Veel gestelde vragen over herverdeling! De afgelopen periode hebben wij een groot aantal vragen en opmerkingen ontvangen. De directie heeft deze ondergebracht in thema’s, gedestilleerd uit gesprekken met de stuurgroep en de MR, de verschillende bijeenkomsten met ouders en leerkrachten en de reacties die via de mail naar de stuurgroep en de MR zijn gezonden. In totaal zijn drie documenten opgesteld: 1. Het beleidsplan “structureel herverdelen van groepen “. Dit is een officieel document waarin het beleid in algemene zin wordt omschreven en toegelicht. 2. Het protocol “structureel herverdelen van groepen”. Dit is een intern document, bedoeld voor de medewerkers van de Godelindeschool en dit geeft aan welke activiteiten en middelen wij op school gebruiken. 3. Een overzicht van veel gestelde vragen en opmerkingen. Hierin wordt een toelichting gegeven aan de hand van thema’s. Genoemde documenten worden ter informatie op onze site gepubliceerd. 1. Hoe sluit dit beleid aan bij de visie en missie van de Godelindeschool ? De Godelindeschool heeft een algemene visie en missie geformuleerd op basis van een aantal bijeenkomsten met (delen van) het team. De kernzinnen zijn in dit beleidsplan verwoord. De Godelinde wil een moderne school zijn, een school in ontwikkeling. Ontwikkelingen in organisatie en onderwijs die aansluiten bij de maatschappij en de omgeving. Het huidige onderwijs is complexer geworden, de maatschappij heeft een andere (meer zelfstandige) verwachting van kinderen. Wij zijn van mening dat een van onze kerntaken bestaat uit het voorbereiden van onze leerlingen op een volwaardige deelname in onze maatschappij. Dit geldt niet alleen voor de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van lezen, rekenen, taal en zaakvakken (aardrijkskunde, geschiedenis en natuur/techniek) maar zeker ook op sociaal/emotioneel gebied. Een school in ontwikkeling denkt voortdurend na en stelt zichzelf vragen tav: “Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed”. In onze organisatie is dit een planmatige cyclus (PDCA cyclus). Wij vinden het van belang in ontwikkeling te blijven aangezien stilstand in onze ogen achteruitgang betekent. Herverdelen is zodoende een van de middelen om deze ontwikkeling mede te realiseren, zoals beschreven in het beleidsplan op pagina 2. 2. Welk probleem wordt hiermee opgelost ? In een aantal reacties wordt gesproken over het “oplossen van een probleem”. De directie wil met nadruk stellen dat het structureel herverdelen niet wordt ingevoerd om een probleem op te lossen, maar om de leerlingen de mogelijkheden te bieden zich op sociaal-emotioneel gebied beter te kunnen ontwikkelen. Wij gaan daarbij uit van samenhang tussen onze visie/missie en de doelstellingen. Mede door het structureel herverdelen van groepen bevorderen we het welbevinden van individuele leerlingen en daarmee groepen. We benutten de kans om een eventuele disbalans te normaliseren. Een positief leer-werkklimaat is een voorwaarde voor een goede cognitieve ontwikkeling. Om optimaal te kunnen leren is een goed klimaat van essentieel belang. 3. Waarom is het herstellen van balans in de groep belangrijk ? Een evenwichtige balans in de groep is van belang voor goed onderwijs en het welbevinden van leerlingen, leerkracht(en) en ouders (beleidsplan pagina 3, punt 3). Ondanks de zeer zorgvuldige samenstelling van de groepen 3 merken wij dat, door verschillende oorzaken, er een disbalans in de groepen kan ontstaan. Met name in de bovenbouw ervaren wij dit in toenemende mate.
