19/05/2015
PREVENTIE VAN DIABETISCHE VOET DOOR ZORGKUNDIGEN BINNEN WOONZORGCENTRA
Dhr. Cappelier Paul Legal manager CNC Lid federale raad verpleegkunde Voorzitter BEFEZO Postgraduaat wondzorg Lector verpleegkunde HBO5 Vesalius Brugge
Hoe staat u tegenover zorgkundigen? Kijk je neer op hen?
Bron: http://www.toonpool.com
Partner binnen de zorg?
Bron: http://www.owned.com
1
19/05/2015
Enkele cijfers • België telde op eind 2013 171.792 VPK • België telde op eind 2013 94.111 zorgkundigen • Binnen de gezondheidszorgberoepen vertegenwoordigen VPK 40 % en ZK 22,5 % • Op 2010 bedroeg de verhouding ZK/VPK binnen WZC 67 % ZK en 33 % VPK
Bronnen: FOD Volksgezondheid & Sectorfiche PC 330
Toekomst
250
200
150
WZC
100
Ziekenhuizen Gezinszorg
50
Thuis VPK 0
WZC Ziekenhuizen Gezinszorg Thuis VPK Verpleegkundigen Zorgkundigen
Verpleegkundigen
2000 100 100 100 100 100 100
2010 152 105 142 123 116 135
2015 175 107 153 134 124 147
2020 194 110 163 144 131 158
Zorgkundigen
Bron: Werk maken van werk in de zorgsector. Actieplan ter bevordering van de werkgelegenheid in de zorgsector, Conceptnota Min. Vandeurzen, 21/05/2010
2
19/05/2015
Totaal
Evolutie aantal VPK versus ZK in België 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0
2009 2010 2011 2012 2013 2014 VPK 153219 157032 162387 166659 171792 ZK 59058 67459 74548 84111 94641 102568 Bron: FOD Volksgezondheid STATAN
Wat mogen zorgkundigen binnen wondzorg? • KB 12 januari 2006 – Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch, psychisch en sociaal vlak binnen de context van de activiteiten van het dagelijkse leven (ADL); – het verwijderen en heraanbrengen van kousen ter preventie en/of behandeling van veneuze aandoeningen, met uitsluiting van compressietherapie met elastische verbanden; – hygiënische verzorging van een geheeld stoma, zonder dat wondzorg noodzakelijk is; – toepassen van maatregelen ter voorkoming van lichamelijke letsels, conform het zorgplan – toepassen van maatregelen ter voorkoming van decubitusletsels, conform het zorgplan.
3
19/05/2015
Kunnen zorgkundigen vandaag een rol spelen binnen wondzorg?
JA! We zullen hen moeten betrekken willen we kwaliteit van zorg blijven leveren! • VPK in toekomst zullen minder ADL-activiteiten op zich nemen! • Aandeel zorgkundigen zal blijven stijgen! • Even terug naar KB 2006 – Het observeren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen op fysisch vlak bij ADL- activiteiten – toepassen van maatregelen ter voorkoming van lichamelijke letsels, conform het zorgplan – toepassen van maatregelen ter voorkoming van decubitusletsels, conform het zorgplan.
Prevalentie van diabetes • Volgens schattingen heeft 8 % diabetes in België • 887.964 inwoners lijden aan diabetes • Tegen 2030 zou 9,6 % van de volwassen Belgen diabetes zal hebben.
• Cijfers over prevalentie binnen WZC?
4
19/05/2015
Prevalentie diabetes WZC • Steekproef 766 WZC in 2013 • 215 respondenten
Wie zijn de respondenten? Directie
Hoofd bewonerszorg
Hoofdverpleegkundige
Kwaliteitscoördinator
Zorgcoördinator
Andere
11% 11%
23%
6% 16% 33%
5
19/05/2015
RESULTATEN VAN DE STEEKPROEF Geen diabetes
Diabetes
17
19
22
20
21
20
83
81
78
80
79
80
VL Brabant
Antwerpen
Limburg
n= 4169
n= 3379
n= 3148
Oost Vlaanderen
West Vlaanderen
n= 6421
n= 3917
Totaal n= 21 034
Incidentie in % van aantal bewoners met diabetes per provincie in Vlaamse WZC.
