Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
R E C H TS M E TH O D I E K
OP ZOEKEN EN ANALY SE R E N VA N RE C H TS P RA A K 1. Lagere rechtspraak
2
2. Rechtspraak van het Hof van Cassatie
7
3. Rechtspraak van het Grondwettelijk Hof
11
4. Rechtspraak van de Raad Van State
14
5. Rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie
18
6. Rechtspraak van het hof voor de Rechten van de Mens
26
Pagina 1 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
1. Lagere rechtspraak = De rechtspraak van de Belgische rechtbanken en de hoven =/= niet deze van het Hof van Cassatie = rechtspraak van de feitenrechters
TAKEN —> uitspraak doen over de geschillen betreffende subjectieve rechten die bij hen aanhangig worden gemaakt/ • Rechtbanken —> Vonnissen • Hoven —> Arresten • Procedures in kortgeding —> Beschikkingen Opgelet wanneer je bijvoorbeeld in beroep gaat tegen een beslissing van de politierechtbank, kom je bij de rechtbank van eerste aanleg terecht. De beslissing die zij maakt is geen arrest, maar een vonnis. Enkel de hoven wijzen arresten.
ORGANISATIE Piramidale structuur. Aan de top van de piramide kan je op het nationaal niveau het Hof van Cassatie terugvinden. (ART. 147 lid 1 GW) Het tweede niveau dat België kent is per rechtsgebied. Op dit niveau kan je de hoven terug vinden. •
Arbeidshof - ART 104 GW en 607 Ger W.
•
Hof van Assisen - ART 114 Ger W. en ART 150 GW; ART 119 en 123 Ger W.
•
Hof Van Beroep - ART 101 paragraaf 2 lid 2 Ger W. 602 , Lid 1 en 2 Ger W.
Pagina 2 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
De rechtsgebieden zijn opgedeeld in 12 gerechtelijke arrondissementen - ART 74 Ger. W Op het niveau van de arrondissementen kunnen we de volgende rechtscolleges terugvinden: • Rechtbank van 1e aanleg - ART 76 en 78 Ger. W • Rechtbank van Koophandel - ART 84,04 en 205 Ger. W • Arbeidsrechtbank - ART 81 e n 199 Ger W. • Arrondissementsrechtbank - 74 Ger W.
Onderaan de piramide kan je de rechtscolleges vinden die georganiseerd zijn per gerechtelijk kanton. • Vredegerecht - ART 59 Ger. W • Politierechtbank - ART 60 Ger W.
Vindplaats lagere rechtspraak A. Tijdschriften Deze categorie worden in 3 verschillende categorieën opgedeeld zijnde: • Quasi-Uitsluitend richten op publicatie van rechtspraak van 1 of meerdere rechtscolleges - Arresten van het Hof van Cassatie - Tijdschrift van de Vrederechters - Tijdschrift van de Politierechters - Journal des tribunaux du travail • Rechtspraak beperkt op deze van diverse rechtbanken en hoven , maar beperkt tot een of meerdere bepaalde rechtstakken OF uitspraken van een rechtscollege uit een of meerdere welbepaalde rechtsgebieden - Tijdschrift voor Belgisch Burgerlijk Recht (TBBR)
Pagina 3 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
- TBH - P&B - T. Not. - RABG - TGR • Algemeen juridische tijdschriften die rechtspraak van diverse hoven en rechtbanken publiceren over de verschillenden rechtstakken heen - Rechtskundig Weekblad - Journal Des Tribunaux JT - Nieuw Juridisch Weekblad NjW
Doctrinebijdragen : korte rechtsgeleerde bijdragen over een meestal vrij specifiek onderwerp dat tevens ook actueel is. B. Juridat = Publieke gegevensrechtbank doel: beslissingen die belangrijk eijan voor de kennis en de ontwikkeling van het recht onder het publiek te verspreiden C. Hulpmiddelen voor opzoeken van lagere rechtspraak • Klassieke ( papieren ) reportia van rechtspraak samenvattingen van alle uitspraken binnen een bepaalde periode in een bepaald tijdschrift
Analyse van lagere rechtspraak A. structuur van uitspraken van feitenrechters Oudere rechterlijke uitspraken= indirecte stijl Nieuwe rechterlijke uitspraken = directe stijl Aantal elementen terug te vinden in de meeste uitspraken van de feitenrechters ➡ rechtscollege en datum uitspraak Vermelding rechtscollege en de kamer. bv. Politierechtbank 7e kamer
Pagina 4 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
➡ Algemeen rolnummer 15G007887 zie ART. 711 lid 1 en 2 Ger W. ➡ Partijen en hun proceshoedanigheid ART 780 Ger W. & ART 36 Ger W.
