Drie boeken over verder leven Nabestaanden kijken

deZandloper Informatiebulletin over afscheid nemen en verder leven. Een uitgave van de Coöperatieve Uitvaartvereniging ‘De Volharding’ U.A.

Er zit veel muziek in onze vereniging

8

Drie boeken over verder leven Nabestaanden kijken terug en vooruit

10

1000 producten voor onze leden Volharding Voordeel Winkel breidt uit

Herdenken

4

Prachtige middag bij Residentie Orkest

November 2013 nummer 24

Uitvaartdichter Henk van Zuiden naast een van de kleinere keldergraven op Oud Eik en Duinen, bestemd voor ‘gemeentebegrafenissen’ van mensen die niemand meer hadden - en vaak ook geen geld.

Waardige uitvaart voor iedereen Zonder familie of vrienden toch respectvol afscheid nemen De Volharding is er als uitvaartvereniging trots op dat zij al sinds jaar en dag met de Gemeente Den Haag een overeenkomst heeft die een waardige uitvaart garandeert voor iedereen, ook als het gaat om mensen die geen vriend of familielid meer over hadden toen zij overleden - vaak net zo min als een overgebleven stuiver op hun bankrekening of in hun portemonnee. Journalist Jan van der Ven sprak voor deze Zandloper met Alex Nieuwland, operationeel directeur van CUVO uitvaartzorg en Gerard van Poelgeest, ambtenaar bijzondere hulpverlening van de Gemeente Den Haag, over hoe het allemaal in elkaar steekt en reilt en zeilt. “Verdienen

hoeven we er niet op,” zegt Alex Nieuwland. “Maar toeleggen ook niet. Zo valt het precies in het straatje van de maatschappelijke inslag van onze coöperatieve vereniging, De Volharding - die natuurlijk een sterk maatschappelijke insteek heeft.” Meer hierover kunt u lezen op pagina 3.

www.devolhardinguitvaartzorg.nl

Uitvaartdichter Een sympathiek prachtaspect van de begrafenissen die de Gemeente Den Haag en CUVO samen voor elkaar brengen is dat het niet bij een klinische onpersoonlijke toestand blijft. Stadsdichter Henk van Zuiden c.s., wordt ingeschakeld voor

het ‘laatste woord aan het graf’, soms zelfs begeleid met live muziek van bijvoorbeeld een saxofonist. Ook met Henk van Zuiden ging Jan van der Ven praten. Een bijzonder relaas op de pagina’s 6 en 7 van deze Zandloper.

Heeft u opmerkingen of suggesties met betrekking tot de inhoud van De Zandloper? Laat het ons weten via [email protected]

Gerard van Poelgeest en Alex Nieuwland: ‘half woord is genoeg’.

Achtergronden

2 Niet bij uitvaarten alleen

Gemeente regelt uitvaarten via CUVO uitvaartzorg

De Volharding heeft meer potentie

“Begraven van de armen bestaat niet meer” Wanneer de telefoon van Alex Nieuwland van CUVO uitvaartzorg rinkelt en hij hoort aan de andere kant de vertrouwde stem van gemeenteambtenaar Gerard van Poelgeest, dan weet hij wat er aan de hand is: er moet in opdracht van de gemeente snel een begrafenis of crematie worden geregeld.

De coöperatie is een bedrijfsvorm die al heel oud is. In Engeland zijn ze er halverwege de 19de eeuw mee begonnen. In België is de coöperatieve ondernemingsvorm zo belangrijk dat men die ook met wettelijke maatregelen probeert te bevorderen. In Nederland zijn de grote landbouwcoöperaties een fraai voorbeeld hoe een maatschappelijk probleem buiten de overheid, maar door een particulier collectief kan worden tegemoet worden getreden. Levensmiddelenwinkel van De Volharding aan de Valkenboslaan in 1941.

In Nederland is ook de Rabobank (een fusie van Raiffeisen- en Boerenleenbank) een aansprekend voorbeeld van een coöperatieve onderneming. Maar vandaag de dag zijn veel grote ziektekostenverzekeraars als onderlinge waarborgfondsen als een coöperatie georganiseerd. En natuurlijk onze Coöperatieve

Uitvaartvereniging De Volharding U.A. is een fraai voorbeeld van particuliere solidariteit.

Engeland Terug naar Manchester, Engeland. De Co-operative is een coöperatie die heel breed in de samenleving zijn rol heeft vormgegeven.

Er zijn reisbureaus, uitvaartondernemingen, ze bieden ook medicijnen en elektriciteit aan naast verzekeringen en voedingsproducten. Neem eens een kijkje op www.co-operative.coop Indachtig de oorsprong van de Haagse Coöperatie de Volharding, een gebruikerscoöperatie uit 1880, wil het bestuur van de huidige coöperatie De Volharding zijn rol, producten en diensten verder uitbouwen. De noodzaak daarvoor wordt ook aangegeven door de afbouw van het voorzieningenniveau dat door de laatste drie regeringen in gang is gezet. De verzorgingsstaat die door alle grote partijen van na de oorlog zoveel voorspoed en geluk gebracht hebben wordt nu onder leiding van het CDA en PvdA weer gekortwiekt tot een minimaal niveau. Ook zaken als pensioenen zijn niet veilig.

Betaalbaar De Volharding wil voor zijn leden diensten aanbieden die betaalbaar zijn voor mensen

Ieder jaar klopt de gemeente Den Haag zo’n tweehonderd keer bij CUVO aan voor een crematie of uitvaart. “Dat aantal zal nog wel gaan stijgen, omdat er steeds meer alleenstaanden zijn die zelf geen begrafenis hebben geregeld en van wie de familie

met een kleine beurs of die het al langer financieel moeilijk hebben. Een beetje uitzicht of hoop op ook een aangename toekomst.

Voordeelwinkel Intussen wil ik de lezers en leden er wel op wijzen dat u het initiatief van De Volharding Voordeel Winkel al volop kunt gebruiken. In de vorige en ook in deze Zandloper treft u een uitgebreide advertentie aan van producten waarvan

niet op tijd kan worden gevonden. En vergeet de gevolgen van de vergrijzing niet. Armoede speelt ook een rol”, weet Gerard van Poelgeest.

Half woord is genoeg

Een supermarkt van The Co-operative in Engeland.

wij denken dat ze een goede kwaliteit tegen een aangename prijs vertegenwoordigen. Ook in andere gratis kranten in onze stad zult u advertenties van de Volharding Voordeel Winkel aantreffen. Bestellen kan op drie manieren: met de coupon, via het telefoonnummer en via de webwinkel. Doe er uw voordeel mee!

In het volgende nummer van de Zandloper komen wij nog uitgebreid terug op het diensten pakket dat wij in 2014 aan u zullen voorleggen. Wat mij betreft blijft het in onze vereniging niet bij uitvaarten alleen. De potentie die De Volharding in het verleden waarmaakte is er nog steeds, voor leven en welzijn.