Versie juni 2015
1
Als oorzaken kunnen genoemd worden: - Specifieke leer- en ondersteuningsbehoeften worden pas in de loop van de middenbouw duidelijk en/of kunnen pas op latere leeftijd daadwerkelijk gediagnostiseerd worden. Daardoor kan het voorkomen dat een groep wat betreft leerniveaus na een aantal jaren uit balans raakt. - Door verhuizingen en doublures veranderen de aantallen leerlingen in een groep. - De groepsdynamica kan door verschillende externe oorzaken (ernstig) verstoord raken (bv onder invloed van gezinssituaties). Herverdelen van een paralleljaar leidt er toe dat de balans hersteld kan worden. Ipv: helpt de bovenstaande genoemde punten te vermijden. 4. Is er een wetenschappelijke onderbouwing ? Wetenschap is vragen stellen en antwoorden zoeken. Met name in de sociale wetenschap zijn harde feiten niet altijd te vinden. Zoals een ouder in de reactie ook aangaf: “er zijn geen concrete onderzoeken te vinden naar de effecten van structureel herverdelen. Er is wel veel informatie te vinden in literatuur die gaat over groepsdynamica, ontwikkelingspsychologie en groepsvorming”. Wij hebben een groot aantal artikelen bestudeerd die zich op invloeden van groepsgrootte, samenwerkingsvormen en gender-invloeden richten (w.o. big fish,little pond, KU Leuven. Peer group effecten op onderwijs prestaties. G Driessen. Coping strategieën bij leerlingen, G.M de Boo. Effecten van samenwerking op de basisschool, H vd Mey. Gender Peer effects, H Oosterbeek ). De conclusies in deze literatuur lopen sterk uiteen. Argumenten die voor spreken, kunnen direct met een tegenargument weerlegd worden. 5. Wat zijn de ervaringen van andere scholen ? De Kosmos (montessori-school), Hoogland: In het montessori onderwijs is het gebruikelijk heterogene groepen samen te stellen. Deze groepen worden jaarlijks gewijzigd, doordat de oudste groep doorstroomt naar de volgende. Dit geldt overigens ook voor de kleine scholen in Nederland, waar soms slechts 4 heterogene groepen voorkomen (bv PC Hooftschool in Muiden, Comeniusschool in Naarden). Daltonschool, Amersfoort: Op deze school worden de groepen elk jaar opnieuw samengesteld. Gooilandschool, Bussum: Sinds een aantal jaren worden de leerlingen hier 3 maal per schoolloopbaan herverdeeld. De school geeft aan dat 3 maal herverdelen veel beslag op leerkrachten en leerlingen legt, en zodoende 2 maal de voorkeur geniet. Daarnaast worden op verschillende scholen groepen herverdeeld onder druk van aantallen. Deze wijze van ad-hoc herverdelen wordt over het algemeen als zeer onrustig ervaren. De ervaringen van bovengenoemde scholen zijn overwegend positief. Leerlingen worden flexibeler in het aangaan van nieuwe vriendschappen en ontwikkelen hun sociale vaardigheden beter. Allen geven aan dat een goede communicatie en transparantie van groot belang is. De leerkrachten ervaren het als een grote meerwaarde dat de balans in de groepen hersteld kan worden. 6. Wat betekent het voor de kwaliteit van ons onderwijs? De gesprekken met andere scholen en het bestuderen van literatuur hebben er mede toe geleid dat wij het structureel herverdelen zien als een kans om de kwaliteit van ons onderwijs te verbeteren. Vanuit onze kennis, ervaring en professionaliteit zijn wij er van
Versie juni 2015
2
