Jaaroverzicht
Filmjaarboek 2014/2015
6
Jaaroverzicht 2014
Dubbelgangers en vallende sterren 2014 was een jaar vol dubieuze moraal, gespleten persoonlijkheden en felle discussies. Vorm maakte plaats voor inhoud, ‘zielloze’ spektakel>lms verloren terrein, een ‘authentieke’ >lm als boyhood roerde menig hart. Toenemende concurrentie zorgde voor tumult in de wereld van de Nederlandse >lm. Daarbuiten woedde het debat over het gebrek aan vrouwelijke >lmregisseurs. Door Karin Wolfs Filmjaar 2014 ging vliegend van start met drie >lms over oplichters en hosselaars. Alle drie sleepten ze een Oscarnominatie voor beste >lm in de wacht: the wolf of wall street over amorele beurshandelaren, dallas buyers club over illegale medicijnenhandel door twee aidspatiënten en american hustle over de kunst van het sjacheren. Later volgden nog het keiharde heli, over de destructieve kracht van corruptie in Mexico, en het geromantiseerde trash, over corrupte politie en politici in Brazilië. Goed en slecht waren hier geen zwartwitbe grippen, maar schuivende grootheden in een grijs gebied. Het ontbreken van moreel besef was ook een leidend thema in maps to the stars, waarin Hollywood als verdorven oord naar voren kwam, en een belangrijk punt in under the skin, waarin een alien de mensheid emotieloos en waardenvrij in haar val lokte. Twee bedriegers bespeelden elkaar in the two faces of january en boeven werden helden in guardians of the galaxy. De belangrijkste >lmprijzen van het jaar – de Gouden Palm van het festival van Cannes en de Oscar voor beste >lm – gingen juist naar >lms met een sterk moralistische inslag: respectievelijk winter sleep, over een hypocriete schrijver, en 12 years a slave, over een zwarte New Yorker die na de afscha;ng van de slavernij in het Noorden werd ontvoerd en verkocht aan slavenhouders in het Zuiden van de VS. Regisseur/producent Steve McQueen
the wolf of wall street was daarmee de eerste zwarte >lmmaker die een Oscar voor beste >lm ontving.
Koortsdromen
Gespleten persoonlijkheden en schaduwlevens, vooral in de vorm van dubbelgangers, waren dit jaar opvallend aanwezig in >lms over identiteitsdiefstal (zwei leben, muppets most wanted), surrealistische koortsdromen (enemy, the double) en een vrouw die een relatie startte met de evenknie van haar overleden man (the face of love). Schaduwlevens waren het onderwerp van
winter sleep
fjb14.indb 6
17-3-2015 11:44:34
7
Filmjaarboek 2014/2015
Jaaroverzicht
in dit Filmjaarboek). Linklater kreeg onder andere in Berlijn de Zilveren Beer voor regie, de >lm won de Grand Prix 2014 van de internationale >lmpers en was met afstand de belangrijkste publiekstrekker in de Nederlandse >lmtheaters.
Sterren in crisis
maps to the stars the third side of the river, over het bijgezin van een Argentijnse familieman; en van drie >lms over sm-fantasieën (im keller, fifty shades of grey, de overgave). Digitale varianten waren te zien in transcendence, waarin een onderzoekster het aan de stok krijgt met de onsterfelijke digitale versie van haar geliefde, en in het in zichzelf gekeerde her, over een man die zich verliest in het operating system dat zijn gevoelswereld spiegelt. Tom Cruise en Emily Blunt konden zichzelf oneindig resetten in edge of tomorrow. De trend zou iets te maken kunnen hebben met singulariteit, een veelgehoord begrip in 2014: het moment waarop de (virtuele) techniek zich zo snel ontwikkelt, dat computers het denkvermogen van de mens overstijgen en de wereld de mens zo complex voorkomt dat het surreëel wordt. Singulariteit was ook een belangrijk thema in de remake van robocop, die – half robot, half mens – met een forse identiteitscrisis kampte. Filmfestival Imagine stelde de computer als >lmpersonage centraal in het symposium Van HAL tot GERTY.