Bron: Cappelier P. (2014) Preventie en analyse van diabetische voet en educatie voor zorgkundigen binnen WZC
Hoeveel bewoners hebben een diabetische voet met wondzorg? Geen wondzorg 94
92
90
6 VL Brabant
10
Antwerpen
Wel wondzorg 91
8 Limburg
91
89
9
Oost Vlaanderen
11
West Vlaanderen
9
Totaal
6
19/05/2015
Kostprijs diabetes? • IWGDF stelt dat 5 % van diabetici een diabetisch voetulcus zullen ontwikkelen • 12-15 % van budget van GZ voor diabetes gaat naar gevolgen van diabetische voet volgens IWGDF • Nederlandse Diabetes Federatie berekende de kostprijs van diabetes in 2010 op 2,5 miljard € of 7% van totale gezondheidszorguitgaven • de kostprijs voor ulcus tussen 10.000 en 20.000 € Prompers & al.
• De kosten voor amputatie liggen 3 à 4 maal hoger
Geschatte kost binnen België? Cijfers RIZIV 2012 26,6 mld. € uitgaven voor geneeskundige verstrekkingen • Wat als je cijfers NDF extrapoleert naar België: – 7 % 1,8 miljard € voor diabetes – IWGDF zegt dat 12 à 15 % gaat naar diabetische voet
= 216 à 270 mln. € in België
7
19/05/2015
Hoeveel bewoners hebben een amputatie achter de rug? Geen amputatie 98 98
99
1 VL Brabant
2 Antwerpen
2 Limburg
Wel amputatie 98 97
3 Oost Vlaanderen
2 West Vlaanderen
98
2 Totaal
Bron: Journal of Foot & Ankle surgery
8
19/05/2015
Waar wil ik heen? • IWGDF bij 85 % van alle amputaties is een er voetulcus aan voorafgegaan • Bild & al. 44 à 85 % van de amputaties kan vermeden worden na invoering van betere preventie, educatie en wondzorgprogramma’s
Goede voetzorg en dagelijkse inspectie door zorgkundigen kan het aantal diabetes ulcussen en amputaties verminderen!
Richtlijnen • Wound Repair en Regeneration (Armstrong & al.): “Goede voetzorg met dagelijkse inspectie van de voeten zal de incidentie van diabetes voetwonden verminderen. Het kan nodig zijn een familielid of zorgverlener in te schakelen voor deze taak.” (niveau II)
• ADA American Diabetes Association “Position document”: “Onderstreept het belang van dagelijkse voetcontrole door de patiënt, andere mensen of familieleden”
9
19/05/2015
IWGDF International Consensus 5 belangrijke elementen die een goed voetmanagement onderlijnen: 1. Regelmatige inspectie en onderzoek van risicovoet 2. Identificatie van risicovoet
3. Educatie van patiënt, familie en zorgverleners 4. Goed aangepast schoeisel 5. Behandeling van niet ulceratieve pathologie.
In samenwerking met CNC
10
19/05/2015
Preventie
Voetonderzoek
Schoenonderzoek
Voetverzorging
A
B
C
ONDERDELEN VAN DE PREVENTIE
A. Het voetonderzoek Stap 1. Controleer de boven- en onderzijde van de voet • Is er eelt aanwezig? • Is er likdoorn aanwezig? • Droge huid en schilfering? • Zwelling? • Gebarsten huid of kloven? • Blaren? • Wondjes? • Roodheid?
11
19/05/2015
A. Het voetonderzoek Stap 2. Controleer de nagels • Ingegroeide teennagel? • Schimmelnagels? • Wondjes onder de nagels? • Nagel drukt op teen ernaast? • Bloeding onder de nagel?
A. Het voetonderzoek Stap 3. Controleer tussen de tenen • Schilfering? • Schimmelinfectie? • Kloofjes? • Wondjes?
12
19/05/2015
B. Het schoenonderzoek • Macfarlane & Jeffcoate (1997) hebben aangetoond dat
slecht schoeisel de meest voorkomende oorzaak is van ulcera. • Mc Gil & al. (2005) tonen aan binnen hun onderzoek
dat schoenen voor 54 % de rechtstreekste oorzaken zijn voor ontstaan van diabetische voetulcera.
B. Het schoenonderzoek Stap 4. Onderzoek de schoenen • Druk ontlastende schoenen? • Te klein of knellen? • Oneffenheden in de schoen? • Vreemd voorwerp?