Oprichter Herman Baye (1852 - 1894) De coöperatieve uitvaartvereniging De Volharding U.A. heeft een enerverend verleden. In 1879 werd de Coöperatieve Broodbakkerij en Verbruiksvereeniging De Volharding opgericht voor broodvoorziening aan arbeiders. Een jaar later werd de eerste huurbakkerij in de Paulus Potterstraat geopend en werd het brood bij de eerste 183 leden thuisbezorgd. Eén van de oprichters van de Volharding was Hermanus Franciscus Baye (1852-1894), voorman van de Haagse arbeidersbeweging en bestuurslid van de Sociaal-Democratische Bond. Baye werd in de jaren zeventig van de 19de eeuw actief in de Haagse afdeling van de (Eerste) Internationale. Later bekleedde hij bestuursfuncties in de liberale ‘s-Gravenhaagsche Ambachtsvereeniging, die vergaderde in zaal Concordia op het Hoge Zand. In juni 1880 behoorde Baye met F. Domela Nieuwenhuis tot de initiatiefnemers van de Haagse afdeling van de Sociaal-Democratische Vereeniging (SDV), die twee jaar eerder in Amsterdam was ontstaan.

www.devolhardinguitvaartzorg.nl

CUVO geld op toelegt, de begrafenisonderneming verdient er dus helemaal niets aan maar neemt ze wel voor haar rekening. Dat zijn de begrafenissen van mensen zonder geld. Die moeten wel ter aarde worden besteld, zegt de Wet op de Lijkbezorging

zonder geld. Dat hoort er gewoon bij, je kunt die mensen niet laten zakken. Maar omdat we er op toeleggen, is het goed dat we via de gemeente ook andere soorten begrafenissen organiseren. Dat houdt het allemaal in evenwicht, al

Gerard van Poelgeest en Alex Nieuwland zijn goed op elkaar ingespeeld, een half woord is vaak genoeg om een uitvaart in gang te zetten.

Mooi voorbeeld Het bestuur wil gebruik maken van de kennis en ervaring die de mensen in Engeland hebben. In het bijzonder zijn wij geïnteresseerd hoe ze in Manchester de verzekeringen en het reizen voor de leden hebben opgezet. Ook de gezamenlijke inkoop van goedkope energie en medicijnverstrekking heeft onze speciale aandacht. Een delegatie van De Volharding is in oktober van dit jaar bij de grote broer op werkbezoek geweest.

3

Constant Martini Voorzitter De Volharding

Dat de gemeente haar heil zoekt bij CUVO is in de loop der decennia zo gegroeid. De gemeente moet op basis van artikel 21 van de Wet op de Lijkbezorging zorg dragen voor het regelen van uitvaarten die niemand anders op zich wil of kan nemen, om wat voor redenen ook. In die gevallen belt dus Van Poelgeest met CUVO. “We hebben een contract met CUVO en dat systeem werkt goed. Je kent elkaar en vaak heb je aan een half woord genoeg”, is de ervaring van Gerard van Poelgeest, coördinator van de afdeling bijzondere hulpverlening van de gemeente Den Haag. De verbintenis tussen beide partners bestaat al sinds 1998 en is gebaseerd op een contract dat om de drie jaar wordt herzien. En steeds opnieuw kiezen de twee voor elkaar, want na dat ene telefoontje naar het uitvaartbureau begint de machine bij CUVO vanzelf te draaien. Ambtenaar Van Poelgeest vervolgt: “Samenwerken met CUVO is voor ons als gemeente interessant. Want zonder inzet van CUVO zou de gemeente er geld op moeten toeleggen”. Dat behoeft enige uitleg. Er zijn begrafenissen waar

en het is de taak van de gemeente daar voor te zorgen. Via CUVO dus. Daarnaast zijn er de zogenoemde budgetbegrafenissen. Daarover zegt Van Poelgeest: “Dat zijn mensen die overlijden met een uitvaartpolis, maar zonder dat die verankerd is bij een begrafenisonderneming”. Zijn er geen nabestaanden dan kiest de gemeente in die gevallen voor CUVO. De begrafenis wordt dan georganiseerd op basis van het in de polis vermelde bedrag. Tot slot zijn er de complete uitvaarten die soms wel vijfduizend euro of meer mogen kosten. Het gaat dan om uitvaarten die de gemeente via CUVO moet regelen omdat er geen nabestaanden zijn, maar waarvoor wel voldoende geld beschikbaar is.

Mix CUVO-voorman Alex Nieuwland legt uit waarom CUVO hecht aan de mix van de drie verschillende soorten begrafenissen. “Deze mix maakt

hoeven we er niet rijk van te worden”. ‘Begraven van de armen’ was tot voor kort een veelgehoorde uitdrukking. Die was synoniem met de begrafenis van de arme man die ergens dood op een kamertje werd gevonden, met een lege bankrekening en zonder spaarpotje in huis. Maar dat beeld gaat niet meer op. Gerard van Poelgeest zegt beslist: “Die eenzame man bestaat natuurlijk nog wel, maar begraven van de armen is een achterhaald begrip. Want ook mensen zonder geld krijgen een nette begrafenis. Nieuwland vult aan: “Die overledenen krijgen een eenvoudige kist. Het is al met al wel een goede en eervolle begrafenis of crematie. Soms wordt er een gedicht voorgelezen door een uitvaartdichter die wordt betaald door de gemeente. Een andere keer is er muziek”. De gemeente wordt ook gebeld door verpleeghuizen waar iemand is overleden, zonder dat zich een nabestaande heeft gemeld voor de begrafenis.

geld voor is gereserveerd”, weet Van Poelgeest. Hij wordt ook regelmatig gebeld door iemand van de recherche met de vraag wat te doen met het stoffelijk overschot van een slachtoffer van geweld of iemand die overleden wordt aangetroffen in zijn of haar woning. “Dat komt zo’n tien tot vijftien keer per jaar voor” zegt Van Poelgeest. Op zijn beurt grijpt hij dan naar de telefoon en belt CUVO.

Speurneuzen Op de afdeling bijzondere hulpverlening van Gerard van Poelgeest zijn constant twee mensen in de weer met onder meer de uitvaarten en alles er omheen. Misschien wel de belangrijkste taak is het achterhalen van eventuele nabestaanden. De speurneuzen van de gemeente laten er geen gras over groeien, ze gaan soms heel diep. Ze zijn zeer ervaren en hebben vaak genoeg aan een minuscuul gegeven. Een kerstkaart met namen kan dan helpen. Of rouwkaarten van verleden

“Of het ziekenhuis belt ons, met hetzelfde probleem. Het kan dan ook gaan om mensen die geen geld hebben, maar ook om overledenen waarvan niemand de uitvaart wil regelen, terwijl er wel geld voor is. In de vorm van een polis, of omdat er

Navorsingen De intensieve navorsingen naar nabestaanden hebben tot gevolg dat er in Den Haag weinig mensen worden begraven zonder enige nabestaande. Zelfs oud-werkgevers worden als het even kan ingelicht over het overlijden van een oud-werknemer. Dit allemaal in tegenstelling tot andere steden, weten Van Poelgeest en Nieuwland. Het voordeel van de aanpak in Den Haag is tweeledig: er is bijna altijd wel een nabestaande die van het overlijden weet en aanwezig kan zijn op een uitvaart. En de kans dat de gemeente de kosten van de uitvaart kan verhalen is ook groter dan elders. Maar voor beide heren weegt het sociale aspect het zwaarst, een eenzame begrafenis wensen zij niemand toe. “We willen voorkomen dat we drie maanden na het overlijden worden gebeld door iemand die zegt: waarom wist ik niet

Alex Nieuwland: “We vinden vanuit onze coöperatieve gedachte dat we ook een nette begrafenis moeten regelen voor de mensen zonder geld.” familieleden. Een blaadje van een voetbalclub in het nachtkastje kan ook een aanwijzing zijn. Zoals die keer toen ze een blad van een Haagse voetbalclub vonden. Met als gevolg dat enkele dagen later een zware delegatie van die club op de uitvaart verscheen. “De club was de goede man nog niet vergeten, ook al was hij geruime tijd uit beeld verdwenen”, herinnert

