Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl
[email protected]
Diabetes prevalentie in Nederland
RIVM 2010
Diabetes prevalentie in Nederland (prognose)
RIVM 2010
Voeding en Humane Evolutie (Australopithecus afarensis) fruit, planten, noten (complexe) koolhydraten
4.000.000 jr
Smaak
Groter brein
Smaak adaptatie Ongevoeligheid voor insuline Open grasland
Spier/skelet adaptatie
Calorieen
Groter brein
Smaak adaptatie Ongevoeligheid voor insuline Open grasland
Spier/skelet adaptatie
Voeding en Humane Evolutie (Homo erectus) Verandering van Klimaat & Ecosystemen • kouder, droger • minder bos • toename van grote zoogdieren
3.000.000 jr
Vlees en vis 50% Planten, fruit, noten eiwit/(onverzadigd) vet
Controle van vuur
Evolutie van de tractus digestivus
Stevens CE, Physiol Rev 1998
Cerebrale evolutie
500 cc koolhydraat 4.000.000
1000 cc
1350 cc
eiwit/(onverzadigd) vet 2.000.000
200.000
jaar
Voeding en Humane Evolutie (hersenen)
Babbitt CC, Proc R Soc B, 2010
Cerebrale evolutie
chimpansee
8%
mens
25%
Insuline resistentie • winter • zwangerschap nutriënt
glucose
aminozuren nutriënt insuline
vetzuren
glucose productie ↑
Seizoenen
Zwangerschap
80%
Voeding en Humane Evolutie
500 cc koolhydraat 4.000.000
1000 cc
1350 cc
eiwit/(onverzadigd) vet 2.000.000
200.000
jaar
Glucose transporters in hersenen en spier (mens vs chimp)
brain
H
muscle
C
H
C
Fedrigo O, Brain Behav Evol 2011
Migratie van Homo Sapiens
4.000 jr 14.000 jr
22.000 jr 50.000 jr 13.000 jr 80.000 jr 90.000 jr
40.000 jr 12.000 jr
De landbouw
tarwe bonen pompoen
haver gerst erwten olijven
2500 BC
rijst gierst
3500 BC
rijst gierst 7500 BC
8500 BC
5000 BC
suikerriet banaan 7000 BC 3500 BC
aardappel cassave
• graan • peulvruchten • KOOLHYDRATEN Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997
De veeteelt
schaap geit
kalkoen 3500 BC
parelhoen
varken zijderups 7500 BC
8500 BC
5000 BC
3500 BC
llama cavia
• vis ↓ • melkproducten • verzadigde vetzuren
Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997
Landbouw en gezondheid
• kortere lengte • osteoporose • infecties • caries
• vitamine deficienties • kortere levensduur • hersenen nemen in volume af
Voordelen van landbouw
• maakt vestiging mogelijk • stimuleert samenleving en politieke organisatie
• vergemakkelijkt bescherming tegen roofdieren/soortgenoten • maakt (economische en technische) specialisatie mogelijk
Verspreiding van de lamdbouw
7500 BC 8500 BC
3500 BC 5000 BC
3500 BC
Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997
JS Bach 1685-1750
Industriele revolutie (1800-)
• gemotoriseerde (landbouw) arbeid • exponentiele toename van landbouwproductie • minder afhankelijkheid van seizoenen • voedsel conservering • voldoende calorieen voor iedereen • gemotoriseerd transport • bescherming tegen kou
Raffinering
O’Keefe JH. Mayo Clin Proc 79:101, 2004
De afbeelding k an niet worden weergegev en. Het is mogelijk dat er onv oldoende geheugen beschik baar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. A ls de afbeelding nog steeds wordt v oorgesteld door een rode X, k unt u de afbeelding v erwijderen en opnieuw inv oegen.
obesitas diabetes Kanker CVZ
De afbeelding k an niet worden weergegev en. Het is mogelijk dat er onv oldoende geheugen beschik baar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. A ls de afbeelding nog steeds wordt v oorgesteld door een rode X, k unt u de afbeelding v erwijderen en opnieuw inv oegen.
diabetes kanker CVZ De afbeelding k an niet worden weergegev en. Het is mogelijk dat er onv oldoende geheugen beschik baar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. A ls de afbeelding nog steeds wordt v oorgesteld door een rode X, k unt u de afbeelding v erwijderen en opnieuw inv oegen.
CVZ
Pijl H Neth J Med 2011
Voeding en diabetes
Colman RJ, Science 2009
Voeding en diabetes
Colman RJ, Science 2009
Mattison JA, Nature 2012
Glycemische lading en diabetes
Willett WC, AJCN 2002
Voedingsvezel en diabetes
Liu S, Am J Clin Nutr 2003
Diabetes prevalentie wereldwijd
Geraffineerde suiker
Rijst Rijst Tarwe Dadels
Tarwe
Rijst Mais
IDF 2011
Diabetes genen wereldwijd
Chen R. PLoS Genet 2012
Verspreiding van de lamdbouw
7500 BC 8500 BC
3500 BC 5000 BC
3500 BC
Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997
Het mediterrane dieet
Mediterraan dieet en geneesmiddelen bij de novo DM2
Esposito K, Ann Int Med 2009
Conclusies
Onze voorouders hebben zich aangepast aan voeding bestaande uit complexe koolhydraten, eiwit en onverzadigd vet, voeding die bovendien seizoen afhankelijk beschikbaar was. De landbouw- en industriele revoluties hebben ons voedingspatroon in zeer korte tijd fundamenteel veranderd De huidige (over)consumptie van calorieen en geraffineerde suiker predisponeert voor type 2 diabetes in de context van onze evolutionaire ontwikkeling “Mediterrane” voeding lijkt op voeding die wij tot aan de landbouw revolutie miljoenen jaren hebben gegeten; consumptie van het mediterrane dieet is geassocieerd met evident lagere prevalentie van chronische aandoeningen.
Voeding bij type 2 diabetes
Geraffineerde koolhydraten Calorieen vet
Onverzadigd vet Verzadigd vet
Adviezen
• Eet kleine porties • Eet elke dag een handje noten • Eet ten minste 2x per week vette vis • Eet alleen mager vlees (gevogelte of wild) • Eet enkele porties groente en fruit per dag
• Eet alleen volkoren graan producten • Vermijd industriële voedingsmiddelen • Drink water in plaats van frisdrank • 30 minuten of meer matige inspanning per dag