Hybride >lms
Dat >ctie en werkelijkheid inmiddels nauwelijks nog van elkaar te scheiden zijn, zagen we bij personages die (een versie van) zichzelf speelden in >ctieve verhalen gebaseerd op hun leven. Ook waren er tal van documentaires waarbij de aanwezigheid van de camera haar eigen werkelijkheid schept of die een documentair verhaal vertellen met >ctieve stijl>guren. Reden voor IDFA om de hybride >lm centraal te stellen in het programma Framing Reality. In IDFA’s hoofdcompetitie draaide Morgan Knibbes lange documentairedebuut those who feel the fire burning, over een geest die rondwaart tussen de immigranten aan de randen van Europa. In party girl speelde een 60-jarige ex-prostituee een door haar zoon geschreven en geregisseerde versie van zichzelf. In het veelbekroonde en -geprezen boyhood, dat gedurende twaalf jaar werd opgenomen als kroniek van een Amerikaanse jeugd, liet regisseur Richard Linklater de tijd op een documentaire wijze voor zich werken – waardoor de >ctieve >lm aan werkelijkheidswaarde en impact won (zie ook het artikel
fjb14.indb 7
Tien jaar na de lancering van Facebook, met meer dan 1,2 miljard gebruikers de populairste site ter wereld, kan iedereen zichzelf inmiddels in de schijnwerpers zetten. Sterrendom wordt steeds ambivalenter. Zo stal Oscargastvrouw Ellen Degeneres de show met de sel>e die ze tijdens de uitreiking met enkele >lmsterren maakte en die het schopte tot populairste (re)tweet ooit. Ook in Cannes waren de sterren op de rode loper – als gewone stervelingen – met sel>es in de weer. In de bioscoop draaiden >lms over sterren die in crisis verkeerden: de zwarte komedie birdman, over een ooit beroemde actieheld die worstelt met zijn ego, opende het Filmfestival van Venetië. Daar draaide ook the humbling, over een oude acteur die in een depressie raakt. In clouds of sils maria moet een oudere actrice accepteren dat ze haar positie verloor aan een jongere generatie. In maps to the stars staat een tieneridool centraal dat werd geëxploiteerd door zijn ouders. Oudhoofdredacteur Peter Bart van vakblad Variety verklaarde de >lmster een bedreigde diersoort, nu de waarde van een blockbuster niet langer zou worden bepaald door de eraan verbonden namen, maar door het ‘merk’ van de superheld.
Filmfeminisme
Levendig was de discussie over het gebrek aan vrouwen – vooral regisseurs – in de internationale >lmindustrie, aangezwengeld door recente onderzoeken met ontluisterende resultaten over de positie van vrouwen voor en achter de schermen. Na ruim een eeuw >lmgeschiedenis én vrouwenemancipatie wordt nog steeds 94% van de populairste Amerikaanse >lms en 84% van de Europese >lmproductie door mannen geregisseerd. Hollywood>lmster Cate Blanchett greep haar dankwoord bij de Oscaruitreiking aan om een beroep te doen “op degenen in de >lmindustrie die nog steeds zo dwaas vasthouden aan het idee dat >lms met vrouwen in het middelpunt niche-belevenissen zijn. Dat zijn ze niet. Er is publiek voor en ze brengen nog geld op ook.” In Europa laakte Agnès Varda het gebrek aan vrouwelijke genomineerden bij de European Film Awards. Enkele dagen nadat het Eurovisie Songfestival werd gewonnen leviathan
17-3-2015 11:44:34
Jaaroverzicht
Filmjaarboek 2014/2015
8
interstellar
door een ‘vrouw’ met baard, trad in Cannes voor het eerst een vrouwelijke regisseur (Jane Campion) aan als juryvoorzitter. IDFA wijdde een programma aan The Female Gaze, over beeldvorming rond vrouwen in de documentaire. Het International Film Festival Rotterdam kondigde het programma What the F?! aan, over >lmisch feminisme. Het KLIK! Amsterdam Animation Festival in EYE verkende mannelijke en vrouwelijke stereotypen rond hun hoofdthema ‘Boys, Girls & Beyond!’.
Een potje lef
Een jaar nadat borgman in de hoofdcompetitie van Cannes draaide – de eerste Nederlandse >lm in 38 jaar die dat niveau bereikte – klonken er geluiden dat er wegens gebrek aan publieke belangstelling in eigen land minder art>lms gemaakt zouden moeten worden. Aldus Het Parool (‘Geen hond wil naar Nederlandse art>lms’) na een rondgang langs betrokken producenten, distributeurs en Filmfonds. Een week later wees dezelfde krant, net als overigens andere critici, de kern van het probleem aan: de institutionele >lmwereld met zijn overdosis adviseurs en gebrek aan lef. IFFR-directeur Rutger Wolfson wees in de Filmkrant ook op de beperkende rol van distributeurs: “Vroeger was het zo dat zij quitte speelden in de bioscoop en vervolgens winst maakten op dvd, video en andere extra verkoop. Dat is niet meer zo: de dvd-markt stort in, en video-on-demand is nog geen volwaardig vervanger.” Tijdens het Nederlands Film Festival volgde een discussie over hoe de uitbreng van art>lms en documentaires
fjb14.indb 8
te optimaliseren, met bijvoorbeeld uitbreng-op-maat en speciale voorstellingen. Ondertussen moest Peter Greenaways goltzius and the pelican company het doen met minder dan een handvol voorstellingen in één zaal en werd Urszula Antoniaks nude area slechts eenmalig op het Nederlands Film Festival vertoond. Er waren overigens ook ‘publieks>lms’ die amper publiek trokken of zelden werden vertoond: kenau werd neergesabeld door de Volkskrant en de overgave door vrijwel alle critici. De Gouden Kalveren-jury negeerde op haar beurt de publieks>lms bij de beste->lmnominaties, wat door de Filmkrant werd uitgelegd als ‘statement voor kleine (art)>lms’. aanmodderfakker ging met de hoofdprijs beste >lm naar huis, naast beste scenario en beste acteur. Het Mediafonds lanceerde een nieuw (proef)potje ‘Lef’ voor experiment en vernieuwing in de documentaire.