Gerard van Poelgeest: “Zonder inzet van CUVO uitvaartzorg zou de gemeente er geld op moeten toeleggen.” het voor ons de moeite waard om ook de begrafenissen voor onze rekening te nemen waar we geld op toe moeten leggen”. Hij vult aan: “We vinden vanuit onze coöperatieve gedachte dat we ook een nette begrafenis moeten regelen voor de mensen

verre oom. Ook al was er bij leven geen contact met hem. “Maar het blijft wel een familielid”, zegt Van Poelgeest. Een huzarenstukje leverde zijn afdeling toen een nabestaande werd opgespoord in Patagonia (een uithoek van Argentinië/Chili) honderden kilometers verwijderd van de echt bewoonde wereld. Er was daar niets, zelfs geen telefoon. “Maar via via is het ons uiteindelijk toch gelukt contact te leggen met de nabestaande” zegt Van Poelgeest - met enige trots in zijn stem. Van Poelgeest haalt ook nog het voorbeeld aan, van een voormalig hoofdredacteur van een dagblad, die overleed en zonder dat zich nabestaanden aandienden. “Er was niemand om de begrafenis te regelen”, aldus Van Poelgeest. Na lang zoeken vonden de mensen van zijn afdeling een ver familielid die in het oosten van het land woonde, een achternicht. “Ze kende de man niet eens en wij namen de organisatie van de begrafenis op ons”.

Van Poelgeest zich. De vaak intensieve speurtocht dient meerdere doelen. Om te beginnen is er dus het sociale aspect; voor sommige nabestaanden is het prettig aanwezig te zijn op de begrafenis van die ene

Achter de centen aan De oud-hoofdredacteur was niet onbemiddeld. Waarmee Van Poelgeest over een ander niet onbelangrijk doel van de speurtochten komt te spreken: het achterhalen of er misschien ergens nog financiën beschikbaar zijn, zodat de rekening van de uitvaart verhaald kan worden. Want anders komen de kosten voor rekening van de gemeente. In het uitzoeken van de nalatenschap gaat soms veel tijd zitten. Is er een testament? Is sprake van een koophuis? Zijn er misschien aandelen die verkocht kunnen worden? “Het afwikkelen ervan kan lang duren, voor de grotere nalatenschappen schakelen we een notaris in, maar meestal komen we er uiteindelijk wel uit”.

van het overlijden?” De dank komt soms van ver. Zoals na het overlijden van een alleenstaande 40-jarige Pool. De afdeling van Gerard van Poelgeest zocht contact met Poolse ambassade in Den Haag die erin slaagde erin de moeder van de man te traceren, een oude vrouw die niet kon reizen en dus niet op de uitvaart aanwezig kon zijn. Besloten werd een opname van de begrafenis te maken die later naar de moeder werd opgestuurd. “De moeder heeft vervolgens wel drie keer met de Poolse ambassade gebeld om iedereen te bedanken. Ze was ontroerd, ze keek regelmatig naar de beelden van de uitvaart. Hoe triest het allemaal ook voor haar was, die beelden gaven haar steun”.

Interview

deZandloper

5

Zondag 6 oktober bij het Residentie Orkest

Ga nu waardevast uitvaartsparen

Een mooie muzikale Dag van De Volharding

dan storten wij € 210 op uw depositorekening!

Ditjes en datjes

Eerlijk sparen voor uw uitvaart? Open een depositorekening bij De Volharding en profiteer o.a. van de jaarlijkse rentebijschrijving. Voorletter(s):



M V

Achternaam: Geboortedatum:



 Mijn lidnummer:

 Ik ben nog niet lid en wil lid worden

Adres: Postcode:

Zo’n 400 leden van onze vereniging genoten zondagmiddag 6 oktober volop van het Residentie Orkest in de Dr Anton Philipszaal, tijdens een concert waarbij de ‘Franse Romantiek’ centraal stond. ‘Het mooie van De Volharding,” zei een ouder lid, “is dat het een uitvaartvereniging is waar je ook bij leven wat aan hebt.”

Aangeboden Wegens omstandigheden ter overname: een eigen graf voor vier personen, eeuwigdurend, ook onderhoud is voor altijd afgekocht. Nooit gebruikt! A graf 150/250 M, mooie plaats op Oud Eik en Duinen in Den Haag. Gelegen dicht bij deaula en de uitgang. Prijs nader overeen te komen. Interesse? Neem dan contact op met: Mevr. A. van Gemeren te Rijswijk Meer informatie en/of contact via 06 - 42 58 28 70

Woonplaats: Telefoon: E-mail:

in, met de ‘Suite Masques et bergamasques’, in 1919 gecomponeerd door Gabriel Urbain Fauré (1845-1924). Voor de pauze volgden nog ‘Poéme’ uit 1896 van Ernest Chausson (1855-1899) en ‘Tzigane, rapsodie de concert’ uit 1924 van Maurice Ravel (1875-1937).

Mijn partner wil ook een depositorekening openen: Voorletter(s):



M V

Achternaam: Geb. datum:  Mijn lidnummer:

 Mijn partner is nog niet lid en wil lid worden



Vereniging

4

Handtekening:

Ongehoord ongeval Onze leden, in het bezit van een gratis entreebewijs, stroomden vanaf half twee toe voor de ingang, samen met ‘gewone’ bezoekers en abonnementhouders van het Residentie Orkest. Zij werden in de hal verwelkomd bij de speciale stand van De Volharding en konden direct genieten van een drankje en een voorprogramma.

Lawrence Foster Na het eclatante succes van de Amerikaanse dirigent Lawrence Foster afgelopen voorjaar, stond hij opnieuw voor het Residentie Orkest met wederom een concert met een geheel Frans programma. Klokslag twee uur dimde het licht in de zaal en zette Foster en het orkest

Over Poéme van Chausson vertelde het programma trouwens nog iets bijzonders. De componist maakte het grote succes van dit stuk zelf niet meer mee. Hij kwam in 1899 op 44-jarige leeftijd vroegtijdig om het leven na een tragisch fietsongeval; hij reed een heuvel af en botste tegen een muur. Zijn graf is trouwens te vinden op de beroemde Cimetière du Père Lachaise in Parijs.

De Duitse violiste Arabella Steinbacher is een van de belangrijkste violistes van haar generatie en trad op met de grootste orkesten ter wereld. Foto: Jiri Hronik

Het absolute hoogtepunt van het concert was voor velen Tzigane van Maurice Ravel, vooral door het schitterende solowerk van de, trouwens ravissant geklede, jonge violiste Arabella Miho Steinbacher, in 1981 geboren uit het huwelijk van een Duitse vader en Japanse moeder. Al op haar derde jaar pakte zij, gestimuleerd door haar moeder, de viool op, bij een Duitse vioolleraar die zich in Japan had bekwaamd in het les geven volgens de zogenoemde ‘Suzuki methode’, waarbij de belevenis van muziek op jonge leeftijd wordt benadrukt door dagelijkse herhalingen en oefening. Tijdens het concert maakte Steinbacher helemaal waar wat de The New York Times schreef over haar gepassioneerde en ontroerende uitvoering van Tzigane: “gepolijste techniek en een fraai gevarieerd palet aan timbres”. Haar toegift was net zo fabuleus en werd dan ook door de zaal met luid applaus begroet.

Na Bizet’s dood Na de pauze volgde tot slot nog de Eerste symfonie uit 1855 van Georges Bizet (1838 – 1875) die hij schreef op slechts

Een vereniging voor het leven

De oplossing van de puzzel in Zandloper is DONORCODICIL. Uit de juiste inzendingen hebben we tien prijswinnaars getrokken. Deze prijswinnaars krijgen allemaal de DVD-box van André Rieu in concert thuis gestuurd.

Stuur deze coupon ongefrankeerd naar De Volharding, Antwoordnummer 891, 2501 WK te Den Haag

De prijswinnaars zijn:

De Moedâh van alLE scheuâhkAlEndÂhs!!

