Drenthe In opdracht van Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed

Rijksvastgoedplan

Drenthe

In opdracht van Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed

Rijksvastgoedplan provincie Drenthe

Colofon Dit is een uitgave van het Rijksvastgoedbedrijf Programma rijksvastgoedportefeuillestrategie (RVPS) in opdracht van de Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed Mei 2016, versie 1.1

Cartografie Peter Louwerse Vormgeving Michel van Wassem Opmaak Xerox/OBT, Den Haag Illustratie voorpagina Jacques Descloitres, MODIS Land Science Team, 6 mei 2000 Rijkvastgoedbedrijf (RVB) Postbus 16700 2500 BS Den Haag Telefoon: 088 115 80 07 Website: https://www.vastgoedvanhetrijk.nl E-mail: [email protected]

2 | Rijksvastgoedplan Drenthe

Inhoudsopgave 1

Inleiding

5

2

Grondgebruik en de rijksvastgoedportefeuille

7

3

Door Rijk en regio gedeelde beleidsdoelen

11

4 Beleid-vastgoedcombinaties Bijlage 1

Begripsomschrijving bij de legenda-eenheden

13 19

Bijlage 2 Kaarten

20

Bijlage 3 Contactpersonen

24

Rijksvastgoedplan Drenthe | 3


1. Inleiding De Rijksvastgoedportefeuillestrategie (RVPS) uit 2014 beschrijft de doelen waarvoor het Rijk vastgoed inzet: huisvesting, infrastructuur, defensie, water en natuur, maar ook ruimte, wonen, cultuur, milieu en economie. Combinaties van beleidsdoelen en rijksvastgoed worden concreet op het niveau van de provincie en de gemeentes. Daarom krijgt de RVPS per provincie een nadere uitwerking (2015/2016). Deze provinciale uitwerkingen laten zien of en hoe (rijks)vastgoed ingezet kan worden om door Rijk en regio gedeelde beleidsdoelen te realiseren. Meerwaarde voor beleid én vastgoed ontstaat als het vastgoed op specifieke locaties kan bijdragen aan de gewenste functie of het gewenste maatschap pelijke doel. De uitdaging is om slimme beleid-vastgoedcombinaties te benoemen, die bijdragen aan de realisatie van beleid en aan een optimale benutting van het rijksvastgoed. De betrokken overheden kunnen vervolgens afspraken maken om beleid-vastgoedcombinaties in praktijk te brengen. De bijgaande schets geeft een illustratie van beleidsdoelen waar inzet van rijksvastgoed mogelijk is. Kaders Deze uitwerking van de Rijksvastgoedportefeuillestrategie per provincie sluit goed aan bij de koers van het kabinet om het beleid in het domein van de ruimtelijke ordening en het natuurbeheer te delegeren aan provincies en gemeenten. Beleidskeuzes van deze overheden hebben daardoor een steeds belangrijker invloed op de handelingsruimte voor het rijksvastgoed. Voor transformatie van gebouwen bijvoorbeeld is de medewerking van gemeenten vereist, terwijl voor initiatieven voor het plaatsen van windmolens en voor natuurontwikkeling de medewerking van de provincie nodig is. Het betekent dat het Rijk zich met zijn vastgoedhandelen steeds meer zal oriënteren op het beleid van de andere overheden. Dit is in het geval van de provincie Drenthe, bevestigd in het Bestuurlijk Overleg MIRT van het najaar 2013, waar de bestuurders van Noord-Nederland met het Rijk hebben afgesproken om het thema vastgoed op de agenda te zetten. Door in te zoomen op de casuïstiek en daarin keuzes te maken, ontstaat een bruikbaar beleidskader voor de vastgoedhoudende rijksdiensten.

Proces Deze selectie van beleid-vastgoedcombinaties berust op een analyse van de MIRT-Gebiedsagenda Noord-Nederland en op interviews met vertegenwoordigers van de ministeries van IenM, BZK, Defensie en van de diensten met rijksvastgoed; zie daarvoor bijlage 3: Contactpersonen. Momenteel vindt overleg plaats met medewerkers van de provincie Drenthe met expertise van de vastgoedontwikkelingen en het ruimtelijk beleid. Aan hen wordt gevraagd om dit overzicht van (mogelijke) beleid-vastgoedcombinaties op hun merites te beoordelen, te corrigeren en aan te vullen. Voorstellen voor een eventuele nadere verkenning van een selectie van bvc’s zullen worden aangeboden aan de Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed en het Bestuurlijk Overleg MIRT (najaar 2016). Zie www.vastgoedvanhetrijk.nl voor meer informatie. Disclaimer: aan de inhoud van deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Figuur: Beleidsdoelen die met inzet van rijksvastgoed gerealiseerd kunnen worden.

(Mei 2016, versie 1.1)

Combinaties Als eerste stap heeft het Rijksvastgoedbedrijf in opdracht van de Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed (ICRV) onderzocht hoe het rijksvastgoed en de beleidsdoelen van Rijk en regio zich in concrete situaties tot elkaar verhouden in de provincie Drenthe. Dit levert een overzicht op van beleid-vastgoedcombinaties. Deze zijn met behulp van iconen op de kaart van Drenthe aangegeven: zie paragraaf 4. In een aansluitend overzicht worden de betreffende beleid-vastgoedcombinaties nader toegelicht. Voor Drenthe zijn er 23 geïnventariseerd. Achttien daarvan hebben betrekking op een specifieke locatie of streek in de provincie Drenthe, waarbij in een aantal gevallen de exacte locaties nog nader moeten worden bepaald. Ook zijn er 5 thematisch onderwerpen geinventariseerd, deze zijn niet op de kaart weergegeven. Rijksvastgoedplan Drenthe | 5


2. Grondgebruik en de rijksvastgoedportefeuille Noord-Nederland De provincie Drenthe werkt nauw samen met de provincies Groningen en Friesland in het Samenwerkingsverband Noord- Nederland (SNN). Samen met het Rijk hebben zij visies en ambities geformuleerd in de MIRT-Gebiedsagenda Noord-Nederland. In deze beleid-vastgoedanalyse wordt uitgegaan van deze gebiedsagenda en vervolgens ingezoomd op de meer specifiek Drentse beleids doelen en vastgoedsituatie. Tabel 2.1

Oppervlakte en bevolking

Groningen

Friesland

Drenthe

Nederland

Opp (ha)

296.005

574.875

268.034

4.154.307

Aantal inwoners

582.728

646.317

488.988

16.829.289

251

194

185

5001

Inw./km2

van het grondgebruik. Zo neemt de bebouwing met 4,2% van het ruimtegebruik de helft in van het landelijk gemiddelde (8,4%). Het ruimtebeslag van de verkeersinfrastructuur ligt op 80% van het Nederlands gemiddelde. Dat heeft ook te maken met de relatief perifere ligging van Noord-Nederland ten opzichte van de bevolkingsconcentraties van Noordwest-Europa. Noord-Nederland is een belangrijk landbouwgebied. Gecorrigeerd voor het buitenwater is ruim 70% van het grondgebruik agrarisch, tegenover 60% gemiddeld in Nederland. Noord-Nederland is relatief rijk aan buitenwateren: 20,4% tegenover 10,1% voor Nederland. De diversiteit binnen Noord-Nederland is groot. Dat uit zich in verschillen in de bodemgesteldheid en het daarmee samenhangende ruimtegebruik in de drie provincies.