overtuigd dat onze leerkrachten dit proces goed kunnen begeleiden. In het protocol wordt bovendien een overzicht van materialen en middelen gegeven (pagina 6 t/m 9). 7. Welke sterke kanten ziet de school ?? De Godelindeschool ziet het uitgewerkte beleid als een unieke kans genoemde doelstellingen te behalen. Door de omvang van de school en de mogelijkheid tot het vormen van homogene parallelgroepen zijn wij in de gelegenheid onze leerlingen de kans te bieden zich op sociaal-emotioneel gebied te ontwikkelen en te versterken. Door structureel beleid te formuleren en hiernaar te handelen zullen ad-hoc besluiten veelal voorkomen kunnen worden. Rust en regelmaat kunnen vroegtijdig worden hersteld en vooral tijdig worden voorbereid en gecommuniceerd. Draagvlak en medewerking door ouders is een belangrijk gegeven. Door een zorgvuldige communicatie, waarin de ouders van de betrokken groepen stap voor stap en vroegtijdig in het proces worden meegenomen, wil de Godelindeschool voldoende draagvlak bij ouders creëren. De school heeft bewust gekozen voor communicatie aan ouders en leerlingen vanaf april, waardoor een klimaat van rust en regelmaat behouden kan worden. Een teruglopend aantal leerlingen kan de Godelindeschool dwingen andere besluiten ten aanzien van herverdelen te nemen. Minder leerlingen betekent in het huidige bekostigingssysteem ook minder inkomsten. Krimp in het onderwijs is een landelijk gegeven en ook de Godelindeschool zal hier op termijn mee te maken krijgen. Op basis van landelijke prognoses verwachten wij dat dit na 2016/2017 het geval zal zijn. Concrete aantallen zijn echter niet te noemen, aangezien het deelname percentage tot op heden steeds groter was dan gedacht. In deze situatie kan de directie besluiten dat jaar niet tot herverdelen over te gaan. 8. Welke zwakke kanten ziet de school ? a. Het welbevinden van de leerling kan van invloed zijn op zijn/haar leerresultaten. Een leerling die zich prettig en veilig voelt in een groep zal beter tot leren komen dan een leerling die zich niet “senang” voelt. De herverdeling van een groep kan negatieve gevolgen hebben voor een of enkele individuele leerlingen. Door in elk leerjaar (en groep) standaard in de maanden september (minimaal 6 weken na de start van het schooljaar) en april een sociogram af te nemen en te werken met Somatics kan de leerkracht vroegtijdig signaleren en snel en adequaat handelen. Bij tegenvallende leerresultaten maakt de leerkracht een analyse en worden de bevindingen met leerlingen en ouders besproken. Na overleg wordt door de leerkracht een voortgangsbesluit genomen. Via het zorgsysteem kan extra ondersteuning geboden worden. Alle bevindingen en gespreksverslagen worden opgenomen in het leerlingvolgsysteem binnen Parnassys. Tijdens het eerste 10 minuten gesprek wordt in ieder geval aandacht geschonken aan het welbevinden van de leerling in de nieuwe samenstelling, met input vanuit ouders en leerkracht(en). b. Het proces van groepsvorming in de nieuwe samenstelling verloopt moeizaam en veroorzaakt mogelijk onrust in de groepen. Als dit speelt, zal de leerkracht het groepsproces voorrang geven, ten koste van de “hoofdvakken”. Indien de leerkracht constateert dat extra interventies inzake de groepsvorming noodzakelijk zijn, zal dit in het rooster worden opgenomen. Dit geldt voor alle groepen en leerjaren van onze school. In samenspraak met de IB-er zal een plan opgesteld worden met als doel de groepsvorming te optimaliseren. In het uiterste geval kan door een externe partij ondersteuning geboden worden in de vorm van advies en ondersteuning van de leerkracht. De ervaring leert dat de in het begin geïnvesteerde tijd zich in de loop van het schooljaar ruimschoots terug verdient.
