Met Locator en PDA het spoor op Trimble Gebruikersdag Leica Geosystems Geospatial Imaging wordt ERDAS Focus op Publieke Veiligheid

prod_GISM_05-2008:prod_GISM_01-2005

14-07-2008

08:40

Pagina 1

5 Ontwikkelingen in Ruimtelijke Informatie & Geo-ICT

Juli/Aug. 2008 jaargang 6

G Met Locator en PDA het spoor op G Trimble Gebruikersdag G Leica Geosystems Geospatial Imaging wordt ERDAS G Focus op Publieke Veiligheid www.gismagazine.nl


14-07-2008

08:40

Pagina 2

WWW.BENTLEY.NL

BENTLEY. GIS VOOR ONTWERP, REALISATIE EN BEHEER VAN INFRASTRUCTUUR. Bentley levert, samen met haar partners, op open standaarden gebaseerde oplossingen voor beter en sneller netwerkontwerp en -beheer. Bentley’s geïntegreerde GIS oplossingen voor ruimtelijk beheer en een duurzame infrastructuur zorgen voor een snelle ROI door optimalisatie van uw werkprocessen. Creëer en Beheer: Met Bentley Fiber, Electric en Gas worden ondergrondse netwerken op eenvoudige manier ontworpen en bijgehouden. Bentley Geospatial Server brengt ruimtelijke informatie uit verschillende bronnen samen via een unieke document management aanpak. Bent u benieuwd hoe u uw GIS nog beter voor uw organisatie kunt laten werken? Neem dan contact op via 0345 544 744.

GIS PRODUCTEN Bentley® Fiber™ Bentley® Inside Plant™ Bentley® Electric™ Bentley® Gas Bentley Geo Web Publisher™ Bentley® Geospatial Server™ Geo Web Publisher™ for Communications IS/GEOS P

BE

IA AT

DARAT E

G CH

Bezoek ook ons Utilities & Telecommunications Seminar op 16 september 2008 in Hoofddorp.

OP 3

ADVANCING GIS FOR INFRASTRUCTURE

SM

© 2008 Bentley Systems, Incorporated. Bentley, the B logo, Advancing GIS for Infrastructure, Bentley Fiber, Bentley Inside Plant, Bentley Electric, Bentley Gas, Bentley Geo Web Publisher, Bentley Geospatial Server, are either registered or unregistered trademarks or service marks of Bentley Systems, Incorporated or one of its direct or indirect wholly-owned subsidiaries. Other brands and product names are trademarks of their respective owners.

L ST U D Y

REC NTLE IN TOGNIZEDY


14-07-2008

08:40

Pagina 3

Colofon GIS-Magazine informeert over ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke informatie en Geo-ICT. GIS-Magazine verschijnt 8 maal per jaar in Nederland en België. Directie/uitgever: Ruud Groothuis [email protected] Redactie: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Hoofdredacteur: Remco Takken [email protected] Eindredacteur: Eric van Rees [email protected] Aan deze uitgave werkten mee: Paul Geurts Job van Haaften Dennis de Kool Lambert-Jan Koops Huibert-Jan Lekkerkerk Leny Ocasiones Ubo Pakes Joc Triglav Robin Wevers Met vaste bijdragen van: Erik Oostvogel Marc Vloemans Berend Vonk Miron Ziekman Advertentie-exploitatie: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Wilfred Westerhof Abonnementenservice: [email protected] Tel.: (0527) 619 000 Fax: (0527) 620 989 Jacqueline Bruinsma Vormgeving: Sander van der Kolk Druk: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Uitgever: CMedia Productions B.V. Noordzijde 2b, 8302 GL Emmeloord Postbus 231, 8300 AA Emmeloord Tel: (0527) 619 000

It’s the data, stupid! OK, de schoolvakanties zijn begonnen, maar zullen we toch nog één keertje zeuren over het onderwijs en de geo-sector? Goed, daar komtie. Kijk even scherp rond in de haven of, als je op de camping of in een huisje zit, check de bar bij het zwembad. Zijn er ook economieleraren? De kerels herken je vaak al op afstand. Bruin hoornen brilletje, Ed Nijpels-lok en zo’n vlotte liberale rode broek. Bij vrouwelijke docenten is het iets lastiger, want die zijn over het algemeen gewoon ‘representatief’. Dit terzijde. Dit volkje heeft ons nodig! Zij begrijpen er namelijk helemaal niets meer van, en willen toch goed beslagen ten ijs komen in het nieuwe schooljaar. Wat is er aan de hand? Op de economie-pagina’s in dagbladen en opinietijdschriften gonst het van de geo-activiteit. De bedrijven die de navigatiemarkt domineren hebben allemaal een link met Nederland. TomTom, de grootste fabrikant van losse navigatieapparaatjes, is Nederlands. Tele Atlas ook. Marktleider Navteq, onlangs overgenomen door Nokia, was tot 2004 in handen van Philips en een groep Nederlandse investeerders. Ook minder bekende bedrijven timmeren aan de weg. Het Rotterdamse AND claimt een derde plaats op de digitale kaartenmarkt. En het Amsterdamse Route66, maker van navigatiesoftware voor mobiele telefoons, sloot begin dit jaar een deal met Nokia. Nokia, Google en TomTom, dat begrijpt onze economieleraar nog wel. Wat in zijn optiek echter lastig te verklaren is, is de beurswaarde van de kaartleveranciers. Op eigen kracht maakten de kaartenmakers toch geen winst van betekenis? Middelbare scholieren (en hun docenten) moeten leren begrijpen dat er muziek zit in data-inwinning. Er valt nog ontzettend veel te bereiken (en geld te verdienen) met het bouwen van nieuwe, intelligentere navigatietoepassingen, het beheer van onze bomvolle ondergrondse infrastructuur, onze digitale wegenbestanden, 3D-weergaves en virtuele werelden. Alleen, dan moet je niet in je tienerjaren worden weggesluisd naar onderwijsfabrieken voor meao, heao of bedrijfskunde. Vooral de economieleraren kunnen daar iets aan doen. Aan ons de taak om eens een goede fles rosé open te trekken, en zo’n pief iets bij te brengen over geo-informatie. Pak er gerust het GIS-Magazine bij. Dat van die ondergrondse RFID-bollen voor kabels en leidingen bij ProRail, dat weet hij of zij vast niet. En dan is er nog de rampenoefening Gelderland Midden. Brandweerwagens moeten met gillende sirenes hun routes vinden, terwijl anderen over precies dezelfde informatie en hetzelfde kaartbeeld kunnen beschikken. Iedereen kan het snappen. It’s the data, stupid!

Abonnementen: Uitgebreide informatie over een abonnement op GIS-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice. GIS-Magazine op Internet: www.gismagazine.nl ISSN 1571-7194 Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden overgenomen en vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Remco Takken, hoofdredacteur

© Copyright 2008 CMedia Productions B.V.

Juli/Augusus 2008-5

3


14-07-2008

08:41

Pagina 4

I

n

h

o

u

d

Data-inwinning Eelerwoude: GPS in bos, weiland en heide

6

Geospatial Services wereldwijd: Fugro

8

Integrated surveying en GIS op Trimble Gebruikersdag 12

Pagina 6

Eelerwoude gebruikt GPS in het bos, het weiland en op de heide

Leica Geosystems Geospatial Imaging wordt ERDAS

14

Met Locator en PDA het spoor op

17

Veiligheid RIVM symposium GIS en infectieziekten

18

RGI-project Brandweer 100% mobiel

20

Rampenoefening Gelderland Midden: Eagle One

22

GeoBrandweerzorg voor analyse, beheer en koppelen

25

Columns Erik Oostvogel: GPS in de Bush, en dan?

13

Marc Vloemans: Innoveren is (af-)leren

33

GIS Standaarden in de praktijk: KML

26

nWro schrijft nieuwe aanpak voor

28

Filippijnen leren archeologie en GIS in Nederland

30

Leren met Regiomonitor Amsterdam

36

GIS-Banenkrant komt uit in september

39

Evenementen BE Conference over BIM, BRIM en communiceren

46

Arcadis presenteert beheersysteem XEIZ

48

Intergraph Conferentie ‘Experience the Power’

50

Perspresentatie AutoCAD Map 3D 2009

52

Eerste Nationale Boombeheerdag in Arnhem

55

Alhoewel er nogal eens geklaagd wordt over de hoeveelheid natuur die Nederland rijk is, wordt er volop geknutseld aan het natuurlijke voorkomen van ons land. Eén van de partijen die daarbij betrokken is, is adviesbureau Eelerwoude. Uiteraard is hierbij het gebruik van GPS-apparatuur onontbeerlijk.

Pagina 12

Integrated Surveying en GIS De Trimble Gebruikersdag is altijd speciaal. Er was ook weer genoeg te eten, drinken en te snoepen. Op de foto ziet u hoe een ingehuurde ijscoman/ goochelaar zijn ‘klant’ met zijn razendsnelle linkerhand berooft van een ijshoorntje.

Juli/Augusus 2008-5

4


14-07-2008

08:41

Presentatie nieuwe organisatie Pitney Bowes

56

GeoXchange platform voor discussie

58

Adverteerdersindex

66

Agenda

54

De Geograaf

43

Grootformaat

40

In het volgende nummer

66

Kort Nieuws

61

Lezersservice

66

Trainingswijzer

38

Pagina 5

Pagina 20

Resultaten delen en uitrollen Een éigen congres, dat organiseer je niet zomaar en zeker niet zonder reden. Toch hebben Brandweer Nijmegen en de veiligheidsregio Kennemerland de grote broek aangetrokken door samen een congres te organiseren over het project Brandweer 100% mobiel. Projectleider Paul Geurts is trots en schreef een verslag.

Pagina 25

Analyse, beheer en koppelen

Pagina 17

Versie 3.0 van GeoBrandweerzorg is uit. Het is een softwarepakket waarmee inzichtelijk kan worden gemaakt hoe het met het

Voorplaat:

brandweerzorgniveau staat in gemeentes.

Door bestaande en nieuwe technologieën te combineren heeft LINX een systeem ontwikkeld om het risico op graafschade te verkleinen. Het systeem bestaat uit ondergrondse ID Markers en een Locator (van 3M), een PDA met digitale kaart en een GPS (bijvoorbeeld de Mobile Mapper van Magellan), zie pagina 17. Juli/Augusus 2008-5

5


14-07-2008

08:41

Pagina 6

Data-inwinning

Peter Vossebeld in actie: revisiemetingen bij de Strandgaperbeek in Biddinghuizen. De beek is gegraven in de Flevopolder om kwelwater van het Veluwemeer af te voeren.

Veel rood voor rood en ruimte voor de natuur

Eelerwoude gebruikt GPS in het bos, het weiland en op de heide Door: Lambert-Jan Koops

Alhoewel er nogal eens geklaagd wordt over de hoeveelheid natuur die Nederland rijk is, wordt er volop geknutseld aan het natuurlijke voorkomen van ons land. Eén van de partijen die daarbij betrokken is, is adviesbureau Eelerwoude. Uiteraard is hierbij het gebruik van GPS-apparatuur onontbeerlijk.

Eelerwoude is een landelijk opererend adviesbureau dat is gevestigd in het Overijsselse Goor en daarnaast nevenvestigingen heeft in het Brabantse Vorstenbosch en het Friese Oosterwolde. Bovendien zal er binnenkort een vestiging worden geopend in Bilthoven. Het bureau is gespecialiseerd in projecten in het landelijk gebied en werkt aan landgoederen, bossen, natuurterreinen, recreatieobjecten en parken. Andere activiteiten betreffen plattelandsvernieuwing en reconstructie van groene gebieden in en rond steden. Naast het ontwikkelen van groengebieden voert Eelerwoude ook het beheer over landgoederen, waarbij het bijvoorbeeld de

bosexploitatie voor zijn rekening neemt. Ruimtelijke ordening Peter Vossebeld is junior adviseur cultuurtechniek bij adviesbureau Eelerwoude. Hij vertelt over de projecten waar hij de laatste tijd aan heeft gewerkt. “Grofweg gezegd begint mijn werkgebied in de vrije natuur en eindigt aan de stadsrand. Zo heb ik net een project afgerond waarbij een beek werd hersteld. Daarnaast heb ik regelmatig te maken met veranderingen in de ruimtelijke ordening, waarbij het opvalt dat er momenteel veel ‘rood-voor-rood’-projecten worden opgestart. Een voor-

Juli/Augusus 2008-5

6

beeld hiervan is een boerderij waarvan de bedrijfsactiviteiten worden gestaakt. De bij het boerenbedrijf behorende gebouwen, zoals stallen en schuren, worden dan afgebroken waarna er woningen voor in de plaats komen. Voorwaarde is wel dat er een bepaald bedrag geïnvesteerd wordt in ruimtelijke kwaliteit. Ook kunnen eigenaren van boerenbedrijven gebruik maken van andere regelingen om hun bedrijfsactiviteiten te beëindigen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om een boerderij vanaf een bepaalde grootte om te zetten in een landgoed, wat verschillende fiscale voordelen biedt. Ook bij dergelijke projecten zijn wij als adviesbureau betrokken.”


