Wie ben ik? Sterke verhalen over migratie
Inhoud Voorwoord
2
Verhalen niveau A2
5
Mijn levensverhaal Van waar ik kom en over mijn leven Ik ben R. Habibullah Ik ben blij!
6 7 8 9
Verhalen niveau B1 basis
11
Wie ben ik? De verloren droom Migratieverhaal Onderweg: over de reis van mijn leven
12 14 16 20
Verhalen niveau B1 vervolg Alle culturen, alle talen Zwarte kiezels Van de hel naar het paradijs De landverhuizer Chocolade dromen
25 26 30 33 35 37
Verhalen niveau B2-C1
39
Vettig oranje licht op zondag Migratieverhaal De ‘making of’ mijn leven in België Van Japan naar België, mijn verhaal “Moed doet goed”
40 43 46 49 52
Voorwoord Met hun hele hebben en houden in enkele koffers nemen miljoenen mensen vanaf 1800 de boot van Europa naar Amerika. Ook vanuit Antwerpen vertrekken tussen 1873 en 1934 bijna twee miljoen landverhuizers met de boten van de Red Star Line rederij. In de gerenoveerde loodsen van de Red Star Line opent in 2013 het Red Star Line Museum. Het museum vertelt het verhaal van miljoenen Europeanen die alles durven achterlaten en vertrekken, op zoek naar geluk en een beter leven. Het is een verhaal over hoge verwachtingen en diepe teleurstellingen, over hoop en slapeloze nachten. De oude gebouwen van de scheepvaartmaatschappij maken al die emoties en verhalen voelbaar, tastbaar en zichtbaar. Het Red Star Line Museum begraaft zich niet in de geschiedenis. Migratie is van overal en van alle tijden. Het is dus ook een verhaal van hier en nu. Het museum verzamelt dan ook verhalen over hedendaagse migratie. In een omgebouwde transitbus, de ‘verhalenbus’, kunnen migranten van nu vertellen over de impact die migratie heeft op hun leven. Het Red Star Line Museum bundelde de krachten met het Huis van het Nederlands Antwerpen. Samen ontwikkelden we lesmateriaal over de Red Star Line, de verhalenbus en migratie. We organiseerden ook de schrijfwedstrijd ‘Wie ben ik?’, waarin we cursisten Nederlands vroegen om hun eigen migratieverhaal te schrijven. Maar liefst 157 cursisten gingen in op onze uitnodiging en legden hun ziel bloot in soms erg persoonlijke verhalen.
2
Een winnaar uitkiezen is nooit gemakkelijk, maar bij deze verhalen was het bijna helemaal onmogelijk. De jury maakte van haar hart een steen en nomineerde per categorie enkele kanshebbers. Uit deze lijst werd de uiteindelijke winnaar gekozen. In deze bundel vind je de verhalen van alle winnaars en genomineerden terug. Je voelt de spanning van de reis, de pijn om je land te verlaten, de hoop op een betere toekomst, de twijfel of het zal lukken, de kracht en de moed van mensen om hun leven hier in handen te nemen of de vreugde om eindelijk herenigd te worden met een geliefde. Om de echtheid van de verhalen niet aan te tasten, lees je ze zoals de jury ze heeft gelezen. Je zal af en toe een fout tegen het Nederlands ontdekken, maar je zal vooral worden overdonderd door de kracht van de verhalen. De verhalen zijn gegroepeerd volgens het niveau Nederlands van de cursisten. Meer informatie over de niveaus van het Europees Referentiekader vind je op www.nt2antwerpen.be/ niveaus_nederlands Het Red Star Line Museum en het Huis van het Nederlands Antwerpen danken de 157 cursisten die hun verhaal op papier hebben gezet, de docenten die de cursisten hebben begeleid, de sponsors die prijzen hebben gegeven en de juryleden die knopen hebben doorgehakt.
Veel leesplezier
Het Huis van het Nederlands Antwerpen Het Red Star Line Museum
3
Verhalen niveau A2 De keuze van de jury
5
Mijn levensverhaal Ik ben Zeravan. Mijn familienaam is Ahmed Mustafa. Ik kom uit Irak. Ik ben geboren op 25/2/1981. Mijn geboorteplaats is Moussel en het is daar heel mooi. Ik heb 2 zussen. Zij zijn getrouwd en zij wonen in Moussel. Mijn moeder was heel goed voor mij. Nu woont mijn moeder samen met een van mijn zussen. Mijn vader heb ik nooit gezien. Toen ik 1 jaar was brak er oorlog uit tussen Irak en Iran. Mijn vader ging er naartoe. Daarna hebben wij nooit meer iets van hem gehoord. We weten niet of hij dood is of nog leeft. Ik ben nooit naar school geweest omdat Koerdis niet belangrijk was voor Sadam Hoessein. Ik heb zelf leren lezen en schrijven. Ik startte met een kapper daar, maar kreeg daar problemen met terroristen. Al Qaeda vond het niet goed dat mannen kapper zijn. Op de morgen van 12 december 2006 kwamen 3 terroristen naar mijn kapsalon. Twee buiten de wacht en één terrorist kwam naar binnen met een pistool. Hij schoot negen keer. Zeven keer raak. Ik heb 40 dagen in het ziekenhuis gelegen en grote operatie gekregen. Mijn oom zei dat ik weg moest uit Irak dus ik ging naar Turkije. Ik heb daar een week in een vrachtwagen geleef. Dan kwam ik in België. Ik had honger en was ziek, maar was blij om zonder problemen met veel verschillende nationaliteiten samen te leven. Vandaag leef ik goed. Ik praat een beetje Nederlands, maar het blijft moeilijk. Ook werk vinden gaat niet makkelijk, maar ik ben tevreden en blij.
Zeravan, Irak
Wie ben ik?
6
Verhalen niveau 1.2
Van waar ik kom en over mijn leven Ik ben Naser Selim. Ik kom uit Macedonië. Ik weet nog van mijn kindertijd dat ik graag vocht. Ik vocht veel op school met andere leerlingen. In mijn land is alles goed, behalve ons, Roma, hebben geen enkele recht. Ik ben in oktober 2010 naar België gekomen, maar in november heb ik mij ingeschreven in Antwerpen. Ik ben in België gekomen om mijn recht te vragen en voor mijn vrouw. Mijn vrouw Ziza is geboren in Macedonië maar heeft geen nationaliteit gekrigen. Ik ben heel blij dat ik naar België kan komen want in mijn land kan ik geen werk vinden. Ik was 20 jaar zonder werk in mijn land. Mijn reis was niet zo gemakkelijk want we zijn met de bus gekomen en het was een lange reis. De eerste weken in Antwerpen waren natuurlijk niet zo gemakkelijk, want alles was nieuw voor mij. Het was nog zoeken voor dat ik gewoon geworden ben. Mijn leven is vandaag goed, behalve dat ik ziek ben. Maar dat is dezelfde als vroeger. Mijn cultuur is goed van mijn land, maar deze cultuur vind ik hier nog beter. Ik heb de Belgische cultuur genomen omdat de Belgische mensen respect hebben. Ik zou zeggen aan mijn vrienden en familie in Macedonië dat België heel goed is, dat de mensen hier goed zijn en zeker vriendelijk en respect hebben voor buitenlanders.
N. Selim, Macedonië
Wie ben ik?
7
Verhalen niveau 1.2
Ik ben R. Habibullah Ik kom uit Afghanistan. Ik ben geboren in Jaghari. Dat is een dorp. Wij waren 3 kinderen thuis, allemaal jongens. Ik heb geen zussen. Ik ben in Afghanistan niet naar school geweest. Ik ging naar de moskee. Ik kom uit een familie van Hazara. Soms worden wij gediscrimineerd. Wij zien er een beetje anders uit. Er zijn veel problemen in Afghanistan. Mijn familie is nog daar en ik ben soms bang voor mijn familie. Ik zou graag mijn moeder en mijn 2 broers komen naar België. Ik vind België is heel mooi, maar ik vind Nederlands is heel moeilijk. Ik heb 6000 euro betaald om hier te komen. Ik ben eerst naar Iran, Turkije, Griekenland en Italië. Ik kom naar Griekenland met een kleine boot. Dat was heel gevaarlijk. Wij hebben geen water, geen brood en heel koud. Ik heb daarna veel uren onder een vrachtwagen gehangen. Daarna nemen we de boot naar Italië en in Italië neem ik de trein. Ik was alleen. Toen ik ben in Frankrijk gekomen. Ik kan niet verstaan waar ben ik! Ik zoek iemand Pakistan omdat ik begrijp de taal. Ik vraag waar is de Park Gardeliz? Hij zegt dat ik bus 18 moet pakken. Ik neem de bus maar dat was heel moeilijk. Ik was helemaal alleen… Ik ben nu nog altijd alleen. Ik vind het nog altijd moeilijk, maar ik ben blij en gelukkig.
R. Habibullah, Afghanistan
Wie ben ik?