Graad van rechtspleging
Vordering instelt
Tegen wie de vordering is
In eerste aanleg
De eiser / De eisende partij
de verweerder of de gedaagde / de verwerende partij
Procedure op verzoekschrift
verzoekende partij of de verzoeker/verzoekster
de verweerder of de gedaagde / de verwerende partij
In hoger beroep
de appelant
de geïntimideerde
In strafzaken
Het openbaar ministerie
de beklaagde
In strafzaken in hoger beroep
Het openbaar ministerie
de beschuldigde
In strafzaken kan er ook een burgerlijke partij aanwezig zijn. De is de persoon die benadeeld werd door de gepleegde feiten. Na de vermelding van de partijen en hun hoedanigheid worden ook hun advocaten vermeld indien zij hierop beroep hebben gedaan. ART 780 Ger. W De partijen worden ook bij hun naam, functie of rechtspositie vernoemd. bv. Guido Oliviers , kraanman , bijgestaan en vertegenwoordigd door Shauni Oliviers. ➡ Overzicht van de rechtspleging Op welke wijze de zaak aanhangig werd gemaakt bij het desbetreffende rechtscollege Op welke datum de conclusies werden neergelegd Op welke datum de zaak werd gepleit.
Pagina 5 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
➡ uiteenzetting van de feiten Uiteenzetting van wat er allemaal gebeurd is. ➡ overzicht van de vorderingen Overzicht van de ingestelde vorderingen. Bv. Vraag om schadevergoeding ➡ beoordeling van de vorderingen Gegrondheid en ontvankelijkheid Argumentatie van de partijen gevolgd oor het oordeel van het rechtscollege hierover In rechte= de beoordeling van het rechtscollege ➡ dictum De uiteindelijke beslissing „Om deze redenen” het eindigt met de uitspraak over de kosten / rechtsplegingsvergoeding. ➡ ondertekening Vermelding van de namen van de rechters. Griffier + rechter bv. Dirk Verstuyft - Politierechter & Christel Schilders - Griffier B. Opbouw van de publicatie v/e rechterlijke uitspraak in een tijdschrift ➡ Rechtscollege & Datum uitspraak ➡ Kopje : trefwoorden en een samenvatting ➡ Naam van de partijen ➡ De uitspraak zelf ➡ Herhaling rechtscollege met datum
Pagina 6 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
2. Rechtspraak van het Hof van Cassatie Taak van het Hof van Cassatie - toezien op de gehoorzaamheid van de hoven en de rechtbanken aan de wet - controleren van de wettigheid van de beslissingen Het Hof v. Cassatie beoordeelt de feiten niet, maar kijkt enkel naar ART 608 Ger W. - een overtreding van de wet - schending van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen
Organisatie van het Hof van Cassatie Er is maar 1 Hof van Cassatie in België - ART 147, 1e lid GW. Dit houdt zitting te Brussel. Het Hof van Cassatie is opgedeeld in 3 kamers: ART 128, 1e lid Ger W. - Eerste kamer: burgerlijke kamer - Tweede kamer: strafkamer - Derde kamer: kamer in sociale zaken ART 133, 1e lid Ger. W Bijkomend komt dat elke kamer nog eens opgesplitst is in 2 afdelingen. Een Nederlandstalige afdeling en een Franstalige afdeling - ART 128, 2e lid Ger W. Methode 1: 5 raadsheren De arresten worden gewezen door 5 raadsheren, maar voor eenvoudige zaken volstaan 3 raadsheren. ART 128, 3e lid Ger W.
Methode 2: Voltallige kamer Een voltallige kamer: een arrest wordt gewezen door 9 raadsheren van dezelfde kamer (zowel NL als FR). Dit mede voor het geval waarin er principiële zaken worden behandeld opdat de eenheid van de rechtspraak in ere zou blijven.
Pagina 7 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Methode 3: Verenigde kamers Een oneven aantal van minstens 11 raadsheren uit drie verschillende kamers van het Hof.
Vindplaats van arresten van het Hof van Cassatie Er is geen wettelijke verplichting tot het bekend maken van arresten van het Hof van Cassatie. Arresten kunnen worden opgezocht in: - Gedrukte publicaties - De website van het Hof van Cassatie A. Gedrukte publicaties • Bulletin des arrêts de la Cour de Cassation Belgique —> Pasicrisie BACCB werd samengesteld door het parket-generaal bij het Hof. • Arresten van het Hof van Cassatie • Larcier Cassation - Franstalig • Recente arresten van het Hof Van Cassatie - tot en met 2002 - Tegenhanger Larcher Cassation B. De website van het Hof van Cassatie • www.cass.be • www.belgielex.be Trefwoorden & samenvattingen ,maar sinds 1990 vaak ook de integrale tekst.
