Stichting DBF Wie zijn wij? • 7 medewerkers • Gevestigd in Grou • Operationeel in Noord-Nederland Doelstelling: • Bevorderen leefbaarheid en economie op het platteland
Stichting DBF - DIENSTEN • Bedrijvigheid en ondernemen • Recreatie en toerisme • Verhuur en realisatie bedrijfspanden • Voorzieningen plattelandskernen
• Herbestemming historisch erfgoed • Het brede dorpscafé
Ontwikkelingen in Nederland
Vooral krimp onder jeugdigen van 4 tot 12 jaar
Prognoses aantal basisscholen Noord-Nederland 500
• Aantal scholen 2011 1099 • Prognose 2015 928
400
300
2011
200
prognose 2015
100 0 fryslan
• Overijssel: • Aantal scholen 2013: 554 • Waarvan 212 kleine scholen Hoeveel gaan hiervan sluiten?
groningen
drenthe
Prognose aantal kerkgebouwen in gebruik in Nederland • In 2008 8323 • Prognose 2018 7223 • In 10 jaar komen 1100 kerkgebouwen vrij
9000 8000 7000
6000 5000 aantal in 2008 prognose 2018
4000 3000 2000
1000 0 nederland
Leegstand kantoren en winkels • Kantoren: • Gemiddeld in Nederland 15% leegstand • Overijssel 18 % (2014)
• • • • • •
Leegstand Winkels: Gemiddeld in Nederland 6,9% Zwolle 7% Almelo 18% Deventer en Enschede 11% Hengelo 13%
Leegstand boerderijen • Vrijkomende boerderijen Overijssel tot 2030 tussen 2188 en 3158 panden
Bron: Alterra Wageningen University &Research centre maart 2014
Antwoorden op leegstand • Sloop – Sloop is onontkoombaar – Kaf en koren – Wie bepaalt wie betaalt? • Tijdelijke invulling – Wonen/werken/kunstprojecten – Wondermiddel of veroorzaker van leegstand elders? • Herbestemmen !!
Omslag in denken
Van groei...
naar krimp
Bestrijden
Accepteren en begeleiden
Nieuwbouw
Hergebruik / sloop
Groei / schaarste
Krimp / surplus
Mensen aantrekken
Bewoners behouden
Schaalvergroting
Menselijke schaal
Meer / kwantiteit
Beter / kwaliteit / revitalisering
Lokaal
Regionaal
Competitie
Samenwerken, delen
Confectie
Maatwerk
Planologie
PlaNOlogie** / improviseren / experimenteren
Overheid / projectontwikkelaars
Burgerparticipatie
Randvoorwaarden
Eigen kracht
Bovenaf
Onderop
Herbestemming historisch erfgoed Stichting DBF
Waarom herbestemmen? • Instrument tegen verpaupering • Herbestemming als middel voor stimulering leefbaarheid en economie op platteland • Historisch erfgoed in stand houden
• Verbinding houden met verleden
Herbestemming historisch erfgoed - PROCES
idee
financieel
Plan
bouwkundig
draagvlak
toetsen overheidsregelingen Rijksdienst Cultureel Erfgoed
gemeentelijk bestemmingsplan en bouwbesluit
ambtenaar bouw- en woningtoezicht
Welstandscommissie
Bouwfase vakmanschap
onvoorzien Exploitatie
Overname door markt
Herbestemming historisch erfgoed – KRACHTENVELD
eigenaar onvoorzien
Overheid
Regel- en wetgeving
vakmensen
regisseur
Duurzame exploitatie
omgeving
architect
tijdpad
Herbestemmen: hoe doet DBF dat? Spin in het web Breng vraag en aanbod bij elkaar Zorg voor draagvlak Ervaring met procesbegeleiding in dorpen Ervaring met (ver-)bouw en verhuur van bedrijfsvastgoed • Economische haalbaarheid versus subsidie • Stichtingsvorm • Risico spreiding (30 panden) • • • • •
Aanpak bouwstenen • Duurzame exploitatie – Sterk concept – Financieringsconstructie • Draagvlak – Maatschappelijk – Overheid • Culturele én commerciële waarde • Werken met vakmensen
Financiële mogelijkheden • • • • • • •
Bank Nationaal Restauratiefonds Subsidiegelden gemeente/provincie/EU Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Laagrentende lening gemeente/provincie Fondsen Crowd funding
Kenniscentrum Herbestemming Noord • Samenwerkingsproject Libau (Drenthe en Groningen) en Monumentenzorg Fryslân met derden oa DBF • Doel: een extra impuls geven aan herbestemmen door vraag en aanbod bij elkaar te krijgen • Signaleren, makelen en schakelen • Website: meldpunt vraag en aanbod • Samenwerking met DBF: – Inventarisatie industrieel erfgoed in Friesland – Haalbaarheidsonderzoeken: steunpunten historisch onderzoek, bouwkundige toets. – DBF marktonderzoek/businesscase. – DBF mogelijk eigenaar
Een rondje langs voorbeelden herbestemmingen door dbf
Herbestemming historisch erfgoed GRONINGEN
Nieuweschans – Oude remise • Voormalige treinremise (1876) • Rijksmonument • Langdurige leegstand • Culturele pleisterplaats • Lego speelparadijs • horeca