8
Verhalen niveau 1.2
Ik ben blij! Ik ben Alice en ik kom uit Nigeria. Ik heb 8 kinderen en ik ben weduwe. Toen ik kind was, woonde ik bij de broer van mijn papa omdat mijn ouders gescheiden zijn. Dat was een moeilijke tijd want mijn papa heeft een andere vrouw. In mijn land zijn veel mensen. Dat ik vind goed. Maar er zijn niet veel fabrieken en dat ik vind niet goed omdat er geen werk voor ons is. Ik ben naar België gekomen in 2009. Ik kom naar België omdat ik heb geen werk. Het was een makkelijke reis, omdat ik kwam met mijn visa. Ik was blij. Eerst ik vind heel koud. Ik kan niet mijn kleren van Ghana dragen. Ik woon vandaag samen met mijn vriend. Als iemand van mijn land naar België wil komen, geef ik dit advies: België is heel koud en als je geen Nederlands spreekt vind je moeilijk werk. Mijn droom is werken! Als ik deze cursus gedaan heb, dan begin ik opleiding verzorging voor oude mensen. Ik zou ook graag mijn oudste zoon naar België komt omdat hij heb geen vader. Ik wil hij komt te studeren.
Imaldegie Alice, Nigeria
Wie ben ik?
9
Verhalen niveau 1.2
Verhalen niveau B1 basis De keuze van de jury
11
Wie ben ik? Ik ben iemand die haar kinderjaren in oorlog en armoede en van wie haar jonge jaren in bedreiging en angst voorbijgingen. Toen Kabul brandde in het vuur van de oorlog, was ik maar 5 jaar en zat ik in de eerste klas. Toen begon oorlog en ons leven werd vernietigd. In plaats van naar school te gaan en te spelen, zwierven we overal. En verstopten wij ons in de kelders om ons leven te beschermen. Iedereen vluchtte voor de oorlog behalve wij die niet de mogelijkheden hadden om naar een veilige plek te gaan. Dagen en nachten hadden we angst. Tot op een dag ons huis getroffen werd door een raket en ons hele leven werd vernietigd. En verbrand in het vuur. Daarna vluchtten we naar het westen van Kabul, waar niemand woonde behalve wij en een andere familie. Overal was het stil en droevig. Als een begraafplaats, verwoest... Alleen het geluid van kogels en raketten brak de stilte. Ik herinner me een avond toen mijn zus niet at maar haar eten liet voor onze kleine zussen. De ochtend daarvoor werden we gewekt door het geluid van een raket. We waren allemaal bang, ik nam de handen van mijn zussen en wij verstopten ons in een hoekje. Mijn moeder, vader en mijn zus gingen naar het raam. Op dat moment schudde een vreselijke knal en dan smog en stof overal. Mijn vader viel met bebloed lichaam, uit de handen van mijn moeder stroomde bloed, en mijn zus (Selsela) viel en uit haar hoofd kwam bloed. Mijn moeder schreeuwde SELSELA…
Wie ben ik?
12
Verhalen niveau 2.1-2.2
We riepen allemaal en huilden, maar zij was gestorven. Dat was een heel pijnlijke dag voor ons, die ik nooit zal vergeten. En daarna kwam de Taliban een de macht. Naar school gaan en werken was verboden voor vrouwen, en mensen mochten niet naar tv kijken en naar muziek luisteren. Op een dag ging ik naar een geheime school. De Taliban grepen mij en sloegen me met een zweep omdat ik geen burka droeg en dan sloten zij de school. Zes jaar totaal verloren! Daarna kwam een nieuw regime. De mensen waren heel erg blij en dachten dat alle rampen voorbij waren. Maar dat was niet zo. Nog altijd leden de mensen. Zij strooiden zuur op studenten, vergiftigden de kinderen, onthoofdden leraren en scholen brandden. Het leven werd onmogelijk en daarom verliet ik mijn land waar mijn hele bestaan, mijn geluk en mijn hop was… Ik heb nooit geweten waarom we veroordeeld waren tot lijden en vernietiging. En nu ben ik hier maar toch weet ik niet wie ik ben? Een mens die op zoek is naar een vredig leven of een arme, vreemde, migrant? Maar toch is er iets moois. Ik ben moeder van twee lieve, mooie kinderen die mijn motivatie zijn om te leven.
Wahedi Pakiza, Afghanistan
Wie ben ik?
13
Verhalen niveau 2.1-2.2
De verloren droom Ik ben aan het tandheelkundig college afgestudeerd in 2004 na de laatste oorlog in Irak. De omstandigheden waren zeer slecht maar we bleven werken. Toen ik op 26 december 2010 aan het werk was, ontving ons medisch centrum een bericht dat ons vertelde dat de hele medische staf op elk moment voor de komende 100 dagen kon worden aangevallen door terroristen van Al Qaida. Dus verliet ik mijn werk om mijn leven te redden en na twee weken kwam een persoon naar mijn persoonlijke kliniek en vroeg me om het terrorisme te financieren. Ik weigerde, zodat hij dreigde me te doden of mijn kind te ontvoeren om me te verplichten en ik weigerde weer. Drie dagen later belde een collega me om te zeggen: “Kom zo snel als je kan om te zien wat zij deden met je kliniek”. Ik ging kijken en ik ontdekte dat zij mijn kliniek hadden vernield. Dus besloot ik om Irak, mijn ouders, mijn vrienden, mijn carrière en mijn kliniek te verlaten. In maart 2011 ging ik met mijn familie naar Turkije. Daar bleven we meer dan een maand. In deze tijd heb ik iemand gevonden om ons naar een Europees land te brengen. We veronderstelden dat we naar het VK gingen voor 25.000 dollar maar hij kon dat land niet bereiken. Dus liet hij ons hier in België achter op 27 april 2011. We leden op de weg naar hier omdat we zeven dagen op de grond van een gesloten vrachtwagen zaten en mijn vrouw zwanger was.
Wie ben ik?
14
Verhalen niveau 2.1-2.2
Nu is ons leven niet zo gemakkelijk en zijn we ongelukkig om vele redenen: hier is alles anders en we moeten een vreemde taal leren en spreken. We willen ook geen parasiet voor de gemeenschap worden nadat we zelf andere mensen hebben geholpen omdat we een redelijk rijke familie waren. We hadden ons huis, onze auto en ons spaargeld maar nu hebben we niks, we hebben geen vrienden, geen werk en we kunnen hier niet wonen of geld uitgeven zoals we vroeger deden. Ik moet nog een lange en moeilijke weg afleggen om weer als tandarts erkend te worden. Soms denk ik dat het beter was om in Irak te blijven en daar gedood te worden dan naar hier te komen. … IK BEN PESSIMISTISCH GEWORDEN … maar als ik mijn dochter blij en vredig met andere kinderen zie spelen, geeft dat me een positieve motivatie.
Altimmi Sinan, Irak
Wie ben ik?
15
Verhalen niveau 2.1-2.2
Migratieverhaal Ik ga het verhaal vertellen van een Marokkaanse vriend die van Marokko naar Belgie geemigreerd is. Mohammed leefde in het rif-gebied in Marokko. Hij en zijn familie hadden het moeilijk om te overleven. Werk was er niet,en water moest je 10 kilometer verderop gaan halen. Hij probeerd er steeds voor te zorgen dat zijn familie niets tekort kwamen. Zijn vader was overleden toen hij de lieftijd had van 14 jaar. Hij was de oudste thuis en had nog 3 jongere broers en 2 zusjes. Omdat hij de oudste was vond hij dat hij verantwoordelijk was om ervoor te zorgen dat zijn familie eten en drinken hadden. Zijn moeder zorgde voor het huishouden en de kinderen terwijl hij opzoek was naar wat geld om die dag toch nog te kunnen eten. Toen hij leeftijd had bereik van 22 jaar besloot hij om naar Europa te gaan.Het was heel moeilijk voor hem om afscheid te nemen van zijn familie. Uiteindelijk vertrok hij zonder geld. Omdat zij in het rif-gebied leefden moest hij eerst en vooral in het stad geraken. Hij besloot om te voet te gaan. De stad was zeker 60 kilometer verderop. Hij vertrok, de weg was lang,maar hij geloofde erin. Na 3 uur wandellen kwam hij aan in een klein dorpje waar hij probeerde te rusten. De mensen van het dorp zagen dat hij moe was onder de boom lag en vroegen hem van waar hij was en hoe lang zijn weg nog was. Hij vertelde zijn verhaal en de mensen vonden dat hij al genoeg had afgezien en besloten hem te helpen. Maar hoe? Ze hadden zelf niet veel. Mohammed kreeg een maaltijd aangeboden en een slaapplaats. De volgende morgen was hij heel vroeg vertrokken. Hij had nog een veel lange dag voor de boeg. Hij bedankte de mensen van het dorpje die hem geholpen hadden. Hij kreeg wat water mee voor onderweg. Hij zette zijn reis verder, te voet. Na een aantal kilometers zag hij een man op een ezel. De man was heel ver weg. Mohammed zette het op lopen,
Wie ben ik?
