Notitie ‘Facilitering vrijwilligersorganisaties in de gemeente Woerden’
Organisatie: Contact: Datum:
Welzijn Woerden Hannie van Baren –
[email protected] juli 2014 © Welzijn Woerden
Facilitering van vrijwilligersorganisaties Voorstel voor de gemeente, Woerden, 1 juli 2014 Op 3 april, 8 mei en 5 juni hebben drie bijeenkomsten plaatsgevonden van vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning om na te denken en inhoud te geven aan een nieuw model voor (financiële) ondersteuning. De opbrengst van de drie bijeenkomsten is beschreven in dit voorstel met aanbevelingen over de facilitering en samenwerking van vrijwilligersorganisaties die wordt aangeboden aan wethouder Yolan Koster van de gemeente Woerden. De gemeente Woerden bereidt zich voor op de enorme veranderingen in het sociale domein. Meer zorg komt naar de gemeente, met daarbij een korting op het geld dat meekomt naar de gemeente. De sterke samenleving, informele burenhulp en uiteraard vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning spelen een cruciale rol in de veranderingen. Vraag daarbij is of en hoe deze vrijwilligersorganisaties gefaciliteerd willen en kunnen worden binnen de gemeente Woerden. En hoe dit vormgegeven wordt binnen het gemeentelijk beleid. De gemeente heeft in de persoon van wethouder Koster aangegeven, dat de vrijwilligersorganisaties met een voorstel kunnen komen voor een model van (financiële) ondersteuning van vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning. Als dit voorstel goed aansluit op de gemeentelijke ambitie en wordt onderschreven door het merendeel van de organisaties, heeft de wethouder aangegeven dat zij de voorstellen uitermate serieus zal nemen. Wij hopen en verwachten dat de wethouder op deze breed gedragen notitie zal ingaan. Welzijn Woerden heeft van de gemeente de opdracht gekregen dit proces vorm te geven in een kortdurend traject. Het NIO-overleg heeft dit op 20 maart besproken en ondersteund. Deze notitie beschrijft ons voorstel voor de facilitering en samenwerking op hoofdlijnen en geeft de belangrijkste vervolgstappen als we overgaan tot uitwerking/invoering. We geven met deze notitie antwoord op twee vragen die we onszelf hebben gesteld: - Hoe kan de gemeente vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning faciliteren en ondersteunen, gegeven de veranderingen in het sociale domein? - Hoe kunnen vrijwilligersorganisaties elkaar verder versterken, ondersteunen en gebruiken, gegeven de uitdagingen in het sociale domein? Opstellers van het voorstel Het voorstel is opgesteld in drie bijeenkomsten, waarbij aanwezig waren: Inloophuis ’t Centrum, Alzheimer Café, Present, Handje Helpen, Rechts en Wetswinkel, De Mantelmeeuw, Inloophuis Leven met Kanker, UW Ouderplatform, Rode Kruis Woerden, Mimax v/h Platform gehandicapten, Voedselbank, RABW, Welzijn Woerden, Stichting Vluchtelingen Steunpunt Groene Hart, NPV, Raad van Kerken, Autisme Informatie Centrum Woerden, Hart voor Woerden, Rode Kruis, Zonnebloem Harmelen, Zonnebloem Woerden, Stichting Jeugd- en opvanghuis “De Meerpaal” (zie ook bijlage 1). Leeswijzer Het voorstel is als volgt opgebouwd: - ons voorstel op hoofdlijnen (par. 1); - voornemens van de gemeente uit de consultatieversie van het beleidsplan sociaal domein (par. 2); 2
-
onze visie op de rol en positie van vrijwilligersorganisaties in het sociale domein gegeven de voorziene verandering (par. 3); kansen voor versterking in de toekomst (par. 4); stappen en facilitering die we voor ons zien om deze kansen te kunnen benutten (par. 5 en 6).
