Stichting Oikos Jaarverslag 2013

Stichting Oikos

Jaarverslag 2013

Inhoud

Oikos – het kan anders Oikos is een oecumenische organisatie die werkt aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos gelooft dat het anders kan: eerlijker en duurzamer. Vanuit haar ervaring weet Oikos dat we dat alleen samen kunnen bereiken. De kernwoorden ‘Actie’, ‘Inspiratie’ en ‘Onderzoek’ vatten krachtig samen wat Oikos te bieden heeft.

Voorwoord 1 In Vogelvlucht 2 1 Het kan Eerlijk 4 Tax Justice 5 Belastingen en MVO 6 EEN 7 Africa in Motion 8 KerkinActie en post MDG 9 Maatschappelijk Rendement Brabant 10 OikosXplore 11 2 Het kan Samen 12 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling 13 Beyond Face Value 14 Dialogue for Peaceful Change 15 African Diaspora Views 16 International Sports Leaders Exchange 16 Populisme 17 PI-Awards 18 3 Het kan Duurzaam 19 Improviseren op een toekomstbestendige samenleving 20 Kerk samenleving en duurzaamheid 21 Shop n Style on Tour 22 4 Het kan anders 23 De Oikos-organisatie 24 Kwaliteit 27 Vrienden van Oikos 28 5 Financiën (en Organisatie) 29 Balans – Activa 30 Balans – Passiva 31 Rekening van lasten en baten – lasten 32 Rekening van lasten en baten – baten 33 Waarderingsgrondslagen 34 Accountantsverklaring 35 Financiers en Stakeholders 36 Begroting 2014 37 Medewerkers 38 Bestuur 39 GRI-index 40

Voorwoord

Voor u ligt het jaarverslag 2013 van Stichting Oikos. Oikos werkt aan verandering in Nederland gericht op een rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos richt zich daarbij primair op het huiswerk dat ons in Nederland te doen staat. Oikos gelooft dat het anders kan: eerlijker en duurzamer. Vanuit haar ervaring weet Oikos dat we dat alleen samen kunnen bereiken. Ook in 2013 hebben wij vanuit dit perspectief gewerkt. Visie en strategie ontwikkeling Het jaar 2013 betrof het derde jaar van het beleidsplan Van huis uit! Werken aan mondiale veranderingen 2011–2015. In het kader van het in 2012 ingezette vernieuwingstraject heeft het bestuur in september 2013 een aangepaste missie en visie vastgesteld. De nieuwe missie luidt: Oikos werkt aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos werkt vanuit de overtuiging dat daartoe samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit noodzakelijk is. Oikos stelt de oecumenische kernwaarden rechtvaardigheid, duurzaamheid en participatie centraal. Tevens positioneert Oikos zich met deze missie op eigen wijze in het brede veld van organisaties die actief zijn op het gebied van duurzame en rechtvaardige ontwikkeling. In 2013 voltooide Oikos de omslag naar het werken volgens drie programmalijnen. Het eerste programma Het kan eerlijk is gericht op het agenderen én adresseren van ontwrichtende ongelijkheid. Het tweede programma Het kan samen op participatie, sociale cohesie en het respectvol en construc-

tief omgaan met verschillen. En het derde Het kan duurzaam op de transitie naar een ecologische, sociale en economisch toekomstbestendige samenleving. Per programma zijn in 2013 financieel en inhoudelijk meerjaren-doelstellingen geformuleerd in relatie tot de nieuwe missie en visie van Oikos.

Projecten Oikos werkte in 2013 aan 17 grotere en kleinere projecten. In dit verslag presenteren wij onze projecten volgens de drie programmatische lijnen. Per project informeren wij u niet alleen over de succesvolle resultaten, maar geven wij u ook inzicht in de belangrijkste dilemma’s, verbeterpunten per project.

Dit verslag Oikos streeft ook voor de eigen organisatie naar duurzaamheid en transparantie. Het jaarverslag is een belangrijk middel om u hiervan op de hoogte te houden. Oikos heeft gekozen om vanaf dit jaar te rapporteren volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initative. Het GRI is de internationale standaard op het gebied van transparante maatschappelijke verslaglegging. In dit jaarverslag streven we naar rapportage in overeenstemming met de zogenaamde ‘Core Option’ van het GRI (zie globalreporting.org). Oikos kan haar werk niet doen zonder haar donateurs, partners, lidkerken en financiers. We willen deze hierbij dan ook van harte bedanken voor hun bijdrage van het afgelopen jaar. Graag nodigen we u van harte uit om met Oikos in gesprek te gaan over dit jaarverslag. Gerhard Schuil Directeur Janne Nijman Voorzitter

1

2013 in vogelvlucht

stichting OikOs

Totale omzet

€ 1,1 miljoen

actief in de organisatie

m/v

projecten

54 vrouw 23 man

77 Mensen

3 programma’s

17 grote en kleine projecten

eerlijk, Samen en duurzaam

18 stafmedewerkers prOJecten

p.05 Tax Justice NL eerlijk

nederland neemt 23 belastingverdragen onder de loep

p.06 Belastingen & MVO eerlijk

p.07 EEN eerlijk

20 reviewers bereiken met blogs over duurzame producten ruim 845.000 lezers

p.09 Werken aan ‘de nieuwe milleniumdoelen’ eerlijk

20

reviewers

845.000 lezers

Verbinding tussen kerk en millennium-doelen

p.08 Franchises for Development eerlijk

04 300 honderden mensen roepen bedrijven op eerlijk belasting te betalen, campagne genomineerd

2

netwerk van 300 afrikanen, 4 bedrijven + 4 franchisenemers

afrikanen

franchisenemers

04 bedrijven

Jaarverslag 2013 stichting Oikos

p.16 African diaspora Views samen

p.17 Moreel leiderschap samen

p.20 Improviseren duurzaam

03

10 prominente nl-auteurs

toekomstateliers

120 deelnemers

10 prominente nederlandse auteurs van afrikaanse afkomst werken aan boek met hun visie op de ontwikkeling van afrika

workshop maatschappelijk leiderschap voor predikanten en pastores

p.10 Maatschappelijk rendement eerlijk

samen met gemeenten en Vng 3 toekomstateliers georganiseerd, 40 deelnemers per keer. input voor duurzaamheidsmeter.

p.11 oikos Xplore eerlijk 72 oikosXplore-events, 1537 deelnemers

72

365

events

seniorenorganisaties

€ 28.000.000,-

1537

deelnemers

rendement 365 seniorenorganisaties, € 28 miljoen rendement: Oikos berekent maatschappelijk rendement voor seniorenorganisaties

p.13 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling samen

p.22 Shop ’n Style on Tour duurzaam

wetenschap

ngo’s

05 1400

relatie religie en seks bij ontwikkeling onder aandacht van overheid, ngo’s en wetenschap

p.15 Dialogue for Peaceful Change samen

04

trainigen

p.18 PI-Awards samen

p.21 Kerk, samenleving en duurzaamheid duurzaam

400 bezoekers

landen

05

studenten

universiteitssteden

Ontwerp: nilssOn cOmmunicatiekunstenaars

overheid

5 universiteitssteden, 1400 studenten bereikt

77 facilitators

methode voor conflictmanagement: 4 landen, 5 trainingen, 77 facilitators opgeleid

150 inzendingen

prijzen

5x €10.000,-

prijsvraag sociaal ondernemerschap: 400 bezoekers, 150 inzendingen, 5 prijzen

lancering website voor kerken die willen werken aan duurzaamheid

3

TERUG NAAR 2013 IN VOGELVLUCHT

1 Het kan Eerlijk Wij geloven in rechtvaardigheid. In dit programma richten we ons op de rechtvaardige verdeling van lasten en lusten, materieel als immaterieel. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Uit onderzoek is gebleken dat ongelijkheid van doorslaggevende invloed is bij veel maatschappelijke problemen en spanningen. De focus ligt in de projecten binnen dit programma op ontwrichtende ongelijkheid zoals die zich manifesteert binnen samenlevingen en tussen landen. Ongelijkheid gaat voor Oikos nadrukkelijk om meer dan geld. In het programma ‘het kan eerlijk’ gaat het ook om verstoorde verhoudingen in macht en kansen.

‘Agenderen van ontwrichtende ongelijkheid’

4

Jaarverslag 2013 Stichting Oikos


Tax Justice NL Doelstelling Het netwerk Tax Justice NL streeft naar verbreding en verdieping van kennis, bewustwording, samenwerking en capaciteitsopbouw m.b.t. de link tussen belastingthema’s en internationale ontwikkelingsvraagstukken onder politici, ambtenaren, werkgevers, journalisten en academici Looptijd Doorlopend (sinds 2007) Partners Oxfam Novib, ICCO Cooperatie, Actionaid, TNI, SOMO, Both Ends, Foundation Max van der Stoel, Cordaid Budget € 100.261 Website www.taxjustice.nl

Stappen tegen belastingontwijking Mede dankzij het Tax Justice-netwerk is steeds meer bekend geworden over de schaal waarop multinationals belasting ontwijken. Deze praktijken schaden nationale economiën wereldwijd, maar vooral ook die van ontwikkelingslanden. In het afgelopen jaar heeft Tax Justice zich opnieuw gemengd in het nationale

Tax Justice verwelkomde in 2013 het besluit van de staatssecretaris van Financiën om enkele nationale stappen te zetten. Zo besloot hij tot het opnemen van antimisbruikbepalingen in belastingverdragen met ontwikkelingslanden en het stellen van eisen aan brievenbusfirma’s in Nederland. De voornemens zijn helaas nog niet verstrekkend genoeg, daarom zal Tax Justice NL de nieuwe staatssecretaris daarop aan blijven spreken.

SUCCESVOL Regering neemt na jaren intensieve lobby van Tax Justice NL belastingverdragen met ontwikkelingslanden onder de loep.

DILEMMA Afweging tussen samenwerking en kennisdeling, versus specialisering en profilering van lidorganisaties.

en internationale debat rondom belastingontwijking, zowel in de media als de politiek. Daarnaast was het netwerk ook in 2013 gesprekspartner voor het bedrijfsleven en beleidsmakers. Oikos coördineert het netwerk. Aan het begin van 2013 heeft Tax Justice NL een goedbezochte expertmeeting georganiseerd voor Tweede Kamerleden. In maart werd de Globaliseringslezing gehouden door Alvin Mosioma (Tax Justice Africa) in een vol Felix Meritis. Deze lezing werd voorafgegaan door de voorpremière van ‘Tax Free Tour’, de onthullende Tegenlicht-documentaire over belastingontwijking via Nederland. Tax Justice leverde een bijdrage aan deze documentaire die op primetime werd uitgezonden tijdens de VPRO Belastingweek. In juni kwam een langverwacht rapport uit van het SEO Economisch Onderzoek over de baten van brievenbusfirma’s in Nederland. Tax Justice NL plaatste kanttekeningen bij ondermeer de reikwijdte van het rapport en de berekende kosten voor ontwikkelingslanden. Naar aanleiding van de berichten in de media over brievenbusfirma’s werd in september in de Tweede Kamer een hoorzitting georganiseerd. Tax Justice was een van de uitgenodigde partijen, net als Google, IKEA en Starbucks, die overigens weigerden op de uitnodiging van de Tweede Kamer in te gaan.

De minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking richt zich op het ondersteunen van de belastingdienst in ontwikkelingslanden. In het afgelopen jaar heeft Tax Justice NL de stappen van de overheid op dat gebied gemonitord en is als gesprekspartner opgetreden.

VERBETERPUNTEN Samenbrengen en afstemmen van diverse handelingsperspectieven voor burgers in Nederland.

Het jaar 2014 zal in het teken staan van maatregelen die op Europees niveau en OESO-niveau worden ontwikkeld om belastingontwijking tegen te gaan. Tax Justice NL zal bij de Nederlandse overheid blijven aandringen om dit internationaal momentum aan te grijpen om niet alleen in woord, maar ook in daad, maatregelen te ondersteunen en te nemen tegen belastingontwijking.

Alvin Mosioma (Tax Justice Africa)

5


Belastingen en MVO Doelstelling Belastingplanning en –afdracht agenderen als MVO-thema in de bestuurskamers van (Nederlands) internationaal opererende bedrijven Looptijd 2013–2014 Partners VBDO, ICCO en PwC Financiers ICCO en Vrienden van Oikos Budget € 15.000 Website www.stichtingoikos.nl/taxjustice

Bedrijven, betaal eerlijk belasting! Iedereen betaalt belasting. Iedereen? Nee, grote internationale bedrijven weten vaak via uitgekiende belastingconstructies te voorkomen dat ze eerlijk bijdragen aan infrastructuur, zorg en onderwijs in het land waar ze actief zijn. Oikos wil het bedrijfsleven laten inzien dat belasting betalen onderdeel uitmaakt van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Daarom werkten we samen met accountantsbureau PwC en Vereniging Duurzame Beleggers aan een gezamenlijk rapport en een bijeenkomst voor bedrijven én NGOs. Ook startte Oikos een campagne rond dit onderwerp. Veel bedrijven zijn bezig met MVO-beleid. Vreemd genoeg speelt transparantie over belastingafdracht hierbij nauwelijks een rol. Zo bleek uit onderzoek van projectpartner Vereniging van Beleggers voor Duurzaam Ondernemen (VBDO) dat slechts 4 van de 64 onderzochte bedrijven erkennen dat verantwoorde belastingafdracht onderdeel is van MVO. Met het betalen van belasting draag je als bedrijf bij aan de samenleving waarin je opereert. Zo zou ontwikkelingshulp waarschijnlijk nagenoeg onnodig zijn als alle bedrijven die actief zijn in ontwikkelingslanden, hun eerlijk aandeel aan belastingen zouden betalen. De Eurobarometer wees uit dat 89% van de Europeanen vindt dat er strengere regels moeten komen wat betreft belastingontwijking.

leven, maatschappelijk middenveld, wetenschap en politiek rond de vraag: hoe krijgen we belasting als MVO-thema definitief op de agenda van multinationals?