16
Verhalen niveau 2.1-2.2
misschien mocht hij wel mee op de ezel. Hij liep zo snel hij kon en uiteindelijk was hij er bijna. Hij riep naar de man op de ezel. De man op de ezel had hem gehoord en stopte. Uitgeput viel Mohammed neer op de grond. De man op de ezel vroeg waar hij naartoe wilde. “Al-Hoceima” antwoordde Mohammed. De man op de ezel wilde Mohammed graag een lift geven. Mohammed was heel erg blij. De man help Mohammed recht en zette hem achterop zijn ezel. Zo vertrokken ze naar de stad. Onder weg vertelde Mohammed aan de man dat hij naar Europa wilde. Samen bedachten ze hoe Mohammed in Europa kon geraken zonder geld. Na een aantal uren kwamen ze aan in de stad. Mohammed bedankte de man op de en zette zijn reis verder. De stad was heel druk. Mohammed was blij dat hij al in Al-Hoceima geraakt was maar nu moest hij in Tanger geraken. Dat was zo’n 350 kilometer verder. Mohammed had erg veel honger, maar geld had hij niet om iets te eten Hij was opzoek naar een manier om in Tanger te geraken. Hij zette zich op een bankje om uit te rusten en viel in slaap. Na een tijdje werd hij geschrokken waker. Hij moest nog heel ver reizen dus was er geen tijd om te slapen. Hij zette zich recht en zag pas dat er een oude man naast hem op het bankje zat Hij begroette de manen ze geraakte aan de praat. Mohammed vertelde zijn verhaal ook aan deze man. De man had erg veel medelijden met hem. Hij nam Mohammed mee naar een restaurant en betaalde voor hem een maltijd. Daarna kocht hij een paar flessen water voor Mohammed die hij kon meenemen voor onder weg. Mohammed was de man erg dankbaar. De man had een oplossing gevonden voor Mohammed om in Tanger te geraken. Hij ging met hem mee tot aan de busplaats. Daar betaalde hij voor hem een ticket om met de bus naar Tanger te gaan. De bus zou pas over 2uurs vertrekken. De man wacht samen met Mohammed en uiteindelijk mogen de mensen instappen. Mohammed
Wie ben ik?
17
Verhalen niveau 2.1-2.2
nam afscheid van de man en bedankte hem. De man gaf Mohammed nog 50Dirham (+- 5 Euro) om in Tanger nog eten te kunnen kopen. Mohammed stapte op de bus en een kwartier later vertrok de bus richting Tanger. Het was zeker 10uurs rijden. Mohammed viel in slaap. Toen hij in Tanger aangekomen was, was het al nacht. Hij vraag de richting naar de haven van Tanger. Hij ging naartoe. Daar bleef hij wachten. Hij dacht na over hoe hij zodadelijk op de boot kon geraken. Hij zag een vrachtwagen die werd volgeladen om naar Frankerijk te gaan. Dit was zijn kans! Mohammed wachtte totdat de vrachtwagen was volgeladen. Toen niemand keek stapte hij snel in. Hij verstopte zich tussen een paar lakens die in de vrachtwagen lagen. Mohammed was erg bang. Na een lang tijd vertrok de vrachtwagen en reed in de boot. Mohammed bleef in de vrachtwagen zitten tot ze in Spanje waren aangekomen. Toen ze bij de douane waren moest de vrachtwagenchauffeur laten zien wat er in zijn vrachtwagen zat. De douaniers controleerden de vrachtwagen en lieten hem doorrijden. De volgende dag heel vroeg in de ochtend kwam de vrachtwagen aan in Frankrijk. De goederen in de vrachtwagen werden uitgeladen en Mohammed liep weg zonder dat iemand hem gezien. Hij liep naar de autostrade. Daar hoopte hij dat iemand hem zou meenemen. Hij had erg veel geluk een Marokkaanse man die in Brussel woonde stopte en nam Mohammed mee. Mohammed vertelde zijn verhaal en de man besloot Mohammed mee naar zijn huis te nemen. De man die Mohammed helpte had een groentewinkel waar hij een job kreeg. Mohammed spaarde wat en stuurde geld naar zijn familie in Marokko. In de groentewinkel kwam hij veel mensen tegen en zo leerde hij veel dingens. Mohammed ontmoete een meisje waar hij later mee trouwde en had zo zijn papieren inorde gemaakt. Vandaag is Mohammed 45 jaar heeft vrouw en 4 kinderen
Wie ben ik?
18
Verhalen niveau 2.1-2.2
heeft een eigen zaakje hier en in Marokko waar zijn broers in de zaak werken. Mohammed is heel blij dat hij dit heeft bereikt en is gelukkig dat hij zo een kans heeft gekregen want veel mensen krijgen die kans niet om naar Europa te komen.
Mohammed, Marokko
Wie ben ik?
19
Verhalen niveau 2.1-2.2
Onderweg: over de reis van mijn leven De meeste migratieverhalen beginnen waarschijnlijk hetzelfde. Naam. Leeftijd. Land van herkomst. Agata. 27. Polen. Daarna zullen ze over drie typische migratie perioden gaan: het vertrek, de reis en de aankomst. Ik ben in Juni 2009 van Polen vertrokken en sindsdien ben ik nog steeds onderweg. Mijn migratieverhaal is niet één van de meest typische. Mijn verhaal gaat niet over hoe ik naar een nieuw land kwam om mijn leven opnieuw op te bouwen. Dit gaat ook niet over de zoektocht naar vrede, welvaart of naar liefde. Dit is geen verhaal over de vlucht uit de armoede, ellende, oorlog of vervolging. Dit is maar een eenvoudig verhaal over hoe ik mezelf aan het zoeken ben. Het avontuur begon in 2005 wanneer ik trouwde met mijn universiteitsprofessor. Ik was 21 en veel te jong om naar mijn ouders en vrienden te luisteren wanneer ze zeiden: “je bent te jong om te trouwen en hij is veel te oud voor jou!” Hij was 34 en ze hadden gelijk. Na drie jaar zijn we gescheiden. Ik was 24, pas afgestudeerd van de universiteit en pas een nieuwe job begonnen. De meeste van mijn vrienden waren ook universiteitsprofessoren en natuurlijk collega’s van mijn ex-man, dus er stonden niet veel mensen aan mijn kant. Ik had nieuwe vrienden nodig! Een collega van het werk vertelt mij over Couchsurfing - een gemeenschap van reizigers van heel de wereld. Hij vertelt me dat de mensen uit Warschau heel vriendelijk zijn en dat ze elkaar vaak ontmoeten om te praten, verhalen van hun reizen te delen of gewoon om samen te feesten. Ik besloot naar één van de feestjes te gaan. Die beslissing heeft mijn
Wie ben ik?
20
Verhalen niveau 2.1-2.2
volledige leven veranderd. Toen ik getrouwd was, wilde ik op Erasmus gaan, maar mijn man vond dat geen goed idee. Dus bleef ik in Warschau. Maar via Couchsurfing heb ik mensen ontmoet die veel reisden en ze lieten me zien dat de wereld veel kleiner is dan ik dacht en dat het mijn eigen verantwoordelijkheid is om te beginnen mijn dromen te vervullen. Mijn eerste stap was voor een doctoraat in de Technische Universiteit van Eindhoven in Nederland te solliciteren. Na drie maanden, in mei 2009, ontving ik een brief dat ik de positie gekregen had! Ik zou op 1 oktober beginnen. Dezelfde week nam ik ontslag, pakte ik mijn hele leven in kartonnen dozen en ging ik samenwonen met mijn nu al ex-vriend in Berlijn. De zomer in Berlijn! Dat was heel leuk! Op het einde van september verhuisden we naar Utrecht en een maand later naar Eindhoven. Mijn ex-vriend kwam uit Venezuela en hij moest terug naar zijn land gaan. Op dit punt van mijn leven dacht ik dat ik na mijn doctoraat naar Venezuela zou verhuizen om bij hem te zijn. Maar het leven is als een doos bonbons, zoals ze zeggen, en na een langeafstandsrelatie van 8 maanden zijn we uit elkaar gegaan. Dus, in plaats van aan de kust van de Caraïbische zee te leven, kwam ik in januari 2011 naar Antwerpen voor een stage in een bekend internationaal bedrijf. Dat zou mijn carrière een serieuze boost moeten geven. Maar ik heb nooit gepland om in België te blijven. Ik wilde na de stage naar Spanje reizen om mijn Spaans te verbeteren. Toen ik de stage begon, had ik geen vriend en hoewel ik me meestal eenzaam voelde, was ik ook blij dat ik de vrijheid had om mijn leven te plannen zoals ik wilde. Natuurlijk, was er iets anders voor me gepland! De liefde slaat toe wanneer je dat het minst verwacht en in maart ontmoette ik mijn huidige verloofde. Voor hem besloot ik om hier in Antwerpen te blijven. Ik vond een job, ik volgde een cursus Nederlands en ik heb al een paar vrienden.
Wie ben ik?