De provincie Drenthe (zie tabel 2.3) onderscheidt zich van de beide andere provincies in het Noorden door haar hoge percentage bosen natuurgebied (16,5%) en het zeer lage percentage open wateren: geen buitenwater en slechts 1,7% binnenwater (NL: 9%). Het aandeel gronden in agrarisch gebruik (70,8%) is hoger dan in Friesland en ook 10% hoger dan het Nederlands gemiddelde. Hoewel de bevolkingsdichtheid tot de laagste van Nederland behoort, ligt het ruimtegebruik voor verkeersdoeleinden slechts iets onder het landelijk gemiddelde. Dat laat zich verklaren door het typische esen beekdallandschap met zijn vele kleine kernen. Mogelijk dat ook het intensieve recreatieve padennetwerk (fietspaden met name) hieraan bijdraagt.

(bron: www.metatopos; 1 januari 2015) Tabel 2.2

In Noord-Nederland kan met 27,3% van de oppervlakte van Nederland en een bevolkingsomvang van 1.718.000 inwoners werkelijk gesproken worden van ‘Noorderruimte’ (zie tabellen 2.1 en 2.2). De bevolkingsdichtheid varieert van 185 inwoners per km2 in Drenthe, 194 in Friesland tot 251 inwoners per km2 in Groningen en bedraagt daarmee minder dan de helft van het gemiddelde in Nederland (ca 500 inw./km2). Die relatief lage bevolkingsdichtheid wordt in het landelijk gebied nog geaccentueerd door de huidige trend van ‘de trek naar de steden’. Terwijl de totale populatie in Noord-Nederland nog licht toeneemt, is er sprake van bevolkingsdaling in de zogenoemde krimp- en anticipeerregio’s2. De bevolking in de grotere steden groeit daarentegen. De relatief lage bevolkingsdichtheid per km2 vertaalt zich in diverse categorieën

Bodemgebruik in Noord-Nederland en Nederland in ha en %

Groningen (ha)

Nederland %

%

(ha)

%

Exclusief buitenwater

% Exclusief buitenwater

Verkeer

22.500

2.0

2.5

117.602

2.8

3.1

Bebouwd

47.860

4.2

5.3

350.161

8.4

9.4

Semi-bebouwd

9.893

0.9

1.1

51.202

1.2

1.3

Recreatie

8.771

0.8

1.0

98.834

2.4

2.7

Agrarisch

637.585

56.3

70.7

2.264.376

54.5

60.6

Bos en open natuur

96.888

8.5

10.7

486.528

11.7

13.0

Binnenwater

78.746

6.9

8.7

366.121

8.9

9.9

231.569

20.4

--

419.483

10.1

--

1.133.812

100

100

4.154.307

100

100

Buitenwater Totaal

1 Op een opp. van 33.686 km2, dus gecorrigeerd voor binnen- en buitenwateren. Inclusief grote wateren komt de oppervlakte op 41.543 km², en de bevolkingsdichtheid op 405 inw./km². 2 Krimpregio’s in Noord-Nederland: Noordoost-Friesland, Eemsdelta, Oost- Groningen, De Marne; anticipeerregio’s: de Friese Waddeneilanden, Noordwest- Friesland, Zuidoost-Friesland en Oost-Drenthe. Rijksvastgoedplan Drenthe | 7

Rijkseigendommen in de provincie Drenthe Het Rijk bezit in Drenthe 15,5% van de oppervlakte grond. Het wordt door verschillende rijksdiensten beheerd (zie tabel 2.4 en bijlage 2 – kaart staatseigendommen en afstootopgaven). Staatsbosbeheer is een grootgrondbezitter met ruim 33.000 ha (75% van het areaal bos en open natuur in Drenthe). In opdracht van het kabinet streeft het Staatsbosbeheer naar het maximali seren van het maatschappelijk rendement en het vergroten van de inkomsten uit de markt. Een nieuw convenant met EZ biedt meer ruimte om gronden in te zetten als ruilgrond. In beginsel is Staatsbosbeheer bereid om ‘onder publieke vlag’ mee te werken aan de realisatie van de doelen van andere overheidspartijen. Met gemeenten zoekt Staatsbosbeheer naar mogelijkheden om in het kader van de nieuwe sociale wetgeving bij te dragen aan zin volle werkbesteding. Het medegebruik van natuurterreinen is geen eenvoudig vraagstuk. Burgers verwachten van Staatsbosbeheer geen rekening. Windmolens plaatsen op de terreinen is soms mogelijk, maar het is geen grootse ontwikkeling. Er is een pilot met Ampyx Power – energiewinning met zweefvliegtuigjes aan kabels, die een generator Tabel 2.3

aandrijven. Verder wordt de techniek verbeterd om bio-energie op de ‘overhoeken’ (zie onder) te produceren en te distribueren. Staatsbosbeheer werkt aan het vormen van robuuste (inter)nationale natuurgebieden. Daarbij werkt het samen met Rijkswaterstaat, de provincie, en de waterschappen voor het behoud van de Natura 2000 gebieden, de herijkte EHS en de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water. Het ministerie van EZ blijft eindverantwoordelijk voor de realisatie van de EHS. Staatsbosbeheer werkt ook mee aan regionale natuur- en landschapsopgaven. In het kader van ruilverkavelingen werden in het verleden zogenoemde ‘overhoekjes’ overgedragen aan Staatsbosbeheer, dat daarvoor een beheerplicht heeft. De vraag is of de provincie, gegeven de decentralisatie van natuurbeheertaken, bereid is om voor het beheer van overhoekjes en landschapselementen financiële middelen beschikbaar te stellen. De provincie heeft voor natuur buiten het Natuurnetwerk Nederland (NNN; de opvolger van de EHS) zeer beperkt geld beschikbaar. Het in stand houden van deze landschapselementen is vanuit een maatschappelijk oogpunt (belevingswaarde, recreatieve waarde) echter van groot belang. De overheid is wettelijk verplicht om het verlies aan natuurwaarden als gevolg van infrastructuur- of bouwprojecten te compenseren.