• • • • •

van dE makÂhs van ut Groen-geilE boekiE

Arabella Steinbacher

Winnaars puzzel Zandloper 23

17-jarige leeftijd, maar die pas na zijn dood voor het eerst werd uitgevoerd. Het was een fraai slotstuk voor weer een bijzonder geslaagde en gewaardeerde Dag van De Volharding. Omstreeks vier uur ‘s middags gingen onze leden huiswaarts of nog even de stad in, met de voldoening dat er daadwerkelijk muziek zit in hun uitvaartvereniging.

• • • • •

J.L. Lindeboom - Breetveld, Den Haag J.F.J. de Wit, Den Haag H.W. den Boestert, Voorburg T. van der Straaten, Zoetermeer E.M.W. van der Nolk van Gogh - van de Wagt, Zoetermeer J. Pauptit, Den Haag S. Bertelkamp - Prins, Den Haag C.A. Kraa, Rhenen J.L. Hoeksma, Den Haag P. van de Velde, Rijswijk

Voor de prijzenkast Ongeveer een jaar geleden, op 27 oktober 2012, gingen we op de Dag van De Volharding met een paar honderd man - en ook veel vrouwen! - naar de voetbalwedstrijd ADO Den Haag - Willem II. Voor veel leden was dat de eerste keer dat ze naar het nieuwe Kyocera stadion aan de rand van de stad kwamen.

Nieuwe puzzelprijs

Ellekûh dag un Haagse Lach! Ùitgeiverè Kap Nâh!!

ISBN 9789491410017

€ 14,95

Vekrègbaah bè boek- en bladehandel en op

www.iklulhaags.nl

De meeste voetballiefhebbers die lid zijn van De Volharding hebben natuurlijk vooral hun herinneringen aan ADO / FC Den Haag in het Haagse Zuiderpark. Over die periode en in het bijzonder de voor de club succesvolle jaren 70, schreef Roeland Gelink (oud journalist van het legendarische Haagse ochtenblad Het Vaderland) een prachtig boek, met nimmer gepubliceerde foto’s en veel extra’s op basis van zijn eerdere artikelen in de krant De OudHagenaar, het meest populaire blad onder 50-plussers in Den Haag en omstreken. Tien exemplaren van De Voetbaljaren 70 worden verloot onder de goede inzenders van de puzzel in dit nummer van De Zandloper. Het boek is verkrijgbaar bij elke goede boekhandel á € 12,95 - ISBN:978-94-91168-54-3

Ledenpagina

deZandloper

Herdenken

6

7

Uitvaartdichter Henk van Zuiden

Dichters van Dienst, van wie Henk van Zuiden de coördinator is. De andere Dichters van Dienst zijn: Ruth van Rossum, Kees ’t Hart, Eric Vogelenzang. Samen met Henk van Zuiden worden deze uitvaartdichters ingeschakeld. “Ik heb ze gevraagd, ik kende ze al lange tijd” zegt Van Zuiden. Een van de voorwaarden waaraan de deelnemers moeten voldoen, is dat ze in staat zijn op redelijk korte termijn een gedicht te schrijven. Vervolgens verschijnt het gedicht op de site van De Eenzame Uitvaart: www.eenzameuitvaart.nl

Zoeken naar warme woorden voor een onbekende Toen Henk van Zuiden in 1983, op 32-jarige leeftijd, zijn eerste dichtbundel publiceerde, kon hij niet voorzien dat hij jaren later uitvaartdichter zou worden. Maar de eerste dichtbundel had wel degelijk een relatie met zijn latere beroep als uitvaartdichter. Want de bundel schreef hij na het overlijden van zijn moeder. Monument voor moeder luidde de titel. “De bundel ging over de dood van mijn moeder en het gemis”, zegt Henk van Zuiden. Dat hij de bundel zou gaan schrijven, was op zich niet zo vreemd, want al op jeugdige leeftijd raakte hij in de ban van het dichten en dichters. Opvallend, want Henk van Zuiden komt niet uit een gezin waar literatuur, laat staan poëzie, dagelijkse kost was. Hij was de jongste uit een gezin van twaalf kinderen uit Apeldoorn. Het was een gewoon gezin uit een gewone stad.

Henk van Zuiden Uit de bundel ‘Monument voor Moeder’ gistermiddag, wandelde ik in het zondagse park tegenover jouw huis de oude paden brachten me nergens naar toe de felle zon deed flink haar best mijn uitzicht werd steeds mistiger … wat is het hier mooi hé eet je straks mee

Van Zuiden dicht niet alleen, hij stelt ook bloemlezingen samen met gedichten die hem aanspreken. Inmiddels is de zolder van zijn woning in Den Haag omgetoverd tot een waar pakhuis, een eindeloze reeks bloemlezingen zag het licht. Een verbouwing om orde op zaken te stellen is daardoor noodzakelijk geworden. Hij heeft inmiddels al 45 bloemlezingen op zijn naam staan. Hij stelt ze samen in overleg met zijn uitgever Rainbow Essentials.

“We kijken dan welk thema we kunnen gebruiken”, legt hij uit. Soms maakt hij een bloemlezing in opdracht van een ander, zoals een keer voor Erica Terpstra. De titel ervan is veelzeggend: Winnaars! Daarin staan, vanzelfsprekend, de mooiste gedichten over sport en Terpstra geeft het boekje cadeau aan haar relaties. Zijn bloemlezingen verkopen goed, de oplage varieert van 5.000 tot soms wel 15.000.

Dichten onder tijdsdruk Maar dan is er de uitvaartdichter Henk van Zuiden die uniek maatwerk levert. Een enkele keer staat de 62-jarige namelijk aan het graf van een overledene zonder nabestaanden, de Eenzame Overledene waarvoor CUVO middels een afspraak met de gemeente de begrafenis of crematie regelt. Van Zuiden moet dan in enkele dichtregels

Saxofoon

Dichter van dienst: Ruth van Rossum Voor de heer Hendrik Geertsema,, 9 september 1934 - 6 mei 2013

Moeder buurman straat leven Een vrouw tussen vergulde meubels in een straat zonder veel herkenning ziet het lot van haar buurman die al twee maanden dood bleek toen men hem kwam vinden precies hier waar de bank staat aan de andere kant dus het was echt een kluizenaar hij sprak nooit een woord - die vrouw staat te huilen een buurman haar moeder en hun oude straat: lappen voor ramen. Voor de heer Petrus Verhoog, 23 december 1926 - 9 januari 2013

Trompetgeschal Geen trompetgeschal bleef achter. Wij hebben moeite het verhaal te vinden, zo weinig is er over. Het kon ieder leven zijn. U trouwde met een vrouw, had een beroep. Geen kinderen gekregen, toch kinderen gezocht, ze weer verloren. Wat knutselen en blijven geloven. Alles klein, kan men denken, geen trompetgeschal klinkt na. Is God een brede lavastroom, traag vermorzelen van wat zijn best doet te bestaan, dat wreed krakend geluid als grote dieren bomen scheuren. Huizenhoog onzeker is de lava van dichtbij, en daarin leven een werk van vreemd vertrouwen.

Henk van Zuiden thuis in zijn werkkamer.

aandient. “Maar ik ga ook op internet zoeken. Bijvoorbeeld naar de rituelen in China rond het begraven. Zo kwam ik er achter dat ze er werken met een lege stoel als symbool voor de eeuwige afwezigheid van een dierbare”. Dat soort gegevens verwerkt Henk van Zuiden vervolgens in zijn gedicht.