21
Verhalen niveau 2.1-2.2
Mijn migratieverhaal zou hier kunnen eindigen met: “We leefden hier in België nog lang en gelukkig!” Ik ben zeker dat wij lang en gelukkig samen zullen leven. Maar om de waarheid te vertellen, ik voel (nog) niet dat België mijn thuis is. Ik mis mij familie en vrienden die in Polen zijn. Daarom besloten we dat we misschien naar Polen moeten verhuizen om te zien hoe het leven er voor ons daar zal uitzien. In September gaan we trouwen in Warschau en, wie weet, misschien blijven we daar een beetje langer. Zoals ik in het begin geschreven heb, mijn reis is nog niet over. Ik denk dat het leven zelf een hele grote avontuurlijke reis is, met vele onverwachte wendingen. Dus, de toekomst blijft altijd onbekend en het is het belangrijkste om in het heden te leven en van elk moment te genieten!
Agata Raçewska, Polen
Wie ben ik?
22
Verhalen niveau 2.1-2.2
Verhalen niveau B1 vervolg De keuze van de jury
25
Alle culturen, alle talen Ik ben niet het enige lid van mijn familie dat in het buitenland ging wonen. Eigenlijk had ik altijd een verbinding met migratie. Mijn mama kwam naar de hoofdstad uit de dorpen en mijn grootouders, alle vier, waren van de bergen. Zij spraken Quechua, de antieke taal van de Inkakeizerrijk; maar niemand leerde me het ooit omdat Spaans “belangrijker” was om te studeren en om een job te vinden. Dat spijt me nog. Half mijn jeugd passeerde tussen de verhalen over het leven in de bergen en de muziek ervan, de vakken van school en de namiddagen in het huis van mijn Japanse vrienden. Maar onder die vele invloeden was mijn nonkel Alejo dat de grootste indruk op me maakte. Toen ik 12 jaar was, werd er op de deur geklopt. Het was zomer, herinner ik me zeker. Toen ik het raam opende, stond er voor me een grote man met een grote snor en lang haar en hij droeg dikke kleren. Hij zag er zoals een Eskimo uit en schrikwekkend genoeg wist hij mijn naam! Mijn mama kwam en keek door het raam en begon te huilen. Onmiddellijk opende zij de deur en omarmde zij de man die haar jongere broer te zijn bleek. Ik had vroeger van hem gehoord maar ik had hem nog nooit eerder gezien. Hij verhuisde naar het buitenland toen ik 1 jaar was. Hij verliet zijn familie en vrienden om geneeskunde te studeren omdat hij een beurs in een universiteit van Roemenië had gekregen. Maar daar was de situatie niet altijd leuk, daarom moest hij geld verdienen en hij ging regelmatig naar andere Europese landen om als een kelner of bouwvakker te werken. Die dag dat ik met hem kennismaakte, had hij een taxi uit de luchthaven genomen en was hij onmiddellijk naar ons huis gekomen dus hij had geen tijd om zijn warme kleren
Wie ben ik?
26
Verhalen niveau 2.3-2.4
uit te doen. Daarna ging hij naar de kapper en dan kon ik opmerken dat ik op hem erg leek: hij was zoals een oudere versie van me maar een jongere versie van mijn opa. Maar wat ik het meest interessant vond was dat hij vele talen sprak: Roemeens, Italiaans, Russisch, Turks, Zweeds en nog meer. Een keer had ik gehoord dat hij in een rare taal via telefoon met iemand praatte. Ik dacht dat dat Roemeens was, maar hij zei dat “zijn taal” Zweeds was. Na zijn tweede jaar op de Roemeense universiteit, ging hij met een vriend naar Italië om te werken maar toen ze op hun weg terug waren, hadden ze een ongeval met de auto. Hij was bewusteloos voor een paar weken en daarom verloor hij zijn beurs. Daarna moest hij een job vinden, maar in Roemenië was dat niet gemakkelijk en de regels waren heel streng, vooral voor mensen die van andere landen kwamen. Dus hij is verschillende landen van Europa geweest om een job te zoeken en uiteindelijk begon hij in Zweden te wonen en een familie te starten. Hij vertelde de verhalen van zijn avonturen. En door zijn verhalen begon ik een beetje verliefd van Europa te worden; omdat hij, ondanks de problemen, in Europa een thuis vond. En ook heel mijn familie werd Europa en Zweden zo dankbaar dat we Zweden en Europese landen begonnen te steunen voor de Olympische Wedstrijden en het Wereldkampioenschap Voetbal. Soms hebben wij ons huis in blauw en geel (zoals de Zweedse vlag) versierd. Maar zijn leven was hard geweest en jij kon op dat merken als jij hoorde hoe hij soms sprak. Zijn stem was anders, soms droevig, soms euforisch maar meestal afstandelijk. Hij was nog Peruaans maar Europe was al in zijn ziel. Mensen van mijn land zijn altijd warm en vriendelijk en mijn nonkel
Wie ben ik?
27
Verhalen niveau 2.3-2.4
moest de grapjes over “te Europees zijn” doorstaan. Vooral de eerste keer dat hij naar Peru terugkwam, kon jij zijn koele reacties merken, maar na de volgende bezoeken werd hij meer vriendelijk. Terwijl de jaren voorbijgingen, mijn nonkel vaker naar Peru terugkwam en werd ik nog meer geïnteresseerd in Europa. Ik begon het Engels te leren een ik wilde ook Duits leren maar ik had weinig geld en in mijn land kan jij meer opleidingen volgen als jij meer geld hebt. Later, toen ik op de universiteit begon, maakte ik een plan: nadat ik mijn diploma had gekregen, zou ik naar Zweden gaan om een master te volgen. Maar zoals de meeste van plannen, kon ik dat niet volgen. De economische crisis sloeg mijn land en vooral mijn gezin. Dus ik had niet genoeg geld om mijn studies te vervolgen. Maar mijn nonkel steunde me en ik begon ook te werken in verschillende jobs om genoeg geld te verdienen. Na enkele moeilijke jaren voltooide ik mijn studies en begon ik mijn wetenschappelijk onderzoek om mijn diploma te krijgen in 2009. Terwijl ik wetenschappelijke artikelen op het internet las, speelde ik graag computerspelletjes online. Ik had soms ook ontspanning nodig. En in een van die spelletjes maakte ik veel vrienden van verschillende landen, en een van die spelers was een mooi meisje van een Europees land. Maar een land waarvan ik heel weinig wist, België en zij sprak een rare taal, Nederlands. Daarna begon ik nog meer met haar te praten tot op het punt dat ik thuiskwam om eerst de computer op te zetten en met haar te praten. Het gesprek werd vriendschap en de vriendschap werd liefde. Zij begon mijn land te bezoeken en na drie jaar vroeg ik aan haar om te trouwen en zij zei: “Ja”. Dan besloten wij dat ik naar België moest verhuizen (en Nederlands leren).
Wie ben ik?
28
Verhalen niveau 2.3-2.4
Toen wij mijn nonkel over ons huwelijk lieten weten, besloot hij naar Peru te reizen om op het feest te zijn. En hij gaf mij ook een speciaal cadeautje: een grote portefeuille om mijn paspoort en belangrijke papieren bij te houden. Daar stookte ik ook de foto’s van mijn grootouders en zij beschermen mij altijd, en de foto van mijn vrouw. Verleden en toekomst in dezelfde plaats worden gesymboliseerd. Mijn vrouw en ik gaven ook een feest hier voor ons huwelijk en mijn nonkel Alejo kwam ook hier. Tijdens onze wandeling door de stad noemden wij de straten en plaatsen zoals de straten en plaatsen van Lima, mijn geboortestad: de Grote markt is La Plaza de Armas, de Meir is Larco en Brasschaat is San Isidro. Terwijl wij hier in Europa wonen, versiert mijn familie het huis in mijn land met rood, zwart en geel en steunen zij Kim Clijsters. België heeft een grote ruimte in onze harten gewonnen en het Atomium heeft een plaats in de woonkamer gekregen. Nu ben ik al acht maanden hier in België en ik vind dat niet alles gemakkelijk is. Ik mis mijn land en vrienden maar ik ben blij dat ik een fantastische vrouw heb. Vroeger had ik nooit gedacht dat ik Nederlands moest leren maar ik vind het heel interessant en misschien kan ik later meer talen leren. Maar vooral vind ik dat ik geluk heb omdat ik familie in Zweden, in Peru en mijn vrouw en schoonfamilie hier in België heb. Zij steunen me en ik leer altijd nieuwe dingen van hen. Ik ben niet zeker wat de toekomst gaat brengen maar ik ben al zeker dat ik altijd op hen kan rekenen.
Alejandro Maldonado L., Peru
Wie ben ik?