Angst en vrijheid
De boodschap van heel wat >lms uit 2014 was dat afwijken van de heersende norm gevaarlijk is. Zeker bij totalitaire regimes, die te zien waren in pompeii, snowpiercer en the hunger games: mocking jay – part 1. Weg met de onafhankelijke, onvoorspelbare, oncontroleerbare menselijke wil was de boodschap van divergent. “Dit is geen vrijheid, dit is angst”, sprak Captain America toen hij zag hoe zijn land potentiële vijanden ombrengt nog voor ze misdaden hadden begaan in captain america: the winter soldier. nymphomaniac, over seksueel afwijkend gedrag, werd
17-3-2015 11:44:35
9
Filmjaarboek 2014/2015
in Turkije verboden. Schotschrift leviathan keerde zich tegen de corrupte machthebbers in Rusland, en de vlammende kritiek a touch of sin tegen het ‘economisch succes’-verhaal van China. In the missing picture reconstrueerde >lmmaker Rithy Panh zijn jeugd voor en tijdens het barbaarse Rode Khmer-bewind.
Spektakelmoeheid
Filmjaar 2014 bracht blockbusters met nieuwe, grootsere apocalypsen die de nietige mens overweldigden. Hij werd daarin bijgestaan dan wel bedreigd door de computertechniek die dat immers allemaal mogelijk maakt. Rampen van Bijbelse proporties in noah en exodus: gods and kings. Een grotere macht rekende af met corrupte Romeinen in pompeii en bedreigde de mensheid in godzilla. In transformers: age of extinction was het mensheid versus Transformers, met alle schadelijke gevolgen van dien. Maar dat één, liefst met anderen samenwerkende, mens genoeg kan zijn om de wereld te redden, bleek weer eens uit het op games geënte ender’s game en edge of tomorrow, maar ook uit interstellar. Reuzen en giganten doken op in noah, la belle et la bête, guardians of the galaxy, hoe tem je een draak 2, godzilla, transformers: age of extinction en the hobbit: the battle of the five armies. Dat alles nam niet weg dat er net als voorgaande jaren door critici werd geklaagd over de zielloosheid van menig spektakel>lm. Die trokken voor het eerst in jaren ook minder publiek: het bezoek aan de top 20 daalde ten opzichte van totaalbezoek, wat duidt op meer spreiding en toenemende concurrentie.
Echtelijke ruzie
Voor het tweede jaar op rij stagneerde de bioscoopmarkt; hoewel het aantal bioscoopstoelen steeg (met 3,3%), ging het publiek daar minder vaak op zitten (-0,2%). Er werden ook iets minder >lmtitels uitgebracht (362 titels = 7 minder dan vorig jaar), vooral minder Amerikaanse (met 9 minder gezakt naar 155). Daar waren wel meer blockbusters bij (een stijging van 4) met gemiddeld meer kopieën (5 extra). De concurrentie tussen de bioscopen onderling nam ook toe door de toetreding van de Belgische Kinepolis-keten tot de Ne-
Jaaroverzicht
derlandse markt, met twee nieuwbouwprojecten en de overname van de 9 Wol= Bioscopen. Bioscoopketen Pathé joeg collega’s op de kast door de prijs van een bioscoopkaartje voor kinderen en jongeren te verlagen tot respectievelijk 5 en 7,50 euro. Het gevolg was een ‘echtelijke ruzie’ binnen de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten (NVB), over de rol van de branchevereniging bij onder andere de organisatie van de Nationale Bioscoop Bon, waarbij marktleider Pathé op dreigde te stappen. Uiteindelijk bleef Pathé binnen de NVB, maar zou de Bon weer op eigen benen gaan staan. In de >lmtheaters steeg het bezoek nog wel.
