2011 | nummer 1 | september l 2011
Nieuwsbrief Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie Ondernemers laat uw stem horen! De KvK’s Midden-Nederland en Gooi-, Eem- en Flevoland, de regionale organisaties van LTO Noord, MKB Nederland, VNO-NCW, Bouwend Nederland, TLN en EVO hebben samen een reactie geschreven op de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS). In deze reactie staan kritische vragen en opmerkingen over zaken die ondernemers aangaan. Zij willen deze reactie graag delen met de ondernemers in de provincie Utrecht. De reactie is te vinden op www.kvk.nl/structuurvisie. Desgewenst komen adviseurs van bovengenoemde organisaties bij ondernemersverenigingen langs om de Structuurvisie toe te lichten. Het gemeenschappelijke bedrijfsleven roept ondernemers op hun mening te geven over de Structuurvisie. De keuzes die de provincie maakt in het plan kunnen grote gevolgen hebben voor individuele ondernemers. Hierover vertelt Peter Ewalts, accountmanager bij de KvK MiddenNederland, meer in onderstaand interview. Het gemeenschappelijke bedrijfsleven wil de mening van ondernemend Midden-Nederland graag betrekken in haar reactie op de Structuurvisie. Ondernemers kunnen hun mening kwijt bij Peter Ewalts (
[email protected]). ………………………………………………………………………
maatschappelijke organisaties zoals de Kamer van Koophandel. Verder kan iedereen hierop reageren. Hierna stelt de provincie aan de hand van de bevindingen het Ontwerp PRS op. Deze legt de provincie begin 2012 ter inzage. Ook hier kan iedereen op reageren. Vervolgens houden de Provinciale Staten hoorzittingen over de reacties en voeren zij eventuele wijzigingen door. De Structuurvisie wordt in de loop van 2012 vastgesteld. Het Voorontwerp PRS is te vinden op www.puzzelenmetdeprovincie.nl. ………………………………………………………………………
Een realistisch programma voor nieuwe bedrijventerreinen, gekoppeld aan een ambitieus, maar haalbaar herstructureringsprogramma. Een voortvarende aanpak rond gebiedsontwikkeling A12 zone. Het buitengebied: landbouw is de drager van het landelijk gebied, maar de economische vitaliteit van het buitengebied moet wél gestimuleerd worden. Dat zijn de belangrijkste punten in de reactie van het gemeenschappelijk bedrijfsleven op het Voorontwerp Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie. Peter Ewalts, KvK MiddenNederland, licht de kernpunten toe.
Gerdi Mielke-Van Ooijen van aannemersbedrijf Van Ooijen B.V. uit Woerden leidt in de zomer van 2010 een groep lokale politici rond tijdens een door de KvK georganiseerd werkbezoek. Het bedrijf zoekt al tijden naarstig naar uitbreidingsruimte in de regio. Foto: KvK Midden-Nederland.
Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) In de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie beschrijft de provincie Utrecht haar plannen op ruimtelijk gebied. Hoe zorgen we ervoor dat het in de provincie Utrecht plezierig wonen, werken en recreëren is? Op dit moment is het zogeheten Voorontwerp klaar. Het college van Gedeputeerde Staten (GS) overlegt met dit Voorontwerp in handen met medeoverheden en
|1
2011 | nummer 1 | voor ondernemersverenigingen
Nieuwsbrief Structuurvisie In samenwerking met MKB Nederland Midden
Peter Ewalts van de KvK Midden-Nederland over de provinciale structuurvisie:
“Voldoende ruimte om te ondernemen is geen luxe, maar noodzaak” Het is dringen geblazen op Nederlands grondgebied, en zeker in de provincie Utrecht, het drukke centrum van Nederland. Aan de ene kant groeien bedrijven uit hun jasje, en tegelijkertijd is het maatschappelijk draagvlak voor de aanleg voor nieuwe bedrijventerreinen op een dieptepunt beland. “We verwachten dat de provincie verantwoordelijkheid neemt voor het creëren van een gezamenlijk draagvlak voor bedrijventerreinen. Dat missen we in de Structuurvisie en dat vinden we schadelijk voor de ontwikkeling van een gezonde economie in de provincie”, vindt Peter Ewalts, accountmanager bij de KvK Midden-Nederland. Momenteel werken de gemeenten gezamenlijk per regio aan convenanten met daarin uitbreidingslocaties voor bedrijventerreinen. Het is van groot belang dat de provincie de inhoud van de convenanten één op één overneemt, zegt Ewalts. “Het gaat er om dat lokale ondernemers moeten kunnen blijven ondernemen. Ze moeten letterlijk en figuurlijk voldoende ruimte krijgen. Dat is geen luxe, maar pure noodzaak.”
