijn. In plaats hiervan zal er volgend jaar een plan voor een strategisch netwerk voor het plaatsen van openbare oplaadpalen worden opgesteld. Indien er vraag is vanuit inwoners zal de oplaadplaats door een marktpartij geplaatst worden.
Extra fietsenstallingen langs lijn 300 In november 2014 heeft de Stadsregio een beschikking verleend over € 135.000 voor extra fietsenstallingen langs HOV lijn 300. Doel is het om te voldoen aan de stijgende vraag, zodat nog meer mensen gebruik kunnen maken van de combinatie fiets en bus. De resterende 10% als gemeentelijke bijdrage kan worden gefinancierd door het budget voor duurzaamheid. Volgend jaar kan dit project worden uitgevoerd. Als de besluitvorming soepel verloopt, kan de plaatsing van de fietsenstallingen vlot verlopen.
11
4. Duurzame economie Binnen het thema ‘duurzame economie’ wil de gemeente Lingewaard bedrijven op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen stimuleren en ondersteunen.
Subsidieverstrekking voor ‘de Oost-Betuwse uitdaging’ In 2013 en 2014 heeft de gemeente € 10.000 subsidie verleend aan de Oost-Betuwse uitdaging. De Oost-Betuwse uitdaging is een bedrijvennetwerk dat zich richt op het tot stand brengen van verbindingen tussen het lokale bedrijfsleven, maatschappelijke, culturele, zorg- en onderwijsorganisaties. Hun doel is om de leefkwaliteit van de bewoners in de betreffende gemeente te verbeteren. Hiervoor worden bedrijven aan maatschappelijke initiatieven gekoppeld.
Subsidieregeling ‘verduurzaming glastuinbouw’ De glastuinbouwsector is een belangrijke economische factor in de stadsregio Arnhem Nijmegen. Om de concurrentiekracht van de glastuinbouw in deze regio te versterken is blijvende aandacht nodig voor innovatie en verduurzaming. Daarom heeft Lingewaard graag van de mogelijkheid gebruik gemaakt om via de Stadsregio een subsidie te kunnen uitkeren voor verduurzaming van de glastuinbouw. Hiervoor is in korte tijd een subsidieverordening opgesteld en in mei vastgesteld. De eerste aanvraag is in voorbereiding.
Duurzaamheidsplan Herstructureringsgebied Huissen-Angeren Afgelopen zomer heeft de stuurgroep herstructurering glastuinbouw Huissen Angeren, bestaande uit bestuurders van gemeente en provincie, ingestemd met het duurzaamheidsplan en is akkoord gegaan met het opstarten en uitvoeren van de zeven projecten binnen een budget van € 302.000. Het benodigd budget komt uit het budget grondexploitatie herstructurering glastuinbouw Huissen Angeren. Drie projecten zijn al van start gegaan: ‘Huissen Angeren in het groen’, ‘Local 4 local’ en ‘ondernemingsplan energie’. Het project Huissen Angeren in het groen houdt in dat grondeigenaren worden gestimuleerd om inheemse beplanting aan te planten passend in het landschap. Onder begeleiding van Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG), Stichting Lingewaard Natuurlijk en een vrijwilligersgroep worden de deelnemers geholpen bij het bepalen van de geschikte beplanting en de aanplant ervan. Om het voor bewoners aantrekkelijk te maken om aan het project deel te nemen wordt de beplanting gesubsidieerd. De aanplant van groen is begin 2015 gepland. Het project verloopt zeer soepel en volgens planning. Belangstelling vanuit particulieren is zoals gewenst. Het project ‘local 4 local’ voldoet aan de behoefte van een groeiende groep consumenten die voedsel wil uit de buurt (kwaliteit, milieu, educatie). Met twee grote steden in de buurt kan de lokale markt een belangrijk afzetkanaal voor Huissen Angeren zijn. Doel is het aanbod producten en afzetkanalen te benutten en verder te ontwikkelen die aansluiten bij de vraag in Arnhem en Nijmegen. Het project loopt door in 2015. Glastuinbouwondernemers in het gebied Huissen-Angeren die met hun bedrijf vooruit kijken zijn met het Projectbureau Herstructurering Glastuinbouw Huissen-Angeren van mening dat een duurzame en efficiënte energie-infrastructuur een impuls kan geven aan de revitalisering van het gebied. Daarom is het project ‘ondernemingsplan energie’ in het leven geroepen. Het gebied heeft nog geen infrastructuur voor duurzame energie(-uitwisseling). De mogelijkheden hiervoor worden verkend en de vervolgstappen worden na uitkomst van de verkenning bepaald.
