Verslag van de deelname van EAPN NL aan de conferentie Armoede, Gezondheid en Mensenrechten Hoe menselijk willen we hierop reageren?
Georganiseerd door Firouzeh Hamidian Rad van de Stichting Samen voor gezondheid van vrouwen,
Verslag van de deelname van EAPN NL aan de conferentie Armoede, Gezondheid en Mensenrechten Hoe menselijk willen we hierop reageren? Eindhoven, 10 april 2013 Het doel van deze tweede conferentie op rij is om verder te denken en te zoeken naar samenwerking om de bestaande - en de snel toenemende- armoede, met name waar het vrouwen betreft, een halt toe te roepen. Ook tijdens deze conferentie worden we geïnformeerd door mensen uit de praktijk. Dagvoorzitter Carola Eijsenring herinnert ons aan wat we in november 2012 hebben afgesproken: “We gaan door!” Vandaag gaan we verder. Wij laten elkaar niet los, want wij willen geen mensen uitsluiten, maar Insluiten. Firouzeh Hamidian Rad voegt hier aan toe. “De positie van vrouwen is bepalend hoe een samenleving zich ontwikkelt. Zij hebben een belangrijke rol waar het de gezondheid betreft van zowel het gezin als de familie. Zij dragen de zorg. Alleen hun eigen gezondheid staat daardoor wel steeds onder druk. Armoede en sociale uitsluiting maken dat nog erger. Daar wantrouwen en een bejegening, die daarop gebaseerd is, raken mensen hun zelfvertrouwen kwijt. Hoe kun je dan jouw EIGEN kracht ontwikkelen? In de Milleniumdoelstellingen is het aanpakken van armoede opgenomen. Doel is om de armoede in 2015 gehalveerd te hebben. Dat betekent werk voor iedereen, minder armoede en minder honger. 2010 was het Europees Jaar tegen Armoede en Sociale Uitsluiting. Doel was om extra aandacht te vragen voor de toenemende armoede binnen de EU en om een agenda armoedebestrijding 2020 vast te stellen. Is het niet aan de tijd dat we onze kennis, wilskracht, liefde delen om voor iedereen een menswaardig leven mogelijk te maken?
2
De dames de Reus en Lemmen namens EVA (Arme Kant van Nederland) Beide dames houden een persoonlijk verhaal om aan te geven hoe zeer ze worden uitgesloten door de armoede en de omstandigheden. De Reus: het probleem interregionaal vervoer. Het aantal kilometers wordt verlaagd van 750 naar 450 per jaar. Alhoewel dit op zichzelf een klein probleem is, is het wel de zoveelste maatregel die op onze stapel komt. Lemmen: Als chronisch zieke kom je nooit meer boven het wettelijk minimumloon uit, welk werk er ook wordt aangeboden binnen de WSW.
3
Tine Ansem van stichting de Vonk (maatschappelijk activeringswerk Brabant en Zeeland) De Vonk zet projecten op die door vrijwilligers worden ingevuld. Ook doet men belevingsonderzoek naar wat mensen bezig houdt, wat ze er aan willen veranderen en wat ze er aan kunnen doen. Het onderzoek dat men in de Kempen heeft uitgevoerd wordt besproken. “Hoe werken professionals en vrijwilligers samen om sociale uitsluiting tegen te gaan?” Resultaten. Belemmeringen. • slecht psychisch welbevinden • slechte gezondheid • laag inkomen • onvoldoende toegang tot sociaal burgerschap • schaamte om beroep te doen op voorzieningen • steeds meer sprake van dubbele zorg naar twee kanten. Een dag oppas-oma. Dag erna mantelzorger voor ma, pa of partner. Mensen zijn vaak in een situatie van stapeling van kosten. De grens is voor deze groep allang bereikt. Voor iedereen betekent dat een meer en meer toenemend isolement. Tel daarbij de afbouw van voorzieningen. Niet-gebruik van voorzieningen werd jarenlang als slecht beleid gezien. Nu is een gemeente blij met minder aanvragen! Inmiddels is meer dan 86% van het lage inkomen van ouderen weg aan vaste lasten. Blijft steeds minder over voor sociale activiteiten. Niet westerse allochtonen: • kans op sociaal isolement nog groter, ook door slechtere gezondheid • onvolledige AOW • taalproblemen • onbekend met voorzieningen • laag opgeleid, dus problemen met aanvragen. Veel niet-gebruik. Toename van schulden onder ouderen. Dat komt onder andere door het toeslagenbeleid. Dit is te verwarrend. Mensen begrijpen het vaak niet waardoor er fouten ontstaan.