Versie juni 2015
3
c. De hoeveelheid werk tav herverdelen voor leerkrachten en de onrust onder de leerlingen wegen niet op tegen de voordelen van herverdelen. Tav de hoeveelheid werk voor leerkrachten merken wij op dat het onder de wettelijke opdracht van de leerkracht valt om alles te doen wat in zijn/haar vermogen ligt om een veilig klimaat te creëren. Wanneer geconstateerd wordt dat dit onvoldoende resultaat heeft, wordt actie ondernomen zoals hier boven omschreven. d. Herverdelen is een aanslag op rust en regelmaat voor de leerlingen. Door structureel beleid te formuleren en hiernaar te handelen zullen ad-hoc besluiten veelal voorkomen kunnen worden. Rust en regelmaat kunnen vroegtijdig worden hersteld en vooral tijdig worden voorbereid en gecommuniceerd. Door een helder en doordacht beleid te hebben gedefinieerd, zijn ouders en leerlingen ruim van tevoren voorbereid en wordt er rust gecreëerd. Daarnaast is het in onze school gebruik dat de groepen elk jaar een ander duo leerkrachten krijgen. Deze leerkrachten starten elk jaar opnieuw met groepsvormende activiteiten en steken tijd en energie in deze nieuwe groep. De ervaring heeft geleerd dat onze leerlingen ook met deze veranderingen goed om kunnen gaan. e. Waarom niet ad hoc herverdelen, er zijn meer manieren om sociaal emotionele ontwikkeling te realiseren. Ad-hoc herverdelen is een mogelijkheid om het herverdelen jaar op jaar te bezien. We hebben de afgelopen jaren ervaren dat dit voor ouders een moeilijk te accepteren mogelijkheid is, zonder een helder doordacht onderliggend beleidsplan. Mede daarom is dit structurele herverdelingsbeleid opgesteld. Door een helder en doordacht beleid te hebben gedefinieerd, zijn ouders en leerlingen ruim van tevoren voorbereid en wordt er rust gecreëerd. Dit beleidsplan geeft het beleid aan ten aanzien van herverdelen en niet tav alternatieven. Naar onze mening betreft het een structurele mogelijkheid om het omschreven doel zorgvuldig en goed voorbereid te bereiken. Alle andere activiteiten en middelen die wij inzetten ten diensten van de sociaal/emotionele ontwikkeling en groepsvorming worden in het protocol omschreven. Ad-hoc handelen heeft het risico van onzorgvuldigheid in zich. 9. Hoe is en wordt er gecommuniceerd ? Meteen na de zomervakantie (september 2014) is een stuurgroep in het leven geroepen die zich heeft gericht op ontwikkeling van een beleidsplan en de communicatie hierover. De stuurgroep bestaat uit 5 leden en is regelmatig bijeen geweest. De stuurgroep heeft een aantal bijeenkomsten georganiseerd, te weten: - 2x een bijeenkomst met een klankbordgroep, bestaand uit ouders en leerkrachten uit elke parallel - 2x een teambijeenkomst voor leerkrachten - 1x een discussie met leerlingen uit de groepen 8 Regelmatig (4x) zijn verslagen van de bijeenkomsten via parnassys verstuurd en tegelijkertijd op onze site geplaatst. Alle uitgewerkte weergaven van de bijeenkomsten zijn integraal meegestuurd. Tevens zijn ouders en leerkrachten in de gelegenheid gesteld hun mening of opmerkingen kenbaar te maken via het contactformulier. In totaal zijn ruim 50 mails binnen gekomen, waarvan alle opmerkingen en vragen zijn verzameld en meegenomen in de overwegingen. De medezeggenschapsraad is in al haar vergaderingen op de hoogte gebracht van de stand van zaken en de voortgang, door het MR-lid van de stuurgroep. De stuurgroep heeft optimaal en transparant gecommuniceerd met alle betrokkenen door middel van het verzenden van alle verslagen en voortgangsbesluiten via de mail (parnassys) en het plaatsen van alle documenten op de website.