Neem nieuwe (uitbreidings)locaties voor bedrijventerreinen op in: Bunnik (nieuwe locatie), Maarsbergen, regio Woerden-HarmelenOudewater-Montfoort-Lopik (diverse locaties), Utrecht (Rijnenburg), Mijdrecht (Amstelhoek), Baarn (Noordschil), Woudenberg (terrein Parallelweg), Soesterberg (Richelleweg), Amersfoort (de Wieken), Bunschoten (bedrijventerrein Bunschoten).
“Het is ingewikkelde materie”, beaamt Ewalts. De provincie zegt: Je mag niet een nieuw bedrijventerrein aanleggen zonder aandacht te besteden aan het oude. Dat is heel zwart wit gesteld en het past ook lang niet altijd één op één. Een groot transportbedrijf, dat veel
ruimte nodig heeft, verplaats je niet eenvoudig. Daar is maatwerk voor nodig. Vergeet niet dat veel bedrijven al geïnvesteerd hebben in het opknappen van hun eigen bedrijfspand.” Ook de vraag wie verantwoordelijk is voor de veroudering van bedrijventerreinen is niet makkelijk te beantwoorden. Ewalts: “Is ondernemer X verantwoordelijk voor het gebrek aan onderhoud van een pand van ondernemer Y die failliet is gegaan? Leegstand heeft meestal tot gevolg dat bedrijventerreinen verpauperen. Door de jaren heen is dit een veelvoorkomend fenomeen geworden. Het evenwicht is deels uit balans geraakt.”
Inventariseer de bedrijven met hogere milieubelasting en breng knelpunten in beeld. Wat is de oplossing? Ewalts: “We moeten samen goed kijken naar de ruimtebehoefte. Deze is ook in kaart gebracht door enquêtes te houden onder regionale ondernemers. Op basis daarvan moet een realistisch programma worden samengesteld. De volgorde is als volgt: eerst intensiveren of hergebruik van het bestaande bedrijventerrein (herstructurering), daarna functiemenging toepassen voor efficiënter ruimtegebruik. Pas als dit alles onvoldoende ruimte oplevert, komt een nieuwe uitbreiding in beeld. Dit kan echter alleen nog als de (regionale) vraag is aangetoond.
Maak duidelijke keuzes in prioriteit bij herstructurering van bedrijventerreinen in samenspraak met bedrijfsleven. Hergebruik van bestaande ruimte gaat voor nieuwe ruimte. Nieuwe ruimte alleen mits de (regionale) vraag is aangetoond. Een ander probleem in de provincie Utrecht is de grote leegstand van kantoren, simpelweg omdat er te veel ontwikkeld is in de afgelopen jaren. Logisch gevolg is dat de provincie een regiefunctie op zich
|2
2011 | nummer 1 | voor ondernemersverenigingen
Nieuwsbrief Structuurvisie In samenwerking met MKB Nederland Midden
neemt. De provincie stelt voor dat een ontwikkelaar voor elke nieuwe vierkante meter er één uit de markt neemt. Het bedrijfsleven vraagt zich af of dit de juiste maatregel is, maar vindt dat er iets moet gebeuren. “Wij vragen de provincie om uit te leggen hoe deze compensatie in de praktijk moet gaan werken. En om het bedrijfsleven te betrekken bij de uitwerking van maatregelen”, aldus Ewalts.
Steun voor actieve rol provincie bij aanpak leegstand kantoren. Een ander kernpunt in de reactie van het Utrechtse bedrijfsleven zijn de mogelijkheden rond gebiedsontwikkeling. Onder meer Hart van de Heuvelrug, de Hof van Breukelen, de A12 zone, Eiland van Schalkwijk zijn kansrijk voor zo’n aanpak. Met name de A12 zone is van groot strategisch belang, licht Ewalts toe. “Het is de binnenstedelijke strook tussen Utrecht en Nieuwegein, aan weerszijden van de A12. Het ligt centraal in Nederland en centraal in de provincie. Het gebied kenmerkt zich door een veelheid aan verschillende functies, zoals wonen, bedrijventerreinen, detailhandel, openbaar vervoer en kantoren. Door intensivering van deze functies en door creatief en duurzaam ruimtegebruik kun je de A12 zone beter benutten en winstgevender maken. Bijvoorbeeld: parkeerruimte overdag gebruiken voor winkelen en ’s avonds voor de bioscoop en de sportschool. De bioscoop die overdag dienst doet als congrescentrum. Zo zijn veel combinaties mogelijk. Deze aanpak biedt ondernemers de mogelijkheid zich actief te mengen. In Amerika wordt volop geëxperimenteerd met ruimtegebruik, terwijl daar nota bene voldoende ruimte is. Ontwikkeling van de A12 zone is een strategisch project, waarmee de provincie Utrecht zich kan onderscheiden.”