1. Voorstel op hoofdlijnen Vrijwilligersorganisaties zijn onmisbaar in onze Woerdense samenleving. De transities in het sociale domein, het beleidsplan van de gemeente en het collegeakkoord onderstrepen dit nogmaals. Onze vrijwilligersorganisaties zijn uniek: kern van onze organisaties is dat we onze eigen keuzes maken vanuit onze overtuigingen, onze ambities en onze identiteit. We hechten daaraan, maar zien dit niet als belemmering om ons waar mogelijk te laten faciliteren en elkaar te versterken in onderlinge samenwerking. Vertrekpunt is dat de aansturing van onze vrijwilligers bij ons zelf blijft liggen. Hoe sterker elk van de vrijwilligersorganisaties, hoe beter we elkaar kunnen versterken. Dit voorstel beschrijft welke rol en positie we in de aankomende jaren voor onszelf zien: als een belangrijke steunpilaar voor de inwoners van Woerden en als belangrijke schakel om de transformatie naar een participatiesamenleving verder te maken. We richten op korte termijn een koepel op als aanspreekpunt en aanjager voor onderwerpen die onze individuele organisaties overstijgen en voor belangenbehartiging. We hebben een agenda gemaakt van concrete acties die we gaan oppakken, mede in samenspraak met de gemeente en met andere organisaties op het gebied van welzijn en zorg. En we gaan voortvarend hiermee aan de slag. Voor de realisatie van dit voorstel staan we zelf aan de lat. We hebben de facilitering en ondersteuning van de gemeente wel nodig op de volgende punten en gaan daarover graag in gesprek met de wethouder en gemeente: - Minimaal continueren van de huidige subsidies voor 2015 voor onze bijdrage aan de inwoners van Woerden op het gebied van informele zorg en ondersteuning; - investeren in de realisatie van onze gemeenschappelijke agenda ter versterking van de rol en bijdrage als vrijwilligersorganisaties aan de transities in het sociale domein; - facilitering van het functioneren van onze koepel; - erkenning van onze koepel als gesprekspartner voor de gemeente en voor organisaties in de formele zorg; - inbreng over de verankering van de rol en bijdrage van vrijwilligerswerk informele zorg en ondersteuning door te participeren in het overleg over contractering van de gemeente in het sociale domein. 2. Voornemens van de gemeente voor het sociale domein De gemeente Woerden schrijft in het Integraal Beleidsplan Sociaal Domein 2014 – 2016 van december 2013 dat WoerdenWijzer.nl de vertaling is van de wens van een integrale toegang voor alle inwoners die een (hulp)vraag hebben en zoeken naar een antwoord of ondersteuning. Met WoerdenWijzer startte de voorbereiding op de transities in het sociale domein. De gemeente wil echter verder: naar een transformatie van het sociale domein, naar een nieuwe sociale infrastructuur, naar een nieuwe manier om met elkaar het goede leven voor alle inwoners mogelijk te maken. 3
Zorg voor elkaar neemt een belangrijke plaats in binnen het beleidsplan. De gemeente verwacht van inwoners en hun naaste omgeving zelfregie en samenredzaamheid en een samenleving waarin inwoners het initiatief nemen om andere inwoners te helpen. En de gemeente erkent de mogelijkheden van mensen om actief en betrokken te zijn bij anderen, bijvoorbeeld als mantelzorger of vrijwilliger. Het is onze mening dat vrijwilligersorganisaties hierin bij uitstek een rol kunnen vervullen. Wij willen dan ook een belangrijke pijler vormen voor de realisatie van het beleidsplan. Gegeven dat we samen met de gemeente een toegesneden facilitering weten te organiseren en de samenwerking tussen de vrijwilligersorganisaties en van deze organisaties met de ´formele´ organisaties weten te versterken. De gemeente neemt in het hoofdstuk ‘Naar een nieuwe sociale infrastructuur’ als eerste uitgangspunt de integrale ondersteuning: “We schakelen inwoners en vrijwilligers in bij het ondersteunen van mensen in een (tijdelijk) kwetsbare positie. De ondersteuning bestaat uit een samenspel van eigen inzet en de inzet van het sociaal netwerk, informele ondersteuning en voorliggende voorzieningen. Alleen wanneer dit geen soelaas biedt schakelen we professionele ondersteuning in. Dit geldt ook voor het opschalen naar specialistische hulp. Op deze manier bereiken we een verschuiving in de ondersteuning van onze inwoners van de tweede naar de nulde lijn. De professionele ondersteuning is altijd gericht op het versterken van de eigen kracht van inwoners, hun sociale netwerk en de inzet van vrijwilligers”. 1 Wij herkennen ons goed in dit eerste uitgangspunt en bouwen hierop in deze notitie voort. Deze herkenning geldt niet alle uitgangspunten, zoals: “De ondersteuning door vrijwilligers vraagt nadrukkelijk om aansturing door het professionele netwerk”. Hier zijn wij het niet mee eens, tenzij onder ‘professioneel netwerk’ ook onze eigen organisaties worden verstaan. Wel herkenbaar is weer de volgende oproep van de gemeente: “Het beoogde beroep op -extra- vrijwilligers veronderstelt een inspanning van alle partijen tot het stimuleren en faciliteren van vrijwilligers. Met name de ondersteuning is van belang om de continuïteit te waarborgen“. 3. Onze visie op rol en positie van vrijwilligersorganisaties in het sociale domein We beschrijven de uitgangspunten met betrekking tot de rol die vrijwilligersorganisaties en daarmee vrijwilligers kunnen en willen spelen in het sociale domein. We bouwen voort op het perspectief dat de gemeente voor ogen heeft. a. Vrijwilligheid: de kern van onze verenigingen en organisaties Ons vrijwilligerswerk bestaat uit niet-beroepsmatige zorg die mensen aan elkaar geven. De vrijwilligers leveren deze zorg vanuit een georganiseerd verband – onze organisaties en verenigingen – die hen faciliteren1 om die zorg en ondersteuning te kunnen bieden. En onze organisaties en verenigingen worden grotendeels zelf ook weer bestuurd door vrijwilligers. Wij werken vanuit onze verantwoordelijkheid voor een functionerende sociale samenleving. Kern van onze organisaties is dat we onze eigen keuzes maken: vanuit onze overtuigingen, onze ambities en onze identiteit. We hechten daaraan, maar zien dit niet als belemmering om ons waar mogelijk te laten faciliteren en elkaar te versterken in onderlinge samenwerking. Hoe sterker elk van de vrijwilligersorganisaties, hoe beter we elkaar kunnen versterken. We zien ons – wellicht ten overvloede – echter niet als opdrachtnemer van
1
N.B. Een aantal vrijwilligersorganisaties ondersteunt de vrijwilligers met betaalde beroepskrachten, bijvoorbeeld in de vorm van een betaalde coördinator.