12
Duurzaam evenementenbeleid In december 2012 is in het evenementbeleid duurzaamheid als een speerpunt opgenomen. Hierbij is aandacht besteed aan duurzame mobiliteit, afvalmanagement, natuur- bodem- en energiebeheer, lokale economie en eerlijke handel. Het stimuleren van duurzaamheid bij evenementen zijn doorlopende actiepunten, maar niet de ‘core business’ van de collega’s de vergunningverlening begeleiden. Aandacht voor openbare veiligheid staat voorop. Begin 2015 zal er een flyer ‘duurzame evenementen’ met lokale voorbeelden beschikbaar zijn die aan partijen, die een vergunning willen aanvragen, wordt uitgedeeld. Ook wordt in persoonlijke gesprekken met aanvragers aandacht besteed aan dit onderwerp.
Stimulering energiebesparing ondernemers Hiervoor hebben wij het project ‘Energiescans MKB’ opgezet. Doelstelling was het uitvoeren van energiescans bij 30 MKB bedrijven. In het project wordt getracht 10-15% energie te besparen middels het uitvoeren van eenvoudige energiebesparende maatregelen bij MKB bedrijven. De focus van het project lag op de horeca. Inmiddels hebben 29 bedrijven mee gedaan, waarvan negen horecabedrijven. Deze bedrijven zijn bezocht door adviseurs van Stichting Collusie / Stichting Energiespaarcentrum. Geen enkele ondernemer had groene stroom. Bijna alle ondernemers zaten onder het branchegemiddelde. Toch viel er voor elke ondernemer nog wat te besparen. De gemiddelde jaarlijkse besparing die per bedrijf kan worden bereikt is 10% elektriciteit en 6% gas als de energieadviezen worden uitgevoerd. Er volgt nog een telefonische nabelactie waarin nagegaan wordt in hoeverre de energieadviezen zijn opgevolgd of in de toekomst zullen worden uitgevoerd. Een aantal voorbeelden hoe deze besparing kan worden bereikt:
Bij de horeca- bedrijven kon fors bespaard worden, met name op de verlichting, omdat deze bedrijven veel royalere openingstijden hadden. In de modezaken met een groot vloeroppervlak (4) konden forse besparingen worden gerealiseerd door de vele (accent)verlichting die aanwezig was. Er is aantal malen geconstateerd dat men een dubbeltariefaansluiting had terwijl dat ongunstig is. Dit is als het verbruik van het hoogtarief veel hoger is dan het laagtarief. Men kan dan het beste weer een enkeltariefaansluiting nemen. Koelapparatuur stond vaak kouder dan (wettelijk) nodig is. Apparatuur stond vaak de hele dag aan terwijl ze maar af en toe gebruikt werden. Er werden adviezen gegeven over het plaatsen van zonweringen en de juiste plaats van de thermostaat. Zeven bedrijven hadden interesse voor zonnepanelen. Bij bijna alle bedrijven zijn led-lampen geadviseerd.
De evaluatie van dit project loopt nog. Naar verwachting zal het project in 2015, afhankelijk van de evaluatie, in deze of in andere vorm worden voortgezet. In de nieuwsbrief ‘Ter Zake’ voor ondernemers is in elke editie aandacht besteed aan duurzaamheid en energiebesparing. Ook konden bedrijven in 2014 gebruik maken van de Milieubarometer. Aandacht voor duurzame bedrijvigheid Bedrijven worden bij contact met de bedrijfscontactfunctionaris geattendeerd op hun maatschappelijke verantwoordelijkheden en op duurzaamheid. Duurzaamheid is een integrale permanente missie. Bij ieder contact is hier aandacht voor. Bij aanbestedingen, bij bedrijfsbezoeken, bij bijeenkomsten, bij lunches, bij nieuwe vestiging en bij verhuizing is duurzaamheid een aandachtspunt. Zowel in milieukundig, financieel als relationeel opzicht.
