Port of Antwerp - Jaarverslag Aan het woord. Pagina 1

Port of Antwerp - Jaarverslag 2011

Aan het woord

Pagina 1


Een haven van en voor mensen

Een jaaroverzicht is altijd een interessante oefening, is de eindbalans positief, had het beter gekund of was het een gewoon jaar? 2011 was in ieder geval geen grijs jaar, integendeel, het was een jaar met meer plussen dan minnen. Op economisch vlak een recordjaar en maatschappelijk het jaar waarin de banden tussen stad, regio en haven werden aangehaald. Niets kan dit beter symboliseren dan het nieuwe MAS Havenpaviljoen dat begin 2011 feestelijk werd geopend. In amper 1 jaar tijd mocht dit visitekaartje van de Antwerpse haven niet minder dan 80.000 bezoekers ontvangen. Uit de vele enthousiaste reacties bleek hoe geïnteresseerd en nieuwsgierig mensen zijn naar onze hedendaagse haven. Bovendien maakt dit bezoekerscentrum nieuwe stijl gebruik van de meest vernieuwende technologieën en is het innovatief, toegankelijk en toekomstgericht. Niet toevallig ook de waarden waar onze haven voor staat. Het belang van de Antwerpse haven voor Vlaanderen en België is duidelijk, maar nog tastbaarder is de toegevoegde waarde voor de werkgelegenheid in de regio. Niet minder dan 150.000 mensen verdienen rechtstreeks of onrechtstreeks hun brood in deze haven. Ondanks alle inspanningen is de enorme rijkdom aan banen in een wereldhaven als Antwerpen nog te weinig bekend. Vakmensen van alle niveaus en achtergronden vinden soms nog te weinig hun weg naar de haven. Daarom hebben we als Havenbedrijf in 2011 opnieuw extra ingezet op arbeidscommunicatie. Een nieuwe jobsite en samenwerkingsverbanden met verschillende partners binnen en buiten de havengemeenschap moeten mensen de weg tonen naar een carrière in de haven. Meer dan ooit hebben zowel het Havenbedrijf als de havengemeenschap te kampen met niet ingevulde vacatures. En omdat we een haven van en voor mensen zijn, zullen we hierin ook blijven investeren. Door een nieuwe wet op de financiering van ambtenarenpensioenen (verschenen in het Staatsblad van 3 november 2011) werden we als Havenbedrijf geconfronteerd met een bijkomende verplichting. In uitvoering daarvan zal het GHA jaarlijks een extra responsabiliseringsbijdrage verschuldigd zijn aan de pensioendienst van de overheidssector voor de huidige en toekomstige statutaire gepensioneerden. Daarom waren we genoodzaakt een pensioenvoorziening aan te leggen van 299 miljoen euro, wat een materiële eenmalige negatieve weerslag heeft op de bedrijfsresultaten van 2011. We mochten dit jaar opnieuw een aantal awards ontvangen. We werden voor het derde jaar op rij gelauwerd als Top Employer, een mooie bekroning voor het personeelsbeleid dat sinds enkele jaren wordt gevoerd. Dat we in 2011 opnieuw werden gekroond tot Best Dry Bulk Port is een mooie waardering voor alle bedrijven die blijven investeren. En een prijs die mij persoonlijk veel plezier deed : Port of the Year - International Seafarers’ Welfare Award. Als Havenbedrijf en -gemeenschap hebben we altijd veel belang gehecht aan goede voorzieningen voor de zeelieden. Een traditie die vele eeuwen teruggaat. De prijs is dan ook een bekroning voor de inzet van velen die maakt dat onze haven niet alleen een goede reputatie heeft bij haar klanten maar ook een haven is waar zeelieden zich altijd welkom voelen. 2012 is al enkele maanden ver en elke dag opnieuw werken de zowat 1.650 werknemers van het Havenbedrijf voor deze haven en haar klanten. Zij zijn met hun kennis, ervaring en inzet het ware kapitaal van dit bedrijf en van de haven van Antwerpen, een haven van en voor mensen. Pagina 2


Marc Van Peel Schepen voor de Haven Voorzitter Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

Pagina 3


2011, duurzaam vooruitkijken

2011 was voor de haven van Antwerpen een sterk jaar. Er werden opnieuw een aantal records neergezet, de veelvuldige aanlopen van ultragrote containerschepen optimaliseerden de open afvaartregeling, de bouw van de belangrijke Deurganckdoksluis op Linkeroever werd aangevat, … Het Totaalplan waarin de haven van Antwerpen haar toekomstvisie uitbouwde, werd in nieuwe werkvormen gegoten waarmee de gemeenschappelijke werking werd geconsolideerd. Toch was 2011 niet het zorgeloze jaar waarin we de crisis volledig achter ons lieten. In de laatste vier maanden zagen we in Europa opnieuw een groeivertraging. Dat we desondanks het jaar afsloten met een aantal nieuwe recordcijfers mogen we dan ook op het conto schrijven van alle havenpartners. Nooit eerder werden in Antwerpen in een jaar tijd zoveel containers (zowel in TEU als in tonnage) gelost en geladen als in 2011. 2011 bevestigde opnieuw het belang van de verdieping van de Schelde. We ontvingen een recordaantal ultragrote schepen en de nieuwe open afvaartregeling die ondertussen is vastgelegd bevestigt dat Antwerpen toegankelijk is voor de grootste schepen. We kunnen het niet genoeg benadrukken, in combinatie met de diepe inlandse ligging in het hart van de Europese consumentenmarkt, de uitstekende achterlandverbindingen en de verregaande multifunctionaliteit van onze haven heeft Antwerpen sterke troeven. We zijn bovendien bijzonder verheugd dat de bouw van de Deurganckdoksluis op Linkeroever van start ging. Ze zal de toegankelijkheid op de linkeroever van de haven versterken en de efficiëntie en bedrijfszekerheid van onze dienstverlening verhogen. 2011 bevestigde ook een aantal tendensen in de rederijwereld. Naast het toenemende aantal ultragrote schepen was het vooral de samenwerking tussen grote rederijen die in een stroomversnelling terechtkwam. Schaalvergroting leidt automatisch tot optimalisering van de diensten en een herverdeling van de schepen over alle routes. You win some, you lose some was ook hier van toepassing. En al is de impact op langere termijn moeilijk in te schatten, het Havenbedrijf kijkt de toekomst met vertrouwen tegemoet. De Antwerpse havengemeenschap heeft immers met haar Totaalplan een sterke analyse gerealiseerd en daar concrete maatregelen tegenover gezet. Met de aanpassing van de haventarieven aan de inflatie met slechts 2 procent in 2012 (de eerste keer in drie jaar tijd) hebben we als Havenbedrijf een duidelijk signaal willen geven: Antwerpen is een stabiele partner die voor continuïteit staat. Dat we als Havenbedrijf niet enkel vooruitkijken in economische termen bewijzen de investeringen in duurzaamheid, onze aandacht voor zowel ‘people, planet en profit’ vinden we fundamenteel belangrijk om te kunnen groeien in de toekomst. Daarom is dit jaarverslag ook een geïntegreerd jaarverslag en opgemaakt op basis van de GRI-richtlijnen. Wanneer u dit verslag doorneemt zult u opmerken dat de aandacht voor people, planet en profit integraal deel uitmaakt van onze onderneming. Dat we in 2011 samen met de Maatschappij Linkerscheldeoever en alle privépartners hebben gewerkt aan het duurzaamheidsverslag van de haven, het eerste ooit van een havengemeenschap, bewijst dat de havengemeenschap van Antwerpen een gezamenlijke visie heeft op de toekomst. En daar zijn we bijzonder trots op. Eddy Bruyninckx Gedelegeerd Bestuurder Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

Pagina 4


Vitaal en sterk

Pagina 5


2011, een sterk jaar 2011 kende een goede start, de aanlopen stegen, de volumes kwamen vlot binnen maar in de tweede helft van het jaar was er een duidelijke groeivertraging waar te nemen in de meeste havens. Ook in Antwerpen. Toch kon de haven van Antwerpen het jaar afsluiten met een aantal nieuwe records. Vooral de tonnage verhandelde goederen blijft hoog. Antwerpen bevestigt daarmee zijn vermogen om aan ladingbinding te doen. Ook de petrochemische cluster kon voor het zoveelste jaar op rij mooie groeicijfers voorleggen. De industrie heeft dan ook samen met het Havenbedrijf veel geïnvesteerd de voorbije jaren. Vooral duurzame investeringen zijn daarbij prioritair. Op de arbeidsmarkt worden alle havengerelateerde bedrijven vooral geconfronteerd met een groot aantal vacatures. Sowieso verloor de haven weinig arbeidsplaatsen tijdens de jongste crisis en nu is er terug een groeiende vraag naar goed opgeleide vakmensen. De komende jaren verwacht de sector niet minder dan 4000 nieuwe jobs.

Pagina 6


2011 in cijfers

2011 was een goed jaar voor de Haven van Antwerpen. Er werden 187.151.714 ton goederen geladen en gelost, 5% meer dan in 2010. De containertrafiek blijft het grootste deel voor haar rekening nemen. Ze steeg in 2011 met 2,5% naar 105.109.107 ton. In volume was er een toename met 2,3% tot 8.664.243 TEU-containereenheden, een absoluut record. Het roro-verkeer ging er eveneens op vooruit. Het klom 14,0% tot 4.244.410 ton. Het conventioneel stukgoed nam toe met 14,1% tot 12.695.805 ton. Niettegenstaande de groei bleef het daarmee nog 25% onder het niveau van 2008. De terugval die staalproducten, houtcellulose en papier in 2009 kregen, kon in 2010 en 2011 maar deels worden goedgemaakt. Dit bewijst dat deze categorie moeilijker herstelt van de crisis. De overslag van massagoederen klom 7,1%. Dat was te danken aan het toegenomen volume aan vloeibaar massagoed (+ 12,2%) en aardoliederivaten (+ 19,6%). Hun stijging compenseerde de daling van 3,5% in het droog massagoed. De behandeling van ertsen (-13,6%), schroot (- 17,3%) en meststoffen (- 5,1%) zakte immers verder weg. Kolen (+ 4,4%), zand en grind (+ 8,8 %) en cement (+ 2,8%) vertoonden dan weer een opwaartse lijn. Het aantal zeeschepen zat opnieuw in de lift: in 2011 deden er 15.240 (+ 3,1%) de haven aan. De brutotonnenmaat steeg met 9,0% naar 316.428.860. Trafiek 2011

TON

2009

2010

2011

20102011 %

Containers

87.247.745

102.539.658

105.109.107

2,5%

RoRo (excl. containers)

3.203.223

3.724.781

4.244.410

14,0%

Conventioneel stukgoed

10.449.980

11.128.334

12.695.805

14,1%

TOTAAL STUKGOED

100.900.948

117.392.773

122.049.322

4,0%

Droog massagoed

17.383.826

19.779.538

19.086.260

-3,5%

Vloeibaar massagoed

39.521.655

40.995.692

46.016.132

12,2%

TOTAAL MASSAGOED

56.905.481

60.775.230

65.102.392

7,1%

Pagina 7


TOTALE GOEDERENOVERSLAG

157.806.429

178.168.003

187.151.714

5,0%

CONTAINEROVERSLAG TEU

7.309.639

8.468.475

8.664.243

2,3%

Pagina 8


Antwerpen in de Hamburg - Le Havre range

Pagina 9


Pagina 10


Pagina 11


Pagina 12


Antwerpen in de wereld

Pagina 13


De havengemeenschap verwezenlijkt het Totaalplan Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de privé-havenbedrijven hebben in 2011 het Totaalplan, waarin de haven haar toekomstvisie uittekende, gefinaliseerd. Centraal staat het optimaliseren van de logistieke keten om goederen op de beste manier op hun bestemming te brengen. Onder meer het Antwerp Port Community System (systeem voor elektronische communicatie waarop overheid en havenbedrijven zijn aangesloten), het aantrekken van talent, de organisatie van de havenarbeid en het streven naar een duurzame haven zijn daarvoor belangrijk. Deze aspecten kwamen dan ook aan bod tijdens de tweede Staten Generaal van de haven op 22 juni 2011, de slotmanifestatie voor het Totaalplan.

Talent in de haven De Antwerpse haven geeft direct en indirect werk aan 150.000 mensen. Ze biedt dus volop kansen, maar wordt ook met uitdagingen geconfronteerd. Eén op de vier banen/vacatures zijn knelpuntberoepen, terwijl heel wat kansengroepen niet aan bod komen wegens een mismatch aan competenties. Om dit te verhelpen, hebben Alfaport, Voka, het Havenbedrijf, de stad Antwerpen en de VDAB in de schoot van het Totaalplan de ‘Werkgroep Talent’ opgericht. Er wordt bovendien extra geïnvesteerd in de uitstraling van de haven als dynamische werkgever met initiatieven als ‘Jonge Haven’ (havengerelateerde doe-activiteiten voor leerlingen) en het jobevent op de Havendag. Organisatie van de havenarbeid Een andere belangrijke factor voor de concurrentiepositie van de haven van Antwerpen is de organisatie van de havenarbeid. De havengemeenschap vroeg alle betrokken partijen om samen na te denken over de concurrentiepositie van de haven en de toekomstige behoeften aan havenarbeid. Niet de verloning van de dokwerkers is reden tot bezorgdheid, wel de ploegsamenstelling en soms te rigide organisatie van de arbeid.

Een duurzame toekomst De 21ste eeuw kenmerkt zich door het streven naar een meer duurzame economie en transport en de haven van Pagina 14


Antwerpen past perfect in dat verhaal. Door de sterk verbeterde nautische toegang en de ligging diep landinwaarts is zij het uitgelezen knooppunt voor duurzame ketens. Het Havenbedrijf, de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO) en Alfaport hebben voor de hele haven een duurzaamheidverslag opgemaakt. Hierin wordt omschreven hoe de havenbedrijven ‘people, planet & profit’ verzoenen in hun dagelijks ondernemen. De haven van Antwerpen is daarmee de eerste haven dia als gemeenschap een duurzaamheidsverslag opmaakt. www.duurzamehavenvanantwerpen.be Dit geïntegreerde jaarverslag is ook voor het Havenbedrijf de bevestiging van z’n duurzame aspiraties. People, Planet en Profit zijn waarden die al jaren worden meegenomen in de bedrijfsvoering en die jaar na jaar uitdrukkelijker aandacht krijgen.

Pagina 15


‘Supply Chain’-perspectief centraal Bedrijven zoeken de beste keten om goederen op hun bestemming te krijgen. Betrouwbaarheid, kwaliteit, duurzaamheid, flexibiliteit, kosten en snelheid zijn daarbij belangrijk. De haven van Antwerpen wil geïntegreerd deel uitmaken van de internationale logistieke ketens en in die ketens de beste schakel voor haar klanten zijn. Daarom wordt een uitgebreid aanbod aan logistieke oplossingen aangeboden als toegevoegde waarde in de supply chains van de klanten: - talrijke betrouwbare verbindingen met het voorland - een kwalitatieve dienstverlening in de haven zelf - kostenefficiënte verbindingen met het achterland - transparantie en efficiëntie door elektronische dienstverlening - veiligheid, efficiëntie en productiviteit door trade facilitation - rol als kenniscentrum

Om dit aanbod te waarborgen speelt het Havenbedrijf een rechtstreekse rol met zijn maritieme- (sleepdiensten,…) en elektronische dienstverlening (APCS,…) naast zijn kennisaanbod en consultancy. Onrechtstreeks ondersteunt het deze ambitie door het waarborgen van de juiste infrastructuur, het beheer van gronden in de haven, het aantrekken van duurzame investeringen door maritieme en logistieke dienstverleners en het verzorgen van marketing en promotie. Tot slot faciliteert het Havenbedrijf de logistieke ketenvorming door het ontwikkelen van logistieke diensten en het creëren van de juiste voorwaarden voor overlegstructuren. Als vervolgstap op het Totaalplan heeft het Havenbedrijf in 2011 de positionering van de haven verder uitgewerkt. Het ‘supply chain’-perspectief staat daarbij centraal. Om de betrokkenheid van de havengemeenschap te verhogen, heeft het Havenbedrijf havenbrede expertisegroepen georganiseerd om samen het havenaanbod verder uit te dragen.

Er werden expertengroepen opgezet rond goederensegmenten (Perishables opgericht in november 2011) en rond delen van het havenaanbod (de Trade Facilitation Task Force die zorgt voor overleg van het Havenbedrijf met Douane & Accijnzen, het voedselveiligheidsagentschap FAVV en andere overheden).

Pagina 16


Schakel in de internationale supply chains verwezenlijkingen 2011 Naadloze verbindingen van voorland tot achterland De ligging in het hart van Europa, de uitstekende maritieme toegankelijkheid en de multimodale ontsluiting maken van Antwerpen een wereldhaven die vooren achterland naadloos verbindt. Door de Scheldeverdieping is de nautische toegankelijkheid van Antwerpen geoptimaliseerd. Bovendien laat de geïntegreerde ketenbenadering een vlotte begeleiding toe vanop zee tot aan de ligplaats en omgekeerd. De haven vervolledigt haar integratie in de internationale suppy chains door het aanbieden van productief, efficiënt en betrouwbaar intermodaal transport.