Een kijkje thuis het leven van die onbekende zien samen te vatten. Geen eenvoudige opgave, want het is doorgaans moeilijk informatie te achterhalen over de overledene. Daar komt bij dat de zoektocht naar gegevens altijd onder zware tijdsdruk staat, want tussen het eerste telefoontje waarin hem wordt gevraagd een gedicht te schrijven en de begrafenis zitten slechts enkele dagen.

Henk van Zuiden bij een aantal grafplaatsen die voor gemeentebegrafenissen zijn bestemd, pal naast het graf van Willem van Zeggelen (1811 - 1879), Haags dichter en boekdrukker.

Een vereniging voor het leven

Van Zuiden weet zich soms geen raad, erkent hij. “Dan heb je alleen de naam van een overledene, meer niet. Ga daar dan maar eens aan staan. Zoals

de begrafenis van de man van Chinese afkomst die zich in het Zuiderpark had verhangen. Niemand die iets over de man wist te vertellen”. In zo’n geval wordt een maximaal beroep op zijn creativiteit gedaan. Dat was ook het geval met de begrafenis van een vermoorde Chinese vrouw. Het stoffelijk overschot was in stukken gehakt en de menselijke resten werden vervolgens bij het grof vuil gedumpt. “Ik dacht”, herinnert Van Zuiden zich, “wat moet ik hiermee?” Op zo’n moment gaat hij met zijn hond wandelen, in de hoop dat de noodzakelijke inspiratie zich

Soms heeft hij geluk. Dan mag hij met medeweten van de bevoegde autoriteiten een kijkje nemen in het huis van de overledene. Zijn maag wordt dan soms op de proef gesteld, want vereenzaamde mensen en een proper huis, dat gaat niet zo goed samen. Maar dat fysieke ongemak heeft hij er voor over, want er zijn in zo’n huis altijd wel enkele aanknopingspunten te vinden voor het latere gedicht. Een vergeelde foto bijvoorbeeld, of een briefkaart, een trouwboekje misschien. Zelfs een volle asbak kan behulpzaam zijn, want het beeld van een vereenzaamde man

die alleen de sigaret als laatste vertier heeft, kan leiden tot een gedicht.

Gesprek met de buren Een gesprek met de buren kan eveneens helpen. Personeel van een verzorgingshuis kan ook behulpzaam zijn. Wanneer zij weten dat de overleden vrouw dol was op Nederlandse liedjes, vormt dat gegeven voor Henk van Zuiden een aanknopingspunt waar hij dankbaar gebruik van maakt. En dan is er natuurlijk de informatie die de gemeente kan aanleveren, bijvoorbeeld over een huwelijk dat ooit gesloten is. “De gemeente doet gelukkig haar uiterste best om mij zoveel mogelijk behulpzaam te zijn. En ik vraag ze dan het hemd van het lijf”, zegt Van Zuiden. Als hij eenmaal aan de slag gaat, kruipt Van Zuiden in zijn werkkamer achter de computer en vervolgens rollen de regels eruit. “Nee, ik zal nooit iets in elkaar flansen”, verzekert hij. “Want ik vind dat iedereen recht heeft op een laatste woord”.

Familietwist Het zal niet verbazen dat de overledene vaak eenzaam was. Soms is sprake van een familietwist die leidde tot jarenlange eenzaamheid. Andere keren kan het gaan om een man die met zijn oude moeder woonde en die alleen en eenzaam achterbleef na haar overlijden. Een heel enkele keer stemt een overlijden Van Zuiden bitter. Zoals de baby die gecremeerd moest worden kort na de geboorte. De Poolse ouders wilden er niet bij zijn. Van Zuiden: “De baby overleed bij de geboorte en de ouders gaven het ziekenhuis de schuld. Ze vertrokken, ondanks alle adviezen van het maatschappelijk werk, naar Polen, vol verdriet en teleurstelling”. De baby werd gecremeerd, maar deze keer was het niet Van Zuiden die een gedicht componeerde. Het was zijn collega Gilles Boeuf die sprak. Boeuf is een van de vijf dichters van het groepje

die goede sprekers maar we hebben wel behoefte aan mooie woorden” zegt Van Zuiden. De kern van zijn erkzaamheden blijft hetzelfde, want ook in deze gevallen krijgt hij te maken met een voor hem ombekende overledene. En dus moet hij ook hier op zoek gaan naar achtergronden, zodat hij zich een beeld kan vormen van de mensen. Waardoor hij een passend laatste woord kan uitspreken.

Dichter van dienst: Gilles Boeuf

Een uitvaartdichter moet iets Voor I.M. Carel Goossen, 30 juli 1935 - 6 augustus 2012 met eenzame overledenen hebben. Hij (of zij) moet zich In de kamer dienstbaar willen opstellen voor die onbekende dode. Respect De man alleen staalt zijn lichaam is het sleutelwoord. Op de dag in het donker van de begrafenis trekt Henk van Zuiden zijn pak recht en In de restruimte van de vuilnis stapt vervolgens op de fiets Gewichten tillen het lichaam naar naar Oud Eik en Duinen, waar aanwezigheid de begrafenissen doorgaans plaatsvinden. Hij leeft zich in, Waar zijn hond slaapt is hetzelfde verlangen, spreekt met de dragers, draagt zucht naar aarde zijn gedicht voor en neemt Zonder verplaatsing in de kamer staan afscheid van de overledene. Soms speelt er iemand op een Kamers waar post gestapeld mag rusten saxofoon. Soms is er alleen het en de bakelieten telefoon ruisen van de wind die voor naast het draadloze exemplaar aangepaste muziek zorgt. Op weg terug naar huis waait zijn De bestiering is uit handen gevallen hoofd snel leeg. “Ik vergeet Medicijnen, horloges, alle trofeeën het dan. Nee, ik neem de blijven bedekt in huis bijeenkomst niet mee naar huis. Ik kan zo’n begrafenis gelukkig Er is geen vooruitgang, het bed achter me laten, hoe intensief ik blijft hetzelfde bed met hetzelfde me er vooraf in heb verdiept”. laken Een uitvaartdichter moet dus iets met eenzame overledenen Een sigaret roken hebben. De man alleen heeft seconden en Rijk zal de uitvaartdichter niet seconden en seconden tegenover worden. Jaarlijks wordt de zijn nieuwe, platte tv uitvaartdichter gemiddeld zes tot zeven keer ingeschakeld. In het donker glimmen hondenogen Verdeeld over het groepje en ooit of nu alvast van vijf dichters van dienst, betekent dit dat iedere dichter Alles wordt bedekt onder centimeters stof slechts een tot twee keer per jaar wordt ingeschakeld. Per keer mogen zij 300 euro in rekening brengen. “Een mooie vergoeding en het is niet onredelijk dat ook de dichter geld krijgt. De rest van de begrafenis wordt immers toch ook betaald”, vindt Henk van Zuiden. Zijn werk als coördinator wordt trouwens niet vergoed.