14-07-2008

Petgaten Vossebeld voert verschillende taken uit bij Eelerwoude. Zo schrijft hij bestekken voor de verschillende projecten waar hij bij betrokken is. Één van die projecten is het opnieuw open maken van zogenaamde petgaten in het natuurgebied Oldematen, tussen Zwartsluis en Rouveen. Petgaten komen voor in het veenlandschap en worden ook wel veenplassen genoemd. De gaten zijn ontstaan door het afgraven van turf in veengebieden en hebben een karakteristieke, langgerekte vorm. In de loop der jaren zijn de gaten echter verland. De gaten zijn volgeraakt met plantenresten en dichtgegroeid met planten en bomen, met name elzen. Om het landschap weer zijn oude, open aanblik te geven is besloten om de petgaten weer in hun oude staat te herstellen. Hiervoor moet allereerst de exacte locatie van de gaten worden bepaald. Vossebeld doet dit door met een Topcon GPS-systeem in het veld de omtrekken van de gaten rechtstreeks in te voeren in een DWG-bestand. Dit met een GBKN-kaart als onderlegger, waardoor meteen duidelijk is waar de gaten zich bevinden. De data worden vervolgens verwerkt in AutoCAD 2008 Civil 3D. Vossebeld is redelijk tevreden over deze procedure. “Omdat de data rechtstreeks in te lezen zijn, hoef ik niet veel te doen aan de nabewerking. Dat is een stuk makkelijker dan met de GPS en veldcomputer waar ik eerder mee werkte. Binnen ons bedrijf wordt namelijk ook MapInfo gebruikt, met name door de ecologen, en dat was ook het formaat waarin de veldcomputer de gegevens uitgaf. Die bestanden moest ik dus eerst omzetten in een AutoCAD-formaat, voordat ik ze verder kon bewerken.”

08:41

Pagina 7

woude, kijken Vossebeld en zijn collega’s ook naar andere gebruiksmogelijkheden van het systeem. “In de toekomst zullen we de GPS-ontvanger ook gebruiken voor het inventariseren van flora en fauna. Momenteel gebeurt dat nog met een kaart waarbij de veldmedewerker de gevonden hoeveelheden intekent, maar dat kan met GPS natuurlijk automatisch. Daarnaast zien we ook mogelijkheden om bijvoorbeeld bij grensgeschillen inventarisaties uit te voeren met behulp van GPS in plaats van het ouderwetse meetlint. Het systeem werkt weliswaar met een onnauwkeurigheid van zo’n vijftig centimeter, maar dat is exact genoeg om te kunnen bepalen of er iets veranderd is aan de grens van een perceel. Bij dergelijke zaken gaat het namelijk niet om centimeters maar om meters die een perceel afwijkt van de kadastermaten.” Ook voor andere projecten kan het van belang zijn om een perceel in te meten. Vossebeld: “Op een landgoed in Diepenheim verzorgen we de pachtcontracten. Er is daar echter een project gestart om de beek die door het landgoed loopt te voorzien van natuurvriendelijke oevers. Dat houdt in dat de beek minder steile oevers krijgt. Door de hoek van de oever terug te brengen van 45 graden naar een graad of tien, krijgen allerlei planten diersoorten de ruimte om zich te ontwikkelen. Het minder steil maken van de oevers heeft wel tot gevolg dat er minder cultuurgrond beschikbaar is. Om er voor te zorgen dat de boeren het juiste pachtbedrag blijven betalen, meten we na afloop van een dergelijk project de percelen opnieuw in.” Lambert-Jan Koops [email protected] is freelance schrijver van CAD-GIS gerelateerde artikelen. Voor meer informatie over de in dit

Flora en fauna Omdat het nieuwe GPS-systeem nog niet zo lang in gebruik is bij Eeler-

artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.eelerwoude.nl en www.topcon.eu.

7ccfX]bUhY mcifZihifY

Neem de regie in eigen hand en bepaal zelf hoe jouw toekomst er uit ziet als freelancer. Honderdduizenden Nederlanders gingen u al voor. Ben jij de volgende? GeoICT heeft de nodige ervaring en helpt graag jouw ‘toekomst’ binnen het Geo-werkveld te ‘coördineren’. Met een ruim aanbod zien wij kansen in het benutten van jouw talent en toetsen de grenzen van de mogelijkheden op jouw kennisgebied. Bepaal zelf je toekomst en ga de uitdaging aan! Bel 030 - 600 11 16 en maak een afspraak of stuur een mail naar [email protected] voorzien van je cv en eventuele wensen, dan nemen wij snel contact met je op.

GeoICT Een petgat.

Juli/Augusus 2008-5

7


14-07-2008

08:41

Pagina 8

Data-inwinning

Veranderingen in de geo-markt volgens

F u g ro G e o s p a t i a l S e r v i c e s w e Door: Eric van Rees

Hoewel de activiteiten van Fugro’s Geospatial Services relatief klein zijn vergeleken met de offshore surveying activiteiten, heeft deze recentelijk een snelle groei doorgemaakt, geholpen door de overnames van bedrijven als EarthData, Horizons en MAPS Geosolutions.

Owen Goodman: “Bijna iedereen kan erop getraind worden om data te verzamelen of projecten ‘uit te zetten’ met gebruik van een GNSS-ontvanger. Dit zal de rol van de traditionele landmeter reduceren.”

Juli/Augusus 2008-5

8

Met meer dan 275 kantoren en ongeveer 12.000 werknemers wereldwijd, verzamelt, verwerkt en interpreteert Fugro data om de samenstelling van het aardoppervlak en haar ondergrond te karakteriseren. Als verlengstuk van deze activiteiten biedt Fugro supplementaire diensten zoals precisiepositioneringen, het testen van materialen en datamanagement services. Fugro’s werkzaamheden zijn georganiseerd in drie divisies: Geotechnical, Survey en Geoscience. De Survey-divisie omvat twee hoofdonderdelen: Offshore en Geospatial Services. In de vroege jaren negentig lanceerde Fugro haar Survey-divisie en vandaag de dag neemt deze ongeveer de helft van de wereldwijde omzet voor haar rekening. Owen Goodman, Chief Operating Officer (COO) Geospatial Services brengt perspectief aan: “Geospatial Services is relatief klein vergeleken met offshore survey. Tussen 2006 en 2007 heeft het echter een snelle groei doorgemaakt. Een deel hiervan was organisch, maar het merendeel valt te verklaren door de acquisitie van bedrijven als EarthData, Horizons en MAPS Geosystems.” Vier hoofdactiviteiten Geospatial Services omvat vier hoofdactiviteiten: landmeetservices, GNSS-augmentatie, data-inwinning vanuit de lucht en geo-informatie-services. Landmeet-services omvatten typische landmeetactiviteiten, voornamelijk gefocust op de sectoren olie, gas, mijnbouw en civiele techniek. Fugro exploiteert een wereldwijd netwerk van GNSS-referentiestations en satellietzenders, gemonitord door twee controle-centra (die constant zijn bemand) om de nauwkeurigheid van GPS en Glonass (GNSS-augmentatie) te verbeteren voor klanten, die real-time positioneringnauwkeurigheden vereisen op het niveau van subdecimeter op wereldwijde basis. Eén van de belangrijkste toepassingen


14-07-2008

08:41

Pagina 9

Data-inwinning

r eldwijd voor deze service is machine-control. Data-inwinning vanuit de lucht omvat karteringsactiviteiten zoals LiDAR, luchtfotografie, fotogrammetrie en GeoSAR radar. Goodman ziet in de toekomst een grote potentiële markt voor Geospatial Information Services: “Het is ons doel om ons op het gebied van landmeetservices meer en meer te gaan richten op het meer gespecialiseerde type service, zoals dimensional control, het monitoren van de aarde en het karteren van ondergrondse infrastructuur. Fugro’s wereldwijde netwerk faciliteert wereldwijde projectmogelijkheden die Fugro in staat stelt om onze klanten overal ter wereld te ondersteunen bij ingenieursprojecten die gespecialiseerde landmeetservices vereisen. Voortbouwend op de bestaande en bewezen GNSS-augmentatie-activiteiten, verkent Fugro op dit moment synergiëen tussen GNSS-augmentatie en andere services binnen het geowerkveld. Goodman hierover: Wanneer Galileo uiteindelijk beschikbaar komt, zijn we van plan de Galileosignalen te versterken als integraal onderdeel van ons GNSS-serviceaanbod. We zien mogelijkheden om onze andere geo-services effectiever te maken via GNSS. Commercieel gezien is GNSS-augmentatie een relatief kleine sector, maar een interessante voor Fugro, vooral omdat realtime positionering een belangrijke component van de vele diensten is die Fugro levert.” Rol van de landmeter Goodman verwacht dat er in de komende jaren een aantal grote veranderingen zal gaan plaatsvinden op het gebied van landmeten en data-inwinning vanuit de lucht. “Vandaag de dag zijn er in de landmeetsector veel kleinere bedrijven die opereren op een lokale of op z’n best regionale basis. Ik denk dat de traditionele markt voor landmeten zich zal vernauwen.

Waarom? Omdat bijna iedereen erop getraind kan worden om data te verzamelen of projecten ‘uit te zetten’ met gebruik van een GNSS-ontvanger. Dit zal de rol van de traditionele landmeter reduceren. Er zullen minder concurrenten overblijven. En degenen die overblijven, zullen zich gaan specialiseren. De meer vooruitstrevende bedrijven doen dat al op gebieden als dimensional control, LiDAR mapping, enzovoorts. Data-inwinning vanuit de lucht is een ander gebied waarin waarschijnlijk een aantal grootschalige veranderingen zal optreden. De bredere verspreiding van geo-informatie dankzij Google, Microsoft en anderen, zorgt ervoor dat de vraag naar luchtfoto’s en kaartproducten sterk groeit. De huidige ‘Nintendo-generatie’ die hun games in 3D speelt, zal niet accepteren dat hun kartering, ontwerpen locatie-informatie in minder dan drie dimensies kan worden bekeken en bewerkt. Dat betekent dat de vraag naar up-to-date, virtuele 3D-modellen zal stijgen.” Overnames Recentelijk heeft Fugro een drietal bedrijven in de sector karteren en landmeten vanuit de lucht overgenomen: EarthData, Horizons en MAPS Geosystems. Eén van de redenen om EarthData over te nemen was GeoSAR, een dual-band radar karteringssysteem. Goodman verklaart de strategie achter deze acquisities: “Met uitzondering van ons bedrijf FLIMAP hadden we geen faciliteiten voor luchtfotografie in de Amerikaanse markt, dus moesten we ons richten op bedrijfsovername. Toevalligerwijs overwoog de oprichter van EarthData zijn bedrijf te verkopen, en we meenden dat dit een goede aanvulling zou zijn voor Fugro. EarthData was een strategische overname om in één klap een sterke aanwezigheid op de Amerikaanse markt te veroveren. Daarnaast leverde dit

Juli/Augusus 2008-5

9

ons technologieën op, zoals het GeoSAR radar karteringssysteem, en hun LiDAR verwerkende technologie, enzovoorts. GeoSAR is een uniek karteringssysteem gebaseerd op dualband (X- en P-band) radarzenders, gemonteerd in een vliegtuig. Wat interessant is aan dit systeem, is dat het kan karteren door de wolken heen, ’s nachts en door vegetatie. De X-band wordt gereflecteerd door de vegetatie en de P-band door de grond. Het Midden Oosten is een belangrijke geografische sector voor Fugro, die de laatste paar jaar is gegroeid door toegenomen opbrengsten uit olie en benzine. Je kunt je misschien wel voorstellen dat er veel werk is in de bouwen landmeting in zich ontwikkelende staten als Dubai. Vanuit ons perspectief paste MAPS Geosystems – een karteringsbedrijf met ook in het Midden-Oosten en Afrika een goede reputatie – goed binnen onze strategie om onze karteringsactiviteiten wereldwijd te doen groeien.” Ups en downs Gevraagd naar de focus van Fugro voor de lange termijn, zowel gericht op het doen van korte projecten als langdurige verbintenissen, is Goodman duidelijk: “Het belangrijkste is voor het servicebedrijf om langetermijn-relaties aan te gaan en te onderhouden met klanten en om op een creatieve manier met kosteneffectieve oplossingen te komen. Voor mij is het logisch: wanneer je je klanten goed wilt bedienen, moet je in staat zijn om je capaciteiten aan te passen en bij te stellen omdat wensen en eisen veranderen. Ook is het belangrijk om een gespreide klantenkring te hebben, om niet te afhankelijk van een specifieke marktsector te zijn, want elke sector kent zijn ups en downs.” Eric van Rees [email protected] is redacteur bij GIS-Magazine. Voor meer informatie: www.fugro.com


14-07-2008

08:41

Pagina 10

Sales Engineer Leica Geosystems B.V. is het verkoopkantoor in Nederland van de internationale organisatie Leica Geosystems, waarvan het hoofdkantoor gevestigd is in Zwitserland. Vanuit het kantoor in Wateringen zijn 20 medewerkers werkzaam. Leica Geosystems B.V. biedt hoogwaardige hardware en software oplossingen voor de Geodesie (Landmeten & GIS), Bouw, GWW en diverse industrieën. Het productgamma bestaat uit landmeetkundige producten zoals: Total Stations, GPS, lasers en waterpasinstrumten. Daarnaast verkopen zij onder andere totaaloplossingen voor kaartvervaardiging, Laserscanning, deformatiemetingen, industriële metingen, GPS netwerken en machinebesturing. Met vooruitstrevende technologische toepassingen profileert Leica Geosystems zich als de toonaangevende leverancier van oplossingen in Data-inwinning en Geo Informatie. Ter uitbreiding van het Sales Team zijn wij op zoek naar een Sales Engineer.