13
Kleine windturbines op bedrijventerreinen Een conceptnotitie, waarin mogelijkheden worden aangegeven voor de bouw van kleine windturbines op bestaande bedrijventerreinen, zal in 2015 worden afgerond en na besluitvorming worden betrokken bij de actualisatie van het bestemmingsplan voor de bedrijventerreinen.
5. Duurzaam bouwen en inrichten Onder het thema ‘duurzaam bouwen en inrichten’ vallen alle projecten die met duurzaamheid in de (openbare) ruimte te maken hebben, dus ook lokale duurzame energieproductie.
Windenergie In mei 2014 heeft het college een raadsvoorstel om een draagvlakonderzoek naar windenergie uit te voeren, teruggenomen. Op 11 december 2014 heeft de gemeenteraad in het kader van de notitie “Duurzame Energievisie Lingewaard”, onder meer besloten geen medewerking te verlenen aan initiatieven voor grote windturbines. Wel komt er een door de gemeente georganiseerde informatieavond over windenergie. De initiatiefnemers Blue Bear Energie voor een windpark van vijf windturbines langs de A15 hebben aangegeven door te willen gaan met hun plannen en zullen waarschijnlijk in 2015 een verzoek om planologische medewerking gaan indienen.
Warmtenet en overige projecten duurzame energie Op 28 oktober 2014 heeft het college, in het kader van de notitie “Duurzame Energievisie Lingewaard”, onder meer besloten de raad voor te stellen vol in te zetten op de aansluiting van “Bergerden” op het regionaal warmtenet. Er van uitgaande dat de raad dit voorstel overneemt zal de inspanning er de komende jaren op gericht zijn samen met de belanghebbende partners een projectvoorstel te maken en stappen te zetten om tot uitvoering te komen. In 2015 zullen er haalbaarheidsonderzoeken worden uitgevoerd over de aansluiting van een woonwijk op het regionale warmtenet en de mogelijkheden onderzocht om warmtevragers en warmteleveranciers bij elkaar te brengen. Verder zijn er zijn dit jaar bij ons verschillende initiatieven voor grondgebonden zonneparken binnengekomen. Voor alle initiatieven geldt dat de grondprijzen in Lingewaard, zelfs op Bergerden, te hoog zijn voor een business case. De terugverdientermijn en daarmee de huur of pachttermijn is te lang. Op dit moment wordt er gewerkt aan een beleidsdocument voor de vestiging voor zonneparken in Lingewaard. Feitelijk is dubbelgebruik van grond de meest reële (de enige) optie. Denk aan panelen op waterplassen, op daken en op / in kunstwerken. Mogelijk zijn “planologisch” verloren stroken (langs wegen en spoor) ook een optie.
Drijvend zonnepark op Bergerden Lingewaard Energie is bezig met een initiatief voor een drijvend zonnepark op Bergerden. Als dit project slaagt, betekent dit het grootst drijvende zonnepark in Europa met een stroomproductie voor circa 500 huishoudens. In samenwerking met adviesbureau Greenspread en Gietwaterbedrijf Bergerden B.V is er een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar de mogelijkheden van een drijvende zonnepanelen-opstelling op het gietwaterbassin in Bergerden. De gemeente Lingewaard is samen met de provincie Gelderland medeopdrachtgever. Het haalbaarheidsonderzoek komt tot de voorlopige conclusie dat het project kansrijk is. Wel dienen de nodige inspanningen te worden verricht om de netto investering te verlagen door prijsonderhandeling en het aantrekken van subsidies en donaties. Op dit moment lopen de voorbereidingen op de vergunningsaanvraag voor de vereiste omgevingsvergunning. Ook gaat Lingewaard Energie op zoek naar subsidiemogelijkheden. 14
Duurzaam Bouwen Beleid In 2013 heeft de gemeente het ‘groen akkoord’ over duurzaam bouwen ondertekend. Dit houdt in dat de gemeente gaat werken met het waarderingssysteem GPR voor duurzaam bouwen. Bij gebrek aan ambtelijke capaciteit zijn hier in 2014 nauwelijks werkzaamheden verricht. Ook in 2015 zijn voor de ontwikkeling van duurzaam bouwen beleid nog geen ambtelijke uren beschikbaar. Dit is een blijvend aandachtspunt.