Alle schermen
De stijgende Video on Demand (vod)-omzet (+36%) evenaarde volgens een schatting van NVPI/GfK bijna de dalende (-24,5%) dvd-omzet; vod is inmiddels goed voor 121 miljoen, waar dvd nog 126,9 miljoen noteerde. Maar omdat dvd in absolute getallen harder inlevert dan de vod-markt dat verlies kan compenseren, krimpt de gezamenlijke dvd/vod-markt van ruim 256 miljoen naar 248 miljoen; net onder de bioscoopomzet van 249 miljoen. Bij de bestaande spelers op de vod-markt was toegankelijkheid via alle mogelijke schermen de grootste zorg: Amazon bracht haar internetdiensten naar de tv met de lancering van Fire TV, Google werkte aan Android TV. Traditionele kabelpartijen tuigden op hun beurt zelfstandige internetvarianten op van hun diensten, als reactie op de mediarevolutie die Net?ix medio vorig jaar ontketende met haar populaire serie house of cards. UPC lanceerde streamingdienst MyPrime, terwijl moederbedrijf Liberty Global door de Europese Commissie werd verplicht kabelkanaal Film1 te verkopen als voorwaarde voor fusie met kabelexploitant Ziggo. HBO kondigde een zelfstandige streamingdienst aan voor 2015 in de VS. De NPO (Nederlandse Publieke Omroep) en commerciële omroepen RTL en SBS bundelden half juni hun krachten in de streamingdienst NLziet: een abonnement van 7,95 euro per maand dat bestaande terugkijksites (NPO plus, RTL XL en Kijk) koppelt. Kritiek was er omdat het onlogisch zou zijn geld te vragen voor programma’s die ook gratis te zien zijn. RTL reserveerde daarnaast programma’s voor het eigen Videoland Unlimited, de streamingdienst die het in augustus lanceerde voor
captain america: the winter soldier
fjb14.indb 9
17-3-2015 11:44:35
Jaaroverzicht
Filmjaarboek 2014/2015
la belle et la bête
10 euro per maand. Video-on-demand-aanbieder Ximon verdween eind januari 2014 van de radar, gevolgd door WappZapp aan het eind van het jaar. Actrice Hanna Verboom startte in oktober online >lmkanaal Cinetree: zo’n tien >lms per maand, geselecteerd door bekende ‘curatoren’ (Halina Reijn, Femke Halsema, Joris Luyendijk) voor 5 euro per maand.
Pindakaaspotvullers
Straalde de >lmwereld vorig jaar nog eensgezindheid uit in de lobby voor de ‘cash rebate’ die dit jaar in werking trad; dit jaar ging men rollend over straat – met rechtszittingen, ingezonden brieven in dagbladen en een protestactie tijdens de live uitzending van de Gouden Kalveren – rond de verdeling van >lmopbrengsten tussen kabelexploitanten, omroepen en producenten enerzijds en makers anderzijds. Het kabinet werkt aan verbetering van de positie van makers in een nieuwe Auteurswet, waarin alleen de traditionele vormen van televisiekijken (bijvoorbeeld via de kabel) worden geregeld. Het vroeg de betrokken partijen onder toewijzing van een onafhankelijke voorzitter voor het eind van het jaar een regeling te tre=en over redelijke vergoedingen die ook voor vod (via internet) zullen gelden. Kwaad bloed zette een advocaat van de kabelaars die de rol van (scenario)schrijvers reduceert tot ‘lopendebandwerkers in een pindakaasfabriek’. Eind augustus oordeelde de Amsterdamse rechtbank dat kabelexploitanten UPC, Ziggo en Delta hun in oktober 2012 stopgezette betalingen aan scenarioschrijvers moeten hervatten. Schrijversorganisatie LIRA maakt kort daarop melding van een ‘dreigbrief’ van RODAP (kabelaars, omroepen en producenten) die >nanciële schadeclaims in het vooruitzicht stelt als er geen nieuwe afkoopregeling komt. De pijlen van de makers richten zich vervolgens op UPC, dat als hoofdsponsor van het Nederlands Film Festival verklaart ‘fan van de Nederlandse >lm’ te zijn onder plaatsing van een groot opblaasbaar gouden kalf op haar hoofdkantoor. Tijdens de uitreiking van de Gouden Kalveren in de grote zaal van TivoliVredenburg dragen makers buttons waarmee ze stelling nemen tegen UPC en op het podium wordt menige sneer uitgedeeld, tot aan de door Thijs Römer en Katja Schuurman uitgereik-
fjb14.indb 10
10
te, door UPC gesponsorde publieksprijs: ‘De enige prijs die de makers van UPC krijgen’. Eind oktober blijkt UPC te stoppen als hoofdsponsor van het IFFR. Eerder al stopte het de steun aan de Amsterdam Film Week, en ook het sponsorcontract met het Nederlands Film Festival liep dit jaar af. Met de protesten had dat niets te maken, aldus UPC, maar wel met het verdwijnen van de merknaam door de fusie met Ziggo. Nadat makers-organisaties het eindvoorstel van de onafhankelijke voorzitter voor een regeling accepteren, kondigt RODAP begin december eenzijdig een fonds aan voor aanvullende vergoedingen aan regisseurs, tekstschrijvers en acteurs, onder nog te stellen voorwaarden. In afwachting van het Hoger Beroep zullen de betrokken kabelaars wel een ‘voorschot’ betalen aan makers voor kabeldoorgifte. De Europese Commissie zei geogra>sche beperkingen aan >lmrechten binnen de vrijhandelszone op te willen he=en door de vorming van een homogener auteursrecht. De Zweedse politie haalde in december bij een inval The Pirate Bay uit de lucht.
