Recht omarmen SGP-visie op onrecht en armoede wereldwijd
www.wi.sgp.nl GDB-16.5624_Folder ontwikkelingssamenwerking_A4_03.indd 1
09-03-16 08:47
Wat is het probleem?
Wat is de meerwaarde van ontwikkelingssamenwerking? Ontwikkelingssamenwerking is een klein beleidsterrein waaraan Nederland nog geen 4 miljard euro per jaar uitgeeft. Maar wat willen we precies ontwikkelen? Wanneer zijn we daarmee klaar? Volgens de SGP richt ontwikkelingssamenwerking zich op de enorme uitdaging om wereldwijde armoede en onrecht tegen te gaan. Wat is eigenlijk armoede? Hoe staat het ervoor in de wereld?
30
100
Religieus geweld neemt toe. Alleen al 100 miljoen christenen lijden onder geloofsvervolging.
miljoen
miljoen
Feiten over armoede
4
miljard
Wereldwijd vinden 4 miljard mensen geen bescherming door het rechtssysteem in hun land.
Ontwikkelingslanden lopen minimaal 0,6 miljard euro aan belastinginkomsten mis door o.a. Nederlandse belastingverdragen.
836
miljoen
Bronnen www.opendoors.nl www.ijmnl.org www.somo.nl www.un.org
GDB-16.5624_Folder ontwikkelingssamenwerking_A4_03.indd 2-3
380
380 47%
0,6 miljard
Decennialange ontwikkelingssamenwerking heeft ook positieve effecten gehad. Er is niet alleen ellende; er is ook reden tot dankbaarheid. 2015 was een belangrijk peiljaar, waarin de inzet van overheden en internationale organisaties in de strijd tegen armoede werd geëvalueerd. Extreme armoede in ontwikkelingslanden is afgenomen en meer kinderen gaan naar school. Helaas blijft er nog genoeg ellende over, waarvoor wij onze ogen niet kunnen sluiten.
Bijna 30 miljoen mannen, vrouwen en kinderen leven in omstandigheden van slavernij en gedwongen werk.
1990 1990 In 2015 leefden 836 miljoen mensen in extreme armoede. Steeds 14% meer arme mensen wonen in middelrijke landen als China en India. 2015 2015
330
330 47%
47%
380 330
1990 210 14%
80%
60%
80%
210
52%
210
52%
2013
1990 1990 2000 2000 2015 2013
1990
60%
14%
2015
1990
2000
Het percentage van de bevolking in ontwikkelingslanden dat in extreme armoede leeft, is sinds 1990 afgenomen van 47% naar 14% in 2015.
2013
1990
2000
Het aantal moeders dat stierf in het kraambed is sinds 1990 afgenomen van 380 naar 210 op de 100.000 geboorten.
2000
Het percentage kinderen dat in de sub-Sahararegio naar de basisschool gaat, is sinds 1990 toegenomen tot 80%.
Bron www.un.org
09-03-16 08:47
2015
Wat zegt de Bijbel over armoede?
Tsedaka Sociale uitsluiting
Politieke onderdrukking
Ecologische uitputting
Financieel tekort
Geloofsvervolging
Geen eerlijke en toegankelijke rechtspraak Gebrek aan vrijgevigheid
Moreel superioriteitsgevoel
Wanneer we de Bijbel doorzoeken op de woorden armoede en armen, ontdekken we verrassend veel teksten. De Bijbel tekent armoede als een probleem met vele gezichten. Armoede is niet alleen gebrek aan geld voor voeding en huisvesting. Het is veel breder. Het gaat ook om onrecht, machtsmisbruik en uitsluiting die mensen in armoede gevangen houden. Dit laat ons zien hoe de zondeval zich in allerlei vormen manifesteert. Daar mogen we ons echter niet bij neerleggen. De SGP kiest voor een integrale benadering en wil armoede en uitsluiting bestrijden op alle niveaus. In sociale relaties, economische verhoudingen, politieke structuren, geloofsvrijheid, juridische rechtvaardigheid en een ecologische balans in de schepping.