4
Sociale contacten binnen wijken vallen weg. Buurthuizen, dienstencentra en bibliotheken worden gesloten. Zelf doen? • laten zien en horen wat er mis is • krachten bundelen, mee aanpakken bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk. Voorbeeld: Om mee te kunnen doen aan deze maatschappij moet oma op Facebook!
Marom Ayoubi, onderwijspsycholoog “Uitsluiten van jongeren beïnvloedt hun hersenen en hun identiteit!” Men maakt een groot onderscheid is tussen jongeren en ouderen. • elkaar beschimpen • elkaar beschuldigen • heel negatief over elkaar (ook via Facebook, etc.)
5
Een kind dat buitengesloten wordt kan 2 dingen doen. Of 1. gewoon bij de groep gaan zitten. Veelal word je dan geaccepteerd 2. buiten blijven en afreageren. Bijvoorbeeld met steentjes gooien, schelden, aandacht trekken. Met name de tweede houding komt op latere leeftijd terug in het gedrag van de persoon. Dit is een belangrijke opmerkingen, waar we er in de moderne tijd vaker mee worden geconfronteerd. Jongeren die het niet meer aan kunnen en reageren. Naar zichzelf of naar anderen toe. Deze presentatie was zo interessant, dat ze als extra bijlage bij de mail is gevoegd. Paula Dijkema, GGD Zuid-oost Brabant Zij gaat in op de situatie in zuidoost Brabant. De cijfers zijn uit 2010 en betreffen bijna 21000 huishoudens. Voor Eindhoven geldt dat 9% van de particuliere huishoudens (studenten niet meegerekend) in armoede leeft. Inmiddels is duidelijk dat er nu sprake is van een toename. Armen hebben last van meerdere klachten, plus er is sprake van een psychische problematiek. Ouderen, ouder dan 65 jaar, hebben last van gering psychisch welbevinden. Dat geldt voor zo’n 15% van deze groep. Het risico op sociale uitsluiting is groot. Men kan er van uit gaan dat de aantallen inmiddels hoger zijn. De cijfers over 2012 komen pas eind van dit jaar ter beschikking.
Voor Eindhoven geldt dat een kwart van alle alleenstaande ouder gezinnen in de armoede leeft. Daar komt bij dat voor alleenstaande ouders vaak ook geldt dat er sprake is van een gezondheidsachterstand • een gevoel van falen • heel emotioneel • veel stress • eenzaam • vaker gebruik zorg en maatschappelijk werk • financiële problemen.
6
Zij hebben behoefte aan • ontspanning • financiële ondersteuning • lotgenotencontact • het verstreken van het netwerk • informatie over financiële regelgeving. Feit is dat weinig aanbod gericht is op de alleenstaande ouder.
Piramide van Maslow
Najla Massie van Pharos vluchtenlingenwerk “Niet het afscheid nemen doet zo’n pijn, maar het afgesneden zijn.” Er is sprake van dubbele sociale uitsluiting bij vluchtelingen. Voorbeeld: De ergste straf die je bij de Romeinen kon krijgen was niet de doodstraf, maar verbannen worden. Niet meer terug kunnen naar huis, familie, vrienden. Participeren is voor vluchtelingen moeilijk want zij hebben geen netwerk. Ze hebben problemen met de opvoeding van hun kinderen, die opgroeien in deze ik-cultuur, terwijl men afkomstig is uit een wijcultuur. 7
Mensen zijn voorzichtiger geworden in Nederland. Men is minder bereid om met allochtonen contact te leggen. Vluchtelingen hebben met heel wat zaken te maken. • statusverlies • isolement • financiële problemen, onder andere omdat ze de familie thuis moeten terugbetalen of moeten helpen • gezins- en relatieproblemen (andere samenleving, andere beleving van het verleden) • onduidelijk toekomstperspectief • afhankelijkheid • kans op depressies. De problemen waar ze mee te kampen hebben zijn • angst • wantrouwen • slaapstoornissen en nachtmerries • vermijdingsgedrag • depressie • rouw (verwerking) • concentratie – en geheugenstoornis • schaamtegevoel • psychosomatische klachten. SOLK (somatisch onvoldoende verklaarbare klachten De problemen zijn uitermate complex. Samenwerking is erg belangrijk. “Armen zijn normale mensen, met abnormale ervaringen.”