- Het Havenbedrijf realiseert mee de bouw van de Deurganckdoksluis op de linkeroever. - Het Havenbedrijf richtte in 2011 een cel op die een faciliterende rol speelt bij de ontwikkeling van nieuwe intermodale oplossingen, het optimaliseren van geïntegreerde processen in en rond de haven en het waarborgen van een kwalitatieve infrastructuur. - Het Havenbedrijf neemt initiatieven om de band tussen het achterland en de haven te versterken via samenwerkingsverbanden en participaties in achterlandterminals. Zo versterkten de havens van Luik en Antwerpen in 2011 hun samenwerking. - Het Havenbedrijf startte in 2011 een goederenspoorverbinding met Chongqing, een belangrijk logistiek centrum in China’s binnenland. Een samenwerking met spooroperator Hupac, de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Antwerpen en de Belgische Administratie der Douane en Accijnzen . - Het Havenbedrijf begon op 1 maart 2011 met de testfase van het Automatic Identification System (AIS) voor de binnenvaart. De invoering bevordert de veiligheid, faciliteert een vlotte verkeersafwikkeling en een snellere sluispassage. Kwalitatieve dienstverlening met een hoge toegevoegde waarde in de haven zelf De Antwerpse haven biedt onbeperkte mogelijkheden voor goederenbehandeling. Terminaluitbaters zorgen voor een snelle overslag, terwijl gespecialiseerde dienstverleners een groot gamma aan toegevoegde waardeactiviteiten aanbieden. Door goederenbehandeling op maat van de klant zorgen ze ervoor dat overbodige behandelingen en transporten worden vermeden . Het GHA leverde ook in 2011 zijn bijdrage door een strategisch beheer van terreinen en magazijnen en door het aantrekken van de juiste investeringen. Zo waakt het GHA er over dat nieuwe investeringen en bestaande concessies passen in de visie van de haven: aandacht voor duurzame ontwikkeling, creatie van toegevoegde waarde en het streven naar een concurrentiële positie door geïntegreerde logistieke oplossingen. Transparantie en efficiëntie door elektronische dienstverlening Het Antwerp Port Community System (APCS) werd in mei 2011 gelanceerd op initiatief van het Havenbedrijf in samenwerking met Alfaport. Het levert met een uitgebreide waaier aan elektronische communicatiediensten een bijdrage aan een vlotte doorstroming van goederen en informatie naar vooren achterland waarbij transparantie in alle schakels van de keten centraal staat. Pagina 17


Veiligheid, efficiëntie en productiviteit dankzij Trade Facilitation Het vinden van het juiste evenwicht tussen efficiënte controles, het faciliteren van de internationale handel en het optimaliseren van internationale supply chains is een uitdaging. In het GHA-beleid rond Trade Facilitation worden veiligheid, efficiëntie en productiviteit dan ook niet los van elkaar gezien en streeft men naar een zo groot mogelijke coördinatie van de controles. Sinds mei 2011 hebben de Douane en het FAVV de controles op dierlijke producten geïntegreerd op de Grensinspectiepost Linkeroever. Dit one-stop-shop-concept zorgt voor tijdswinst, biedt operationele zekerheid, betere planningen en dus minder kosten. Internationale valorisatie havenkennis De Antwerpse haven wil in de wereldwijde logistieke keten een actieve rol opnemen door haar expertise te delen. Via Port of Antwerp International en APEC-Antwerp/Flanders Port Training Center zorgt het Havenbedrijf voor kennisoverdracht in haven- en maritieme aangelegenheden. De samenwerking met Antwerp Management School, die in 2011 werd ondertekend, versterkt die positie nog. Stabiel prijzenbeleid Zo werden in de loop van 2010 en 2011 enkele belangrijke maatregelen genomen. De haventarieven werden in 2010 en 2011 bevroren op het niveau van 2008 om zo de havengebruikers een stabiele en concurrentiële prijszetting te garanderen. Extra inspanningen

Het Havenbedrijf versterkte in 2011 zijn dienst Marketing, Promotie en Commerciële relaties (MPC). Die moet via een strategisch merk- en marketingbeleid de haven positioneren op de wereldmarkt en goederenstromen en investeringsprojecten aantrekken. Naast het APCS werden ook nieuwe communicatiekanalen opgezet. Tijdens de prinselijke missie naar China in oktober 2011 werd met de ‘Circle of Friends’ een online community gelanceerd waarmee de zakelijke- en vriendschapsbanden met China worden versterkt. Nieuwsbrieven, netwerken en evenementen moeten dit verder ondersteunen. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen meet ook elke twee jaar de tevredenheid bij de klanten van de haven en het havenbedrijf. De enquête leidt telkens tot een lijst met verbeteringspunten en een actieplan. In 2012 wordt een nieuwe tevredenheidsenquête georganiseerd die het GHA moet toelaten om te peilen naar mogelijke evoluties in de tevredenheid en loyaliteit van de klanten. Er zijn immers verbeterpunten die door de verschillende stakeholders werden geoptimaliseerd.

Pagina 18


Investeringsplan en Deurganckdoksluis De raad van bestuur van het Havenbedrijf keurde een ambitieus investeringsplan 2011-2025 van 1,6 miljard euro goed. Hiermee wil het de concurrentiepositie van de Antwerpse haven verstevigen. Het Havenbedrijf investeert zowel in havenontwikkeling (Verrebroekdok, Ontwikkelingszone Saeftinghe…), haveninfrastructuur (met onder meer de bouw van de Deurganckdoksluis op Linkeroever), varend materieel, wal- en mobiele kranen als in gebouwen. Het Havenbedrijf financiert ook mee het Masterplan Antwerpen. In dienstverlening wordt traditioneel heel wat geïnvesteerd. Om de ketenbenadering te realiseren, de vlotte afhandeling van het verkeer in de Antwerpse haven, is een performant informaticasysteem nodig. In december 2011 werd daarom de derde release van Antwerp Port Information and Control System (APICS2) operationeel. Deurganckdoksluis op Linkeroever

De bouw van de Deurganckdoksluis op Linkeroever ging van start op 24 oktober 2011. De werken worden uitgevoerd voor rekening van een dochter van de NV Vlaamse Havens waarvan het Havenbedrijf meerderheidsaandeelhouder is. Door de groei van de goederentrafiek op Linkeroever is deze nieuwe infrastructuur absoluut noodzakelijk. Bovendien biedt ze meer bedrijfszekerheid om een vlotte doorvaart te realiseren. Deze tweede sluis zal dieper zijn dan de Kallosluis. De nieuwe sluis moet operationeel zijn in 2016. Andere investeringen Voor de beloodsing op zee en op de Schelde (een Vlaamse bevoegdheid) werden in 2011 drie tenders opgeleverd: de Westdiep, de Wielingen en de Westerschelde. Er werd gekozen voor drie snelle schepen en een moederschip van het Swath-type (Small Waterplane Area Twin Hull). Dit kan ook in bijzonder slechte weersomstandigheden loodsen op een veilige manier aan en van boord brengen. Het moederschip doet dienst als permanent loodsstation en maritiem hotel voor de loodsen en wordt in 2012 opgeleverd. De schepen worden geleased door de projectvennootschap Wandelaar Invest met verschillende aandeelhouders waaronder GHA. Wandelaar Invest stelt de schepen ter beschikking van het Vlaams Gewest. Op die manier wordt de verouderde Vlaamse beloodsingvloot gemoderniseerd

Pagina 19


Pagina 20


Renovaties en nieuwbouw Renovatie Van Cauwelaertsluis

De Van Cauwelaertsluis werd op 6 juni 2011 opnieuw in gebruik genomen, nadat ze na meer dan tachtig jaar dienst eind 2009 buiten gebruik werd gesteld voor een grondige renovatie. De sluis kreeg vier nieuwe sluisdeuren, aangepaste deurkamers, bodemrails en een nieuw duwmechanisme. Onder de sluis kwam een leidingentunnel en er werden nieuwe machinegebouwen opgetrokken. Ook de toegangswegen en bruggen rond de sluis werden vernieuwd of hersteld. Renovatie kaaimuren In 2011 voerde het Havenbedrijf heel wat werken uit aan kaaimuren. In het Industriedok, Vijfde Havendok en het Leopolddok (voor de nieuwe investeringen van Sea-Invest) werden ze verdiept. In Kanaaldok B2 (concessies Evonik Degussa Antwerpen en Oiltanking Stolthaven Antwerpen) werd een volledig nieuwe constructie opgetrokken. En aan het gedempte Graandok werd een kaaimuur gebouwd voor de uitbreiding van Boortmalt. Andere grote werken werden in 2011 afgerond: de renovatie van de kaaimuurkop van de Zuidkaai, die aan de langs-en dwarskaai van het Churchilldok en de kaaimuurkop in het Kanaaldok B1. Onderhoud en herprofileren havenwegen De wegen in het havengebied op Rechteroever staan onder constante druk door het zware havenverkeer. In 2011 kregen meerdere asfaltwegen een nieuwe slijtlaag en werd de kasseiverharding van de Rostockweg, Stralsundweg, Göteborgweg, Heizegemweg en open afrit Noorderlaan uitgerust met een nieuwe verharding. Ook rioleringen en spooroverwegen werden plaatselijk gerenoveerd en vernieuwd. Ten slotte werden ook voetpaden, fietspaden en verharde bermen aangelegd. Project Amoras Amoras, voluit Antwerpse Mechanische Ontwatering, Recyclage en Applicatie van Slib, werd in 2011 operationeel. Deze slibontwateringsfabriek waar met kamerfilterpersen het water uit slib wordt gehaald, is een project van de Vlaamse Gemeenschap. Daardoor neemt het volume van het slib sterk af en kan het restant gecontroleerd worden geborgen.

Pagina 21


Inrichting afvalpark voor binnenvaart

De binnenscheepvaart kan in de Antwerpse haven op een milieuverantwoorde manier haar afval achterlaten in twee bemande afvalparken : K75 en K1103. Een derde afvalpark zal worden ingericht ter hoogte van de Lillobrug in Kanaaldok B2. Deze werken werden eind 2011 gegund. Met deze afvalparken biedt het Havenbedrijf een oplossing voor de binnenscheepvaart en helpt het mee om illegale lozingen en sluikstorten te vermijden. MAS Havenpaviljoen Het Museum aan de Stroom (MAS), waarvan het Havenbedrijf medestichter is, werd in de lente van 2011 officieel geopend. Aan de voet van het MAS richtte het Havenbedrijf een hypermodern Havenpaviljoen in om de band met het grote publiek te versterken. Het Havenpaviljoen werd feestelijk geopend in het weekend van 4 februari. Nieuw Havenhuis – Kaai 63 Het Havenhuis aan de Entrepotkaai is te krap geworden en het Havenbedrijf wil in de toekomst zijn diensten zoveel mogelijk integreren en centraliseren. Daarom werd beslist een nieuw Havenhuis te bouwen naar een ontwerp van Zaha Hadid Architects. De realisatie zal ruim drie jaar in beslag nemen. Eind november 2011 dienden de geselecteerde aannemers hun offerte in. Daarop werd de tweede fase van de onderhandelingsprocedure gestart. Nieuwbouw datacenter Thornton Road Het Havenbedrijf heeft aan de Thornton Road, midden in het havengebied en vlak bij de glasvezellus, zijn nieuwe datacenter gebouwd. Dit was nodig gezien Kaai 63, waar een van de datacenters zich bevond, wordt gerenoveerd. Het Havenbedrijf heeft nog een datacenter in het Havenhuis.

Pagina 22


Over spoor, binnenvaart en weg 2011 was een jaar waarin duurzaamheid en duurzame projecten een belangrijke plaats innamen. Duurzaamheid is echter geen nieuw concept voor het Havenbedrijf en de haven van Antwerpen. Al jaren worden er inspanningen geleverd om de mobiliteit van en naar de haven en het achterland op een duurzame manier in te vullen. Daarom werd voor de drie vervoersmodi een specifiek Masterplan opgesteld dat de prioriteiten in acties vertaalt.

Antwerpen is nog altijd de tweede belangrijkste spoorhaven van Europa. Nieuwe infrastructuurwerken zullen ervoor zorgen dat er in de toekomst voldoende capaciteit aanwezig is om een verdere groei van deze vervoersmodi te garanderen. Samen met de andere betrokken partijen wil het Havenbedrijf dit infrastructuurnetwerk optimaal benutten. Bijkomende projecten voor ladingbundeling en de organisatie van ondersteunende diensten stonden centraal in 2011 en zijn ook richtinggevend voor de toekomst. Ook het intern havenspoorvervoer wordt waar mogelijk geoptimaliseerd. Ongeveer een derde van de transporten van en naar de haven gebeurt met binnenschepen. Het is de ambitie om dit aandeel de komende tien jaar verder op te trekken. De inspanningen naar bundeling en consolidatiemogelijkheden worden voortgezet en nieuwe initiatieven werden in 2011 opgestart om de komende jaren te worden uitgebouwd. Net als bij het spoorvervoer kreeg ook het intern havenverkeer extra aandacht. Het verkeer over de weg werd in 2011 op een meer wetenschappelijke manier bestudeerd als basis voor de actiepunten uit het masterplan Weg.

Pagina 23


Masterplan spoor Het Havenbedrijf wil het aandeel van het spoortransport in het achterlandvervoer tegen 2020 optrekken van 11% naar 15%. Daartoe wordt de infrastructuur uitgebouwd en worden nieuwe spoordiensten aangemoedigd.

Om intraportuaire transporten efficiënter te maken werd in 2011 Belgian Rail Feeding opgestart. Deze spooronderneming specialiseert zich in het aanbieden van ‘laatste mijl’-diensten in de haven. Dit is het laatste stukje vervoer, bijvoorbeeld tussen de kade en de spoorterminal, vooraleer containertreinen worden samengesteld. Parkeerplaatsen voor wagons met gevaarlijke goederen en tankplaatsen voor diesellocomotieven zijn belangrijk voor de chemische cluster die veelvuldig gebruik maakt van het spoor. Deze nieuwe dienst werd in 2011 op de agenda geplaatst om dit jaar concreet te worden gerealiseerd. Boorwerken Liefkenshoekspoortunnel afgewerkt Om de capaciteitsproblemen op het spoor rond Antwerpen op te lossen wordt een tweede spoortoegang gerealiseerd waardoor er een nieuwe verbinding komt tussen Linker- en Rechteroever. Via deze tunnel zullen goederentreinen tussen de twee havendelen kunnen pendelen zonder het havengebied te verlaten. Dit zal een belangrijke impact hebben op de operationele kosten omdat de afstand tussen de belangrijkste locaties op Linker- en Rechteroever 20 km daalt en het maximale gewicht per trein kan toenemen.

Op 16 mei 2011 bereikte de tunnelboormachine na 14 maanden de rechteroever door de eerste zes km lange tunnelkoker onder de Schelde en het Kanaaldok B1. Op 23 juni was ook de parallelle tweede koker een feit. De ingebruikname van de 16,2 km lange spoorverbinding is gepland voor midden 2014. Een ander belangrijk infrastructuurproject is de aanpassing van de hoofdspoortoegang, lijn 27A. Door de bouw van een ongelijkgrondse kruising ter hoogte van Ekeren-Oude Landen kan de capaciteit van dit spoor met 30% toenemen, van 340 tot 470 treinen per etmaal. Eind 2011 kreeg het project echter een negatief advies van de stedelijke overheid. Niet het project staat ter discussie maar de keuze van uitvoering, namelijk een ondergrondse kruising in plaats van twee bruggen. Het verder verloop van de procedures moet uitwijzen hoe dit de timing van het project, gepland voor 2014, beïnvloedt. Pagina 24


Na de verdieping van de Schelde is een heringebruikneming van de IJzeren Rijn een topprioriteit voor de Vlaamse regering en de Antwerpse haven. Dit spoortracé verbindt de havens van Antwerpen en Zeebrugge direct met het Duitse Ruhrgebied en biedt een optimaal alternatief voor de huidige spoorlijn via Montzen en Aken. In 2011 zijn de gesprekken met zowel de Nederlandse als de Duitse overheden geïntensifieerd. Met Nederland moeten deze in 2012 leiden tot een ‘Memorandum of Understanding’, waarin één van de belangrijkste discussiepunten, namelijk de verdeling van de kosten, moet worden beslecht. Het periodiek overleg met Infrabel werd niet alleen bestendigd, er werd ook bepaald welke verdere vereisten nodig zijn om de haven op spoorvlak concurrentiëler te maken. Tijdens het spoorcafé, het spoorontmoetingsevent van GHA, werd de markt geïnformeerd over de nieuwe laatste mijl-diensten, reservatiemogelijkheden voor de lokale spoorcapaciteit via Infrabel, parkeerplaatsen voor RID-wagens en onderhoudsfaciliteiten voor wagons en locomotieven.

Pagina 25


Masterplan binnenvaart Het vervoer van en naar de haven van Antwerpen verloopt voor nagenoeg 40% via de binnenvaart. Dit is substantieel in vergelijking met andere havens. Niettemin wil het Havenbedrijf dit aandeel verhogen tot 43% in 2020. Het Masterplan Binnenvaart biedt hiervoor het kader.

Om het binnenvaartverkeer in het havengebied te optimaliseren was het Havenbedrijf een grote pleitbezorger van het Automatic Identification System (AIS) voor de binnenvaart. Dit systeem draagt niet alleen bij tot de veiligheid in de haven maar kan op termijn in combinatie met het BTS (Barge Traffic System) zorgen voor een optimalisering van zowel sluis- als wachtplaatsplanning. Op 1 maart 2011 ging een testproject van start dat met AIS uitgeruste binnenvaartschepen toeliet zich eerder op de beurtlijst voor de sluizen te zetten. Op 1 januari 2012 volgde het algemene verplichte gebruik van AIS voor de binnenvaart. Het uiteindelijke doel is een volwaardig binnenvaartcoördinatiecentrum. In 2012 wordt hiervoor een actieplan opgezet. De eerste pijler van het masterplan steunt op een goede dienstverlening en een verbetering van de infrastructuur in het havengebied. In het kader van het masterplan 2020 worden intussen een aantal bruggen over het Albertkanaal verhoogd, zodat containerschepen met vier hoog gestapelde containers kunnen doorvaren.

De tweede pijler van het plan heeft betrekking op intermodale projecten. Die moeten zorgen voor een betere doorstroming van de binnenvaart in de haven en een efficiëntere organisatie van de afhandeling van containerbinnenschepen die vaak meerdere terminals aanlopen. Het Barge Traffic System (BTS) speelt daarin een centrale rol. Het communicatieplatform tussen terminals en lichtermaatschappijen laat toe om de planning aan de terminals strikter te organiseren. Momenteel is het systeem verplicht voor de containerterminals. Op termijn wil het Havenbedrijf het BTS uitbreiden tot de hele binnenvaart. Ook een gezamenlijke lichterplanning door de containerterminals kan het vaarschema van de containerbinnenvaart optimaliseren. In het najaar van 2011 verklaarden drie grote containeroperatoren zich bereid om gedurende een beperkte periode hun lichters gezamenlijk in te plannen en te evalueren. De Premium Barge Service, die dagelijks via een soort van busdienst zes maritieme containerkaaien verbindt, is in 2011 uitgegroeid tot een gevestigde waarde. In het voorjaar van 2012 wordt overlegd over een tweede loop. De derde pijler van het masterplan steunt vooral op samenwerking in het achterland. Een van de projecten waarin het Pagina 26


GHA participeert is de containerterminal Beverdonk, een transferium aan het Albertkanaal en een neutraal platform voor de gebruikers van de haven. Het vormt een consolidatiepunt voor containers die per binnenschip naar en van Antwerpen kunnen worden vervoerd. Eind 2011 werd deze terminal operationeel. Naast het vermijden van files is een dergelijk transferium een belangrijke keuze voor een meer duurzaam vervoersbeleid. Net zoals het spoor zijn spoorcafé heeft, komt de binnenvaartsector samen op de Barge Bars voor promotie, informatie en discussie.

