Nieuw OK-complex
Nieuw OK-complex op F0 en F4 Tekst Karin Fleuren Fotografie Thomas Dobber
FUTURISTISCH
Het UMC Utrecht bouwt aan een nieuw OK-complex op twee locaties: F0 en F4. F0 is klaar. Eind vorige maand werd er de eerste patiënt geopereerd. De oplevering van het verbouwde F4 staat voor medio 2016 gepland. Intussen wordt er gewoon doorgeopereerd. Tijdelijk zelfs met drie OK’s minder, terwijl is afgesproken dat de OK-productie hetzelfde blijft. Maar veel meer medewerkers dan alleen de OK-teams merken dat er wordt gebouwd. Wat gebeurt er allemaal achter de schermen? Daarover gaat dit thema.
4 UMC&ZO
Nieuw OK-complex
“Het wordt gewoon geregeld” TRANSITIE TOT EIND VOLGEND JAAR
Twee jaar lang bouwen en verbouwen terwijl de winkel openblijft. Dat vraagt om inschikkelijkheid en flexibiliteit, van veel meer medewerkers dan alleen de OK-teams. Joly Kenbeek, programmamanager OK-centrum F0-F4, neemt haar petje af voor hen: “Zoveel betrokkenheid en passie. Het is echt super.” Het begon in 2006 met de vraag hoe een OK-ruimte eruit moest komen te zien waar OK-teams van drie, maar ook van tien personen konden werken. Waar moest de OK-tafel staan, hoe moesten de pendels komen te hangen en waar de monitoren? Er zijn 120 proefopstellingen geweest die de specialisten en OK-medewerkers konden testen. “Ze zijn bijna allemaal geweest. Dat vind ik echt ongelooflijk.” Daarna kwamen het ontwerp, de bouw en de inrichting van F0 en binnenkort die van F4. Ook daarmee zijn zo’n tweehonderd mensen druk (geweest).
KRACHT
Het OK-centrum: feiten en cijfers De OK-zorg op de UMC-locatie kan sneller en efficiënter. Daar komt bij dat de bijna twintig jaar oude OK’s zelf uit hun voegen barsten: er is apparatuur bijgekomen en de OK-teams zijn groter geworden. Bovendien zijn de installaties aan vernieuwing toe. Deze feiten hebben het UMC Utrecht doen kiezen voor de bouw van een nieuw OK-complex op locatie F0 en F4. Eind 2016 is het klaar. Er zijn dan twaalf generieke OK’s op F4 en negen op F0. Op E4 zijn bovendien nog twee, in 2013 gebouwde, hybride OK’s: OK’s met röntgenapparatuur. Het totaal aantal OK’s blijft hetzelfde: 23. De oppervlakte is echter gestegen van 6500 naar 9500 m2 . Dat is te vergelijken met honderddertig eengezinswoningen.
En dan nu dus de transitie tot eind volgend jaar met tijdelijke verhuizingen en verlengde OK-tijden. De specialisten en OK-medewerkers hebben nog het vooruitzicht van state of the art OK’s. Dat geldt niet voor alle anderen die hun werkzaamheden in deze periode (hebben) moeten aanpassen. Verpleegkundigen van de zorgafdelingen die patiënten naar meerdere locaties moeten brengen. Het cluster Schoon gebouw en omgeving dat extra medewerkers moet inzetten om vier OK-locaties schoon te houden. Of de medewerkers van patiëntenvervoer die patiënten vanaf de hoofdingang naar N0 brengen. “Toch werkt iedereen mee. Dat vind ik echt de kracht van het UMC Utrecht. Als puntje bij paaltje komt, wordt het gewoon geregeld.”
UMC&ZO 5
Nieuw OK-complex
“Dan kan ik er weer dagen tegenaan” Anesthesiemedewerker Berthilde van de Bospoort heeft er tijdelijk een baan bij: kwartiermaker. In het leger zijn dat de troepen die de komst van collega’s voorbereiden. Zij bereidt de verhuizing van F4 naar F0 voor: “Stressvol, maar wel ontzettend leuk.”