GDB-16.5624_Folder ontwikkelingssamenwerking_A4_03.indd 4-5
Het Hebreeuwse woord tsedaka wordt in de Bijbel vaak gebruikt in het kader van armoede en onrecht. Meestal wordt dit woord vertaald met het doen van gerechtigheid, maar het houdt meer in. Enerzijds betekent tsedaka een daad van rechtvaardigheid, anderzijds een daad van liefdadigheid. Handelen overeenkomstig dit gerechtigheidsbegrip heeft tot doel dat mensen weer in rechte verhoudingen met God en hun naaste kunnen leven. Juist overheidsinstanties zoals rechters en koningen hebben de opdracht om deze vorm van gerechtigheid te doen. Dit betekent dat ook de Nederlandse overheid aan de ene kant vrijgevig moet zijn en blijven. Maar aan de andere kant moet zij ook het onrecht bestrijden dat armoede in stand houdt of bevordert.
Doet recht de arme en de wees, rechtvaardigt de verdrukte en de arme. Verlost de arme en behoeftige, rukt hem uit der goddelozen hand. Psalm 82: 3-4
Dimensie
Wat zegt de Bijbel?
Geestelijk
Geloof in Jezus Christus bevrijdt van geestelijke armoede.
2 Korinthe 8:9
Ethisch
Liefde voor de naaste ligt in het verlengde van liefde tot God. Een rijke christen is vrijgevig wanneer hij wordt geconfronteerd met armoede.
1 Johannes 3:17-18
Moreel
Armen en rijken zijn moreel gelijkwaardig.
Spreuken 22:2
Sociaal
Binnen de gemeenschap moet men voor elkaar zorgen zodat niemand wordt uitgesloten en arm zal zijn.
Deuteronomium 15:7
Economisch
Arme en behoeftige werknemers mogen niet worden uitgebuit. Een economische machtspositie mag niet worden misbruikt.
Deuteronomium 24:14 Ezechiël 18:7-8
Juridisch
Rechtstoegang en -handhaving voor de armen en gemarginaliseerden moet worden gegarandeerd.
Psalm 82:3-4
Politiek
Machtsmisbruik ten opzichte van gemarginaliseerden moet worden tegengegaan ten gunste van recht en gerechtigheid.
Jeremia 22:3
Ecologisch
De opbrengsten van de natuur moeten niet volledig worden geëxploiteerd. Er moet voldoende overblijven voor armen en vreemdelingen.
Leviticus 23:22 Deuteronomium 15
09-03-16 08:47
Wat hebben wij te maken met armoede aan de andere kant van de wereld? De wereld is onmiskenbaar een dorp geworden. Een tekort aan de andere kant van de wereld heeft vaak merkbare gevolgen voor Nederland. Een voorbeeld. Door melkpoederschaarste in China in mei 2013 hadden ook de Nederlandse baby’s minder beschikbare melk. Andersom heeft het consumptiepatroon van welvarende landen grote invloed op de levensomgeving van arme mensen, zeker wat betreft grondstoffenschaarste en milieuvervuiling. Arme landen lijden daar het meest onder. Zij zullen in de toekomst nog meer moeten inleveren als wij niets wijzigen in ons gedrag. Dat is extra voelbaar in de huidige vluchtelingenproblematiek. Door de tv en sociale media lijkt het dat in West-Europese landen de rijkdom voor het oprapen ligt. Dankzij de globalisering is Europa makkelijker te bereiken dan voorheen. Door deze wereldwijde samenhang stopt de verantwoordelijkheid van een overheid niet simpelweg bij de grens, maar is grensoverschrijdend. Zodoende heeft de Nederlandse overheid een verantwoordelijkheid om in internationale relaties, diplomatie en inspanningen bij internationale verdragen zo te handelen dat gerechtigheid wordt bevorderd. Vanuit de overheid bezien, is ontwikkelingssamenwerking meer dan armoedebestrijding: het gaat om samenwerking met het oog op meer internationale gerechtigheid. De rol van politici, bestuurders en ambtenaren is in ontwikkelingssamenwerking van essentieel belang. Kernwaarden als gerechtigheid, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheid en rentmeesterschap zijn behulpzaam bij de beoordeling van beleid.
Gerechtigheid
Verantwoordelijkheid
Gelijkwaardigheid
Rentmeesterschap
Zijn de publieke doelen duidelijk gedefinieerd en overeenkomstig de notie van internationale gerechtigheid?
Is de rol van de overheid complementair aan de andere samenwerkende partijen?
Wordt handelen vanuit een westerse bias voldoende tegengegaan?
Worden naast economische ook sociale en ecologische voordelen meegewogen?
Is er oog voor onrecht dat in eigen land in stand wordt gehouden?
Bevordert de overheid de publieke doelen daadwerkelijk?
Wordt voldoende rekening gehouden met ownership van het ontvangende land?