Overleden
In New York overleed op 89-jarige leeftijd >lmster Lauren Bacall; met haar zwoele stem, sensuele oogopslag (‘The look’) en huwelijk met Humphrey Bogart een Hollywoodicoon. Een begrip werden ‘Bogie-Bacall’->lms als the big sleep en key largo. In 2010 ontving ze een ere-Oscar voor haar zeven decennia omspannende >lmcarrière. In Parijs overleed op 91-jarige leeftijd Nouvelle Vague->lmer Alain Resnais, befaamd om zijn documentaire nuit et brouillard (1955) en klassieke speel>lms als hiroshima mon amour (1959) en l’année dernière à marienbad (1961). Hollywoodactrice Shirley Temple, het beroemdste kindsterretje aller tijden, schitterde in de jaren dertig en veertig in >lms als bright eyes, the little princess en poor little rich girl, maar stopte in 1950 met acteren. Ze werd 85 jaar. Mickey Rooney, ook een kindster uit dezelfde periode, was het gezicht van een jeugdig, energiek Amerika en groeide – ondanks zijn babyface – wel door naar volwassen rollen, al waren dat zelden hoofdrollen. Geheel onverwacht kwam de dood van de populaire en veelbekroonde Amerikaanse acteur Philip Seymour Ho=man, die op 46-jarige leeftijd in New York overleed aan een overdosis drugs. Bekendheid kreeg hij met zijn charismatische bijrollen van antihelden, in onder andere boogie nights, magnolia en the big lebowski. Een Oscar won hij voor zijn hoofdrol in capote. Komiek en veelzijdig acteur Robin Williams pleegde op 63-jarige leeftijd zelfmoord. Hij brak eind jaren 70 door met zijn rol als buitenaards wezen Mork in de tv-comedy-serie mork and mindy, kreeg een Oscar voor zijn bijrol in good will hunting, na eerdere nominaties voor gedenkwaardige optredens in the fisher king (1991), dead poets society (1989) en good morning vietnam (1987). In augustus stierf de Britse acteur, producent en regis seur (a bridge too far, gandhi, cry freedom) Richard Attenborough (90 jaar). Zijn grootste triomf was tijdens de Oscaruitreiking van 1983, waar zijn gandhi acht Oscars won, waarvan hij twee persoonlijk in ontvangst nam: beste >lm en beste regie. Hollywoodproducent Saul Zaentz (94) was verantwoordelijk voor de
17-3-2015 11:44:35
11
successen van one flew over the cuckoo’s nest, amadeus en the english patient, die hem alle drie een Oscar voor beste >lm opleverden. De Britse acteur Bob Hoskins (mona lisa, who framed roger rabit, mermaids, brazil, a christmas carol) werd 71 jaar en de Amerikaanse acteur James Garner (the great escape, the notebook) 86 jaar. De Amerikaanse documentaireregisseur Robert Drew, een van de pioniers van de ‘direct cinema’ en maker van het voorverkiezingsverslag primary over John F. Kennedy, werd 90 jaar. Documentairemaker Michael Glawogger (megacities, whores’ glory, workingman’s death) stierf tijdens zijn werk in Liberia aan de gevolgen van malaria. Hij werd 54 jaar. De van oorsprong Oostenrijkse Hollywoodacteur Maximilian Schell (a bridge too far, judgement at nuremberg) werd 83 jaar. In juli overleed de 70-jarige Duitse regisseur en mediakunstenaar Harun Farocki. De Nederlandse, internationaal opererende regisseur, scenarist en producent George Sluizer (joão en het mes, spoorloos, het stenen vlot), overleed op z’n 82e, na een rijke carrière die een vliegende start maakte met een Zilveren Beer voor zijn documentaire debuut de lage landen (1961) en eindigde met de voltooiing van dark blood, twintig jaar na het overlijden van hoofdrolspeler River Phoenix. De Nederlandse >lmwereld moest verder afscheid nemen van producent Hans Pos (56), de cameramannen Mat van Hensbergen (75) en Albert van der Wildt (71), production designer Benedict Schillemans (67) en oud-Filmmuseum-directrice Hoos Blotkamp (70).