Drenthe

Nederland %

(ha)

%

% Exclusief buitenwater

Verkeer

Tabel 2.4

BZK – RVB Voormalig RGD COA

2.081

8.4

9.4

Prorail

Semi-bebouwd

2.619

1.0

51.202

1.2

1.3

SBB

Recreatie

5.097

1.9

98.834

2.4

2.7

Agrarisch

189.759

70.8

2.264.376

54.5

60.6

44.254

16.5

486.528

11.7

13.0

4.435

1.7

366.121

8.9

9.9

0.0

419.483

10.1

--

4.154.307

100

100

6

266

350.161

100

20

Defensie – RVB – Voormalig DVD

5.5

0.0

6 1.387

14.796

268.034

2

2.633

3.1

Totaal

2.175

861

2.8

Buitenwater

594

559

117.602

Binnenwater

oppervlakte

RWS

2.6

Bos en open natuur

Aantal kadastrale percelen

EZ – Voormalig DLG3

7.073

bebouwd

Rijkseigendommen in de provincie Drenthe

Eigenaar/beheerder

Politie

Bodemgebruik in Drenthe en Nederland in ha en %

(ha)

Staatsbosbeheer heeft de expertise om die natuurcompensatie uit te werken. Het zou deze expertise graag ten dienste willen stellen aan de betreffende overheden. In ‘Veenhuizen’ (gemeente Noordenveld; genomineerd als Wereld erfgoed; zie bijlage 2) beheert Staatsbosbeheer ca. 1000 ha in de directie omgeving van de penitentiaire inrichtingen. De gedachte leeft om een verdienmodel op te stellen voor het combineren van de cultuur- en natuurwaarden van dit gebied. Het ruilen van gronden is voor Staatsbosbeheer tegenwoordig dé manier om natuur-gebieden ‘af te maken’. Door publieke partijen te verkopen gronden dienen tegenwoordig transparant en marktconform te worden aangeboden, waardoor deze vaak in handen van particulieren komen. Daarom wordt ook geprobeerd om grond te ruilen om betere beheerseenheden te vormen.

Meerdere eigenaren Totaal

439

238

8.2224

33.070

50

165

11.013

41.441

3 Dit zijn gronden van het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL). Dit zijn vooral gronden die nog op de rijksbalans staan en in latere fase ter beschikking komen van de provincie voor de realisering van het Nationale natuur netwerk ( NNN). 4 SBB onderscheidt zelf 36 min of meer logisch begrensd beheergebieden in Drenthe, bestaande uit verschillende grondstukken met elk een eigen beheertype. In een beheergebied kunnen meerdere gebouwen aanwezig zijn. 8 | Rijksvastgoedplan Drenthe

Het Rijksvastgoedbedrijf adviseert voor een verkoop- en beheersstrategie voor het als Werelderfgoed genomineerde complex ‘Veenhuizen’. Veenhuizen ligt in de gemeente Noordenveld, ingeklemd tussen twee waardevolle natuurgebieden: het Fochteloërveen en het beekdal van de Slokkert. Het dorp Veenhuizen bestond al in de 14e eeuw. Het kreeg vanaf 1822 zijn nieuwe bestemming, dankzij de Maatschappij van Weldadigheid, die zich inzette voor de bestrijding van armoede. Van 1875 tot 1990 was het een Rijkswerk- en strafinrichting. Daarna stootte Justitie de landbouwgronden en de woningen voor het personeel af en beperkte het zijn taak tot het beheer van de twee resterende strafinrichtingen in het gebied, Esserheem en Norgerhaven. Veenhuizen werd weer een ‘gewoon’ dorp. Begin 2009 is de Bestuurscommissie Veenhuizen in het leven geroepen, bestaande uit de toenmalige SG VROM namens het Rijk, de burgemeester en een gedeputeerde. In principe richt deze Bestuurscommissie zich op de herontwikkeling van het vastgoed in Veenhuizen, maar er zijn er ook contacten met Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer over ontwikkelingen aan de randen van het gebied (herinrichting van de Hoofdweg, De Slokkert en het Fochteloërveen). DLG(EZ) was betrokken bij een onderzoek naar duurzame energie. Het grootste deel van de gronden en gebouwen van Veenhuizen is staatseigendom. Het Rijksvastgoedbedrijf is eigenaar/beheerder. Staatsbosbeheer is van een groot aantal percelen economisch eigenaar; dit heeft als achtergrond dat Justitie gedetineerden bij Staatsbosbeheer kan laten werken. De Drentse (straf)koloniën staan op de Voorlopige Lijst van Wereld erfgoed (Unesco). De ambitie is om de status van werelderfgoed te verkrijgen in 2018, 200 jaar na oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid. De opgave is om het complex Veenhuizen als uniek cultuurhistorisch en landschappelijk geheel in stand te houden. Het Rijk wil dit rijksvastgoed afstoten. Belangrijke vraag is hierbij hoe de eenheid van Veenhuizen gewaarborgd kan blijven. De penitentiaire inrichtingen zijn een belangrijke drager van het geheel.

Er is een sterk toeristisch perspectief en er zijn diverse mogelijkheden voor herbestemming. Staatsbosbeheer stelt voor om een verdienmodel uit te werken waarbij de natuur- en cultuurkwaliteiten optimaal beheerd worden. In het Bestuurlijk Overleg MIRT Noord (najaar 2013) spraken Rijk en regio af om op basis van de visie ‘Werken aan de Toekomst voor Rijksvastgoed in Veenhuizen’ (2011) een kader op te stellen met als doel om duidelijkheid te creëren voor marktpartijen en andere initiatiefnemers, die zelfstandig invulling willen geven aan de ruimtelijk- economische ontwikkeling van ‘Veenhuizen’. Aan het kader heeft vorm gekregen als een ontwikkelingsperspectief tot UNESCO Werelderfgoed. De objecten in het gebied zijn inmiddels alle verhuurd (2016). Rijk, provincie en gemeente werken een verkoopstrategie uit voor de resterende, niet bij VenJ in gebruik zijnde objecten. Gezocht wordt een partij die het beheer en de invulling als werelderfgoed beter kan verzorgen. VenJ bepaalt het gebruik van de gebouwen die het ministerie in eigendom wil houden. Het Rijksvastgoedbedrijf levert hiervoor verschillende businesscases rechtstreeks aan V en J. Verdere besluitvorming over ‘Veenhuizen’ vindt plaats in de bestuurscommissie. De partijen streven naar het afstoten van rijksobjecten op een wijze die recht doet aan de geschiedenis van de rijksoverheid in Veenhuizen, rekening houdt met de economische structuur van Veenhuizen en stimulerend is naar de omgeving om de zelfredzaamheid van de regio te versterken5. Dit afstootproces wordt sociaal-cultureel als erg ingrijpend ervaren, omdat banden die er altijd waren (een economie die sterk afhankelijk is van overheidsuitgaven) anders en dunner worden. Zorgvuldigheid en beheerste stappen zijn belangrijk om begrip en draagvlak in de omgeving te verkrijgen.