Professionele opzet Intussen heeft Van Zuiden het dichten voor overledenen professioneel opgezet. Hij herstelde van zware een hersenoperatie en zocht vervolgens naar een passende bezigheid. Dat is het dichten geworden. “Waarom niet mooie gedichten maken voor een overledene waarvan de familie zegt: we zijn eigenlijk niet van

Interview

deZandloper

Boeken

8

‘1000 vragen heb ik over de dood’ Gesprekken met nabestaanden In zijn nieuwe boek ‘1000 vragen heb ik over de dood’ laat Cornald Maas bekende en minder bekende Nederlanders aan het woord over de dood van een dierbare. Wat is de invloed van de dood van een kind, ouder, geliefde of hartsvriend op je eigen leven? Slijt het verdriet naarmate de tijd verstrijkt, of juist niet? Levert de dood ook positieve ervaringen op? Cornald Maas (1962) is een zeer veelzijdig schrijver en journalist, die o.m. publiceert in De Volkskrant. Hij is als presentator van het wekelijkse AVRO kunst- en cultuurprogramma Opium ook bekend van de radio en was als redacteur op de achtergrond ook betrokken bij de televisieprogramma’s van Sonja Barend, Hanneke Groenteman, Paul de Leeuw, Philip Freriks en Leoni Jansen. Ook zijn bemoeienis al tien jaar bij het Eurovisiesongfestival is een van zijn meer bekende bezigheden. In 1994 verscheen Maas’ eerste boek ‘Engelen zijn in de mode’ en sindsdien is er elk jaar wel een verschenen, zij het dat het vaak gaat om bundelingen van verhalen die hij oorspronkelijk schreef voor kranten en magazines. Eerder signaleerden we hier in De Zandloper zijn boek ‘Verlies’ uit 2009, met hetzelfde thema als het vorige maand verschenen ‘1000 vragen heb ik over de dood’. De gesprekken uit

deze bundel verschenen eerder in het magazine Linda.

Frédérique Spigt ‘1000 vragen heb ik over de dood’ ontleent zijn titel aan het interview dat Cornald Maas had met zangeres Frédérique Spigt over de dood van haar vader Jaap. “Nu mijn broer en ik zijn huis aan het ontmantelen zijn, merk ik dat hij er de laatste jaren hard voor geknokt heeft om ons te doen geloven dat alles in orde was. Maar hij heeft, zo ontdekte ik, dingen verstopt om zo te verbergen dat hij de nodige mankementen had. Hij had Alzheimer, maar wilde per se zelfstandig blijven leven - hij heeft nooit van anderen afhankelijk willen zijn.”

Zo’n 50 gesprekken De bijna 50 vraaggesprekken in het boek zijn goed en gevoelvol gevoerd, de geïnterviewden spreken zich openhartig en

Bij sommige lezers zullen de eerste twee verhalen een traan losmaken. In het eerste komt de acteur Jeroen Willems (1962) aan het woord over de vroege dood van zijn vader, die maar 52 werd. “Ik ben niet bang dat ik, net als mijn vader, vroeg zal komen te overlijden” zegt Jeroen, naar we nu weten té vol van vertrouwen. Want uiteindelijk gebeurde dat wel, hij werd zelf slechts 50, omdat hij op 3 december 2012 tijdens repetities in Carré door een hartstilstand werd getroffen. In het tweede verhaal wordt Jeroen herdacht door zijn vriend Victor Bergen Henegouwen. Boekinfo Paperback Uitgeverij Prometheus € 14,95 | 208 pagina’s ISBN: 978 90 446 2471 7

Vrouw in de rouw “Natuurlijk zijn er onder mijn vrienden ook die zich verschuilen tot de storm geluwd is. Die mij niet onder ogen durven te komen, die bang zijn voor de confrontatie. Ik denk alleen maar: bang voor de dood, bang voor zichzelf. Ik heb geen geduld meer voor gezeik en gezanik. En ook niet voor vrienden die geen vrienden durven te zijn. Dood maakt veel duidelijk. Dood maakt ook eerlijk. Dood ruimt lekker op.”

De loftrompet die De Zandloper hiervoor blies over de bundel van Cornald Maas, kan wat dit boek betreft opnieuw schallen, want ‘Vrouw in de rouw’ is zeer goed geschreven, met bijna verbijsterende openhartigheid - en het is wat ons betreft een ‘must read’ voor elke vrouw die op middelbare leeftijd die door het verlies van haar partner wordt of is getroffen. Waarmee we allesbehalve gezegd willen hebben dat dit een boek voor alleen vrouwen is, het is sowieso de moeite waard. Mannen met een flink jongere vrouw zouden het zeker moeten lezen.

Uitvergroting

Cornald Maas

Roofoverval en moord in Den Haag

Er is leven na de dood van een geliefde “De zoete titel van dit vorige maand verschenen boek verhult de rauwe werkelijkheid van de roofoverval op de Haagse goudsmid Ruud Stratmann, die daarbij op 25 april 2012 werd doodgeschoten in zijn winkel aan de Beeklaan.

In zekere zin is ‘Vrouw in de rouw’ een enkele uitvergroting van het soort verhalen in de bundel van Cornald Maas, die elk op zich slechts een paar pagina’s beslaan. Dit is zo’n verhaal in extenso, 140 pagina’s tellend. Het is een ‘pageturner’ die je het liefst in een ruk uitleest. De bittere ondertoon in het citaat bovenin is allesbehalve kenmerkend voor het boek, waarin een heel pallet aan stemmingen en sferen passeert; zoals het in werkelijkheid ook is na het overlijden van een geliefde en met alle worstelingen om weer greep op het eigen leven te krijgen. Veel meer dan bitter, is het boek vaak hilarisch van toon. In ‘Vrouw in de rouw’ heeft Petra Possel het bijvoorbeeld over de zoekgeraakte trouwring in het ziekenhuis tot de lachwekkende postume administratieve rompslomp, van het uitzoeken van een passende grafsteen tot de onvoorziene geldzorgen, van een onmetelijk gemis tot de vraag wie toch die onbekende vrouwen op de begrafenis waren? Door de snedige, pure toon waarop ze haar nieuwe leven beschrijft, maakt ze haar rouw invoelbaar. ‘Opeens zie ik overal weduwen. In iedere ooghoek duikt er een op, alsof ze ruiken wat er met mij aan de hand is. Gaat dit net als bij zwanger zijn, dat je dan opeens alleen maar zwangere vrouwen ziet?’

Ook journalist

Het boek bevat het persoonlijk relaas van weduwe Els Lokker over de moord op haar man en over haar leven hierna. Ze vertelt openhartig hoe ze na deze gebeurtenis haar leven voortzet, in nuchtere bewoordingen en met oog op het positieve – op het herpakken van het leven.

Net als Cornald Maas trouwens is ook Petra Possel journalist van naam in de cultuursector. Zij is een van de presentatoren van het NPS radioprogramma’s Kunststof (over kunst en cultuur) en Mangiare! (over eten, wijn en koken) en schrijft reisgidsen over de Antillen. Ze schreef in 2009 ook het levensverhaal van de Antilliaanse schrijver Tip Marugg in de bundel Niemand is een eiland.

Tekst en stijl van het boek zijn natuurlijk wat minder gesmeerd en professioneel dan van de vorenstaand besproken twee boeken; maar het is bijna onfatsoenlijk om die meetlat aan te leggen. Want zelden hebben we zoiets gelezen. Een zeer goed leesbaar, zij het onthutsend en natuurlijk emotioneel verhaal, van een weduwe die haar man op gruwelijke wijze en van de ene op de andere dag plots moest missen.

Het was trouwens de tv-uitzending van Pauw en Witteman op woensdag 16 oktober jongstleden (zie: www.pauwenwitteman.vara.nl/media/302048) die ons attendeerde op het boek van Petra Possel.