De afgesloten ingangsdeur voor OK-medewerkers op F0 wordt geopend door een man in OK-pak en -muts. Berthilde van de Bospoort? Terwijl hij vragend achteromkijkt, komt ze er al aan. Ze loopt met het bezoek door de futuristische aandoende gangen – fel licht, leeg, smetteloos wit. Onderweg duiken nog meer mannen in pakken op die de laatste hand blijken te leggen aan de techniek in de ruimtes.
TWEEDUIZEND ITEMS Van de Bospoort zelf houdt zich al sinds de zomer van 2013 met F0 bezig. In het begin zo’n vijftien uur per week, op dit moment tegen de tachtig. Ze leidt bijvoorbeeld de specialisten en OK-medewerkers rond op F0. Ook is ze nog druk met de inventarisatielijst van F4. Tweeduizend items staan daarop die meegaan naar F0, de magazijnartikelen niet meegerekend. Kruk A: van F4-OK 16 naar F0-OK 3, tafel B: van F4-OK17 naar F0-OK 7 en ga zo maar door. In het weekend van 20 februari zoeven al die spullen per lift van F4 naar F0.
MOOIE LOCATIE
HECTISCH
6 UMC&ZO
Ook na dat weekend zal ze haar handen nog vol hebben aan F0. Pas dan blijkt of alles werkt wat ze had bedacht en gepland. Hectisch dus. Ze vertelt over de specialist die haar daags na de rondleiding had opgebeld: “Hij bedankte mij en vond dat het zo’n mooie locatie was geworden. Na zo’n opmerking kan ik er weer een paar dagen tegenaan.”
Nieuw OK-complex
Een verschil van dag en nacht Dan zouden zíj wel tijdelijk naar de kleine OK’s op N0 verhuizen, hadden plastisch chirurg Yvette Jonasse en haar collega’s gezegd. De operaties die zij uitvoeren - meestal planbaar, bij relatief gezonde patiënten - lenen zich daar het beste voor. Maar, lachend: “De luxe is inderdaad heel basaal.” Jonasse werkt sinds januari één dag op N0. Haar draai heeft ze nog niet helemaal gevonden. In dit geval ook letterlijk. Het is nog steeds zoeken naar de beste opstelling voor de OK-instrumenten en al het andere materiaal. En alhoewel de voorbereiding van de verhuizing vanaf F4 “heel goed” is geweest lopen ze in de praktijk nog tegen dingetjes aan die moeten worden aangepast. Zo zijn pas geleden drangers op de deuren gezet. Die moeten voorkomen dat er bacteriën via de lucht binnenkomen. “Aan de andere kant: er zijn maar drie OK-ruimtes. Heel overzichtelijk dus, en dat is wel weer fijn.” Volgende week gaat F4 helemaal dicht. Dan gaat ze de dagen die ze daar nog werkte naar F0. Een verschil van dag en nacht: “Daar zijn we omringd door alle luxe. Maar dat vind ik dan weer iets te veel, zeker voor mijn patiëntenpopulatie. Een camera in de operatielampen bijvoorbeeld. Ik denk niet dat ik die ga gebruiken.”