Dé perfecte combinatie van techniek en commercie Taken en verantwoordelijkheden: Onderhouden en ontwikkelen van commerciële relaties met overheden en ingenieursbureaus Verzorgen van presentaties en proefplaatsingen Binnen de probleemstelling van de klanten oplossingen aandragen en advies geven Uitbrengen van offertes Projectbegeleiding

Profiel van de geschikte kandidaat: Kennis van de producten en/of branche Goede communicatieve eigenschappen Commercieel- en klantgericht kunnen denken Gemotiveerd en gericht op het behalen van goede resultaten Stressbestendig Goede beheersing van de Nederlandse en Engelse taal in woord en geschrift

Wij verzoeken u vriendelijk uw cv via onze website in te sturen. U kunt de vacature vinden op basis van het referentienummer 138240. Uw sollicitatie wordt behandeld door Karlien Adam te Rotterdam. Een referentieonderzoek is onderdeel van onze procedure.

Wereldwijd 149 kantoren in 25 landen www.michaelpage.nl


14-07-2008

08:41

Pagina 11

Vierde Internationale GPS navigatie rally

Laat uw satellietnavigatiesysteem u vooral niet weerhouden om af en toe de weg te vragen aan toevallige voorbijgangers.

Op 7 oktober 2008 wordt GPStechniek gekoppeld aan de enerverende ervaring van rallyrijden. Op deze dag strijden teams met elkaar en worden tevens alle navigatiesystemen die op dit moment op de markt zijn, getest. Door gebruik te maken van GPS èn mobiel internet krijgt het traditionele routeboek een andere dimensie! De rally bestaat uit twee wedstrijden; de normale competitie tussen de rallyteams en een wedstrijd tussen de gebruikte navigatiesystemen. De rallyteams krijgen tijdens elke etappe een navigatiesysteem dat ze moeten gebruiken en beoordelen. Tijdens de award-uitreiking krijgen niet alleen de winnende rallyteams prijzen, maar ook de best geteste en beoordeelde navigatiesystemen.

De rally wordt verreden in zuidoost Brabant, Gelderland en Overijssel. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een ervaren- en een beginnersklasse. De beginnersklasse-route zal eenvoudiger en korter zijn dan die van de ervaren klasse. De startplaats zal het testcentrum van TNO zijn op de High Tech Automotive Campus in Helmond. De finishplaats is de High Tech Campus in Eindhoven, het voormalige Nat Lab Terrein van Philips. De rally wordt uitgezet door de ervaren rallyrijders Maries Dinaux en Eric van Straaten. Deze rally is onderdeel van het European Navigation Event dat voor de vierde keer wordt georganiseerd en plaatsvindt op 7 en 8 oktober op de High Tech Campus in Eindhoven. www.navigationevent.com

Ronald Verdoorn overleden (1949-2008) Bij het ter perse gaan van deze GISMagazine kreeg de redactie het droevige bericht omtrent het overlijden van Ronald Verdoorn, oprichter/eigenaar van LNR Globalcom, bekend van het landelijke GPScorrectienetwerk LNR GlobalNET en actief als Leica-vertegenwoordiger voor de high-end-markt. Ronald kampte al enige tijd met gezondheidsproblemen, waardoor hij in 2007 genoodzaakt was zich terug te

trekken uit de directie van zijn bedrijf. Toch komt zijn overlijden nog onverwachts. Met zijn niet aflatende energie, humor en doortastend ondernemerschap was Ronald een kleurrijk lid van de geo-gemeenschap en een geziene collega, partner en opdrachtnemer. GIS-Magazine wenst collega’s en familie, in het bijzonder zijn vrouw Debby en zijn zoon Paul, veel sterkte toe.

Juli/Augusus 2008-5

11


14-07-2008

08:41

Pagina 12

Data-inwinning

Trimble Gebruikersdag meer dan Trimble

I n t e g ra t e d S u r ve y i n g e n G I S Door: Remco Takken

De Trimble Gebruikersdag is altijd speciaal. Er was ook weer genoeg te eten, drinken en te snoepen. Op de foto ziet u hoe een ingehuurde ijscoman/ goochelaar zijn ‘klant’ met zijn razendsnelle linkerhand berooft van een ijshoorntje.

O

p donderdag 29 mei 2008 organiseerden Geometius en Bartels Geodesie de tiende Trimble Gebruikersdag, in Inn Style te Maarssen. De inmiddels traditionele outdoor-activiteit voor de echte durfal betrof dit jaar het abseilen van een lange kabel. Ongeveer 270 bezoekers waren verder getuige van de introductie van de Trimble GPS Pathfinder ProXRT en de Trimble GeoExplorer 2008-serie op de Nederlandse markt. Voor het eerst waren er gescheiden tracks voor GPS-gebruikers uit de agrarische hoek. Fugro-Inpark is een prominent Trimble-gebruiker. Mart van Eekelen kwam vertellen over ‘integrated surveying’ met de Trimble S6/R8, waarbij grondslag en topo gelijktijdig wordt ingemeten. Het is een manier van werken die uitermate geschikt is voor het inmeten van kabels en lei-

dingen voor het KLIC, aldus Van Eekelen. Fugro zet het ‘integrated surveying’ ook in bij profielmetingen voor waterschappen, GBKN-bijhouding en aktepostenmetingen met behulp van de Style Sheet Kadaster. De voordelen volgens Fugro: een kostenbesparing dankzij het werken met éénmansploegen, GPS- en Total Station-gegevens worden opgeslagen in één werkgeheugen, er bestaat een eenvoudige switch tussen beide. Het rechtstreeks in coördinaten meten zonder verwerking achteraf op kantoor. Nadelen zijn er echter ook: de éénmansploeg kan niet altijd voorkomen dat een Total Station omver wordt gelopen door een voorbijganger, bij verstoringen moeten alle niet verzekerde grondslagpunten opnieuw en er is een beperkte radioverbinding. Ook is de Bluetooth-verbinding niet altijd betrouwbaar.

Juli/Augusus 2008-5

12

Er was meer te zien en te horen dan alleen Trimble. Het middagprogramma bestond uit vijftien parallelsessies en diverse live-demonstraties. Zo presenteerde Ernst Eijkelenboom van ESRI Nederland de nieuwe ArcPad versie 7.1. ArcPad is de GIS-applicatie voor mobiel gebruik. In versie 7.1 wordt niet alleen gewerkt met de in de GIS-wereld bekende Shape-files, maar is er ook ondersteuning van het AXF-formaat, dat onder andere draait op Microsoft’s SQL Server Compact Edition. Eijkelenboom deed bovendien uit de doeken waar ArcMobile voor staat. Het is een nieuw type applicatie, niet voor eindgebruikers, maar een ontwikkelomgeving voor applicaties die werken met ‘services’. Dat betekent dat implementatie vereist is van de ‘ocassionally connected’ ArcGIS Server. Door gebruik te maken van ‘caching’ werk je buiten in het veld, en als er verbinding is, stuur je de ingewonnen data door zonder naar kantoor terug te hoeven. De directe synchronisatie met de ArcGIS Server werkt van smartphone tot laptop. Jeroen Leussink van Arcadis vertelde over de inwinning van spoordeformaties aan de HSL-Zuid spoorlijn. JeanPaul Henry van 06GPS legde uit hoe de verwerking van de gevonden punten in zijn werk ging. Met het vroegtijdig constateren van deformaties aan de rails ben je in staat om tijdig maatregelen te nemen. De toegestane afwijking van vijf millimeter werd gecontroleerd op tien ‘risicolocaties’ met nazettingen na graafwerkzaamheden. De inwinning, de vastlegging van de te meten punten, geschiedde met een Trimble 5700 en een Zephyr geodetic. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.geometius.nl.


14-07-2008

08:41

Pagina 13

Column

GPS in de Bush, en dan? In gezelschap van kangoeroes, wilde paarden en dingo’s banen we ons een weg door de ongerepte wildernis. Nou valt er van deze dieren niet zo veel te vrezen. Het belangrijkste is om ze met rust te laten. Vooral de kangoeroes met hun lieve voorkomen kunnen best onberekenbaar en gevaarlijk zijn. Ze hebben enorme kracht in hun achterpoten. Het is bekend dat kangoeroes goede boksers zijn, met hun lengte van twee meter.

Plotseling trap ik op de rem. Gretig als ik ben, trek ik mijn camera om een foto te nemen van een grote slang die onze weg ‘verspert’. ”No worries, Erik, dat is een Python. Niet giftig, ik haal hem weg,” zegt mijn collega. Hij wordt alsnog bijna gebeten. Ik vraag mezelf af wat te doen als iemand in The Middle Of Nowhere het slachtoffer wordt van een giftige slangenbeet. Het is tenminste een uur rijden naar de dichtstbijzijnde post. Waarschijnlijk overleef je zo’n avontuur niet. Het is hier een ‘must’ om zo snel mogelijk een First Aid Course te volgen.

We gaan om moerassen heen en over de nodige struiken en boompjes, die naar mijn inschatting het onderspit moeten delven met behulp van de bullbar. En ja hoor, daar is de volgende slang alweer. Deze keer maar gewoon in de auto blijven. Ai. De slang zit op raamhoogte in een tak. Dan maar een kleine omweg. Dit is er één van de giftige soort. Opgelucht en na enige tijd onzeker een spoor volgend komen we bij een hekwerk aan. De enige worry: welke richting volgen we het hekwerk en hoever? Met het kompas erbij is de juiste conclusie snel getrokken. Het is een kwestie van het hekwerk volgen en dan via de grotere track de Air-strip terugvinden. Aldaar aangekomen nemen we eerst een ‘GPS shot’ om de volgende keer onze weg terug te kunnen vinden.

Na een volle dag in de Bush is het tijd om de GPS te ontmantelen en naar het Kamp te gaan. Ondanks dat hebben wij een onbestemd gevoel net nadat wij de GPS hebben ingepakt. Hoe moeten wij terugrijden naar de Air-strip? In vergelijking tot de heenweg, waar wij GPS gebruikten, hebben we geen referentiepunt genomen voor de terugweg. Nooit aan gedacht. Een simpele handeling met grote gevolgen. De moed zakt mij in de schoenen. Alleen al als ik terugdenk aan het feit dat ik eerder die dag geprobeerd had het GPSbasisstation terug te vinden zonder enige vorm van hulp. Dat was uitgelopen op een lange zoektocht, waarbij het basisstation onvindbaar bleek op een afstand van minder dan vijfhonderd meter. Een klein lichtpuntje: het handkompas en het vaag aanwezige idee in welke richting de Air-strip ligt. Eerst maar eens onze track lokaliseren. Een track kan een autospoor zijn, maar ook een regelmatig gebruikte zandweg. In ons geval: vooral proberen ons eigen spoor terug te vinden en niet dat van een ander. Tergend langzaam rijden we over een soort van bandenspoor, en proberen zo onze weg terug te vinden. Het kompas richting het oosten gericht, moeten we vroeger of later toch bij een grotere track uitkomen. We passeren allerlei obstakels. Kreken, keien en heuvels, hoog gras.

Regards, Erik Oostvogel, Surveyor Juli/Augusus 2008-5

13

karikatuur: Miron Ziekman


14-07-2008

08:41

Pagina 14

Data-inwinning

Leica Geosystems Geospatial Imaging wordt ERDAS

Software-oplossingen onder nie Door: Joc Triglav

Mladen Stojic is tien jaar werkzaam bij ERDAS. Hij was onder andere productmanager Fotogrammetrie en productmanager Platform Extensions. Sinds 2004 is hij directeur Enterprise en Visualization Solutions. Hij geeft vorm aan de marktstrategie en visie voor de groeiende enterprise en visualisatie portfolio waar onder meer TITAN, ADE en Virtual Explorer onder vallen. Vanaf september 2007 maakt Stojic deel uit van het uitvoerend managementteam van ERDAS. on-demand informatieproducten ter ondersteuning van diverse beslissingsondersteunende systemen. Onderdeel van onze groeistrategie is het besef dat we uitbreiding van ruimtelijke bedrijfssystemen door de gehele organisatie van onze klanten mogelijk moeten maken. Hiervoor zijn natuurlijk nieuwe technologieën, een nieuw businessplan en een nieuwe groeistrategie nodig.

Mladen Stojic: “Zowel bestaande als aangekochte technologieën zullen in nieuwe ERDASoplossingen worden ondergebracht. Onderdeel vanonze strategie is het aanbieden van uitgebreide geo-bedrijfssystemen.”

Waarom is gekozen voor de naam ERDAS in plaats van Leica Geosystems Geospatial Imaging? Leica Geosystems Geospatial Imaging was een afdeling van Leica Geosystems. De naam Leica Geosystems wordt vooral geassocieerd met ontwikkeling van hardware-componenten voor de meettechnologie. Geospatial Imaging richt zich puur op softwareoplossingen en vormt daardoor een speciale afdeling binnen Leica Geosystems. Hierdoor hebben we ook een heel andere customer base. De naam ERDAS is van waarde in de ruimtelijke software-industrie. We willen vooruit en dat gaan we doen onder de naam ERDAS.