Analyse van een arrest van het Hof van Cassatie A. Het Cassatiearrest - nieuwe stijl - sinds 2002 Op elke bladzijde staat bovenaan de datum van de uitspraak, het rolnummer gevolgd door de paginanummer.
Pagina 8 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Het rolnummer bevat 4 elementen: - een letter: de aard van de zaak - 2 cijfers: het jaartal - Getal van 4 cijfers: het interne volgnummer - N/F: Nederlandse of de Franse taalrol bv. Cass. 5 januari 2012, nr. C.10.0712.N Burgerlijke zaak in het jaar 2010 met het interne volgnummer 0712 dat op de Nederlandse rol staat ingeschreven. Het cassatiearrest bestaat uit 3 vaste onderdelen: ๏ Rechtspleging voor het Hof - bevat informatie over de procedure - tegen welke rechterlijke uitspraak - welke raadsheer er als verslaggever is opgetreden - naam van de vertegenwoordiger van het OM
๏ Cassatiemiddelen - Er wordt aangegeven waarom en in welke mate de bestreden beslissing moet worden vernietigd volgens de eiser. - Bestaat uit 3 delen: weergave van de wetsbepalingen en of algemene rechtsbeginselen waarvan de schending werd aangevoerd, weergave van de aangevochten beslissing en de weergaven van de grieven
๏ Beslissing van het Hof - opgedeeld in 2 subonderdelen zijnde: de beoordeling en het dictum - de beoordeling - het dictum omvat de uiteindelijke beslissing van het hof
Pagina 9 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
B. Het Cassatiearrest - oude stijl - voor 2002 Er waren geen tussentitels in deze arresten. Bekijk pagina 42 tot en met 47 in het handboek voor het arrest in oude stijl.
C. Conclusie van het Openbaar ministerie Het ambt van OM wordt uitgeoefend door de Procureur-Generaal - ART 142 Ger. W - adviserende rol in de Cassatieprocedure - het advies wordt de conclusie van het OM genoemd - Het Hof is hierdoor niet gebonden en kan er dus zonder daar enig motief voor te geven van afwijken. - Interessant hulpmiddel
Pagina 10 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
3. Rechtspraak van het Grondwettelijk Hof Taak van het Grondwettelijk Hof = Bevoegd om wetten, decreten en ordonnanties te toetsen aan de dor of krachtens de Grondwet vastgestelde bevoegdheidsverdelende regels. Het GH kan deze toetsing niet op eigen initiatief uitoefenen, maar wel als: - prejudiciële vraag - vernietigingsberoep
Een vernietigingsberoep kan tot 6 maanden na de bekendmaking van een wet, decreet of ordonnantie worden ingesteld door ieder bij wet aangewezen overheid of ieder die doet blijken van belang. Nadien kan een WDO enkel nog worden onderzocht dmv een prejudiciële vraag. Vernietigingsberoep
Prejudiciële vraag
Kan worden ingesteld door
Ministerraad, gemeenschap of gewestregering Voorzitters van parementen op verzoek van 2/3 van hun leden, iedere natuurlijke en rechtspersoon die moeten blijken van een belang
een rechtscollege
Termijn
Binnen de 6 maanden na de bekendmaking in het BS
Eender wanneer
UITZ: akte tot goedkeuring van een verdrag; 60 dagen In afwachting tot belissing
geheel of gedeeltelijk schorsen
Pagina 11 van 29
geheel of gedeeltelijk schorsen
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Organisatie van het Grondwettelijk Hof Het Grondwettelijk Hof bestaat uit 12 rechters: ART 31, 32 ,33, 34 en 55, 56, 59 , 71, 72, 70 bijzondere wet Grondwettelijk Hof. ➡ 6 Nederlandstalige rechters - Nederlandse taalgroep van het Hof ➡ 6 Franstalige rechters - Frans taalgroep van het Hof Ze zijn voor het leven benoemd. Methode 1: 7 rechters Binnen elke taalgroep kiezen de rechters een voorzitter. De rechters worden niet ingedeeld in kamers, maar in principe worden de zaken behandeld door 7 rechters bestaande uit 2 voorzitters die in alle zaken zetelen en 5 rechters die worden aangewezen volgens een beurtrolsysteem. Methode 2: voltallige kamer Elk van de voorzitters of tee rechters kunnen vragen dat de zaak in volledige zitting zou worden behandeld. Ze kunnen dan pas uitspraak doen als er 10 rechters zetelen en evenveel van de Franse als de Nederlandstalige rechters aanwezig zijn. Methode 3: Beperkte kamer met 3 rechters.