Pagina 27


Masterplan wegvervoer

Ondanks alle inspanningen om de modal split te bevorderen, wordt verwacht dat het wegvoer in 2020 nog altijd goed zal zijn voor 42% van de aan- en afvoer naar de haven. Nu is dat nog 46%. Het Havenbedrijf beschikt met zijn Masterplan Wegvervoer over een actieprogramma om de haven van Antwerpen goed bereikbaar te houden. Om de wegverkeerssituatie in het Antwerpse havengebied beter te omschrijven, ontwikkelde het Havenbedrijf een havenintern intermodaal mobiliteitsmodel. Deze studie voorziet de havengemeenschap van een basis-Mober (mobiliteitseffectenrapport) zodat zij er op kan verder werken voor specifieke bouwaanvragen. Voorts voerde het Havenbedrijf vorig jaar een vrachtwagenverkeerstelling uit. De resultaten werden in het voorjaar van 2012 opgeleverd. Het Havenbedrijf is ook opgezet met het succes van het ‘hergebruik van containers’. Het houdt in dat de wegvervoerder na het lossen van een container, mits toestemming van de rederij, kan beslissen om deze te hergebruiken voor een andere verlader. Dit leidt tot minder files aan de containerdepots, tot een betere planning op de terminals en tot een vermindering van het interne havenverkeer Het Havenbedrijf wil de efficiëntie, de milieuprestaties en de veiligheid van de wegtransporteur verhogen. Daarom werd in 2011 besloten dynamische verkeersmanagementinfrastructuur aan te schaffen. In samenwerking met het Verkeerscentrum Vlaanderen zal het Havenbedrijf het havenverkeer sturen in de richting van de meest vlotte en veilige verbinding op hoofdwegniveau. Eind 2012 moeten de dynamische verkeersborden operationeel zijn.

Pagina 28


Een lange logistieke keten Een haven is een schakel in een lange logistieke keten. Daarom neemt het Havenbedrijf samen met de privésector initiatieven om de band met het achterland te versterken. Dit gebeurt voornamelijk via samenwerkingsverbanden, intermodale producten (spoor- en binnenvaartverbindingen), participaties en het opstarten van inlandhubs.

Het Havenbedrijf wil met zijn achterlandbeleid ook het aandeel van het water- en spoortransport in de aan- en afvoer van goederen naar de haven verhogen. Op die manier wordt het wegennet rond Antwerpen ontlast en de impact van de haven op de logistieke keten vergroot. Bovendien bieden multimodale achterlandknooppunten opportuniteiten voor investeerders met ruimte voor activiteiten als opslag, distributie en productie. Het hinterland van Antwerpen is ruimer dan Vlaanderen en België. Beleidsmatig werden regio’s afgebakend die tot het natuurlijk afzetgebied van de haven behoren. Het gaat vooral om het westen van Duitsland, Zuid-Nederland en Noord-Frankrijk. Voor Duitsland gaat de aandacht vooral naar Noord-Rijn-Westfalen, waarbij verschillende opties worden bekeken voor de concentratie aan lading richting Antwerpen. Noord-Frankrijk was voor Antwerpen altijd al belangrijk. De behoeften van de Franse verladers worden daarom nog beter in kaart gebracht. Voor Zuid-Nederland kan de efficiëntie van het vervoer naar overzeese bestemmingen via de bestaande infrastructuur (zowel het Albertkanaal als de spoorinfrastructuur) nog worden verbeterd door samenwerking.

Pagina 29


Beverdonk - Limburg Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen nam een belang van 20% in de Beverdonk Container Terminal langs het Albertkanaal in Grobbendonk. Met die participatie wil het Havenbedrijf een neutraal multimodaal platform aanbieden aan de gebruikers van de haven. De terminal ging van start met een capaciteit van 70.000 TEU, die kan worden uitgebreid tot 300.000 TEU. Hij wordt als ‘transferium’ uitgebaat waardoor een consolidatieknooppunt ontstaat voor goederen die per binnenschip van en naar de Antwerpse haven worden vervoerd. Zo wordt een deel van het verkeer richting Antwerpen van de weg gehaald, net voor de congestiegevoelige aansluiting van de E313 op de E34. De tijdwinst geeft transportbedrijven de mogelijkheid om hun benuttingsgraad te optimaliseren. Met Limburg, dat sterke logistieke troeven bezit, heeft het Havenbedrijf de samenwerking Extended Gateway opgezet. Deze beoogt het ondersteunen van infrastructuur voor de logistieke sector en een transfert van kennis tussen zeehavens en inlandterminals. De haven van Genk speelt hierin een belangrijke rol.

Pagina 30


Nederland -Duitsland Het Havenbedrijf onderzocht met Ewals Intermodaal en Meulenberg Transport (uitbater van Stein) de oprichting van een spoorterminal op de Chemelot-site nabij Geleen. Dit zou een versterking betekenen voor de spoorverbinding naar Duitsland. Op deze manier kunnen maritieme en continentale ladingen worden gebundeld en het aantal spoorproducten naar Zuid-Europa beter worden benut. Ook in Duitsland zijn projecten lopende met enkele concrete voorstellen voor de regio Noordrijn-Westfalen, een belangrijke regio voor Antwerpen.

Pagina 31


Liège Trilogiport

Met de haven van Luik (Port Autonome de Liège – PAL) sloot het Havenbedrijf een Economisch Samenwerkingsverband om de terreinen in en rond de haven bouwrijp te maken en investeerders aan te trekken. In september 2011 werd een memorandum getekend om met een aantal Luikse verladers te zoeken naar verbetertrajecten rond de logistieke keten. Luik en Antwerpen zijn als natuurlijke partners via het Albertkanaal verbonden.

Pagina 32


Brussel-Athus De haven van Brussel is goed voor een jaarlijkse overslag van 24 miljoen ton. Een kwart hiervan, het equivalent van 560.000 vrachtwagenritten, wordt via binnenvaart vervoerd. De havenautoriteiten van Antwerpen en Brussel sloten al een conventie af om het aandeel spoor en binnenvaart in de modal shift voor alle goederentrafieken tussen beide havens te vergroten. In 2011 was er vooral sprake van samenwerking op het vlak van marketing via de projectgroep Connecting Citizen Ports, dat zeven binnenhavens verenigt. Ook met Athus is er een samenwerking. De aanwezigheid van de Antwerpse haven in de belangrijkste spoorhub naar Noordoost-Frankrijk betekent een enorme toegevoegde waarde en is een versterking in de regio en Noord-Frankrijk. De haven is al vertegenwoordigd in de raad van bestuur van Athus.

Pagina 33


Antwerpen in het voorland Port of Antwerp International (PAI) is gespecialiseerd in studie- en adviesopdrachten voor de ontwikkeling en het beheer van zeehavens. De dochteronderneming van het GHA wil echter - samen met lokale of Antwerpse private/ publieke partners – ook zelf investeren in projecten die interessant zijn voor de Antwerpse haven. Daarom besliste het Havenbedrijf tot een kapitaalverhoging om de slagkracht van PAI te verbeteren, zowel op personeelsvlak, als op het vlak van investeringscapaciteit. Het Havenbedrijf wil zijn aanwezigheid buiten Europa stelselmatig versterken, vooral dan in economische groeiregio's die trafieken kunnen genereren. PAI kan daarbij terugvallen op de grote expertise van de Antwerpse haven en haar privépartners. Op die manier wordt het internationaal havennetwerk van Antwerpen verder uitgebreid. De projecten situeren zich in strategische regio's zoals India, Brazilië, het Midden-Oosten, Zuidoost Azië en West-Afrika.

Pagina 34


Oman Een eerste PAI-realisatie was de oprichting van het nieuwe havenbedrijf Port of Duqm Company (PDC), een 50/50 joint venture van de overheid van Oman en het Consortium Antwerp Port, dat bestaat uit PAI en de Antwerpse partner Rent-A-Port. PDC staat in voor de uitbouw van de haven en de exploitatie van een distributiehub in Duqm, gelegen op 550 km van de hoofdstad Muscat. De haven wordt operationeel vanaf midden 2012. De regering van Oman wil in Duqm een portuair-industrieel complex uitbouwen met nadruk op petrochemie. Hiervoor werd 21.000 ha afgebakend, waarvan 3.300 ha bestemd is voor een raffinaderij en petrochemisch complex, en 116 ha voor de haven. Naast de uitvoer van petroleum zal ze zich ook richten op de behandeling van containers, conventionele lading en bulkgoederen. Er wordt ruimte voorzien voor een containerterminal van 200.000 TEU die een hubfunctie kan vervullen voor de trafieken tussen de Perzische Golf, de Rode Zee, het Verre Oosten, Zuidoost-Azië en Oost- en Zuid-Afrika. Eind 2011 werd een marktstudie naar containertrafieken van en naar het Verre Oosten opgestart.

Pagina 35


India

In India sloot PAI in februari 2011 een Memorandum Of Understanding af met Essar Ports voor het havenproject van Hazira in de staat Gujarat. Dit volgde op een uitgebreide prospectie langs de westkust van India. Essar Ports, de tweede private havenuitbater van India, is actief in vier havens aan de oosten westkust. Het wil zijn havenactiviteiten uitbreiden en diversifiëren en rekent daarvoor op de ondersteuning van PAI. Er werden studies uitgevoerd om als strategische partners samen te werken rond de ontwikkeling van meerdere havenprojecten in India. De samenwerking richt zich vooral op consultancy, investering, training en de versterking van de commerciële relaties. Zowel Essar Ports als PAI leggen in eerste instantie de focus op de haven van Hazira en toekomstige havenontwikkelingen in de deelstaat Gujarat, als belangrijke hub in de toekomstige distributie van goederen van en naar India. Een niet onbelangrijk onderdeel van de samenwerking is de gezamenlijke training van havenprofessionals. PAI zal hiervoor beroep doen op APEC/Flanders Port Training Center, eveneens een dochter van het Havenbedrijf, dat gespecialiseerd is in maritieme opleidingen op maat.

Pagina 36


Afrika en Brazilië

Antwerpen is de belangrijkste Europese laadhaven voor West-Afrika. Daarom gaat PAI er actief op zoek naar interessante projecten. Vanuit de jumelage met de havens van Matadi en Boma geniet de Democratische Republiek Congo prioritaire aandacht. PAI streeft er naar om in samenspraak met de Congolese autoriteiten en de private havenoperatoren het bestaande havenmodel om te vormen naar een PPS-formule naar Antwerps voorbeeld. Maar PAI prospecteert ook in andere Afrikaanse landen. Op 17 november 2011 sloot GHA in Ivoorkust een geprivilegieerd partnerschapsakkoord met de havenautoriteiten van San Pedro (Port Autonome de San Pedro). Bedoeling is de komende jaren intens samen te werken voor technische ondersteuning, opleidingen, commerciële activiteiten en investeringen. In Zuid-Amerika, Brazilië, werden projecten en partners gedetecteerd en werd de basis gelegd voor een mogelijke samenwerking.

Pagina 37


Doelmatig en vernieuwend Doelmatig en vernieuwen introtekst

Pagina 38


Dieper en groter Er lopen almaar grotere zeeschepen de haven van Antwerpen aan. In 2011 steeg de gemiddelde bruto tonnenmaat voor het eerst boven 20.000. Ook het laadvermogen is sterk toegenomen. Almaar meer nieuwe schepen hebben een capaciteit van meer dan 10.000 TEU (Ultra Large Container Ships). Het record staat op naam van rederij Maersk. Zij deed de haven aan met schepen van bijna 400 meter lang en een capaciteit van om en bij de 15.500 TEU. De verdiepingswerken, waarbij de tij-onafhankelijke vaart voor schepen met een diepgang tot 13,10 meter werd verzekerd, waren voor de haven van Antwerpen van cruciaal belang. De maximumdiepgang voor schepen in opvaart op de Schelde nam toe tot 15,56 meter voor bestemmingen achter de sluizen en tot 16,00 meter voor bestemmingen op de rivier en het Deurganckdok. In afvaart kunnen schepen achter de sluizen vertrekken met een diepgang tot 14,50 meter en vanop de rivier of vanuit het Deurganckdok met een diepgang tot 15,20 meter. Rederijen kiezen er voor om minder, maar grotere schepen te laten aanmeren. Een kleiner aantal aanloophavens drukt de transportkosten. Aantal aangekomen zeeschepen

Gemiddelde BT

2000

16.105

12.609

2001

15.885

13.489

2002

15.559

14.006

2003

15.724

14.493

2004

15.371

15.445

2005

15.283

16.257

2006

15.770

16.815

2007

16.689

17.306

2008

16.406

18.067

2009

13.923

19.124

2010

14.783

19.643

2011

15.240

20.763

Pagina 39


Nieuwe open afvaartregeling Door de verbeterde toegankelijkheid van de Antwerpse haven zijn de vaarmogelijkheden voor de grote schepen aanzienlijk verbeterd. In het eerste semester van 2011 werden succesvolle proefvaarten uitgevoerd met containerschepen met een lengte van 366 meter en een diepgang tot 15,50 meter. Hierop heeft de Permanente Commissie voor Toezicht op de Scheldevaart in september de open afvaartregeling voor dergelijke schepen geactualiseerd. De nieuwe open afvaartregeling laat bovendien de mogelijkheid open om met schepen van meer dan 366 meter lengte, mits proefvaarten, Antwerpen aan te lopen. De verdieping van de Schelde zorgde er alvast voor dat in 2011 nog maar 662 schepen in Antwerpen waren gebonden aan een tijvenster, waarvan 536 containerschepen.

Pagina 40


Antwerpse troeven Door de aangepaste open afvaartregeling liepen er in 2011 meer dan honderd Ultra Large Container Ships (ULCS) de haven van Antwerpen aan. Daarmee versterkte ze haar plaats als tweede belangrijkste Europese containerhaven en als maritieme en logistieke toegangspoort tot Noord-West Europa. Naast de betere toegankelijkheid kan Antwerpen nog troeven voorleggen: de ligging diep in het binnenland, de belangrijke industriële en logistieke bedrijven in het havengebied en het achterland en de bijzonder efficiënte containerterminals.

Voorts investeert Antwerpen verder in de infrastructuur. In november is de bouw van de Deurganckdoksluis op de linkeroever officieel van start gegaan. Ze zal naar verwachting begin 2016 in gebruik worden genomen. Met haar 500 meter lengte, 68 meter breedte en een diepte van - 17,80 meter TAW (Tweede Algemene Waterpassing) zal de Deurganckdoksluis een antwoord bieden op de schaalvergroting in de scheepvaart. Bovendien zal ze een verdere uitbouw van het havengebied mogelijk maken. In november werd ook gestart met de verdieping van de Noordzeeterminal tot -17,10 meter TAW, waardoor ook deze terminal de meest diepstekende schepen kan ontvangen.

Pagina 41


Veilig en efficiënt De dienst Scheepvaartmanagement (SVM) staat in voor de planning, opvolging en afhandeling van de verkeersstromen die de haven van Antwerpen aandoen. Daarbij wordt maximale aandacht gegeven aan veiligheid en milieu.

Centraal daarbij staat de ketenbenadering, wat inhoudt dat de optimale afwikkeling van het scheepvaartverkeer door de hele keten (van de loodskruisposten tot aan de kade en vice versa) centraal wordt gesteld. De geïntegreerde verkeersafwikkeling kan geografisch worden opgesplitst met enerzijds het zee- en riviertraject en anderzijds het havengebied. Op het zee- en riviertraject staat de Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit in voor de verkeersbegeleiding en het nautisch beheer. De Vlaamse DAB Loodswezen en de Nederlandse Loodsdienst verzorgen het loodsen en beloodsen. Twee commerciële ondernemingen (URS en AT) voorzien in de sleepbootassistentie. In het havengebied verzorgt de dienst Scheepvaartmanagement de afwikkeling van het scheepvaartverkeer. De beloodsing binnen de dokken is in handen van Brabo, de sleepbootassistentie wordt geleverd door het sleepbedrijf van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. De vaarmogelijkheden worden maximaal benut terwijl een uitgekiende ketenbenadering de concurrentiepositie van de haven versterkt. Gezien het almaar intensiever karakter en de schaalvergroting in de scheepvaart is het noodzakelijk om alle diensten betrokken bij de scheepvaartbegeleiding ook fysiek samen te brengen in één gebouw: het Antwerp Coördination Center (ACC) en zenuwcentrum van de dienst Scheepvaartmanagement. Een aantal externe diensten zoals het Loodswezen en de Schelderadarketen worden er ook gehuisvest. Op die manier zitten de belangrijkste spelers die zorgen voor een vlot en veilig scheepvaartverkeer onder één dak. Op het Centraal Meldpunt Ketenwerking kunnen gebruikers terecht voor klachten en opmerkingen over de verkeersafwikkeling binnen het havengebied. Een snellere opvolging zorgt voor een betere dienstverlening.

Pagina 42


Informatica ter ondersteuning Voor een vlotte afwikkeling van het verkeer in de haven is een goede informaticaondersteuning van groot belang. Het Havenbedrijf lanceerde eind 2011 de derde release van het Antwerp Port Information and Control System 2 (APICS2). Met APICS wordt het hele scheepvaartverkeer van, naar en in de haven beheerd. Dit met inbegrip van de sleepbootactiviteiten, de sluisplanning, het ligplaatsenbeheer, de registratie van gevaarlijke goederen. Het informaticaplatform is hét werkinstrument voor hoofdverkeersleiders, verkeersleiders, dokmeesters, kaaitoezichters, havenkapiteins, medewerkers gevaarlijke goederen en medewerkers van havenrechten, loodsen sleepbedrijven, SSS (Shipping and Signaling Services), MDK en scheepvaartpolitie … APICS werd door de jaren heen regelmatig geüpdatet maar omwille van de technologische ontwikkelingen en het fors toegenomen maritiem verkeer was een structurele herziening noodzakelijk. Daarom werd vanaf 2009 APICS2 gefaseerd ingevoerd. De derde fase werd in december 2011 gelanceerd, de vierde en finale fase is gepland voor midden 2012. Met APICS2 gaan we van een passief registratie- en opvolgingssysteem naar een actieve toepassing waarin gebruikers hun planning kunnen optimaliseren. Het systeem werd ontwikkeld door de informaticadiensten van het GHA en is een belangrijk element in de concurrentiekracht van de haven.