Waar zien jullie uitbreidingsmogelijkheden voor ERDAS? Welke hoofdstrategieën zijn er met name gepland voor product management en marketing? Van oudsher hebben we verschillende afdelingen van grote ondernemingen als klant. Juist deze organisaties hebben ons gevraagd om het gebruik van geo-content naar de rest van hun organisatie uit te kunnen breiden. Vaak hebben ze flink geïnvesteerd in de aanmaak van ‘source content’ die als basis dient voor verschillende business-systemen. Voor een hogere Return On Investment (ROI) blijven ze op zoek naar manieren om deze data uit te breiden en aan te bieden als

Juli/Augusus 2008-5

14


14-07-2008

08:41

Pagina 15

Data-inwinning

uwe paraplu Wat zijn volgens u de belangrijkste drivers in de geo-industrie? Het integreren van ruimtelijke en location-based informatie in het bestaande business-systeem van een organisatie zorgt voor meer begrip en meer mogelijkheden op het gebied van management. Met gebruik van de juiste tools kunnen de data binnen een organisatie de motor vormen voor succes. Het toevoegen van het juiste geo-onderdeel aan bedrijfsinformatie geeft antwoord op de volgende algemene bedrijfsproblemen: • Verandering—Hoe actueel is de inhoud van het geospatiale bedrijfssysteem? • Kwaliteit—Hoe nauwkeurig zijn informatie en inhoud van het geospatiale bedrijfssysteem? • Social Networking—Kunnen werknemers wereldwijd gemakkelijk de informatie uit het bedrijfssysteem vinden en gebruiken ? • Afleveren—Wat is de wachttijd op een aanvraag voor een informatieproduct in een bepaald interessegebied? • Veiligheid—Kan het bedrijfssysteem beveiligd worden, zodat de inhoud betrouwbaar is en blijft en corruptie van bedrijfskritieke informatie tegengegaan wordt? Onlangs zijn Acquis, ER Mapper en IONIC aangekocht. Wat kunt u zeggen over de integratie van deze producten binnen ERDAS? We blijven bestaande oplossingen verkopen onder de merknaam ERDAS. Zowel bestaande als aangekochte technologieën zullen in nieuwe oplossingen worden ondergebracht. Onderdeel van onze strategie is het aanbieden van uitgebreide geospatiale bedrijfssystemen. Deze zijn niet alleen bedoeld om ‘source content’ te genereren, maar ook om waardevermeerderende informatieproducten te onderhouden, updaten en af te leveren. ERDAS is strategic member van OGC. Dit is nog sterker dan het individuele lidmaatschap van Leica Geosystems en

De systeemarchitectuur van de ERDAS-producten.

IONIC voorheen. Deze sterke verbintenis met OGC toont dat ERDAS de behoefte van klanten aan op standaarden gebaseerd geodatabeheer hoog in het vaandel heeft staan. Interoperabiliteit is dé vereiste bij het oplossen van complexe problemen aangaande het delen van geodata en processing resources en het beheren van de levenscyclus van enterprise-data. ERDAS maakt image processing, spatial modellering, exploitation en sensor expertise bereikbaar voor een grotere industriegroep. Kunnen we nog meer veranderingen verwachten van ERDAS? We zullen additionele technologie ontwikkelen die bedoeld is voor het inbedden van geodata in bestaande bedrijfssystemen. Het transformeren van data tot geo-informatie betekent dat de value chain bij organisaties compleet kan worden. Als je kijkt naar de enterprisetechnologieën die we nu hebben binnen het bedrijf, kun je zeggen dat we momenteel een platform hebben waarmee we oplossingen bouwen en verkopen aan klanten met specifieke verticale marktbehoeften. Ook klanten uit de publieke sector, nutsbedrijven en het verzekeringswezen vallen hier onder. We hebben partners die ons platform

Juli/Augusus 2008-5

15

willen gebruiken om additionele verticale marktoplossingen te bouwen. Onze strategie is er op gericht om het gebruik van onze technologie mogelijk te maken in de gehele organisatie. We willen geen opties uitsluiten door voor te schrijven dat onze klant een mobile-, web- of desktop-client nodig heeft. De reden waarom we voor onze systeemarchitectuur (J2EE) hebben gekozen, is dat het ons flexibiliteit en schaalbaarheid biedt die nodig is om onze oplossingen op een web-browser, in een mobile-client en in een rich desktop-client in te zetten, of op een cluster CPUs die een versnipperde processing-fabriek ondersteunen. We stellen onze klanten in staat om met een verscheidenheid aan bronnen om te gaan. We zijn agnostisch als het neerkomt op het onderhouden, updaten en opzetten van een nieuw geobedrijfssysteem. We blijven doorgaan met het vernieuwen en ontwikkelen van oplossingen die in staat zijn om geospatiale informatie snel aan alle omgevingen te leveren. Joc Triglav [email protected] is redacteur van GeoInformatics. Met dank aan: Jason Simms [email protected] Neem een kijkje op: www.erdas.com.


14-07-2008

08:41

Pagina 16

- Digital Imaging technologie - Total station scanning - 2000 meter reflectorloos - Intelligente beeldherkenning

grafit-werbeagentur.de

IS Imaging Station

IS Imaging station Alleen van Topcon, de pionier op het terrein van Digital Imaging Technologie.

www.topcon.nl


14-07-2008

08:42

Pagina 17

Data-inwinning

Met Locator en PDA het spoor op

Identificatie van o n d e rg ro n d s e i n f ra Door: Remco Takken

Door bestaande en nieuwe technologieën te combineren heeft LINX een systeem ontwikkeld om het risico op graafschade te verkleinen. Het systeem bestaat uit ondergrondse ID Markers en een Locator (van 3M), een PDA met digitale kaart en een GPS (bijvoorbeeld de Mobile Mapper van Magellan).

V

orig jaar zijn enkele ID Markers op een proefterrein van ProRail geplaatst bij een aantal ondergrondse objecten. De ID Markers zijn toegevoegd aan bestaande objecten, zoals ook zou kunnen gebeuren bij onderhouds- of reparatiewerkzaamheden. De situatie is zo reëel mogelijk nagebootst. Rondom het spoor zijn veel invloeden die een dergelijk systeem zouden kunnen frustreren, bijvoorbeeld invloed van bovenleidingen. De ID Marker is een bol met magneetspoel en een kleine RFID-transponder. Deze heeft een uniek nummer, er kan ook informatie aan toegevoegd worden. De gele Locator reageert op de spoel onder de grond en lokaliseert de bol, diepte en nummer. De GPS en de PDA registreren coördinaten en overige kenmerken van het object. De software op de PDA zorgt bovendien voor een kop-

peling tussen de Locator en de PDA. Zo is te controleren of het object onder de grond ook het object is waarnaar men op zoek is. Dit is te zien op de foto’s van een test waarbij GIS-Magazine aanwezig was in het voorjaar van 2008. Bovendien spoort de Locator het object op met centimeternauwkeurigheid. Het registratie- en inspectiesysteem op de PDA maakt het mogelijk om de gegevens van het object in te zien en aan te passen. ProRail en Strukton hadden al eerder ervaring met markers en locators. Met de toevoeging van moderne RFID-technologie is er meer in beeld te krijgen dan de locatie alleen. Zo kan een aannemer worden gecontroleerd op nauwkeurig werken, revisiewerkzaamheden kunnen worden ingevoerd. Achter ieder uniek nummer kan desgewenst een hele database hangen, waarin alle eerdere storingen zijn opgeslagen, of een logboek.

Juli/Augusus 2008-5

17

De conclusie van ProRail is, dat het een systeem is waarmee ze goed uit de voeten kunnen, al is het niet primair om aan de eisen van de Grondroerdersregeling (WION) voor zorgvuldig graven te voldoen. Tekeningen zullen voor de wet leidend blijven. Het blijft echter een interessant hulpmiddel, alleen al omdat het bijna niet mogelijk is om alle monteurs op tijd van tekeningen te voorzien. Het systeem is bovendien nauwkeuriger dan de WION-norm voorschrijft en voorziet de grondroerder ter plekke van waardevolle informatie om zijn werkzaamheden te ondersteunen. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.linxmobile.com.


14-07-2008

08:42

Pagina 18

Veiligheid

Gezondheidsrisico’s inzichtelijk

Symposium GIS en infectieziekten Door: Lambert-Jan Koops

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en ESRI Nederland organiseerden op 30 mei het Symposium GIS en infectieziekten. In het RIVM-gebouw te Bilthoven werd verteld over ruimtelijke analyses op het gebied van volksgezondheid en gediscussieerd over de toegevoegde waarde van GIS bij onderzoek naar infectieziekten.

M

arc Sprenger, directeur-generaal RIVM, opende het symposium met de mededeling dat GIS binnen RIVM sinds 1995 wordt gebruikt om gegevens in een geografische context te plaatsen. Sinds die tijd is het gebruik van GIS binnen het RIVM alleen maar toegenomen. Daarbij worden niet al-

leen epidemieën zoals griep duidelijk weergegeven, maar ook meer structurele gezondheidsverschillen. Zo zijn achterstandswijken bijvoorbeeld duidelijk te herkennen op stadskaarten waarin de levensverwachting is aangegeven. Ook Ed van Ingen, adjunct-directeur van ESRI Nederland, merkte in zijn toespraak op dat GIS geen nieuw hulpmiddel is binnen de epidemiologie. Als voorbeeld nam hij de Britse arts John Snow die ontdekte dat de cholera-epidemie van 1854 in de Londense wijk Soho werd veroorzaakt door besmet water uit de waterpomp op Broadstreet. Hij gebruikte hierbij een zelfgemaakte kaart met stippen om te laten zien dat er in de buurt van de pomp veel choleragevallen voorkwamen. Daarnaast maakte hij gebruik van statistische methoden om te laten zien wat het verband is tussen de kwaliteit van bronwater en cholera. Geavanceerde systemen Natuurlijk is er tussen 1854 en nu wel het een en ander veranderd. Dit werd gedemonstreerd door Chris Kinabrew, public health specialist bij de health unit van ESRI in De Britse arts John Snow gebruikte in 1854 een kaart met stippen om te laten zien waar veel choleragevallen voorkwamen.

Juli/Augusus 2008-5

18


14-07-2008

08:42

Pagina 19

Veiligheid Één van de gezondheidsprojecten die steunt op GIS is de Nationale Atlas Volksgezondheid. De Atlas geeft antwoord op uiteenlopende ‘Waar’-vragen.

openbare apotheken in Nederland gecombineerd met die van de huisartsen. Uit de kaart die hieruit voortvloeide bleek dat er nog vaak genoeg overlap voorkomt, waarbij huishoudens zich bevinden op een plek die zowel minder dan 4,5 kilometer van een openbare apotheek als een apotheekhoudende huisarts afligt. Het gaat hierbij om zo’n 1,3 miljoen mensen, ruim acht procent van de bevolking. Uit de kaart blijkt ook dat er nog gebieden zijn waar zich geen enkele apotheek bevindt in een straal van 4,5 kilometer. Deze gebieden liggen vaker in Flevoland en in de drie noordelijke provincies. In deze gebieden wonen 347.220 mensen, ofwel 2,1 procent van de bevolking.

Californië. Hij liet zien hoe het mogelijk is om wereldwijde verbanden te leggen tussen vluchtroutes van trekvogels en de verspreiding van vogelgriep. Hij ging daarbij ook in op de vraag wat er zou gebeuren als de vogelgriep zich zodanig zou ontwikkelen dat het ook van mens op mens zou kunnen overspringen. Alleen in de VS zouden er dan binnen zes weken al 200 miljoen mensen besmet raken. GIS wordt echter niet alleen gebruikt om dergelijke uitbraken in kaart te brengen, maar ook om voorbereidingen te treffen. Zo is het mogelijk om met behulp van dergelijke gegevens te bepalen of de ziekenhuizen evenredig verspreid zijn en of de benodigde vaccins goed gedistribueerd zijn. Uiteraard is GIS ook inzetbaar bij de bestudering van ziektes die zich op een andere manier verspreiden. Een goed voorbeeld hiervan is legionella, waarvan de besmetting vanuit een vast punt plaatsvindt. In Nederland vooral bekend van de uitbraak tijdens de Westfriese Flora in Bovenkarspel in 1999. Kinabrew nam een casus uit Noorwegen als voorbeeld en liet zien hoe de analyse van besmette personen en hun verplaatsingsgeschiedenis leidde tot het vinden van de besmettingshaard, in dit geval een luchtfilter. Zorgatlas Eén van de gezondheidsprojecten die steunt op GIS is de Nationale Atlas Volksgezondheid. De Atlas geeft antwoord op uiteenlopende ‘Waar’-vragen. Spreker Laurens Zwakhals, projectleider Nationale Atlas Volksgezondheid, nam als voorbeeld een onderzoek naar huisartsen met een eigen apotheek. In principe is dit geen wenselijke situatie. Zo zou een huisarts immers medicijnen aan zijn patiënten kunnen voorschrijven waar hij het meeste aan verdient. In sommige gebieden in Nederland, bijvoorbeeld op het platteland in Groningen, Friesland en Zeeland, wonen de patiënten te ver, meer dan 4,5 kilometer, van een openbare apotheek. In deze gevallen krijgt een arts toch toestemming om een apotheek te houden. Zwakhals en zijn collega’s hebben de adresgegevens van de Juli/Augusus 2008-5