29
Verhalen niveau 2.3-2.4
Zwarte kiezels - Schat? Wat zijn “kiezels”? - Dat zijn kleine stenen. Meestal liggen ze tesamen, op het strand bijvoorbeeld. - Ah bon! Maar dat is het! Dat is de titel die ik voor mijn boek zocht! *** Ik kwam naar België in 2010 om nog een jaar aan de universiteit te studeren, om mijn Frans te verbeteren en om nog een jaar van het leuke studentenleven in de hoofstad van het Europese recht te genieten. Het was een lange en zware voorbereiding, maar het was de moeite waard. Elke dag stond ik met nieuwe spannende verwachtingen op. Elke dag vroegen mijn collega’s me naar mijn visa en documenten en de laatste uren van het werk bespraken we mijn toekomstige studentenleven in België en droomden van spannende avonturen. Uiteindelijk kwam die dag! Het was de 8ste maart, de internationale dag van de vrouw, en zo kreeg ik mijn eerste cadeau – een studie-uitnodiging van de Université Libre de Bruxelles! Ik was zo blij, blij, blij! *** Het idee dat ik een jaar mijn ouders, mijn vrienden en mijn kamer niet kon zien, was een beetje moeilijk maar toen ik in de luchthaven van Zaventem binnenkwam, voelde ik een onbeschrijflijke vrijheid. Het geluid van de mensen die mijn taal spraken, verdween beetje bij beetje en plots bevond ik me in zoveel ruimte, met zoveel kleuren, tussen zoveel verschillende mensen en talen die ik helemaal niet begreep! Maar het grootste verschil was de architectuur. Vergeleken met onze sovietgeïnspireerde vierkante grijze gebouwen, waren die massieve, historische en gezellige kastelen en huizen met bijzondere vormen gewoon geweldig. Alsof ik
Wie ben ik?
30
Verhalen niveau 2.3-2.4
me in de sprookjes van Hans Christian Andersen of van de gebroeders Grimm bevond. Die rode bakstenen werden in mijn hoofd het symbool van België. Alles was zo mooi en inspirerend, dat het zelfs pijn aan mijn ogen deed. Ik dacht dat het altijd zo zou zijn... *** De studies aan de Universiteit waren zeer interessant en belangrijk voor mij omdat ik me daar helemaal thuis voelde – een normale student tussen anderen. Maar het beeld was iets anders buiten de veilige muren van de Universiteit. Met mijn Belgische vriend woonde ik in Brussel en elke keer dat we een tram of bus namen, merkte ik dat mijn vriend in het openbare vervoer bijna of in realiteit de enige Belg was. Als buitenlander vond ik het heel raar, vooral het feit dat ik meestal geen “lichtheid” bij die mensen zag. Dat wil zeggen: bijna geen blijdschap. Overal stonden of liepen groepjes mensen, soms met verdrietige ogen, soms zelfs zonder enige uitdrukking op het gezicht of in de ogen of soms echt met agressief gedrag. Terwijl de Belgen (de mensen die in België zijn geboren) zo positief, vriendelijk en rustig waren. Dat was mijn eigen indruk. Dus, om eerlijk te zijn, werd ik triestig. Vooral om twee redenen: ten eerste was het land waarvoor ik in de luchthaven bewondering had aan het verdwijnen. Ten tweede was ik feitelijk ook één van die mensen, hoewel ik dat nooit had gedacht toen ik uit Armenië vertrok om in België te gaan studeren. Ik begon te analyseren. Ik probeerde deze mensen te begrijpen en ik zocht naar de oorzaken van hun komst. Meestal was hun komst het gevolg van zware economische problemen in hun thuisland. Ik begrijp hun psychologie. Maar het volgende begrijp ik niet: waarom zo negatief blijven? Ik vraag me dikwijls af: waar is de dankbaarheid? Waarom zeggen zoveel mensen dat de Belgen onvriendelijk
Wie ben ik?
31
Verhalen niveau 2.3-2.4
zijn? Naar mijn mening moeten wij niet verwachten dat de Belgen per definitie van ons houden, maar moeten we door ons gedrag het hart van de Belgen winnen. Dit land geeft zoveel mogelijkheden om goed, rustig en gelukkig te leven. Ik zou ‘s avonds graag zonder angst in alle gemeenten van Brussel of Antwerpen kunnen wandelen... Bijna elke avond praatte ik met mijn vriend over dit onderwerp. Soms was het echt zwaar en hadden we emotionele discussies. Hij ging akkoord met mij en raadde mij steeds aan om een boek te schrijven om mijn gevoelens te delen. Dit idee bevalt me want er is zo veel te zeggen over dit onderwerp. *** We reden in de tram van Blankenberge naar Oostende langs de stranden van de Noordzee. Mooie en rustige beelden van zeesteden en dorpen volgden elkaar. Het was de laatste dag van 2011. Een automatische stem kondigde elke halte aan. - Volgende halte: Zwarte kiezels. “Kiezels... wat een grappig woord”, dacht ik. Schat? Wat zijn “kiezels”?
Rima Meli, Armenië
Wie ben ik?
32
Verhalen niveau 2.3-2.4
Van de hel naar het paradijs Een meisje zoekt het goud. “Het jaar 2012, nog een keer in Belgie!.” Het jaar waarin ik het goud eindelijk heb gevonden. Terug in de tijd, 41 jaar geleden, was het 1971. “Michelle” is voor de eerste keer in de wereld geboren in een arme Chinese familie die in Bangkok woont. Het kleine meisje is opgegroeid in de achterbuurt waar er vele junkies waren en misdaad was. Doordat haar familie zeer arm was, had ze soms geen geld om eten te kopen. Een T-shirt en een korte broek zonder schoenen had ze in haar leven. Meestal moest ze eten en drinken kopen voor de mensen in de illegale casinos, zodat ze geld kreeg, of af en toe zocht ze papieren, flessen of ijzer op straat. Als ze geluk had, vond ze goud, dan had ze veel geld om eten to kopen voor haar moeder, zus and boer maar dat gebeurde bijna nooit. Toen Michelle 22 jaar was, werd ze een mooie vrouw zoals een mooie bloem. Ook voor de eerste keer ontmoette ze een Duitse man in de supermarkt. De droom die ze altijd had, was ontsnappen uit Thailand. Het land waar ze geboren is als een buitenlandse, arm met een moeilijk leven en de droom om rijk to worden. Ze had een plan voor haar leven. Ze wilde het goud zoeken in Europa. In het jaar 1995 had ze beslist om haar familie achter te laten. Ze bezocht haar vriend in Berlijn, dan ontsnapte ze van hem en bleef illegaal, sliep op straat, had honger en het geld was bijna op. Gelukkig kreeg ze een baan in de keuken van een restaurant. Doordat ze geen visum had en ook geen Duits sprak, moest ze altijd achter aan blijven. In 1998 ontmoette ze een Nederlander die later haar liefde werd en in 2000 vertrok ze naar Nederland. Ze was gelukkig met haar Huwelijk.
Wie ben ik?
33
Verhalen niveau 2.3-2.4
In 2004 werd ze een Nederlandse. Haar man moest in Antwerpen werken, daarom vertrok ze met hem naar Belgie. 3 maanden later was hij verliefd op een Belgische vrouw. Een Chinees meisje uit Thailand zocht het goud in Duitsland en trouwde in Nederland maar verloor alles in Belgie. Ze scheidde en kwam terug naar Thailand zonder goud. In het jaar 2011 begon ze haar plan weer om goud te zoeken en dit keer koos ze voor Belgie. Het land waar ze alles in haar leven verloor. Ze is een Nederlandse, daardoor heeft ze vast en zeker geen probleem als ze in Belgie wil wonen. Een Aziatische vrouw die nooit Nederlands leerde want haar echtgenoot zorgde altijd voor haar. Ze wist het duidelijk dat ze eerst naar school moest gaan, zodat ze een gewoon leven kon hebben. Als ze goed Nederlands kan spreken, krijgt ze ook een baan zoals de Belgen. Ze was heel geduldig en ambitieus, daarom kreeg ze een diploma van een school in Belgie als allround make-up artist en ze is verliefd op een warmhartige Belgische man die altijd zijn best voor haar doet. In 2012 wil ze nog een diploma hebben als “Kapster” en met de grote liefde heeft ze in haar leven. Een meisje van 24 jaar oud dat haar leven in Europa begon wordt dit jaar 41 jaar, de grote vrouw die veel ervaring heeft, heeft eindelijk het goud gevonden. Het goud van haar droom toen ze een klein kind was. Het is geen goud van geld of objecten maar het is het goud van het leven. Het leven waarop ze heel trots is in Belgie. Het land waar ze alles in haar leven verloor en het land waar ze ook het goud van het leven heeft gevonden van een vrouw genaamd “Michelle”. “Het gouden land”
Michelle Methakijwaroon, China
Wie ben ik?