Pagina 43


Barge Traffic System2 Het ‘Barge Traffic System’ is een uniform systeem waarmee de binnenvaart via het internet ligplaatsen reserveert op de terminals in de Vlaamse zeehavens. In de loop van 2011 hebben de terminalbeheerders en de barge-operatoren het systeem geëvalueerd waarna verbeteringsvoorstellen werden overgemaakt aan het GHA. Deze input neemt het GHA mee voor de nieuwe versie BTS 3.0, die in 2012 operationeel wordt. BTS is ontwikkeld om een antwoord te bieden op de groeiende en almaar complexere binnenvaart. In een eerste fase werd een centraal vaartuigenbestand opgemaakt. Vanaf 2010 werd gewerkt met BTS2, een webtoepassing waarmee containerbinnenschepen hun komst naar een terminal aankondigen wat toelaat om de planning (laden en lossen) strikt te organiseren. In een latere fase zullen alle binnenschepen zich moeten registreren zodat de gegevens kunnen worden gebruikt voor de planning van de sluizen. BTS2 biedt grotere flexibiliteit voor laattijdige aanvragen en een conflictcontrole waardoor schippers en terminaluitbaters worden gewaarschuwd als onmogelijke aankomsttijden worden ingegeven of er problemen dreigen qua terminalcapaciteit. Het systeem biedt ook de mogelijkheid om de toepassing automatisch te koppelen aan de servers van grote gebruikers, zoals terminalbeheerders die eigen planningssystemen hebben.

Pagina 44


AIS voor de binnenvaart

Het aandeel van de binnenvaart in de haven blijft stijgen. Om deze vervoersmodus in goede banen te leiden, met inbegrip van de planning van sluizen en ligplaatsen, is een goede opvolging van de lichters in de haven noodzakelijk. Daarom startte het GHA op 1 maart 2011 met de testfase voor de invoering van AIS (Automatic Identification System) voor de binnenvaart in het Antwerpse havengebied. Tijdens de testfase genoten binnenschepen met AIS een operationeel voordeel. Ze konden zich sneller aanmelden aan de sluis en werden dan op een beurtlijst gezet met kortere wachttijden en minder brandstofverbruik als gevolg. Negen maanden later, 1 januari 2012, werd het gebruik verplicht. Het AIS-systeem zendt automatisch gegevens uit over naam, positie en vaarrichting van een schip. De invoering voor binnenschepen komt in de eerste plaats de veiligheid en de controle in de haven ten goede. Zeeschepen maken al langer verplicht gebruik van dit systeem.

Pagina 45


Trade facilitation De samenwerking met de douane en andere diensten om controles zo efficiënt mogelijk te organiseren, kreeg in 2011 een nieuwe impuls.

Op de Grensinspectiepost Linkeroever voeren de Douane en het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) voortaan gezamenlijke controles uit. Daarnaast worden de aangifteprocedures voor gevaarlijke goederen hertekend en wordt er gestreefd naar een hogere automatisering.

De haven van Antwerpen is een toegangspoort naar de Europese Unie. Bijgevolg worden er tal van controles uitgevoerd voor de veiligheid en het welzijn van de Europese burgers en de Europese economie door zowel externe organisaties, zoals douane en FAVV, als door het Havenbedrijf. Deze zijn noodzakelijk, maar tegelijkertijd wordt erover gewaakt dat ze de handel niet belemmeren. Het vinden van dit evenwicht is een uitdaging.

Pagina 46


Samenwerking havengemeenschap Het Gemeentelijk Havenbedrijf en Alfaport Antwerpen hebben een gezamenlijk overleg opgezet rond trade facilitation. Naast de controlediensten zijn de verschillende beroepsverenigingen, belangenorganisaties en private bedrijven hierbij betrokken. Bedoeling is om door afstemming tussen de partijen tot operationele en procedurele efficiëntiewinsten te komen. Voorbeelden hiervan zijn de werkgroepen rond douane en rond de invoercontroles door het FAVV.

Pagina 47


Diensten Havenbedrijf Het Havenbedrijf deed ook een kritische analyse bij zijn eigen controlediensten. Vorig jaar is men gestart met de hertekening van de aangifteprocedures voor gevaarlijke goederen. Hierbij wordt zowel een hogere betrouwbaarheid van de informatie nagestreefd, als tijd- en kostenbesparingen voor de aangevers. Tevens wordt gestreefd naar meer automatisering, onder meer door hergebruik van elektronische informatie. De technische uitwerking is gepland voor de eerste helft van 2012. De dienst Trade Facilitation ondersteunt ook de initiatieven die in 2011 werden opgestart om de relaties met het vooren hinterland verder te ontwikkelen. Informatie en communicatie zijn daarbij belangrijk. Daarom werden op de havendagen in Duisburg en Keulen workshops opgezet rond Douane.

Pagina 48


Nationale samenwerking en samenwerking overheden Een goed werkende en klantgerichte douane is essentieel voor onze concurrentiepositie. Daarom is het Nationaal Forum, een permanent overlegorgaan tussen de Douane en de handel, belangrijk maar is er ook een belangrijke rol weggelegd voor de federale overheid. Om hen beter te informeren en de toepassingen op het veld te zien, nodigden het Havenbedrijf en Voka in januari 2011 de Commissie voor Financiën en Begroting van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Commissie voor Financiën en Economische aangelegenheden van de Senaat uit voor een werkbezoek aan de haven. Tijdens de daaropvolgende hoorzitting door de Gemengde Commissie werd nadrukkelijk gewezen op de noodzaak van bijkomende middelen en een nieuwe organisatiestructuur voor de Douane. Deze werden eind 2011 toegezegd. Voor enkele belangrijke thema’s zoals de verruiming van de bedieningstijden in de haven en de implementatie van het containervrijgavebericht wordt 2012 een belangrijk jaar.

Om de logistieke keten vlot te laten verlopen, is een gecoördineerde aanpak van de controles door de overheidsdiensten (politie, arbeidsinspectie, milieu-inspectie, voedselveiligheid, volksgezondheid, douane, strategische goederen, …) aangewezen. In september 2011 werden op nationaal vlak gesprekken gestart voor een gecoördineerd grensbeheer in België. Ook in de Antwerpse haven wordt de samenwerking tussen overheden gestimuleerd. Sinds mei 2011 voeren de Douane en het FAVV gezamenlijke controles uit op dierlijke producten op de Grensinspectiepost Linkeroever. Door de integratie van beide controles in een one-stop-shop-concept worden goederen sneller afgevoerd en wordt meer operationele zekerheid geboden. Hierdoor kunnen transporten beter worden gepland en worden bijkomende kosten vermeden. Deze samenwerking is een eerste stap in een ruimere context waarbinnen gezocht wordt naar efficiëntiewinsten voor alle goederen die in de haven van Antwerpen worden behandeld.

Pagina 49


Havenbeveiliging aan het werk Havenbeveiliging is belangrijk. Havens zijn niet alleen kwetsbaar voor georganiseerde misdaad, maar ook een mogelijk doelwit voor het internationale terrorisme. Het Havenbedrijf speelt een coördinerende rol in materies rond havenbeveiliging en neemt heel wat initiatieven. De voorbije jaren werden al aanzienlijke inspanningen geleverd om aan de internationale normen te beantwoorden. Zowel de inspecties van de Europese Commissie als de werkbezoeken van de US Coast Guard waren bepalend voor de goede reputatie van het Havenbedrijf inzake security en safety. In het Antwerpse havengebied werden in 2011 83 havenfaciliteiten (terminals, installaties…) aangeduid die aan de ISPS-beveiligingsmaatregelen (International Ship and Port facility Security) moeten voldoen. Voor twee nieuwe ISPS-havenfaciliteiten is de aanvraag voor een conformiteitcertificaat lopende.

Het conformiteitcertificaat van elke site, dat uitgereikt wordt na controle door de havenautoriteiten, is vijf jaar geldig. Binnen die periode vallen nog eens twee verplichte inspecties door de havenautoriteiten. In 2011 werden 67 tussentijdse controles op naleving uitgevoerd. De maatregelen werden zowel op papier als op het terrein gecontroleerd door inspecties te combineren met de verplichte jaaroefening van de havenfaciliteiten. Daarnaast worden de havenfaciliteiten en het beveiligingsplan van de haven steekproefsgewijs geïnspecteerd door de Nationale Autoriteit voor Maritieme Beveiliging, zijn er regelmatige audits van het havenveiligheidsplan en een aantal sites door de Europese Commissie (DG Move). Tot slot ontvangt Antwerpen, als belangrijkste Europese haven voor Noord-Amerika, regelmatig ook bezoek van de US Coast Guard. Bij alle inspecties van de toezichthoudende overheden speelt het Havenbedrijf een organiserende en faciliterende rol.

Pagina 50


Expertise delen Security Exercise handboek Het Havenbedrijf heeft een jarenlange ervaring met veiligheidsoefeningen en werkt daarvoor met een eigen handboek (2007). Die expertise trok de aandacht van de Europese Commissie (DG Move) op wier vraag de dienst een Security Exercise Handbook (Exercitium) samenstelt. Er wordt gewerkt vanuit de eigen ervaring op het terrein (aangevuld met die van andere Europese overheden en havens) en met de kennis van de partners in het Lokaal Comité voor Maritieme Beveiliging en de dienst noodplanning van de provincie Antwerpen. De ontwikkeling van het handboek is bijna rond en zal ter beschikking worden gesteld van alle Europese havens. Het wordt voorgesteld in 2012 en bij gelegenheid wordt een grootschalige beveiligingsoefening georganiseerd. Regelgeving rond privébewakingsdiensten Na een bevraging door de dienst havenbeveiliging van het GHA startte de Nationale Autoriteit voor Maritieme Beveiliging een werkgroep op voor een bijkomende opleiding voor bewakingsagenten actief in de haven. Het Havenbedrijf maakt deel uit van deze werkgroep onder leiding van de FOD Binnenlandse Zaken. De regelgeving voor de opleiding van bewakingsagenten werd ondertussen aangevuld met de verplichte cursus voor bewakingsopdrachten in de haven. De cursus wordt uitgewerkt door de werkgroep. AEO versus ISPS De dienst havenbeveiliging werkt als expert mee aan een vergelijkende studie tussen ISPS (International Ship and Port facility Security) en het luik security van AEO (Authorized Economic Operator – een veilige logistieke keten). Doel van de studie is om ISPS-goedgekeurde havenfaciliteiten die een AEO-status aanvragen te laten verwijzen naar hun ISPS-beveiligingsplan voor alle parallelle vragen. Dit zou zowel de aanvraag AEO-security als de audits vereenvoudigen. Afspraken rond informatie-uitwisseling en samenwerking tussen de Lokale Comités voor Maritieme beveiliging en de AEO-auditors van Douane is de logische volgende stap.

Richtlijn toegangscontrole In de werkgroep ‘kritische infrastructuur’ werd een richtlijn uitgewerkt ‘betreffende de uitvoering van toegangscontrole in toepassing van de ISPS-regelgeving en conform de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid’. De richtlijn werd aanvaard door de Directie Private Veiligheid van de FOD Binnenlandse Zaken. Ze beschrijft de bevoegdheden van een bewakingsagent aan een ISPS-havenfaciliteit. Verbonden in veiligheid ‘Verbonden in Veiligheid’ brengt partners uit de private en publieke sector, waaronder het Havenbedrijf, samen om na te denken over de vernieuwing van het hoger onderwijs rond veiligheid. Het initiatief komt van het Benelux Secretariaat-Generaal en wordt gesteund door het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (Interreg) en de provincies Antwerpen en Noord-Brabant. ‘Verbonden in Veiligheid’ diende in 2011 bij de Vlaamse overheid een erkenningsaanvraag in voor een nieuwe Pagina 51


bachelor ‘Veiligheidskunde’ aan de Plantijn Hogeschool en een nieuwe master ‘Veiligheidswetenschappen’ aan de Universiteit Antwerpen. Antwerp Management School wil via ‘Verbonden in Veiligheid’ zijn postacademische veiligheidsopleidingen uitbreiden. De opleidingen starten in het schooljaar 2012-2013. www.verbondeninveiligheid.eu Serious Gaming De dienst havenbeveiliging ontwikkelt samen met de campus Vesta, de dienst noodplanning van de Provincie Antwerpen en Innotek een innoverende opleidingsvorm. Er wordt gewerkt aan een ‘serious game’ om de zelfredzaamheid van burgers in de provincie Antwerpen en de werknemers in de haven van Antwerpen te stimuleren. De domeinen AED (automatisch externe defibrillatoren), veiligheidsbewustzijn en kleine blusmiddelen komen aan bod in een virtuele game-omgeving. Handboek ‘Security Awareness’ De dienst havenbeveiliging begeleidde een stage-opdracht die bestond uit “het ontwikkelen van een procedure of techniek die toegepast kan worden door de ISPS-plichtige bedrijven binnen het Antwerpse havengebied om het veiligheidsbewustzijn van personen te vergroten”. Het praktisch gedeelte van het eindproduct, de handleiding ‘Security Awareness’ zal het huidige handboek ‘Security Awareness’ aanvullen.

Pagina 52


Crisisbeheer Tijdens 2011 waren er geen nieuwe initiatieven op het vlak van crisisbeheer. Het vrij nieuwe crisisbeheerssysteem Calahan (CALAmiteiten Haven ANtwerpen) is ondertussen een vast waarde en het Havenbedrijf maakt sinds vorig jaar deel uit van dit netwerk. De Integrale veiligheidsstudie waarvan het Havenbedrijf medehoofdsponsor is, wordt opgevolgd vanuit de stuurgroep. Met deze studie ‘Integrale Veiligheid Haven Antwerpen’ wil men tot voorstellen komen die de samenwerking tussen de politiediensten op beide Scheldeoevers bevorderen en de afstemming tussen de verschillende toezichthouders optimaliseren. De studie wordt uitgevoerd door de universiteiten van Antwerpen en Gent.

Pagina 53


Maatschappelijk verantwoord

Pagina 54


Duurzame haven van de 21ste eeuw Het Havenbedrijf heeft de ambitie om de Antwerpse haven te profileren als de koploper op het gebied van duurzaamheid in de Hamburg–Le Havre-range. Daarom wil het tijdig de gevolgen van de economische evolutie voor mens en omgeving inschatten en hierop anticiperen. Op die manier kunnen antwoorden op milieu-uitdagingen worden ingebouwd. Het gaat niet langer over haven óf milieu en natuur óf samenleving, maar over haven én milieu én natuur én samenleving. Duurzaam ondernemen is dé uitdaging van de 21ste eeuw. Het Havenbedrijf en de havengemeenschap delen dezelfde ambitie wanneer het om duurzaamheid gaat. De haven van Antwerpen is de eerste havengemeenschap die een duurzaamheidsverslag maakte voor de volledige havengemeenschap. In 2011 werd hier intensief aan gewerkt door experten uit de havengemeenschap, de Maatschappij Linkerscheldeoever en het GHA. Begin 2012 wordt het Duurzaamheidsverslag ‘Duurzame Haven van Antwerpen’ voorgesteld. In de lijn van de duurzame keuzes die de haven maakt, wordt het verslag digitaal ter beschikking gesteld. www.duurzamehavenvanantwerpen.be

Milieubeleidsvisie Het Havenbedrijf werkt vanuit een eigen beleidsvisie. Die werd beschreven als ‘het vrijwaren en stimuleren van de ontwikkelingsmogelijkheden van de haven als economische poort voor Vlaanderen binnen een duurzaam milieu- en omgevingsbeleid en dit op een kritische, proactieve en verantwoordelijke manier’. Een basiscriterium is dat aan alle wettelijke verplichtingen moet worden voldaan. Voorts moeten milieulasten en –baten in een redelijke verhouding staan. Daarnaast wordt er gestreefd naar ‘quick wins’. Initiatieven die minder kosten en meer milieubaten opleveren, krijgen prioriteit. Ten slotte mogen de milieu-inspanningen die verder gaan dan de wettelijke vereisten niet concurrentieverstorend werken, noch tussen bedrijven en noch ten opzichte van naburige havens.

Pagina 55


Milieu performantie

Eenheid

2009

2010

2011

Aantal geprint en gekopieerd

4.399.457 8.615.331 7.990.666

m3

447.764

Diesel

Liter

8.065.204 8.679.843 8.822.433

benzine

Liter

11.018

6.910

6.143

CNG

Liter

-

-

456

Elektriciteit

kWh

20.392.01519.948.23418.951.845

m3

15.928

13.531

14.502

3

89.610

86.092

84.207

ton

29.182

30.905

24.936

Personeel

€

438.717

1.515.940 2.938.522

Externe uitgaven

€

2.885.415 3.550.071 3.144.090

Materiaal papier1 Energie Gas 2

539.280

344.147

Water Havenbedrijf

Afname binnenvaart m Emissies CO23 Milieu uitgaven

1

Het papierverbruik is gebaseerd op de printerstanden van de multifunctionals en laserprinters. In 2009 was er nog geen totaaloverzicht vanwege het gebruik van niet centrale printers, copiërs en scanners. 2 Het dieselverbruik geeft het verbruik weer voor de vloot, voertuigen en verwarming van gebouwen. De sleepboten verbruikten 62 tot 68% van het totale dieselverbruik. 3 CO2 emissie is gebaseerd op het directe en indirecte energieverbruik.

Pagina 56


Pagina 57


Energie- en klimaatbeleid Het Havenbedrijf heeft de (in)directe uitstoot van broeikasgassen, uitgedrukt in CO2- equivalenten, van haar eigen activiteiten en van het volledige havengebied berekend. Op basis van deze resultaten zijn er initiatieven opgestart om de voetafdruk van het Havenbedrijf te verkleinen. Energiebesparing en de ontwikkeling van een duurzame energieproductie staan daarbij centraal. Het energie- en klimaatbeleid wil via een getrapte focus de duurzaamheid van de havenactiviteiten verhogen Focus 1: streven naar energie-efficiëntie. Focus 2: maximale duurzame invulling van de resterende essentiële consumptie. Focus 3: motivering door de ambitie van de voortrekkersrol. Aanvullend hierop neemt het Havenbedrijf in het kader van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen initiatieven om voor de niet-vermijdbare eigen CO2-uitstoot (GHA en havenbedrijven) in andere landen duurzame compensatie-initiatieven te onderzoeken. Op het gebied van CO2-opvang en -opslag (CCS) moet het Havenbedrijf erover waken dat de toegang tot de CO2-opslagvelden verzekerd is en geen bron van competitievervalsing wordt tussen de havens.