19

Syndroombenadering Een andere spreker van het RIVM was Kees van den Wijngaard van de afdeling Epidemiologie en Surveillance van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM. Hij werkt aan methodes om opduikende infectieziekten sneller te signaleren. Normaal gesproken wordt een uitbraak, zoals het Nijlvirus, pas gedetecteerd als er bloedonderzoek is gedaan bij patiënten met ernstige ziekteverschijnselen. Het voordeel hiervan is dat hiermee onomstotelijk bewijs wordt geleverd dat het virus actief is. Het nadeel is dat er relatief veel tijd zit tussen de besmettingen en de uitkomst van dergelijk bloedonderzoek. Vandaar dat Van den Wijngaard en zijn collega’s kijken naar een methode om eerder aanwijzingen op te pikken, op basis van een toenemend aantal algemene klachten en symptomen dat wordt gemeld bij ziekenhuizen, de zogenaamde syndroombenadering. 1999-2007 Het voordeel van symptoombenadering is dat de bijbehorende gegevens eerder beschikbaar zijn dan die van de bloedtesten. Het nadeel is dat er heel veel ruis in deze data voorkomt: gewone griepsoorten zijn ook in deze data opgenomen. Om de betrouwbaarheid en de mogelijkheden van de syndroombenadering te bepalen, hebben Zwakhals en zijn collega’s gegevens uit de jaren 1999-2007 geanalyseerd. Een concreet voorbeeld was hierbij de legionella-besmetting van 1999. Hierbij werd niet alleen gekeken naar de plaats waar de besmetting zich openbaarde, maar ook naar de tijd waarin dit gebeurde. Uiteindelijk resulteerde dit in een grafiek die, na het verwijderen van de ruis, een piek opleverde aan algemene klachten. Deze piek lag op zeven dagen na de daadwerkelijke besmetting, twee dagen eerder dan de resultaten van het bloedonderzoek beschikbaar waren. Waarmee Van den Wijngaard tot de voorzichtige conclusie kwam, want er is nog veel onderzoek te doen, dat het eventueel mogelijk moet zijn om dergelijke besmettingen eerder te herkennen. Lambert-Jan Koops [email protected] is freelance schrijver van CADGIS gerelateerde artikelen. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.rivm.nl, www.esri.com/hug, www.rivm.nl/vtv/home/Atlas/.


14-07-2008

08:42

Pagina 20

Veiligheid

RGI-project Brandweer 100% mobiel

Re s u l t a t e n d e l e n e n u i t ro l l e n Door: Paul Geurts

Een éigen congres, dat organiseer je niet zomaar en zeker niet zonder reden. Toch hebben Brandweer Nijmegen en de veiligheidsregio Kennemerland de grote broek aangetrokken door samen een congres te organiseren over het project Brandweer 100% mobiel. Projectleider Paul Geurts is trots en schreef een verslag.

We zijn trots op onze resultaten, en willen deze delen met onze collega’s in Nederland. Daarnaast proberen we middels onze netwerken, OOV Nederland te activeren onze ontwikkelingen op te pakken en nationaal uit te rollen. Op 24 april 2008 was het zover. De Tankautospuit (TS) met de laatste versie van CityGIS is mooi gepoetst en vertrekt bij het krieken van de dag naar het NIFV (Nibra) te Schaarsbergen. Langzaam druppelden een 150 deelnemers, twintig medewerkers van bedrijven en tien man organisatie en sprekers binnen. Informatisering OOV Nederland Bauke Ybema, projectleider in het Haarlemse, houdt een betoog over

hun aanleiding voor het inzetten van de informatisering van de brandweer; de kerkbrand waarbij twee brandweerlieden om het leven kwamen. Na Ybema gaf Boy Jansen zijn visie op de informatisering van OOV Nederland. Hij pleitte voor een sterkere landelijke regierol op deze ontwikkelingen, maar wel met voldoende aandacht voor innovaties in het land, zoals de onze. “We moeten samen, onder regie, het goede bundelen.” De boodschap was niet aan dovemansoren gericht. Onder de deelnemers waren ook veel (landelijke) beleidsmakers die een meer dan gemiddelde interesse toonden in dit project. RGI-directeur Jacqueline Meerkerk gaf een bredere blik op de mogelijk-

Juli/Augusus 2008-5

20

heden en trends binnen het geo-informatie werkveld. Ze gaf ons project de complimenten voor de behaalde resultaten. TV Gelderland Buiten stond onze TS en die van Haarlem klaar voor bezichtiging. TVGelderland had al toegezegd een item te willen maken voor het nieuws van de dag. Zij kwamen in de pauze en zo werd een aantal collega’s ’s avonds voor een dag beroemd in Gelderland. Na de pauze en de hectiek van de cameraploeg, gingen we over tot de orde van de dag. Paul Hanraets ging verder waar we voor de pauze gebleven waren. Hij is programmacoördinator Geo-informatie voor de Raad


14-07-2008

08:42

Pagina 21

Veiligheid

MIV, dé instantie in Nederland die verantwoordelijk is voor de informatievoorziening binnen OOV Nederland. Daarnaast is hij ‘vriend van het project’. Hij gaf repliek op de opmerkingen van Jansen, hoe binnen zijn programma geo-informatie binnen de OOV op een hoger platform kan brengen en dat een ontwikkeling als die van ons hierin goed kan passen. Belangrijkste boodschap van Hanraets ging over standaarden. Als we samen afspraken maken over de te delen informatie, maakt het niet uit met welk systeem je dit doet. Command Edition Hierna kwam de presentatie van de Command Edition, de module voor de bevelvoerder. We speelden een ‘brand bij de Chinees’ na, met drie pc's en beamers. Op één pc stond het meldkamer-GIS en op de twee andere tablet pc's de nieuwe module. Het was spectaculair om te zien hoe de beelden die op straat ontstaan met elkaar gedeeld werden. We sloten de ochtendsessie met wat vragen en antwoorden af. Afhankelijkheid van dergelijke systemen werd aangehaald, evenals wederom de vraag om regie om dit geweldige resultaat op een hoger plan te brengen. Gedurende de lunch, verzorgd door het congresbureau van het NIFV, werden ervaringen gedeeld. Na de lunch was er de mogelijkheid om uit verschillende parallelsessies te kiezen, waarin je werd bijgebracht wat je allemaal moet regelen om uiteindelijk

volledig digitaal in het voertuig te kunnen gaan werken. Het opbouwen van een digitale bereikbaarheidskaart, de informatiehuishouding en het beheer van je vloot waren de thema’s die daarin verdere inzichten gaven. Ybema sloot als dagvoorzitter de dag op gepaste wijze met bloemen en

Ook gemeente Leudal kiest voor de totale BAG oplossing van NedGraphics in combinatie met Getronics PinkRoccade NedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen. GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedCT, NedGeodataManager, NedGeodataWarehouse, NedInwinning, NedOffice, NedPlan, NedTekeningenbeheer, NedView, TopoCAD, WOCAD

NedGraphics BV T (0347) 32 96 00 [email protected] www.nedgraphics.nl

Juli/Augusus 2008-5

21

wijn af, waarna we samen op de bedrijvenmarkt nog het glas konden heffen op een geslaagde dag. Paul Geurts [email protected] is projectleider Brandweer 100% mobiel. Met speciale dank aan alle medewerkers van de Brandweer Nijmegen, die een bijdrage hebben geleverd.


14-07-2008

08:42

Pagina 22

Veiligheid

Succesvolle rampenbestrijding begint met kaart

Gelderland-Midden test meer Door: Remco Takken

Het Regionaal Operationeel Team van Hulpverlening Gelderland Midden heeft een bijzondere rampenoefening gehouden: Eagle One. Doel was te beoordelen of het gebruik en rechtstreeks delen van geografische informatie leidt tot betere beelden besluitvorming tijdens crisissituaties. Het is voor het eerst dat geo-informatie een zo prominente rol speelt in een regionale oefening.

Expeditie Geo-i, Madurodam 15 mei 2008: tijd voor een evaluatie van de Eagle One-oefening.

D

e euforie is compleet. “We vertrokken uit een bepaald tijdperk en komen aan in een nieuw tijdperk,” zegt een betrokkene. Paul Joosten van Brandweer Gelderland-Midden: “Dit hadden we al lang moeten hebben,” aldus een ander. Eagle One, oftewel Rampenoefening Gelderland-Midden mag geslaagd genoemd worden. Noud Hooyman (VROM): “Dit is slechts een begin. Het moet niet blijven bij de OOV-sector.” Voortgekomen uit de behoefte aan zichtbare informatie bij een rokende bosbrand, is op 5 maart 2008 allerhande kaartdata bij verschillende bronnen gehaald en over het OOV-net naar de hulpverleners getransporteerd. Conclusie: de meerwaarde van geo-informatie bij rampenbestrijding is glashelder aangetoond.

Juli/Augusus 2008-5

22

Raad MIV (de landelijke Raad voor Multidisciplinaire Informatievoorziening Veiligheid) was in het kader van haar programma ‘Gedeelde beelden’ opdrachtgever voor het testen van de aansluiting van het Regionaal Operationeel Team van Gelderland Midden op de rijksbrede Geodata Infrastructuur voor Rampenbestrijding en Crisismanagement. Geonovum heeft gezorgd voor de verbinding met de landelijke GDI voor rampenbestrijding en geadviseerd over het toepassen van open geo-standaarden. De aansluiting is gerealiseerd via het door vts Politie Nederland beheerde landelijke veiligheidsnetwerk OOV-net. Geodan heeft de applicatie ontwikkeld die het onderling delen van beelden mogelijk maakt. Speciaal voor de oefening was een grote hoeveelheid ge-


14-07-2008

08:42

Pagina 23

Veiligheid

w a a rd e g e o - i n f o r m a t i e ‘Eagle One’ in eindronde Publieke Veiligheid Award Het project ‘Eagle One’ is tijdens de conferentie ‘Innovatie in Veiligheid’ op 12 juni 2008 verkozen tot één van de drie projecten die meedingen naar de Publieke Veiligheid Award. Ook Burgernet en Waterrand gaan door naar de eindronde. Op 4 december, tijdens het eindejaarsdiner van de Nationale Debatcyclus Rampenbestrijding & Crisisbeheersing, krijgen de drie genomineerde projecten de ruimte om zich te presenteren, waarna de winnaar bekend wordt gemaakt. ografische gegevens ontsloten: topografische kaarten, luchtfoto’s, wegenkaarten, de aanwezigheid van vee in bepaalde gebieden, bevolkingsgegevens en overstromingsscenario’s. Alle deelnemers hadden direct toegang tot

heeft zijn eigen vraag. Ook is belangrijk wie er verantwoordelijk is voor de beelden die we nodig hebben. We zien services, basisregistraties en ‘harde infra’ zoals koperkabels en glasvezelnetwerken.” Paul Hanraets, programmamanager Geo van Raad MIV, is tevreden over het verloop van de oefening. “Raad MIV heeft in deze oefening met succes getest of het lukt geo-informatie rechtstreeks vanuit de bron beschikbaar te stellen aan een regio.”

elkaars informatie. Tijdens de evaluatie van de oefening op 15 mei 2008 zegt Geodan’s Henk Scholten: “De bedrijfsprocessen van de verschillende kolommen lopen als een rode draad door de oefening. Iedereen

Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.hvdgm.nl of www.geonovum.nl.

Wij geven uw plannen de ruimte... Wie ideeën en plannen wil omzetten in resultaat, vindt in ARCADIS een waardevolle partner. Of het nu gaat om stedelijke ontwikkeling en -beheer, infrastructuur en mobiliteit, watermanagement of groene ruimte. Wij geven uw plannen de ruimte. Letterlijk. Met betrouwbare, up-to-date ruimtelijke informatie. Met de ruimtelijke inpassing van uw projecten. En door veranderingen vast te leggen in kaarten, informatiebestanden en modellen. Onmisbare bouwstenen voor uw ruimtelijk beleid.

vaart in uw projecten. Dichtbij onze klanten, denken we als onze klanten. Een heldere blik op het probleem. Creatief in de oplossing. Daadkrachtig in de uitvoering. Resultaat telt. Meer weten? Bel voor meer informatie 055-5815999. Of bezoek ons op internet: www.arcadis.nl. Werken bij ARCADIS? Kijk op www.arcadis.nl/careers voor onze vacatures.