De Nationale Politie gebruikt rijksvastgoed op 20 locaties in Drenthe. De gevolgen van de lopende reorganisatie voor de huisvesting zijn nog niet bekend. Het ministerie van Defensie beschikt in Drenthe over ruim 2000 ha aan terreinen en over meer dan 700 gebouwen. De belangrijkste complexen zijn de Johan Willem Frisokazerne (incl. oefen- en schietterrein) in Assen, de Johannes Postkazerne6 (incl. oefenterrein) te Havelte en het Munitiemagazijnencomplex te Veenhuizen. Na het TK-debat over de begroting 2014 blijft de Johan Willem Friso kazerne open. Enkele gebouwen worden door het Ministerie van Veiligheid en Justitie in gebruik genomen. Ten zuidwesten van Assen ligt het schietterrein ‘Witten’, tevens Natura 2000-terrein Witterveld. Dit natuurterrein met levend hoogveen is behouden gebleven dankzij de op het gebied geprojecteerde ‘onveilige zone’. Defensie blijft eigenaar en tevens bevoegd gezag in het kader van het Natura 2000 beheerplan. Van het oefenterrein Havelte-Oost is nog ca 300 ha in bezit en gebruik van Defensie. 500 ha is afgestoten; 230 ha is verkocht aan particulieren en 270 ha zou naar Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten gaan. Deze hectaren zijn nu nog in handen van EZ (BBL) die de gronden niet doorlevert in verband met de procedure,die de Vereniging Gelijkberechtiging Grondbezitters heeft aangespannen.

Het COA gebruikt momenteel twee rijkslocaties in Drenthe. In Hoogeveen huurt het de Grittenborg (voormalige penitentiaire inrichting). Het gebruikt ook gebouwen in het dorp Veenhuizen. Gegeven de aanhoudende vluchtelingenstroom naar Europa zal de behoefte aan faciliteiten voor asielzoekers en voor statushouders ook in Drenthe toenemen.

Rijkswaterstaat (1387 ha) ziet de waarde in van het op tijd verwerven van grondposities voor geplande infrastructuurwerken. Hij heeft zijn eigendommen geïnventariseerd om de mogelijkheden van verkoop van ‘overhoeken’ en het vergaren van inkomsten uit medegebruik (het plaatsen windturbines of zonnecollectoren) en pacht te optimaliseren. RWS wil graag een aantal overhoeken verkopen, bijvoorbeeld aan het Drents Landschap. De uitspraak van het Europese Hof, dat de overheid bij de verkoop van dit soort gronden altijd openbaar moet aanbesteden, maakt het onmogelijk om grond onder de marktwaarde aan een partij over te dragen. Het trekt ook speculanten aan. Het zou mogelijk moeten zijn om ondershands dit soort perceeltjes over te dragen aan de partij, die er aantoonbaar het meeste belang bij heeft.

5 Ontleend aan weekbericht van de Directeur-generaal Rijksvastgoed, februari 2016.

6 De Johannes Postkazerne ligt grotendeels in de provincie Overijssel.


In het tracé van de N37 (Hoogeveen-Duitse grens) ligt op het traject Hoogeveen-Holsloot (ca 25 km lang) een brede middenberm, die geschikt is voor het aanleggen van ‘zonneweides’. Wegbeheerders hebben hier moeite mee vanwege mogelijke problemen in relatie tot de verkeersveiligheid en het beheer. Proefprojecten zouden deze onzekerheid weg kunnen nemen. Rijkswaterstaat is betrokken bij diverse projecten ter versterking van de interconnectiviteit en de hoogwaterbescherming (zie de Gebiedsagenda en het MIRT-uitvoeringsprogramma). Enkele beleid-vastgoedcombinaties zijn direct aan deze projecten gerelateerd (zie par. 4). ProRail zorgt voor de uitvoering van projecten in het spoorwegnet. De aankoop van grond geschiedt door Railinfratrust. De economische eigendom wordt vervolgens aan ProRail overgedragen. De belangrijkste projecten in Drenthe zijn: Hoogeveen: vloeiender bogen in de rails bij het station, zodat de maximum treinsnelheid kan worden verhoogd van 80 naar 140 km/ uur. Daarvoor moet enige grond van particulieren verworven worden. Assen: Er komt een nieuw station met een perrontunnel. De spoorinfrastructuur wordt aangepast. Ook wordt bij de Mandemaat een tunnel onder het spoor aangelegd (Floryne-as; zie bij Masterplan rijkshuisvesting). Er behoeft geen grond aangekocht te worden. Coevorden: Het stationsgebied wordt heringericht; een aantal sporen wordt verwijderd (voormalig goederenemplacement). Er is nog wel een terminal van de Bentheimer Eisenbahn voor logistieke overslag. Voor de bereikbaarheid van de Euroterminal wordt een aparte spoorboog aangelegd. Ook ProRail ervaart problemen met overhoekjes. Men probeert gronden, die men niet nodig heeft, en die vaak illegaal door derden worden gebruikt, te verkopen. Overigens blijft een strook tot 7 m. uit de rail in eigendom van ProRail. Er worden de komende jaren miljoenen euro’s geïnvesteerd in spoorprojecten in Noord-Nederland. Wat betreft het vastgoed is er echter weinig aan de hand. Aandachtspunten: overhoeken verkopen en voor meerdere projecten tezamen de natuurcompensatie organiseren (zie ook bij Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat).

De Ministerraad besloot in 2011 om de rijksdiensten te concentreren in eigendomspanden en in minder steden. Ongeveer 25% van de ruim 4 miljoen m2 bruto vloeroppervlak wordt afgestoten als gevolg van ‘het nieuwe werken’ en de afslanking van de rijksdiensten. Het Masterplan rijkshuisvesting voor de provincie Drenthe gaat uit van een concentratie van de rijkskantoren in Assen en in mindere mate in Emmen. In Assen concentreert de huisvesting zich in het Mandemaat-complex (eigendom), in het zuiden van de stad. Na overleg met minister Blok in 2013 heeft EZ besloten met 890 fte nog minimaal 10 jaar in Assen te blijven. Het pand Mandemaat 3 wordt gerenoveerd en een deel wordt gesloopt. Daarmee wordt ruimte gemaakt voor de aanleg van een weg onder het spoor door, ter ontsluiting van een woonwijk (project Florijn-as). Mandemaat 1 wordt afgestoten. De Rechtbank blijft gehuisvest in het centrum aan de Brinkstraat 4. In Emmen wordt het voormalige pand van de Topografische Dienst verbouwd voor het Nationaal Archief; het zal tevens onderdak bieden aan de Belastingdienst, die in Emmen blijft met ca 240 fte. Het Rijksvastgoedbedrijf overlegt nog met de gemeente Emmen over het afkopen van een grondovereenkomst als gevolg van het niet doorgaan van de nieuwbouw voor de Belastingdienst. Ook wordt overlegd over de verkoop c.q. herbestemming van de panden aan de Dalipassage en de Boslaan. Buiten Assen en Emmen is er nog locatiegebonden huisvesting van de Belastingdienst in Eelde (Douane). BZK (Rijksvastgoedbedrijf) en EZ-DLG hebben in totaal ca 4.800 ha grond in eigendom, waarvan het grootste deel in agrarisch gebruik is. Gronden van het Bureau Beheer Landbouwgronden worden voor een groot deel aan de provincie overgedragen7.