Vindplaats van arresten van het Grondwettelijk Hof Volgens ART 114 van de Bijzondere Wet Grondwettelijk Hof worden de arresten bekendgemaakt via de volgende bronnen: A. BS = verplicht - in hun geheel of bij uittreksel - indien bij uittreksel moet het zeker de gronden als het beschikkend gedeelte bevatten. B. Website van het Hof = verplicht - www.grondwettelijkhof.be - alle arresten sinds de oprichting staan erop
Pagina 12 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
C. Arresten Grondwettelijk Hof D. Juridat
Analyse van een arrest van het Grondwettelijk Hof De arresten van het Grondwettelijk hof zijn opgesteld in een directe stijl. Ze hebben een vaste structuur met de volgende elementen: A. Rolnumer, arrestnummer en datum uitspraak B. „ In zake „ Hier wordt weergeven of het over een prejudiciële vraag gaat of over een vernietigingsberoep of om een vordering tot schorsing C. Samenstelling Grondwettelijk Hof Vermelding van de namen van de rechters die aan de beraadslaging deelnemen. Hieruit kan je ook afleiden in welke rechtsformatie er werd beraadslaagd. D. Onderwerp van het beroep of de prejudiciële vraag en rechtspleging Het eerste deel bevat informatie over de PJV of het VB van de rechtspleging voor het Grondwettelijk Hof. bij een PJV worden hierin ook de vragen vermeld alsook de datum en het rechtscollege van het bodemgeschil. Bij VB wordt er nauwkeurig aangegeven van welke wet of wettelijke bepalingen de vernietiging wordt gevorderd. E. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil (bij prejudiciële vragen) het onderdeel waarin de feiten van het bodemgeschil worden toegelicht. F. „In rechte” Bestaat uit 2 delen: Deel A en deel B. In deel A worden de standpunten van de partijen weergegeven. In deel B wordt de beoordeling van het Hof weergegeven inzake de gegrondheid en de ontvankelijkheid. G. Dictum De uiteindelijke beslissing van het Hof over de prejudiciële vraag of vragen , het beroep tot vernietiging of de vordering tot schorsing H. Afsluiting en ondertekeningen Vermelding in welke talen het werd uitgesproken , op welke datum en al dan niet in een openbare terechtzitting. . Het arrest wordt onderaan onderdelen door het voorzitter en de griffier.
Pagina 13 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
4. Rechtspraak van de Raad Van State Taak van de Raad van State De Raad van State bestaat uit 2 afdelingen: - De afdeling wetgeving: adviserende functie Geeft adviezen over voorontwerpen en voorstellen van WDO en reglementaire besluiten - De afdeling bestuursrechtspraak : rechtsprekende functie Zij treedt op als hoogste administratieve rechtscollege van België De Raad van State is bevoegd om: - uitspraak te doen over annulatieberoepen van administratieve rechtshandelingen - controleert de wettigheid van de bestreden handeling = wettigheidscontrole. Je hebt - interne / inhoudelijke wettigheid De wijze waarop deze beslissing tot stand is gekomen. —> moet uitgaan van de bevoegde overheid —> Er moet aan de vereiste vormvereisten zijn voldaan Indien hiertegen een fout is gebeurd, komt deze beslissing in aanmerking voor een vernietiging. - externe / formele wettigheid Dit verwijst naar de inhoud van de beslissing zelf. De vernietigingsgronden: —> Machtsafwending = de onwettigheid waarbij een bestuursorgaan de bevoegdheid die hem bij wet tot het bereiken van een bepaald oogmerk van algemeen belang is gegeven, gebruikt voor een ander doel.
Pagina 14 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
—> Schending van een wet = wanneer de inhoud van de beslissing niet overeenstemt met in de wet (MATERIËLE BETEKENIS)
De Raad van state is ook bevoegd om als cassatierechter op te treden.
Organisatie van de Raad van State De Raad van State is samengesteld uit: • de raad • het auditoraat • coördinatiebureau • de griffier Voor de inhoud hiervan verwijs ik graag naar de RVS-wet in ons wetboek. ART 69 e.v. RVS-Wet
Vindplaats van arresten van de Raad van State A. Website raad van state Volgens ART 28 RvS-wet moeten de arresten toegankelijk zijn voor iedereen en dient de raad hiervoor te zorgen. sinds 1994 worden alle arresten gepubliceerd op de website van de RvS: met uitzondering van de zaken betreffende vreemdelingenzaken. Juridict —> Databank B. Verzameling der Arresten van de Raad van State Tot 1994 werden de arresten gedrukt op papier en hierin verzameld. C. Belgisch Staatsblad Kan kiezen om het arrest volledig of gedeeltelijk te publiceren.