Vanaf het allereerste begin maken we werk van de haalbaarheid van uw plannen. We scheppen helderheid in complexe vraagstukken. En brengen

Imagine the result

Juli/Augusus 2008-5

23


14-07-2008

08:42

Pagina 24

"ETAALBARE')3'03WAARAANNIETSONTBREEKT

-OBILE-APPER 0ROFESSIONEEL-OBIEL')3VOORIEDEREEN $E-OBILE-APPERLEVERTEENCOMPLETEOPLOSSINGAANIEDEREENDIESTREEFTNAAR PRODUCTIEVEDATAOPNAMEENEFlCIÑNTDATABEHEERINHETVELD)NTEGENSTELLINGTOT CONSUMENTEN ONTVANGERS GEEFT DE VOORDELIGE ROBUUSTE EN GEBRUIKSVRIENDELIJKE -OBILE-APPERUDEKEUZEOMGEBRUIKTEMAKENVANDEDOORUGEWENSTE')3 SOFTWAREAPPLICATIE +ENMERKEN s'EVOELIGE'03 s2OBUUSTEN)80WATERBESTENDIG s7INDOWS-OBILE s -EGAPIXELDIGITALECAMERA s"LUETOOTH/NBOARD

$E-OBILE-APPERWORDTGELEVERDMET-ICROSOFT7INDOWS-OBILE EENKLEUREN TOUCH SCREEN EN HEEFT "LUETOOTH VOOR DRAADLOZE COMMUNICATIE $EZE HANDIGE VEELOMVATTENDE '03 BESCHIKT DAARNAAST OVER EEN MEGAPIXEL DIGITALE CAMERA INGEBOUWDELUIDSPREKERENMICROFOONOMDEINGEMETENDATATEVOORZIENVANBEELD ENGELUID -ETDE-OBILE-APPERINNOVEERT-AGELLANENVULTHETGATINDE')3DATAMARKT TUSSENKOSTBARE')3ONTVANGERSENCONSUMENTENONTVANGERS

6OORMEERINFORMATIE -AGELLAN.AVIGATION"6 +ETELWEG ,%0APENDRECHT 4 & %MM -AGELLAN.AVIGATIONNL )WWW-AGELLAN.AVIGATIONNL

,EESMEEROVERDE-OBILE-APPEROPONZEWEBSITEWWW-AGELLAN.AVIGATIONNL

© -AGELLAN .AVIGATION )NC !LLE RECHTEN VOORBEHOUDEN -AGELLAN HET -AGELLAN LOGO EN -OBILE-APPER ZIJN MERKNAMEN VAN -AGELLAN.AVIGATION )NC


14-07-2008

08:42

Pagina 25

Veiligheid

GeoBrandweerzorg 3.0

A n a l y s e , b e h e e r e n ko p p e l e n Door de redactie

Versie 3.0 van GeoBrandweerzorg is uit. Het is een software-pakket waarmee inzichtelijk kan worden gemaakt hoe het staat met het brandweerzorgniveau in gemeentes.

matische kaarten zijn: locatie en grootte van overschrijdingen en de opkomsttijden en dekkingsgebieden per wegdeel. Een derde kenmerk is dat GeoBrandweerzorg is ontwikkeld met behulp van GeoMedia, het GIS-pakket van Intergraph dat ook is gekozen voor de meldkamers in het kader van het Sherpa-project. Tot slot moet worden opgemerkt dat de in- en uitvoer van datagegevens mogelijk is omdat GeoBrandweerzorg een open GIS-systeem is. De gegevens kunnen worden geïmporteerd uit andere systemen en tevens daar naartoe worden geëxporteerd. De uitkomsten van een doorgerekend alternatief zijn direct in te lezen in het Gemeenschappelijk Meldkamer Systeem. Ontwikkelaar Save is een onderdeel van adviesbureau Oranjewoud, de veiligheidstak op het gebied van brandweerzorg en rampenbestrijding. In de afgelopen jaren heeft Save diverse innovatieve oplossingen ontwikkeld, zoals de Handleiding Brandweerzorg en de voorlopers van GeoBrandweerzorg 3.0: Brandweerzorg 1.0 en 2.0. De ervaring met software-ontwikkeling en GIS van Oranjewoud is hier sinds 2003 mee gebundeld.

M

et GeoBrandweerzorg 3.0 is te bekijken wat de consequenties zijn van infrastructurele of stedelijke ontwikkelingen. Daarnaast kan met een paar klikken op de muisknop worden berekend wat het betekent als een kazerne op een alternatieve locatie wordt geplaatst. Het is dus een programma om de kwaliteit te waarborgen of verbeteren als de brandweer daadwerkelijk uitrukt. Om een brandweerterm te gebruiken, om de ‘repressiesituatie’ te beheren. Een veelvoorkomende vraag is: hoe zit het met de dekking, oftewel: waar moeten er nieuwe kazernes komen?

Dit wordt doorgerekend met een rijroutenetwerk; er is een vertrekpunt, er zijn gebouwen waar je binnen een normtijd aanwezig moet zijn. Bij oude, brandgevoelige gebouwen is dat eerder dan bij nieuwe. Ook belangrijk: hoe snel kunnen vrijwilligers ter plekke zijn? Grofweg zijn er vier kenmerken op te sommen die GeoBrandweerzorg samenvatten. Ten eerste is het doel om gebruiksvriendelijk allerlei grafische wijzigingen (zoals wegen) te kunnen doorvoeren. Verder kan een grote verscheidenheid aan thematische kaarten als kaartlaag over elkaar heen worden gelegd. Enkele voorbeelden van the-

Juli/Augusus 2008-5

25

Het GeoBrandweerzorg-pakket voor gemeentes is in twee versies verkrijgbaar, te weten ‘Lite’ en ‘Regular’. ‘Lite’ is bedoeld voor kleine en middelgrote gemeentes, terwijl ‘Regular’ ook geschikt is voor grote gemeentes en gemeentes die bestaan uit deelgemeentes. Daarnaast bestaat er een ‘Pro’-versie voor regio’s die zelf hun brandweerzorg willen analyseren, beheren en koppelen aan de kazernevolgordetabellen voor de meldkamer. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.save.nl.


14-07-2008

08:43

Pagina 26

GIS

Deel 8: KML – Keyhole Markup Language

S t a n d a a rd e n i n d e p ra k t i j k Door: Huibert-Jan Lekkerkerk

Keyhole Markup Language (KML) is een bestandsformaat voor het weergeven van geografische data in world-browsers als Google Earth en Google Maps. Het vormt de basis van de beroemde gebruikerstoevoegingen. KML is gebaseerd op XML en gebruikt haar structuur van labels, elementen en attributen.

KML – Keyhole Markup Language Waar is het voor: Toevoegen van informatie aan Google Earth/ Maps Relevante standaarden: OGC KML Specificatie Technische implementatie: XML Wettelijke basis: Geen Je zou KML daarmee kunnen vergelijken met de geo-versie van HTML, die eveneens zowel informatie als de manier bevat waarop deze gepresenteerd moet worden. Net zoals met GML (zie GIS-Magazine 8-2007), zijn ook de geografische opties in KML uitgebreid. KML is eenvoudiger in het gebruik dan GML, omdat per geografisch type slechts één enkele optie beschikbaar is. De implementatie is eenvoudiger, maar ook minder flexibel.

Google Earth-afbeelding met daarop de real-time beelden van de buienradar en bijbehorend KML-bestand.

I

n april 2008 werd de Keyhole Markup Language als officiële standaard erkend door het Open Geospatial Consortium (OGC). KML is oorspronkelijk ontwikkeld door een klein bedrijf, Keyhole, voor hun eigen software. In 2004 werd dit bedrijf overgenomen door Google en werd de software omgedoopt tot Google Earth. De naam KML is echter gebleven. De huidige, officiële OGC-versie van KML is 2.2, de meeste bestanden op het internet werken echter met versie 2.1. Dit geeft echter geen problemen, omdat het versienummer in het bestand wordt meegegeven en de software zelf kiest voor de juiste manier van inlezen.

Hoe werkt het KML is een hybride taal. Een deel daarvan maakt het mogelijk om geografische elementen zoals punten (‘placeholders’), lijnen (‘Linestring’) en polygonen (‘Polygon’) te beschrijven. Ook grids en foto’s zijn toegestaan via de zogenaamde overlayoptie. Het andere deel van de taal beschrijft hoe zo’n element gepresenteerd moet worden in termen van opmaak, tekstgrootte en kleur. KML staat zelfs toe dat delen HTML gebruikt worden in het KML-bestand, zodat de opmaak (en hyperlinks) er exact zo uitzien als op een webpagina.

Juli/Augusus 2008-5

26

Coördinaatsysteem KML staat alleen de invoer in geografische WGS84-coördinaten (lengte en breedte) toe. Wanneer data vanaf een GPS-ontvanger worden getoond, is dat niet zo’n probleem, maar zeker bij het aanmaken van nieuwe lagen kan dit een problemen geven. Bij het maken van een laag, met daarop bijvoorbeeld een luchtfoto die gerefereerd is aan een lokaal coördinaatsysteem, dan moet deze worden geconverteerd naar WGS84 lengte/breedte. Bij kleine gebieden zal de fout niet heel groot zijn, maar bij gebieden die een grootte hebben van enkele honderden kilometers, zoals een heel land, kunnen de afwijkingen oplopen tot tientallen kilometers. De inzet van een GIS-pakket helpt de gegevens te transformeren naar het KML-coördinaatsysteem. Combineren van informatie Eén van de sterke punten van KML is de mogelijkheid om te linken aan externe bestanden. Als een website bijvoorbeeld een service heeft die gegevens toont in real-time, dan kan deze simpel over andere gegevens heen worden gelegd met een KML-bestand.


14-07-2008

08:43

Pagina 27

GIS

Google Earth-afbeelding met daarop een fotopunt met HTML-lay-out en het bijbehorende KML-bestand.

Door deze functionaliteit kan informatie uit verschillende bronnen simpel gecombineerd worden in Google Earth. De gebruiker heeft daarbij geen zorgen over coördinaatsystemen, bestandsformaten of lay-out. Deze zijn immers al verwerkt in het KML-bestand. Hiermee overlapt KML enigszins met de functionaliteit van WMS en de bijbehorende Styled Layer Descriptors. Informatie-uitwisseling Aangezien een KML-bestand alle relevante informatie bevat voor het weergeven van een geometrie, kan het formaat eenvoudig gebruikt worden voor de uitwisseling van informatie tussen gebruikers. Een (beperkt) nadeel is dat er altijd een KML-geschikte browser nodig is. Google Earth wordt echter gratis gedownload vanaf de Google-website, en Google Maps is overal toegankelijk waar internettoegang is. Eén van de problemen bij het uitwisselen van XML-bestanden in het algemeen is dat deze veel ‘lucht’ bevatten. Binnen KML is dit opgelost door een gecomprimeerde versie van KML, KMZ. De gebruikte compressie is het standaard zip-formaat.

Wetgeving Er is geen wettelijke basis voor het gebruik van KML, en gezien de huidige koppeling met de Google-producten lijkt de kans klein dat die er komt. De meeste GIS-pakketten ondersteunen KML/KMZ echter nu al, en de populariteit van zowel Google Earth als Googel Maps is zeer groot. KML versus andere OGC-standaarden. Volgens de OGC-website zal er in de toekomst gewerkt worden aan het dichter bij elkaar brengen van KML en GML. Momenteel gebruikt KML geometrieën uit GML 2.1.2 terwijl de laatste GML-versie 3.2.1 is.

Harmonisatie met andere OGC-standaarden zoals de context en styled layer descriptor (SLD) lijkt ook tot de mogelijkheden te behoren. Hoe deze harmonisatie plaats gaat vinden wordt niet gezegd, maar het lijkt waarschijnlijk dat elementen van bestaande OGC-standaarden in KML worden opgenomen, zodat bijvoorbeeld de laatste GML-geometrieën gebruikt zullen worden. Huibert-Jan Lekkerkerk [email protected] is projectleider bij IDsW en freelance trainer en schrijver. Voor meer informatie over de OGC: www.opengeospatial.org.

De eerste Google Mash-up De allereerste Google-kaart mash-up wordt toegeschreven aan Paul Rademacher. In 2004 integreerde hij de onroerend-goedadvertenties van de website Craigslist.com met Google Maps. Het resultaat, Housingmaps.com, laat een stadsplattegrond zien met daarop de huizen die te koop staan. Dit was een ‘hack’ die insloeg als een bom. De groei van het aantal mash-ups nam een vlucht nadat Google in juni 2005 besloot de API (Application Programming Interface) van Google Maps vrij te geven. Een API is een instructieset die ontwikkelaars toegang geeft tot het hart van de internetdienst in kwestie. Zo stelt de Google Maps API iedereen in staat om Googlekaarten in te bedden in de eigen website en naar believen functionaliteiten toe te voegen. Intussen zijn duizenden mash-ups ontstaan.

Juli/Augusus 2008-5

27


14-07-2008

08:43

Pagina 28

GIS

Nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening schrijft nieuwe aanpak voor

L a n d e l i j k we b p o rt a a l ru i m t e l i j Door: Robin Wevers

Na een lange aanloop is op 1 juli 2008 de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening (nWro) in werking getreden. Alle nieuwe plannen op het gebied van Ruimtelijke Ordening worden centraal opgeslagen en digitaal beschikbaar gesteld. In opdracht van het Ministerie van VROM is daarvoor een Landelijke Voorziening ontwikkeld in de vorm van een webportaal. dig van de nieuwe aanpak; DURP heeft een fundament gelegd voor het maken en beheren van digitale plannen en het verankeren hiervan in de nieuwe Wro. De nieuwe wet brengt de twee lijnen samen: enerzijds het moderniseren van de oude wet en anderzijds het werken met digitale plannen.

De plannen kunnen getoond worden met een luchtfoto als ondergrond.

