Nieuwsbrief oktober 2015
Pensioenen DNB in gesprek met de
‘De markt voor verantwoord beleggen op de
sector over duurzaam
investeren, is volop in ontwikkeling en dat
beleggen
grote schaal waarin pensioenfondsen brengt veel nieuwe aandachtspunten met zich mee. Van inzicht in risicoprofielen, de standaarden van meten en het aanbod van
Binnen een beheerst beleggingsbeleid past
beleggingsproducten tot de waarderingen op
ook aandacht voor duurzaamheid. Vanuit het
kapitaalmarkten en de impact die een fonds
oogpunt van risicomanagement, maar ook
wil realiseren.’
omdat dit kansen biedt voor de lange termijn en daarmee voor een toekomstbestendig
‘We zien in ons land pensioenfondsen die echt
pensioen.
het voortouw nemen op het gebied van verantwoord beleggen, internationaal gezien
DNB is daarom gestart met een onderzoek
zelfs. We willen in ons onderzoek daarom ook
naar duurzaam beleggen door
kijken hoe de sector op dit vlak van elkaar
pensioenfondsen. Afdelingshoofd Dagmar van
kan leren en zullen de uitkomsten met de
Ravenswaay Claasen en projectleider Patrick
pensioenfondsen delen. Het terugkoppelen
Corveleijn leggen uit. ‘Ons eerste doel is om
van “good practices” is daar onderdeel van.’
meer te weten over hoe pensioenfondsen nu invulling geven aan duurzaamheid. Zowel op
DNB houdt risicogericht toezicht. Hoe past dit
het gebied van milieu, governance als sociale
onderzoek hier in?
factoren.’ ‘Als een fonds niet duurzaam belegt, loopt het Waarom een onderzoek naar duurzaam
mogelijk een aantal risico’s. Dat kunnen
beleggen?
financiële risico’s zijn, bijvoorbeeld als je belegt in bedrijven die negatieve externe
‘We zien dat de samenleving meer en meer
effecten onvoldoende inprijzen, zoals
duurzaam gedrag vraagt van overheden en
vervuiling op de omgeving. Een bekend
ondernemingen. Ook financiële instellingen als
incident is dat met het olieplatform Deepwater
pensioenfondsen krijgen de vraag hoe
Horizon in de Golf van Mexico in 2010,
duurzaam hun beleggingsbeleid is. Met het
waardoor het rendement van oliemaatschappij
enorme vermogen van ruim €1.200 miljard,
BP direct onder grote druk is komen te staan
hebben zij grote impact. In het toezicht wil
en ook maar moeizaam herstelt. Een ander
DNB deze maatschappelijke perspectieven
voorbeeld is de “carbon-bubble”, waarin
waar mogelijk opnemen in de
onzekerheid over klimaatregelgeving ook
toezichtspraktijk en op deze manier vanuit
onzekerheid veroorzaakt over de waardering
onze kernactiviteiten invulling geven aan
van bedrijven in de fossiele energiesector.
maatschappelijk verantwoord ondernemen.’
1
Nieuwsbrief pensioenen
November 2014
Maar kijk ook breder naar de risico’s van
gaan, versterken pensioenfondsen
klimaatverandering voor beleggingen.’
internationale “good corporate governance” principes. Dit disciplineert bedrijfsbestuurders,
‘Reputatierisico is daarnaast een niet te
dwingt verantwoording af en verbetert
onderschatten risico. De sector heeft zelf
uiteindelijk het ondernemingsklimaat.’
gemerkt wat de impact is geweest van de media-aandacht in 2007, naar aanleiding van
Hoe ziet het onderzoek eruit?
beleggingen in clustermunitie. En individuele reputatieschade vertaalt zich in de
‘We kijken naar vier aspecten. Momenteel
pensioensector gemakkelijk door naar
spreken we met verschillende stakeholders,
reputatieschade voor de hele sector.
zoals wetenschappers, assetmanagers en
Daarnaast onderschrijven veel fondsen
brancheorganisaties om de recente
internationale convenanten of initiatieven om
ontwikkelingen in duurzaam beleggen in kaart
duurzaamheid te integreren in het
te brengen. Ten tweede bekijken we wat
beleggingsbeleid en dit brengt een
fondsen in hun jaarverslag schrijven over dit
verantwoordelijkheid met zich mee om deze
onderwerp. Pensioenfondsen zijn sinds kort
principes ook daadwerkelijk na te leven.