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
Warten – Scheepshelling • Was in erbarmelijke staat • Dorp heeft zich ingezet tot behoud • Scheepshelling met museale functie • Restaurant • Verkocht aan huurder
Herbestemming historisch erfgoed DRENTHE
Erica Fijnturfstrooiselfabriek • Initiële doelstelling: behoud fabriekspand • Nav dit project: – Ontwikkeling museum – Ontwikkeling wildlife resort • Verkocht aan huurder
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
Franeker – pakhuis Factorij • Voormalig graanpakhuis • Rijksmonument • Langdurige leegstand • Vijf verdiepingen kantoorruimte
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
Heerenveen – Leerlooierij • Voormalige leerlooierij • Langdurige leegstand • Vijf kantoorunits • In samenwerking met gemeente en corporatie om verpauperde straat op te knappen
Herbestemming historisch erfgoed DRENTHE
Nijensleek – bedrijfsverzamelpand • Oorspronkelijke functie: melkfabriekje, koffiebranderij en aardappelopslag • Zeer vroege vorm van bedrijfsverzamelpand (19e eeuw) • Rijksmonument • Kantoor/creatieve ruimte/schoonheidssalon • Verkocht aan huurder
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
Tzummarum - treinstation • Noord-Friesche Locaalspoorwegmaatschappij (NFLS) (tot jaren ‘50) • Gemeente had sloopplannen • In jaren ‘90 erkend als rijksmonument • nieuwe functie: kantoor
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
IJlst – fabriek Nooitgedagt • leegstaande voormalige fabriek: Gele Steentjesgebouw • Gemeentebestuur wispelturig over sloop of behoud. • Na jaren leegstand door DBF van sloop gered • nieuwe functie: kantoren en museum • Weer verkocht aan huurder
Herbestemming historisch erfgoed DRENTHE
Erica – tegeltjespand • Oorspronkelijke functie: directeurswoning met winkel aan huis • Kantoor en radiostudio
Herbestemming historisch erfgoed FRIESLAND
Leeuwarden – kantoorboekenfabriek Scheepstra • Kantoor en werkplaats • Popacademie is grootste gebruiker (groepslessen) • Gericht op startende ondernemers in creatieve sector • Bevat verfspuiterij en zaagmachines
Herbestemming historisch erfgoed DRENTHE
Dieverbrug – Dieversluis • Sluis met sluiswachterswoning • Doelstelling provincie (initiatiefnemer): recreatieve trekpleister • combinatie historisch erfgoed, nieuwe werkplaats, toeristische gebiedsontwikkeling • Aanleg passantenhaven, herbestemming monumentale sluiswachterswoning en kantonloods (restaurant en B&B), bedrijfsunits
Het Brede Dorpscafé PROJECT MIDSLAND
Brede dorpscafé – WAT IS HET?
• • • • •
Behoud laatste café / ontmoetingsplaats in dorp Uitbreiden met extra functies multifunctioneel Ook geschikt voor toeristen/recreanten Betrokkenheid van lokale gemeenschap Ondersteunend beleid (provinciaal en gemeentelijk)
Het brede dorpscafé – “Rebestemmen” KENMERKEN
• • •
Maatwerk
•
Antwoord op krimp en verdwijnende voorzieningen
• • • •
Maatschappelijke dorpsfunctie
Multifunctioneel Combinatie leefbaarheid en recreatie
Bedreigd met sluiting Historisch/markant pand Duurzaam
• • •
Sociaal Economisch energiebesparend
Het brede dorpscafé – ROL DBF
• • • • • •
Inventarisatie potentiële brede dorpscafés Haalbaarheidsonderzoek Aanschaf en verbouwing pand Zoeken en vinden van nieuwe uitbaters Begeleiden uitbater Begeleiden samenwerking uitbater, dorp en overheid
Het brede dorpscafé - PRAKTIJKVOORBEELDEN
Blije – Herberg Veldzicht • Al vier eeuwen caféfunctie • Bedreigd met sluiten • Extra snackbarfunctie • Dorpswinkelfunctie • Compleet gerestaureerd
Het brede dorpscafé - PRAKTIJKVOORBEELDEN
Café-Restaurant Homan • Eext • Grote zaal heeft ook dorpshuisfunctie • Realisatie jeugdsoos
Het brede dorpscafé - PRAKTIJKVOORBEELDEN
Wongema • Hornhuizen • Café en restaurant • Culturele werkplaats • Ontmoetingsplek voor inwoners, studenten en kunstenaars
Het brede dorpscafé - PRAKTIJKVOORBEELDEN
Eeterij De Drie Gemeenten • Alde Leie • Initiatief vanuit het dorp • Ontmoetingsplaats voor inwoners • Café en plateservice • Aan Elfstedenvaarroute • Sanitaire voorzieningen voor (water)sporters • Sportkantine
BEDANKT