SUCCESVOL Met de campagne voor de NRC Charity Awards heeft Oikos veel aandacht gegeneerd bij het grotere publiek. Ontwikkeling rapport over belastingen en MVO is een unieke samen-

Daarnaast startte Oikos in juli een publiekscampagne onder de titel ‘Yeah we gaan belasting betalen’. Multinationals worden hierin opgeroepen niet langer oneigenlijk gebruik te maken van belastingconstructies, maar hun fair share te betalen in het land waarin ze actief zijn. Honderden mensen verstuurden op de campagne-website de oproep naar diverse multinationals. De campagne viel in goede aarde bij communicatie- en ontwikkelingssamenwerkingsspecialisten vanwege de positieve invalshoek en originele uitwerking. De bijbehorende advertentie ontving een nominatie van de vakjury van de NRC Charity Awards. Daarmee verzilverde Oikos een advertentie in NRC Handelsblad ter waarde van ruim € 85.000.

werking tussen bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld.

DILEMMA Hoe we multinationals ondanks onze kritische rol toch kunnen enthousiasmeren voor wijziging van belastingbeleid.

VERBETERPUNTEN Afstemming van publieksactiviteiten met collega-organisaties die actief zijn op hetzelfde thema.

Oikos heeft in 2013 met VBDO en ICCO de handen ineen geslagen met PwC om het onderwerp eerlijke belastingen op de agenda in de bestuurskamers van Nederlandse multinationals te krijgen. In nauwe samenwerking is gewerkt aan de publicatie Good Tax Governance. Deze verschijnt in 2014, gevolgd door een multistakeholder initiatief voor vertegenwoordigers uit het bedrijfs-

6



Nederlands Platform Millenniumdoelen – EEN tegen Armoede Doel Jongeren betrekken bij millenniumdoelen, door hen uit te dagen op het thema duurzaamheid en hen aan te zetten tot communicatie en gedrag Looptijd 2011–2013 Partners Young Mindz, Combeat, Introductiecommissies in studentensteden Financiers Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS), NPM-participanten Website www.een.nl en http://goed.is

EEN tegen armoede De millenniumdoelen zijn afgesproken voor de periode 2000-2015. De regeringsleiders die deze doelen vaststelden, spraken af dat in 2015 de armoede moet zijn gehalveerd ten opzichte van 1990. Als regeringsleiders iets afspreken, wil dat niet zeggen dat het ook gebeurt. Daarom houden wereldwijd maatschappelijke organisaties hun regeringen bij de les. Oikos coördineert de activiteiten van het EENteam dat voor het Nederlands Platform Millenniumdoelen (NPM) diverse activiteiten uitvoerde in 2013.

Het campagneteam legde in het driejarigprogramma dat afgelopen jaar werd afgerond, de nadruk op contacten met jongeren. Zeer succesvol was het werk van de MyStylereviewers: jongeren die tal van producten testen op duurzaamheid, herkomst en arbeidsomstandigheden. De reviews die zij daarover schrijven, verschijnen op websites als het razend populaire Girlscene.nl, maar ook op hun eigen Facebook-pagina. De bereikcijfers vielen hoger uit dan was verwacht: in plaats van de verwachte 150.000 jongeren, werden maar liefst 845.000 jongeren bereikt. De 20 reviewers bleven daarnaast ook langer aan MyStyle verbonden dan verwacht. En zij blijven doorgaan, ondanks het feit dat EEN en Oikos de ondersteuning na 2013 moeten beperken. “ Want”, zo zijn de reviewers van mening, “de millenniumdoelen zijn immers nog niet gehaald?” Er blijft inderdaad werk aan de winkel. En de millenniumdoelen zijn bovendien niet het eindstation (zie ook pagina 9).

rijk?” In opdracht van EEN werden filmpjes gemaakt over vragen als: hoelang kan je overleven zonder elektriciteit en hoelang zou je zonder geld kunnen. Deze filmpjes hadden een veel groter publiek dan van tevoren verwacht: in plaats van 40.000 views, werden de filmpjes maar liefst 620.000 keer bekeken en werden ruim 4.100 reacties geplaatst. De Duurzame Introductie Stunt bracht studenten op een vrolijke en uitdagende manier in aanraking met duurzaamheid. EEN heeft ook meegewerkt aan het opzetten van een internationale nieuwsservice (Edgie) met journalistieke verhalen over wat er elders in de wereld succesvol gebeurt rond millenniumdoelen. In oktober werd een Nederlandse variant gelanceerd: de website goed.is

SUCCESVOL Bereik jongeren van 18–25 jaar. Betrokken bloggers publiceren meer productreviews en blijven langer dan verwacht betrokken bij MyStyle.

DILEMMA Financiële continuïteit van (onderdelen van) het project

VERBETERPUNTEN Brede doelgroep bereiken (met minder ruimte voor informatie over de millenniumdoelen) óf de millenniumdoelen voorop zetten (en kleiner bereik voor lief nemen)

Vanwege onduidelijkheid over de financiering, is nog niet zeker of het werk van EEN voortgezet wordt in 2014. Duidelijk is echter dat er altijd mensen zullen zijn die doorgaan met het bestrijden van armoede. Om met de woorden van William Booth te spreken: “Zolang er kinderen honger lijden, zal ik strijden”.

Binnen het programma is stevig geïnvesteerd op VMBO-jongeren met een multiculturele achtergrond. De jongeren hadden aanvankelijk te maken met weerstand in eigen kring: “Ontwikkelingssamenwerking? Dat doe je toch niet?” En: “Duurzaamheid? Is dat belang-

7


Africa in Motion – Franchises for Development Doelstelling Franchiseformule toepassen om het Nederlandse bedrijfsleven te betrekken bij de ontwikkeling van Afrika en daarnaast de toegang tot kansrijke gebieden in Afrika voor Nederlandse MKB’s mogelijk te maken Looptijd 2013–2014 Financiers Kerk in Actie Budget € 43.757 Website www.africainmotion.nl

Ondernemen in Afrika: een buitenkans! Slechts 38 procent van het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) in Nederland is ook over de landsgrenzen actief en slechts 4 procent van de handel richt zich op niet-westerse landen. Dit is een gemiste kans, want het MKB maakt producten die gretig aftrek zouden kunnen vinden in Afrika. Aan de andere kant zijn er in Nederland veel migranten met ondernemersambitie die in het land van herkomst een bedrijf willen opzetten. Zij weten echter niet hoe ze dit moeten aanpakken, omdat ze geen toegang hebben tot de technologie en omdat kennis van bedrijfseconomie en krediet vaak ontbreekt. Het pilotproject Franchises For Development verbindt het MKB en Afrikaanse migranten met elkaar. Franchises for Development is een initiatief van Africa in Motion, dat zich richt op de economische groei van Afrika. Africa in Motion werd in 2010 door Oikos gestart, met financiële steun van Kerk in Actie. Sindsdien heeft het netwerk van ruim 300 Afrikaanse

8

Nederlanders zich bewezen als een rijke voedingsbodem voor initiatieven om expertise die in Nederland aanwezig is, in te zetten voor Afrika. Zowel bij Afrikaanse migranten, als bij Nederlanders binnen- en buiten het bedrijfsleven. In het nieuwe pilotproject wordt gebruik gemaakt van het franchisemodel. Migranten leren allereerst tijdens een stage bij een Nederlands bedrijf, de productie en administratie van de betreffende onderneming van binnenuit kennen. Daarna sluiten zij een ‘franchising overeenkomst’ met het MKB en kunnen vervolgens een franchise van het Nederlandse bedrijf opzetten in het land van herkomst. Aangezien Nederlandse bedrijven nog heel weinig in Afrika investeren, vormen deze Afrikaanse franchiseondernemingen geen concurrentie voor het Nederlands MKB, maar zijn ze wél een aanvullende bron van kennis en kunde.

SUCCESVOL Bestendigen netwerk en goede start samenwerking met bedrijven en Universiteiten, TU Delft, Open Universiteit en Wageningen Unversiteit

DILEMMA Het vinden van Afrikaanse aspirantondernemers die zich ondanks worteling in Nederland toch langdurig in Afrika willen vestigen.

VERBETERPUNTEN Het Nederlandse MKB deinst vaak nog terug voor handel met Afrika, omdat het verwacht de concurrentie niet aan te kunnen met plaatselijke (Afrikaanse) producenten. Innovatiefonds van de overheid zou ingezet kunnen worden voor specifieke productontwikkeling voor ontwikkelingslanden.

In 2013 heeft Africa in Motion contracten gesloten met vier bedrijven, waar het komende jaar stagiaires aan de slag gaan. Dat zijn de eerste stappen naar hun eigen onderneming in Afrika. Als de pilot succesvol is, zal de methode op grotere schaal worden toegepast.



Vernieuwing van de ontwikkelingsdoelstellingen Doelstelling De kerkelijke inbreng in het debat over vernieuwing van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling zichtbaar maken. Looptijd 2013–2015 Partners Kerk in Actie, ACT Alliance Budget 2013 € 20.000 Website www.stichtingoikos.nl

Uitdaging voor lokale kerken Wereldwijd zetten kerken zich in voor de bestrijding van armoede en ongelijkheid. De ACT Alliance, een wereldwijd samenwerkingsverband van kerkelijke organisaties, denkt actief mee over de vernieuwing van de millenniumdoelen. Rond thema’s als ongelijkheid, conflict en duurzaamheid maakt de ACT Alliance haar visie kenbaar richting de Verenigde Naties (VN). Deze inzet op internationaal niveau is niet of nauwelijks bekend bij lokale geloofsgemeenschappen in Nederland. Kerk in Actie en Oikos proberen hier verandering in te brengen. Kennis van wat er internationaal gebeurt, kan de lokale kerken in Nederland inspireren. En andersom: de ervaringen

in Nederland! Dit kan alleen bereikt worden als mensen zich wereldwijd met hart en ziel inzetten.

SUCCESVOL Protestantse Kerk in Nederland zet in op actieve betrokkenheid van plaatselijke kerken bij de millenniumdoelen.

Kerk in Actie en Oikos hebben zich in 2013 tot doel gesteld de leden van de Protestantse Kerk in Nederland te informeren over wat kerken op het mondiale podium inbrengen over de millenniumdoelen. Maar het gaat verder dan informatieverstrekking, want we willen deze doelgroep uitdagen om vanuit hun eigen ervaringen en visies mee te bepalen wat belangrijk is voor de toekomst en hoe armoede wereldwijd bestreden kan worden. Hoe ziet de toekomst eruit die zij willen? Wat zijn de achterliggende visies op de samenleving? We dagen de kerkleden de komende jaren uit om het eigen diaconale werk (voedselbanken, schuldhulpverlening, wereldwinkels etc.) te verbinden met de vernieuwing van de millenniumdoelen.

DILEMMA Verschil in prioriteitstelling tussen samenwerkingspartners. Kiezen voor snelle voortgang kan ten koste gaan van samenwerking.

VERBETERPUNTEN Pro-actiever opereren in de samenwerking.

en ideeën uit de Nederlandse samenleving versterken de lobby op internationaal niveau. Wereldleiders verbonden zich in 2000 aan de millenniumdoelen. Deze ontwikkelingsdoelen hadden als doel om de armoede te halveren in 2015 ten opzichte van 1990. In het afgelopen jaar werd wereldwijd nagedacht over de vernieuwing van de doelstellingen. De ACT Alliance heeft een eigen inbreng in deze discussie en gaf een reactie op de voorstellen van een onafhankelijk VN-panel. De huidige millenniumdoelen gaan grotendeels voorbij aan structurele oorzaken van armoede en ongelijkheid, zoals conflicten, schaarste, slecht bestuur, belastingontwijking en scheve machtsverhoudingen. De millenniumdoelen kennen bovendien te weinig gewicht toe aan duurzaamheid. Het VN-panel wil het nu beter aanpakken en kiest voor een bredere agenda. Het stelt ook een ambitieus einddoel: niemand mag achterblijven, dus het doel is niet het halveren, maar het beëindigen van de armoede, wereldwijd en dus ook

9


Maatschappelijk rendement seniorenorganisaties Noord-Brabant Doelstelling Onderzoeken wat het maatschappelijk rendement en de besparing voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning is door het werk dat seniorenorganisaties in Noord-Brabant hebben verricht in 2012. Looptijd 2013 Opdrachtgever KBO-Brabant als vertegenwoordiger van het VBOB (Verenigd Bonden Overleg Brabant) Budget € 35.817 Website www.stichtingoikos.nl/vtw

Van toegevoegde waarde Oikos heeft een methode ontwikkeld om vrijwilligerswerk in geld uit te drukken – de bepaling van het maatschappelijk rendement. In 2013 onderzocht Oikos de besparing die het werk van KBO-Brabant, een belangenorganisatie van senioren, de samenleving oplevert.

hoefden te besteden aan de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De uitkomsten waren indrukwekkend: 1,35 miljoen uren zijn besteed in 2012 met een waarde van € 48 miljoen. Het maatschappelijk rendement bedroeg € 28 miljoen terwijl de besparing op de WMO € 20,5 miljoen bedroeg. Let wel: steeds gaat het om minimumbedragen.

SUCCESVOL Seniorenorganisaties gebruiken de uitkomsten van het onderzoek en voelen zich gesterkt door de berekende waarde van hun werk.