Pagina 58


De focus op energie-efficiëntie Energie-audits Het Havenbedrijf gaf in 2011 een financiële tegemoetkoming aan 15 bedrijven/concessionarissen die een energie-audit lieten uitvoeren. Veel niet-energie-intensieve bedrijven blijken het moeilijk te hebben om besparingsmaatregelen te nemen. Omslachtige en tijdrovende subsidieaanvragen, of een gebrek aan kennis zijn hier de voornaamste oorzaken. Het Havenbedrijf draagt de kosten van een volwaardige audit, tegen een gereduceerd instaptarief voor de aanvragers. De bedrijven krijgen hiermee een concreet overzicht van energiebesparende maatregelen. In 2011 heeft het Havenbedrijf een energie-audit uitgevoerd voor ongeveer 20% van de circa 140 dienstgebouwen. Het verwijderen van overtollige verwarming, aanpassingen van de gebouwschil en gedragswijziging heeft in 2011 een besparing opgeleverd van 1.540.000 kWh. Dit audittraject wordt voortgezet in 2012. Restwarmte Een eerste inventarisatie van restwarmteverliezen geeft aan dat de (petro-)chemische industrie in het havengebied continu zo'n 1.000 MW aan laagwaardige restwarmte verliest. Tegelijk verbruikt de regio stad/haven in grootteorde 2.500 MW (piekvermogen), zo'n 5.000 GWh op jaarbasis. In 2011 startte het GHA in samenwerking met essenscia (koepelorganisatie van de chemie), de Maatschappij Linkerscheldeoever en een aantal privébedrijven een haalbaarheidsstudie naar restwarmtevalorisatie via stadsverwarming, industrieel gebruik, glastuinbouw of meer laagdrempelige technologieën zoals elektriciteitsproductie (organische rankine cyclus) of waterproductie (via membraandestillatie). Dit gebeurt met de steun van het Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform van de Vlaamse overheid (MIP2). Eind 2011 werd ook MIP3-steun toegezegd voor een haalbaarheidsonderzoek, specifiek voor stadsverwarming, in samenwerking met de stad Antwerpen, Infrax en EDF-Luminus. Stadsverwarming biedt namelijk de grootste potentiële afzetmarkt voor industriële restwarmte.

Pagina 59


De focus op hernieuwbare energieontwikkeling

Windturbines op de Linkerscheldeoever

Het Havenbedrijf en de Maatschappij Linkerscheldeoever beslisten om samen met een privépartner een omvangrijk windturbinepark te realiseren op Linkeroever. Havengebieden zijn immers dé uitgelezen locatie voor de inplanting van grootschalige windturbineparken. Er is ruimte voor maximum 55 windturbines, wat overeenkomt met het jaarlijks stroomverbruik van 100.000 tot 120.000 gezinnen. Het definitieve aantal hangt af van de manier waarop de turbines kunnen worden verzoend met havenactiviteiten en luchtverkeer. Daarom werd alles wat de inplanting kan beïnvloeden (avifauna, slagschaduw en hoogspanningslijnen) in kaart gebracht. Het Havenbedrijf hoopt eind 2013 te starten met de bouw. Voor het windturbinepark op Rechteroever wil het Havenbedrijf vooral een significante toename van het aantal turbines tegen 2015 als de problematiek van de luchtruimcontrole wordt opgelost. Zonne-energie

Het Havenbedrijf versoepelde het toelatingsbeleid voor zonnepanelen waardoor concessionarissen zonnepanelen mogen installeren met een maximaal vermogen van 5MW per installatie. Tot 2010 stond het Havenbedrijf zelf in voor het beheer van het elektriciteitsdistributienet (tot 30 kV) op Rechteroever. Door de Vlaamse regelgeving kon het de plaatsing van zonnepanelen in het havengebied slechts beperkt toestaan. Daarom besliste de raad van bestuur om het beheer van de elektriciteitsdistributie op Rechteroever over te dragen aan de intercommunale Iveg (Infrax-groep). Door die overname en schaalvergroting werd een distributienet gecreëerd met voldoende opvangcapaciteit en draagkracht voor het opkopen van de groenestroomcertificaten. Biomassa

Pagina 60


Het Havenbedrijf onderzoekt eveneens de mogelijkheid om in het havengebied een biomassagestookte elektriciteitscentrale op te richten. Biomassa als energiebron zal immers aan belang winnen door de CO2-neutrale verbranding. Dergelijke energiebronnen maken het mee mogelijk om de uitstoot van broeikasgassen met 20% te verminderen, een verplichting die de Europese Unie haar lidstaten oplegt tegen 2020. Het Havenbedrijf vond na een haveninterne bevraging een goede havenlocatie voor de biomassacentrale, met name een onderdeel van de Solvay-site. Eind 2011 is met Solvay een Letter of Intent ondertekend, voor het analyseren van alle aspecten van de beoogde centrale. CO2-afvang, gebruik en -opslag (CCUS) Het Havenbedrijf werkt aan initiatieven om het koolstofdioxidegas (CO2) dat vrijkomt bij de verbranding van fossiele koolstofhoudende brandstoffen en bij diverse industriële processen op te vangen en te hergebruiken. Het dient eerst te worden afgescheiden van de andere atmosferische emissies zodat een quasi zuiver product beschikbaar is. Daarna kan het worden getransporteerd voor opslag in lege gasvelden en watervoerende lagen. In overleg met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), de Belgische Geologische Dienst en de administratie Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid werd de nota ‘Naar een CO2-neutrale industrie in Vlaanderen - de rol van Carbon Capture Utilisation and Storage (CCUS of afvang, gebruik en opslag van CO2)’ opgemaakt. Ze kan een momentum creëren bij de beleidsmakers en de Antwerpse havengemeenschap. Op korte termijn dient de studie als basis voor de indiening van een Europees subsidiedossier voor de uitvoering van een CC(U)S demonstratieproject in de haven van Antwerpen. In 2011 werden hiervoor industriële partners geselecteerd. Op langere termijn ondersteunt de studie de mogelijkheden tot opschaling van CCUS, met focus op het creëren van toegevoegde waarde in de haven van Antwerpen.

Pagina 61


Luchtbeheer Tussen 2003 en 2010 daalde de gemiddelde concentratie aan fijn stof in het havengebied, een gevolg van maatregelen voor uitstootbeperking.

In 2011 was er echter een licht stijgende trend. Zeven van de acht meetposten in de haven registreerden meer overschrijdingen van de dagnorm dan de toegestane 35. Ook de gemiddelde concentratie op jaarbasis is met 1 à 2 µg/m³ toegenomen tot 34 µg/m³. Wel werd de norm van 40µg/m³ ruimschoots gerespecteerd. De concentratie zwaveldioxide daarentegen daalde de jongste 20 jaar spectaculair. Deze trend werd verdergezet in 2011. Dit positieve resultaat was onder meer te danken aan strengere zwavelnormen voor brandstoffen van binnenschepen, na de eerdere verstrenging voor zeeschepen in 2010 en de vele investeringen in de industrie, in het bijzonder de raffinaderijen. Het Havenbedrijf schakelde zijn vloot eerder al om op laagzwavelige brandstof. In 2011 werden technische aanpassingen aan de vloot voorbereid om de NOx-emissies te verminderen. Ook het wagenpark werd grotendeels vervangen door milieuvriendelijkere wagens. Voor korte verplaatsingen staan dienstfietsen ter beschikking.

Pagina 62


Focus op luchtkwaliteit Beloning voor milieuvriendelijke zeeschepen De haven van Antwerpen voerde in 2011 de Environmental Ship Index (ESI) in. Die laat toe om milieuvriendelijke schepen, en die beter doen dan het wettelijk minimum, te belonen. Alle zeeschepen met een ESI-score van meer dan 31 krijgen sinds 1 april 2011 een korting van 10% op het tonnenmaatrecht. De index werd gelanceerd door Antwerpen en 12 andere havens onder auspiciën van de International Association of Ports and Harbours (IAPH). Hij meet de prestaties van de schepen met betrekking tot emissies van zwavelstofoxide, stikstofoxide en CO2. Deze laatste parameter op basis van het energie efficiëntieplan van het schip. Bovendien krijgen schepen met een walstroomvoorziening een bonus. Sinds de lente van 2011 kunnen scheepseigenaren de scores van hun schepen registreren. Begin 2012 waren er al 578 geregistreerd. Dertien havens kennen een korting toe voor ESI-schepen. Walstroom binnenvaart Met de walstroomvoorzieningen voor de binnenvaart wil het Havenbedrijf de uitstoot van een aantal schadelijke polluenten zoals stikstofoxide (NOx) aanzienlijk reduceren. Walstroom is veel milieuvriendelijker en zorgt voor beduidend minder geluidshinder. De schippers vonden het systeem met betaalkaarten weinig gebruiksvriendelijk wat voor onderbenutting zorgde. Sinds 1 februari 2011 biedt het GHA de walstroom gratis aan op 28 aansluitpunten aan het wachtdok voor lichters ter hoogte van de Noordkasteelbruggen. Het gaat om een tijdelijk project dat het Havenbedrijf moet toelaten om samen met de binnenvaartsector een nieuw, flexibel betalingssysteem voor walstroom uit te werken. De huidige regeling loopt tot 1 juli 2012. Haalbaarheidsstudie LNG Het Havenbedrijf speelt in op de trend naar meer gebruik van LNG in de scheepvaart en wil tegen 2015 kunnen voldoen aan de vraag van schepen op LNG. Deze alternatieve brandstof komt almaar meer op het voorplan. Het Havenbedrijf bereidt zich voor op deze evolutie en participeert in het Interreg-project ‘Clean North Sea Shipping’ en een Vlaams onderzoeksproject in samenwerking met het Vlaams Gewest (MOW), de havens van Gent en Zeebrugge en Fluxys LNG. Het Vlaamse project bekijkt de gebruiksmogelijkheden, het juridisch kader, de risico- en veiligheidsvragen en de logistieke aspecten. Schepen die op LNG varen, verlagen hun emissies van stikstofoxide (NOx) met 85% à 90% en die van zwavelstofoxide, SOx en fijn stof met bijna 100%. Voorts levert dit een significante reductie op van de CO2-uitstoot. Gelet op de mogelijke invoering van een emissierechtenhandel voor de scheepvaart kan dit een belangrijke troef zijn. Studie havengebonden werktuigen Het Havenbedrijf ontving na een projectoproep dertien voorstellen om de uitstoot van schadelijke gassen door havengebonden werktuigen te beperken. Voor de ondersteuning van het budget werd 400.000 euro vrijgemaakt. De meest innovatieve projectvoorstellen met een hoge milieuwinst kunnen rekenen op een financiële tegemoetkoming.

Pagina 63


Natuur De ‘Antwerpse Haven Natuurlijker’ beoogt de instandhouding van beschermde soorten die specifiek zijn voor het Antwerpse havengebied en waarvoor dit gebied een cruciale rol speelt in hun voortbestaan in Vlaanderen. Het doel is om maximaal 5% van het Antwerps zeehavengebied, ongeveer 600 ha, als geschikt leefgebied voor deze soorten te vrijwaren en te beheren. In 2011 werd vooral gewerkt aan een gebiedsgericht soortenbeschermingsprogramma (SBP) voor de Antwerpse haven. Hierbij kunnen afwijkingen op verbodsbepalingen uit het ‘Soortenbesluit’ staan, zolang de acties maar leiden tot de instandhouding van de beoogde soorten. Met een gebiedsgerichte soortenbescherming worden heel wat ‘natuurproblemen’ op bedrijventerreinen opgelost, zelfs voor soorten die strikt worden beschermd via de Vogel- of Habitatrichtlijn. Dergelijk programma biedt dus meer rechtszekerheid aan de havengebruikers. Het ‘Soortenbeschermingsprogramma voor de Haven van Antwerpen’ bestaat uit individuele ‘Soortenbeschermingsplannen’ of -programma’s (SBPlan of SBProgramma) en een algemeen deel dat op alle SBPlannen en SBProgramma’s van toepassing is. Het SBPlan Haven heeft als doel (beschermde) soorten waarvoor het havengebied een belangrijke vindplaats is in stand te houden op het niveau van het havengebied, veeleer dan op het niveau van het individueel terrein. De keuze voor welke soort of groep er een SBPlan of SBProgramma wordt opgemaakt, volgt uit de studie van de Universiteit Antwerpen die in 2011 werd onderworpen aan een bijkomende toets. In 2011 werden individuele SBPlannen/programma’s opgemaakt voor de rugstreeppad, de gierzwaluw, de huiszwaluw, het wit bosvogeltje, de moeraswespenorchis, de groenknolorchis, het bruin blauwtje, vleermuizen, de zwartkopmeeuw en de slechtvalk.

Het Antwerpse zeehavengebied is naast een economische groeipool ook één van de belangrijkste schatkamers van Europees bedreigde natuurwaarden in ons land. Daarom zijn grote delen ingekleurd als Speciale Beschermingszones onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn (Natura 2000). Naast een duizendtal hectare natuur rondom de haven telt het havengebied 400 ha ecologische infrastructuur die kansen biedt aan haven specifieke soorten als de oeverzwaluw, de zwartkopmeeuw, de visdief, de rugstreeppad, het bruin blauwtje en de moeraswespenorchis. Het Havenbedrijf en Natuurpunt ondertekenden in 2001 een samenwerkingsverband. Met het project ‘De Antwerpse Haven Natuurlijker’ wordt in het havengebied een netwerk van ecologische infrastructuur gerealiseerd. Het gaat om ‘kleine’ natuur die combineerbaar is met andere functies. Een netwerk van kerngebieden en corridors biedt kansen aan havenspecifieke fauna en flora, zonder afbreuk te doen aan de ontwikkeling en exploitatie van de haven. Door dit samenwerkingsverband tussen het GHA en de NGO zit natuurbeheer het jongste decennium niet langer in een conflictsfeer maar wordt er op een constructieve manier samengewerkt.

Pagina 64


Bedrijfsinterne milieuzorg Het Havenbedrijf heeft voor 2010-2011 een milieucharter gekregen. Het wil het engagement opnieuw aangaan voor de cyclus 2011-2012. Het milieucharter is een initiatief van VOKA Kempen en VOKA Mechelen dat bedrijven wil ondersteunen in een meer milieuvriendelijke werkwijze. Met zijn deelname laat het Havenbedrijf zowel intern als extern zien dat het zijn milieu-intenties wil waarmaken. Om het certificaat te behalen, moest het Havenbedrijf en in het bijzonder de technische dienst voldoen aan twee voorwaarden: de milieuwetgeving naleven en minstens drie milieuacties tot een goed einde brengen. Uiteindelijk werden het er zes. 1. De communicatie over afvalbeheer voor de binnenvaart werd verbeterd. Hierdoor komt er minder afval in de dokken. 2. Een nauwe samenwerking tussen de dienst concessiebeheer en de milieudienst zorgt voor minder bodemverontreiniging door niet-onderzoeksplichtige activiteiten op onze gronden. 3. Het Havenbedrijf schakelde over naar zwavelarme brandstof voor de kraan-, sleep, en baggeroperaties en voor de verwarming van gebouwen. 4. Er werd een gap-analyse tegenover de ISO 14001 uitgevoerd als eerste stap naar een formeel milieuzorgsysteem. 5. Elke aankoop binnen het GHA wordt voor advies voorgelegd zodat in een vroeg stadium milieu- en veiligheidsrisico’s kunnen worden ingecalculeerd. 6. Het wagenpark wordt milieuvriendelijker gemaakt. Voor kleine afstanden zijn er dienstfietsen.

Duurzaam aankoopbeleid Volgens Vlarem II (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning) heeft de milieucoördinator een adviesbevoegdheid over elke voorgenomen investering die relevant is vanuit milieuoogpunt. Deze adviesbevoegdheid van de milieucoördinator werd vorig jaar bekrachtigd door het directiecomité. Naast de aankoop van milieuvriendelijker kantoormateriaal, schoonmaakmiddelen, verven, gevaarlijke producten of voertuigen, leidde dit ook tot de aankoop van een milieuperformantere mobiele kraan en de aanpassing van de motoren van de sleepboten van het Havenbedrijf. Binnen deze bevoegdheid van de milieudienst valt ook duurzaam bouwen. Het datacenter Thornton Road werd bijvoorbeeld gerealiseerd met een adiabatische koeling, een bijzonder energie-efficiënt systeem om de door het serverpark gegenereerde warmte af te voeren. Dit systeem is 7 tot 10 maal energiezuiniger. Ook het kantoorgedeelte werd energiezuinig gebouwd.

Pagina 65


Afval- en materialenbeheer Het Havenbedrijf heeft een voorbeeldfunctie en probeert ook in z’n eigen werking zoveel mogelijk afval te vermijden.

Het geproduceerd afval wordt selectief ingezameld en de afvalstoffen worden gecentraliseerd in een AfvalstoffenDataBank (ADB). Deze toepassing geeft een overzicht van de verwerkte hoeveelheden en de bijbehorende kosten, uitgesplitst per dienst, aard, samenstelling, overbrenger, verwerker en verwerkingswijze. Onderstaande grafieken geven een overzicht van de geproduceerde, interne bedrijfsafvalstoffen:

De toename van niet-gevaarlijk afval in 2011 is te verklaren doordat de stadsdiensten tot eind 2010 het kantoorafval van het Havenbedrijf inzamelden op forfaitaire basis per container zonder hoeveelheden te registreren. Vanaf 2011 werd dit overgedragen aan een een privéfirma die de hoeveelheden, zoals wettelijk vereist, wel noteert. In 2011 voerde het GHA bijvoorbeeld 280 ton ijzerschroot af. Het grote verschil ten opzichte van voorgaande jaren is te wijten aan opruim- en renovatiewerken.

Pagina 66


Meldpunt voor afval van de binnenvaart

Het Havenbedrijf heeft een centraal meldpunt gecreëerd voor klachten en vragen met betrekking tot de losverklaringen die schippers moeten krijgen in het kader van het verdrag inzake de inzameling, afgifte en aanname van afval in de Rijn- en Binnenvaart (Scheepsafvalstoffenverdrag - SAV). Het meldpunt ontving in 2011 48 klachten of vragen. Sinds 2011 is het GHA ook het formeel nationaal contactpunt voor klachten over de toepassing van het CCR (Centrale Commissie voor de Rijnvaart)-verdrag inzake afvalstoffen van de binnenvaart, met als belangrijk aandachtspunt de losverklaringen. Afvalstoffen zeevaart De haven van Antwerpen speelt, met betrekking tot de inzameling van scheepsafvalstoffen afkomstig van de zeevaart, al enkele jaren een voortrekkersrol in Europa. Het Antwerpse systeem focust op een vrije keuze van de havenontvangstinstallatie door de scheepseigenaar of agent, met een hoog servicegehalte, competitieve prijzen en grote afgegeven volumes als gevolg.