7 De Stichting Prolander begeleidt deze overdracht in de provincies G roningen en Drenthe (nadere informatie is opgevraagd). 10 | Rijksvastgoedplan Drenthe

3. Door Rijk en regio gedeelde beleidsdoelen De ambities van Rijk en regio in Noord-Nederland worden in de MIRT-Gebiedsagenda uitgewerkt in drie strategieën (zie ook bijlage 2 – kaarten Gebiedsagenda en staatseigendommen):

1. Een leidende positie in de duurzame energievoorziening Een duurzame energievoorziening in een regionale ‘bio-economie’ vraagt om het sluiten van kringlopen met hernieuwbare grondstoffen en om een evenwicht tussen vraag, aanbod en opslag. Hiertoe moeten de (inter-)nationale gasrotonde en de bestaande gasinfrastructuur (hoge dynamiek) worden verbonden met de lokale infrastructuur. Gronden zijn nodig voor de uitbouw van de energie-infrastructuur. (Rijks)vastgoed kan worden ingezet voor energiebesparende maatregelen (gebouwen), voor duurzame energieopwekking en experimenten (zonnepanelen, windturbines, produceren van biomassa op ‘overhoeken’). Relatie met vastgoed: energiebesparing en toepassing zonne-panelen bij renovatie rijksvastgoed, inzetten van (rijks)gronden voor het duurzaam produceren van energie en voor de aanleg van energie-infrastructuur

2. Een robuuste economische structuur De economische structuur van Noord-Nederland wordt versterkt door ruimte te geven aan sterke economische clusters en kansrijke niches, het vergroten van de connectiviteit (over weg, water en spoor) en het vergroten van de agglomeratiekracht van stedelijke gebieden. Er wordt gezocht naar een balans tussen groei en krimp. Dat betekent aantrekkelijke en sterke steden met concentratie van onderwijs, cultuur, werken en optimale verbindingen met het ommeland. Zorgen voor optimale voorzieningen in de perifere gebieden. In relatie met dit beleid de beschikbaarheid van rijksgronden en –gebouwen alsmede de noodzaak van het verwerven van gronden onderzoeken. De economische structuur wordt robuuster door de clusters energie, agrifood en chemie verder uit te bouwen en extra in te zetten op de innovatieve niches ‘healthy ageing’, sensortechniek, Rijksvastgoedplan Drenthe | 11

watertechnologie en op recreatie en toerisme. Snelle (inter)nationale verbindingen moeten zorgen voor een concurrerend aanbod van werken, wonen en voorzieningen. Relatie met vastgoed: inzet van (af te stoten) rijksgebouwen bij stedelijke en economische ontwikkeling; samenwerken met gemeenten bij de uitvoering van het Masterplan rijkshuisvesting. Bevorderen van een efficiënte inzet van (rijks)gronden voor infrastructuur projecten. 3. Adequate waterveiligheid en duurzame zoetwatervoorziening Waterbeheersing koppelen aan natuurontwikkeling, energiewinning en aan recreatie en toerisme. Zorgen voor voldoende zoetwatervoorraad om de landbouw en de natuur in stand te kunnen houden, ook bij langdurige droogte. Het inrichten en beheren van Natura 2000-gebieden en de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water zijn gedeelde beleidsdoelen van het Rijk en de provincie. De realisatie van de herijkte EHS is gebaat bij een integrale gebiedsaanpak (grondmobiliteitsstrategie). Met een eigendom van ca 80% van de rijksgronden in Drenthe speelt Staatsbosbeheer een belangrijke rol in gebiedsprocessen, waarbij ook andere (rijks)partijen betrokken zijn. Relatie met vastgoed: onderzoek mogelijkheden om rijksgronden efficiënt in te zetten voor hoogwaterbescherming, het medegebruik van gronden voor zoetwateropslag en natuur; uitruil en toedeling van gronden voor het voltooien van de herijkte EHS.


4. Beleid-vastgoedcombinaties De analyse van beleidsdoelen (MIRT-Gebiedsagenda) en van de portefeuillestrategieën van de diensten met rijksvastgoed levert voor de provincie Drenthe 23 beleid-vastgoedcombinaties op waarvan 18 locatiespecifiek en 5 thematisch. Hieronder volgt een kaart met iconen om het type (locatiespecifieke) beleid-vastgoedcombinatie aan te geven, conform de legenda ernaast8. De legenda- eenheden worden verder nog toegelicht in bijlage 1. De nummers in het navolgend overzicht en bij de iconen op de kaart hieronder corresponderen met het overzicht voor geheel Noord-Nederland (Groningen, Friesland, en Drenthe tezamen), waarvoor in totaal ruim 40 bvc’s zijn gevonden. Per provincie ontbreken daarom meerdere nummers. Benadrukt wordt, dat dit overzicht tentatief is. Belanghebbenden en beleidsverantwoordelijken moeten zich hierover uitspreken en dat kan leiden tot het schrappen, het aanpassen of het toevoegen van beleid-vastgoedcombinaties.

Vastgoedhandelen Verwerving

Beheer: ingebruikgeving

Beleidsthema Economie / werkgelegenheid Natuurontwikkeling Duurzame energie

Beheer: ontwikkeling Stedelijke ontwikkeling Verkoop

Mobiliteit / infrastructuur Cultureel erfgoed

Status beleidsvastgoedcombinatie

Waterveiligheid en watervoorziening

Te onderzoeken

Bevolkingsdaling

In ontwikkeling

Huisvesting doelgroepen

In uitvoering

(Rijks)huisvesting

Figuur 4.1: iconenkaart met overzicht beleid-vastgoedcombinaties(zie vastgoedvanhetrijk.nl voor de actuele versie)

8 De schetskaart in paragraaf 1 van dit document geeft een illustratie van het soort beleidsdoelen, dat gerealiseerd kan worden met de inzet van vastgoed, een en ander in de geest van de ambities van de Gebiedsagenda. Rijksvastgoedplan Drenthe | 13

Tentatief overzicht beleid-vastgoedcombinaties provincie Drenthe Nr.

Onderwerp

Beleidsthema

Vastgoedhandelen

Beknopte omschrijving

BVC-fase

BVC-beleidstatus

Opdracht

DR-01

Energiebesparing rijksgebouwen

Duurzame energie

Beheer: ontwikkeling

Het RVB heeft de opdracht om te werken aan energiebesparing op (te renoveren) rijks gebouwen. Onderzoek voor welke panden deze maatregelen kunnen worden genomen. Locaties nog nader te bepalen.