Pagina 15 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
D. Reflex Beroep Raad van State Juridische databank. Je kan hier terugvinden welke beroepen, vorderingen tot schorsing/vernietiging er zijn ingesteld bij de RvS alsook de arresten over deze beroepen.
Analyse van een arrest van de Raad van State Een arrest van de Raad van State bevat de volgende elementen: Voorbeeld van een arrest zie pagina 81 tot en met 92 in de cursus. A. Aanduiding kamer, arrestnummer, datum uitspraak en rolnummer B. Partijen en hun vertegenwoordiger C. Voorwerp van het beroep In het eerste onderdeel wordt aangegeven wanneer en tegen welke beslissing er een annulatiebroep werd ingesteld. Tevens of een vordering tot schorsing werd ingesteld. D. Verloop van de rechtspleging • • • • •
Wanneer de terechtzitting plaats vond welke auditeur er advies uitbracht wanneer de partijen hun memories hebben ingediend welke staatsraad er verslag heeft uitgebracht ..
E. Feiten Uiteenzetting van de gebeurtenissen die aanleiding hebben gegeven tot het arrest. F. Ontvankelijkheid van het beroep Om ontvankelijk te zijn moeten er aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. De voorwaarden worden in 3 categorieën opgesplitst: - de ontvankelijkheidsvoorwaarden die betrekking hebben op de aard v/d persoon - de ontvankelijkheidsvoorwaarden die betrekking hebben op de aard van de bestreden handeling
Pagina 16 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
- de ontvankelijkheidsvoorwaarden die betrekking hebben op de wijze waarop het annulatieberoep moet worden ingesteld G. Onderzoek van de middelen De verzoekende partij moet al haar middelen in een verzoekschrift naar voor brengen. - ze kan later in de procedure geen nieuwe middelen aanwenden - tenzij het middelen zijn die de OO raken - Enkel de aangevoerde middelen worden onderzocht, de RvS kan geen middelen ambtshalve opwerpen. H. Dictum De uiteindelijke beslissing van de Raad van State over het annulatieberoep. Er kan een verwerpingsarrest zijn of een vernietigingsarrest. Het verwerpingsarrest = de aangevoerde middelen kunnen niet worden aangenomen en de onwettigheid van de beslissing wordt ook niet ambtshalve door de RvS opgeworpen, wordt het annulatieberoep verworpen. De middelen aangevoerd door de verzoeken werden niet aanvaard en de beslissing werd niet aangetast door een onwettigheid. Het vernietigingsarrest Een of meerdere middelen werden gegrond verklaard en de raad van state heeft beslist om de beslissing te vernietigen. De vernietiging heeft dan retroactieve kracht en geldt erga omnes. In het dictum wordt er eveneens uitspraak gedaan over de publicatie van het arrest. I. • • • •
Afsluiting en ondertekeningen Openbare terechtzitting datum uitspraak welke kamer namen kamervoorzitters en staatsraden
Het arrest wordt ondertekend door de kamervoorzitter en de griffier.
Pagina 17 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
5. Rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie Het Hof van Justitie van de EU bestaat uit 3 instellingen: • Hof Van Justitie • Het Gerecht • Gerecht voor Ambtenarenzaken
Taak van het Hof van Justitie van de Europese Unie = De eerbiediging van het recht verzekeren bij de uitlegging en de toepassing van verdragen. Dit wil niet zeggen dat het Hof van Justitie uitspraak zal doen over alle zaken binnen de EU. In de eerste plaats zal de nationale rechters dit beslissen en slecht via specifieke procedures kan met bij het HvJ gaan. Je hebt rechtstreekse en onrechtstreekse procedures voor het Hof alsook een hogere voorziening.
A. Rechtstreekse procedures ‣ Beroep wegens niet-nakoming Wanneer een lidstaat het nalaat om bepaalde verplichtingen na te komen die hij/zij heeft op grond van het Unierecht. —> indien dit beroep werd ingesteld bij het HvJ, moet de lidstaat het nodige ondernemen om het arrest uit te voeren. Indien zij dit opnieuw niet doet, stelt zij zich bloot aan een boete of een dwangsom. ‣ Beroep tot nietigverklaring Strekt zicht tot de nietigverklaring van een onwettige handeling gesteld door een lidstaat of door een instelling van de Europese Unie.