Versie juni 2015
4
Ten aanzien van de communicatie bij invoering is in het protocol een uitvoerig communicatieplan opgenomen, dat zich richt op communicatie in het invoeringsjaar en de jaren daarna (pagina 11). 10. Hoe en wanneer wordt het nieuwe beleid ingevoerd ? Het eerste tijdpad, vastgelegd in het plan van aanpak van de stuurgroep, ging uit van besluitvorming in januari 2015. Bij aanbieding van het beleidsplan ter instemming aan de MR, uiterlijk 15 december 2014, en uitgaande van een reactie termijn van 6 weken, kon het besluit in de laatste week van januari genomen worden. Het tijdpad is intussen aangepast. Na verwerking van additionele vragen en opmerkingen vanuit de MR is het aangepaste beleidsplan in juni 2015 opnieuw aan de MR voorgelegd. Suggesties om het nieuwe beleid vanaf groep 1 in te voeren, zou betekenen dat de effectuering pas over 5 jaar plaats kan vinden. Dit wordt als onwenselijk ervaren aangezien de uitvoering van beleid als een “zwaard van Damocles” boven de schoolorganisatie zal blijven hangen. Dit betekent dat in het schooljaar 2015-2016 de groepen 5 herverdeeld zullen worden en aan het begin van het schooljaar 2016-2017 in nieuwe samenstelling zal starten. Zodra het beleidsplan is vastgesteld zal een verkorte weergave worden opgenomen in de schoolgids 2015-2016 en het schoolplan 2015-2019. Tevens zal, ten behoeve van de planning van leerkrachten, de planning van stappen worden opgenomen in de interne jaarkalender. 11.Hoe worden de leerlingen voorbereid ? In het protocol worden duidelijke en uitvoerige stappen aangegeven wanneer en op welke wijze leerlingen voorbereid worden op de komende herverdeling. Vanaf april, stap 4, worden de leerlingen van de groepen 5 door de eigen leerkracht(en) meegenomen in het proces. Wij hebben ervoor gekozen om vanaf april de leerlingen mee te nemen in het proces, om zodoende zo lang mogelijk de rust in de groepen te bewaren. In het eerste jaar van implementatie worden de ouders in februari op de hoogte gesteld over het voornemen om te herverdelen. Voor de daaropvolgende jaren zullen de ouders eveneens vanaf april geïnformeerd worden, omdat dan het beleid voor een ieder bekend verondersteld mag worden. 12. Wat als mijn kind niet bij een kind in de klas komt waar hij/zij een voorkeur voor had? Het protocol ( bladzijde 5-6) geeft aan: “Als om bepaalde redenen (in het belang van de leerling(en)) niet voldaan kan worden aan de wens van de leerling om in elk geval met ėėn vriendje/vriendinnetje in de nieuwe groep geplaatst te worden, bespreekt de leerkracht de reden(en) met de leerling(en) en haar/zijn ouder. Dit gesprek vindt plaats voordat de brief met de nieuwe klassenindeling verzonden wordt” 13. Kan ik bezwaar maken ? “Indien ouder(s)/verzorger(s) ernstige bezwaren hebben tegen de plaatsing van hun kind in een bepaalde groep kunnen zij een beargumenteerd verzoek tot heroverweging bij de directie indienen. De ouders worden uitgenodigd voor een gesprek met de direct leidinggevende en eventueel de directeur. In genoemd gesprek worden argumenten van ouders en school besproken en toegelicht. Bij blijvend verschil van inzicht neemt de directeur het definitieve besluit”. Leerlingen van de groepen 5 kunnen hun keuze eventueel toelichten. Zij kunnen dit bespreken met de eigen leerkracht, de IB-er of de intern contactpersoon (ICP-er). De leerkracht vertelt deze mogelijkheid aan de leerlingen. (protocol stap 7, pagina 5)
Versie juni 2015
5