In ontwikkeling

Beleidsuitspraak gewenst

Past in opdracht (RVB, RWS)

DR-02

Duurzaam opwekken van energie met inzet van rijksvastgoed

Duurzame energie


De diensten met vastgoed van het Rijk hebben de opdracht om het duurzaam opwekken van energie op (rijks)gronden en – gebouwen te bevorderen. Onderzoek op welke panden en gronden dit mogelijk is. Locaties nog nader te bepalen. (RVB, RWS, SBB)

In uitvoering


Extern verzoek of opdracht nodig

DR-03

Grond voor energieinfrastructuur

Duurzame energie

Verwerving

Onderzoek mogelijkheden/behoefte om gronden te verwerven (Rijk heeft er weinig grond) nabij de traçé’s voor het te ontwikkelen ‘Energiesysteem 2.0’ dat voorziet in een toekomstbestendige energie-infrastructuur en veilige opslag. Aanleg van verbindingen tussen windenergiegebied Zuidoost Drenthe en grote afnemers. Zie Structuur visie Electriciteitsvoorziening SEV IV.

Te onderzoeken

Nieuw beleid gewenst


DR-07

Biomassa produceren op ‘overhoeken’

Duurzame energie


Door middel van proefprojecten zoeken naar verbetering techniek om biomassa op ‘overhoekjes’ te produceren en de gewenste energietransportinfrastructuur te realiseren; initiatief SBB. Locaties pilots nog nader te bepalen.

In ontwikkeling


Past binnen opdracht (SBB)

DR-09

Afstemmen aanbod en vraag van vastgoed in Oost- Drenthe

Economie / werkgelegenheid

Verkoop (ruil)

In de anticipeerregio Oost-Drenthe streven Rijk en regio naar een betere afstemming van het b estaande vastgoed op de vraag (ev. door vastgoed uit de markt te nemen) en naar een

Te onderzoeken



Locatiespecifieke onderwerpen

aangepast systeem van voorzieningen, dat goed bereikbaar is (beleid Interbestuurlijk Actieprogramma Bevolkingsdaling). Onderzoek de aanwezigheid van rijksvastgoed binnen een bredere lokale vastgoedbenadering, o.a. in Emmen en Coevorden. Locaties nog nader te bepalen.



Onderwerp

Beleidsthema

Vastgoedhandelen


BVC-fase

BVC-beleidstatus

Opdracht

DR-11

Vastgoed-ontwikkeling in Assen, Emmen

(Rijks)huisvesting

Verkoop

Bij de uitvoering van het Masterplan rijkshuisvesting werkt het Rijk samen met gemeenten Assen en Emmen aan optimale herbestemming van voormalige rijksgebouwen.

Te onderzoeken


Past in opdracht

DR-12

Herbestemming en medegebruik Johan Willem Friso Kazerne

Defensie


In kader van ‘Packagedeal Assen’: gedeeltelijke herbestemming en medegebruik van de Johan Willem Friso Kazerne; gemeente Assen en RVB in overleg met Min. VenJ (DJI)

In uitvoering

Conform uitvoeringsbeleid

Past in opdracht (Defensie; RVB)

DR-16

Herontwikkeling (rijks)vastgoed in anticipeerregio Oost-Drenthe

Bevolkingsdaling

Verkoop

In het kader van het stedenbeleid ( Agenda Stad) is behoefte aan het ontwikkelen van verdienmodellen voor de herontwikkeling van (rijks) vastgoed in het stedelijk netwerk van Drenthe (Assen-Groningen; Meppel, Hoogeveen, Emmen). Onderzoek mogelijkheden om rijksvastgoed (RVB-portefeuille) efficiënt in te zetten. Locaties nog nader te bepalen.

Te onderzoeken


Past binnen opdracht (RVB)

DR-17

Gronden voor bereikbaarheid regio Groningen-Assen

Mobiliteit / infrastructuur

Verwerving (ruil)

Onderzoek beschikbaarheid van rijksgronden resp. de noodzaak om deze te verwerven ten behoeve van het verbeteren van de bereikbaarheid van de regio Groningen-Assen: beter benutten van infrastructuurnetwerk, aanleg OVknooppunten en het vergroten van de capaciteit en frequentie van hoogwaardig openbaar vervoer. RVB in samenwerking met RWS en de provincie.

Te onderzoeken



DR-18

Opwaarderen transportassen


Verwerving (ruil)

Onderzoek de behoefte aan het verwerven van gronden / efficiënt inzetten van (rijks)gronden voor het vergroten van de interregionale connectiviteit door het opwaarderen van de transportassen A28/A37, de spoorlijn Zwolle-Assen-

Te onderzoeken



DR-19

Investeringen in het spoor


Verwerving (ruil)

Te onderzoeken




Groningen en de spoorlijn Zwolle-Emmen. Onderzoek de behoefte aan het verwerven van gronden / efficiënt inzetten van (rijks)gronden ten behoeve van investeringen in het spoor: Assen-Groningen, Zwolle-Emmen, Coevorden, respectievelijk in de stationsgebieden Assen, Emmen, Coevorden. (ProRail, RVB).



Onderwerp

Beleidsthema

Vastgoedhandelen


BVC-fase

BVC-beleidstatus

Opdracht

DR-20

N33 (Assen- Veendam), N381 (Emmen-Drachten)


Verwerving (ruil)

Onderzoek de behoefte aan het verwerven van gronden / efficiënt inzetten van (rijks)gronden voor het verbeteren van de verbindingen N33 (Assen-Veendam), N381 (Emmen-Drachten) (RWS). Voor de N33 zijn al gronden aangekocht.

Te onderzoeken



DR-22

A37 (Hoogeveen – Duitse grens)


Verwerving (ruil)

Onderzoek de behoefte aan verwerven van gronden / efficiënt inzetten van (rijks)gronden ten behoeve van het versterken van de grensoverschrijdende samenwerking tussen economische clusters door te investeren in internationale infrastructuur: A37 (Hoogeveen – Duitse grens) (RWS)

Te onderzoeken



DR-23

Groningen Airport – Groningen-Bremen


Verwerving (ruil)

Onderzoek de behoefte aan het verwerven van gronden / efficiënt inzetten van (rijks)gronden voor het aansluiten van de luchthaven Groningen Airport op de IC-verbinding Groningen-Bremen (provincie - RWS)

Te onderzoeken



DR-24

Spoorverbinding Zwolle-CoevordenBad Bentheim


Verwerving (ruil)

De spoorverbinding Zwolle-Coevorden-Bad Bentheim vervult een dragende rol in de ‘dryport’-functie van de regio Emmen-Coevorden. De focus ligt op samenwerking met Rotterdam, Amsterdam en een aantal Duitse en Oost-Europese knooppunten. De regio wil deze spoorverbinding versterken voor het goederenvervoer en geschikt maken voor personenvervoer. Onderzoek daarvoor de behoefte aan het verwerven van gronden / efficiënt inzetten van aanwezige (rijks) gronden.

Te onderzoeken



DR-26

‘Veenhuizen’: verdienmodel

Cultureel erfgoed


Werelderfgoedgenomineerde ‘Veenhuizen’; voorstel om gecombineerd verdienmodel voor cultuur-

In uitvoering


Past binnen opdracht SBB/ RVB


natuur en cultuur


en natuurbeheer te maken (OCW; EZ; RCE; SBB).