namelijk verplicht in hun jaarverslag te laten
Vrijblijvendheid in de naleving tast de
zien op welke manier in het beleggingsbeleid
geloofwaardigheid aan van zowel het fonds als
rekening wordt gehouden met milieu, klimaat,
uiteindelijk ook van het initiatief en dat zou
mensenrechten en sociale verhoudingen. Bij
ongewenst zijn.’
een selectie van fondsen onderzoeken we daarna op welke manier de keuzes in
‘Het kan overigens ook de andere kant op
duurzaam beleggen geborgd zijn binnen het
werken. Een positief gevolg van verantwoord
beleggingsproces, en hoe dit in de praktijk
beleggen, kan zijn dat het publiek vertrouwen
werkt. Tot slot spreken we met een aantal
in het Nederlands pensioenstelsel weer groeit.
fondsen over hun drijfveren, uitdagingen en
Als gevolg van een beleggingsbeleid waar
mogelijke belemmeringen bij duurzaam
deelnemers zich in kunnen vinden, kan de
beleggen.’
binding met hen worden versterkt’. Jullie noemden belemmeringen voor ‘En duurzaam beleggen brengt meer kansen
pensioenfondsen om duurzaam te beleggen.
met zich mee. Door beleggingen deels te
Wat voor belemmeringen kunnen dit zijn?
verschuiven naar meer duurzaamheid, kunnen fondsen bijdragen aan de transitie naar een
‘Bijvoorbeeld te lage marktvolumes. Of
meer duurzame economie.’
mogelijke belemmeringen door wet- en regelgeving. Die signalen horen we graag,
‘Ook door vanuit actief aandeelhouderschap
want het zou jammer zijn als die duurzaam
invloed uit te oefenen op de governance van
beleggen in de weg zitten.’
bedrijven waarin geïnvesteerd wordt, zoals op
2
het beloningsbeleid. Door zogenoemde
‘Laat daarbij duidelijk zijn: of en op welke
engagementtrajecten met bedrijven aan te
manier een pensioenfonds invulling geeft aan
Nieuwsbrief pensioenen
duurzaam beleggen, is aan het fonds zelf. Wel
Zodra de wet- regelgeving definitief is
moet een duurzaam beleggingsbeleid passen
vastgesteld, informeert DNB de sector over de
binnen de regels van een beheerst
eisen waar een APF vergunningaanvraag aan
beleggingsbeleid. Niet voor niets heeft de
moet voldoen. Voor spoedige
wetgever de eis tot inzicht in duurzaamheid in
vergunningverlening is een kwalitatief goede
het artikel over het prudent person-beginsel
en volledige aanvraag cruciaal. Overigens zal
opgenomen. Ook kijken we of duurzame
DNB er alles aan doen om de
beleggingen passen binnen de integere en
vergunningaanvraag zo snel mogelijk te
beheerste bedrijfsvoering’.
beoordelen.
APF: Wel gesprekken, nog
Risicoanalyse
geen concept
belangenverstrengeling
vergunningaanvraag De vertraging van de wet- en regelgeving voor een Algemeen Pensioenfonds (APF) zorgt ervoor dat DNB niet nu al aan de slag kan met de behandeling van conceptvergunningaanvragen. Deze concept vergunningsaanvragen kunnen pas op zijn vroegst aan het einde van dit jaar bij DNB worden ingediend. Partijen die een APF willen oprichten kunnen nu al met DNB in gesprek over de vergunningaanvraag. Als de plannen voor het op te richten APF concreet zijn uitgewerkt en de wetgeving definitief is, kan DNB starten met het behandelen van concept vergunningsaanvragen. Aanvankelijk leek het erop dat de wet- en regelgeving inmiddels zou zijn vastgesteld met het oog op inwerkingtreding per 1 januari 2016. Dat gaf partijen de gelegenheid om een conceptaanvraag in te dienen, die DNB dan zou beoordelen om het proces te bespoedigen. Die tijd is er niet of nauwelijks als de wetgeving einde dit jaar wordt vastgesteld.