IN DE WEG
Klaar voor de overstap ‘Als ik in de weg sta, moet je het zeggen.’ “Maar eigenlijk staan ze per definitie in de weg en dat weten ze ook”, zegt anesthesioloog Bas van Zaane lachend. Hij heeft het over de vele mensen die tijdens een operatie willen meekijken. En zo komt het dat hij vaak slalommend tussen hen, de overige leden van het OK-team, de hartlongmachine en het anesthesietoestel zijn werk moet doen. Nog twee weken, dan verruilt hij de krap bemeten OK’s op F4 waar hij nu werkt voor de veel grotere operatiekamers op F0. Ook de verouderde en afgeschreven apparaten zijn dan vervangen. “Niet dat de huidige apparatuur niet veilig was, maar de MTKF - Medische Technologie en Klinische Fysica - moest af en toe moeite doen om ze in de lucht te houden.“
RONDLEIDING Een grote vooruitgang vindt Van Zaane ook de drie monitoren boven de OK-tafel. Daarop kan het hele OK-team
tegelijkertijd zien hoe het met de patiënt gaat. Nu heeft alleen híj een monitor. De anesthesioloog is helemaal klaar voor de overstap: hij heeft een rondleiding op het nieuwe complex gehad – hoe werkt het licht, hoe werkt de luchtbehandeling, waar is de koffiekamer – en een apparatentraining.
MINPUNTJE Een van de tijdelijke minpuntjes vindt hij dat de anesthesisten tot eind november 2016 op vier locaties werken. In die periode werkt hij vaak met slechts één collega samen op een locatie. Nu hoeft hij bij een acute situatie maar “help” in de intercom te roepen en er schiet meteen een collega te hulp. “Binnenkort kan dat dus net even wat langer duren.” UMC&ZO 7
Nieuw OK-complex
De transitie: feiten en cijfers Tot nu waren er in het UMC-gebouw twee OK-locaties: F2 en F4. F2 wordt opgeheven, F4 wordt verbouwd en er is een nieuwe locatie op F0 gekomen. Die is eind vorige maand opgeleverd. Tegelijkertijd wordt er gewoon doorgeopereerd. Sommige OK-teams moeten daarom uitwijken naar een tijdelijke OK-locatie. Deze transitieperiode begon afgelopen januari en duurt tot aan het einde van de bouw, medio 2016.
Î
Begin januari verhuisde een deel van de OK’s op F2 en F4 tijdelijk naar N0.
Î
23 februari gingen de overige OK’s van F4 naar F0. Daar zijn nu negen nieuwe OK’s klaar.
Î
Deze maand valt de slopershamer op F4.
Î
Vanaf dan wordt ook één dag in de week in een van de hartcatheterisatiekamers op E4 geopereerd.
Î
Medio 2016 zijn de twaalf OK’s van F4 klaar.
Î
Dan vindt een herverdeling van de productie plaats over F4 en F0.
Î
De OK’s op F2 en N0 worden dan opgeheven.
“Al met al heb ik er zin in” Negen jaar werk je op dezelfde plek en dan moet je binnen twee maanden twee keer verhuizen. Dat overkomt OK-assistent Stephanie van Hezik. “Alle routine is dan weg, dus ik zie er wel tegenop. Aan de andere kant, ik ga wel naar een heel mooie omgeving. Dat maakt het weer leuk.”
IN DE DEFINITIEVE SITUATIE ZIJN ER NEGEN OK’S OP F0, TWAALF OP F4 EN TWEE HYBRIDE OK’S OP E4
8 UMC&ZO
Van Hezik werkt op F4. Ze assisteert daar onder meer de plastisch chirurgen. Een deel van de plastische-chirurgiebehandelingen wordt sinds 5 januari op N0 uitgevoerd (zie kader) en sindsdien pendelt ze op en neer. Op maandag, woensdag en vrijdag is ze, samen met twee collega’s, op N0 te vinden, de overige dagen op F4. De OK-ruimtes op N0 zijn krap vindt ze. Om die reden zijn zij en haar collega voorafgaand aan de verhuizing op en neer weggeweest met instrumententafels, microscopen en andere apparatuur van F4 om te kijken of die ook op N0 pasten. Dat is allemaal gelukt, de muren zijn fris geverfd en nu vindt ze: “Het is behelpen, maar daardoor heeft het wel iets knus.” In de kleine koffiekamer ontmoet ze de OK-assistentes van oogchirurgie die vanaf F2 naar beneden gingen. Dat noemt ze een warme groep, maar toch ze mist haar F4-collega’s. Vooral de nieuwtjes die ze niet meer meteen hoort. En over twee weken gaat ze wéér verkassen. Dan gaan de resterende OK’s van F4 naar F0. “Dat is wel veel verandering in een keer. Ik ben nog niet gewend op N0. Maar ik ga natuurlijk wél naar een mooie omgeving. Dus al met al heb ik er zin in.”