DILEMMA De onjuiste indruk kan ontstaan dat Oikos voorstander is van het uitsluitend in geld uitdrukken van de waarde van vrijwilligers-

Het onderzoek dat Oikos in 2012 uitvoerde naar het maatschappelijk rendement van vrijwillige seniorenorganisaties in het Brabantse Veldhoven, had tot gevolg dat de gemeenteraad van Veldhoven besloot de bezuinigingen op de betrokken organisaties op te schorten. KBO-Brabant, optredend namens een zestal seniorenorganisaties in Noord-Brabant, gaf Oikos de opdracht het maatschappelijk rendement van al die organisaties in de provincie te berekenen. Tegelijk was de vraag ook te berekenen welke besparing het werk van vrijwilligers opleverde voor gemeenten die nu minder

10

KBO-Brabant liet dit onderzoek uitvoeren zodat afdelingen van de deelnemende seniorenorganisaties in beeld krijgen hoe hun inzet is te vergelijken met ander werk in de gemeente. Vooral met het oog op de verkiezingsprogramma’s die in de loop van het jaar werden geschreven, zijn deze gegevens van groot belang. De uitkomsten zijn als ‘steuntje in de rug’ gedeeld met de 307 afdelingen van KBO en nog eens 59 afdelingen van aanverwante organisaties. Volgens KBO-Brabant hebben deze afdelingen volop gebruik gemaakt van de uitkomsten van het onderzoek.

werk. Vrijwilligerswerk heeft een waarde in zichzelf die uitstijgt boven een geldwaarde.

VERBETERPUNTEN De berekening stoelt nu op de vervangende waarde van de verrichte arbeid. Daarnaast zijn ook andere benaderingen mogelijk, bijvoorbeeld de focus op het preventieve rendement van vrijwilligerswerk.



oikosXplore Doelstelling jongeren op een actieve manier betrekken bij (internationale) maatschappelijke vraagstukken Looptijd Doorlopend (sinds 2004) Financiers Stichting Woudschoten, Stichting Vrienden van Oikos en particuliere bijdrage Budget € 188.823 Website www.oikosXplore.nl

Jongeren inspireren jongeren SUCCESVOL 1537 jongeren betrokken bij diverse vraagstukken. Bijdrage van aanvragers steeg door invoering van waardebepaling achteraf van € 68 (2011 en 2012) naar € 157 (2013).

DILEMMA Waardebepaling achteraf lijkt minder geschikt voor sommige afnemers, zoals onderwijsinstellingen. Differentiatie in vaststelling eigen bijdrage per doelgroep wordt overwogen.

VERBETERPUNTEN Betere synergie tussen offline activiteiten en

Bij oikosXplore waren in 2013 ongeveer 50 studenten en young professionals actief. OikosXplore is voor hen een plek waar ze hun talenten in kunnen zetten. Ze willen andere jongeren inspireren om in actie te komen voor een betere wereld. Sommigen doen dit door als workshopfacilitator een boeiende workshop te geven aan scholieren of studenten over onderwerpen als eerlijke kleding, duurzame cocktails of interculturele communicatie. Jongeren met faciliterende kwaliteiten begeleiden brainstormsessies, jongeren met een passie voor visagie zetten hun kwaliteiten in tijdens een Shop ’n Style workshop en jonge

communicatie- en marketingstrategie. Er is een marktonderzoek afgerond over de mogelijkheden van het aanbieden van onze ‘duurzame uitjes’ als personeelsuitje en vrijgezellenfeestje. Op grond hiervan is een marketingplan opgesteld dat in 2014 uitgevoerd wordt.

online social media.

Naast de uitvoering van activiteiten betrekt oikosXplore studenten en young professionalsook bij de ontwikkeling van nieuwe activiteiten en projecten. Hun ideeën en feedback vormen waardevolle input. Waar mogelijk bieden we hen kansen om ook op andere plekken binnen en buiten de organisatie hun talenten verder te ontwikkelen. Actief burgerschap en persoonlijke ontwikkeling gaan hand in hand. Dit zijn bruikbare bouwstenen voor een toekomstige loopbaan.

vormgevers ontwikkelen aansprekende logo’s en flyers.

Samen hebben deze jongeren 72 activiteiten uitgevoerd, waaronder 62 workshops, 4 events en 1 symposium. In totaal zijn 1537 jongeren bereikt (hierbij zijn de cijfers van de Shop ’n Style festivaltour niet meegerekend, zie daarvoor pagina 22). In 2013 hebben stagiaires en young professionals meegedacht met oikosXplore over de

“Het werken bij Stichting Oikos heeft mij de kans gegeven om mezelf op verschillende vlakken te ontwikkelen. Eerst als workshopfacilitator, en al gauw ook als workshopcoördinator. Ik kreeg steeds meer verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld voor de evaluatiestrategie van de workshops. Daarnaast kon ik ook meekijken en -werken aan andere Oikos projecten. Bijzonder dat Oikos jonge mensen de kans geeft om op deze manier werkervaring op te doen in een professionele werkomgeving! Mij heeft het relevante werkervaring opgeleverd. De organisatorische en faciliterende vaardigheden die ik bij Oikos heb opgedaan, vormen een waardevolle aanvulling op mijn studie.” Voormalige facilitator Afke van der Woude kijkt vanuit haar huidige baan als Project-officer YEP bij het Netherlands Water Partnership terug op haar tijd bij oikosXplore.

11


2 Het kan Samen Wij geloven in participatie. In dit programma richten we ons op participatie, sociale cohesie en het respectvol en constructief omgaan met verschillen in de samenleving. Dit doen we vanuit de overtuiging dat samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit, noodzakelijk is voor een duurzame rechtvaardige toekomst. In het programma ‘het kan samen’ gaat het om r espectvol en constructief omgaan met v erschillen in religie, levensbeschouwing, identiteit en cultuur.

‘Respectvol en constructief omgaan met verschillen’

12



Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling Doelstelling Het bijeenbrengen en uitdragen van kennis en inzichten met betrekking tot de rol van religie bij internationale samenwerking Looptijd 2011–2015 Participanten en Subsidiegevers Cordaid, Dutch Consortium of Migrant Organisations (DCMO), Edukans, ICCO Kerk in Actie, Islamic Relief Nederland, Mensen met een Missie, Seva Network Foundation Budget € 167.943 Website www.religie-en-ontwikkeling.nl

Dicht op het lijf en dicht op de huid! In Nederland zijn we goed in praten over seks, maar in veel ontwikkelingslanden is dit een probleem. Als we tenminste mogen geloven wat de media ons vertellen over aids-voorlichting of over de criminalisering van homoseksualiteit in Afrikaanse landen. Religie wordt dan vaak als boosdoener gezien. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? En wat mis je eigenlijk als je religie over het hoofd ziet in het gesprek over seksualiteit in ontwikkelingssamenwerking? In 2013 bracht het Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling het gesprek hierover succesvol op gang.

Op 18 november gingen ruim 100 onderzoekers, vertegenwoordigers van ontwikkelingsorganisaties en beleidsmakers met elkaar in gesprek over religie en seksualiteit tijdens de bijeenkomst ‘Over Taboes Gesproken’ in Humanity House. Er was groot enthousiasme onder de deelnemers. Medewerkers van verschillende organisaties (ICCO, Cordaid en PRISMA, Rutgers/ WPF en Choice for Youth and Sexuality) deelden ervaringen over hoe ze met religie omgaan in seksuele voorlichting of in het verbeteren van de positie van homo’s in ontwikkelingslanden. In december bracht Vice Versa in samenwerking met het Kenniscentrum een special uit over Religie en Seksualiteit. Met behulp van toegankelijk geschreven artikelen en aantrekkelijk beeldmateriaal werd het thema zo ook bij een breder publiek van ontwikkelingsprofessionals onder de aandacht gebracht.

Seksuele gezondheid is een speerpunt in het huidige regeringsbeleid en een beleidsterrein waarin Nederland internationaal op vooruit loopt. ‘Aandacht voor waar mensen vandaan komen en wat hen drijft is belangrijk’, zei ambassadeur Grijns van het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar aanleiding van onze activiteiten, ‘daarom moeten we kennis opbouwen over religieuze en culturele waarden en hoe je daar bij kan aansluiten’. Het Kenniscentrum zal ook in 2014 actief bijdragen aan verbreding en verdieping van de kennis over religie in relatie tot seksualiteit.

SUCCESVOL Het belang van religie in het gesprek over seksualiteit in ontwikkelingssamenwerking is breed op de kaart gezet.

DILEMMA Investeren in het opbouwen en verdiepen van relaties versus het snel realiseren van publieke activiteiten.

VERBETERPUNTEN In samenwerking met de leden en belanghebbenden meer proactief opereren.

Als Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling vragen we aandacht voor religie in ontwikkelingssamenwerking, omdat we geloven dat duurzame ontwikkeling alleen mogelijk is als daarin aandacht is voor dat wat mensen ten diepste drijft. We lieten dit in 2013 ook zien in onze activiteiten rondom noodhulp en voedsel. Daarin staat één boodschap centraal: religie en ontwikkeling gaat over mensen, het zit dicht op het lijf en dicht op de huid!

13


Beyond Face Value Doelstelling Waardenoriëntatie en beleving stimuleren in organisaties Looptijd 2013–2015 Partner en financier Projecten in Nederland, Stichting N, Maatschappij voor Welstand, Stichting Kerk en Wereld Budget € 13.300 Website www.stichtingoikos.nl/beyondfacevalue

Op zoek naar de onbewuste drijfveren Stel, de waarden van de werkgever komen niet voldoende overeen met de waarden van de werknemers. Wat te doen? Moet één van beide partijen zich aanpassen, of probeer je in kaart te brengen wat de verschillen en overeenkomsten zijn? Met de nieuwe methode Beyond Face Value wil Oikos organisaties helpen om uit deze spagaat te komen. Door in te zoomen op de verborgen waarden, ontstaan nieuwe inzichten en creëer je ruimte voor verrassende resultaten. Dit proces draagt bij aan een sterkere verbondenheid met de organisatie en een optimalisering van de bedrijfsvoering. De methode is geschikt voor maatschappelijke organisaties, bedrijven en scholen met en zonder ‘levensbeschouwelijke identiteit’.

De ontwikkeling van de methode was geen start from scratch. Er is geput uit de expertise binnen drie Oikos-projecten: oikosXplore, Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling en Dialogue for Peaceful Change. De uitdaging voor 2013 was de aanvullende expertises zo bij elkaar te brengen dat ze goed tot hun recht kwamen. Uit die analyse is gebleken dat een aantal onderdelen integraal overgenomen kon worden. Bij een aantal bestaande onderdelen zijn aanpassingen gedaan, zoals een extra verdiepingsslag van de oikosXplore-workshop De Grote Zingevingsshow. Daarnaast zijn meerdere nieuwe onderdelen toegevoegd, waaronder een onderdeel rond het thema taboes, bij uitstek een thema waar verborgen waarden een rol spelen. De methode wordt met pilots getest. Uit de eerste reacties bleek dat de deelnemers de aandacht voor de ‘verborgen waarden en regels’ als positief en onderscheidend beoordeelden. Een deelnemer zei: “Eindelijk kon ik de vraag stellen die ik al had op het moment dat ik bij deze organisatie begon”. In 2014 zal de methode verder worden aangescherpt en breder uitgerold.

SUCCESVOL Verborgen waarden en ongeschreven regels boven tafel krijgen

DILEMMA Verhouding top-down en bottom-up processen in het identiteitsproces

VERBETERPUNTEN Optimalisering van onderdelen in de methode

Het unieke van de Beyond Face Valuemethode is de aandacht voor ‘verborgen drijfveren’ en ‘onuitgesproken regels’ in de organisatie, de zogenaamde tacit culture. Ook is kenmerkend dat in deze methode niet de manager en een top-down benadering de boventoon voert. De werknemer, de vrijwilliger, de scholier; dit zijn de mensen die de organisatie-identiteit voor een groot deel beleven en bepalen. Zij zijn bij uitstek de personen die een heel helder signaal kunnen geven of de waarden van de werkgever aansluiten bij het dagelijks werk.

14



Dialogue for Peaceful Change Doelstelling DPC-activiteiten wereldwijd verzorgen en ondersteunen Looptijd Doorlopend (sinds 2004) Partner Different Tracks Global (Noord-Ierland) Financiers Deelnemers aan trainingen, opdrachtgevers, PKN, Vrienden van Oikos, Particulier Fonds Budget € 61.847 Website www.stichtingoikos.nl/dpc

Een nuchtere kijk op vrede en conflict DPC, de door Oikos ontwikkelde conflictmethode, geeft een nuchtere kijk op vrede en conflict. Op steeds meer plekken over de hele wereld wordt DPC toegepast voor het beheren en beheersen van conflicten, met vermijding van fysiek geweld. In 2013 werden wereldwijd DPC-trainingen verzorgd, ondermeer in Ghana, Canada en de Verenigde Staten.

‘Vrede is het ultieme doel en daarom moet je alle conflicten uitroeien’, aldus de bisschop die de openingsceremonie van de DPC-training in Ghana bijwoonde. Maar, zo werd er aan toegevoegd, ‘vanwege de voetbalwedstrijd tussen Ghana en Egypte, willen we woensdagmiddag eerder stoppen met de training’. Dat voetbal ook een conflict is en ook nog een die ze zeker niet willen uitroeien, dringt in de loop van de week bij de meesten door. De slottoespraken zijn dan ook heel anders van toon: de deelnemers accepteren nu het feit dat conflicten normaal zijn, ook in kerkelijke organisaties. De deelnemers hebben het inzicht verworven dat je als leider

niet altijd een oplossing hoeft aan te dragen, maar dat het belangrijk is dat je ownership stimuleert door mensen te helpen zelf een oplossing te zoeken. In 2013 heeft Oikos wereldwijd vijf DPCtrainingen ondersteund (in totaal 80 deelnemers). Daarnaast werden tal van sessies en workshops verzorgd, alsmede consultancyopdrachten bij enkele organisaties en bedrijven. Ook werd DPC ingeschakeld bij omvangrijke ‘community building’-projecten, zoals in Californië bij de opvang van 50.000 gevangenen die extra vrijgelaten moeten worden. Een van de nieuwe toepassingen van DPC is ‘Eerste Hulp Bij Vergaderen’, waarin deelnemers met behulp van conflictmanagement-technieken leren hoe ze effectiever met verschillende vergaderrollen, agendapunten en spanningen kunnen omgaan.