Onderwerp

Beleidsthema

Vastgoedhandelen


BVC-fase

BVC-beleidstatus

Opdracht

DR-36

Natuur en zoet watervoorziening in de Veenkoloniën

Waterveiligheid


In de Veenkoloniën worden mogelijkheden onderzocht om zoet water op te slaan ter wille van een duurzame zoetwatervoorziening in Noord-Nederland. Daarbij doen zich meekoppelkansen voor natuurbeheer voor. Onderzoek de mogelijkheden om rijksgronden (gronden SBB, domeingronden) hiervoor in te zetten. Locaties nog nader te bepalen.

Te onderzoeken



DR-37

Rijksgronden voor de EHS

Natuurontwikkeling

Verkoop (ruil)/ verwerven

Uitruil rijksgronden t.b.v. de voltooiing van de grote natuursystemen (herijkte EHS; SBB; EZ; RWS, RVB). Locaties nog nader te bepalen.

Te onderzoeken




Thematische onderwerpen DR-14

(Rijks)vastgoed voor opvang van vluchtelingen en huisvesting van statushouders

Huisvesting doelgroepen

Verkoop

Onderzoek de behoefte aan opvanglocaties voor asielzoekers in overleg met het COA in relatie tot de beschikbaarheid en geschiktheid van rijksgebouwen in Noord-Nederland. Idem voor het huisvesten van statushouders; dit in overleg met de gemeenten. Locaties nog nader te bepalen.

In uitvoering


Past binnen opdracht (RVB)

DR-27

Nationaal Deltaprogramma – naar integrale gebiedsontwikkeling

Waterveiligheid

Verkoop (ruil)

Onderzoek de beschikbaarheid van rijksgrond om werken uit te kunnen voeren in het kader van het Deltaprogramma. Locaties nog nader te bepalen. Het Nationaal Deltaprogramma gaat uit van strengere waterveiligheidsnormen, een flexibeler en efficiënter watersysteem en een groter zoetwateraanbod in de regio (vasthouden/bufferen). Er zijn mogelijkheden voor integrale gebiedsontwikkeling met maatregelen ter verbetering van het vestigingsklimaat (landbouw, kustverdediging, watertechnologie, landschap en natuur).

Te onderzoeken



DR-39

Rijksgrond naar de provincie (EHS)

Natuurontwikkeling

Verkoop

Ruiling of verkoop rijksgronden aan de provincies (bijv. voor het voltooien van de herijkte EHS); in aanvulling op overdracht BBL-gronden. Opm: Prolander begeleidt deze overdracht voor provincies Groningen en Drenthe.

Te onderzoeken





Onderwerp

Beleidsthema

Vastgoedhandelen


BVC-fase

BVC-beleidstatus

Opdracht

DR-40

EU-regelgeving grondoverdracht (overhoeken)

Rijksvastgoedbeleid

Verkoop (ruil)

Afstoten overhoekjes aan derden is moeilijk door EU-regelgeving (staatssteun). ‘Overhoekjes’ ondershands overdragen aan de partij, die er redelijkerwijze het meeste belang bij heeft? (SBB, RWS, RVB). Onderzoek of hier beleidsafspraken gemaakt kunnen worden (RVR-ICRV).

Te onderzoeken

Nieuw beleid gewenst


DR-41

Natuurcompensatie

Natuurontwikkeling

Beheer: ingebruikgeving; verkoop / verwerving

EU-beleid verplicht overheden om natuur, die verloren gaat door economische projecten, te compenseren door natuurontwikkeling. Staatsbosbeheer heeft de expertise om die compensatie uit te werken (onderzoek, ontwerp en uitvoering). SBB biedt aan om tegen een passende vergoeding de verplichtingen van de (rijks)partijen over te nemen op het gebied van natuur- en boscompensatie die volgen uit de Flora en Faunawet. Te onderzoeken waar partijen over gronden beschikken, geschikt voor natuurcompensatie. (Betreft SBB, RWS, ProRail, provincies, de betreffende gemeenten en het Rijksvastgoedbedrijf). Locaties nog nader te bepalen.

Te onderzoeken


Past in opdracht SBB, wel verzoek van belang hebbenden nodig

Thematische onderwerpen


Bijlage 1 Begripsomschrijving bij de legenda-eenheden Vastgoedhandelen: • Verwerving: kopen, huren of ruilen van gronden, wateren, gebouwen of complexen voor een (rijks)beleidsdoel. Voorbeeld: het ruilen van gronden voor het voltooien van de Ecologische Hoofdstructuur; • Beheer: ontwikkeling: met het vastgoed in portefeuille inspelen op kansen en initiatieven die zich in de omgeving van het vastgoed voordoen; het vastgoed aanpassen aan veranderende gebruikerseisen en investeren om de gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde van het vastgoed te verhogen. Voorbeeld: het toepassen van geothermie als energiebron of het combineren van diverse publieke functies in één rijksgebouw; • Beheer: ingebruikgeving: het verhuren of verpachten van gronden, wateren, gebouwen of complexen in de eigendoms portefeuille onder voorwaarden, die bevorderen dat het vastgoed zo efficiënt mogelijk gebruikt wordt in relatie tot een (nieuw) beleidsdoel. Voorbeeld: agrarische grond in gebruik geven voor de plaatsing van windturbines of het toestaan van (tijdelijk) gebruik van kantoorruimte voor andere functies, zo nodig na wijziging van de bestemming (bestemmingsplan); • Verkoop9: het vervreemden van gronden, wateren, gebouwen of complexen wegens overtolligheid: De verkoop van gebouwen en complexen valt uiteen in 1) verkoop onder de vigerende bestemming 2) verkoop na (publiekrechtelijke) herbestemming, investering nodig voor het nieuwe gebruiksdoel 3) verkoop na complexe herbestemming; vergaande ingrepen nodig; eventueel na periode van tijdelijk gebruik; 4) verkoop na gebiedsontwikkeling en herbestemming: verkoop vindt in delen en/of gefaseerd in de tijd plaats;

• Grond wordt ingedeeld in ‘strategisch’ (er rust een toekomstig publiek doel op) en ‘niet-strategisch’. Alleen niet-strategische grond kan worden verkocht aan derden om het realiseren van een rijksdoel elders mogelijk te maken. Voorbeeld: verkoop van grond aan een boer die grond moet afstaan vanwege de uit voering van een publiek werk. BVC Fase: • Te onderzoeken: vaststellen of er een realistische match mogelijk is tussen aanwezig vastgoed en één of meer beleidsdoelen alsmede het bijeenbrengen van de partijen en het vaststellen van hun belangstelling. Een bvc wordt als ‘te onderzoeken’ opgenomen indien een match mogelijk wordt geacht op basis van interviews met vertegenwoordigers uit de beleids- en de vastgoedomgeving. • In ontwikkeling: uitgaande van een als realistisch beoordeelde match van een beleidsdoel en de inzet van vastgoed, worden de juridische, bestuurlijke en financiële voorwaarden nader verkend: de relevante partijen zijn op de hoogte van het streven naar een match en zij werken samen aan het verder verkennen van de voorwaarden om een en ander te realiseren. • In uitvoering: in detail is bekend welk vastgoed op welke wijze wordt ingezet ten behoeve van één of meer beleidsdoelen. Er is mogelijk een overeenkomst getekend tussen partijen en er is een plan dat aangeeft wat wanneer zal gebeuren. De praktische uitvoering is begonnen, loopt al enige tijd of verkeert in een afrondend stadium.