4
gemeente of andere (professionele) organisaties2. En we zien ons ook niet functioneren onder aansturing van andere (professionele) organisaties. Wel natuurlijk in samenwerking met deze organisaties. b. Overzichtelijkheid in onze ondersteuning Elk van ons levert zorg en ondersteuning voor verschillende (a) doelgroepen, (b) levensvragen en (c) levensfases vanuit onze overtuigingen, ambities en identiteit. Dit is onze kracht: het vergroot de keuzevrijheid voor vrijwilligers die zich willen aansluiten en inwoners die bij ons aankloppen. We zien dat onze rol in het sociale domein in de toekomst groter zal worden, mede door een terugtredende overheid. De gemeente zet daar op in en wij zien dat door onder meer de vergrijzing er een groter beroep op onze vrijwilligers wordt gedaan. Aan de andere kant komen hierdoor ook meer vrijwilligers ‘op de markt’: mensen die zich direct na hun pensioen graag nog een aantal jaren actief in willen zetten. Toch vraagt dit van ons om een grotere zichtbaarheid en aanwezigheid, om een betere inzichtelijkheid in wat we hebben te bieden, toegankelijkheid voor bewoners, wervingskracht voor inzet van vrijwilligers en om erkenning van onze kwaliteiten. We zien goede mogelijkheden om via stroomdiagrammen/routepaden te laten zien voor welke doelgroepen, levensvragen en levensfases we van betekenis kunnen zijn (de breedte en diepte hiervan verschilt per vrijwilligersorganisatie). c. Vooraan in de nulde lijn Vrijwilligersorganisaties hebben een belangrijke positie in de nulde lijn: we zijn laagdrempelig, werken vanuit gelijkwaardigheid met en voor degenen die we ondersteunen en doen dat zonder tegenprestatie3 te vragen. De gemeente geeft de nulde lijn een belangrijke positie, beschreven in het eerste uitgangspunt van integrale ondersteuning. We willen ons in gezamenlijkheid verder versterken in deze nulde lijn: als eerste aanspreekpunt voor mensen die (lichte) zorg en ondersteuning zoeken, als eerste loket bij vragen. Dit zal van ons en van anderen een investering vragen. Om een – wellicht te algemeen geformuleerd – voorbeeld te geven: een huisarts of medewerker integrale toegang (WoerdenWijzer) zal bij het verwerken van verdriet na het verlies van een dierbare of bij ondersteuning voor vragen rondom opgroeien allereerst aan vrijwilligersorganisaties kunnen denken (wat dus niet betekent dat een huisarts per definitie zal doorverwijzen naar een vrijwilligersorganisatie). Wij zien onszelf als de eerste, maar niet als enige ‘stop’ voor inwoners die behoefte hebben aan ondersteuning. Onze ondersteuning kan en zal ook aanvullend zijn op de beroepsmatige ondersteuning. Als we vanuit onze vrijwilligersorganisaties ondersteuning verlenen, is de verwachting dat we – de ene organisatie meer dan de andere - ons regelmatig de volgende vragen stellen: (1) waar liggen onze grenzen, (2) hoe professioneel willen we worden, (3) hoe houden we het vrijwilligerswerk leuk voor onze mensen, (4) is er een gevaar verbonden als vrijwilligerswerk wordt ingezet voor professionele hulp en (5) willen we instaan voor de gevolgen? Standaardantwoorden zijn op deze vragen niet te geven.
2
N.B. Dit ligt niet zo zwart-wit als hier gesteld. Zo heeft de gemeente een opdrachtgever/opdrachtnemerrelatie voor de vrijwilligersdienstverlening met Welzijn Woerden, met Handje Helpen en het Steunpunt Vluchtelingenwerk. 3 N.B. Sommige vrijwilligersorganisaties, zoals Handjehelpen, vragen een kleine eigen bijdrage aan degenen die worden ondersteund 5
d. Verbinden in en met de wijken Het wijkgericht werken is mogelijk de toekomst voor Woerden. De gemeente onderzoekt de relevantie van wijkteams op dit moment. De verbinding tussen deze teams en de vrijwilligersorganisaties is belangrijk, omdat ook de wijkteams zich zullen richten op een stevige plaats van informele zorg en ondersteuning in de wijken. Wij zijn en worden graag aangehaakt bij de uitwerking van de wijkteams en het wijkgericht werken, waarbij een van de mogelijkheden is om iemand vanuit de informele ondersteuning in te zetten in de wijkteams om mee te denken en aan te geven in welke situaties en op welke momenten vrijwilligers kunnen worden ingezet. e. Waarborgen van continuïteit We werken met vrijwilligers, dat vraagt zorg en aandacht. We vragen van onze vrijwilligers een reële inspanning binnen de mogelijkheden van mensen die dit ‘werk’ vrijwillig doen. Er zijn dan ook grenzen aan vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld daar waar we geconfronteerd worden met verpleegkundige handelingen die nodig zijn en in het geval van complexe problematiek. Dit vraagt van ons om continuïteit voor onze hulpvragers te waarborgen4. We zetten voor het versterken van de continuïteit van ons vrijwilligerswerk in op twee sporen: (a) versterken van de onderlinge samenwerking om zaken van elkaar op te vangen en naar elkaar door te verwijzen en (b) beroep op professionele organisaties om ons te ondersteunen in onze continuïteit. We hopen dat zij het als logisch zien, dat ze ons ‘vangnet’ (mogen) zijn. Verder zijn voor de continuïteit belangrijk een goede koppeling tussen vrijwilliger en hulpvrager en een goede training en begeleiding van vrijwilligers. Ook hierin willen we ons versterken. 