SUCCESVOL Deelnemers aan trainingen rapporteren dat ze beter hebben leren omgaan met conflicten, zowel in privé- als werksituaties.

DILEMMA Opname van de methode in het curriculum van opleidingen en tegelijkertijd bewaken van het gedachtegoed van DPC.

VERBETERPUNTEN Aanpassen van aanbod DPC voor verschillende nationale en internationale doelgroepen.

In totaal zijn er in het afgelopen jaar 77 nieuwe facilitators opgeleid. Daarnaast heeft een tiental mensen dit jaar een geregistreerde workshop gevolgd. Ook zijn er op verschillende lokaties kleinere en grotere workshops georganiseerd. Oikos speelt bij de trainingen en workshops een coördinerende rol op mondiaal niveau.

15


African diaspora Views on the future of International Cooperation Doelstelling Looptijd: 2013–2014 Partner en financier AABA Consultancy, Ministerie voor Buitenlandse Zaken Budget € 32.105

De Afrikaanse blik De Afrikaanse diaspora kan een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Afrika. Dat is in het kort de strekking van het boek dat Oikos in samenwerking met ABAA Consultancy in 2014 zal publiceren. Hierin beschrijven tien prominente auteurs van Afrikaanse afkomst hoe de toekomst in Afrika er uit kan zien. Zij doen dat elk vanuit hun professionele werkervaring en persoonlijke visie. In de artikelen geven zijn hun mening

over wat de rol van Nederlandse ontwikkelingsorganisaties en het ontwikkelingsbeleid zou moeten zijn. Het boek, dat als werktitel heeft ‘The diaspora development debate: views from Africans in the Netherlands‘, wordt medio 2014 aangeboden aan minister Liliane Ploumen. Naar aanleiding van dit boek zal een reeks debatten worden georganiseerd.

International Sports Leaders Exchange 2.0 Doelstelling Expertise uit Oost-Afrika inzetten voor Sport en Ontwikkeling in de Nederlandse context Looptijd 2012–2014 Partner NSA International, Oxfam Novib (E-motive), JoU Budget € 2.250

Sport voor sociale cohesie Buurtsportcoaches hebben als taak sport in te zetten als middel voor sociale cohesie in de wijk. Sport is een ideaal middel om mensen op een andere manier met elkaar in contact te laten komen. Door sport merken buurtbewoners dat ze met elkaar plezier kunnen maken, iets met elkaar gemeen hebben. Het is ook een manier om relaties op te bouwen met jongeren en ze te coachen, ook voor niet-sportgerelateerde aangelegenheden. Buurtsportcoaches hebben hiermee een mooie en ook uitdagende taak, want hun opleiding leidt vaak niet op

16

tot de breedte van de taak. Om dit probleem structureel op te pakken is een aantal buurtsportorganisaties en opleidingen het traject ISLE 2.0 ingegaan. In oktober 2013 waren ze in Kenia te gast bij Seeds of Peace Africa (SOPA). Tijdens dit bezoek is veel geleerd over de methode die is toegepast bij de aanpak van geweld onder krijgers van een aantal stammen in Oost-Afrika. Daarnaast is gekeken welke elementen uit die aanpak geschikt zijn voor training in de Nederlandse context. In het voorjaar van 2014 zal deze training plaatsvinden.



Moreel leiderschap in kerken Doelstelling Kerkelijk werkers ondersteunen bij het gesprek in de kerk over maatschappelijke onvrede en zorgen Looptijd 2012–2014 Partner Kerk in Actie Budget € 27.800 Website www.stichtingoikos.nl/moreelleiderschap

Leiding geven door ruimte te bieden Er zijn veel maatschappelijke uitdagingen. Denk maar aan het felle debat over vaccinatie, participatiesamenleving en de opvang van illegalen. Uitdagingen die vragen oproepen, maar ook onzekerheid en soms spanningen. Hoe ga je daar mee om als je die als kerkelijk werker tegenkomt? Het sleutelwoord is: moreel leider-

herkennen wannéér er om leiderschap wordt gevraagd, welke vorm in welke situatie het meest passend is én wat bij jou als persoon past. In de kern gaat het er bij moreel leiderschap om alert te zijn waar zich spanningen en onzekerheid voordoen en wie in de knel komt. En om dan tot helderheid te komen over wat er speelt door vragen te stellen, zodat iedereen voldoende aan het woord komt en werkelijk gehoord wordt.

SUCCESVOL Vruchtbare samenwerking met Kerk in Actie over wat kerkelijk werkers nodig hebben als het gaat om omgaan met maatschappelijke uitdagingen.

DILEMMA Hoe kan reflectie worden ingepast in de vaak overvolle agenda’s van kerkelijk werkers ?

schap. Oikos ontwikkelde een workshop rond dit onderwerp.

De genoemde uitdagingen zou je kunnen zien als uitingsvormen van maatschappelijke onzekerheid en de onvrede die daarvan het gevolg is. In al dit soort situaties wordt vaak gevraagd om ‘leiderschap’ door de predikant of een pastoraal werker. Het gaat hier niet om hiërarchisch of theologisch en spiritueel leiderschap, maar om het zoeken naar antwoorden op de vraag hoe we ons als mensen tot elkaar verhouden, maar ook hoe we samenleven en hoe we denken over politieke en morele kwesties. Vragen die tot spanningen en zelfs conflicten kunnen leiden. Dat is het terrein van wat wordt aangeduid als moreel leiderschap. Maar wát wordt er eigenlijk gevraagd, als er om moreel leiderschap wordt gevraagd? In een workshop rond dit thema die Oikos samen met Kerk in Actie heeft ontwikkeld, ontdekken de deelnemers aan de hand van oefeningen, interviews en filmfragmenten de verschillende rollen die kerkelijk werkers kunnen bekleden. Die rollen sluiten min of meer aan bij wat ook wel de ‘leiderschapsstijlen’ worden genoemd. En wat blijkt: er is niet één ‘beste’ stijl. Het gaat er vooral om te

Na een succesvolle proef met deze workshops in een werkgemeenschap van predikanten in Nijmegen in 2013 wordt deze in 2014 met enige aanpassingen verder uitgezet.

VERBETERPUNTEN Nog meer aandacht voor de praktische vormgeving van moreel leiderschap in ieders eigen werksituatie.

17


Cordaid PI Award Doelstelling sociaal ondernemerschap stimuleren onder kleinschalige goede doelen gericht op ontwikkelingssamenwerking Looptijd 2013 Partners Cordaid, Enviu, De Groene Zaak Financiers Cordaid Budget € 52.929 website www.stichtingoikos.nl/pi

Grote prijzen voor kleine goede doelen Oikos organiseerde in samenwerking met Cordaid, Enviu en De Groene Zaak in het najaar de PI Awards, een prijsvraag voor kleine goede doelen. Met deze prijsvraag werden deze zogenaamde particuliere initatieven (PI) gestimuleerd om na te denken over sociaal ondernemerschap, duurzaamheid en innovatie rond hun ontwikkelingsprojecten. Ruim 150 initiatieven werden ingediend.

Op vier thema’s was een prijs te winnen van 10.000 euro: ‘gezondheidszorg’, ‘onderwijs’, ‘groen’, en ‘landbouw en voedsel’. Daarnaast werd een innovatieprijs uitgereikt ter waarde van hetzelfde bedrag. Er werden in slechts enkele weken tijd uiteindelijk meer dan 150 initiatieven ontvangen voor de PI Award. Oikos maakte een eerste voorselectie van de inzendingen. Van de 42 projecten die de jury vervolgens beoordeelde, werden er 13 geselecteerd voor de finale op de Cordaid PI dag: drie per thema plus een project voor de innovatieprijs. Op 16 november vond in

18

Utrecht de PI dag plaats. Het aantal deelnemers was met ruim 400 ver boven verwachtingm, waardoor de zaal letterlijk uitpuilde. Tijdens de PI dag vonden bijna 30 workshops plaats, waaronder een inspirerende pitch-training voor PI’s door Arthur Tolsma. Hoogtepunt van deze dag was de prijsuitreiking van de PI Awards die na de lunch plaats vond. Per thema mochten de drie projecten zichzelf kort presenteren, waarna het publiek de winnaar koos. De winnaars waren: Bamboo basics (duurzame bouwmaterialen van bamboe in Madagaskar), People2people (sociaal ondernemende bakkerij in Malawi), Afri-can Foundation (duurzaam maandverband in Afrika) en Change2change (hulpproject voor straatkinderen in Ghana). Jurylid Mark Hillen van Social Enterprise NL reikte de innovatieprijs uit aan Ten Foundation voor hun duurzame paddenstoelenlaboratorium in Congo.

SUCCESVOL Aantal inzendingen voor Award boven verwachting en drukbezochte PI-dag.

DILEMMA Hoe verhoudt bevorderen van sociaal ondernemerschap onder kleinschalige goede doelen zich met een wedstrijdformule waarin slechts enkelen kunnen winnen?

VERBETERPUNTEN Meer tijd inplannen voor het beoordelingstraject.

Cordaid en Oikos zijn zeer tevreden over de resultaten van dit project, waarbinnen Oikos de prijsvraag ontwikkelde, uitzette en coördineerde. In 2014 zullen Oikos en Cordaid de samenwerking op dit thema voortzetten.



3 Het kan Duurzaam Wij geloven in duurzaamheid. In dit programma richten we ons op de transitie naar een leefbare en veerkrachtige samenleving. Die samenleving zou zowel ecologisch als sociaal en economisch toekomstbestendig moeten zijn. De realisatie van zo’n samenleving vraagt samenwerking tussen een veelheid aan actoren: de overheid, bedrijven, maatschappelijke organisaties, kerken én burgers. Oikos richt zich in het programma ‘het kan duurzaam’ op het bij elkaar brengen van de verschillende actoren om samen stappen te zetten richting duurzaamheid.

‘Transitie naar een toekomstbestendige samenleving’

19


Improviseren voor een toekomstbestendige samenleving Doelstelling Versnellen van de transitie naar een duurzame samenleving, wereldwijd en met name in Nederland Looptijd 2013–2014 Partners Kerk en Wereld, VNG Internationaal, Gemeente Utrecht, Platform Duurzaam Wageningen Budget € 46.000 Website www.stichtingoikos.nl/improvisatie

Ruimte voor de energieke samenleving Lokaal borrelt het van de duurzame initiatieven: denk maar aan Repaircafé’s, de Eetbare stad en lokale energiecoöperaties. Biedt deze ‘energieke samenleving’ de oplossing voor problemen die zich op nationaal en mondiaal niveau blijven opstapelen: armoede, klimaatcrisis, uitputting grondstoffen, honger versus voedselverspilling? Dat vergt onderlinge afstemming en bundeling van krachten. Met het oog daarop werken diverse partijen op lokaal niveau in de toekomstateliers die Oikos organiseert aan een gezamenlijke toekomstvisie, als brandpunt voor meer samenwerking, wederzijdse ondersteuning en nieuwe activiteiten. Een duurzamere wereld begint bij de individuele consument, maar ook bij de werknemer, de ondernemer en de politicus. Als zij duurzame keuzes maken en die op elkaar afstemmen, leidt de energieke samenleving niet tot een ‘chaotische explosie’, maar tot een optimaal afgestelde ‘warmtekrachtcentrale’. Oikos draagt daaraan bij met haar Toekomstateliers. In een toekomstatelier komen verschillende partijen bij elkaar: bedrijven, burgerinitiatieven, maatschappelijke organisaties, kerken en overheden. In een creatief proces schetsen zij een gezamenlijk beeld van duurzame successen en verbeterpunten in hun gemeente, ontwerpen zij een gezamenlijke toekomstvisie en verzamelen zij concrete suggesties om die stapsgewijs te realiseren. Improvisatie noemen we dat.

gerealiseerd, en is medewerking verleend aan diverse vervolgbijeenkomsten. Gemiddeld namen er 40 deelnemers deel aan elke bijeenkomst. In 2014 zal ook in Culemborg een toekomstatelier worden georganiseerd. Oikos heeft er met dit project aan bijgedragen dat in de genoemde gemeenten de lokale samenwerking voor duurzaamheid tussen overheid, maatschappelijke organisaties, burgerinitiatieven en bedrijven meer vaart en kracht heeft gekregen. De deelnemers reageren enthousiast op de creatieve methoden en de open ruimte voor het verkennen van samenwerking. Ook samenwerkingspartner VNG-internationaal is heel positief over deze aanpak en wil er mee verder.

SUCCESVOL Energieke start van lokale toekomstateliers rond de Lokale Duurzaamheidsmeter samen met ondermeer VNG.

DILEMMA De balans vinden tussen een zorgvuldige voorbereiding van een ‘toekomstatelierop-maat’ en kostenbeheersing.

VERBETERPUNTEN Naast vertegenwoordigers van organisaties, bedrijven en initiatieven, een bredere groep burgers betrekken bij de toekomstateliers.

Daarnaast wordt deze ‘improviserende samenwerking’ ook toegepast in andere projecten en heeft het geleid tot een aantal nieuwe samenwerkingsverbanden, zoals die rond Belastingen en MVO (zie pagina 6) en Participand Broker (zie pagina 16).