Wordt een samenwerking van duurzame aard aangegaan?
Wordt aan alle dimensies van armoede recht gedaan?
Wordt rekenschap gegeven van (het belang van) verantwoordingsrelaties in het ontvangende land?
Worden incoherenties met ontwikkelingsbeleid voorkomen?
Wordt een breed effectiviteitsbegrip met ruimte voor eerlijkheid en vertrouwen gehanteerd?
Wat is onze politieke opdracht? De overheid, op elk niveau, heeft de taak om internationale gerechtigheid te bevorderen.
Opdracht voor de Europese Unie • Zorg voor betere coördinatie van noodhulp; • Onderzoek beleid en wetgeving op negatieve consequenties voor ontwikkelingsdoelstellingen, bijvoorbeeld op het gebied van internationale handel.
Opdracht voor de Nederlandse overheid • Zorg voor ontwikkelingsbeleid dat uitgaat van een integrale benadering van armoede met een evenwichtige aandacht voor sociale, economische, ecologische en andere aspecten; • Voorkom incoherenties van beleid met ontwikkelingsbeleid door zoveel mogelijk samen te werken; • Ruim ongerechtigheden in eigen wetgeving en beleid als eerste uit de weg; • Werk samen voor betere belastingheffing in ontwikkelingslanden die hand in hand gaat met bestrijding van belastingontwijking door multinationals; • Verhoog de budgetnorm voor ontwikkelingssamenwerking (ODA) naar 1% van het BNP (50% publiek-50% privaat), op basis van een voortschrijdend zevenjaarsgemiddelde; • Handhaaf de fiscale giftenaftrek zodat burgers en bedrijven worden gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid te nemen.
Opdracht voor decentrale overheden • In de samenwerking met partneroverheden in het buitenland moet een goede balans worden gevonden tussen economische, sociale en ecologische aspecten. Het stimuleren van handel hoort niet het enige motief zijn voor samenwerking; • Deel kennis over bijvoorbeeld duurzame afvalverwerking met buitenlandse overheden.
Opdracht voor elke burger • Wees vrijgevig; • Let op de negatieve gevolgen van eigen consumptiegedrag voor ontwikkelingslanden.
Zo wie nu het goed der wereld heeft en ziet zijn broeder gebrek hebben en sluit zijn hart toe voor hem, hoe blijft de liefde van God in hem? […] laat ons niet liefhebben met het woord, noch met de tong, maar met de daad en waarheid. 1 Johannes 3:17-18
GDB-16.5624_Folder ontwikkelingssamenwerking_A4_03.indd 6-7
09-03-16 08:47
Wilt u meer weten? Het boek ‘Recht omarmen’ bevat de gehele studie die het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP naar dit beleidsterrein heeft gedaan. In het boek treft u onder andere bijdragen aan van: • • • •
Hans van ’t Land over de huidige internationale uitdagingen Jan Schippers over belangrijke politieke instrumenten en over de SDG’s Nelline Boers en Arco Vuik over beleidscoherentie Henk-Jan Ebbers en Corry-Anne Everse over samenwerking met ontwikkelingsorganisaties • Henk Kievit over samenwerking met het bedrijfsleven
Bestel dit boek op www.sgp.nl/webshop
Over de Guido de Brès-Stichting De Guido de Brès-Stichting, het Wetenschappelijk Instituut voor de SGP, is de denktank van de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP). Het instituut onderzoekt zelfstandig politieke en maatschappelijke vraagstukken ten dienste van de SGP om zo kennis en inzicht te verwerven. Dit doet het WI-SGP met het oog op de voortdurende ontwikkeling van een staatkundig-gereformeerde visie op alle relevante beleidsterreinen. De resultaten van het onderzoek communiceert het instituut met politici, partijleden, SGP-kiezers en publiek. Op de website www.wi.sgp.nl vindt u een groot aantal van de publicaties van het WI-SGP. Steunt u ons werk? U kunt zich via deze website abonneren op het kwartaaltijdschrift Zicht, opgeven als donateur of aanmelden voor de digitale nieuwsbrief.
@wisgp
/wetenschappelijk-instituut-sgp
/wetenschappelijkinstituutsgp
Dinkel 7 3068 HB Rotterdam T 010 7200785 E
[email protected] I www.wi.sgp.nl
www.wi.sgp.nl GDB-16.5624_Folder ontwikkelingssamenwerking_A4_03.indd 8
09-03-16 08:47