H

oe Nederland er in de toekomst uit moet zien, wordt geregeld in ruimtelijke plannen. Zowel rijk als provincies als gemeente maken zulke plannen: planologische kernbeslissingen, streekplannen en bestemmingsplannen. De Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) regelt hoe deze plannen tot stand komen en hoe ze gewijzigd worden. Elke burger kan hiermee te maken krijgen als hij iets wil bouwen of verbouwen. De oude wet stamt uit 1965 en is daarna vele malen herzien. Gevolg is onder andere dat de wet onoverzichtelijk is geworden. Sinds 1999 is daarom gewerkt aan een nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro). De nieuwe Wro is op 1 juli 2008 in werking getreden. De nieuwe wet voorziet in kortere en snellere procedures, gaat uit van verantwoordelijkheden op een

zo laag mogelijk niveau en is meer uitvoeringsgericht. Dat betekent wel dat de rolverdeling tussen vooral gemeenten en provincies wat verschuift. DURP Het programma DURP (Digitale Uitwisseling in Ruimtelijke Processen) heeft over een aantal jaren standaarden en afspraken ontwikkeld voor het digitaal maken en beschikbaar stellen van ruimtelijke plannen. Daarnaast heeft DURP de randvoorwaarden gecreëerd zodat gemeenten, provincies en rijk hiermee aan de slag kunnen. Het vak van stedenbouwkundige vraagt een creatieve inslag. Vooral de traditionele stedenbouwkundigen ervaren het maken van digitale plannen als een soort kunst en ervaren het werken met computers veelal als een inperking van hun creativiteit. Er is daarom acceptatie no-

Juli/Augusus 2008-5

28

Arnhem en Beverwijk Het invoeren van de nieuwe wet is een samenspel van vele partijen: natuurlijk de bronhouders, het Ministerie van VROM en de afnemers, maar ook Logica, als implementatiepartner en ontwikkelaar van het portaal en de leveranciers van applicaties om ruimtelijke plannen digitaal te maken en door te geven. Binnen dit krachtenveld heeft VROM besloten meer tijd beschikbaar te stellen voor de software-ontwikkeling aan de bronhouderskant, mede om de kwaliteit te kunnen waarborgen. Jeroen Smit, projectmanager van Logica, heeft daar begrip voor: “Er wordt gebruik gemaakt van leading edge-technologie. Dat is niet eenvou-

Ruimtelijke plannen worden door de verschillende overheden via RO-Online beschikbaar gesteld aan de afnemers.


14-07-2008

08:43

Pagina 29

GIS

ke p l a n n e n o p e ra t i o n e e l dig. Maar als het werkt, dan heb je ook wat.” VROM heeft besloten van het eerste jaar een soort proefjaar te maken: tot 1 juli 2009 wordt van de bronhouders verwacht dat zij zich dit jaar serieus voorbereiden. In die periode kunnen plannen al digitaal worden aangeleverd aan de Landelijke Voorziening. Digitale plannen van de eerste gemeenten, Arnhem en Beverwijk, moeten inmiddels via het portaal beschikbaar zijn. Vanaf midden volgend jaar moeten dan alle nieuwe ruimtelijke plannen digitaal beschikbaar worden gesteld. Het Ministerie van VROM heeft een uitgebreid invoeringsprogramma in het leven geroepen: pilots bij overheden, een expertteam dat gemeenten begeleidt, ondersteuning via een helpdesk en uitgebreide documentatie. RO-Online De digitale plannen van de verschillende bronhouders worden door deze bronhouders op een eigen server geplaatst. Deze plannen worden dagelijks ‘opgehaald’ door de Landelijke Voorziening en gepubliceerd op internet. Het landelijke webportaal www.ruimtelijkeplannen.nl ontsluit landsdekkend deze ruimtelijke plannen van gemeenten, provincies en departementen. Zo wordt voldaan aan de wettelijke verplichting een jaar na de invoering van de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening, dus per 1 juli 2009, de plannen beschikbaar te stellen. De plannen moeten zijn opgesteld conform de RO-standaarden 2008: digitaal, objectgericht en vergelijkbaar. Het resultaat is een webportaal waarin op den duur de volledige en actuele planologische situatie van elke locatie in Nederland getoond zal worden. Het realiseren van één loket is een middel om de dienstverlening aan burgers en bedrijfsleven te verbeteren en de administratieve lasten te verlichten. Ook de samenwerking tussen overheidsorganisaties moet hierdoor efficiënter en effectiever worden.

De bezoeker van de site kan via verschillende zoekingangen de gewenste plannen vinden.

Open source en open standaarden Het webportaal is in opdracht van het Ministerie van VROM door Logica gerealiseerd. IDgis uit Holten is onderaannemer en maakt op haar beurt gebruik van de diensten en producten van lat/lon GmbH uit Bonn. Het Ministerie koos voor een oplossing die gebaseerd is op open source en open standaarden. Na gunning door VROM eind juli 2007 is in circa vijf maanden een eerste versie van het webportaal ontwikkeld en opgeleverd. Het webportaal is sinds 1 januari 2008 operationeel voor de pilots voor bronhouders -gemeenten en provincies- en afnemers van ruimtelijke plannen. Logica verzorgt de hosting en het technisch beheer voor de periode van één jaar en zorgt voor de technische ondersteuning van de pilots in de implementatiefase. Het doel van de pilots is ervaring op te doen met het beschikbaar stellen van plannen, het gebruik van de website en het afnemen van de plannen. Tijdens de pilots worden de eerste ruimtelijke plannen in het webportaal gepubliceerd.

Juli/Augusus 2008-5

29

Ruimtelijkeplannen.nl Het portaal www.ruimtelijkeplannen.nl bevat inmiddels de eerste plannen van de enkele overheden. De gebruiker kan op drie manieren zoeken naar plannen: via de locatie of het adres, via de naam van het plan, of via geavanceerdere criteria zoals het type plan of de status van een plan. Zoals dat hoort in een geografische interface verschijnen bij het inzoomen op een gebied steeds meer details op de kaart. Het ontwerpen van een geschikte interface was niet eenvoudig. Jeroen van der Veen, project manager van VROM, schetst waarom: “In de complexe materie van de Ruimtelijke Ordening leidt een eenvoudige vraag vaak tot een ingewikkeld antwoord.” Robin Wevers [email protected] is freelance schrijver van geo-ict-artikelen. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.vrom.nl/pagina.html?id=31790 en www.ruimtelijkeplannen.nl


14-07-2008

08:43

Pagina 30

GIS

Filippijnen leren archeologie en GIS in Nederland

E e n s t a p i n t i j d e n ru i m t e Door: Leny Ocasiones en Ubo Pakes

Het Archeologisch Diensten Centrum, Geoplan Foundation en Van Hall Larenstein gaven een training op de Filippijnen om de universiteitsstaf in Cebu praktische en theoretische kennis bij te brengen over GPS en GIS.

Een veldklas bij een opgraving in Wijk bij Duurstede.

D

e Filippijnse Universiteit van San Carlos (USC) in Cebu heeft veel ervaring op het gebied van archeologisch onderzoek en educatie, onder leiding van de afdeling Sociologie en Antropologie (SoAn). De collectie in het Universiteitsmuseum vormt het levende bewijs van deze lange traditie. Onlangs is besloten dat de SoAn haar curriculum en de expertise van haar staf moest opwaarderen. Één van de moderniseringen betrof het aanleren van praktische en theoretische kennis over hedendaagse landmeetkundige en analyse-tools zoals GPS en GIS. Er is een trainingstraject opgesteld en, dankzij steun van de Nederlandse overheid (NUFFIC-steun), kwam een maatwerktraining binnen bereik. De training werd opgezet en gegeven door een consortium van Van Hall Larenstein Universiteit voor Professionele Educatie (VHL), Archeologisch Diensten Centrum (ADC) en de Geoplan Foundation in Cebu. Juli/Augusus 2008-5

30

GIS-kennis vergroten Het hoofddoel van de training was het versterken van de kwaliteit van de archeologie en het culturele erfgoed in de Filippijnen, door de vaardigheden en kennis in GIS en GPS te vergroten. Om dit te bereiken richtte de training zich op het verbeteren van het curriculum met elementen uit de nieuwe digitale technieken. Daarmee werden moderne archeologische methodes aangeboden die meer studenten uit de Visayas en Mindanao zouden aantrekken. Tegelijkertijd werd een database aangelegd van archeologische vindplaatsen en vondsten. Nederland en de Filippijnen Een zesweekse GIS- en Archeologietraining in Nederland met een aantal veldopdrachten verzekerde dat de studenten ook daadwerkelijke praktijkervaring opdeden met echte opgravingen. Omdat GIS het beste wordt aangeleerd in een combinatie van theorie en praktijk, kwamen beide aspecten aan bod. Alle op Van Hall Larenstein aangeleerde GIS-, GPS- en geodesieelementen waren in de praktijk getoetst bij een opgraving in Wijk bij Duurstede. Het hele proces van inventarisatie tot het vervaardigen van de kaart en datainvoer in de database werd hier uitgevoerd. De mobiele tentoonstelling die aanwezig was op de locatie, zal ook in Cebu worden gebruikt om interesse en kennis te kweken met betrekking tot de pre-Spaanse periode van de Filippijnen. Terug in de Filippijnen werd gewerkt aan een case-study waarin een database met archeologische vondsten werd opgezet. Deze zal worden ingezet in het onderwijs, maar ook voor werkzaamheden die USC uitvoert ten behoeve van de lokale overheid in Cebu. Oude kerk Voor en tijdens de training namen alle studenten deel aan een opgraving in de buurt van één van de oudste ker-


14-07-2008

08:43

Pagina 31

GIS

Veldwerk tijdens een opgraving in Boljoon, Cebu, de Filippijnen.

ken op de Filippijnen, in Boljoon. De opgravingen toonden de verschillen tussen de archeologiepraktijk in Nederland en die op de Filippijnen. In beide landen is een geregistreerd archeoloog verplicht aanwezig voor de supervisie van een opgraving. In Nederland beslaat een opgraving een groot oppervlak, vaak met verschillende ‘sub-sites’. Dat maakt het vervaardigen van een digitale kaart niet alleen praktisch, maar ook noodzakelijk. Op de Filippijnen zijn echter slechts opgravingen toegestaan van 1x1 of 2x2 meter. Deze zijn niet digitaal in kaart gebracht, maar geografisch gepositioneerd ten opzichte van een bekend punt in de omgeving en ingemeten met traditionele middelen, zoals alidade. Catalogus in MS Access De vindplaatsen zijn alleen met de hand ingetekend, digitale databases van opgravingen en vondsten bestaan nog niet. In de tweede opgraving zijn echter meer dan vijftienhonderd vondsten toegankelijk gemaakt en gecatalogiseerd in MS Access, volgens de datastructuur die tijdens de training is ontwikkeld. Het geo-referenceren van de vindplaats met gebruik van de topografische kaart en GPS, zal plaatsvinden zogauw de data is geëncodeerd.

De nieuwgebouwde GIS-database is uniek in de Filippijnen en er zijn al pogingen om deze te standaardiseren voor het gehele land. De verschillen in de archeologische ‘cultuur’ tussen de twee landen resulteerde soms in last-minute voorbereidingen, maar het leverde ook boeiende discussies op. USC hangt de Amerikaanse traditie aan waarbij archeologie deel uitmaakt van antropologie, terwijl archeologie in Nederland een aparte studie vormt. Tijdens opgravingen op de Filippijnen werden standaarden voorgeschreven door het Nationaal Museum van de Filippijnen, inclusief de aanwezigheid van museumpersoneel. In Nederland was het voldoende om de aanwijzingen van de betreffende gemeente te volgen waar de opgravingen plaatsvonden.

Mankracht versus technologie Er waren meer reserves. In Nederland is arbeid duur, zodat er veel innovatieve, technologische elementen deel uitmaken van een opgravingsproces dat er op gericht is zoveel mogelijk effect te bereiken bij het handwerk dat nu eenmaal komt kijken bij een archeologische opgraving. Op de Filippijnen echter, is mankracht goedkoop en zijn technische toepassingen duur. Vandaar dat het land een manier moet vinden om ook enkele technische aspecten die van belang zijn op te nemen in het educatieve werk en het wetenschappelijk onderzoek.

Training geslaagd De combinatie van technische GIStrainingen met praktijkvoorbeelden, specialistische inbreng en toegepast veldwerk bleek een goede manier om de training effectief te laten verlopen. Ook de integratie van verschillende expertisevelden in één training was een nieuwe, waardevolle benadering. Daarbij werd overigens ook opgemerkt dat het tropische klimaat op de Filippijnen meer uitnodigt om een opgraving te beginnen.

Ubo Pakes ([email protected]) was ten tijde van

Dr. Leny G. Ocasiones [email protected] is faculteitslid van de afdeling SoAn (Sociologie en Antropologie) aan de Universiteit van San Carlos in Cebu op de Filippijnen.

Juli/Augusus 2008-5

31

het project Senior GIS-adviseur bij de Van Hall Larenstein Universiteit in Velp en manager van het project. Momenteel is hij directeur van Geo-Information Tailor-Made, een GIS outsourcing en trainingorganisatie op de Filippijnen. De auteurs spreken hun dank uit aan de medewerkers van ADC, Geoplan, Van Hall Larenstein en USC voor de ondersteuning en enthousiaste samenwerking in dit project.


14-07-2008

08:43

Pagina 32


14-07-2008

08:43

Pagina 33

Column

I n n ove re n i s ( a f - ) l e re n Kenniscentra, stichtingen, instituten, bedrijven, not-for-profits en andere instellingen lijken in toenemende mate hun bestaansrecht te ontlenen aan het begrip ‘innovatie’. Alledaagse zaken als wasmiddelen zijn maar regelrechte innovaties. Kortom, er lijkt sprake van enige inflatie van het begrip.