Dankzij de goede samenwerking met VNGinternationaal en enkele andere partijen rond de Lokale Duurzaamheidsmeter zijn inmiddels in twee gemeenten (Utrecht en Wageningen) toekomstateliers door Oikos

20



Kerk, samenleving en duurzaamheid Doel Actualiseren en verhelderen van de maatschappelijke rol van kerken, met name op het terrein van duurzaamheid Looptijd 2013 en 2014 Partners Kerk in Actie, Evangelische Alliantie, Noach Alliantie Financiers Kerk en Wereld Budget € 44.000 Website www.kerkenvoordetoekomst.nl

Kerk, samenleving en duurzaamheid Kerk en geloof betekenen iets voor de samenleving. Maar komt de samenleving eigenlijk wel voldoende concreet in de kerk aan de orde? Die vraag heeft Oikos met steun van Kerk en Wereld opgepakt. Als het gaat om ‘kerk en samenleving’ wordt meestal de vraag gesteld wat de kerk voor de samenleving kan betekenen. In dit project hebben wij de vraag eens omgedraaid: komt de samenleving wel voldoende aan bod in de kerk? Niet in algemene termen en trends, maar in de vorm van de ervaringen die mensen in hun dagelijks leven opdoen, dus zowel thuis, in het werk als op straat en via de media. Op basis van een expertmeeting die Oikos over dit onderwerp hield, lijkt het antwoord op die vraag te luiden: ‘nee!’ Wat kunnen kerken op dit vlak dan wel bieden? In een symposium in 2014 gaan we op deze vraag door. Deze ‘omgekeerde’ benadering vormt ook de achtergrond van de methodiek die Oikos in 2013 op de nieuwe website

www.kerkenvoordetoekomst.nl lanceerde, gebaseerd op onder meer onze ervaringen in de begeleiding van 10 lokale kerkelijke groepen verspreid over heel Nederland. De website is vooral een ‘doe-het-zelf instrument’ voor lokale groepen die met duurzaamheid aan de slag willen. Centraal staan daarin de vragen, ervaringen, dromen en verwachtingen die mensen in een lokale gemeente hebben op het brede terrein van duurzaamheid. Tegen dezelfde achtergrond is in 2013 door Oikos in samenwerking met ondermeer de Evangelische Alliantie en vertegenwoordigers van universiteiten en hogescholen het netwerk Theologie en Duurzaamheid gestart. Dit netwerk heeft als doel onze relatie tot de aarde en de toekomst op de theologische agenda te krijgen. Dit aspect van ‘het goede leven’ dat vaak over het hoofd wordt gezien, verdient het om aan bod te komen in de Nederlandse kerken en de rest van de samenleving. De enthousiaste start zal een vervolg krijgen in 2014.

SUCCESVOL Enthousiaste start van het netwerk Theologie en Duurzaamheid, met theologen van diverse universiteiten en hogescholen, katholiek, protestants, evangelisch en reformatorisch.

DILEMMA Ondersteuning lokale groepen van kwalitatief hoog niveau toch betaalbaar houden.

VERBETERPUNTEN Onderlinge afstemming van allerlei initiatieven voor ‘kerkvernieuwing’ en verduurzaming van de kerken.

21


Shop ’n Style on tour Doelstelling Studenten op een laagdrempelige manier kennis laten maken met arbeidsrechten van vrouwen in de kledingindustrie. De doelgroep krijgt een positiever beeld van eerlijke kleding. Looptijd 2013 Partner en financier Hivos Budget € 22.565 Website www.facebook.com/ShopnStyleNL

Look good, do good! SUCCESVOL

De ramp op 24 april waarbij het Rana Plaza in Bangladesh instortte en ruim 1100 mensen om het leven kwamen, schudde veel mensen wakker. Onze kleding is vaak zo goedkoop omdat deze onder zeer slechte arbeidsomstandigheden wordt geproduceerd in ontwikkelingslanden. We weten het, maar hebben vaak geen idee hoe we er zelf iets aan kunnen veranderen. Oikos liet in 2013 bijna 1400 studenten kennismaken met de feiten en liet hen ervaren dat het ook anders kan.

1400 studenten laten kennismaken met feiten over de kledingindustrie én eerlijke en hippe alternatieven.

DILEMMA Hoe komen we tot een optimale balans tussen kwaliteit en kwantiteit in bereik?

VERBETERPUNTEN Betere synergie tussen on- en offline activiteiten.

In augustus trok de Shop ’n Style on tour langs de introductieweken van vijf universiteiten en hogescholen: Leiden, Utrecht, Nijmegen, Wageningen en Amsterdam. Shop ’n Style trok veel (vooral vrouwelijke) studenten. Er stonden regelmatig rijen voor de tent om T-shirts naar eigen inzicht te customizen. Medewerkers spraken met de wachtenden over arbeidsomstandigheden van vrouwen in de kledingindustrie. In de tent was het verhaal van de mode-industrie te lezen. Het maakte indruk dat zoveel mensen wereldwijd betrokken zijn bij de totstandkoming van een kledingstuk. Dit bleek ook uit de evaluatie: “Ongelooflijk dat vrouwen 7.000 T-shirts per dag moeten maken”.

tweemetingen. Het gemiddelde cijfer dat de bezoekers gaven (8,3) toont aan dat het concept erg goed aansloot bij de doelgroep. In de een-meting bleek niet alleen dat de bezoekers zich voornamen om een product met een positief verhaal te gaan kopen. In de meting na drie weken bleek dat 21% van de respondenten dit ook daadwerkelijk gedaan had. Daarnaast zegt 64% nog van plan te zijn dit in de nabije toekomst te doen.

Maar er was ook plek ingeruimd voor eerlijke alternatieven. Een kledingrek met fair fashion liet zien dat deze kleding ook hip en modieus is. Aan ieder kledingstuk hing een label met daarop het positieve verhaal erachter. Bezoekers die ter plekke op Facebook en Twitter Shop ’n Style gingen volgen, ontvingen een handig klein reis-naaisetje. Deze nieuwe volgers kunnen we zo op de hoogte houden met handige tips en nieuwtjes over eerlijke kleding. Het effect van Shop ’n Style on tour op de bezoekers is geëvalueerd door nul-, een- en

22



4 Het kan Anders Wij geloven dat het anders kan. Onze missie luidt daarom als volgt: Oikos werk aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos werkt vanuit de overtuiging dat samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit daartoe noodzakelijk is.

‘Samen voor een eerlijke en duurzame toekomst’

23


De organisatie Oikos In 2013 heeft Oikos als organisatie grote stappen gezet. De organisatie omarmde een nieuwe missie en visie en voltooide de omslag naar het werken via programmalijnen. Tegelijkertijd heeft Oikos in het kader van de reorganisatie en financiële situatie ook pijnlijke keuzen moeten maken. Een overzicht. Visie- en strategieontwikkeling 2013 betrof het derde jaar van het beleidsplan Van huis uit! Werken aan mondiale veranderingen 2011-2015. Met de nieuwe missie (zie pagina 23) kiest Oikos voor een onderscheidende positie in het brede veld van organisaties die actief zijn op het terrein van duurzame en rechtvaardige ontwikkeling. In het verlengde van haar missie heeft Oikos zich in 2013 tot doel gesteld in de komende twee jaren breed (h)erkend te worden als: – een organisatie met innovatieve en effectieve veranderingsstrategieën die raken, verbinden, verdiepen en verbeelden; – een vitaal knooppunt. Een actieve community waarin actie en reflectie centraal staan; – een gewild partner voor burgers, organisaties, kerken en bedrijfsleven voor samenwerking aan duurzaamheid, gerechtigheid en participatie.

Reorganisatie functiehuis en organogram In het kader van de vernieuwing heeft Oikos veranderingen doorgevoerd in haar functiehuis. De functie Projectmedewerker is komen te vervallen omdat deze niet aansloot bij de competenties die noodzakelijk zijn voor de toekomst van Oikos met betrekking tot de ontwikkeling van nieuwe projecten, partnerschappen en acquisitie. De functie Senior Projectmedewerker is gewijzigd in de nieuwe functie Programmamedewerker. Daarnaast is er een taakomschrijving voor de rol van programmacoördinator opgesteld en toegewezen aan een drietal programmamedewerkers. In het kader van de omslag naar het werken volgens programmatische lijnen zijn de vakgroepen Educatie en Onderzoek opgeheven en is een nieuw organogram opgesteld, dat per 1 januari 2014 van kracht is.

Bezuiniging 2013 en 2014 en 2015 Medio 2013 constateerde het bestuur op basis van meerjarenramingen 2013–2016, dat een structurele inkrimping van de directie en de (vaste) formatie onvermijdelijk was. Hierdoor konden een aantal tijdelijke contracten per 1 januari 2014 niet worden verlengd, en is eind 2013 ook ontslag aangezegd aan een tweetal medewerkers met een vast con-

Programmatische lijnen en strategie

Oikos

In het verlengde van de aangescherpte missie en visie heeft Oikos in 2013 de omslag naar het werken via drie programmalijnen (zie pagina 4, 12 en 19). Per programma zijn financieel en inhoudelijk meerjaren-doelstellingen geformuleerd in relatie tot de nieuwe missie en visie van Oikos. Met het oog op aanhoudende bezuinigingen, ook na 2015, op het terrein van Internationale Samenwerking heeft Oikos in 2013 versterkt ingezet op samenwerking met nieuwe partners en financiers en op het vergroten van afzet voor producten en methoden (zie onder meer pagina 10, 11, 15 en 20).

(incl. EEN)

24

tract. Met beide medewerkers zijn individuele plannen van beëindiging en van werk naar werk overeengekomen, conform de voor Oikos geldende arbeidsvoorwaardenregeling. In 2013 gold de zogenaamde ‘solidariteitsregeling’ bij Oikos, waarbij medewerkers met een vast contract individueel en vrijwillig 10% van hun deeltijdpercentage en bijhorend salaris inleverde als mede een groot deel van de eindejaarsuitkering. Ook de directeur, die een tijdelijk contract had, nam deel aan deze regeling. Per 1 januari 2014 zijn de deeltijdpercentages weer hersteld op het oude niveau. Om de financiële situatie ook voor komende jaren het hoofd te bieden gingen voor 2014 en 2015 alle individuele medewerkers en de personeelsvertegenwoordiging (PV) akkoord met verlaging van de eindejaarsuitkering 8,3 % naar 1%.

Mensen Oikos stelt zich tot doel een professionele en open organisatie te zijn waarbij mensen op verschillende manieren kunnen bijdragen en zich thuis voelen. Net als in voorgaande jaren was Oikos de werkplek van tientallen mensen die op eigen wijze hun bijdrage leverden aan realiseren van onze missie en visie.

Aantal medewerkers in dienst

Type contract

Vrouw

Man

13

vast

8

5

10

tijdelijk

6

4

21

0-uren

18

3

32

12

44 Overig

Totaal

8

stage

6

2

13

ZZP-er

8

5

12

vrijwilligers

8

4

33

22

11

77

54

23



In 2013 waren er 44 medewerkers in dienst (32 vrouwen en 12 mannen). Hiervan waren dertien medewerkers in vaste dienst. Vijf medewerkers hadden een tijdelijke aanstelling. Achttien facilitators die de oikosXplore workshops verzorgden hadden een 0-urencontract. Oikos maakt in het kader van haar jongerenproject oikosXplore gebruik van nul-uren contracten, met als doel jongeren middels een uitdagende bijbaan ervaring op te laten doen binnen de ontwikkelingssector (zie ook pagina 11). In 2013 waren 33 personen zonder dienstverband actief in de organisatie. Zo waren er 5 stagiaires en 12 vrijwilligers met een vrijwilligersovereenkomst (oikosXplore). Er waren dertien ZZP-ers betrokken bij de diverse Oikos projecten. Omdat Oikos in toenemende mate werkt met ZZP-ers, heeft Oikos de functieomschrijving ‘programmamedewerker – ZZP-er’ opgenomen in het Kwaliteitshandboek en heeft Oikos een standaardcontract voor deze functie opgesteld. Oikos zal de komende jaren haar kwaliteitsbeleid en interne processen verder afstemmen op een groeiend aantal personen zonder dienstverband die actief zijn binnen de organisatie.

EEN Het team voor de EEN-campagne bestond in 2013 uit vijf medewerkers (in dienst met een tijdelijk contract) en drie stagiaires. Bovendien zijn nog eens 50 vrijwilligers actief geweest voor de diverse EEN-activiteiten.

Opleidingen en persoonlijke ontwikkeling Sinds 2012 werkt Oikos met een jaarlijkse gesprekscyclus voor medewerkers. Deze cyclus omvat naast planningsgesprekken en functioneringsgesprekken ook het opstellen en opvolgen van persoonlijke ontwikkelingsplannen. Op basis van de gesprekscyclus tussen directeur en medewerkers, worden keuzes gemaakt voor individuele scholing en trainingsactiviteiten. Collectief organiseerde Oikos in 2013 twee trainingen op het gebied

van acquisitie- en netwerkvaardigheden. Totaal is aan scholing en training in 2013 ruim € 10.000 besteed. In 2012 was dit € 3.000. Dit is exclusief de kosten voor training en coaching van jongeren in het oikosXplore traject (zie p 11).

SUCCESVOL Nieuwe visie en missie en start programma’s.