Pagina 67


Figuur: hoeveelheid afgegeven scheepsafval (m³) in de haven van Antwerpen Bovendien biedt een performant informatie- en monitoringssysteem een volledig overzicht van de afvalstroom in de Antwerpse haven, en dit vanaf de aanmelding door het schip tot en met de inzameling door de ontvangstinstallatie. Dit databeheerssysteem biedt het GHA niet alleen de nodige informatie voor de monitoring van de scheepsafvalstoffenafgifte en het bewaken van de capaciteit, maar faciliteert bovendien de handhaving door de bevoegde inspectiediensten (Port State Control en OVAM). Project Amoras - Vamoras

Sinds oktober 2011 is Amoras operationeel. Het Amoras-project (Antwerpse Mechanische Ontwatering, Recyclage en Applicatie van Slib) is strategisch voor de Haven van Antwerpen. Slib wordt met kamerfilterpersen ontwaterd, waarna de slibkoeken gecontroleerd kunnen worden geborgen. Met dit gezamenlijke project van de Vlaamse overheid en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werd een duurzame oplossing uitgewerkt voor de berging en verwerking van de baggerspecie uit de haven. De Amoras-installatie wordt de komende 15 jaar uitgebaat door het privéconsortium Sereant. Er zullen jaarlijks circa 500.000 ton drogestoffilterkoeken worden geproduceerd. Voorlopig worden ze geborgen op de terreinen van Amoras. Daarnaast zijn het Vlaams Gewest en het Havenbedrijf in 2011 een MIP-project (Milieu- en energietechnologie Pagina 68


Innovatie Platform) gestart waarbij via praktische tests met privépartners wordt nagegaan wat de hergebruikmogelijkheden zijn van deze filterkoeken in onder andere bakstenen, lichtgewicht aggregaten en beton voor funderingen. Vamoras, dat op 1 april 2011 officieel van start ging, staat voor ‘Valorisatie van mechanisch ontwaterde baggerspecie’. Het Havenbedrijf volgt hiermee de cradle-to-cradlefilosofie. Geen storting meer van grote hoeveelheden afvalstoffen terwijl schaarser wordende grondstoffen niet langer worden gebruikt voor de productie van bouwmaterialen.

Pagina 69


Waterbeheer Het waterbeheer focust voornamelijk op het watergebruik, de zuivering van afvalwater en de regelmatige monitoring van het dokwater. Watergebruik Het Havenbedrijf maakt vooral gebruik van leidingwater. Slechts vier gebouwen maken beperkt gebruik van hemelwater, onder meer in functie van koeling van de serverrooms. Het MAS Havenpaviljoen wordt gekoeld met dokwater. Het GHA levert daarnaast ook drinkwater aan de binnenvaart. Het afvalwater van het Havenbedrijf zelf wordt voor 37% afgevoerd naar een centrale RWZI. 31% wordt gezuiverd door middel van een IBA. In 2011 zijn er twee IBA’s geïnstalleerd waardoor het totaal aantal gebouwen aangesloten op een IBA komt op 14.

Monitoring waterkwaliteit

De regelmatige monitoring van het dokwater wordt opgelegd in de milieuvergunningen van het Havenbedrijf. Bij de controles wordt nagegaan of er overschrijdingen zijn van de milieukwaliteitsnormen uit Vlarem II (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning), inclusief enkele prioritaire gevaarlijke stoffen. De jongste meetcampagne ging van start op 1 april 2011 en wordt vervolgd in 2012. Er wordt gemeten op 2 meetpunten op de rechteroever en 1 meetpunt op de linkeroever. De focus van de monitoring in 2011–2012 ligt op controle van de basis-fysicochemische Pagina 70


eigenschappen en enkele bijkomende parameters waarvan overschrijdingen werden vastgesteld bij meetcampagnes van GHA en VMM of waarbij verhoogde waarden werden vastgesteld in de waterbodem. Er is enkel een monitoring voor stoffen die effectief in het havengebied worden uitgestoten. Het Havenbedrijf wil als 'goede huisvader' een vinger aan de pols houden zodat het, indien nodig, gepast kan optreden. De evolutie van de waterkwaliteit (biologisch en chemisch) is ook opgenomen in Duurzaamheidverslag Haven. Het Havenbedrijf participeert in projecten als Tide (Tidal River Development) en ondersteunt onderzoeksprojecten zoals de drie onderzoeksprojecten rond integraal waterbeheer in samenwerking met Universiteit Antwerpen.

Pagina 71


Hinder Geluidsactieplannen en regelmatig overleg met de besturen van de randgemeenten rond de haven moeten de hinder beperken. Een Europese richtlijn bepaalt dat de geluidsniveaus voor belangrijke wegen, spoorwegen, luchthavens en agglomeraties met hun aangrenzende industriegebieden in kaart moeten worden gebracht. Op basis daarvan worden geluidsactieplannen opgemaakt voor de meest belaste kernen en worden limieten bepaald. Daarbij wordt ook het publiek voorgelicht. De haven is het ‘aangrenzende industriegebied’ van de Antwerpse agglomeratie waardoor ook voor dit gebied een geluidsbelastingkaart dient gemaakt. Dit is de verantwoordelijkheid van het Antwerpse stadsbestuur, maar het GHA besliste de geluidsbelastingkaart voor het havengebied in eigen beheer op te maken. Dit gebeurde door een milieudeskundige van het Havenbedrijf en de externe geluidsdeskundige Vinçotte Environment. Vanuit een goed nabuurschap wordt regelmatig overlegd met de besturen van de randgemeenten rond de haven. In november 2011 werd ook het initiatief genomen voor het opstarten van een subregionaal overlegforum.

Pagina 72


Van en voor mensen

Pagina 73


Een gedragen personeelsbeleid Om te groeien en te bloeien moet ieder bedrijf innoveren en investeren, in de eerste plaats in mensen. Waardegericht ondernemen Meer nog dan technologische vernieuwingen en state-of-the-art-infrastructuur is de menselijke factor cruciaal. Mensen blijven altijd het verschil maken, iedere medewerker vanop zijn of haar plaats in het bedrijf. In 2010 lanceerde het Havenbedrijf vijf nieuwe kernwaarden: betrouwbaarheid, respect, innovatie, klantgerichtheid en samenwerking. Deze waarden werden in 2011 structureel verankerd in de taakafspraken van alle medewerkers, waardoor medewerkers ook worden gevalideerd op gedragsafspraken en waardegericht werken. Verder werden de waarden verwerkt in een nieuwe gedragscode en uitgewerkt in een brochure. Sociale performantie Eenheid

2009

2010

2011

Statutairen stad arbeider

Hoofden

49,9

42,8

39,6

Statutairen stad bediende

Hoofden

5

4,4

4

Statutairen GHA arbeider

Hoofden

440,7

413,3

359,7

Statutairen GHA bediende

Hoofden

607,2

590,3

555,9

Contractuelen arbeider

Hoofden

286,6

285,4

296,8

Contractuelen bediende (ex-arb)

Hoofden

0

0

0,8

Contractuelen bediende

Hoofden

272,6

340,6

396,2

Contractuelen student

Hoofden

0

0

0,7

Totaal

Hoofden

1661,9

1676,8

1653,5

Mannen in dienst/uit dienst

Hoofden

62/76

52/71

78/150

Vrouwen in dienst/uit dienst

Hoofden

38/21

44/21

60/30

Arbeidsongevallen

Werkuren

18.602

22.641

17.740

Bevallingsrust

Werkuren

6.833

7.185

2.144

Ongewettigde afwezigheid

Werkuren

12

92

703

Omstandigheidsverlof

Werkuren

8.328

9.282

7.436

Overmacht

Werkuren

4.784

4.590

5.157

Staking

Werkuren

0

212

2.648

Ziekte

Werkuren

162.050

168.580

163.924

Ziekte medex

Werkuren

0

7.889

6.650

Schorsing

Werkuren

108

998

1.419

Totaal

Werkuren

200.717

221.468

207.820

gevallen van discriminatie

Aantal

0

0

0

Informele dossiers

Aantal

5

1

2

Formele dossiers

Aantal

1

1

0

Personeel dat opleiding heeft gevolgd

Aantal (uniek)

1072

905

1054

Personeel dat opleiding heeft gevolgd

Aantal (totale gevolgde opleidingen) 1662

1677

1654

9

9

1

Werknemers

Personeelsverloop

Letsel- beroepsziekte, uitvaldagen- en verzuimcijfers

Gevallen van grensoverschrijdend gedrag

Training en opleiding

Aantal uren opleiding per medewerker die opleiding heeft gevolgd Uur/medewerker

15

Diversiteit Medewerkers man/vrouw Pagina 74

Hoofden

1397/274 1376/299 1315/332


Directie man/vrouw

Hoofden

6/2

6/2

6/2

RvB man/vrouw

Hoofden

26/4

26/4

26/4

Allochtonen man/vrouw2

Hoofden

25/9

20/5

20/6

Allochtonen 2

%

2,03

1,49

1,58

1

Tot 1996 was GHA een onderdeel van de stad. Daarna is GHA een autonoom havenbedrijf geworden, waarbij de werknemers via een statutair contract bij GHA in dienst kwamen. Sinds 2002 worden werknemers enkel nog aangenomen als contractuelen. 2 Vanaf 2010 wordt onder allochtoon mensen verstaan met een andere nationaliteit dan de landen van de EU. Tot 2009 was dit gebaseerd op land van geboorte.

Pagina 75


Kansen om te leren

Leren is een recht maar ook een plicht voor alle medewerkers en het GHA in het gezamenlijk streven naar verdere ontwikkeling. De klassieke vormen van leren via training, vorming of opleiding blijven belangrijk, maar er wordt gestreefd naar een meer omvattende benadering. Het GHA wil een belangrijke bijdrage leveren aan de bekwaamheid, zelfstandigheid en verantwoordelijkheidszin van alle medewerkers. Dit proces wordt door de cel Vorming gestuurd en begeleid. Medewerkers moeten eveneens de mogelijkheid krijgen om hun taken en verantwoordelijkheden goed in te vullen. De goede werking van de diensten, afdelingen en de hele organisatie staat daarbij centraal. Bovendien moeten zij de kans krijgen om nieuwe taken en verantwoordelijkheden op te nemen in het kader van hun persoonlijke groei binnen de organisatie. In 2011 ging er veel aandacht naar ondersteuning en overschakeling op MS Office 2010 via infosessies, interne ambassadeurs en digitale hulp. Ook de invoering van het nieuwe en innoverende APICS2-systeem (Antwerp Port Information and Control System - planningstool beheer scheepvaartverkeer) ging gepaard met een grondig opleidingsplan op maat van de gebruikers. Dit loopt trouwens door in 2012. Dergelijke grotere projecten staan naast gerichte opleidingen, seminaries en individuele opleidingsvragen. Er werd ook geïnvesteerd in opleiding rond het thema ‘leidinggeven’ met onder meer een heropstart van een intern aanbod en waar haalbaar en wenselijk werd persoonlijke coaching aangeboden.

Pagina 76


Overstag De bouw van het toekomstige Havenhuis is meer dan het optrekken van een nieuw gebouw. Er wordt een nieuwe manier van werken aan gekoppeld: papierloos, transparanter en met variabele werkplekken. Dit veranderingsproces kreeg de naam ‘Overstag’.Het vergt immers ingrijpende aanpassingen op het vlak van informatiebeheer, werkomgeving en -methodes. Dit alles wordt sinds eind 2011 getest in een nieuw ingerichte tijdelijke locatie met een honderdtal medewerkers (collega’s die hun werkplek hadden op de toekomstige bouwsite). Dit ging gepaard met een intensieve begeleiding voor efficiënt informatiebeheer, zowel digitaal als op papier, en de ondersteuning met performante IT- en telefonie-infrastructuur. De nieuwe werkafspraken en de inrichting van werken overlegplekken laten toe om ‘activity based’ samen te werken. Zo heeft de standaard instelling recto/verso kopiëren van de multifunctionals geresulteerd in een besparing van 2 miljoen bladeren papier in 2011. Het ter beschikking stellen van digitale agendastukken voor het Directiecomité sinds 1/9/2011 heeft dan weer geresulteerd in een maandelijkse besparing van 50.000 bladeren papier. In 2012 wordt dit ‘nieuwe werken’ verder gemonitord en geoptimaliseerd om het daarna toe te passen in het nieuwe Havenhuis.

Pagina 77


Herstructurering elektriciteitsvoorziening In 2011 werd een belangrijke herstructurering doorgevoerd van de afdeling Elektriciteitsvoorziening van het Havenbedrijf. Als Havenbedrijf zetten wij in op hernieuwbare energie, maar in de geliberaliseerde Vlaamse energiemarkt kan productie en distributiebeheer niet worden verenigd in één bedrijf. Daarom werd deze operationele dienst overgelaten aan de intercommunale Iveg. Veertig collega’s stapten daarbij over naar de netbeheerder, zestien bleven werkzaam in het nieuwe servicebedrijf van het Havenbedrijf onder de bevoegdheid van de COO. Zij staan in voor de ontwikkeling en het onderhoud van de elektrische installaties van de dienstgebouwen, bruggen en sluizen en andere kunstwerken. Er werd ook een ‘Wachtdienst Laagspanning’ opgericht.

Pagina 78


Top Employer

Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werd in 2011 opnieuw uitgeroepen tot een van de Top Employers van België. Dit keurmerk wordt uitgereikt aan werkgevers die voldoen aan de strenge toetsingscriteria van het CRF institute, een internationale specialist op het gebied van arbeidsvoorwaarden. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen was een van de 43 organisaties die werden gecertificeerd. Het GHA voldoet aan de strenge eisen en mag zich voor de vierde keer op rij een jaar lang Top Employer noemen. Volgens het onderzoek biedt het zijn talent uitstekende primaire arbeidsvoorwaarden en bouwt het aan een sterke bedrijfscultuur. ‘Meer dan vroeger stimuleert het Havenbedrijf interne doorgroei en zet het de promotiekansen in de kijker. Daarbij legt het vooral de nadruk op competenties.’

Pagina 79


Nieuwe wervingscampagne en jobsite Met zijn ruim 1.650 collega’s zorgt het Havenbedrijf er mee voor dat de haven dag en nacht op volle toeren kan draaien. Als bedrijf hebben we dan ook behoefte aan medewerkers met uiteenlopende profielen. Daarom werd in 2011 een gloednieuwe wervingscampagne én -website gelanceerd met als motto ‘Zet je koers uit’. Via getuigenissen van medewerkers kunnen potentiële werknemers kennismaken met de activiteiten en functies binnen het Havenbedrijf. Het campagnelogo is een kompas als symbool voor toekomstgerichte samenwerking. De kernwaarden in het kompas geven aan hoe we dit willen doen.

Pagina 80


Werkgroep talent Het aanwerven van nieuw talent is niet alleen een uitdaging voor het Havenbedrijf, maar voor alle werkgevers in de haven. Concreet wordt gewerkt aan een uniek loket voor werkgevers, werknemers, werkzoekenden en onderwijsinstellingen, wat in 2012 in werking moet treden. Dit alles in een unieke samenwerking met Alfaport, stad Antwerpen en VDAB. Tijdens de Vlaamse Havendag op 25 juni 2011 werd opnieuw een jobevent georganiseerd onder de titel ‘Is dit jouw beeld van een job in de haven van Antwerpen’. Naast de jobbeurs was er ruimte voor opleidingsorganisaties en scholen, konden geïnteresseerden proefdraaien op allerlei simulatoren en zich inschrijven voor workshops. Verschillende bedrijven, inclusief het Havenbedrijf, hielden een opendeurdag zodat het publiek kon kennismaken met hun activiteiten.

Pagina 81


Enkel nog bedienden Vanaf 1 januari 2012 neemt het Havenbedrijf alle nieuwe medewerkers aan met een arbeidsovereenkomst voor bedienden. De medewerkers met een arbeidsovereenkomst voor arbeiders kregen de mogelijkheid om vanaf die datum over te stappen naar een bediendenovereenkomst. Het GHA wil ook op sociaal vlak de grenzen verleggen en loopt hiermee voorop in de nationale discussies terzake. In het kader van de economische situatie beslisten de sociale partners en het Havenbedrijf om geen nieuw sociaal akkoord te ondertekenen maar het bestaande akkoord met 1 jaar te verlengen. Naast het algemene bediendenstatuut werd ook overeengekomen om de doorlooptijd voor personeelsaanwervingen in te korten om zo het personeelsbeleid te dynamiseren. In het kader van het duurzame en kostefficiënte beleid van het bedrijf krijgen de medewerkers begin 2012 een pakket ecocheques.

Pagina 82


Publiek in het middelpunt Naast de financiële en economische prestaties, aandacht voor milieu en leefbaarheid wil het Havenbedrijf Antwerpen een bedrijf zijn van en voor de mensen, met beide voeten in de maatschappelijke realiteit.

Dit betekent in de eerste plaats het gesprek aangaan met alle betrokkenen en belanghebbenden. Deze communicatie kan vele vormen aannemen. Er is het ruime arsenaal aan communicatiemiddelen (pers, infobrochures, websites, sociale media,…), maar evengoed de organisatie van evenementen en het ondersteunen van evenementen van derden, de financiële steun aan maatschappelijk waardevolle projecten,… Het publiek werd vorig jaar extra verwend met enkele grootse evenementen, waarbij de haven meermaals een belangrijke speler was.

Pagina 83


MAS Havenpaviljoen De haven van Antwerpen heeft in 2011 haar band met de stad verder aangehaald. Door de jaren heen was de haven almaar verder verwijderd van de stad, letterlijk maar soms ook figuurlijk. Nochtans is een breed maatschappelijk draagvlak belangrijk voor een haven. Niet alleen is de haven een belangrijke werkgever, omwonenden worden ook geconfronteerd met de impact van de haven op het dagelijks leven. Het versterken van deze band en de communicatie met de omwonenden is een taak die het Havenbedrijf nauw aan het hart ligt. Daarom werd vorig jaar het gloednieuwe MAS Havenpaviljoen geopend.