Voortvarende aanpak gebiedsontwikkeling A-12 zone.
landelijk gebied. Of te wel: Boeren moeten kunnen blijven boeren. Daarnaast moet de provincie de mogelijkheden voor economische ontwikkeling zo goed mogelijk benutten, stelt het bedrijfsleven in haar reactie. Verruiming van de instrumenten in het buitengebied is hard nodig, omdat ze bijdragen aan de economische vitaliteit. De Structuurvisie biedt weliswaar extra ruimte voor ontwikkeling, maar nog onvoldoende. Ewalts: “Wij zijn voor het verder oprekken van de regeling voor vrijkomende agrarische bedrijven. Maak het mogelijk om bestaande gebouwen volledig te hergebruiken of te herbouwen. Daar ligt een kans, helemaal nu we terughoudend zijn met de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen.”
Soepelere regels in het buitengebied voor bestaande bedrijven en nieuwe bedrijvigheid in voormalige agrarische gebouwen. Wat betekent dit alles nu voor de individuele ondernemer? Een ver-van-mijn-bed show? Ewalts: “Natuurlijk pakt de provinciale structuurvisie voor iedere individuele ondernemer anders uit. Het raakt ondernemers die behoefte hebben uit te breiden en op de huidige locatie in de knel zitten, direct. Zonder provinciale toestemming komen er geen nieuwe locaties en is er dus geen toekomstperspectief. De provincie bepaalt ook de spelregels voor ondernemers met (toekomstige) activiteiten in agrarische gebouwen en voor recreatiebedrijven in natuurgebieden. Kantoorontwikkelaars krijgen te maken met het nieuwe beleid. En indirect raakt het alle ondernemers, die gebaat zijn bij een gezonde ruimtelijk-economische ontwikkeling.”
Economie staat aan de basis van een gezonde duurzame economische ontwikkeling: een gezond vestigingsklimaat is daarvoor nodig. ………………………………………………………………………
Daarnaast benoemt het bedrijfsleven het buitengebied. Kern van het standpunt van het bedrijfsleven is dat landbouw de drager is van het
|3
2011 | nummer 1 | voor ondernemersverenigingen
Nieuwsbrief Structuurvisie In samenwerking met MKB Nederland Midden
Guido Ilsink, algemeen directeur Boomkwekerij Darthuizer in Leersum:
Paul Oosterlaken, directeur Kiremko BV in Montfoort:
“Ik heb al tien jaar nauwelijks geïnvesteerd” “Onze boomkwekerij is gevestigd in een bosrijke omgeving, een stiltegebied. Wij kweken op akkers afgedekt met plastic, met grote pakloodsen, koelcellen, kassen, kantoren, noem maar op. Dit alles op een terrein van 30 hectaren, waarvan vier hectaren asfalt. Er rijden hier dagelijks ruim dertig vrachtwagens af en aan, over kleine wegen. Al met al veel te intensief voor dit gebied. Daarom wil ik de kwekerij verhuizen naar een geschiktere plek, en dit terrein grotendeels teruggeven aan de natuur. Dit moet echter wel financieel haalbaar zijn. En daarvoor moet ik in de gelegenheid zijn om hier iets anders te realiseren, een hotel of een landgoed. De plannen liggen klaar, onvoorstelbaar hoe mooi het hier kan worden. Ik heb daarvoor 4500 vierkante meter bouwvolume nodig, niet veel vind ik, als je ziet wat we teruggeven. Maar de gemeente - die op haar beurt met provinciale regelgeving te maken heeft - geeft geen uitsluitsel. Al tien jaar lang niet. ‘Ja, we denken met u mee’, zeggen ze keer op keer, maar ondertussen gebeurt er niets. Ik heb al vier wethouders meegemaakt, en allemaal denken ze mee. Wat ik wil, is zwart op wit een toezegging van de gemeente dat ze meedenkt over verplaatsing. Dat de gemeente zegt: “We trekken samen op.” Het is teleurstellend dat dit zo moeizaam verloopt. Intussen heb ik hier al tien jaar nauwelijks geïnvesteerd, waardoor bepaalde zaken verouderd zijn. Dat moet veranderen, dus noodgedwongen ben ik nu weer volop aan het investeren. Er ligt bijvoorbeeld een aanvraag voor een nieuwe kas, en we gaan kantoren bijbouwen. Er werken hier in Leersum negentig mensen. Ik wil de werkgelegenheid niet in gevaar brengen.” ………………………………………………………………………