Lauren Bacall George Sluizer
Jaaroverzicht
Filmjaarboek 2014/2015
Philip Seymour Ho=man
Top tien In de jaarlijkse enquête kozen de lezers van de Volkskrant hun tien favoriete >lms: 1 boyhood 2 the grand budapest hotel 3 12 years a slave 4 interstellar 5 the wolf of wall street 6 nebraska 7 her 8 ida 9 dallas buyers club 10 gone girl De top 10 van beste >lms, gekozen door de Kring van Nederlandse Filmcritici: 1 boyhood 2 ida 3 12 years a slave 4 whiplash 5 under the skin 6 the grand budapest hotel 7 mommy 8 interstellar 9 the wolf of wall street 10 gone girl Top 10 best bezochte >lms op basis van bezoekcijfers (1/1-31/12/2014): 1 gooische vrouwen 2 1.586.723 2 the hobbit (3d): battle of the five armies 1.106.755 3 the hunger games: mockingjay – part 1 743.365 4 the wolf of wall street 677.167 5 rio 2 (nl 3d) 580.222 6 toscaanse bruiloft 558.200 7 hoe tem je een draak 2 (3d) 529.395 8 mees kees op de planken 524.769 9 maze runner 508.679 10 22 jump street 448.676 Top 10 best bezochte Nederlandse >lms op basis van bezoekcijfers (1/1-31/12/2014): 1 gooische vrouwen 2 1.586.723 2 toscaanse bruiloft 558.200 3 mees kees op de planken 524.769 4 pak van mijn hart 437.919 5 hartenstraat 395.266 6 dummie de mummie 352.173 7 wiplala 248.584 8 de club van sinterklaas en het pratende paard 243.285 9 heksen bestaan niet 219.688 10 oorlogsgeheimen 166.335
fjb14.indb 11
17-3-2015 11:44:37
Grote >lmprijzen
Filmjaarboek 2014/2015
12
Grote >lmprijzen In chronologische volgorde werden in 2014 de volgende belangrijke >lmprijzen uitgereikt. De redactie heeft gekozen voor de drie grote Nederlandse (Rotterdam, Utrecht, IDFA) plus Cinekid en Holland Animation Festival, en vier grote internationale festivals (Berlijn, Cannes, Locarno, Venetië), plus de Academy Awards (Oscars) en de European Film Awards.
43e International Film Festival Rotterdam 22 januari – 2 februari 2014
Tiger Awards: anatomy of a paper clip (Ikeda Akira, Japan) han gong-ju (Lee Su-Jin, Zuid-Korea) something must break (Ester Martin Bergsmark, Zweden) Tiger Awards voor de korte >lm: the chimera of m. (Sebastian Buerkner) giant (Salla Tykkä) la isla (Dominga Sotomayor en Katarzyna Klimkiewicz) Big Screen Award: another year (Oxana Bychkova, Rusland) UPC Publieksprijs: nebraska (Alexander Payne, VS) FIPRESCI-prijs: the songs of rice (Uruphong Raksasad, Thailand) KNF-prijs: to kill a man (Alejandro Fernández Almendras, Chili/Frankrijk) MovieZone Award: jacky au royaume des filles (Riad Sattouf, Frankrijk)
64. Internationale Filmfestspiele Berlin 6 – 16 februari 2014
Gouden Beer: black coal, thin ice/bai ri yan huo: (Yi’nan Diao) Zilveren Beren: Grote juryprijs: the grand budapest hotel (Wes An derson) Regisseur: Richard Linklater (boyhood) Acteur: Fan Liao (black coal, thin ice) Actrice: Haru Kuroki (the little house/chiisai ouchi) Beste scenario: Dietrich Brüggemann, Anna Brüggemann (kreuzweg) Gouden Beer korte >lm: tant qu’il nous reste des fusils à pompe (Caroline Poggi, Jonathan Vinel) Artistieke prestatie: Jian Zeng blind massage/tui na (camera)
fjb14.indb 12
Alfred Bauer-prijs: aimer, boire et chanter (Alain Resnais) FIPRESCI-prijs hoofdprogramma: aimer, boire et chanter (Alain Resnais) FIPRESCI-prijs Forum: forma (Ayumi Sakamoto) FIPRESCI-prijs Panorama: hoje eu quero voltar so zinho (Daniel Ribeiro) Generation Kplus: killa (Avinash Arun)
86e Academy Awards 2 maart 2014