Dit paviljoen, aan de voet van het Museum aan de Stroom of MAS, laat de bezoekers kennismaken met de moderne haven. Een perfecte Siamese tweeling met het museum waar op de zesde verdieping de geschiedenis van de haven wordt verteld. Op het dak van het museum overziet men zelfs de verste uithoek van de haven, 16 km in vogelvlucht tot aan de Nederlandse grens. Er werd gekozen voor een technologisch vernieuwend concept. Via een unieke, interactieve 360°-film kunnen bezoekers de haven zien, horen en ervaren. Het 360°-scherm is geïnspireerd op de talloze silo’s en de tankopslag van de chemiebedrijven in de haven. De continue stroom aan panoramabeelden op het cilinderscherm dompelt de bezoekers onder in de haven. Op kleinere aanraakschermen aan de rand van de projectieruimte kunnen geïnteresseerden tientallen hotspots oproepen waardoor ze heel specifieke informatie over de moderne haven kunnen lezen. Antwerpen is qua oppervlakte de grootste haven van de wereld. Meer dan 20.000 voetbalvelden aan beide zijden van de Schelde. In het MAS Havenpaviljoen ligt een sattelietfoto van 6 meter doorsnede. De kaart is zeer gedetailleerd wat aanzet tot een zoektocht naar dat ene bedrijf, dok, school of zelfs het eigen huis. Het MAS Havenpaviljoen is gratis toegankelijk voor het grote publiek. Het is ook een ontmoetingsplaats voor de havengemeenschap. Havenbedrijven kunnen er niet alleen hun gasten ontvangen, maar ook gebruikmaken van de eerste etage voor vergaderingen en businessontmoetingen.

Het MAS Havenpaviljoen is ook de perfecte vertrekplaats voor de vier fietstochten door de haven. De fietskaart die het Havenbedrijf twee jaar geleden lanceerde is een groot succes; er werden sindsdien meer dan 30.000 exemplaren verspreid. Na de uitgebreide informatie in het MAS Havenpaviljoen zijn fietsers niet alleen beter geïnformeerd maar kunnen ze ook hun eigen interesses en accenten leggen in hun tocht door de haven. Tijdens dit eerste jaar mocht het Pagina 84


MAS Havenpaviljoen niet minder dan 80.000 bezoekers verwelkomen.

Pagina 85


Tweede Vlaamse Havendag De vier Vlaamse havens gooiden op 25 juni hun deuren open voor het grote publiek. In Antwerpen waren er zo’n 17.500 geïnteresseerden. Zij konden terecht op een dertigtal locaties en op het jobevent aan het Willemdok. Om al dat fraais op een overzichtelijke manier te ontdekken, was er keuze uit drie thema’s: natuur en ecologie, smaken en geuren, techniek en goederen. De tweede Vlaamse Havendag had als slogan ‘Is dit jouw beeld van de haven’. De bedoeling was om het brede publiek vertrouwd te maken met de veelzijdigheid van het havengebeuren. Drieduizend geïnteresseerden bezochten het Jobevent in Antwerpen. Er waren vacatures voor heel wat jobs in zowat alle sectoren van de haven.

Pagina 86


Sponsoring Het Havenbedrijf sponsort activiteiten in en rond het havengebied. Dat gaat zowel om financiële steun als om ondersteuning van evenementen waarbij de naam en de activiteiten van de haven van Antwerpen worden versterkt. Het Havenbedrijf ondersteunt zowel sportieve en culturele activiteiten als instellingen met een maatschappelijk doel en specifiek havengebonden activiteiten.

Antwerp Giants wordt havenploeg

In 2011 hebben het Havenbedrijf en de basketbalclub Antwerp Giants hun samenwerking gevoelig uitgebreid. Voortaan treedt de Antwerpse haven op als naamsponsor van de club. De samenwerking werd aangegaan voor een jaar gedurende hetwelke de eerste klasseploeg door het leven gaat als de ‘Port of Antwerp Giants’. Zowel de club als het Havenbedrijf hebben de ambitie om de faam van Antwerpen en zijn wereldhaven nog intensiever uit te dragen zowel op nationaal als op internationaal vlak. De professionele basketters, die zeer geliefd zijn bij het Antwerpse publiek, namen in de loop van het jaar ook een aantal keren deel aan publieksactiviteiten van de havengemeenschap.

Pagina 87


Bolderproject

Het Havenbedrijf en verschillende havenbedrijven namen deel aan het bolderproject georganiseerd door de krant ‘Gazet van Antwerpen’. Dit kunstproject waarbij de bolders, of meerpalen, centraal stonden, bracht een uitgebreid programma rond dit havensymbool. Een boldermagazine, een wandelgids, bolderverhalen, minibolders en bolderpainting…, brachten dit stukje ‘havenmeubilair’ terug onder de aandacht. Bolders, beschilderd door zowel kunstenaars als prominenten, werden uiteindelijk geveild voor het goede doel.

Pagina 88


Port For Life Voor Music For Life, een benefietweek van de nationale radiozender Studio Brussel, werden vorig jaar opnieuw acties opgezet door de medewerkers van de haven. Meer dan ooit dreef ook deze actie op het elan van de havengemeenschap. Samen met het GHA organiseerden heel wat privé-havenbedrijven, samen of apart, ludieke acties om geld bijeen te zamelen voor de grote eindejaaractie voor het goede doel. Voorzitter en havenschepen Marc Van Peel en de gedelegeerd bestuurder van Alfaport, Rudi De Meyer, mochten uiteindelijk een cheque overhandigen van 110.500 euro. De twee fiere havenbazen vonden dat ‘al deze acties niet alleen veel geld opbrachten, meer dan we hadden durven dromen zelfs, ze toonden bovendien aan dat onze haven de werkplek is van bijzonder gemotiveerde en geëngageerde mensen’.

Pagina 89


Communicatie Het is evident dat we als Havenbedrijf een uitgebreide communicatie hebben met de media op alle niveaus. Naast de klassieke communicatie die voornamelijk focust op economie en de werking van de haven wordt ook de mens niet vergeten. Een voorbeeld: voor het zomerprogramma ‘1000 zonnen’ van de nationale omroep was er een samenwerking voor de wekelijkse rubriek ‘Alle hens aan dek’. Hierin werd de kijker een blik gegund achter de schermen van een wereldhaven: wat doet de bemanning van een zeeschip tijdens de lang reis, wat is de taak van een drinkwaterboot of een baggerboot, zijn er ook vrouwelijke sleepbootkapiteins,… De documentaire maar toch lichtvoetige aanpak, werd ten zeerste gewaardeerd door het publiek. Het programma haalde gemiddeld een miljoen kijkers, wat voor een zomeren vakantieperiode historisch mag worden genoemd. Door zowel het grote bereik als de inhoud werd de haven een stuk bevattelijker voor de doorsnee burger. Een ondersteuning voor het maatschappelijk draagvlak.

Pagina 90


Samenwerking Het Havenbedrijf, de Provincie Antwerpen en het Havencentrum Lillo sloten in 2011 een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor het vergroten van het maatschappelijk draagvlak van de haven van Antwerpen. Het Havenbedrijf heeft met het MAS Havenpaviljoen een nieuwe plek waar geïnteresseerden alle informatie vinden over de haven in de breedste zin van het woord. Het provinciaal Havencentrum Lillo laat groepen volwassenen en studenten vooral kennismaken met de haven via tentoonstellingen, rondleidingen en heeft een meer educatieve aanpak. Met deze samenwerkingsovereenkomst bevestigen beide partijen hun gezamenlijke doel en versterken zij elkaar met verschillende acties.

In juni trad het Havenbedrijf ook op als gastheer voor de algemene vergadering van het AIVP, de Association Internationale des Villes et des Ports, een internationaal netwerk van havensteden. Naast de jaarvergadering werd er een congres georganiseerd rond havensteden ‘als ideale locaties om vanuit een duurzame groei economische initiatieven te ontwikkelen’. Er werd gedebatteerd over industriële ecologie als oplossing voor de toekomst van de havenstad, voordelen voor havensteden van logistieke platforms, strategieën voor de uitbouw van offshore windparken en hoe een havenstad de economische initiatieven kan besturen. Meer dan 100 leden van dit internationale netwerk van havensteden uit Europa, Afrika, Azië en Amerika waren present in Antwerpen.

Pagina 91


Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Het Havenbedrijf is in 1996 (gemeenteraadsbeslissingen van 24/6 en 9/9) door de stad Antwerpen opgericht als een autonoom gemeentebedrijf met een eigen besluitvorming en personeelsbeleid, dat samenwerkingsverbanden kan afsluiten met andere bedrijven en overheidsdiensten. Door het Havendecreet verkreeg het zijn huidige rechtsvorm van autonoom gemeentelijk havenbedrijf. Deze rechtsvorm maakt het mogelijk om snel en adequaat in te spelen op de snelle evoluties zowel op economisch, maritiem als nationaal en internationaal vlak. Het Gemeentelijk Havenbedrijf heeft een raad van bestuur waarin, naast de decretaal voorziene vertegenwoordigers van de gemeenteraadsfracties, ook vertegenwoordigers zetelen van de industrie, de havenbedrijven, het Linkeroeverdeel van de haven en de natuurverenigingen. De kerntaken van het GHA zijn in de eerste plaats die van gebiedsbeheerder en infrastructuurontwikkelaar. Om de toegevoegde waarde van de haven voor de stad en de regio op een duurzame manier te optimaliseren, een kwaliteitsvolle en ononderbroken dienstverlening aan te bieden en in een optimaal uitgebouwde infrastructuur te voorzien, voert het Havenbedrijf ook heel wat operationele taken (slepen, baggeren, ...) uit naast commerciële- en marketingopdrachten. Het wil al deze taken ook in de toekomst op een kostenefficiënte manier vervullen, open voor nieuwe ontwikkelingen. De rol van de havenbeheerder evolueert bovendien en krijgt een nieuwe dimensie. Het vroegere concept waarbij het goederenvervoer werd gezien als een optelsom van stukjes landen zeetransport is niet meer. Een haven wordt meer en meer gezien als een schakel in de logistieke stromen tussen het maritieme voorland en het continentale achterland waarbij goederenstromen als een continue keten zonder grenzen bewegen. De rol van havenbeheerder stopt dus niet langer aan de grenzen van de haven. Een nieuwe, interessante uitdaging. Rechtsvorm : Het Gemeentelijk Havenbedrijf is een autonoom gemeentelijk havenbedrijf.

Pagina 92


Organigram

Pagina 93


Raad van bestuur De raad van bestuur is het hoogste orgaan van het Havenbedrijf. De raad bepaalt de strategische opties voor de haven en de beleidsoriëntaties, en zorgt voor de democratische controle op het havenbeleid. De raad van bestuur bestaat uit achttien leden waarvan de meerderheid (minimaal tien) moet bestaan uit leden van de gemeenteraad. Elke politieke groep die deel uitmaakt van de gemeenteraad van Antwerpen, moet vertegenwoordigd zijn in de raad van bestuur. Verder zijn ook Alfaport, VOKA, de Maatschappij Linkerscheldeoever, Interwaas en Natuurpunt vertegenwoordigd. Volgens de bepalingen van het havendecreet (overgenomen in de statuten) mag maximaal twee derde van de leden van de raad van bestuur van hetzelfde geslacht zijn. De voorzitter van de raad van bestuur is de schepen voor de haven van de stad Antwerpen. Als vertegenwoordiger van de Vlaamse Overheid, woont de gewestelijke havencommissaris de vergaderingen van de raad van bestuur bij. Het toezicht wordt gedaan door drie commissarissen, aangesteld bij de raad van bestuur. Overeenkomstig de statuten zijn twee commissarissen gemeenteraadsleden en één een bedrijfsrevisor. Na elke gemeenteraadsverkiezing wordt de raad van bestuur opnieuw samengesteld. De raad van bestuur vergadert maandelijks, behalve in juli en augustus. De verloning van de leden van de raad van bestuur en van de toezichthoudende commissarissen wordt vastgelegd door de gemeenteraad van de stad Antwerpen. In de statuten van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen zijn bepalingen opgenomen in geval van belangenconflicten. Er is tevens in opgenomen dat de leden van het directiecomité geen politiek mandaat mogen uitoefenen. Samenstelling raad van bestuur: Voorzitter Marc Van Peel (schepen voor Haven en Personeel) Gedelegeerd Bestuurder Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Eddy Bruyninckx Leden Ann Coolsaet (Open VLD-gemeenteraadslid) (vanaf 30/5/2011) Rik Daelman (Voorzitter Interwaas) (vanaf 19/9/2011) Peter Deckers (Voorzitter Maatschappij Linkerscheldeoever) Wouter De Geest (Gedelegeerd Bestuurder BASF Antwerpen nv, Beheerder-bureaulid Voka) Rudi De Meyer (Gedelegeerd Bestuurder Alfaport Antwerpen) Annick De Ridder (Open VLD-gemeenteraadslid) (tot 30/5/2011) Bart De Wever (N-VA-gemeenteraadslid) (tot 24/10/2011) Philip Heylen (Schepen voor Cultuur en Toerisme) Patrick Janssens (Burgemeester) Kris Luyckx (N-VA-gemeenteraadslid) (vanaf 24/10/2011) Erwin Pairon (Groen!-gemeenteraadslid) Jan Penris (Vlaams Belang-gemeenteraadslid) Pagina 94


Peter Symens (Beleidsmedewerker Natuurpunt) Bruno Valkeniers (Vlaams Belang-gemeenteraadslid) Kathleen Van Brempt (sp.a-gemeenteraadslid) Ludo Van Campenhout (Schepen voor Stadsontwikkeling, Sport en Diamant) Robert Voorhamme (Schepen voor Onderwijs, Economie, Werk en Middenstand) Toon Wassenberg (sp.a-gemeenteraadslid) Freddy Willockx (Voorzitter Interwaas) (tot 19/9/2011) Secretaris Luk Laerenbergh Gewestelijk Havencommissaris Antoon Colpaert Toezicht Ann Coolsaet (Open VLD-gemeenteraadslid) (tot 30/5/2011) Claude Marinower (Open VLD-gemeenteraadslid) (vanaf 30/5/2011) Guy Lauwers (Schepen voor openbare werken, stads- en buurtonderhoud, patrimoniumonderhoud, binnengemeentelijke decentralisatie en leefmilieu) Luc Van Coppenolle (Deloitte Bedrijfsrevisoren)

Pagina 95


Directiecomité De raad van bestuur delegeert het dagelijks bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aan een directiecomité. De leden van het directiecomité worden benoemd door de raad van bestuur. De leden van het directiecomité zijn personeelsleden van het Havenbedrijf. Hun mandaat eindigt op de eerste vergadering van de nieuwe raad van bestuur, waarna zij opnieuw kunnen worden benoemd. Het directiecomité wordt voorgezeten door de gedelegeerd bestuurder. Het directiecomité bereidt eveneens de beslissing voor de raad van bestuur voor en voert diens beslissingen uit. De verschillende facetten van de dagelijkse leiding van het Havenbedrijf worden verdeeld onder de verschillende leden van het directiecomité. Samenstelling Voorzitter Eddy Bruyninckx, CEO Leden Jan Adam, Financieel Directeur Luc Arnouts, Chief Commercial Officer Greet Bernaers, Directeur Infrastructuur en Milieu Christiaan De Block, Chief Operations Officer Pascale Van Hoecke, Personeelsdirecteur Jan Verbist, Havenkapitein-commandant Björn Verhoeven, Directeur Patrimoniumbeheer Secretaris Luk Laerenbergh, Hoofd Secretariaat De werking van zowel raad van bestuur als van het directiecomité wordt bepaald in een huishoudelijk reglement. Remuneratiecomité In de schoot van de raad van bestuur is een remuneratiecomité opgericht, dat zich buigt over de verloning van de leden van het directiecomité.

Pagina 96


Buitenlandse vertegenwoordigers Henrique Machado Rabelo

Fernando Bustamente

T. 00 55 31 3213 5554 [email protected] Rua Santa Catarina 1257/601 Belo Horizonte – M.G. Brazilië

T. 00 56 9 890 17659 [email protected] Av. Samuel Lewis y Manuel Ma Icaza Edificio Comosa Oficina EPI-2 Ciudad de Panamá Chili

German Calderon

Raj Khalid

T. 00 56 9 927 85668 [email protected] Av. Samuel Lewis y Manuel Ma Icaza , Edificio Comosa Oficina EPI-3 Ciudad de Panamá Chili

T. 00 91 22 26431913 [email protected] Manuel Gonsalves Road 50 400050 Bandra, Mumbai India

Dieter Lindenblatt

Eddy Dekkers

T. 00 49 171 48 97 359 [email protected] Grutstrasse 13 40878 Ratingen Duitsland

T. 00 1 646 281 2395 [email protected] Rector Place 380, Suite 5 B NY 10280 New York USA

Jan van der Borght

Stephen Yen

T. 00 86 021 6427 8228 [email protected] Eurbridge Ltd Suite H 32th Floor Shanghai Industrial Investment Building, No.18 North Caoxi Road, 200030 Shanghai China

T. 00 86 136 41 92 09 05 [email protected] Eurbridge Ltd Suite H 32th Floor Shanghai Industrial Investment Building, No.18 North Caoxi Road, 200031 Shanghai China

Pagina 97


Pagina 98


Financieel verslag 1. Resultatenrekening De samengevatte resultatenrekening van het Gemeentelijk Havenbedrijf wordt weergegeven in de onderstaande tabel.

Het Gemeentelijk Havenbedrijf boekte in 2011 een verlies van 170,3 miljoen euro. De belangrijkste elementen bij dit resultaat zijn de volgende: • Door de nieuwe pensioenwetgeving voor lokale en provinciale besturen is een nieuw concept, de “responsabiliseringsbijdrage”, ingevoerd. Hiervoor is een voorziening opgezet van 299 miljoen euro wat het significante verlies van het boekjaar verklaart; • Zoals in 2010 zijn de algemene tarieven in 2011 ongewijzigd gebleven. De omzet steeg door een toename in volume en wijzigingen in de mix van activiteiten; • Met ingang van 1 juli 2011 heeft het GHA haar distributienetbeheersactiviteit overgedragen aan IVEG (met als werkmaatschappij INFRAX). Deze overdracht resulteerde boekhoudkundig in een gerealiseerde meerwaarde van 18 miljoen euro.

Pagina 99


Bedrijfsopbrengsten 1.1 Bedrijfsopbrengsten De verdeling van de verschillende omzetcategorieën is als volgt:

De evolutie van de verschillende categorieën omzet over de drie jongste boekjaren is als volgt:

De belangrijkste concessietarieven bleven op het peil van 2010. De opbrengstfluctuaties zijn dan ook toe te wijzen aan wijzigingen in het terreinareaal en het netto effect van schorsingen van concessieoppervlakten ten gevolge van investeringen en het aflopen van dergelijke schorsingen.