Pagina 18 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Indien het HvJ beslist om de handeling wegens gegrondheid te vernietigen geldt dit: • erga omnes • retroactief
‣ Beroep wegens nalaten Dit beroep kan ingesteld worden bij het stilzitten of het nalaten te besluiten van een instelling / orgaan van de Europese Unie of van een lidstaat in strijd is met de verdragen.
‣ Beroep tot schadevergoeding Dit beroep wordt ingediend door ieder natuurlijke persoon of rechtspersoon die meent schade te lijden door bepaalde handelingen of gedragingen gesteld door instellingen/personeelsleden van de EU. Indien dit beroep gegrond is , is de Unie aansprakelijk voor deze schade. Dit beroep wordt ingesteld bij het Gerecht. B. Onrechtstreekse procedures Een onrechtstreekse procedure is de procedure waarbij de Nationale Rechter een prejudiciële vraag gaat stellen aan het HvJ. De procedure verloopt dus via de rechter en niet rechtstreeks door de natuurlijke persoon of door de rechtspersoon. Men gaat dus niet zelf naar het HvJ stappen. C. Hogere Voorziening Tegen de beslissingen van het Gerecht alsook het Gerecht voor ambtenaren kan men bij Het Hof van Justitie een hogere voorziening instellen. - beperkt tot rechtsvragen - geen tweede aanleg, maar vergelijkbaar met cassatievoorziening - Indien gegrond verklaard -> vernietiging beslissing Gerecht —> zaak zelf afhandelen of terug verwijzen naar het Gerecht. Indien de zaak wordt terug verwezen naar het Gerecht is zij gebonden door de beslissing van het HvJ.
Pagina 19 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
D. Het Gerecht voor Ambtenaren = bevoegd voor de geschillen tussen de Europese Unie en haar ambtenaren. Tegen een beslissing van het Gerecht voor Ambtenaren kan alsook een hogere voorziening worden ingesteld.
Organisatie van het Hof van Justitie A. Het Hof van Justitie Bestaat uit 1 rechter per lidstaat ‣ 28 rechters ‣ Bijgestaan door 9 advocaten-generaal ‣ Kiezen zelf hun president/voorzitter Zij hebben als taak om advies te geven over de te nemen beslissing. = de conclusie. Het Hof is niet verplicht deze conclusie te volgen.
B. Het Gerecht Bestaat uit ten minste 1 rechter per lidstaat ‣ 28 rechters ‣ Geen advocaten-generaal ‣ Benoemd voor 6 jaar door de regeringen van de lidstaten ‣ Gedeeltelijke vervanging van de rechters om de 3 jaar ‣ Herbenoembaar ‣ Kiezen zelf hun president / voorzitter ‣ 7 rechters in principe beoordeling in kamer van 3 rechters, maar in bepaalde gevallen in voltallige zitting, kamer van 5 rechters of door een alleenzetelend rechter
Pagina 20 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Een uitspraak bij het HvJ / gebeurt op basis van de ingedeelde kamers. Je hebt verschillende kamers bij het Gerecht ‣ Kamer van 3 rechters ‣ Kamer van 5 rechters ‣ Grote kamer: 15 rechters Deze kamer wordt voorgezeten door de president van het Hof. = wanneer een lidstaat of een instelling van de unie in het geding daarom verzoekt
‣ Voltallige zitting In bijzondere gevallen komt het Hof in een voltallige zitting bijeen of wanneer het Hof de zaak van uitzonderlijk belang schat. ‣ Enkelvoudige kamer: 1 rechter
Zowel het HvJ als het Gerecht houden zitting in raadkamer. Ze kunnen slecht op een geldige wijze beslissen als zij oneven zijn. Beslissing 3 of 5 rechters: geldig vanaf 3 rechters Beslissing grote kamer: geldig vanaf 9 rechters Beslissing in voltallige zitting: geldig vanaf 15 rechters
Er zijn twee belangrijke vormen van uitspraak van het HvJ en van het Gerecht zijnde: • Arrest • Beschikking = wanneer het HvJ of het Gerecht vaststelt dat ze of te wel onbevoegd zijn om de vordering te behalen ofwel wanneer het verzoekschrift of beroep kennelijk ontvankelijk is. De werktaal van de rechters en de advocaten-generaal is het Frans, maar dit wil niet zeggen dat dit de taal van procesvoering moet zijn. Doorgaans heersen er twee principes binnen de procesvoering.