4. Kansen voor versterking van facilitering en samenwerking We hebben in drie bijeenkomsten met een brede vertegenwoordiging van de vrijwilligersorganisaties de kansen benoemd voor de wijze waarop we ons kunnen versterken door facilitering en samenwerking. Het gaat om vier kansen, die hieronder kort worden toegelicht en in bijlage 2 uitgebreid zijn beschreven. Deze acties vormen samen de start van onze gezamenlijke agenda als samenwerkingsverband van vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning. Actie 1: Inzicht, overzicht, toegankelijkheid van onze ondersteuning Doel
Aanpak
Facilitering Resultaat
Zorgen dat inwoners, vrijwilligers- en professionele organisaties en anderen inzichtelijk hebben voor welke ondersteuningsvraag ze contact op kunnen nemen en ondersteund kunnen worden door een vrijwilligersorganisatie Ontwikkelen van stroomdiagrammen die kunnen worden gebruikt voor vraagverheldering voor degenen die op zoek zijn naar informele zorg en ondersteuning door vrijwilligersorganisaties en als wegwijzer bij leggen van contact en zoeken van ondersteuning bij specifieke vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning op basis van vraag. Vervolgens begeleiden van inwoners en organisaties en anderen bij leggen van contact via webapplicatie/website en/of aanspreekpunt/loket. Gaat (a) om investering om stroomdiagrammen uit te werken en aan te sluiten op zorgpaden, in samenwerking met WoerdenWijzer en (b) om middelen om een website/loket op te zetten en te bemensen. Resultaat is drieledig:
-
Inwoners komen sneller en efficiënter bij juiste (vrijwilligers)organisatie, ondersteuning, informatie (‘first time right’)
4
-
Minder crisissituatie, minder zorgmijders, minder eenzaamheid
-
Kostenbesparing doordat inwoners bij minder organisaties ‘shoppen’
N.B. Meerdere vrijwilligersorganisaties waarborgen de continuïteit door te werken met betaalde coördinatoren, die soms ook de complexe zaken zelf oppakken.
6
Actie 2: Toeleiding van inwoners met vraag om zorg en ondersteuning Doel
Aanpak
Facilitering Resultaat
Zorgen dat inwoners met vraag om zorg en ondersteuning waar mogelijk (eerst/ook/vaker) worden doorverwezen naar vrijwilligersorganisaties. De vrijwilligersorganisaties fungeren dan als ‘schil’ rondom inwoner, met professionele organisaties als vangnet (i.p.v. andersom). Bewerkstelligen van meer bekendheid van vrijwilligersorganisaties en van erkenning voor kwaliteiten die vrijwilligersorganisaties inbrengen complementair aan professionele organisaties. Zowel bij verwijzers als bij inwoners zelf. Tweede stap is kwaliteit van vrijwilligerszorg inzichtelijk maken (incl. maatschappelijke baten). Investeren in vrijwilligersorganisaties als spil in invulling van vernieuwde welzijn en zorg door: (a) te investeren in kennisdeling, elkaar kennen en vinden, gezamenlijke PR, (b) WoerdenWijzer.nl als entree tot informele zorg te versterken en (c) kwaliteit/maatschappelijke baten inzichtelijk te maken.
-
Beroep op betaalde ondersteuning zal verminderen, doordat vrijwilligers(organisaties) waar mogelijk (eerder) worden ingeschakeld i.p.v. (of naast) professionele organisaties.
-
In het verlengde hiervan: versterkte invulling van preventie en lichte ondersteuning.
Actie 3: Waarborgen van continuïteit van ons vrijwilligerswerk Doel
Aanpak
Facilitering
Resultaat
Waarborgen van continuïteit in vrijwilligerswerk is altijd belangrijk aandachtspunt, voortkomend uit het karakter van werken met vrijwilligers. Continuïteit is belangrijk voor degenen die zorg en ondersteuning krijgen, vooral omdat het vaak kwetsbare burgers betreft. Daarnaast is het belangrijk dat de vrijwilliger enthousiast blijft, zodat de kracht van deelnemende burgers in Woerden niet afneemt. Continuïteit wordt ook gewaarborgd door genoeg vrijwilligers. Bekendheid bij (a) professionele organisaties, zij moeten gaan herkennen wanneer 0de lijns zorg ingezet kan gaan worden en (b) met andere informele organisaties, zodat vrijwilliger op juiste plek aan slag kan gaan en hulpvrager zo snel mogelijk geholpen kan worden. Terugval op professionele organisaties waar problematiek 0de lijn overstijgt. Facilitering door gemeente, financiering van onze betaalde coördinatoren (ook belangrijk voor continuïteit en verdere professionalisering), eventueel gezamenlijke ruimte en faciliteiten om kosten te besparen: cruciaal is voldoende kader bij vrijwilligersorganisaties dat de vrijwilligers blijvend ondersteund en toerust. Continue werving, opleiding en begeleiding van vrijwilligers.