Film: 12 years a slave (Brad Pitt, Dede Gardner, Jeremy Kleiner, Steve McQueen, Anthony Katagas) Buitenlandse >lm: la grande bellezza (Paolo Sorrentino) Animatie>lm: frozen (Chris Buck, Jennifer Lee, Peter Del Vecho) Regie: gravity (Alfonso Cuarón) Actrice: Cate Blanchett (blue jasmine) Acteur: Matthew McConaughey (dallas buyers club) Vrouwelijke bijrol: Lupita Nyong’o (12 years a slave) Mannelijke bijrol: Jared Leto (dallas buyers club) Originele scenario: her (Spike Jonze) Scenariobewerking: 12 years a slave (John Ridley) Montage: gravity (Alfonso Cuarón, Mark Sanger) Camera: gravity (Emmanuel Lubezki) Originele song: Frozen (Kristen Anderson-Lopez, Robert Lopez) Muziek: gravity (Steven Price) Production design: the great gatsby (Catherine Martin, Beverley Dunn) Visual e=ects: gravity (Timothy Webber, Chris Lawrence, David Shirk, Neil Corbould) Geluid: gravity (Skip Lievsay, Niv Adiri, Christopher Benstead, Chris Munro) Montage geluidse=ecten: gravity (Glenn Freemantle) Make-up: dallas buyers club (Adruitha Lee, Robin Mathews) Lange documentaire: twenty feet from stardom (Morgan Neville, Gil Friesen, Caitrin Rogers)
17-3-2015 11:44:37
13
Filmjaarboek 2014/2015
Korte documentaire: the lady in number 6: music saved my life (Malcolm Clarke, Nick Reed) Korte animatie>lm: mr hublot (Laurent Witz, Alexandre Espigares) Korte >lm: helium (Anders Walter, Kim Magnusson)
67e Festival International du Film Cannes 14 – 25 mei 2014
Gouden Palm: winter sleep (Nuri Bilge Ceylan) Grote speciale juryprijs: le meraviglie (Alice Rohrwacher) Juryprijs: (ex aequo) mommy (Xavier Dolan), adieu au langage (Jean-Luc Godard) Acteur: Timothy Spall (mr. turner) Actrice: Julianne Moore (maps to the stars) Regisseur: Bennett Miller (foxcatcher) Scenario: Andrey Zvyagintsev, Oleg Negin (leviathan) Gouden Camera voor beste debuut: party girl (Samuel Theis, Claire Burger, Marie Amachoukeli) Un Certain Regard Prijs: white god (Kornél Mundruczó) Un Certain Regard Juryprijs: turist (Ruben Östlund) Un Certain Regard Special Prize: the salt of the earth (Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado) Critics Week Grand Prize: the tribe (Miroslav Slabosjpitskij) FIPRESCI-prijs Competitie: winter sleep (Nuri Bilge Ceylan) FIPRESCI-prijs Un Certain Regard: jauja (Lisandro Alonso) FIPRESCI-prijs Quinzaine: love at first fight (Thomas Cailley)
67e Festival de Locarno 6 – 16 augustus 2014
Gouden Luipaard: from what is before (Lav Diaz) Speciale Juryprijs: listen up philip (Alex Ross Perry) Beste regisseur: Pedro Costa (horse money) Beste acteur: Artem Bystrov the fool (Joeri Bykov) Beste actrice: Ariane Labed for fidelio, l’odyssée d’alice (Lucie Borleteau) FIPRESCI-prijs: from what is before (Lav Diaz)
71. Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica (Venetië)
Grote >lmprijzen
Coppa Volpi beste acteur: Adam Driver (hungry hearts) Coppa Volpi beste actrice: Alba Rohrwacher (hungry hearts) Beste nieuwe acteur/actrice (Marcello Mastroianni Award): Romain Paul (le dernier coup de marteau) Beste scenario: Rakhshan Banietemad, Farid Mostafavi (ghesseha/tales) Luigi De Laurentiis Award: court (Chaitanya Tamhane) Venice Horizons Award: court (Chaitanya Tamhane) FIPRESCI-prijs competitie: the look of silence (Joshua Oppenheimer) FIPRESCI-prijs parallelsectie: no one’s child (Vuk Ršumović)
34e Nederlands Film Festival 24 september – 3 oktober 2014
Gouden Kalveren Lange speel>lm: aanmodderfakker (Iris Otten, Sander van Meurs, Pieter Kuijpers) Regie: Saskia Diesing (nena) Acteur: Gijs Naber (aanmodderfakker) Actrice: Abbey Hoes (nena) Mannelijke bijrol: Ton Kas (jongens) Vrouwelijke bijrol: Lies Visschedijk (hemel op aarde) Scenario: Anne Barnhoorn (aanmodderfakker) Lange documentaire: ne me quitte pas (Niels van Koevorden, Sabine Lubbe Bakker) Korte documentaire: meestv, hoe de koolmees mij gelukkig maakt (Tijs Tinbergen, Jan Musch) TV-drama: hollands hoop (Dana Nechushtan) Beste acteur TV-drama: Maarten Heijmans (ramses) Beste actrice TV-drama: Loes Schnepper (one night stand ix – voor emilia) Camera: Tibor Dingelstad (helium) Montage: Boudewijn Koole (happily ever after) Muziek: Christiaan Verbeek (helium) Production design: Alfred Schaaf (hemel op aarde) Sound design: Wart Wamsteker (de poel) Korte >lm: Rob Lücker (kort! – das wad) Speciale Juryprijs: Dennis Bots, Maas Bronkhuyzen, Pippa Allen, Joes Brauers (acteurs oorlogsgeheimen) UPC Gouden Kalf beste Publieks>lm: de nieuwe wildernis (Mark Verkerk, Ruben Smit) Prijs van de Nederlandse Filmkritiek (KNF-prijs): jongens (Mischa Kamp) Prijs van de stad Utrecht: waterlijken (Nelleke Koop) MovieZone NFF Award: jongens (Mischa Kamp) Tuschinski Award: onno de onwetende (Viktor van der Valk) Cultuurprijs: Burny Bos