3
November 2014
DNB heeft de resultaten uit het onderzoek risicoanalyse belangenverstrengeling in een brief en tijdens twee bijeenkomsten met de fondsen gedeeld. DNB ziet het risico op belangenverstrengeling als een van de grootste integriteitsrisico’s voor pensioenfondsen. Daarom is het belangrijk dat pensioenfondsen grondig analyseren of en hoe dit risico zich bij het fonds kan voordoen. Ook vindt DNB het belangrijk dat fondsen die analyse vastleggen en procedures instellen om het risico tegen te gaan. Op die manier wordt de kans dat sprake is van belangenverstrengeling aanzienlijk verkleind. Uitkomsten onderzoek Uit het onderzoek komt naar voren dat een deel van de fondsen een diepgaande analyse heeft gemaakt, waaruit veel aandacht voor de risico’s en de beheersing daarvan blijkt. Andere fondsen hebben nauwelijks een analyse gemaakt en geven daardoor onvoldoende blijk het risico op belangenverstrengeling te doorgronden en te
Nieuwsbrief pensioenen
November 2014
beheersen. Voor de meeste fondsen geldt dat de analyse verdieping behoeft.
DNB ziet dat er veel initiatieven zijn op het gebied van gedrag en cultuur binnen
Wat opvalt is dat de focus in de meeste
instellingen. Aandachtspunt blijft om de
analyses ligt op de beheersmaatregelen. DNB
veranderingen te versnellen en door te voeren
vindt het belangrijk dat fondsen goede
tot in de kern van de cultuur en
beheersmaatregelen hebben. Toch verwacht
bedrijfsvoering. Naast positieve
DNB dat in een risicoanalyse ook veel
ontwikkelingen ziet DNB ook nog altijd
aandacht is voor de beoordeling van de
risicovolle gedragspatronen op de
risico’s zelf. Pas als de onderliggende risico’s
onderwerpen besluitvorming, leiderschap en
goed in beeld zijn, kunnen
groepsdynamiek. In de brochure beschrijft
beheersmaatregelen effectief zijn.
DNB deze goede en slechte voorbeelden uitgebreider. Lees hier de gehele brochure.
Onderzoek In dit onderzoek heeft DNB de risicoanalyses
FATF-waarschuwingslijsten: update oktober
van 155 pensioenfondsen beoordeeld. Alle beoordeelde pensioenfondsen hebben
In oktober publiceerde de Financial Action
inmiddels een brief ontvangen met de
Task Force geactualiseerde
bevindingen. DNB verwacht dat fondsen die
waarschuwingslijsten. DNB verwacht dat
hun risicoanalyse nog moeten verbeteren
instellingen de updates op de voet volgen en
uiterlijk op 1 januari hun analyse hebben
waar nodig actie ondernemen. Via deze link
aangepast. Verder verwacht DNB dat de
vindt u een update van de landen die
risicoanalyses per 1 januari ook alle andere
tekortkomingen laten zien in hun systeem ter
integriteitsrisico’s bevatten. Om
bestrijding van witwassen en
pensioenfondsen hierbij te helpen heeft DNB
terrorismefinanciering.
de gebruikersgids ‘De integriteitsrisicoanalyse’ gepubliceerd. U vindt deze gids hier.
Kort nieuws
Beleggingsbeginselen, het startpunt van het beleggingsbeleid
Ervaring vijf jaar toezicht op gedrag en cultuur gebundeld
Alle pensioenfondsen hebben beleggingsbeginselen. DNB ziet dat fondsen
DNB ziet dat de aandacht voor gedrag en
die veel moeite stoppen in het zorgvuldig
cultuur binnen instellingen is toegenomen. In
opstellen en expliciet maken van de
de brochure ‘Gedrag en cultuur in de
beleggingsbeginselen en deze consistent laten
Nederlandse financiële sector’ staan de
doorwerken in alle fasen van het
belangrijkste bevindingen van vijf jaar
beleggingsproces hier veel baat bij hebben.
onderzoek naar gedrag en cultuur bij financiële instellingen.
4
Nieuwsbrief pensioenen
De mogelijkheden om te beleggen en risico’s te nemen zijn bijna eindeloos. Een goede set aan beleggingsbeginselen helpt het fonds zich een weg te banen door deze keuzevrijheid. Tijdens het DNB-pensioenseminar waren er workshops onder leiding van De Argumentenfabriek waarin bestuurders vragen formuleerden die een pensioenfonds kunnen helpen bij het vaststellen van de beleggingsbeginselen. De Argumentenfabriek heeft deze vragen samengebracht op een Vragenkaart. Die vindt u hier. DNB hoopt dat deze vragenkaart een nuttig instrument kan zijn voor pensioenfondsen om hun beleggingsbeginselen te toetsen. Misschien komt uw fonds vragen tegen waar nog niet eerder bij is stilgestaan. Ook kan de vragenkaart een aanleiding zijn om de beleggingsbeginselen te bespreken in de beleggingscommissie.
5
November 2014