Uniek document Ook dit boek is een ‘must read’ - voor mensen die in hun nabije omgeving of familie zijn getroffen door de gewelddadige dood van een dierbare of bekende; het is zelden zo goed en uit de eerste hand opgeschreven. De vergelijking wordt door de schrijfster misschien niet zo gewaardeerd (mea culpa) maar het boek is net zo’n uniek document als ‘De kleine Britt; het leven na de overval’ van kunstenares Els Hupkes uit 2000, over haar man (die de moord op Gerrit Jan Heijn pleegde in 1987). Boekinfo Paperback Uitgeverij De Nieuwe Haagsche € 12,95 | 112 pagina’s ISBN: 978 94 91168 57 4

Een vereniging voor het leven

Weduwe op je 49ste

Stevige tekst, met een bittere ondertoon, uit het vorige maand verschenen boek ‘Vrouw in de rouw’ van Petra Possel (Harderwijk, 1963). In dit documentaire boek doet de schrijfster het relaas van haar eerste jaar als weduwe, nadat haar man Jan in september 2012 overleed, op 64-jarige leeftijd. Zelf was ze op dat moment 49.

zeer persoonlijk uit en Maas gaat daar respectvol mee om, met een vaardig gevoerde pen, zijn schrijfstijl is verdient een uitroepteken! Het resultaat is een fijn leesbaar en in zekere zin troostrijk boek. Maas zelf viel het op dat vrijwel elk die een dierbare heeft verloren, zegt door die ervaring de zegeningen van het leven beter zijn te gaan tellen. Ook viel hem op dat de meeste nabestaanden niet willen dat de herinneringen aan hun verloren dierbare vervagen en dat ze hopen dat er iets van hen voortleeft, bijvoorbeeld in hun eigen werk of in hun kinderen. Om wat namen te noemen, aan het woord komen o.m.: Toos van der Valk (over man Gerrit); Judy Doorman (over vriendin Wil van Kralingen); Roxeanne Hazes (over vader André); Thijs Römer (over z’n opa Piet); Rijk de Gooijer jr. (over sr.); Anton Geesink jr. (over sr.); en René Froger (over z’n beide ouders).

9

Zandloper puzzel Veel leden hebben zich vermaakt met de woordzoeker in De Zandloper 23 van juli. Er kwamen een hoop oplossingen binnen waaruit we 10 winnaars hebben getrokken. Kijk voor de winnaars op pagina 5. Dit keer opnieuw een zogenaamde ‘woordzoeker’. Welke mist er?

namen kunnen op alle mogelijke manieren in het diagram staan, gewoon van links naar rechts (‘apotheek’) maar ook omgekeerd (‘keethtapo’), het kan zelfs van boven naar beneden en omgekeerd en zelfs op alle vier denkbare manieren diagonaal! Namen zijn in het diagram aan elkaar vast geschreven zonder spatie (zoals ‘domelanieuwenhuis’ en ‘grotemarkt’).

In de lijst staan 33 namen en begrippen die wat te maken hebben met de coöperatieve organisatievorm en met de eigen geschiedenis van De Volharding. Eén van die woorden of namen komt niet voor in het diagram, juist dat woord of die naam is de oplossing van de puzzel. De gezochte woorden en

A K I S T E N M A K E R I J S V W J C A I

B Z C O N C O R D I A D J N Y C A O P M D

E S I U I T V A A R T Z O R G N Ö O Z B I

T R C V V O L H A R D I N G B P T W I A E

R X O C O B I T T J S U Q U E H L V E C N

O E N A L Z C D J F C O I R E R O O K H S

U H S X I U H B I V E J A E L L Y N E T T

W E U S D I T A A V S T K J K R K D N S V

B R M O M V R K C R I S I S F A M E F V E

A M E L A E E K M E T D G A X B C R O E R

A A N I A L C E I R I E E L S O S S N R L

R N T D T I L R U W B F E N N B T T D E E

H B E A S N A I O O U D J O D A S E S N N

E A N R C D M J U F X J M E R N Y U F I I

Onder de goede oplossers verloot de redactie van de Zandloper dit keer tien exemplaren van het boek ‘De voetbaljaren 70’ (zie pagina 5). Succes en plezier ermee!

I Y B I H U E W G C E I W I X K S N R G N

D E E T A S V Z R D E P O S I T O I E I G

A C L E P T R G R O T E M A R K T N I N C

J Y A I K R A A M K L I N I E K V G Z G F

J Z N T S I U R X K O S T E N A S P E C T

L N G S W E L T G A R A N T I E L O N E F

E Z D O M E L A N I E U W E N H U I S J T

‘De weduwekaart spelen’ Indien u twijfelt over het aanschaffen van het boek, dan is het zeker de moeite waard om naar die uitzending te kijken als u hem heeft gemist. Met een leuke toelichting van de schrijfster op het door haar bedachte fenomeen: ‘De weduwekaart spelen’.

Boekinfo Paperback Uitgeverij Podium € 15,00 | 140 pagina’s ISBN: 978 90 5759 594 3

Te zoeken woorden Ambachtsvereniging Apotheek Azivo Bakkerij Betaalbaarheid Betrouwbaarheid Concordia Consumentenbelang Coöperatie Crisis Deposito

Dienstverlening Dividend Domela Nieuwenhuis Economie Garantie Grote Markt Herman Baye Jan Buijs Kistenmakerij Kostenaspect Kraamkliniek

Lichtreclame Lidmaatschap Ondersteuning Rabobank Reizen Solidariteit Uitvaartzorg Volharding Volksgebouw Ziekenfonds Zuivelindustrie

Stuur het ontbrekende woord o.v.v. ‘Zandloperpuzzel 24’ per e-mail naar [email protected] of stuur het ongefrankeerd naar De Volharding, o.v.v. ‘Zandloperpuzzel 24’, Antwoordnummer 891, 2501 WK in Den Haag.

Puzzel

deZandloper

deZandloper

Tempur fietszadel hoes

www.volharding-voordeel.nl Kijk voor meer artikelen en informatie op de website Big Button Telefoon Geschikt voor gehoorapparaten, met handige fototoetsen.

Douchestoel

Mobiliteitstrainer

In hoogte verstelbaar, max. gebruikersgewicht 110 kg.

Electrisch aangedreven, instelbare snelheidsregeling, incl. afstandsbediening.

Opvouwbare versie van € 139,95 voor € 119,90

van 64,95 voor

Ondersteuning voor lezen of schrijven onderweg, op de bank of in de tuin.

Visco-elastisch en temperatuurgevoelig, vormt zich naar de contouren van het lichaam.

van 39,95 voor

Manicure set

Hanidge trolley voor diverse doeleinden.

van 129,95 voor

Verstelbaar bedhek

Hout, in verschillende standen instelbaar.

Stevige bedsteun, simpel en helemaal omklapbaar.

25,90

89,95 Infraroodlamp

Toiletstoel

Draadloze telefoon

Afneembare toiletstoel met stevige handgrepen.

Eénpersoons onderdeken, schakelt automatisch uit. 2-persoons van 99,95 voor 89,95

Opvouwbare wandelstok

van 39,95 voor

Voor een betere bloeddoorstroming en ontspanning

van 169,95 voor

Huisrollator

Geen batterijen nodig, max. weeggewicht 150 kg.

24,95 139,95 Electrische voetenwarmer

Wandbeugel

27,90

92,95

Spikes

Leestafel

Simpel onder schoenen te bevestigen, tegen uitglijden.

Hecht stevig met zuignap, veilig door safety control.

Voor heerlijk warme voeten.

van 34,95 voor

van 109,95 voor

Verrijdbaar, voor zowel stoel als bed.

van 44,95 voor

38,95

van 59,95 voor

van 159,95 voor

54,95 139,95

van 29,95 voor

24,95

Let op: de verzendkosten van een bestelling bedragen € 6,95

Een vereniging voor het leven

van 149,95 voor

43,90 161,95 129,95

34,95 Mechanische weegschaal

van 179,95 voor

van 49,90 voor

t.w.v.

6,90 Eenvoudig in te klappen om mee te nemen of op te bergen.

Bloeddrukmeter volautomatisch, werkt op batterij, 3 jaar garantie,

t.w.v.