DILEMMA Reorganisatie en vernieuwing legt beslag op de acquisitie- en uitvoeringscapaciteit van de

Bestuur en directie Op 31 december 2013 telde het Algemeen Bestuur twaalf leden Hiervan maken vier leden deel uit van het Dagelijks Bestuur. Het Algemeen Bestuur kwam in 2013 drie maal samen op 4 maart, 18 juni en 20 november. Voor meer info over het bestuur zie pagina 38.

organisatie

VERBETERPUNTEN Werkorganisatie aanpassen aan het groeiend aantal ZZP-ers, vrijwilligers, stagiaires, nul-urencontracten

Stichting Oikos volgt – op enkele uitzonderingen na zoals vastgelegd in een Officieel aanhangsel Stichting Oikos – de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De functie van directeur valt in schaal 13 van deze regeling. Het directie-salaris bedroeg € 51.850 euro (brutojaarsalaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering en variabele beloning) voor 28,8 uur in de week (aanstellingspercentage van 80% op basis van werkweek van 36 uur). Daarnaast is voor rekening van de werkgever voor € 6.164 bijgedragen aan de pensioenpremies. Conform de arbeidsvoorwaardenregeling heeft de directeur ook een tegemoetkoming in de kosten woon-werkverkeer ontvangen van € 2.169.

Personeelsvertegenwoordiging en vertrouwenspersoon Oikos heeft een personeelsvertegenwoordiging conform artikel 35c van de Wet op de Ondernemingsraden. De personeelsvertegenwoordiging bestaat uit drie leden. Deze zijn gekozen door het personeel. Eén van de leden van het Dagelijks Bestuur is voorgedragen door de PV. De PV overlegt ten minste twee maal per jaar met de directie en een maal per jaar met het bestuur over zaken die de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden betreffen. In 2013 waren er meer overleggen in het kader van de reorganisatie en bezuinigingen. De PV schreef een

25


De organisatie Oikos advies over de reorganisatieplannen aan het bestuur na consultatie van het personeel en een advocaat. Het personeel van Oikos kan, mocht dat nodig zijn, een beroep doen op een bestuurslid die voor medewerkers fungeert als vertrouwenspersoon.

Bankieren en beleggingsbeleid Oikos streeft er naar zoveel mogelijk te bankieren bij verantwoorde banken. Dat dit tot op heden nog niet geheel het geval is, is gelegen in het feit dat Oikos haar liquide middelen zoveel mogelijk wil spreiden over verschillende banken. Dit in het kader van de deposito garantieregeling. Ongeveer 80% van de liquide middelen van Oikos is ondergebracht op spaarrekeningen bij de ASN bank, de Triodos Bank en de SNS bank. Het resterende deel is beschikbaar op een betaalrekening bij de ING. Daarnaast heeft Oikos voor een waarde van € 51.548 uitstaan in aandelen van Oikocredit. Deze werden eind 2012 aangekocht.

Oikos’ Ecologische voetafdruk In 2012 besteedde Oikos € 6.363 aan verwarming en € 2.756 aan elektra. Cijfers over 2013 worden pas in de loop van de tweede helft van 2014 verwacht. De verhuurder heeft aangegeven om in 2014 isolerende maatregelen te nemen (dak- en glasisolatie). De verwachting is dat het verbruik hierdoor drastisch zal verminderen. Oikos zal in 2014 (wederom) aandringen bij de verhuurder over te stappen op groene stroom. Oikos heeft de ambitie om haar energieverbruik de komende drie jaar met 10% per jaar te verminderen. Oikos verbruikte in 2013 77.500 vellen blanco papier en 6.000 vel aan briefpapier (beide FSC-gecertificeerd). Het verbruik van papier loopt al enkele tijd terug, mede veroorzaakt door de ontwikkeling waarbij steeds meer communicatie online plaats vindt. De ambitie is om het totale papierverbruik vanaf 2014 met 10% te verminderen. Ook zal Oikos in 2014 de mogelijkheid onderzoeken om over te gaan naar een paperless office.

26

Vanwege de centrale ligging in Utrecht en de nabijheid van Utrecht CS reizen alle werknemers met het openbaar vervoer of met de fiets. Ook gasten komen meestal met het openbaar vervoer. Voor vervoer met de auto naar een bestemming in Nederland wordt alleen gekozen als de reistijd aanzienlijk korter is dan die met het openbaar vervoer zou zijn of als er veel materiaal te vervoeren is. Oikos heeft een abonnement op Greenwheels. Binnen Europa wordt zoveel mogelijk met de trein gereisd. Vanaf 2014 zal Oikos de CO2 –uitstoot van vliegverkeer compenseren.

Dialoog met partners, financiers en donateurs De dialoog met partners en financiers op projectniveau is doorlopend geborgd in het kwaliteitsbeleid van Oikos (zie pagina 27). Op organisatieniveau is in 2013 gewerkt aan de voorbereiding van de midterm-review van het beleidsplan 2011–2015, waarvan de uitvoering gepland staat voor de eerste helft van 2014. Onderdeel van deze review is een drietal bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de constituerende organisaties, partnerorganisaties en fondsen. Eind 2013 belegde Oikos een dialoog met een groep van tien donateurs (Vrienden van Oikos), afkomstig uit het hele land. Het was een openhartig, constructief gesprek, dat door alle aanwezigen zeer gewaardeerd werd. Oikos wil deze dialoog ook in de komende jaren voortzetten (zie ook pagina 28). Oikos heeft een klachtenprocedure. Deze is te vinden via www. stichtingoikos.nl/iso. Partners en financiers worden in projectvoorstellen, contracten en offertes gewezen op de inhoud van de procedure. Oikos heeft in 2013 geen formele klachten ontvangen. In het kader van het kwaliteitsbeleid is binnen de projectrapportages in 2013 nadrukkelijk meer aandacht gekomen voor het opvangen,delen en opvolgen van reacties van stakeholders.

In het kader van Practice what you Preach worden in dit jaarverslag de richtlijnen voor duurzaamheidsverslaglegging van het Global Reporting Initiative gevolgd. Als onderdeel van het proces hier naar toe, koos een team van zeven medewerkers begin 2013 enkele onderwerpen waarover Oikos verslag wilde doen. Deze betroffen o.a. het papier- energieverbruik, het financieel beheer en het vrijwilligersbeleid (zie boven). Op pagina 40 vindt u de inhoudsopgave met aandachtspunten volgens de GRI G4 richtlijnen. Voor de aankomende jaren heeft Oikos de ambitie haar verslaglegging verder te verbeteren, volgens de voor maatschappelijke organisaties (NGOs) specifieke richtlijnen van de GRI. Ook willen wij in de komende jaren onze partners, financiers en donateurs nadrukkelijk betrekken bij vaststellen van de onderwerpen in onze verslaglegging.



Kwaliteitsbeleid Oikos is een kennisintensieve organisatie die doorlopend werkt aan kwaliteitsverbetering. Daarom heeft Oikos voor haar kwaliteitsmanagement gekozen voor ISO 9001:2008, met de specifieke interpretatie voor zakelijke diensten die het Certiked Model biedt. Op 9 december 2013 heeft Certiked verklaard dat het kwaliteitsmanagementsysteem van Oikos in overeenstemming is met de eisen van ISO 9001: 2008. Deze certificering is geldig voor een periode van drie jaar. Jaarlijks vindt naast interne audits ook een externe audit plaats. In het kwaliteitshandboek waarin het kwaliteitsmanagementsysteem van Oikos is uitgewerkt, wordt de scope van Oikos vermeldt. Daarin wordt Oikos’ doelstelling als volgt verwoord: “Het leveren van een bijdrage aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd, vanuit de overtuiging dat daartoe samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit noodzakelijk is.”

Waar gaat het om? ISO 9001 is een internationale norm, bedoeld om de producten en diensten (nog) beter af te stemmen op de wensen van de klanten. Voor Oikos zijn de ‘klanten’ onder meer de constituerende organisaties (lidkerken), de subsidie- en opdrachtgevers, organisaties waarmee Oikos anderszins samenwerkt en vanzelfsprekend de doelgroepen. Bij de

certificering draait het feitelijk om enkele samenhangende thema’s. Het is allereerst belangrijk om te weten wat Oikos als organisatie nastreeft. Vervolgens is het zaak om een antenne te hebben voor de wensen van onze ‘klanten’. Daarna volgt de vertaling van die wensen in specifieke producten, diensten en projecten. Tenslotte gaat het om een open houding voor de reacties van de ‘klanten’ op het werk van Oikos. Cruciaal hierbij zijn de noties ‘verbeteren’, ‘leren’ en ’vernieuwen’.

Waarom doet Oikos mee? Het belangrijkste motief om in 2010 te streven naar ISO certificering, was de wens om de kwaliteit van het werk systematisch te verbeteren. De interne audits (door interne auditors) en de jaarlijkse externe audits (door Certiked) leidden tot aanpassingen. De kunst is om de focus te richten op de kwaliteitsverbetering van de dienstverleningen. De valkuil is dat de administratieve vormgeving gaat domineren. Een bijkomend motief is de wens om aandacht voor reacties van ‘klanten’ meer centaal te stellen. Ook de brancheorganisatie voor ontwikkelingsorganisaties Partos, waarvan Oikos lid is, hecht waarde aan certificering.

Hoe verder? De certificering geldt vanaf 9 december 2013 voor een periode van 3 jaar. In die tijd vinden jaarlijks beoordelingen plaats. Ook zullen we voortdurend attent zijn op mogelijke verbeteringen. De inzet is om in het licht van onze missie de goede dingen op een juiste wijze te doen, om te leren en te vernieuwen en om het plezier te vergroten bij het werk aan Oikos’ missie.

27


Vrienden van Oikos Stichting Vrienden van Oikos heeft als doel het werk van Stichting Oikos helpen te vernieuwen en te ontwikkelen. De stichting Vrienden van Oikos is een onafhankelijke stichting met een eigen bestuur. Vanuit die onafhankelijkheid beoordeelt het bestuur van de Vrienden aanvragen van Oikos. Voor het werk van Oikos zijn de Vrienden van Oikos onmisbaar. Met de bijdrage van de Vrienden van Oikos zijn we in staat om nieuwe en gedurfde activiteiten te ondernemen waar (nog) geen fondsen voor beschikbaar zijn. In 2013 heeft Oikos het bestuur van de Stichting Vrienden van Oikos ondersteund bij hun fondsenwervingsstrategie. Met deze strategie wil het Vriendenbestuur de betrokkenheid van hun donateurs bij Oikos vergroten, wat zich vertaalt in het toenemen van inkomsten uit donaties en groei van het aantal vaste donateurs. Zo wil de Stichting Vrienden van Oikos een bredere basis creëren voor het werk van Oikos. Het einddoel is een groeiende groep betrokken Vrienden die het werk van Oikos ondersteunt, niet alleen financieel, maar ook immatrieel als aangever, klankbord en/of ambassadeur

In november 2013 spraken de directeur en de medewerker Communicatie & PR met een groep van tien Vrienden afkomstig uit het hele land. In dit gesprek deelden deze Vrienden hun beeld van de organisatie en werden ze uitgenodigd om mee te denken over de nieuwe koers van Oikos (zie pagina’s 24-26). Het leverde openhartige en constructieve feedback op. Enkele observaties van deze groep Vrienden waren: – Het jongerenwerk is aansprekend, bruist en is vitaal; – In communicatie van Oikos voert rationaliteit te veel de boventoon. Doorgaans te veel tekst en te weinig emotie en inspiratie; – Gebruik de deskundigheden van de Vrienden en zie hen als gesprekspartner, denktank en klankbord; – Neem een pagina Vrienden op in het jaarverslag van Oikos. Inmiddels zijn diverse adviezen doorgevoerd o.a. in dit jaarverslag. Oikos is van plan om de bijeenkomst jaarlijks te herhalen in het kader van haar stakeholder-dialoog.

Projecten die Stichting Vrienden van Oikos heeft ondersteund: – – – – – – –

jongerenprojecten (pagina 11 en 22) Tax Justice NL (pagina 5) Belastingen en MVO (pagina 6) EEN / NPM (pagina 7) Dialogue for Peaceful Change (pagina 15) Shop ‘n Style on Tour (pagina 22) Communicatie en kwaliteitsbeleid

Totaal inkomsten die Oikos heeft ontvangen van de Vrienden: € 79.500,–

28



5 Financiën en Organisatie

29


Balans per 31 december 2013 Activa

Inventaris Aandelen Oikocredit Vorderingen op korte termijn en vooruitbetaalde kosten Liquide middelen

2013

2012

€

€

22.117 51.548

6.612 50.540

327.007 757.461

258.656 917.584

1.158.134

1.233.392

ACTIVA Vaste Activa Inventaris Aandelen Oikocredit Vlottende Activa Vorderingen op korte termijn en vooruitbetaalde kosten Liquide middelen TOTAAL ACTIVA

Vanwege een directe koppeling aan het grootboek kunnen er afrondingsverschillen zijn in de tellingen.

Toelichting Vlottende activa

Liquide middelen

Vorderingen op korte termijn en vooruitbetaalde kosten. Deze post is fors hoger dan eind 2012. a. Eind 2013 zijn er een aantal facturen verzonden inzake belaste werkzaamheden in 2013 voor een totaalbedrag van circa € 16.000. b. Eind 2013 had Oikos nog € 69.634 tegoed van de Vrienden van Oikos (post Rekening Courant Vrienden van Oikos). De Vrienden van Oikos hadden voor 2013 maximaal een bijdrage van € 92.000 toegezegd. Uiteindelijk heeft Stichting Oikos op basis van de toezeggingen € 77.500 opgevraagd. Dit bedrag is begin 2014 vastgesteld. Een deel van de bijdrage 2013 was reeds verrekend. Het restant zal in maart 2014 worden overgemaakt.