Nieuw OK-complex
Uitgangspunten OK: efficiency en patiëntveiligheid De bouw en de inrichting van de twee nieuwe OK-locaties zijn langs de meetlat van de efficiency en patiëntveiligheid gelegd. Enkele voorbeelden. De voorraden, die nu her en der verspreid liggen, komen op één centrale plek. Een barcodescanner zorgt ervoor dat goederen niet alleen automatisch worden besteld, maar ook traceerbaar zijn. Implantaten worden aan het patiëntendossier gekoppeld zodat patiënten bij recalls snel kunnen worden geїnformeerd. Mobiele karren met verwisselbare lades zorgen ervoor dat een OK-team alle benodigdheden altijd bij de hand heeft. De bevoorrading en het klaarleggen ervan – voorheen het werk van de OK-assistenten – wordt nu door een logistiek medewerker gedaan. Zo doet iedereen waar hij goed in is. Ook gaan goederen via een andere ingang naar binnen en buiten dan de patiënten en medewerkers. De schone en vuile goederenstroom zijn bovendien zoveel mogelijk gescheiden.
SENSOREN Dan de OK-ruimtes zelf. Ze zijn allemaal op dezelfde manier ingericht. Het maakt de kans kleiner dat een OK-team, dat op verschillende OK’s opereert, fouten maakt. Ook weet het sneller de weg. Sensoren in de OK-ruimte houden onder meer de luchtkwaliteit in de gaten en het aantal deurbewegingen. Ieder keer dat die opengaat, vergroot dat de kans op infecties. Om die te minimaliseren hebben alle OK’s doorgeefkasten voor goederen en aparte meekijkruimtes met een directe audio-/ videoverbinding. Co-assistenten, aios of anderen kunnen de ingreep van dichtbij volgen zonder dat het te druk wordt op de OK. Het multimediasysteem kan beelden naar schermen in en buiten de OK zenden. Zo is ruggenspraak op afstand mogelijk.
CENTRALE PLEK
“Het zal afstandelijker worden” OK-teamleider Eefje van de Bor heeft al een keer het idee van een radartje geopperd waarmee alle OK-medewerkers te traceren zijn. Sinds januari zijn die uitgezwermd over vier locaties. Hoe houdt een teamleider dan het overzicht? Van de Bor geeft leiding aan team rood: de operatie-assistenten die voornamelijk voor het specialisme hart- en vaatchirurgie werken. Tot dusverre verzamelden die zich om 7.30 uur op haar kantoor op F4. Het OK-programma werd doorgenomen en iedereen ging in zijn eigen OK aan het werk. De OK’s lagen vlak bij haar kantoor. Dagelijks keek ze paar keer naar binnen of alles goed ging. Overleggen ging gemakkelijk. Samen koffie drinken ook. Sinds januari start een werkdag voor de operatieassistenten van alle specialismen op vier verschillende locaties. Op een whiteboard bij de kleedkamers kunnen ze kijken op welke locatie ze die dag zijn ingedeeld. Van de Bors medewerkers werken op F0 en E4. Dus moet ze nu op en neer. En nog een keer extra als ze weer eens iets vergeten heeft mee te nemen. Haar kantoor heeft ze ingeleverd voor een flexplek: “Veel contact zal per mail gaan. Het zal afstandelijker worden. Maar het vooruitzicht is: twee gloednieuwe OK-locaties in 2016.”
UMC&ZO 9