27 augustus – 6 september 2014
Gouden Leeuw: a pigeon sat on a branch reflec ting on existence (Roy Andersson) Grand Jury Prize: the look of silence (Joshua Oppen heimer) Special Jury Prize: sivas (Kaan Müjdeci) Zilveren Leeuw Beste regisseur: Andrej Koncalovskij (the postman’s white nights)
fjb14.indb 13
Cinekid
11 – 18 oktober 2014 Beste Kinder>lm (Cinekid Leeuw Juryprijs): het leven volgens nino (Simone van Dusseldorp) Beste Kinder>lm (Cinekid Leeuw Publieksprijs): felix (Roberta Durrant)
17-3-2015 11:44:37
Grote >lmprijzen
Filmjaarboek 2014/2015
Beste Nederlandse Familie>lm (Cinekid Leeuw Juryprijs): jongens (Mischa Kamp) Beste Nederlandse Familie>lm (Cinekid Leeuw Publieks prijs): rabarber (Mark de Cloe) MovieZone Cinekid Award (Kinderjuryprijs): felix (Roberta Durrant) Beste korte Europese animatie>lm (Cinekid Leeuw Jury prijs): pitt & weem (Nigel Cutler) Televisie: Cinekid Gouden Kinderkast (Juryprijs): munya in mij (Mascha Halberstad) Cinekid Kinderkast Fictie (Juryprijs): alles mag (Steven Wouterlood) Cinekid Kinderkast Non-Fictie (Juryprijs): bikkels (Sarah Sylbing, Eef Hilgers, Daan Bol, Charlotte Hoogakker, Ester Gould, Martijn Blekendaal en Ellen Vloet) Cinekid Kinderkast 4-6 jaar (Publieksprijs): uit-me-kaar (Robert Schinkel) Cinekid Kinderkast 6-12 jaar (Publieksprijs): zapp music challenge (Brenda Wit)
17e Holland Animation Film Festival 19 – 23 maart 2014
Grand Prix Feature Film: the fake (Sangho Yeon) Grand Prix Dutch Animation: mute (Job, Joris & Marieke) Grand Prix Narrative Shorts: love games (Yumi Joung) Grand Prix Non-narrative Shorts: le labyrinthe (Mathieu Labaye) Audience Award Dutch Animation: mute (Job, Joris & Marieke) European Student Films Grand Prix: wind (Robert Lö bel) MovieZone HAFF Award: i love hooligans (Jan-Dirk Bouw) HAFFTube: little freak (Edwin Schaap)
14
The European Film Awards 7 december 2014
Beste >lm: ida (Pawel Pawlikowski) Beste komedie: the mafia only kills in summer (Pierfrancesco Diliberto) Europese ontdekking: the tribe (Miroslav Slabosjpitskij) Beste documentaire: master of the universe (Marc Bauder) Beste animatie>lm: the art of happiness (Alessandro Rak) Beste regie: Pawel Pawlikowski (ida) Beste acteur: Timothy Spall (mr. turner) Beste actrice: Marion Cotillard (deux jours, une nuit) Beste scenarioschrijver: Pawel Pawlikowski, Rebecca Lenkiewicz (ida) Beste cameraman: Lukasz Zal & Ryszard Lenczewski (ida) Beste muziek: Mica Levi (under the skin) Beste montage: Justine Wright (locke) Beste production design: Claus-Rudolf Amler (the dark valley/das finstere tal) Beste geluidsontwerp: Joakim Sundström (starred up) Prix UIP (korte >lm): the chicken (Una Gunjak) European Achievement in World Cinema: Steve McQueen Life Achievement Award: Agnès Varda Publieksprijs: ida (Pawel Pawlikowski)
27e International Documentary Festival Amsterdam (IDFA) 19 – 30 november 2014
VPRO IDFA Award voor beste lange documentaire: of men and war (Laurent Bécue-Renard) IDFA Award voor beste middellange documentaire: kamchatka – the cure for the hatred (Julia Mironova) IDFA Award for First Appearance: drifter (Gábor Hörcher) Speciale Juryprijs: something better to come (Hanna Polak) IDFA Award Beste Nederlandse documentaire: het nieuwe rijksmuseum – de film (Oeke Hoogendijk) IDFA Award for Student Documentary: no lullaby (Helen Simon) IDFA DocLab for Digital Storytelling: serial (Sarah Koenig, Julia Snyder) DOC U! Award (jongerenjury): my beautiful broken brain (Sophie Robinson en Lotje Sodderland) IDFA Audience Award: naziha’s spring (Gülsah Dogan)
fjb14.indb 14
17-3-2015 11:44:37