De liquide middelen zijn eind 2013 fors lager dan eind 2012, te weten circa € 160.000 lager: • € 68.000 stijging van de vlottende activa (nog te ontvangen bedragenen vooruitbetaalde bedragen). • € 35.000 daling van nog te betalen rekeningen. • € 56.987 het exploitatie-tekort over 2013

30

•

Nederlands Platform Milleniumdoelen (NPM) en EEN. Oikos treedt namens NPM op als penvoerder. De leden maken jaarlijks een bijdrage over naar de bankrekening van Stichting Oikos. De bijdragen zijn in 2013 aangewend ter dekking van de kosten van EEN en haar SBOS programma ‘My Style’ & ‘Combeat Poverty’. Het saldo van de bijdragen, minus kosten 2013, is toegevoegd aan het saldo van voorgaande jaren. Het saldo bedraagt eind 2013 € 87.170. Dit saldo is geheel geoormerkt voor activiteiten van NPM en EEN in 2014 en volgende jaren.

Vooruitontvangen projectbijdragen •

Ten behoeve van Tax Justice Europe (TJE) zijn er geoormerkte gelden op de balans opgenomen ad € 6.158. Op verzoek van de Europese leden heeft Oikos in 2012 de contributies van de leden geïnd. Tax Justice Europe beslist over de besteding van de gelden. Medio 2014 zal het saldo worden overgemaakt naar een door Tax Justice Europe aan te wijzen bankrekening.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Oikos huurt de kantoorruimte aan de Mariahoek te Utrecht van de Oude R.K. Aalmoezenierskamer. De huurprijs wordt jaarlijks per 1 januari geïndexeerd, op basis van de index Consumentenlaag. De huur is voor 1e kwartaal 2014 € 9.751,93. De opzegtermijn is zes maanden.



Passiva

Algemene reserve Reserve personeelskosten/reorganisatie Vooruitontvangen projectbijdragen, subsidies e.d. Overige schulden op korte termijn

2013

2012

€

€

Eigen vermogen Continuïteitsreserve – Algemene reserve – Reserve personeelskosten/reorganisatie

309.361 286.693

316.057 336.984

Vooruitontvangen projectbijdragen e.d. en overige schulden op korte termijn Vooruitontvangen projectbijdragen, subsidies e.d. Overige schulden op korte termijn

350.587 211.492

333.701 246.650

1.158.134

1.233.392

PASSIVA

TOTAAL PASSIVA

Per eind 2012 is de omvang van de continuïteitsreserve ruim beneden de norm van de VFI-richtlijn (reserves goede doelen). Volgens de VFI-richtlijn mag de continuïteitsreserve maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie zijn.

Oikos heeft een lease contract bij Ricoh inzake een kopieer, scanner annex print-machine. De resterende looptijd van het contract is ultimo 2013 24 maanden. De leasekosten per maand bedragen € 788 inclusief BTW. Stichting Oikos heeft met het oog op de begrotingstaakstelling met het vaste personeel voor 2013 specifieke salarisafspraken gemaakt. De daaruit mogelijk voortvloeiende financiele gevolgen in de periode tot 1 januari 2016 als gevolg van ontslag op initiatief van de werkgever, zullen voor rekening van Oikos zijn. De berekening van het maximale risico bedraagt per ultimo 2013 circa € 70.000. Dit is exclusief het laag geachte risico van aanvulling op de arbeidsongeschiktheidsuitkering.

Overige gegevens Bestemming saldo 2013 Het resultaat van de rekening van lasten en baten van Oikos over 2013 bedraagt € 56.987 negatief. Het Dagelijks Bestuur stelt het Algemeen Bestuur voor dit resultaat voor een bedrag ad € 6.696 ten laste te brengen van de “Algemene Reserve” en € 50.291 ten laste van de “Reserve personeelskosten/reorganisatie”. Controleverklaring Deze treft u separaat aan op pagina 35

Ten tijde van het opstellen van de jaarrekening 2013 waren er geen concrete aanwijzingen voor het opnemen van een extra last vanwege deze eenmalige bezuinigingsafspraak.

31


Rekening van lasten en baten Lasten Personeel (salarissen, premies e.d.) Overige personeelskosten Huisvesting Afschrijving inventaris Documentatie Kantoor Administratie, stichtingskosten en juridische kosten Bestuurskosten, contributies en bijdragen Publiciteit en publicaties Aanvullende projectkosten (campagnes, manifestaties)

LASTEN Personeel (salarissen, premies e.d.) Overige personeelskosten Huisvesting Afschrijving inventaris Documentatie Kantoor Administratie, stichtingskosten en juridische kosten Bestuurskosten, contributies en bijdragen Publiciteit en publicaties Aanvullende projectkosten (campagnes, manifestaties)

Afvloeiingskosten

REALISATIE 2013

BEGROOT 2013

REALISATIE 2012

€

€

€

682.074 61.075 63.104 10.630 2.682 37.832 27.089 8.770 33.087 154.690

643.175 40.985 71.792 12.500 3.500 44.325 17.523 8.700 27.500 170.000

774.060 35.034 65.845 3.457 2.704 36.164 19.796 11.232 26.522 283.778

1.081.033

1.040.000

1.258.593

1.040.000

1.258.593

50.291

TOTAAL LASTEN

1.131.324

Vanwege een directe koppeling met het grootboek kunnnen er afrondingsverschillen zijn in de tellingen

Toelichting op de lasten Personeel a. Eind 2012 zijn de werknemers met een vast contract akkoord gegaan met een tijdelijke teruggang in deeltijdpercentage (10% van de individuele aanstellingen) en een verlaging van de eindejaarsuitkering (van 8,3% van bruto salaris naar 2%). Met deze afspraak kon Oikos met een lager financieel risico 2013 ingaan. Gedurende het jaar zijn vanwege extra werkzaamheden aan een aantal medewerkers extra uren uitbetaald, en is een aflopend contract verlengd (hetgeen niet was begroot). Hiermee is de post Personeel met circa € 28.000 gestegen. b. De bestuursleden van Stichting Oikos ontvangen geen financiële vergoeding voor hun werkzaamheden in het bestuur. c. Stichting Oikos volgt – enkele uitzonderingen daargelaten – de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De functie

32

van directeur valt in schaal 13 van deze regeling. Het directiesalaris bedroeg € 51.850 (brutojaarsalaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering en variabele beloning) voor 28,8 uur in de week (aanstellingspercentage van 80,00 op basis van werkweek van 36 uur). Daarnaast is voor rekening van de werkgever voor € 6.164 bijgedragen aan de pensioenpremies. Conform de arbeidsvoorwaardenregeling heeft de directeur ook een tegemoetkoming in de kosten woon-werkverkeer ontvangen van € 2.169.

begroot voor 2013 en € 7.000 meer dan in 2012. b. Voor het project Africa in Motion is in 2013 de coördinatie uitbesteed. De kosten die hiermee gemoeid waren, bedroegen circa € 23.000. c. Voor de begeleiding van een medewerker met ziekteverlof is externe deskundigheid ingehuurd. Kosten € 2.000. d. In 2013 is (mede als bescheiden compensatie voor het ingeleverd salaris door medewerkers met een vast contract) binnen de werkkostenregeling € 3.500 aan vergoedingen verstrekt.

Overige Personeelskosten

Lager dan begroot: Jaarlijks reserveert Oikos een bedrag inzake niet opgenomen vakantiedagen van medewerkers Oikos.

Hoger dan begroot a. De inzet vanaf 2013 is de deskundigheid van de medewerkers op peil te houden. Aan deskundigheidsbevordering is in 2013 € 3.000 meer uitgegeven dan

Vervolg op pagina 34



Baten Subsidies Bijdragen lidkerken algemeen Bijdragen samenwerkingspartners projecten Dienstverlening Vrienden van Oikos en overig Overige bijdragen, giften bijdragen projecten Bijdragen inzake workshops, cursussen, trainingen Rente en diverse baten

BATEN Subsidies, financële bijdragen en werkzaamheden voor derden a. subsidies b. bijdragen lidkerken algemeen c. bijdragen samenwerkingspartners projecten d. dienstverlening e. Vrienden van Oikos en overig

Bijdragen inzake workshops, cursussen, trainingen Diverse doorberekeningen Rente en overige baten TOTAAL BATEN Resultaat Het resultaat is als volgt onttrokken/toegevoegd aan de reserves: Onttrokken aan algemene reserve Ontrokken/toegevoegd aan reserve personeelskosten/reorganisatie

REALISATIE 2013

BEGROOT 2013

REALISATIE 2012

€

€

€

290.282 39.500 443.149 95.289 170.000

343.900 35.600 458.500 53.000 110.000

462.973 38.100 508.578 64.666 133.954

1.038.220

1.001.000

1.208.272

20.765 2.335 13.018

20.000 19.000

19.769 1.081 29.877

1.074.337

1.040.000

1.258.998

-56.987

0

405

-6.696 -50.291

405

Toelichting op de baten Subsidies, financiële bijdragen en werkzaamheden voor derden

Van Stichting Woudschoten ontving Oikos voor het project ‘oikosXplore’ € 20.000 meer dan in 2012.

Subsidies De baten uit subsidies zijn lager dan begroot, maar vallen vooral in vergelijking met 2012 aanzienlijk lager uit. In 2012 had Oikos voor een aantal projecten subsidies uit bronnen die in 2013 niet (meer) beschikbaar waren. Dit betreft met name SBOS voor een bedrag van € 122.000 ten behoeve van ‘I Like This, Let’s do it’ en Oxfam Novib voor een bedrag van € 90.000 voor het project ‘Our Common Food’.

Dienstverlening Op een aantal terreinen zet Oikos haar deskundigheid in, in de vorm van dienstverlening. In 2013 is dit naast de ‘bestuurlijke ondersteuning’ van de Stichting Kerk en Wereld, het onderzoek naar Maatschapplijk Rendement van seniorenorganisaties in opdracht van KBO-Brabant.

Vrienden van Oikos, particuliere donateur en overig De Vrienden van Oikos hebben in 2013 het werk van Oikos met een bedrag van € 77.500 ondersteund. Dit was een veel hogere bijdrage dan voorgaande jaren. In 2014 zal deze bijdrage weer beduidend lager zijn. Oikos heeft een particuliere donateur, die anoniem wenst te blijven. Deze donateur heeft aan de jaarlijkse gift de bepaling gehecht dat de gelden ingezet dienen te worden op jongerenprojecten en Dialogue for Peaceful Change. Daarnaast mag Oikos jaarlijks 20% van de giften vrij besteden. In 2013 is uit deze bron conform de bepalingen € 92.500 ingezet.

33


Waarderingsgrondslagen

Algemeen

Financiële vaste activa

Bij het opstellen van het jaarverslag 2013 is voldaan aan de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor Organisaties zonder winststreven.

Deze zijn gewaardeerd op aanschafwaarde.

Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op aanschafwaarde verminderd met een jaarlijkse afschrijving van 10 (meubilair) tot 25% (ICT). Investeringen worden geactiveerd vanaf € 1.000.

Vorderingen Vorderingen worden opgenomen tegen de nominale waarde. Indien hiertoe aanleiding bestaat is rekening gehouden met een voorziening voor oninbaarheid.

Grondslagen voor de resultaatbepaling Lasten en baten worden verantwoord in het jaar waarop ze betrekking hebben, rekeninghoudend met de toegepaste waarderingsgrondslagen.

Overige activa en passiva Deze wordt gewaardeerd op de nominale waarde, tenzij in de toelichting een andere waarderingsgrondslag is vermeld.

Toelichting op de lasten (vervolg van pagina 32) Uitgangspunt bij de berekening zijn de werkgeverslasten inzake vervanging wanneer een medewerker de vakantiedagen opneemt. De waarde van de reservering is in 2013 met circa € 11.000 gedaald ten opzicht van 2012, omdat een medewerker vakantieuren heeft ingeleverd in ruil voor salaris.

Afschrijving inventaris In 2013 is de geplande grote investering gedaan in de ICT. De server en een groot deel van de computers zijn vervangen. Met deze upgrade was een bedrag gemoeid van circa € 26.000. Dit bedrag wordt in 4 jaar afgeschreven. In 2013 is een heel jaarbedrag aan afschrijvingskosten opgenomen. De boekwaarde van de totale inventaris van Oikos is ultimo 2013 € 22.117.

Kantoorkosten Deze post valt met name lager uit dan begroot door een bescheiden aanschaf van kantoorartikelen (€ 3.000 minder), lagere portokosten (€ 2.000 minder) en kopieerkosten (€ 1.000 minder). De lagere kosten werden met name veroorzaakt door de ontwikkeling waarbij steeds meer communicatie online plaats vindt.

34

Administrate, stichtingskosten en juridische kosten a. Voor de controle van de jaarrekening 2012 en van een aantal projecten door de accountant, was in 2012 een stelpost opgenomen van € 10.250. De daadwerkelijk kosten voor projecten en jaarrekening tezamen vielen € 2.000 hoger uit. Voor 2013 is de stelpost met € 1.000 verhoogd. b. Oikos heeft in 2013 een fiscaal onderzoek laten doen in verband met toenemende complexiteit van diverse vormen van dienstverlening en producten die Oikos levert aan derden. Het onderzoek en advies kostte € 7.000. Dit was niet begroot.

Afvloeiingskosten Medio 2013 is geconstateerd dat een structurele inkrimping van de (vaste) formatie onvermijdelijk was. Naast dat een aantal tijdelijke contracten per 1 januari 2014 niet zullen worden verlengd, is eind 2013 ook ontslag aangezegd aan een tweetal medewerkers met een vast contract. Met de medewerkers is een afvloeiingsregeling overeen gekomen. De kosten van de afvloeiingsregelingen zijn eind 2013 berekend en vastgesteld op € 50.291. Voor dit deel wordt het verlies over 2013 onttrokken aan de ‘reserve personeel/reorganisatie’.