8
Carola Eijsenring leest nu een van haar gedichten voor, die duidelijk bij je binnenkomen. Het kan je zomaar gebeuren
Het kan je zomaar gebeuren, het hoeft maar een klein ongelukje te zijn, gewoon wat pech, uitgegleden, been gebroken, te lang thuis, geen werk meer, geen geld, geen huis, geen gezin, gerotzooi met je partner, je kinderen, de buren, de rest van de wereld Het kan je zomaar gebeuren Kwestie van een beetje mazzel of een beetje pech en voordat je het weet, hoor je er niet meer bij Grijp je naar de fles? Neem je pillen of een shot? Of vecht je in je eentje tegen je donkere angsten, je eenzaamheid en moeilijke toekomst? Zonder geld wordt het moeilijk mee te blijven doen, je goed te kleden, gezond te eten, een zinvol bestaan op te bouwen Het leven gaat voorbij. Vrienden verdwijnen, je lichaam wil niet meer, de dagelijkse zorgen groeien je boven het hoofd Maar dan .. is daar die stille buurvrouw die jou met een knikje groet als je voorbij komt sjokken. En nog eens en nog eens, sta je voor je het weet een praatje met haar te maken en krijgt het leven weer kleur Of vraagt iemand hoe het met je gaat, omdat hij het echt wil weten. Is er een nichtje die ineens op de kinderen wil passen, kom je mensen tegen die om je geven Dan komt de dag dat je voelt dat je weer deel uitmaakt van een gemeenschap van mensen die om elkaar geven en kun je stapje voor stapje het leven weer aan Het kan je zomaar gebeuren, het kan ons allemaal zomaar gebeuren Een kwestie van een beetje pech of een beetje geluk Carola Eijsenring, 10 april 2013
9
Discussie en afronding Firouzeh geeft aan dat er een gesprek is geweest met de wethouder van Eindhoven. Dat men op zoek is naar samenwerking. Om ons sterker te maken. De aanwezige leden van de gemeenteraad geven aan dat zij het werkelijke verhaal willen horen, want dat is leerzaam voor de politiek. Het SP-raadslid nodigt de organisatie en de politiek uit om samen naar oplossingen te zoeken.
Het Armoedeplatform Helmond geeft aan dat men in principe met ervaringsdeskundigen wil werken, maar alles wordt gepland op tijden die binnen het werkschema van de professionals passen. Daardoor moeten de mensen zelf vaak afhaken. Er wordt geen rekening gehouden met de ervaringsdeskundigen. EAPN NL 1. De Milleniumdoelen. Tijdens de officiële installatie op het eiland Schokland was EAPN NL de enige organisatie die iets tegen de armoede in Nederland wilde doen. Alles was gericht op Afrika. Dat is een groot probleem wanneer men over armoede praat. Het niet willen erkennen dat er armoede is in ons land. 2. Dank je wel voor deze –wederom- interessante bijeenkomst.
10
Conc
Conclusies 1. belangrijk om elkaar te ontmoeten op lokaal niveau. De ervaringsdeskundigen en de professionals 2. dat is ook op national niveau belangrijk 3. het is ingewikkeld. Gewoonweg omdat er geen simpele oplossingen zijn 4. er zullen altijd dilemma’s zijn. Daar moeten we ons van bewust zijn, want die horen bij ons werk 5. er komt een werkgroep, waarvoor ook EAPN NL zich heeft gemeld 6. opvallend is dat, en dat merk je ook bij de inleidingen, de professionals nog steeds de vraag van de mensen niet begrijpen. Men luistert vaak onvoldoende of erkent niet dat men het niet –volledigbegrijpt.
11
Slot Deze twee conferenties zijn georganiseerd door de stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen en zijn ondersteund door de volgende organisaties Stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen Wat doet de stichting? Ze willen de sociale factoren die de gezondheid van vrouwen onderdrukken, onder andere armoede en uitsluiting, aandacht geven en acties ondernemen. Stichting de Vonk Feniks Humanitas Eindhoven Indigo-Wereld Provinciale Vrouwenraad Noord Brabant Stichting Shakti Stichting Welzijnszorg Eindhoven EAPN Nederland
WE NEVER EVER GIVE UP!