34
Verhalen niveau 2.3-2.4
De landverhuizer Ik zoek geen paradijs. Ik zocht geen droomland. Ik zocht alleen maar een veilige plaats. Mijn immigratie was heel moeilijk, en het duurde lang maar ik heb een veilige plaats gevonden in vier stadiums. Het eerste was Irak. Het tweede was Turkije. Het derde was Griekenland. Het vierde is België omdat ik tot nu niet gevestigd ben. Ik kan zeggen dat dit uitstapje mijn leven in twee stukken heeft verdeeld. Het eerste stuk was veel lijden. Alleen maar hoop ik dat het tweede deel gelukkig is. Ik werd gelijk de immigratie vogels. Er zijn verschillen tussen ik en hun. De eerste kennen de weg die ze afleggen. Hun ouders of grootouders kennen de weg. Ze immigreren in groep. Het tweede verschil is: de vogels zoeken een warme plaats om de winter door te brengen. Ik zocht een land om te leven. Een land waarin ik veilig ben en me kan vestigen. Het derde verschil: ik ben van de doden gevlucht. Ik leed op mijn weg. Wij dubbelgangers, de vogels en ik, vallen misschien allebei in de vuisten van slechte mensen, mensen die zonder moraal zijn. Mensen die zonder barmhartigheid zijn. Het ander verschil: de vogel kan altijd immigreren. Maar ik moest voor slechte mensen betalen. Ik ging naar het onbekende. Ik wist niet of ik in leven kon blijven of niet. De voorbereiding begon enkele weken voor het uitstapje. Sommige vrienden zijn naar een onbekende plaats geëmigreerd. Mijn naaste vriend is naar Cyprus met zijn moeder geëmigreerd. Hij heeft me gebeld. Hij vroeg me: waarom immigreer jij niet? Waar wacht je op? Eerlijk, ik twijfelde of ik succes kon hebben of niet. Ik heb mijn familie. Ik heb mijn broer. Hij is geestesziek. Eerst kocht ik kleren. Het tweede ding was: ik moest mijn rekeningen betalen. Daarna begon het moeilijke stadium. Ik kan zeggen: het
Wie ben ik?
35
Verhalen niveau 2.3-2.4
overleven stadium omdat je ofwel dood gaat of in leven blijft. De volgende stap was een smokkelaar te vinden. Dat was de ramp. Die was mijn collega in de school. Zijn naam is Basil. Ik vertrouwde hem. Ik wist niet dat hij een slechte persoon werd. Hij zei: in een week bevind je je in Noorwegen of Zweden. Gewoonlijk geef je het geld aan je vriend. Als je in het land bent aangekomen, betaalt je vriend of je vader de smokkelaar. De ramp was dat ik direct de smokkelaar betaalde. Ik betaalde voor mij en de helft voor mijn broer. Ik wilde hem niet achter laten. Nu viel ik in de put. De put, ik kende niet zijn bodem. Ik wandelde op een onduidelijke weg, een mistige weg. De kraaien volgen mij waar ik ga.
Nazal Eed, Palestina
Wie ben ik?
36
Verhalen niveau 2.3-2.4
Chocolade dromen Lente 1986, Polen De zon scheen en de tijd ging langzaam voorbij. Het was weer een saaie vakantie die we onder “onze” boom doorbrachten. We verveelden ons, we hadden zin om iets leuks te doen. Gelukkig zou Marek ons bezoeken. Iedereen bewonderde hem omdat zijn vader in Duitsland werkte en dingen aan hem gaf waarover wij zelfs niet konden dromen. Daardoor had Marek het beste speelgoed, de mooiste kleren, en snoep dat niemand kende... Zoals gewoonlijk toonden we ons ongeïnteresseerd maar eigenlijk wachtten we gespannen om te zien wat hij meebracht om aan ons te laten zien. Na oneindige verwachting stak hij zijn hand in zijn broekzak om een “schat” boven te halen. Onze kleine hartjes vielen stil... Ditmaal schonk hij ons verpakkingen van chocolade. Echt iets nieuws! De rest van de dag lagen we te rusten in het gras en roken aan de heerlijk geurende papiertjes. De zilverpapiertjes blonken als kleine zonnetjes tegen een licht blauwe hemel. We genoten tot het donker werd. Winter 2012, Antwerpen Ik zit in een café om een ECHTE warme chocolade te drinken en denk nog terug aan die vakantie van 1986. Nu weet ik dat men zich in het leven veel vragen stelt waarop chocolade een antwoord kan geven.
Edyta, Polen
Wie ben ik?
37
Verhalen niveau 2.3-2.4
Verhalen niveau B2-C1 De keuze van de jury
39
Vettig oranje licht op zondag Ik wist weinig over België voordat ik naar hier kwam. Het was een klein oud land waar twee wereldoorlogen werden gevoerd. Arm België was het kruispunt van Europa. Maar dat was alleen geschiedenis. Om het moderne België te leren kennen, bezocht ik de Belgische consul in onze stad die de eigenaar van een beroemde chocoladewinkel was. Hij gaf me een doos pralines, een paar toeristische brochures en een grote kaart in de vorm van een mosselschelp. De dag waarop ik vertrok, maakte ik ruzie met mijn grootvader. Hij zei dat mijn cd-speler niet zou werken in Europa. Hij sprak over spanning en snelheid. Ik barstte uit in een huilbui. Hij was in de war. In de luchthaven ontdekte ik dat mijn koffer te zwaar was. Ik moest een tweede tas kopen en mijn bagage weer verpakken. Mijn vader en ik zochten naar een goedkope tas. In het midden van de luchthaven opende ik mijn koffer. Onderbroeken, filmrolletjes, foto’s van mijn vrienden, alles wat ik had lag daar open en bloot, voor iedereen te zien. In het vliegtuig zat ik naast een oude serieuze Europese man die naar huis terugkeerde na zijn vakantie in onze bergen. Ik vroeg me af of hij een Belg was. Ik hoopte van niet. Hij zag er niet vriendelijk uit. Zijn elleboog kwam te dicht bij mijn lichaam. Gedurende acht uur bewoog ik niet. Ik was negentien en ik zou voor een jaar in België studeren. Ik was negentien en ik zat met een kleine teddybeer die mijn moeder me had gegeven in mijn handen. Hij droeg een Canadese trui.
Wie ben ik?
40
Verhalen niveau 3-4
Ik herinner me de aankomst in de luchthaven of de paspoortcontrole niet. Het was helder en georganiseerd en ik was doodsbang. In de dagen voordat ik vertrok verlangde ik vurig om onafhankelijk te zijn. Nu had ik wat ik wilde en ik voelde me verschrikkelijk alleen. Ik nam de trein naar Leuven. Het ging erg traag omdat ik de stoptrein had genomen. Ik kende het verschil niet tussen een sneltrein en een trein die in elk dorp en in elk veld stopt. Ik had nog nooit op een trein gezeten. Het was nacht en ik zat alleen. De trein schommelde en piepte tegen de ijzeren sporen. Soms gingen de lichten uit. Ik zat en dacht aan de oorlog. Ik dacht aan alle mensen die op de trein werden gezet om te sterven. Mijn kamer was klein. Het toilet was buiten. Dikke zware rolluiken hielden de wereld buiten. Ik trok ze op zodat ik België kon zien. Het was zondagavond. Ik wist toen nog niet hoe stil een zondag in België is. De straten waren leeg, badend in een vettig oranje licht. De gebouwen waren ouder dan mijn land. Er stonden geen auto’s op straat. Er stond alleen één droevige fiets naast een boom. Ik zag niemand. Alle ramen waren dicht. Ik zat aan het voeteneinde van mijn smal bed. Plots was er enorm veel lawaai. Ik hoorde de muren trillen. Ik dacht weer aan de oorlog, aan bomen, aan angst en dood. Een gebouw in mijn straat was ontploft. De deuren van mijn buren werden geopend. Mensen liepen langs mijn raam naar de bron van de ontploffing. Er waren zo veel mensen, jongens in Metallica T-shirts, een vrouw met een kooklepel. Ik ging naar buiten. Ik volgde iedereen. Ik luisterde naar hun vreemd Vlaams. Ik verstond er niets van.
Wie ben ik?
41
Verhalen niveau 3-4
Maar ik begreep alles. Een holte waar vroeger een gebouw was. Nu was er alleen maar stof en vuur. Samen stonden wij voor dit grote gat. Iemand keek naar mij als om te zeggen, kan je dat geloven? Zij wist niet dat ik niet een van hen was. Ik kon toen nog geen Vlaamse kranten lezen. De radio was maar een stem. Dat was vijftien jaar geleden. Ik weet nog altijd niet wat er toen gebeurd is.
Krystall Fierens-Lee, Canada
Wie ben ik?
42
Verhalen niveau 3-4
Migratieverhaal Ik ben Lana. Ik ben Bosnische. Ten minste, mijn paspoort zegt dat. Maar, ik voel me niet meer zoals een Bosnische. Mijn vrienden zeggen zelfs dat ik niet meer zoals een typische Bosnische denk of doe. Ik weet het, maar er is niets aan te doen. Dus, wie ben ik eigenlijk? Ik ben twee keer geëmigreerd: eerst naar Japan, en dan naar België. Maar ik hou niet van de term ‘emigreren’. Mensen uit Bosnië emigreren als ze problemen hebben, de problemen die niet opgelost kunnen worden, als ze een helemaal verschillend en veel beter leven zoeken. Ik had een goed leven, ik genoot, ik had een goede toekomst voor mij. Ik wilde iets anders, niet iets beter. Ik wilde met de man die al ver was, samenzijn. Ik wilde met hem iets anders beleven. Daarom ging ik naar Japan. Toen ik in Sendai landde, zag ik mijn vriend zuchten: het zou alleen beter zijn vanaf nu. Ik zou naar mijn master gaan, hij was al zijn doctoraat aan het doen. Als we allebei klaar zouden zijn, zouden we wel zien wat later kwam. Maar het was veel makkelijker voor hem dan voor mij. Hij vond Japans eenvoudig en sprak het heel goed, maar tegelijkertijd hoefde hij het niet te studeren. Voor mij was het helemaal omgekeerd, dus werd mijn master een heel jaar vertraagd. Ik was er niet gewend aan dat ik iets niet kon, en toen had ik dat probleem. En de mensen rond me: allemaal met bijzondere gebruiken en waarden, soms helemaal verschillend van de mijne. In het begin vond ik het interessant. Dan begon ik met een vergelijking en met vragen: “Waarom doen ze dat? Het houdt geen steek!” Dan gebeurde iets gevaarlijks: ik begon wrok te hebben tegen alles wat Japans was: eetstokjes, een kimono, relaties tussen mensen, beleefdheid, orde... Maar langzaam zag ik de bedoeling achter dingen. Eetstokjes - je kan alles ermee eten: vlees, soep, dessert – niets anders is nodig. Heel praktisch.