-
continue stroom vrijwilligers, die op juiste manier bij passende werkzaamheid worden ingezet
-
langdurende koppelingen tussen vrijwilligers en (kwetsbare) hulpvragers.
Actie 4: Bundelen van onze krachten in een koepel ACTIE 4
Aanpak
Inrichten effectievere koepel van vrijwilligersorganisaties met slagkracht, daadkracht, stevige zeggenschap, sturing vanuit vrijwilligersorganisaties. Voor de duidelijkheid: koepel heeft geen regie en sturing op individuele organisaties, wel op gezamenlijke belangen, acties en positionering. Eerste stap is oprichten van koepel met gedragen structuur en agenda. Vervolgens realiseren van doelen en agenda/acties en meespreken in beleid(svorming), bijv. bij aanbestedingen. De koepel kan gesprekspartner zijn voor gemeente en organisaties van professionele zorg, bijvoorbeeld in een nog op te richten platform.
Resultaat
-
zorgen dat vrijwilligersorganisatie samen sterker staan in gesprek en samenwerking met andere organisaties, zoals professionele organisaties en de gemeente
-
een stem geven aan signalen vanuit de informele zorg en ondersteuning
-
zorgen dat vrijwilligerswerk en vrijwilligersorganisaties een plaats krijgen binnen beleid, uitvoeringsprogramma’s en aanbestedingen/subsidie-uitvragen van de gemeente
7
5. (Financiële) model voor verdere facilitering en versterking De invulling van de beschreven rol en positie van de vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning is beschreven in paragraaf 3. Om deze rol en positie verder in te vullen zijn kansen (par. 4) uitgewerkt die hieraan een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Het (financiële) model voor de invulling van de facilitering en versterking van de vrijwilligersorganisaties wordt in deze paragraaf beschreven. Continuering van subsidies in 2015 We willen voor 2015 inzetten op het minimaal continueren van de huidige subsidies ten behoeve van onze bijdrage aan de inwoners van Woerden op het gebied van informele zorg en ondersteuning. Bundeling van krachten in een koepel De vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning bundelen hun krachten in een koepel informele zorg en ondersteuning, waarin elke organisatie in gelijkwaardigheid deelneemt. De koepel heeft als doelen: - versterken van de toegevoegde waarde voor de inwoners van Woerden van de informele zorg en ondersteuning die elk van de individuele organisaties leveren; - vertegenwoordigen van de vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning op gezamenlijke en organisatieoverstijgende onderwerpen, als aanspreekpunt, als spreekbuis en als belangenbehartiger (in die zin is de koepel een netwerk van verbonden organisaties); - zorgen voor het realiseren van de agenda/acties van de vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning, zoals in gezamenlijkheid vastgesteld (in die zin is de koepel een ‘actiecomité’, dat zorgt voor realisatie van acties/projecten). Er zijn geen beperkingen in de toetreding (of uittreding) uit de koepel voor bestaande en nieuwe vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning, anders dan de bereidheid om zich in te zetten voor en een bijdrage te leveren aan het realiseren van de doelen van de koepel. Organisatie van de koepel De koepel heeft een kerngroep die wordt gekozen uit vertegenwoordigers van de deelnemende organisaties op basis van hun competenties en heeft een onafhankelijk voorzitter (i.c. een voorzitter die niet afkomstig is uit een van de deelnemende organisaties). Deze kerngroep zorgt voor het realiseren van de doelen binnen het mandaat dat hen is gegeven door de deelnemende vrijwilligersorganisaties. De kerngroep doet zo nodig een beroep op de individuele organisaties en/of op derden, specifiek Hart voor Woerden en Woerdenwijzer.nl, voor het uitvoeren van acties/van de agenda. De kerngroep doet een voorstel over de wijze waarop communicatie, overleg en besluitvorming plaatsvindt en legt dit voor aan de deelnemende organisaties. Financiering van de gezamenlijke agenda/acties De vorige paragraaf en bijlage 2 beschrijven de voorgenomen acties van de koepel. Het gaat dan onder meer om: - ontwikkeling stroomdiagrammen en onderbrenging hiervan in een website/webapplicatie; 8
-
PR en communicatie naar inwoners, bedrijven en andere (professionele) organisaties; onderzoeken van wens en mogelijkheid van gezamenlijke ruimte/gebouw en faciliteiten voor vrijwilligersorganisaties; doorontwikkeling gezamenlijke werving, opleiding en begeleiding; inzichtelijk maken kwaliteiten en toegevoegde waarde van vrijwilligerswerk; etc.