Pagina 100


Het overslagvolume is toegenomen van 178,1 miljoen ton naar 187,2 miljoen ton of een toename van 5,1%. Ook het aantal aanlopen is gestegen (+3,5%) net als de totale BT van de schepen (+8,9%). De evolutie van de zeevaartrechten heeft deze evolutie gevolgd waarbij het resterende bijkomende effect toe te wijzen is aan de evolutie van specifieke marktgerichte tarifiëringen. De substantiële vermindering van het aanlegrecht voor het stukgoed in 2010 werd in 2011 behouden. De binnenvaartrechten kenden een beduidende toename door de gestegen activiteit. Het sleepbedrijf kende een omzetgroei van 14,5%. Er werden 8,1% meer sleeptaken uitgevoerd waarbij ook de gesleepte BT toenam met 7,4%. Het omzetcijfer voor het distributienetbeheer van elektriciteit is gehalveerd omdat deze activiteit met ingang van 1 juli 2011 werd overgedragen aan IVEG. Na de duidelijke groei van de omzet in 2010 van zowel de walkranen als de vlotkranen (met respectievelijk 20,7 en 42,7%), was er in 2011 opnieuw een daling in het aantal taken wat zich ook in de omzet liet voelen. Wel worden de inspanningen naar een meer doorgedreven samenwerking tussen de wal- en vlotkranen voortgezet, zowel intern als commercieel. De andere bedrijfsopbrengsten belopen in 2011 49,4 miljoen euro tegenover 54,2 miljoen euro in 2010. Deze bedrijfsopbrengsten bestaan voor een belangrijk gedeelte uit werkingstoelagen vanwege het Vlaams Gewest (25 miljoen euro in 2011 en 27,6 miljoen euro in 2010). De werkingstoelagen zijn een tussenkomst in de kosten die het Gemeentelijk Havenbedrijf maakt bij het uitvoeren van taken die op basis van het havendecreet tot de decretale taakstelling van het Vlaams Gewest behoren. In 2011 omvatten de andere bedrijfsopbrengsten ook de doorgerekende onroerende voorheffing en watervang voor in totaal 17,7 miljoen euro (16,9 miljoen euro in 2010).

Pagina 101


Bedrijfskosten 1.2 Bedrijfskosten De vergelijking tussen de verschillende deelrubrieken wordt weergegeven in de onderstaande grafiek.

Aankopen, diensten en diverse goederen stijgen in totaal met 4,9 miljoen euro door: • hogere brandstofuitgaven voor varende tuigen door meer taken, de hogere brandstofprijzen mede door het gebruik van zwavelarme brandstof; • hogere uitgaven voor extra IT-ondersteuning omwille van een aantal belangrijke lopende projecten; • hogere uitgaven voor baggerwerken te betalen door het Gemeentelijk Havenbedrijf zelf; • hogere uitgaven voor onderhoud infrastructuur. De personeelskosten bedragen 118,7 miljoen euro. In 2010 beliep de vergelijkbare kost 117,5 miljoen euro. De loonkosten voor de personeelsleden stegen dus met 1%. De belangrijkste redenen voor deze verhoging zijn: • de impact van de cao-afspraken voor een hogere eindejaarspremie; • een lichte daling van het aantal personeelsleden uitgedrukt in voltijdse equivalenten. Deze daling is toe te schrijven aan enerzijds een afname doordat de personeelsleden verbonden aan de DNB activiteit mede overgestapt zijn naar de overnemer en anderzijds een toename van personeelsleden in de andere afdelingen. • een overschrijding van de spilindex waardoor de lonen met ingang van juni 2011 met 2% zijn verhoogd; • 3% stijging van het bijdragepercentage RSZ PPO ten opzichte van 2010. Bij de voorzieningen is er binnen de bedrijfskosten een kost van 279,8 miljoen euro. Dit is in eerste instantie toe te wijzen aan een voorziening voor pensioenen van 299 miljoen euro. Op 24 oktober 2011 is op federaal niveau een wet goedgekeurd (“Wet tot vrijwaring van een duurzame financiering van de pensioenen van de vastbenoemde personeelsleden van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten en van de lokale politiezones, tot wijziging van de wet van 6 mei 2002 tot oprichting van het fonds voor de pensioenen van de geïntegreerde politie en houdende bijzondere bepalingen inzake sociale zekerheid en houdende diverse wetsbepalingen”) waarbij de financieringsprincipes van de pensioenen van de statutaire personeelsleden werden gewijzigd. Bovenop een algemene basispensioenbijdragevoet, is een aanvullende pensioenbijdrage voor individuele responsabilisering (“de responsabiliseringsbijdrage’) in het leven geroepen. Hierbij dient een bestuur een deel (momenteel bepaald op 50%) bij te passen van het verschil tussen datgene wat het bestuur al bijdraagt in de financiering van haar gepensioneerden (via de algemene socialezekerheidsbijdrage) en de pensioenen die de sociale zekerheidsinstelling (in casu RSZPPO) uitbetaalt aan de gepensioneerden van dat bestuur. Door deze nieuwe wet heeft het GHA een verplichting tot het betalen van een responsabiliseringsbijdrage. Deze verplichting is dus wettelijk bepaald (zeker) doch het bedrag staat niet vast. Deze verplichting voldoet aan de definitie van een voorziening zoals bepaald door artikel 50 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen. Volgens de artikelen 54 en 95 §2 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 moet hiervoor een voorziening worden aangelegd. De voorziening is gelijk aan de actuele waarde van 50% van het verschil tussen de toekomstige pensioenen, met betrekking tot de verleden diensttijd van actieve en gewezen personeelsleden, en de toekomstige Pagina 102


basispensioenbijdragen. De berekening is gebaseerd op actuariële berekeningen waarbij o.a. rekening wordt gehouden met de impact van de te verwachten loonsverhogingen op de pensioenen, overdraagbaarheid van de pensioenen, perequatie, mortaliteitstabellen en discontovoeten. Voor de andere voorzieningen is er een terugname van per saldo 19,2 miljoen euro. Deze is grotendeels toe te wijzen aan een herziening van de saneringskost voor vervuilde grond en dit op basis van nieuwe marktgegevens voor dergelijke verwerking. De vorig jaar becijferde risico’s voor de zogenaamde terreinen “Fort Filip” zijn ongewijzigd gebleven aangezien er geen nieuwe evoluties waren in het dossier. Het GHA is wel van mening dat er ook andere aansprakelijke partijen zijn voor deze milieurisico's. De hoofdbestanddelen van de andere bedrijfskosten zijn de kosten van onroerende voorheffing en betaalde watervangretributie.

Pagina 103


Financieel resultaat - uitzonderlijk resultaat 1.3 Financieel resultaat Het financieel resultaat daalt licht van 14,8 miljoen euro naar 14,2 miljoen euro door volgende factoren: • een daling van ontvangen dividenden met 0,5 miljoen euro; • de interestkosten van schulden daalden, maar de verdere terugname van de in 2009 opgelopen waardevermindering was in 2011 kleiner dan in 2010.

1.4 Uitzonderlijk resultaat De uitzonderlijke resultaten zijn in 2011 toe te wijzen aan de meerwaarde op vaste activa (18 miljoen euro) verbonden aan de overdracht van de DNB activiteit aan IVEG.

Pagina 104


Balans 2. Balans De samengevatte balans wordt weergegeven in de onderstaande tabel.

(in euro x 1000) Activa

31/12/2011 31/12/2010

II/III. Immat./Mat vaste activa

X. Overlopende rekeningen

976.178 12.683 7.458 1.963 48.676 286.825 19.501 6.761

985.680 8.589 8.182 2.548 56.160 182.908 12.732 5.577

Totaal

1.360.046

1.262.376

IV. Financiële vaste activa V. Vorderingen > 1 jaar VI. Voorraden VII. Vorderingen < 1 jaar VIII. Geldbelegggingen IX. Liquide middelen

31/12/2011 31/12/2010 Passiva I. Kapitaal III. Herwaarderingsmw IV. Reserves VI. Kapitaalsubsidies VII. Voorzieningen VIII. Schulden > 1 jaar IX. Schulden < 1 jaar X. Overlopende rekeningen

307.110 10.506 250.579 237.103 416.721 17.556 85.616 34.855

307.110 11.461 432.827 248.947 137.317 19.556 75.579 29.580

1.360.046

1.262.376

2.1 Activa De waarde van de immateriële en materiële vaste activa daalt met 9,5 miljoen euro. Dit saldo bestaat uit de volgende factoren: miljoen euro • investeringen 46,2 • afschrijvingen (41,3) • buitengebruik/ overdracht/ waardeverminderingen (14,4) Het investeringsbedrag bestaat vooral uit volgende componenten: • investeringen in dokken ( 17,3 miljoen euro); • gebouwen ( 9,8 miljoen euro); • sleepboten en splijtbakken ( 7,7 miljoen euro). De financiële vaste activa zijn toegenomen door: • een 74% deelname in de nieuw opgerichte vennootschap Deurganckdoksluis NV die de opdracht heeft de bouw van een nieuwe tweede zeesluis op de Linkerscheldeoever te realiseren. Het aandeel van het Gemeentelijk Havenbedrijf in het kapitaal bedraagt 5,9 miljoen euro waarvan al 3,3 miljoen euro is volstort; • Het verstrekken van een achtergestelde lening (0,5 miljoen euro) aan Wandelaar Invest NV, dit conform het financieel plan van die vennootschap. De langetermijnhandelsvorderingen betreffen concessievergoedingen waarvoor een afbetalingsschema op langere termijn is overeengekomen. De andere lange termijnvorderingen zijn zoals vorig jaar medebetalingen door het Gemeentelijk Havenbedrijf aan een pregrondenbank. De handelsvorderingen stijgen omdat een deel van de langetermijnvordering is omgezet naar een kortetermijnvordering die zal geïnd worden in 2012. Verder is er de impact van de omzettoename op het handelsvorderingensaldo. De overige vorderingen dalen sterk nadat ze in 2010 éénmalig sterk waren gestegen door de latere ontvangst van decreetstoelagen. Door de positieve cashflow van het boekjaar, stijgt het saldo van de liquide middelen en de geldbeleggingen van 195,6 miljoen euro naar 306,6 miljoen euro. 2.2 Passiva Het eigen vermogen (“reserves”) daalt doordat er 183,1 miljoen euro werd onttrokken aan het eigen vermogen, namelijk de toewijzing van het verlies van het boekjaar van 170,3 miljoen euro en 12,8 miljoen euro werd Pagina 105


voorbehouden als uit te keren bedrag. Globaal gezien stijgen de voorzieningen zeer sterk door de toename van de voorziening voor pensioenen (zie toelichting hiervoor). De financiële schulden zijn in de loop van 2011 terugbetaald conform de afgesproken vervaldata. Er hebben zich ook geen opportuniteiten voorgedaan om op een financieel interessante wijze vervroegd schulden af te lossen. De schulden op ten hoogste 1 jaar stijgen (85,6 miljoen euro eind 2011 ten opzichte van 75,6 miljoen euro eind 2010) omdat een belangrijk deel (8,3 miljoen euro) van de aanslagbiljetten voor de betaling van de onroerende voorheffing later werden ontvangen en dus pas na het jaareinde betaald moesten worden. Het uit te keren bedrag van 12,8 miljoen euro is zoals vorig jaar opgenomen onder de rubriek “Overige schulden”.

Pagina 106


Cashflowoverzicht 3. Cashflowoverzicht De samenvattende tabel geeft inzicht in de belangrijkste inkomende en uitgaande geldstromen. Zoals in de twee voorgaande jaren is de uiteindelijk gegenereerde cashflow positief.

(in euro x 1000)

Boekjaar 2011

Boekjaar 2010

Boekjaar 2009

Geldbeleggingen en liquide middelen begin boekjaar 195.640

172.089

119.500

Cashflow gegenereerd uit operationele activiteiten

141.610

85.803

115.040

Cashflow besteed aan investeringsactiviteiten

(14.413)

(36.461)

(36.499)

Cashflow besteed aan financieringsactiviteiten

(16.511)

(25.791)

(25.952)

Geldbeleggingen en liquide middelen einde boekjaar 306.326

195.640

172.089

De cashflow uit operationele activiteiten is sterk toegenomen door de verhoging van de omzet en het bedrijfskapitaal. Het bedrijfskapitaal steeg door de afgenomen "Overige vorderingen" (een omgekeerde beweging ten opzichte van 2010) en een toename van de kortetermijnschulden (zie hierboven de toelichting omtrent de onroerende voorheffing). De netto cashflow besteed aan investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten is afgenomen. Bij de investeringen is er immers een belangrijke impact van desinvesteringen van materiële vaste activa, namelijk de aan IVEG verkochte activa van het distributienetbeheer. De cashflow besteed aan financieringsactiviteiten daalt doordat de in 2011 af te betalen lening schijf lager lag dan in voorgaande jaren.

Pagina 107


Andere verplichte vermeldingen 4. Andere verplichte vermeldingen Buiten de gegevens die in de jaarrekening worden vermeld, zijn er geen bijkomende belangrijke gebeurtenissen na balansdatum. De punten in verband met onderzoek en ontwikkeling en het bestaan van bijkantoren zijn niet van toepassing. Er werden geen procedures gevoerd onder toepassing van artikel 523 van het Wetboek van Vennootschappen. Er is geen gebruik van financiële instrumenten die van significant belang zijn voor de beoordeling van activa, passiva, financiële positie en resultaat. De risico’s en onzekerheden waarmee het Gemeentelijk Havenbedrijf wordt geconfronteerd, situeren zich in de volgende domeinen: • een evolutie van de wetgeving op het vlak van het havendecreet en de toepassing ervan; • een evolutie van de wetgeving op het vlak van ruimtelijke ordening en de afbakening van het zeehavengebied; • de toepassing van en de evolutie op het vlak van milieuwetgeving. Enerzijds zijn er risico's die in principe bij de concessionarissen liggen maar indien die in gebreke blijven (bv. door faillissement), kunnen dergelijke verplichtingen alsnog ten laste van het Gemeentelijk Havenbedrijf komen. Daarnaast blijft er het mogelijk risico van nog niet gekende (onderwater)bodemvervuiling die moet worden gesaneerd. Tot slot kan een evolutie van de wetgeving op het vlak van (onderwater)bodemsanering ook bijkomende verplichtingen met zich mee brengen in hoofde van het Gemeentelijk Havenbedrijf. De aantrekkelijkheid van havens in het algemeen wordt bepaald door factoren als toegankelijkheid, efficiëntie van de havenactiviteiten en kwaliteit van de hinterlandverbindingen.

Antwerpen, 27 maart 2012 Namens de raad van bestuur

Eddy Bruyninckx Gedelegeerd-bestuurder

Pagina 108

Marc Van Peel Voorzitter raad van bestuur


Verslag van de commissaris Verslag van de commissaris gericht aan de Gemeenteraad van de stad Antwerpen m.b.t. de jaarrekening afgesloten op 31 december 2011 Aan de gemeenteraadsleden Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat van commissaris dat ons werd toevertrouwd. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen en inlichtingen. Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening van AGH Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen over het boekjaar afgesloten op 31 december 2011, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 1.360.046 (000) EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een verlies van het boekjaar van 170.256 (000) EUR. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening zodat deze geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van fouten, bevat, het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormen vereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Overeenkomstig deze controlenormen, hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie van deze controlewerkzaamheden is afhankelijk van onze beoordeling welke een inschatting omvat van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van het havenbedrijf met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen maar niet om een oordeel over de effectiviteit van de interne controle van het havenbedrijf te geven. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de boekhoudkundige ramingen gemaakt door het havenbedrijf, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Ten slotte, hebben wij van de raad van bestuur en van de verantwoordelijken van het havenbedrijf de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2011 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van het havenbedrijf, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.

Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door het havenbedrijf van de relevante artikelen van de gemeentewet, het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van de zeehavens en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: • Het jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee het Pagina 109


havenbedrijf wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. • Wij wensen de aandacht te vestigen op het punt “Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen” onder de toelichting “Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen” op VOL 5.13 van de jaarrekening, waarbij de raad van bestuur meldt dat het havenbedrijf door een derde werd gedagvaard in een belangrijke rechtszaak. Het gaat hier om een mogelijk belangrijke onzekerheid waarover de bevoegde rechtbank nog geen oordeel geveld heeft. Naargelang de evolutie van deze rechtszaak kan zij mogelijks een belangrijke impact hebben op de resultaten en het vermogen van het havenbedrijf. • Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. • Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen waaraan de havenbedrijven onderworpen zijn conform art. 5 §2 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999, zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die u wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen. Antwerpen, 27 maart 2012 De commissaris ____________________________________ DELOITTE Bedrijfsrevisoren BV o.v.v.e. CVBA Vertegenwoordigd door Luc Van Coppenolle

Pagina 110


Verslag van het College van Commissarissen VERSLAG VAN HET COLLEGE VAN COMMISSARISSEN OVER HET BOEKJAAR AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2011 GERICHT AAN DE GEMEENTERAAD VAN DE STAD ANTWERPEN Aan de gemeenteraadsleden Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat van commissaris dat ons werd toevertrouwd. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen en inlichtingen. Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening van het autonoom gemeentelijk havenbedrijf “GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN” over het boekjaar afgesloten op 31 december 2011, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 1.360.046 (000) euro en waarvan de resultatenrekening afsluit met een te bestemmen verlies van 170.255 (000) euro. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening zodat deze geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van fouten, bevat, het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie van deze controlewerkzaamheden is afhankelijk van onze beoordeling welke een inschatting omvat van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de vennootschap met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen maar niet om een oordeel over de effectiviteit van de interne controle van de vennootschap te geven. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de boekhoudkundige ramingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Ten slotte, hebben wij van de raad van bestuur en van de verantwoordelijken van de vennootschap de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2011 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel. Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door het havenbedrijf van de relevante artikelen van de nieuwe gemeentewet, het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van de zeehavens en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: • Het jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee het havenbedrijf wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. Pagina 111


• Wij wensen de aandacht te vestigen op het punt “Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen” onder de toelichting “Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen” op VOL 5.13 van de jaarrekening, waarbij de raad van bestuur meldt dat het Havenbedrijf door derden werd gedagvaard in een belangrijke rechtszaak. Het gaat hier om mogelijk belangrijke onzekerheden waarover de bevoegde rechtbanken nog geen oordeel geveld hebben. Naargelang de evolutie van deze rechtszaak kan zij mogelijks een belangrijke impact hebben op de resultaten en het vermogen van het havenbedrijf. • Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. • Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen waaraan de havenbedrijven onderworpen zijn conform art. 5 §2 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999, zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die u wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen. Antwerpen, 28 maart 2012 Voor het College van Commissarissen Claude Marinower Gemeenteraadslid Stad Antwerpen Guy Lauwers Gemeenteraadslid Stad Antwerpen

Pagina 112

Port of Antwerp - Jaarverslag Aan het woord. Pagina 1

Recommend Documents