Wie ben ik?
43
Verhalen niveau 3-4
Een kimono is niet praktisch, maar het is heel mooi. Soms is het echt duur en ziet het er als een kunstwerk uit. Orde – dat werd uiteindelijk rust en stilte. Dag na dag werd Japan een goede, plezante plaats om te leven. Eindelijk begon ik nieuwe gebruiken over te nemen en de Bosnische te vergeten. Het maakte niet uit uit welk land iets kwam, alleen of het beter was dan wat ik vroeger deed of kende. Voor het eerst zag ik de dingen die niet logisch waren in Bosnië, ik zag dat de wereld beter dan Bosnië was. Ik zag dat de Bosnische zienswijze maar één standpunt in de wereld was. Ik was veranderd, en ik kon niet terug. Een ding waaraan ik niet kon wennen, waren relaties tussen mensen. Er is weinig eerlijkheid daar, en liefde is niet iets dat goed is om te laten zien. Eindelijk was het de enige reden om Japan te verlaten. Dat en de afstand tussen familie in Bosnie en ons. Nadat mijn master gedaan was, probeerden we een jaar werk te vinden in Europa. En dan kreeg mijn man een jobaanbieding in België. Belgie? Poirot, chocolade, NATO. Eerlijk, we hadden nooit eerder aan België gedacht en we hadden niemand om erover te vragen. Maar we keken België na op het Internet en vonden dat we het daar wilden proberen. De eerste keer met de Belgen in de ambassade in Tokyo: vriendelijk, communicatief, onbekrompen en competent. En wat we toen dachten over de Belgen, denken we nu nog. België is meer aangenaam voor ons, we moeten niet zo hard werken om dit land te verstaan. Misschien is het door de belevenis uit Japan en de lessen die we daar leerden, misschien is het door het feit dat België en Bosnië gelijkaardig aan elkaar zijn. Mijn man en ik praten daar vaak over. Onlangs hebben we geconcludeerd dat we ergens kunnen leven als het daar beter voor ons gezin is. We werden mensen zonder echte natie, onze passporten zeggen alleen
Wie ben ik?
44
Verhalen niveau 3-4
waar we vandaan komen, niet wie we zijn. Als ooit mensen zonder nationaliteit kunnen leven, dan zullen we misschien de eersten zijn die hun paspoorten weggooien. Dat zal zeker een betere wereld zijn, maar tot dan leven we in België op de internationale manier: aan de hand van alle dingen en gebruiken die we geleerd hebben van onze vrienden. En dat doet ons plezier.
Lana Bacvic-Gacanin, Bosnië
Wie ben ik?
45
Verhalen niveau 3-4
De ‘making of’ mijn leven in België Ik heb altijd gedacht dat ik door de economische situatie in mijn land naar België ben gekomen. Maar nu, als ik erover nadenk, realiseer me ik dat ik uit liefde hier ben. Mijn naam is Bárbara en ik ben in Madrid geboren. Doordat ik altijd een haat-liefderelatie met Spanje heb gehad wilde ik, al sinds ik heel jong was, in andere landen wonen. Mijn eerste stap was OM naar Barcelona te verhuizen, maar altijd had ik het in het achterhoofd verder weg te gaan. Toen ik 25 was reisde ik naar New York, daar kon ik mijn grootste passies uitleven als nooit tevoren. In mijn ogen bestaat NY uit intense gevoelens, uit miserie en wensen, uit verdriet en vreugde, uit mislukking en triomf. Daarom zijn muziek, kunst en poëzie daar zo levend. Vandaar dat ik besliste dat als ik mijn studies zou beëindigen, ik in deze stad zou gaan wonen. Maar na een paar maanden verscheen België op mijn landkaart. België had de blauwste ogen die ik ooit gezien had, was leuk en heel interessant, en zo knap dat ik onmiddellijk mijn nationaliteit wilde veranderen. Mijn vriend en ik leerde mekaar in Spanje kennen en we wisten heel snel dat we onze presens en toekomst wilden delen. Hij woonde al 12 jaar niet meer in België, eerst in Oostenrijk, dan in Berlijn, daarna in Barcelona. Daarom kon hij begrip opbrengen voor mijn drang om de wereld een beetje te verkennen. Toch waren we heel tevreden met ons leven in Barcelona. Misschien kennen jullie de stad, het is er mooi en aangenaam, je kan er naar het strand gaan, heel lekker eten, bijna het hele jaar terrasjes doen en van een volle culturele agenda genieten. Langs de andere kant was het de laatste jaren heel moeilijk voor een koppel met onzekere werkomstandigheden om in zo’n dure stad te blijven wonen. De toekomst leek ook niet bemoedigend voor iemand die van zijn beroep houdt en iets interessants wil doen.
Wie ben ik?
46
Verhalen niveau 3-4
In de zomer van 2010 gingen we op vakantie naar verschillende Europese landen, ook naar België. We probeerden er soms naar jobs te solliciteren en uiteindelijk kreeg mijn vriend een goed aanbod in Antwerpen. We hadden weinig tijd om een beslissing te nemen, als hij het werk wilde, moesten we binnen de maand verhuizen. Voor mij was het een avontuur in een nieuwe omgeving te wonen en me aan een nieuwe situatie aan te passen. Ik vond het ook mooi het land van mijn geliefde te leren kennen en zijn taal te kunnen spreken. Bovendien, dacht ik dat het een goede kans voor hem was, want hij heeft veel talent en dat mag je niet verspillen. Maar hij was iets meer gereserveerd, terugkomen is niet hetzelfde als iets nieuws ontdekken. Gelukkig ben ik een persuasieve persoon en kon ik hem overtuigen, hoewel ik soms twijfel of het een goede beslissing was. Nu woon ik sinds bijna anderhalf jaar hier en het is niet altijd gemakkelijk. Het is heel verwonderlijk hoe een situatie je kan veranderen: ik hou van mijn vrienden, van mijn familie, van de buurt waar ik woonde, maar ik hing nooit helemaal vast aan iets of iemand, nu ben ik vaak nostalgisch. Maar langs de andere kant is mijn leven ook sterk veranderd. Ik was een zeer actieve persoon die werkte, studeerde, met mijn band repeteerde en bijna elke dag uitging. Hier, hoewel ik Nederlands en Frans aan het studeren ben, heb ik veel vrije tijd. Vrije tijd kan natuurlijk als een luxe gezien worden maar ik moet zeggen dat het ook saai kan zijn en niet altijd goed voor je is. Het is duidelijk dat er in Antwerpen een groot aanbod aan verschillende activiteiten bestaat: van muziek leren, sporten, vrijwilligerswerk tot zelfs schilderen en beeldhouwen. Maar soms is het moeilijk voor anderstaligen tot deze activiteiten toegang te krijgen. Het is ook zo dat het zeer moeilijk is werk te vinden zonder goed Nederlands te spreken. Ik heb het me nooit kunnen voorstellen dat ik zou willen werken!
Wie ben ik?
47
Verhalen niveau 3-4
Ik kan nu tenminste een beetje beter in het Nederlands communiceren, en ik hoop dat ik vanaf nu meer van het leven in België zal genieten. Ik had nooit gedacht dat ik in België zou belanden, en ik zou hier zeker niet zijn als ik mijn vriend niet had leren kennen. Dus ondanks de minder positieve kanten ben ik op een of andere manier blij dat ik hier ben. Ik weet niet waar ik binnen een jaar zal zijn, maar ik wil in elk geval proberen mijn tijd hier op de beste manier te benutten.
Barbara M., Spanje
Wie ben ik?
48
Verhalen niveau 3-4
Van Japan naar België, mijn verhaal Van Japan naar Frankrijk Ik ben geboren in Tokyo, Japan in 1974. Mijn beide ouders zijn dansers en docenten klassiek ballet. Ik heb een oudere broer die werkt als ingenieur in een autobedrijf. Mijn grootvader was professor van Franse literatuur. In 1921 reisde hij 40 dagen met boot van de haven van Yokohama naar Marseille. Mijn grootmoeders familie leverde sinds meer dan honderd jaar acteurs voor het traditionele Kabukitheater. Ik kreeg mijn eerste balletlessen toen ik drie jaar oud was. Mijn motivatie in het begin was de prachtige kostuums. Niet veel later startten mijn ouders een eigen balletschool. Daardoor kon ik meer lessen nemen omdat ik over een eigen studio beschikt. Wij woonden boven, de studio was beneden. Van ‘s ochtends tot ‘s avonds was er muziek. Ik maakte van de mogelijkheden gebruik. Ik was er toen van overtuigd dat ik balletdanseres zou worden. Maar als puber begon ik vervelend te vinden om mijn ouders als docenten te beschouwen. Na een korte workshop in de bekende Bolshoï balletschool in Moscou, besefte ik dat mijn lichaam niet geschikt was om een goede balletdanseres te worden. Dat besef was te zwaar voor mij. Ik had plots nergens zin meer in. Ik was toen 16 jaar. Gedurend bijna twee jaar sloot ik me op in mijn kamer om te niksen.