Deze acties vragen investeringen in tijd en geld, de omvang daarvan zal in hun uitwerking blijken. Het uitvoeren van acties/van de agenda wordt op twee manieren gefinancierd: - ‘met gesloten beurs’ door (een of meerdere) individuele vrijwilligersorganisaties; dit zal vooral acties betreffen die de inzet van menskracht vragen; - door bijvoorbeeld Hart voor Woerden en Woerdenwijzer.nl met financiering vanuit de gemeente (binnen het bestaande budget van deze beide organisaties, dan wel met aanvullende financiering vanuit de gemeente); de vier acties uit de vorige paragraaf vragen aanvullende financiering van de gemeente. Waarborgen toegevoegde waarde voor vrijwilligersorganisaties Bij het uitvoeren van acties door derden (zoals Hart voor Woerden en Woerdenwijzer.nl) ziet de koepel/de gezamenlijke vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning zich als opdrachtgever. We willen op die manier waarborgen dat toegevoegde waarde voor de vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties wordt gerealiseerd en dat er geen afweging plaatsvindt ten opzichte van andere belangen/prioriteiten. Deze werkwijze vraagt waarschijnlijk om aanvullende afspraken tussen de gemeente en Hart voor Woerden en Woerdenwijzer.nl, omdat de financiering (vanuit de gemeente) en het opdrachtgeverschap (vanuit de koepel) niet in één hand liggen. (Financieel) groeimodel De vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning willen hun financiële relatie met de gemeente laten verlopen via bilaterale contacten/subsidies. Een van de gezamenlijke acties van de koepel kan zijn het aanboren van andere financieringsbronnen, zoals fondsen, donaties/sponsoring en legaten, die de gezamenlijkheid van het vrijwilligerswerk informele zorg en ondersteuning ten goede komen. Gezamenlijke financiering van de deelnemende vrijwilligersorganisaties door de gemeente is niet aan de orde, daarvoor is het nu nog te vroeg.
9
6. Stappenplan voor vervolg De vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning willen de volgende stappen zetten om het voorstel uit deze notitie te realiseren: - voor de zomer: aanbieden van het voorstel aan de wethouder: in gezamenlijkheid van alle betrokken organisaties; - kort na de zomer: bijeenkomst voor oprichten van de koepel: afspraken over doelen, organisatie, besluitvorming, communicatie, overleg en eventuele financiële middelen, kiezen van eerste kerngroep (vier aanwezigen tijdens bijeenkomst III bereiden de bijeenkomst voor) - najaar: opstellen/concretiseren van de agenda/acties van de koepel voor 2014/2015, inclusief de financiering; - 2015: uitvoeren van de acties: realiseren van toegevoegde waarde voor de inwoners van Woerden en bijdragen aan de transities in het sociale domein.
10
Bijlage 1: Lijst met deelnemende organisaties met hun contactpersonen Inloophuis ’t Centrum, Corrie Tamerus, Margriet van Buren Alzheimer Café, Nel Niessen Present, Paul Baas, Elma Meijers Handje Helpen, Irene Domburg, Martine Schüler Rechts en Wetswinkel, Manette Maas De Mantelmeeuw, Mirjam Bijlenga Inloophuis Leven met Kanker, José Stijntjes, Marjan Duurkoop, Chris Schalkwijk Rode Kruis Woerden, Ria Zock UW Ouderplatform, Nely Sieffers Mimax v/h Platform gehandicapten, Annette Ambagtsheer Voedselbank, Lineke Brillemans RABW, Wim Agterof Welzijn Woerden, Eva Berkeley Stichting Vluchtelingen Steunpunt Groene Hart, Renée van Baal, Jelle IJpma, Els Boerhof NPV, Corrie Middelkoop Raad van Kerken, Klaas Berghoef, Geri Spijker Autisme Informatie Centrum Woerden, S. Leushuis Hart voor Woerden, Sandra Rigter Rode Kruis, Joke Staal Zonnebloem Harmelen Zonnebloem Woerden, Gery Bloemendal Stichting Jeugd- en opvanghuis “De Meerpaal”, Corrie Tamerus
11
Bijlage 2: Acties op onze gemeenschappelijke agenda Actie 1: Inzicht, overzicht, toegankelijkheid van onze ondersteuning Situatie
Doel
Aanpak
Het aanbod van informele zorg en ondersteuning is onvoldoende inzichtelijk voor inwoners, vrijwilligersorganisaties en professionele organisaties, ook al biedt de folder een eerste overzicht en is Woerden wijzer er voor dit doel. Mensen moeten bij Woerdenwijzer teveel organisaties langs en teksten lezen voor ze weten of ze op de goede plek zitten. Zorgen dat inwoners, vrijwilligers- en professionele organisaties en anderen inzichtelijk hebben voor welke ondersteuningsvraag ze contact op kunnen nemen en ondersteund kunnen worden door een vrijwilligersorganisatie Ontwikkelen van zogenaamde stroomdiagrammen die kunnen worden gebruikt:
-
voor vraagverheldering voor degenen die op zoek zijn naar informele zorg en ondersteuning door vrijwilligersorganisaties (‘heeft mijn vraag betrekking op specifieke levensvraagstukken, levensfasen, wijze van ondersteuning, etc.)