Afspraken met woningbouwcorporaties Corporaties zijn bezig met het verduurzamen van hun woningen. Dit doen zij om hun vastgoedvoorraad ´up to date’ te houden, maar ook voor het terugdringen van de woonlasten voor huurders. Zowel Waardwonen als ook woningstichting Gendt hebben de ambitie dat hun gehele woningvoorraad in 2020 minimaal energielabel B heeft. Ook wordt vanuit de gemeente gewerkt aan een project op het gebied van huishoudelijke energiebesparing (zie project ´De knop om´ bij thema ‘duurzaam leven’), waarbij woningstichting Gendt een van de samenwerkingspartners is.
Afvalbeleid De gemeenteraad heeft in december 2013 het nieuwe afvalbeleidsplan 2015-2019 aangenomen. Het nieuwe afvalbeleid voor de periode 2015-2019 (Beleidsplan afvalbeheer 2015-2019), dat vastgesteld is door de Raad in december 2013 heeft als doel het vergroten van de hoeveelheid gescheiden ingezameld afval ten behoeve van hergebruik. Ter realisering hiervan is gekozen voor gescheiden inzameling van restafval en grondstoffen in containers aan huis. Daarbij wordt een tarief berekend voor het legen van de restafvalcontainer en kan de grondstoffencontainer (GFT-afval en plastic afval) kosteloos aan straat gezet worden. De gedachte hier achter is het beperken van restafval en het stimuleren van het gescheiden aanbieden van herbruikbaar afval. Immers, de restafvalcontainer aanbieden kost geld; het aanbieden van de grondstoffencontainer niet. Vanaf 1 januari 2015 is het nieuwe inzamelsysteem operationeel.
15
Exploitatiebudget duurzaamheid In 2014 bedroeg het duurzaamheidsbudget € 226.200. Hiervan is 82.000 € door de raad toegevoegd middels een bestemmingsreserve duurzaamheid, bestemd voor in 2013 niet uitgevoerde projecten. Ten tijde van het schrijven van dit voortgangsbericht zijn de exacte gegevens over de wijze van besteding van het budget nog niet bekend. Voor een verantwoording van het budget 2014 verwijzen wij naar de jaarrekening 2014. Al kan er op het moment van schrijven van worden uitgegaan dat een het reguliere budget in 2014 in zijn geheel zal worden uitgegeven en er niet, zoals in andere jaren, het merendeel zal overblijven. Dit is toe te schrijven aan het feit dat in 2013 en in 2014 veel projecten in gang zijn gezet respectievelijk doorlopen. Voor de bestemmingsreserve duurzaamheid ligt dit anders. Deze is gekoppeld aan specifieke projecten, en zal naar verwachting maar voor een deel worden uitgegeven. Dit heeft te maken met keuzes die het college gemaakt heeft ten opzichte van de geplande projecten. In plaats van een carport met zonnepanelen (€ 48.000) kiest het college voor een eenvoudige openbare oplaadpaal (kosten ca. € 3500). Ook zal er geen draagvlakonderzoek naar windenergie worden uitgevoerd (gereserveerd budget € 20.000). Het budget gereserveerd voor verduurzaming gemeentelijk vastgoed (energiebespaarcursus, besparingscampagne) is via de programmabegroting 2015 toegevoegd aan het exploitatiebudget 2015. De reden hiervoor is dat het project ‘verduurzaming gemeentelijk vastgoed’ in 2014 uit middelen van het Euregio’-project KliKer kon worden gefinancierd en daarom de middelen in 2014 niet nodig waren. Er zal wel gebruik worden gemaakt van het gereserveerde budget voor extra fietsenstallingen langs lijn 300. Hiervoor is een subsidie van de Stadsregio beschikbaar en bedraagt onze eigen bijdrage € 15.000.
16