Groesbeek, 8 juni 2103 Jo Bothmer * De afbeeldingen zijn toegevoegd door de verslaglegger en niet afkomstig van de conferentie. De foto’s daarentegen zijn tijdens de conferentie genomen.
12
Summary This is the report of the second conference on Poverty, Health and Human Rights, held on the 10th of April 2013 in Eindhoven. “How can we respond to this in a humane way?” The coalition of stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen, Stichting de Vonk Feniks Humanitas Eindhoven Indigo-Wereld Provinciale Vrouwenraad Noord Brabant Stichting Shakti Stichting Welzijnszorg Eindhoven and EAPN Nederland, which was responsible for the first conference, held on the 21st of November 2012, joined hands again for this meeting. Again it was organized by Firouzeh Hamidian Rad MSc (Stichting voor Gezondheid van Vrouwen) and facilitated by Carola Eijsenring (Indigo-Wereld). Carola remined us that we said in November “We will be back!”. So we did. Firouzeh pointed out what the Millenium Goals were on Poverty. That 2010 was the European Year Against Poverty and Exclusion. That 2015 should bring the first results (a reduction of poverty by 50% as the MG stated) and the EU Agenda 2020 should show that the fight against poverty has been increased. That our work should be to join hands, work together and seek for new methods, initiatives and projects in which the target groups are involved and play their role. Two persons of the target group (EVA) showed us their personal situation. How it grew worse and that there is no change for the better, seen the austerity measures.
13
Tine Ansems, Social Work Provinces Brabant and Zeeland give us new data concerning elderly. Obstacles • bad psychological consent • bad health • low income • low access to social citizenship • embarrassment to use facilities • more and more a two side care task. On the one hand nanny, on the other nursing mother, father or partner Non western migrants have extra obstacles • more change to get isolated, also because of a bad health • a (state) pension below 100% • language problems • facilities are often not known • low education. Problems to apply, a lot of non use of facilities What can they do themselves? • speak up and tell what is wrong • join forces, go for voluntary work Just an example: To get access to this society grandma has to have a Facebook page! Marom Ayoubi, psychologist specialized in education “Exclusion of youngsters will influence their brains and their identity” The difference between young and old is created by • taunting and • accusing each other • being negative about the other (Facebook, etc). A child that is excluded can show two reactions 1. join the group. Mostly they will accept you. 2. stay out of the group and react. Throwing pebbles, calling names, seek for attention. 14
Namely this second reaction will pop up once they are adults. This is an important remark. We are very often confronted with loners who react to themselves or to society. This presentation was that important that it is –in Dutch- an annex to this report. Paula Dijkema, Regional Health Service Paula showed as data concerning lone parents. Looking at Eindhoven (Netherlands 5th biggest city) we find that a quarter of all lone parent families are living in poverty. An extra problem is that we see arrears concerning the health conditions. • they have a feeling to fail • very emotional • a lot of stress • lonely • more use of care and social work • financial problems What they need • recreation • financial support • a network of their group • to reinforce networks • information about financial regulations. It is a fact that not much of the measurements are focused on lone parents. Najla Massie, Pharos, organization for refugees “Not to part hurts, but the fact that you will be cut off.” The Dutch are more prudent nowadays concerning refugees. They are no longer that open to contact migrants as they were before, as a reaction to what happened in the world (9/11, etc) Refugees have to deal with a lot of things • the lost of status • isolation • financial problems. They have to pay back their family or help them 15
• problems within the family and/ of relation (different society, different experience of the past) • no clear perspective about the future • depending • a chance to get depressed The problems they have to face • fear • distrust • interference concerning their sleep and nightmares • behaviour to avoid • depression • mourning • interference concerning their concentration and memory • being ashamed • psycho somatic complaints “Poor are normal persons, with abnormal experiences.” Conclusions 1. again it was important to meet on the local and regional level. This mix of professionals and experienced persons works for both sides. 2. this is also needed on national level 3 it is complex. Just because of the fact that there are no simple solutions 4 there will always be dilemmas. We should be aware of this, because it is part of our work 5. a task force will be established. EAPN NL will take part 6. it is striking, and the introductions make it very clear, that the professionals still do not understand the People Experiencing Poverty. They listen either insufficient or do not recognize that they do not –fully- understand what is said.
16