13
19/05/2015
C. Voetverzorging • • • •
Guidelines “The American College of Foot and Ankle Surgeons”: Dagelijks de voeten wassen met lauw water Gebruik zachte washand of spons Droog de voet al deppend i.p.v. te schuren Goed drogen tussen de tenen
C. Voetverzorging Geen voetbadjes geven! International Consensus on de management and prevention of the Diabetic Foot 2011 (IWGDF)
14
19/05/2015
Xerosis bij diabetici • Neuropatische huid is harder, minder elastisch en heeft meer kans om vocht te verliezen (TEWL) • Grotere kans op ontstaan van scheurtjes en microverwondingen • Eerste toegangspoort voor infecties • Xerosis is belangrijke huidaandoening bij diabetici
Bron: http://www.ipfh.org/
Aanpak Xerosis • Onderzoek (Suico JD) heeft aangetoond, dat bij patiënten met diabetische voetwonden, 82,1% van deze patiënten een droge huid had met barsten of scheuren. • Ditzelfde onderzoek toont ook aan dat patiënten, die hun voeten zelden insmeerden, een verhoogd risico hadden op het ontwikkelen van voetulceraties. Bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1496978/
15
19/05/2015
Rol van Stratum Corneum • Buitenste van de 5 lagen van epidermis • Cellen van deze laag liggen heel dicht tegen elkaar • Sterk hydrofoob en belangrijke barrièrefunctie
Bron: http://www.dynamic-antiaging.com/ Bron: http://legal-aware.org
Rol van Stratum Corneum
16
19/05/2015
Invloed diabetes op Stratum Corneum • Door autonome neuropathie vermindert de zweetsecretie met epidermale droogheid tot gevolg • Elasticiteit vermindert door niet enzymatische glycosylering van eiwitten binnen stratum corneum
Bron: http://dauskardt.stanford.edu/
C. Voetverzorging • Uit onderzoek blijkt dat het aanbrengen van hydraterende crème niet alleen dient voor de verbetering van de kwaliteit van de huid. • Het ontwikkelt ook een preventief gedrag voor het vroegtijdig opsporen van diabetische voetwonden. • We geven dus onze zorgkundigen best mee dat ze dit dagelijks moeten doen bij hun bewoners met diabetes
Bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3090242/
17
19/05/2015
C. Voetverzorging • Geen eensgezindheid binnen de literatuur wanneer aan te brengen ‘s avonds (Bristow 2013) of in de ochtend (Holden 2002). • Geen wetenschappelijke evidentie aanwezig. • Er zou geen verschil zijn in éénmalig of tweemaal insmeren per dag. (Loden 2013) • Bristow (2013) stelt een dosering van 4-8 g per paar voeten. • 1 gram = één keer pompen dispenser.
Hoe hydraterende crémes aanbrengen ? • Zelf voorstander om dit ‘s morgens aan te brengen onmiddellijk na het wassen van de voeten. • Zo goed als alle guidelines geven aan om geen hydraterende crèmes tussen de tenen aan te brengen. • Best een combinatie van meerdere ingrediënten in één hydraterende crème. (Occlusieven, humectans, emollients)
18
19/05/2015
In samenwerking met CNC
DOELSTELLINGEN PROJECT • Kant en klaar les en promotiemateriaal aanbieden voor WZC, thuiszorg, thuisverpleging en opleidingscentra
19
19/05/2015
Extra hulpmiddelen project “HAPPY FEET” Website: WWW.BEFEZO.BE • • • • • •
Didactisch filmpje Volledige PWP presentatie Scoringslijst voor preventie van diabetische voet Affiche die kan gebruikt worden op afdeling Sjabloon voor stickers die kunnen gebruikt worden Kant en klare persnota voor WZC en scholen
Extra hulpmiddelen project “HAPPY FEET”
20
19/05/2015
Extra hulpmiddelen project “HAPPY FEET”
21
19/05/2015
BESLUIT • Zorgkundigen kunnen WEL een rol spelen binnen wondzorg • Ze kunnen bijdragen tot een betere kwaliteit van zorgverlening in het bijzonder op het preventieve vlak binnen wondzorg • Het is aan ons verpleegkundigen om hen bij te scholen en te coachen • Zorgkundigen zijn partners in de multidisciplinaire zorgverlening
BEDANKT VOOR UW AANDACHT
22