Pagina 21 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Elk van de 24 officiële talen van de Europese Unie komen in aanmerking als procestaal. Bij prejudiciële verwijzigingen is het de procestaal van de verwijzende rechter / rechter in bodemgeschil. Bij rechtstreekse procedures wordt de procestaal van de verzoeker gekozen.
Vindplaats van rechtspraak van het Hof van Justitie van De Europese Unie Het dictum van de uitspraken van de rechterlijke instanties van het HvJ van de EU worden gepubliceerd in Het publicatieblad van de Europese Unie. De officiële publicatie gebeurt in de Jurisprudentie. Naast deze twee vindplaatsen heb je nog de volgende vindplaatsen: A. Repertorium van rechtspraak Enkel beschikbaar in het Frans. Per thema een overzicht van de belangrijkste uitspraken. Per trefwoord kan je gemakkelijk een geveld arrest terugvinden.
B. Jurisprudentie Publicatie in alle 24 officiële talen Diegene die in de procestaal werd opgesteld is de authentieke versie. De jurisprudentie is samengesteld uit • De jurisprudentie van het HvJ en het Gerecht = de algemene jurisprudentie • De jurisprudentie van het Gerecht voor ambtenaren = de jurisprudentie ambtenarenzaken. De algemene jurisprudentie is op zijn beurt dan weer opgedeeld in twee delen: ➡ Deel 1: rechtspraak van het HvJ ➡ Deel 2: rechtspraak van het Gerecht
Pagina 22 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Vroeger werden alle zaken in de jurisprudentie gepubliceerd, maar dit bracht te veel kosten met zich mee. Om vertalingskosten uit te sparen, publiceren ze nu enkel de belangrijke uitspraken in de jurisprudentie.
C. Curia = de website van het Hof van Justitie van de Europese Unie Hierop zijn alle uitspraken raadpleegbaar. Ze zijn raadpleegbaar vanaf de dag van de uitspraak ten minste in het Frans en in de procestaal.
D. EUR-Lex = databank van de EU waarin men opzoek kan gaan naar de wetgeving in de 24 officiële talen alsook de rechtspraak.
Analyse van een uitspraak van het HvJ van de Europese Unie De uitspraken van het HvJ en van het Gerecht kennen een vaste structuur en hebben alsook verschillende onderdelen. Ze gebruiken in hun uitspraken randnummers die punten genoemd worden. Voorbeeld van een arrest lezen in de cursus van pagina 107 tot en met 128.
A. Aard van de uitspraak, rechtscollege en datum van uitspraak Bovenaan de zaak wordt vermeld of het over een arrest of een beschikking gaat. Alsook over welk rechtscollege het gaat en de datum van de uitspraak. Voorbeeld: HvJ 1 maart 2015, nr. C-236/09 Rechtscollege: Het Hof van Justitie Rechtsformatie: grote kamer, datum: 1 maart 2015
B. Zaaknummer HvJ 1 maart 2015, nr. C-236/09
Pagina 23 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Het getal rechts van de schuine streep verwijst naar het jaartal waarin de zaak werd ingeschreven bij het HvJ of bij het Gerecht. Het eerste getal is het volgnummer. Er staat ook een letter. Dit mede om te weten van welk college het arrest afkomstig is. C= HvJ T: Het Gerecht F: Het gerecht voor ambtenarenzaken
In sommige gevallen is er nog een letter achteraan en dat duidt op een bijzonder geval. P: hogere voorziening R: beschikking PPU: Prejudiciële spoedprocedure
De ECLI is een Europese Identificatiecode voor jurisprudentie. Deze code heeft 5 verplichte onderdelen. • ECLI • De landscode • Code van de rechterlijke instantie —> zie letter • Jaar waarin uitspraak werd gedaan • Volgnummer van de uitspraak
C. Aard van de procedure D. Aanduiding van de partijen en hun vertegenwoordigers E. Namen van de rechters, advocaten-generaal en griffies F. Vermeldingen van procedurele aard • datum van de pleitzitting
Pagina 24 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
• vermelding dat de advocaat-generaal werd gehoord en de datum van zijn conclusie • .. G. Toepasselijke rechtsregels H. Feiten Een summier overzicht van de relevant feiten die tot de zaak aanleiding hebben gegeven. I.