4,95

Schok absorberend, makkelijk op te bergen. Inclusief handig tasje.

van 29,95 voor

16,95

84,95

Big button met groot scherm.

van 29,90 voor

van 99,95 voor

van 19,95 voor

van 94,95 voor

27,95 Electrische onderdeken

Lichtgewicht, compleet met handige opzetstukken en opberg etui.

Thuis fit worden en blijven met vijf DVD’s.

van 34,95 voor

35,95

DVD-box ‘Bewust Vitaal’

4-wiels trolley

Ideaal om boodschappen mee te doen, makkelijk in te vouwen.

54,95 109,95 Boekenstandaard

Vouwkrat op wielen

Lap desk

Antislip douchemat t.w.v. 5,95

Natuurlijk rubber, 54cm x 54cm.

van 34,95 voor

29,95

van 9,95 voor

van 49,95 voor

van 129,90 voor

44,95

99,90

Gratis

7,95

zaklampje

U kunt deze producten op drie manieren bestellen! 1. Via onze webwinkel www.volharding-voordeel.nl | 2. Via telefoonnummer 038 - 46 000 23 | 3. Via onderstaande coupon Gebruikt u onderstaande coupon, stuur deze zonder - zonder postzegel - op naar: De Volharding Voordeel, Antwoordnummer 891, 2501 WK Den Haag

ter waarde van € 4,95 bij elke bestelling

Artikel Aantal

Artikel Aantal

Artikel Aantal

Artikel Aantal

Big button telefoon

Infraroodlamp

Tempur fietszadel hoes

Toiletstoel

Douchestoel

Opvouwbare wandelstok

Lap desk

Draadloze telefoon

Mobiliteitstrainer

Electrische voetenwarmer

4-wiels trolley

Mechanische weegschaal

Vouwkrat op wielen

Wandbeugel

DVD-box ‘Bewust Vitaal’

Huisrollator

Boekenstandaard

Leestafel

Manicure set

Bloeddrukmeter

Verstelbaar bedhek

Spikes

Electrische onderdeken

Antislip douchemat

 dhr.  mevr.

Adres

Telefoonnummer

Postcode en woonplaats



Ledenvoordeel

10

deZandloper Nieuws

12

Senioren niet bang voor de dood Drie van de vier Nederlandse senioren voelt geen angst voor de dood, zo blijkt uit het dood-onderzoek dat de grootste seniorenorganisatie van Nederland, de Unie KBO, onlangs verrichtte onder haar leden. Het onderzoek met opmerkelijke resultaten is verschenen in een speciaal themanummer van het ledenmagazine Nestor dat geheel in het teken staat van de dood. Het blad heeft zelfs een boekenkast-grafkist als puzzelprijs. Bijna zeven van de tien senioren weten in grote lijnen hoe hun uitvaart eruit gaat zien. Uit het onderzoek, waar meer dan 600 senioren aan deelnamen, blijkt dat cremeren bij de meeste mensen de voorkeur heeft: 72% kiest voor crematie, 26% wil begraven worden. De ouderen zijn niet bang voor de dood, maar wel voor een eventuele lijdensweg. Zeven van de tien senioren zien hier tegenop, alhoewel slechts 18% daadwerkelijk een wilsverklaring hierover heeft opgesteld.

Leven na de dood Dat de Nederlandse senioren berusten in hun einde, heeft waarschijnlijk te maken met het vertrouwen dat we op een of andere manier doorleven. De helft van ons gaat ervan uit dat er leven na de dood is. Van de gelovigen vertrouwt 72% op een leven na de dood. 57% van alle

gelovige ondervraagden gelooft in engelen, 24% in de duivel en volgens 74% van de gelovige senioren bestaan wonderen - een kwart van hen heeft zo’n wonder weleens meegemaakt.

Ontmoeting met Petrus Als het mogelijk zou zijn om het eeuwige leven hier op aarde te verkrijgen, zouden zeven van de tien senioren hiervoor bedanken. De meest gehoorde reden wordt nog het best verwoordt door Annie (80): “Juist die eindigheid maakt het leven boeiend. Ik heb het gevoel dat mijn leven bijna af is en langer doorgaan zou alleen meer van het zelfde zijn. Daarbuiten wil ik plaats maken voor de volgende generaties.”

het einde van de tunnel (14%) of zelfs een ontmoeting met Petrus. Geïnteresseerden kunnen het nummer van Nestor voor € 3,(incl. verzendkosten) aanvragen via [email protected] of via telefoon 0900 - 821 21 83. Het nummer van Nestor is ook te downloaden voor tablet met de gratis Nestor-app. Kijk ook op www.kbo.nl

Maar liefst 18% van de senioren heeft een bijna-doodervaring gehad waarbij ze het gevoel hadden los te staan van het eigen lichaam (23%), licht zagen aan

Naar Franciscus van Assisi

Zegening op Werelddierendag

Algemene monumenten Allerzielen

Herdenken uit den verre

Bij de crematoria op Nieuw Eykenduynen in Den Haag en Eikelenburg in Rijswijk zijn met Allerzielen begin deze maand Monumenten ter nagedachtenis onthuld, bedoeld voor mensen die een dierbare willen herdenken van wie bijvoorbeeld het graf te ver weg is om te bezoeken of waarvan de as is verstrooid. Ons collega-bedrijf Yarden nam er het initiatief toe, met steun van Victor & Wijtman Begraafplaatswerken. Het zijn plekken waar je naar toe kunt gaan om bloemen bij te leggen, een kaarsje kunt opsteken en even bij kunt gaan zitten. .Allerzielen Mascha Groenewegen, locatiemanager op Nieuw Eykenduynen: “Allerzielen is traditioneel de dag waarop Katholieken hun overledenen herdenken. Een traditie die in 998 na Christus is ontstaan en al meer dan 1.000 jaar navolging vindt.”

Op Werelddierendag 4 oktober werd op de Begraafplaats Oud-Rijswijk aan de Sir Winston Churchilllaan ’s avonds de traditionele Katholieke dierenzegen uitgevoerd. De pastoor ging kort in op de historie van Dierendag en daarna werden de aanwezige dieren gezegend. Met de zegen ontvangen ze heil en voorspoed in hun leven. Oud-Rijswijk ontving onder meer honden, katten, konijnen en zelfs een goudvis.

Viering sinds 1930 Werelddierendag op 4 oktober is feitelijk de sterfdag van de heilige Franciscus van Assisi die stierf in 1226. Hij had veel eerbied voor het leven van dieren, wat ongebruikelijk was in die tijd. In 1929, op een dierenbeschermingscongres in Wenen, is zijn sterfdag uitgeroepen tot Werelddierendag. Sinds 1930 vieren we dit ook in Nederland.

Als gezinsleden Locatiemanager Jans Springer (van Yarden): “Huisdieren hebben in onze samenleving een andere plaats ingenomen. Vroeger hielden we huisdieren omdat ze nuttig zijn; katten vangen muizen en honden waken. Tegenwoordig zijn huisdieren gezelschapsdieren en worden gezien als ‘volwaardige’ gezinsleden. In de dierenzegen wordt het verbond en de liefde tussen mens en dier bekrachtigd. Mensen met een ziek dier kunnen van de zegening echter niet verwachten dat het dier geneest, wel kan om kracht worden gevraagd.”

COLOFON Uitgave: Coöperatieve uitvaartvereniging De Volharding U.A.; Postbus 71707, 2507 BH Den Haag. T. 070 32 40 221; [email protected]; www.devolhardinguitvaartzorg.nl Redactie: Frans M. Hoynck van Papendrecht, Jan van de Ven Fotografie: Open Oog, Den Haag Vormgeving: Afdeling vormgeving CUVO / De Volharding Druk: De Swart, Den Haag