Specifieke kosten projecten Publiciteit en publicaties Deze post valt € 5.500 hoger uit. De kosten voor Oikos Nieuws waren te laag begroot (€ 4.000). Daarnaast is onder deze post een bedrag van in totaal € 1.500 opgenomen aan kosten van vertegenwoordiging van Oikos op conferenties (Oikosnet, IAF, Christelijk Sociaal Congres e.d.).

De ‘specifieke kosten projecten’ vallen aanzienlijk lager uit dan in 2012. Dit valt te verklaren uit het feit dat Oikos in 2012 twee projecten uitvoerde waar veel activiteitskosten aan verbonden waren: ‘I Like This, Let’s do it’ en ‘Our Common Food’. De activiteiten-kosten voor deze twee projecten bedroegen € 85.000.



Controleverklaring

35


Financiers en Stakeholders

Financiers

Overige stakeholders

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Organisaties

Samenwerkingsverbanden

• • • • • •

• • • • •

• • • • • • • • •

Action Aid Agentschap NL Algemene Doopsgezinde Sociëteit Both Ends Commissie Projecten in Nederland Cordaid Edukans Foundation Max van der Stoel KBO-Brabant Genootschap der Vrienden (Quakers) Haëlla Stichting Hivos ICCO Mensen met een Missie Ministerie van Buitenlandse Zaken Nederlandse Sport Alliantie Oxfam Novib Particuliere donateur Protestantse Kerk in Nederland/ Kerk in Actie Remonstrantse Broederschap Sigtuna Foundation SIOC SOMO Stichting Kerk en Wereld Stichting Vrienden van Oikos Stichting Woudschoten Trans National Institute VIT-organisatie

• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Africa in Motion Combeat COS Gelderland De Groene Zaak Different Tracks Global Dutch Consortium of Migrant Organisations (DCMO) Enviu Evangelische Alliantie Gemeente Utrecht Gemeente Wageningen Islamic Relief Nederland ISOW Micha Nederland Platform Duurzaam Wageningen PRISMA Seva Network Foundation Stichting N Stichting Otherwise VBDO VBOB (Verenigd Bonden Overleg Brabant) Vice Versa / Lokaal Mondiaal VNG Internationaal Wageningen Business Café Wageningen UR Young Mindz

• • • • • • • • • • •

Alternative Trade Mandate Alliance ACT Alliance Dom Hélder Câmara Chair Eurodad Global Call to Action against Poverty (GCAP) Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling Micha Campagne MVO Platform Nederlands Platform Millenniumdoelen Noach Alliantie Oikosnet One World Partos Platform Duurzame en Solidaire Economie Society for International Development Tax Justice Nederland

Bedrijven • • • • • • •

AABA Consultancy De Baanbrekers Frontier BV MediaMail Ndassie OBA Milestones Consulting PwC

Kerken In 2013 werkte Oikos met het merendeel van deze financiers ook inhoudelijk samen.

36

• Algemene Doopsgezinde Societeit • Evangelische Broedergemeente in Nederland • Het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap • Oud-Katholieke Kerk van Nederland • Protestantse Kerk in Nederland • Raad van Kerken in Nederland • Religieus Genootschap der Vrienden • Remonstrantse Broederschap



Begroting 2014

2014 LASTEN

€

Personeel (salarissen, premies e.d.) * Overige personeelskosten Huisvesting Afschrijving inventaris Documentatie Kantoor Administratie, stichtingskosten en juridische kosten Bestuurskosten, contributies en bijdragen Publiciteit en publicaties Specifieke kosten projecten TOTAAL LASTEN

652.550 46.362 74.400 10.000 3.000 40.775 16.650 11.200 31.000 179.187 1.065.124

2014 BATEN

€

Subsidies, financiële bijdragen en werkzaamheden voor derden a. subsidies b. bijdragen lidkerken algemeen c. bijdragen samenwerkingspartners projecten d. dienstverlening e. Vrienden van Oikos en overig Aanvullend a, b, c, d, e **

207.500 25.000 390.000 36.200 85.000 259.224 1.002.924

f. bijdragen workshops, trainingen en cursussen g. diverse doorberekeningen, diverse baten en rente TOTAAL BATEN

48.000 14.200 1.065.124

* Op vrijwillige basis hebben de medewerkers met een contract voor onbepaalde tijd zich akkoord verklaard met een reductie van de eindejaarsuitkering van 8,3% tot minimaal 1%. Bij de personeelskosten 2014 is begroot dat Stichting Oikos circa € 10.000 van haar * formatiekosten zal doorbelasten aan het Nederlands Platform Millenniumdoelen, annex EEN Campagne. De baten a, b, c, d, e, f, g zijn bij het opstellen van deze begroting als ‘nagenoeg zeker’ ** aangemerkt.

37


Medewerkers

Medewerkers in dienst van Stichting Oikos in 2013

Medewerkers projecten in 2013 – niet in dienst van Stichting Oikos

Gerhard Schuil / Directeur

Projectassistenten oikosXplore

Kees Brussel / Beheer en financiën Rogier van der Weijden / Communicatie & PR Annemarie van Ede / Secretariaat Annelies Hartman-Deuling / Secretariaat Greet Frankhuisen-van de Baan / Secretariaat

Marijke Boessenkool Kathrine van den Bogert Lisa Hilderink Anne Kemps Tamara van der Sar Afke van der Woude

Projectmedewerkers binnen de programma’s Brenda Bartelink Koos de Bruijn Maaike van Diepen Caroline Doelman-de Graaf Esther Dwarswaard Christiaan Hogenhuis Irene Karssiens-Tom Roos Lombo-Visser David Renkema / plv. directeur Jaap van der Sar Carlijn Savelkouls Ingeberte Uitslag

EEN-campagneteam Linda Bakker Ilse Chang Jessica Scheper Bastiaan Verberne Erik Visser

Africa in Motion Robin Bukenya Esther Gitonga Sara Schoch

Facilitators oikosXplore Anouk Boom Coendert Slendebroek Gerlinda den Otter Jantine Claus Jonah Koenes Jorg Damen Laura Honders Lillan Helder Lisanne Overweg Lisa Olsthoorn Mallika de Kramer-Werkhoven Margriet Westers Martijn Spaan Merit Snoeijer Nienke Kral Rebecca Scholten Renée Quekel Romy Nieuwenhuizen Tamara van der Sar Tjerk Destombes Vera Lenssinck Vera Molenaar Walli Sadat Wouke Oprel

Externe ondersteuning Eline Berghuis Cynthia Boom Bart Brandsma Pieter-Jos van Kampen Kevin Kars Joke Koehler Max Koffi Mirjam Pruis Annemarie Schwencke Meike Sloover Petra Stienen Benjamin van Vianen Martine Vonk

Stagiaire Badreddine Boukattan / EEN Petra Gama Broeken / EEN Irene van Bussel Harish Marhe / EEN Rianne Oldekeizer Christina Oosterhoff Puck van Rijn Jeske Roozen

38



Bestuur

Bestuur van Stichting Oikos op 31 december 2013 Namens het Rooms-Katholiek Kerkgenootschap Drs. I. van de Bunt – Koster

Namens de Protestantse Kerk in Nederland J. Molenaar Drs. V. Rooze Drs. J. van Doggenaar, secretaris

Namens de Remonstrantse Broederschap, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, het Religieus Genootschap der Vrienden, de Oud-Katholieke Kerk van Nederland en de Evangelische Broedergemeente in Nederland Mr. Dr. J.E. Nijman, voorzitter Dr. C.L. Maas Drs. L.J. Wagenaar

Vanuit de Raad van Kerken in Nederland Ir. K. Nieuwerth

Voorgedragen door de werknemers Drs. J.E. Kanis

Op vrije zetels Dr. J.M. Bavinck Drs. J.W.M. Hardon, penningmeester Dr. J. Castillo Guerra Met waardering voor haar inzet nam Oikos in 2013 afscheid van Zr. Kras.

Op 31 december 2013 telde het Algemeen Bestuur twaalf leden. Hiervan maken vier leden deel uit van het Dagelijks Bestuur (zie ook pagina 38). De functie van secretaris, die begin 2013 vacant kwam, werd op 4 maart 2013 met de benoeming van de heer J. van Doggenaar vervuld. Van Doggenaar vertegenwoordigt de PKN in het bestuur. Voor de heer J. Castillo Guerra is een tweede termijn ingegaan. De bestuursleden ontvangen geen financiële vergoeding voor hun werkzaamheden in het bestuur.

39


GRI-index Van elke kernindicator uit de GRI-richtlijnen voor duurzaamheidsverslaglegging wordt informatie gegeven of vermeld op welke pagina van het Oikos jaarverslag deze behandeld wordt.

Indicator Strategie en analyse G4-1

Visie en strategie

Reikwijdte van het verslag 1, 24-26

Profiel van de organisatie G4-3 G4-4 G4-5 G4-6

Naam van de organisatie Belangrijkste merken, producten en diensten Locatie van het kantoor Landen waarin de activiteiten plaatsvinden

G4-7 G4-8 G4-9

Rechtsvorm Afzetmarkt Omvang van de organisatie (aantal werknemers, productieomvang) Aantal werknemers naar type arbeidscontract en gender e.a. Percentage werknemers betrokken in collectieve arbeidsvoorwaarden onderhandelingen Toeleveringsketen Significante veranderingen tijdens de verslagperiode Voorzorgbenadering Onderschrijving van extern ontwikkelde verklaringen Lidmaatschappen van nationale en internationale associaties en belangenorganisaties

G4-10 G4-11 G4-12 G4-13 G4-14 G4-15 G4-16

Stichting Oikos 5-22 Utrecht Nederland (>95%) Stichting 5-22 24-26, 30-34 24-25

G4-28 G4-29 G4-30 G4-31 G4-32

Verslagperiode Datum van het vorige jaarverslag Verslagleggingscyclus Contactpunt voor vragen over het verslag of de inhoud ervan De gekozen ‘in overeenstemming met’-optie

G4-33

Externe betrouwbaarheidsverklaring

24-26 26, 27, 33, 36 1, 24-26, 30-33 27 Partos Code of Conduct Partos, MVO Platvorm. Tax Justice NL, Eurodad, Oikosnet, Society of International Development

G4-18 G4-19 G4-20 G4-21

G4-22

G4-23

Lijst van geconsolideerde financiële gegevens

Proces voor het bepalen van de inhoud van het rapport Lijst van onderwerpen van materieel belang Afbakening van onderwerpen van materieel belang binnen de organisatie Afbakening van de onderwerpen van materieel belang buiten de organisatie Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen van eerder verstrekte informatie Significante veranderingen ten opzichte van reikwijdte en afbakening van vorige rapportages

30-34. Zie jaarrekening op www.stichtingoikos.nl 26

G4-34

De bestuursstructuur van de organisatie

40

Lijst van stakeholders Inventarisatie en selectie van stakeholders Aanpak om stakeholders te betrekken Voornaamste reacties van stakeholders

39

Ethiek en integriteit G4-56

Ontwikkeling van waarden en gedragsregels binnen de organisatie

Partos Code of Conduct, p.25,26,27

Economische prestaties G4-EC1 Extra

Rekening van baten en lasten Bankieren en beleggingsbeleid

32-33 26

Milieu prestaties P. 24-26 P.24-26 + GRI index P. 24-26 + GRI index en zie deze GRI index

G4-EN1 G4-EN3 G4-EN6

Hoeveelheid gebruikt papier naar volume en kwaliteit, recycling en hergebruik Direct energieverbruik onderverdeeld naar primaire energiebron Energie die bespaard is door besparingen en efficiëntieverbeteringen

26 26 Nvt, eerste jaar dat Oikos rapporteert.

NVT

Sociale prestaties NVT

Betrokkenheid stakeholders G4-24 G4-25 G4-26 G4-27

In dit jaarverslag streven we naar rapportage en overeenstemming met de ‘Core Option’ van GRI. Financiële gegevens in dit jaarverslag p. 30-35 zijn door Verstegen Accountants gecontroleerd. Voor inhoudelijk deel is er geen sprake van externe verificatie

Bestuur

Materialiteitsaspecten en afbakening G4-17

2013 Juni 2013 Jaarlijks Zie colofon

36 5-22 28 5-22, 28

G4-LA5

BHV-beleid

Oikos heeft een pool van 3 BHVers en één medewerker ARBO zaken in takenpakket. 11, 24-26

G4-LA10 Hulpprogramma’s voor het verbeteren van de skills van werknemers en bij het vinden van ander werk NGO9 Mechanismen voor feedback van medewerkers 24-26, 28 en klachten, en de manier waarop die opgelost worden LA7 Letsel-, beroepsziekte, uitvaldagen- en Ziekteverzuim in verzuimcijfers van personeel, inclusief 2013 was 4,2% vrijwilligers



Colofon Samenstelling en redactie Gerhard Schuil Rogier van der Weijden GRI-gegevens Irene Karssiens – Tom Foto’s › Patrick van der Sande (p.1) › Rebke Klokke (p.5), › Mark van Luyk (p.6 en cover) › EEN (p.7 en cover) › Remco Bohle (p.10 en cover) › oikosXplore (p.11 en achterzijde) › Esther Dwarswaard (p.13), DPC (p.15) › Recht op Bestaan (p.17), Cordaid (p.18) › Ronald van der Heide (p.20) › Ira Goldstein (p.21 en achterzijde) › P.A. van der Knaap (p.21) › Jaber Al Nahian (p.22). Ontwerp en vormgeving In Ontwerp bv, Assen Infographic en productie Nilsson, Goes Dit is een extra editie van Oikos Nieuws.

Stichting Oikos Postbus 19170 3501 DD Utrecht T (030) 236 15 00 [email protected] www.stichtingoikos.nl

www.stichtingoikos.nl

Stichting Oikos Jaarverslag 2013

Recommend Documents