BVC Status: • Uitvoeringsbeleid: voor het inzetten van vastgoed voor het beleidsdoel is geen beleidsuitspraak van een departement nodig. De vastgoedhoudende dienst bepaalt zelf het handelingskader. • Beleidsuitspraak nodig: het inzetten van vastgoed voor het beleidsdoel is alleen mogelijk op basis van een (aanvullende) beleidsuitspraak van een departement; • Nieuw beleid gewenst: voor het kunnen inzetten van vastgoed voor een ambitie is nieuw beleid nodig / gewenst. Opdracht • Past in opdracht vastgoedhoudende dienst: realisatie van de beleid-vastgoedcombinatie ligt binnen het domein, de opdracht en de kaders van de vastgoedhoudende dienst of organisatie. • Extern verzoek/opdracht nodig: voor realisatie van de beleid-vastgoedcombinatie is een opdracht / verzoek nodig van een departement of van een andere vastgoedhoudende dienst, of van een andere overheidspartij voor zover die is belast met de uitvoering van (gedecentraliseerd) rijksbeleid.

9 zie afstootstrategie RVB 2015-2020. Rijksvastgoedplan Drenthe | 19

Bijlage 2 Kaarten



Opga

Algemeen Stedelijke regio met een concentratie van topsectoren Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang Overige gebiedsopgaven

Economie Topsectoren

Ver Regionaal

High Tech Systemen & Materialen

High Tech Systemen & Materialen

Energy

Energy

Creatieve industrie

Maintenance

Agro & Food

Agro & Food

Tuinbouw en Uitgangsmaterialen

Tuinbouw en Uitgangsmaterialen

Life Sciences & Health

Life Sciences & Health

Chemie

Chemie

Logistiek

Logistiek

Water

Maritiem

Mainport Schiphol

Recreatie (leisure)

Mainport Rotterdam

Agrarisch productielandschap

Water

Brainport Eindhoven Greenport

Greenport

Burgerluchthaven van nationale betekenis

Zeehaven van regionale betekenis militair gebruik

Militaire luchthaven met burger-medegebruik Militaire luchthaven Zeehaven van nationale betekenis Binnenhaven van nationale betekenis Mulitimodaal knooppunt internationale betekenis (logistiek) Kennis ESA/ESTEC


Multimodaal knooppunt regionale betekenis (logistiek) Kennis

Regi

en

en

nis -

Opgaven Nederland

Opgaven Nederland

Verstedelijking

Bereikbaarheid

Natuur, Landschap & Erfgoed

Uitleg

Hoofdwegennet

Stedelijke vernieuwing / transformatie

Knelpunt hoofdwegennet

Extensivering

(Mogelijk) nieuwe verbinding hoofdwegennet

Natura 2000 - water

Hoofdspoorwegennet

Nationaal Park

Knelpunt hoofdspoorwegennet

Cultureel erfgoed op (voorlopige) lijst werelderfgoed

Regionaal Uitleg Nieuwe spoorverbinding (indicatief) Stedelijke vernieuwing / transformatie D

Knelpunt grensoverschreidend spoor-vervoer Hoofdvaarwegennet Knelpunt hoofdvaarwegennet Knelpunt sluis Knelpunt brug Integrale multimodale ontwikkeling

EHS op land (herijkt) Natura 2000 - land

Natuurlijk erfgoed op (voorlopige) lijst werelderfgoed Object of ensemble op de (voorlopige) lijst werelderfgoed

Water

Energie

Primaire kering - voldoet niet Primaire kering - nader onderzoek (Derde Toets)

Primaire kering - voldoet

Aanpak in groen-blauwe structuur of Metropolitaan Landschap

Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers (Verbeteren) ecologische kwaliteit

Piekafvoer / Afwatering Peilbeheer / Peilfluctuatie Afvoerverdeling

Berging Zuidwestelijke Delta

(Mogelijke) vestigingsplaats elektriciteitsproductie > 500MW (Mogelijke) vestigingsplaats kerncentrale Windenergie

(Derde Toets)

Afvoercapaciteit Regionaal

Zandhonger

(Derde Toets)

Aandachtsgebied zoetwater door bodemdaling Aandachtsgebied zoetwater door verzilting Droogtegevoelig gebied: geen wateraanvoer uit hoofdwatersysteem mogelijk Verziltingsgevoelige gebieden en geen wateraanvoer mogelijk

Maeslantkering, Nieuwe Waterweg

Gebied windenergie Olie- en gaswinning Energie uit water / Getijdenenergie Geothermiecentrale Hoogspanningsleiding >220kV Nieuwe hoogspanningsverbinding 380kV Buisleidingenstrook

Kustfundament / Zandsuppletie

Peilbeheer / Waterbuffers

Secundaire stuurknop

Verzilting inlaatpunten

Sluis

Watergerelateerde gebiedsontwikkeling / project

Aandachtsgebeid bodemdaling door gaswinning

Achterlandverbindingen

Regionaal Belangrijke regionale weg

ale

Knelpunt regionale weg

Berging (zoekgebied) Noorderruimte

Nieuwe regionale verbinding Knelpunt brug HOV

Samenhangend HOV-netwerk


Bijlage 3 Contactpersonen Contactpersonen beleid-vastgoedanalyse Drenthe Instantie

Naam

Provincie Drenthe

Harry van der Meer

Staatsbosbeheer

Arne Greven

Rijkswaterstaat

Hester de Hoop Okke van Brandwijk

ProRail

Gialt Wijma Pieter Lautenbach Steverinus Oosterloo

Rijksvastgoedbedrijf (Zwolle)

Kees Meereboer Wijnand Metten

Rijksvastgoedbedrijf

Thomas van Dijk

Min. van OCW/RCE

Peter Timmer Hans Lars Boetes

Min. van BZK

Marjon Galema Peter Sliep

Min. van Defensie / RVB

Rien Mudde Fons Dalmijn

Min. van IenM

Yolanda Kemper Peter Louwerse

Rijksvastgoedbedrijf (Beleid-vastgoedanalyse)

Peter Petrus Hans ten Velden


Dit is een uitgave van het Rijksvastgoedbedrijf www.rijksvastgoedbedrijf.nl Mei 2016

Drenthe In opdracht van Interdepartementale Commissie Rijksvastgoed

Recommend Documents