Wie ben ik?
49
Verhalen niveau 3-4
Op een dag, ik weet niet meer wanneer zag ik op televisie een ontroerende film over jongeren die bittere ervaringen over liefde en dood beleven. Na het zien van die film kwamen massaal tranen uit van mijn ogen. Ik had plots ongelooflijk veel zin om andere dingen te leren kennen. Ik realiseerde me dat ik van natuur een avonturier was. Het was altijd mijn tweede droom om geschiedkundige te worden. Ik was vooraal geinteresseerd in Europese geschiedenis. Daarom besloot ik in Frankrijk te gaan studeren. In 1993 vertrok ik met een koffer naar Montpellier.
Van Montpellier naar Brussel Ik kwam in contact met hedendaagse dans toen ik in Montpellier studeerde, tijdens het festival Montpellier Danse. Een aantal voorstellingen hebben mij zo geraakt, dat ze mijn enthousiasme en mijn passie voor dans weer deden ontvlammen. Ik was gefascineerd door de grote diversiteit aan bewegingsmateriaal en danstechnieken. En ik was nog meer aangestoken door de vrijheid die bestond in tegenstelling tot de gecodeerde lichaamstaal van het klassiek ballet. Ik besefte toen dat mijn interesse voor geschiedenis mijn liefde voor dans helaas niet zou kunnen vervangen. Ik besliste om me te bekwamen in de hedendaagse dans.
Wie ben ik?
50
Verhalen niveau 3-4
Mijn docente danstechnieken aan het Centre Choréographique van Montpellier raadde me aan om een auditie te doen bij Rosas van de Belgische choreograaf Anne Teresa De Keersmaeker. Het werk van De Keersmaeker fascineerde me in die tijd al zeer, na het zien van haar sterke voorstellingen. Ik vond haar zeer gestructureerde en muzikale composities schitterend, maar wat me vooral raakte is de emotie en de energie die eruit voortvloeit. Ik heb de trein genomen naar Brussel. Ik werd niet aangenomen bij Rosas maar ik had wel het geluk dat ik kon gaan studeren aan het P.A.R.T.S. (Performing Arts Reseach and Training Studio), de school van De Keersmaeker. In de hete zomer van 1995, verhuisde ik met enkele koffers naar Sint-Gillis Brussel. Sindsdien legde ik een boeiend artiestiek parcours af, als danser/choreograaf. Meer dan tien jaar had ik prachtige ervaringen bij o.a. theaterregisseur Thierry Salmon, Les Ballets C. de la B., Zita Swoon, ZTHollandia, NTGent.
Tamayo Okano, Japan
Wie ben ik?
51
Verhalen niveau 3-4
“Moed doet goed” Enerzijds ben ik sinds 2011 helemaal mezelf niet meer en anderzijds ben ik misschien nog nooit zo zeer mezelf geweest als nu. Vorig jaar heb ik mijn leven terug op 0 gezet en kennis met veel nieuws gemaakt. Nieuwe achternaam, nieuw land, nieuw huis, nieuwe taal, nieuwe taak, nieuwe rol, nieuwe mensen, nieuwe familie, nieuwe cultuur. Al dit nieuws heb ik aan één iemand te danken: mijn man, de liefde van mijn leven. Hij alleen is de reden voor de grote reis die ik eind augustus 2011 aanvaardde. Voor hem ben ik een nieuw leven begonnen en ben nu bijna een half jaar woonachtig in Wilrijk. Hij geeft me de kracht elke dag een stapje voorwaarts te doen en met genoeg wind in de rug mijn plaats in de nieuwe wereld te vinden. En mijn beste vriendin heeft gelijk met haar eerste postkaart gehad, waarop geschreven stond: “ Moed doet goed”! De schuld aan mijn migratie is één enkele blik. De belangrijkste en doorslaggevendste blik van ons leven. Die blik heeft bijna vijf jaar geleden plaatsgevonden op het kleine eilandje Malta in de Middellandse Zee. Ik was daar voor mijn semester in het buitenland om communicatie te studeren en hij kwam naar Malta voor zijn werk. Die eerste blik heeft ons hele leven veranderd. Allebei zijn wij vanaf dit moment ondersteboven van elkaar geweest. Maar op ons “gelukkige einde” hebben wij nog vier jaar moeten wachten. Mijn man had tijdens zijn verblijf op Malta het nieuws gekregen dat iemand zwanger van hem was. Hij moest en wilde zijn verantwoordelijkheid nemen. De volgende drie jaar was hij dan samen met de moeder van zijn tweeling (jongen en meisje) en ik ben terug naar mijn vriend gegaan met wie ik voor Malta samen was. TERWIJL hij een fantastische papa speelde en ik mijn studies beëindigde en begon te werken konden wij elkaar niet vergeten en zijn in het geheim heel ongelukkig geweest. Om het niet zwaarder voor ons te
Wie ben ik?
52
Verhalen niveau 3-4
maken dan nodig hadden wij besloten niet veel contact te hebben. Onze situatie scheen kansloos: kindjes, ander land… Het begin van 2011 bracht mij toevallig beroepshalve naar België. Het was afgesproken dat ik mij in zo’n geval bij hem meldde. En zo heb ik het gedaan. Wij hebben dan de eerste keer sinds 4,5 jaar met elkaar via Skype gesproken en elkaar op de monitor in de ogen gekeken. Dat was overweldigend. Zo zenuwachtig als de volgende dag zijn wij nog nooit in ons leven geweest. Ik liep als een opgeschrikte kip door de luchthaven en hij die normaal elke grote vrachtwagen perfect parkeren kan, kon zijn auto in geen gaatje plaatsen omdat wij zo verschrikkelijk nerveus waren. Vanaf het ogenblik dat ik in de rijdende (!) auto sprong, was alles duidelijk. Wij waren allebei vrij voor elkaar en zo heeft de pot nu haar deksel gevonden, de schnitzel zijn “ Bratkartoffeln” of de Duvel zijn schuimkraag. Na twee maanden heeft hij mij gevraagd of ik met hem (en de tweeling) wilde trouwen en zo hebben wij op 11.11.2011 met volle overtuiging JA tegen elkaar en voor de Duitse wet gezegd. De kleine kinderen zijn elke tweede week bij ons en ik ben ook met hun en zij met mij heel gelukkig en op een golflengte. Ik ben nu met een familie getrouwd en heb hier in het mooie Antwerpen oneindig veel liefde gevonden. Dat helpt om mijn vaderland Duitsland (familie, vrienden, taal, werk) niet te veel te missen. Het was de juiste stap en ik heb tot nu niet een seconde aan zijn juistheid getwijfeld want “moed doet goed” -> dankje Franzi!
Lydia Kortmann, Duitsland
Wie ben ik?
53
Verhalen niveau 3-4
dank aan De cursisten Nederlands Tweede Taal (NT2) voor het vertellen en schrijven van de verhalen. NT2-centra: CVO Antwerpen-Zuid, CVO Deurne, CVO LBC-NVK, CVO Sopro, Linguapolis, Open School Antwerpen, SCVO-Sité Docenten: Maïthé Dille, Katia Wolff, Kirsten De Maesschalk, Jes Leysen, Tania Polak, Karen Loyson, Machteld Van den Camp, Nele Vanhex, Adriane Leilich, Katrien De Schutter, Ellen Lecompte, Katty Lapeer, Mieke Van Grinsven, Roos Truwant, Sylvie Lievens, Jutta Denul, Hajo De Graeve, Liesbeth Melis, Margo Lauwers, Annemie Langorh, Eva Warmoeskerken, Guy Hofmans, Helene Sels, Klara Belmans, Sven Peeters, Trees De Muynck, Veerle Huybrechts, Sindy De Keyser, Sabina Mols, An Denis, Veerle Dezuttere, Joachim Stoop, Johanna Peeters, Katrien Verreyken, Kim Vandebergh, Myriam Libert, Rozanne Verdonck, Wim De Beuckelaer, Veerle Huybrechts, Birgit Dierckx, Griet Woedtstad, Ilse Vanderpaal, Klara Belmans, Lilly Lenaerts, Lily Smeulders, Marianne Roels, Mieke Delombaerde, Petra Mariën, Sascha Reunes, Sarah Zinnid, Nele Avonds Jury Diane De Keyzer, Fikry El Azzouzi, John Vervoort, Katrien Verreyken, Naima Albdiouni Onze sponsors voor de prijzen
Wettelijk depot: D/2012/0306/112