-
als wegwijzer (stroomdiagram) bij het leggen van contact en het zoeken van ondersteuning bij specifieke vrijwilligersorganisaties informele zorg en ondersteuning op basis van de vraag
Begeleiden van inwoners, vrijwilligers- en professionele organisaties en anderen bij het leggen van dit contact:
-
via een webapplicatie/website en/of aanspreekpunt/loket (wellicht met inzet van bijv. ouderenadviseurs)
-
het toe geleiden naar informele zorg zou onafhankelijk moeten zijn van gemeente en van professionele organisaties (reden: ter voorkomen van sturing op basis van financiële gronden) maar wel in samenhang met beide en met dwarsverbanden (geldt ook voor de samenhang met professionele stroomdiagrammen/zorgpaden)
-
de voorkeur heeft mensen te begeleiden bij de vraag verheldering via (in geval van persoonlijk contact) met mensen die goed/warm kunnen communiceren, kwaliteiten hebben op vraagverheldering, inzicht hebben in beschikbare aanbod/mogelijkheden; een systeem is niet
Eerste stappen
meer dan een hulpmiddel Stappen zijn:
-
uitwerken stroomdiagrammen met scherpe definiëring van vorm van ondersteuning door vrijwilligersorganisaties (levensfase, levensvraagstuk, doelgroepkenmerken)
-
bekijken op welke wijze stroomdiagrammen kunnen voortbouwen op WoerdenWijzer (met een plus)
-
aansluiten van stroomdiagrammen op zorgpaden van professionele organisaties
-
inrichten van overlegplatform om gezamenlijk functioneren te volgen met gemeente, verwijzers, professionele organisaties (lichamelijk gehandicapten, psychiatrie, ouderenzorg,
Facilitering
Resultaat
jeugdzorg, etc.) en vrijwilligersorganisaties Gaat (a) om investering in tijd en energie van de vrijwilligersorganisaties om stroomdiagrammen uit te werken en aan te sluiten op zorgpaden, in samenwerking met WoerdenWijzer en (b) om middelen om een website/loket (van vrijwilligersorganisaties en/of ondergebracht bij WoerdenWijzer) op te zetten en te bemensen. Resultaat is drieledig:
-
Inwoners komen sneller en efficiënter bij juiste (vrijwilligers)organisatie, ondersteuning, informatie (‘first time right’)
-
Minder crisissituatie, minder zorgmijders, minder eenzaamheid
-
Kostenbesparing doordat inwoners bij minder organisaties ‘shoppen’
12
Actie 2: Toeleiding van inwoners met een vraag om zorg en ondersteuning Situatie
Doel
Aanpak
In de huidige situatie worden inwoners met een vraag om zorg en ondersteuning doorverwezen (door professionele organisaties, het gemeentelijke loket, huisartsen, etc.) naar professionele organisaties, zonder dat de afweging wordt gemaakt om (eerst/ook) vrijwilligersorganisaties in te schakelen. Dit komt ondermeer door onbekendheid van vrijwilligersorganisaties en hun kwaliteiten bij verwijzers en professionele organisaties. En is onwenselijk in het licht van de positie die ook de gemeente ziet weggelegd voor vrijwilligers informele zorg en ondersteuning (zonder dat we willen suggereren – mocht die indruk ontstaan – dat alle vraagstukken door vrijwilligers kunnen worden opgepakt). Zorgen dat inwoners met een vraag om zorg en ondersteuning - waar mogelijk - (eerst/ook/vaker) worden doorverwezen naar vrijwilligersorganisaties. De vrijwilligersorganisaties fungeren dan als ‘schil’ rondom de inwoner, met de professionele organisaties als vangnet (i.p.v. andersom). Bewerkstelligen van meer bekendheid van vrijwilligersorganisaties en van erkenning voor de kwaliteiten die vrijwilligersorganisaties inbrengen complementair aan professionele organisaties. Zowel bij verwijzers als bij inwoners zelf. Het gaat daarbij niet om de zwaarte van de vraagstukken en problematiek, maar de zwaarte van de inzet: Vrijwilligers Betaalde professionals licht/ eenvoudig
Eerste stappen
problematiek/activiteit
zwaar/ complex
Stappen zijn:
-
Kennis over vrijwilligersorganisaties en -diensten vergroten (wat doen ze, wat niet, voor wie) bij burgers en professionele verwijzers; m.n. WoerdenWijzer, huisartsen, thuiszorg en wijkteams. Koepel en stroomdiagram kunnen dit deels faciliteren/ondersteunen. Daarnaast opdracht aan vrijwilligersorganisaties om zich beter te profileren (bijv. via pr, storytelling, netwerkgesprekken). Persoonlijke kennismaking tussen vrijwilligersorganisaties en verwijzers is van belang om elkaar beter te kennen en vinden.
-
Kwaliteit van vrijwilligerszorg inzichtelijk maken (incl. maatschappelijke baten). Hoe moet nog uitgewerkt worden. Willen we iets als een set van algemene kwaliteitsnormen? Is dat
Facilitering
wenselijk/haalbaar? Opdracht aan koepel om dit onderdeel verder uit te werken. Investeren in vrijwilligersorganisaties als spil in de invulling van vernieuwde welzijn en zorg door:
-
Te investeren in kennisdeling, elkaar kennen en vinden, gezamenlijke pr (opdracht voor gemeente, andere verwijzers en vrijwilligersorganisaties zelf).
-
WoerdenWijzer.nl als entree tot informele zorg te versterken met stroomdiagram (samenwerking WoerdenWijzer – koepel NIO).
Resultaat
Kwaliteit/maatschappelijke baten inzichtelijk te maken. Bijv. gemeente zou dit kunnen
faciliteren door hiervoor een onafhankelijk bureau in te huren….(willen wij/zij dit?).. Resultaat is tweeledig:
-
Het beroep op betaalde ondersteuning zal verminderen, doordat vrijwilligers(organisaties) waar mogelijk (eerder) worden ingeschakeld in plaats van (of naast) medewerkers van professionele organisaties.