“Ruimtegebrek houdt de ontwikkeling van ons bedrijf tegen” “Wij produceren machines voor de industriële verwerking van aardappelen. De wereldbevolking blijft groeien, en deze mensen moeten allemaal eten. In landen als China en India, waar wij werken en veelal ook marktleider zijn, is de voedingsmiddelenindustrie enorm in ontwikkeling. Daar willen wij in meegaan, en daarvoor moeten we investeren in mensen. Daar zit het probleem. We hebben geen ruimte meer. Ik heb zojuist een dame aangenomen voor de P.R., maar eigenlijk heb ik geen werkplek voor haar. Of ik moet opnieuw een stukje van mijn eigen kantoor wegzagen. De mensen zitten te dicht op elkaar. Productie kunnen we nog wel uitbesteden, maar onze mensen niet. In Emmeloord, waar nog wel ruimte is, ben ik van harte welkom tussen de aardappeltelers. Maar daar heb ik niks aan. Want mijn medewerkers zijn geworteld in Montfoort en omgeving en willen daar niet weg. Het zijn technisch specialisten met tien, twintig jaar ervaring. Geschikte mensen zijn hier al moeilijk te vinden, in Emmeloord lukt dat zeker niet. Onze hoop was gevestigd op het nieuwe regionale bedrijventerrein, maar dat lijkt na een rondje om de kerk definitief in de bezemkast beland. Ik ben naarstig op zoek naar een alternatief in de regio. De gemeente is hier luid en duidelijk van op de hoogte. Ik heb begrepen dat de gemeente Montfoort in oktober besluit over het oprekken van de rode contour. Dan moet het naar de provincie en als alles meezit is er eind 2013 groen licht. Mits niemand bezwaar aantekent, want dan sta je over tien jaar nog bij de
|4
2011 | nummer 1 | voor ondernemersverenigingen
Nieuwsbrief Structuurvisie In samenwerking met MKB Nederland Midden
Raad van State. We hebben wat dit betreft engelengeduld nodig, en daar zijn we als ondernemers niet voor in de wieg gelegd.” ………………………………………………………………………
Lodewijk van Nieuwenhuyze, mede-eigenaar H+N+S Landschapsarchitecten in Amersfoort
deelgebieden Utrecht, Nieuwegein en Houten, wat zijn de kansen en condities voor de ontwikkeling van meer kennisgebonden bedrijvigheid, al of niet in combinatie met landschappelijke interessante woonmilieus. Hoe ziet een toekomstig snelweg gebonden bedrijventerrein er uit? Kortom, invalshoeken genoeg om een eigen visie concreet inhoud te geven en juist deze periode van luwte in overheidsinspanningen te benutten. Misschien zijn we wel te verwend geraakt, en denken we dat de overheid het wel regelt. Eén ding is zeker: die tijd is voorgoed voorbij.” ………………………………………………………………………
“Ondernemers, gebruik de luwte in de overheidsplanning!”
“Bij gebiedsontwikkeling ging het in het verleden bijna altijd om overheidsgestuurde plannen, die pas gedeeld worden met ondernemers als ze afgerond zijn. Ons bureau heeft zich de afgelopen jaren beziggehouden met de inrichting van het buitendijks gebied van het westelijke Waaltraject tussen Zaltbommel en Culemborg. Zes ondernemers met bedrijventerreinen in dit gebied hebben het initiatief genomen om een integraal gebiedsplan op te stellen. Dit is een groot succes geworden. Het plan is vervolgens verder uitgewerkt met de provincie Gelderland met een blijvende inbreng van deze ondernemingsgroep. Met dat project in het achterhoofd heeft de KvK MiddenNederland contact met ons gezocht, voor de A12zone. Het Bestuur Regio Utrecht (BRU) - dat een ontwikkelingsvisie heeft opgesteld voor dit gebied geeft aan dat de zone zich goed leent voor de combinatie ondernemen, wonen en werken. Tegelijkertijd heeft ze aangegeven er de komende twintig jaar niet of nauwelijks in te investeren. Deze periode van ogenschijnlijke rust biedt kansen voor de ondernemers in de regio om hun ideeën concreet inhoud te geven voor één van de best bereikbare gebieden van het centrum van Nederland. Ze kunnen bijvoorbeeld nadenken over hoe een kwaliteitssprong er uit kan zien: Hoe ziet de herontwikkeling van bedrijventerreinen er uit, wat zijn de kansen voor een betere verbinding en samenwerking tussen de
Uitgave: Kamer van Koophandel Afdeling: Regionale economie Contactpersoon: Peter Ewalts Eindredactie: Mariska Smolders
|5