14.Welke Groepsvormende activiteiten worden aangeboden ? Op de Godelindeschool zijn groepsvormende activiteiten standaard ingebed in het lesprogramma. In alle groepen worden aan het begin van en gedurende het hele schooljaar verschillende activiteiten en middelen ingezet om de groepsdynamiek te beïnvloeden. Een overzicht van activiteiten, middelen en materialen is opgenomen in het protocol (pagina 6 t/m 9). Al naar gelang de behoefte van de groep en de leerkracht(en), wordt extra inzet gepleegd. Dit gebeurt op initiatief van en door de eigen leerkracht(en), indien nodig in samenspraak met de IB-er. De afgelopen jaren hebben wij ons, met name in de midden- en bovenbouw, in toenemende mate gericht op groep-overstijgende activiteiten in de parallelgroepen. Bij de start van het nieuwe schooljaar zal in de groepen 3 en 6 speciaal aandacht geschonken worden aan het groepsproces. De leerkrachten monitoren de groepsdynamiek en passen hun activiteiten daar op aan. De keuze van activiteiten ligt bij de groepsleeracht(en) van de betreffende groep op basis van gesignaleerde behoefte. 15.Hoe vindt evaluatie van het proces plaats ?” Het beleidsplan (pagina 6) geeft aan: “Jaarlijks wordt in november de procedure geëvalueerd met betrokken leerkrachten en intern begeleiders. De opmerkingen, adviezen en mogelijke aanpassingen van het beleid en/of protocol worden ter advisering aan de MR voorgelegd.” Daarnaast zal na de eerste invoering, in november 2016, tijdens een bespreking met betrokken bouwcoördinatoren, leerkrachten en intern begeleiders het onderstaande worden geëvalueerd: - het proces, in het beleidsplan aangegeven in het procedure schema en in het protocol uitgewerkt - de communicatie, in het protocol uitgewerkt in het communicatieplan - de groepsvorming, resultaten voortkomend uit sociogram en kind-gesprekken. De ouders van de betrokken groepen (3 en 6) zal schriftelijk om input worden gevraagd. 16.Hoe vindt evaluatie van de resultaten plaats ? “In elk leerjaar (en groep) wordt standaard in de maanden september en april een sociogram (Somatics) afgenomen. Samen met de informatie uit Pravoo en Skoll (opgenomen in het leerlingvolgsysteem) vormt de informatie uit het sociogram van mei de basis voor evaluatie en voortgang. Alle bovengenoemde gegevens worden in november en mei geanalyseerd en samen met de cognitieve resultaten van elke leerling afzonderlijk bekeken. Bij opvallende discrepanties worden de bevindingen met leerlingen en ouders besproken. Na overleg wordt door de leerkracht een voortgangsbesluit genomen. Alle bevindingen en gespreksverslagen worden opgenomen in het leerlingvolgsysteem binnen Parnassys. In ieder geval wordt in het eerste 10 minuten gesprek aandacht geschonken aan het welbevinden van de leerling in de nieuwe samenstelling.” Voor extra ondersteuning van individuele leerlingen en/of groepen waarbij de herverdeling negatieve gevolgen (zowel cognitief als sociaal/emotioneel) heeft, verwijzen wij naar ons zorgplan 2015. Hierin staan alle stappen en mogelijkheden uitvoerig beschreven. Wanneer blijkt dat de begeleiding van een bepaalde leerling en/of groep intern niet naar wens kan worden uitgevoerd, kan externe expertise worden ingehuurd ter ondersteuning van de groepsleerkracht(en). Dit kan worden bekostigd uit het budget scholing en begeleiding. Ook hierbij volgen wij de procedure en afspraken uit het zorgplan. Indien uit evaluatie blijkt dat extra materiaal of middelen nodig zijn voor bijvoorbeeld groep-overstijgende activiteiten, extra tijd nodig is voor leerkrachten en dergelijke, wordt
Versie juni 2015
6
dit meegenomen waar mogelijk in de meerjaren-investeringsbegroting. Een voorstel tot aanschaf of verhoging taakuren dient aan de directie te worden voorgelegd. (protocol pagina 10) 17.Is de klachtenprocedure van toepassing ? “Op genoemd beleid is de klachtenprocedure van toepassing. Voor een beschrijving en routing verwijzen we naar de schoolgids, hoofdstuk 8.4 pagina 24.”(beleidsplan pagina 6) In hoofdstuk 8.4 van onze schoolgids staat onze klachtenregeling beschreven. “Bij een klacht van een ouder ten aanzien van alle zaken die de school betreffen, en de ouder is van mening dat een gesprek met de leerkracht en/of directeur het probleem niet heeft opgelost, dan kan de betreffende ouder de klacht neerleggen bij de vertrouwenspersoon van Talent Primair. Ook kan de ouder de klacht kenbaar maken aan de externe klachtencommissie. De externe klachtencommissie is ondergebracht bij de CED-groep; de schoolbegeleidingsdienst in Maartensdijk; tel: 0346-219777. Onze externe contactpersonen zijn de heer Frank Brouwer en mevrouw Dorien Gerritsen.”
Versie juni 2015
7