Procedurele achtergrond
Bijvoorbeeld bij een prejudiciële verwijzing wordt er toelichting gegeven over het bodemgeschil en de prejudiciële vragen. J. Beantwoording prejudiciële vragen/ beoordeling van het beroep Eerst de standpunten van de partij en dan pas de beoordeling van het rechtscollege. In geval van meerder PJV worden deze 1 per 1 beantwoord. K. Kosten De procedure op zich is kosteloos. Een verliezer zal moeten betalen bij bodemgeschil. L. Dictum M. Ondertekening N. Conclusie advocaat-generaal
Pagina 25 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
6. Rechtspraak van het hof voor de Rechten van de Mens Taak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens = toezicht houden op de naleving van het EVRM en de protocollen ervan. Universele verklaring
EVRM
niet juridisch afdwingbaar
Juridisch afdwingbaar
beginselverklaring
verdrag
slachtoffers kunnen zich hier niet op beroepen
slachtoffers kunnen zich hier wel op beroepen directe werking afdwingbaar voor de nationale rechter
Een procedure voor het EHRM moet gezien worden als een ultieme remedie voor slachtoffers. Wie kan een klacht indienen bij het EHRM en via? • Natuurlijke personen: individueel verzoekschrift • Rechtspersonen: individueel verzoekschrift • Verdragsstaten : interstatelijk verzoekschrift
Wegens schending door een verdragsstaat van de rechten en vrijheden opgenomen in het EVRM.
Organisatie van het EHRM Dit kan je terugvinden in je wetboek pagina 209 tot en met 213. Je hebt alsook hier verschillende vormen van uitspraken zijnde: • beschikkingen • beslissingen en arresten
Pagina 26 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
Een arrest verkrijgt men wanneer het hof uitspraak doet over de ontvankelijkheid en gegrondheid van de klacht. Een beslissing verkrijgt men wanneer een alleenzetelend rechter of een comité van 3 rechters een klacht onontvankelijk verklaart omdat zij duidelijk onontvankelijk is.
Vindplaatsen van uitspraken van het EHRM De uitspraken van het EHRM moeten altijd openbaar worden gemaakt. De officiële papieren vindplaatsen zijn: • Reports of Judgments & decisions • Publications of the European Court of Human Rights Daarnaast heb je nog de HUDOC-databank waarin alle uitspraken zijn opgenomen. Deze is terug te vinden op de website van het EHRM
Analyse van een arrest van het EHRM Een arrest van het EHRM bestaat uit meerdere onderdelen. Voorbeeld van een arrest zie pagina 141 tot en met 155. A. Voorblad Het voorblad bevat verschillende elementen zoals: - naam van de klager - staat waartegen de klacht is gericht - sectie van het hof - zaaknummer - de datum waarop de uitspraak gewezen is B. Naam van de zaak en de samenstelling van het EHRM -
naam van de zaak welke sectie in welke samenstelling namen van de rechters die aan de uitspraak hebben deelgenomen
Pagina 27 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
C. Procedure Geeft aan wanneer en op welke wijze de klacht aanhangig rtf gemaakt bij het EHRM. Alsook de kern van de klacht en welke rechten van ht EHRM en / of protocollen er geschonden zijn. D. De feiten • Omstandigheden van de zaak een beschrijving van de feiten en van de nationale procedure die reeds werd gevoerd voor de klacht bij het EHRM werd ingediend • Relevante rechtsregels Een overzicht van alle relevante rechtsregels. • Resultaten van de procedure voor het EHRM Dit werd in 1998 afgeschaft. E. In rechte • Ontvankelijkheid van de klacht Klachten moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen om door het hof ontvankelijk te worden verklaard. De voorwaarden kan je terugvinden in art 35 EVRM. • Gegrondheid van de klacht Indien de klacht ontvankelijk werd verklaard, zal het EHRM gaan onderzoeken of de klacht al dan niet gegrond is. Dit wilt zeggen dat men gaat nagaan of er sprake is van een of meer schendingen van rechten vervat in het EHRM. Om te bepalen wat een schending inhoudt, moet niet alleen rekening worden gehouden met het gewaarborgde recht op zich, maar ook met de escape clausule. De escape clausule houdt in dat die beperkingen van het gewaarborgde recht gaat toelaten onder bepaalde voorwaarden. • Billijke genoegdoening
Pagina 28 van 29
Samenvatting 2015
Shauni Oliviers
ART 41 EVRM. Dit krijgt men wanneer het EHRM een schending van het EVRM en/of de protocollen ervan vaststelt. Deze billijke genoegdoening heeft als doel het slachtoffer zo veel mogelijk in de toestand te plaatsen waarin hij zich zou hebben bevonden indien geen schending had plaatsgevonden. De billijke genoegdoening kan verschillende vormen aannemen: • geldelijke vergoeding • kosten voor het EHRM • Kosten nationale rechter
F. Dictum De uiteindelijke beslissing van het EHRM over de klacht. G. Separate opinions en statements of dissent
Pagina 29 van 29