-
In het verlengde hiervan: versterkte invulling van preventie en lichte ondersteuning.
13
Actie 3: Waarborgen van continuïteit van ons vrijwilligerswerk Situatie
Doel
Het waarborgen van continuïteit in vrijwilligerswerk is altijd een belangrijk aandachtspunt, voortkomend uit het karakter van het werken met vrijwilligers. Continuïteit is belangrijk voor degenen die zorg en ondersteuning krijgen, vooral omdat het vaak ook kwetsbare burgers betreft. Daarnaast is het belangrijk dat de vrijwilliger enthousiast blijft, zodat de kracht van deelnemende burgers in Woerden niet afneemt. Continuïteit wordt ook gewaarborgd door genoeg vrijwilligers. Continuïteit van vrijwilligerswerk. Dit wordt vergroot door een band met de organisatie die je “uitzendt”, het werk dat je doet en in hoeverre het aansluit bij de behoefte die je hebt als vrijwilliger. Dat betekent dat de organisaties een zo goed mogelijke match moeten maken, dat vergt tijd en aandacht. Daarnaast moet de vrijwilliger in meer of mindere mate begeleid worden, ook dat vergt tijd en aandacht. Daarnaast moet er een continue stroom van nieuwe vrijwilligers zijn, om de groeiende vraag te kunnen beantwoorden. Dat zou gemeenschappelijk gedaan kunnen worden.
Aanpak
-
Bekendheid bij professionele organisaties, zij moeten gaan herkennen wanneer 0de lijns zorg ingezet kan gaan worden.
-
Bekendheid met andere informele organisaties, zodat de vrijwilliger op de voor hem/haar juiste plek aan de slag kan gaan en de hulpvrager zo snel mogelijk geholpen kan worden.
-
Facilitering door gemeente, financiering van betaalde coördinatoren, evt gezamenlijke ruimte en faciliteiten om kosten te besparen: cruciaal is voldoende kader bij vrijwilligersorganisaties dat de vrijwilligers blijvend ondersteund en toerust
-
Continue werving, opleiding en begeleiding van vrijwilligers (en wijzen op de verschillende mogelijkheden binnen Woerden)
-
Zodra een vrijwilliger stopt bij een organisatie, iemand wijzen op andere mogelijkheden als vrijwilliger binnen Woerden (met bijv minder beslag op je tijd, of juist meer uitdaging)
Eerste stappen Resultaat
Terugval op professionele organisaties waar problematiek 0de lijn overstijgt. Eerste stappen zijn:
-
Wervings Campagne om diversiteit van vrijwilligerswerk in Woerden onder de aandacht te
brengen (voor ieder wat wils) Resultaten zijn:
-
Continue stroom van vrijwilligers, die op de juiste manier bij een passende werkzaamheid ingezet worden.
-
Langdurende koppelingen tussen vrijwilligers en (kwetsbare) hulpvragers
14
Actie 4: Bundelen van onze krachten in een koepel Situatie
Doel
Er is een koepel in de vorm van het NIO-overleg, maar dit overleg/platform ontbeert een heldere missie, visie, agenda en een stevige positie. De vrijwilligersorganisaties zijn hierdoor gezamenlijk minder slagvaardig, hebben een nog minder sterke positie en kunnen tegen elkaar worden uitgespeeld. Inrichten van een effectievere koepel van vrijwilligersorganisaties, een soort NIO-plus, naar analogie van de sportkoepel met slagkracht, daadkracht, stevige zeggenschap en sturing vanuit de vrijwilligersorganisaties. Een koepel die effectiever en dwingender is in communicatie naar buiten. Met als onderwerpen onder meer:
-
Wervingskracht
-
Zichtbaarheid
-
Ondersteuning/kennis
-
Meespreken in beleid
-
Aanpak
En: voorkomen dat vrijwilligersorganisaties ‘afvoerputje’ van professionals zijn/worden. Voor de duidelijkheid: de koepel heeft geen regie en sturing op individuele vrijwilligersorganisaties (die blijven verantwoordelijk voor eigen vrijwilligers), wel op de gezamenlijke belangen en positionering. Eerste stap is oprichten van koepel (al dan niet vanuit het NIO-overleg) met gedragen structuur en agenda. Vervolgens het realiseren van bovenstaande doelen en de agenda. Op beleidsgebied (meespreken in beleid):
-
Bij aanbestedingen, zoals bij thuiszorg, worden gevraagd om mee te denken op beleidsniveau over de vraag: ‘wat kunnen vrijwilligers wel/niet’, om vervolgens vrijwilligerswerk een plaats te
Eerste stappen Resultaat
geven in de aanbesteding/subsidie-uitvraag van gemeente Nog niet benoemd Tweeledig resultaat:
-
zorgen dat vrijwilligersorganisatie samen sterker staan in gesprek en samenwerking met andere organisaties, zoals professionele organisaties en de gemeente
-
zorgen dat vrijwilligerswerk en vrijwilligersorganisaties een plaats krijgen binnen beleid, uitvoeringsprogramma’s en aanbestedingen/subsidie-uitvragen van de gemeente
15