Wie of wat bepaalt er eigenlijk of de betiteling innovatief terecht is? Laat ik een gooi doen. Vooropgesteld dat van een zekere mate van subjectiviteit wordt uitgegaan bij de beoordeling. Zonder te pretenderen dat er één eenduidige definitie te formuleren valt. In de wetenschap dat innovatie al een aparte wetenschap op zichzelf is geworden, wil ik de lezer een eigen keuze laten maken.

Het ding is lawaaiig, de koffiegeur lichtelijk geparfumeerd en het waterreservoir is niet bepaald ergonomisch in gebruik. Waarom is het dan toch succesvol? Omdat twee voorheen ongerelateerde aanbieders door unieke samenwerking u binnen een minuut een verse kop koffie op maat kunnen schenken, uit een eigentijds vermarkte machine-plus-pads. Melitta blijft als ‘collateral damage’ met lege filters achter…

Alvorens te stellen dat iets het predicaat innovatief mag dragen, moet er sprake zijn van enige mate en vorm van vernieuwing. Hoe incrementeel, dan wel revolutionair deze feitelijk ook is. Daarnaast wordt er toch enig nut voor de gebruiker van het product of dienst verwacht.

Innoveren lijkt steeds meer een kwestie van anders naar de ons omringende wereld kijken. Met name hoe je als organisatie je verhoudt tot andere spelers binnen en buiten de eigen branche. Oude ideeën en reflexen ten aanzien van concurrentieverhoudingen moeten dan wel (deels) afgeleerd worden. Alle vroegere managementcursussen ten spijt, een nieuwe kijk op de wereld moet worden aangeleerd.

De arme, onbegrepen, eenzame, excentrieke uitvinder op zijn (nooit haar…!) zolderkamer doet dus niet mee, tenzij hij Edison heet en zijn idee (de gloeilamp) daadwerkelijk wordt gebruikt. Anders blijft hij arm en onbegrepen, eenzaam en excentriek. Dat geldt overigens ook voor grote laboratoria vol anonieme mensen in witte jassen, tenminste zolang het verkregen patent niet uitmondt in iets waar u en ik voordeel van hebben. Echte innovatie dient dus een daadwerkelijke toegevoegde waarde te hebben voor de gebruiker.

De concurrent van gisteren is de projectpartner van morgen. De klant van vandaag verzorgt morgen mijn R&D. De grote onbekende wordt uw beste partner. Als je even niet oplet sta je zelf aan de kant… Onze sector zal hoogstwaarschijnlijk niet verschoond blijven van deze trend. Al gaan sommigen zover om te beweren dat GIS zelf de eigenlijke innovatie was. De kous lijkt mij daarmee niet af. Het eigenlijke werk moet misschien zelfs nog beginnen…

Technologisch onderzoek is een dure aangelegenheid geworden, daarom wordt tegenwoordig gezocht naar samenwerking tussen overheden, bedrijven en kennisinstellingen. Dit kan zover gaan dat je met de grootste concurrenten nieuwe producten ontwikkelt! Philips werkt voor de ontwikkeling van beeldschermen samen met partijen als Sony en Sharp. De resulterende televisies worden echter in concurrentie met elkaar in de markt gezet. Blijkbaar is er afgestapt van het traditionele denken over concurrentie en samenwerking! De termen ‘nieuw’, ‘nut’ en ‘netwerk’ zijn blijkbaar medebepalend of iets al dan niet innovatie mag heten. Om nog een Philips-voorbeeld te noemen; de ‘Senseo’, in samenwerking met Douwe Egberts. Als koffiezetapparaat niet zozeer een innovatie op het gebied van productontwikkeling.

Marc Vloemans [email protected] is directeur/mede-oprichter van B3Partners BV www.b3partners.nl.

Juli/Augusus 2008-5

33


14-07-2008

08:43

Pagina 34

CycloMedia Technology B.V.

CycloMedia: dé leverancier van visuele informatie voor de BAG CycloMedia brengt heel Nederland in beeld. Niet alleen vanaf de grond met Cyclorama’s (sferische panoramafoto’s), maar ook met luchtfoto’s. Samen vormen ze dé visuele databank van Nederland.

CycloMedia Technology B.V.

Visuele databank vereenvoudigt BAG Vanaf 2009 is er voor alle overheidsinstanties één basisregistratie voor adressen en gegevens (BAG). Geo-informatie is een belangrijk hulpmiddel voor het uitvoeren van de BAG. Daaronder vallen onder andere luchtfoto’s en Cyclorama’s. Met dit beeldmateriaal kunt u panden duidelijk afbakenen en zien welke verblijfsobjecten ertoe behoren.

Cyclorama’s CycloMedia maakt Cyclorama’s vanaf de openbare weg. Op deze manier is heel Nederland in beeld gebracht. De Cyclorama’s geven achter de computer een vooraanzicht van de bebouwing. Deze complete visuele databank geeft een schat aan informatie die veldwerk veel gemakkelijker maakt en soms zelfs overbodig.


14-07-2008

LuchtfotoNL Luchtfoto’s zijn onmisbaar bronmateriaal voor de BAG. In 2008 wordt heel Nederland met een grondresolutie van 10 centimeter gevlogen. Het Delftse ingenieursbureau Geodelta begeleidt het hele LuchtfotoNL project om ervoor te zorgen dat de luchtfoto’s aan de eisen voldoen en volgens de opgestelde specificaties worden geleverd. Bij oplevering gaan de luchtfoto’s vergezeld met een door Geodelta uitgegeven kwaliteitscertificaat.

08:43

Pagina 35

Uw voordeel voor de BAG Door het bekijken van de Cyclorama’s en luchtfoto’s van CycloMedia heeft u de BAG sneller op orde en worden vele buitenbezoeken bespaard: VVckjaaZc/eVcY^YZci^ÓXVi^Z! huisnummer, pandstatus en geometrie van het pand zijn direct zichtbaar; XdcigdaZgZc/W^_kddgWZZaYXVgedgih en garageboxen kunnen goed onderscheiden worden en ook de indeling van een portiekflat is direct zichtbaar op de foto.

Meer informatie? Wilt u in één keer beschikken over volledig en actueel beeldmateriaal van uw gemeente? Zowel vanuit de lucht als vanaf de grond? Dat kan! CycloMedia biedt uw gemeente dit jaar een luchtfoto met 10 centimeter resolutie gecombineerd met Cyclorama’s voor een zeer interessante prijs. Voor meer informatie over de toepassingen bezoekt u www.cyclomedia.nl/bag. Wilt u de aanbieding ontvangen? Stuur dan een e-mail naar [email protected].

Gabriel van Tiggelen, projectleider BAG bij de gemeente Helmond: “Met behulp van Cyclorama’s en luchtfoto’s heeft het team Geo-informatie een groot gedeelte van de basisregistratie kunnen aanvullen en controleren. Het gebruik van dit beeldmateriaal scheelt veel buitenbezoeken. Nu blijft het een kwestie van bijhouden. Ons bronbestand wordt voor de zomer door VROM ge-audit zodat we definitief kunnen aansluiten op de Landelijke Voorziening.”

Postadres Postbus 68, 4180 BB Waardenburg

Bezoekadres Achterweg 48, 4181 AE Waardenburg

Telefoon + 31 (0)418 55 61 00 Fax + 31 (0)418 55 61 01

E-mail Internet

[email protected] www.cyclomedia.nl


14-07-2008

08:43

Pagina 36

GIS

GIS en beleid

Leren met Regiomonitor Am Door: Dennis de Kool

De overheid wordt zich steeds meer bewust van het nut van GIS bij de ontwikkeling, uitvoering en monitoring van beleid. Een voorbeeld is de Regiomonitor Amsterdam. Deze internetapplicatie bevat gedetailleerde kaarten van sociale en demografische ontwikkelingen in de regio.

Watermonitor van waterschap Aa en Maas, waarmee jaarlijks de voortgang van het beleid wordt gevolgd. Een ander voorbeeld is de Regiomonitor.

Rationele lessen In de Regiomonitor kunnen gegevens uit verschillende jaren met elkaar worden vergeleken om zo de regionale ruimtelijke dynamiek door de tijd heen in kaart te brengen. Voorbeelden zijn het traceren van sociale mobiliteit in de regio en het zichtbaar maken van concentraties van ouderen en werklozen. De Regiomonitor heeft ook een belangrijke signaalfunctie, bijvoorbeeld om aan te tonen dat van de vermeende ontwikkeling van etnische getto’s geen sprake is. Zonder GIS zijn dergelijke processen niet of nauwelijks inzichtelijk te maken. Wel is het belangrijk dat men blijft nadenken over de vraag welke zaken met elkaar in verband worden gebracht. Zo is bijvoorbeeld het koppelen van specifieke groepen mensen aan werkloosheid een risico, omdat daar een stigmatiserende werking van uit kan gaan. Vaak is nader onderzoek vereist om ogenschijnlijke verbanden tussen variabelen te onderbouwen of te weerleggen. De Regiomonitor is om die reden geen uitkomst, maar een startpunt van nader onderzoek.

Regiomonitor Amsterdam In 2000 hebben de Universiteit van Amsterdam en een aantal gemeenten in de regio Amsterdam de Regiomonitor ontwikkeld. Met behulp van deze GISapplicatie kunnen gedetailleerde kaarten worden gemaakt van sociale en demografische ontwikkelingen in de regio. Voor de hele regio, of voor een klein deelgebied kan verkend worden of en waar zich precies ruimtelijke concentraties van een verschijnsel voordoen en hoe het verloop door de tijd is. In verband met de privacygevoeligheid van de informatie is het systeem normaliter voor de buitenwereld afgeschermd.

Alleen handmatig Er zijn ook kritische punten naar voren te brengen. De kaarten kunnen alleen handmatig op elkaar worden gelegd. Om verschillende variabelen op verschillende momenten te kunnen vergelijken zou het systeem dus (meer) combinatiemogelijkheden moeten bieden. Verder bevat de Regiomonitor gegevens vanaf 2000. De meethistorie is dus relatief kort. De toegevoegde waarde van de Regiomonitor zal stijgen als het instrument meer verschillende variabelen bevat. Als gevolg daarvan kan de monitor wel ondoorzichtiger en ingewikkelder worden. Een andere beperking is dat de

Als collectief kunnen gemeenten een ‘machtsblok’ vormen tegenover Amsterdam, op dit moment de grootste partij bij de Regiomonitor.

G

IS kan een rol spelen bij de ontwikkeling van beleid. In Helmond, Tilburg en Apeldoorn zijn bijvoorbeeld GISapplicaties in gebruik om stadsvernieuwingsprojecten te visualiseren. Ook is GIS een aansprekende manier om te communiceren met burgers. De website ‘hoeveiligismijnwijk.nl’ van Politie Haaglanden laat bijvoorbeeld de gepleegde misdrijven in deze politieregio op overzichtelijke kaarten zien. Een derde potentiële functie van GIS is ‘leren’. Door het koppelen van datasets aan locaties kunnen nieuwe beleidsinzichten worden vergaard. Een voorbeeld is het opsporen van fraude, door gegevens van uitkeringsgerechtigden te koppelen aan watergebruik of kentekens. De vierde mogelijkheid van GIS is het monitoren van relevante ontwikkelingen. Een voorbeeld daarvan is de Juli/Augusus 2008-5

36


14-07-2008

08:43

Pagina 37

GIS

sterda m

De Regiomonitor heeft een belangrijke signaalfunctie, bijvoorbeeld om aan te tonen dat van de vermeende ontwikkeling van etnische getto’s geen sprake is.

Regiomonitor uitsluitend concentraties van bepaalde waarden toont. Deze concentraties kunnen ook een relatie hebben met andere fenomenen die niet zichtbaar zijn in het systeem. Ten slotte hebben ook digitale kaarten beperkingen. Sommige gebruikers bepleiten de opname van grafieken, omdat die soms ontwikkelingen beter zichtbaar maken dan kaarten. Politieke lessen Het politieke leerpotentieel van de Regiomonitor moet met name worden gezocht in het verzamelen van ‘munitie’ bij eventuele beleidsdiscussies. De Regiomonitor kan nieuwe argumenten verschaffen en mythes doorbreken. De Regiomonitor toont bijvoorbeeld aan dat van gettovorming geen sprake is.

Verder is het belangrijk dat meer gemeenten meedoen in de regio. Het begrip regio kan daarbij breed worden ingevuld; naast ’t Gooi bijvoorbeeld ook Utrecht. Ook zou de Regiomonitor de Noordvleugel van de Randstad kunnen omvatten. Een verbreding van het initiatief betekent dat ook andere gemeenten een financiële bijdrage kunnen leveren aan het instrument. Per gemeente worden de kosten dan lager. Als collectief kunnen de gemeenten ook een ‘machtsblok’ vormen tegenover Amsterdam, die op dit moment de grootste partij is bij de Regiomonitor. Een ander voordeel is dat kleinere gemeenten gebruik kunnen maken van de expertise van de grotere gemeenten.

Culturele lessen De Regiomonitor kan stimuleren dat verschillende gemeenten ‘dezelfde taal’ gaan spreken, omdat het bij dergelijke systemen belangrijk is dat uniforme, gestandaardiseerde indicatoren worden gehanteerd. Desondanks blijkt dat gemeenten in de praktijk toch nog verschillende definities kunnen hanteren. Dit bemoeilijkt het vergelijken en interpreteren (‘benchmarking’) van de gemeentelijke cijfers. Verder is de Regiomonitor onderwerp van periodiek overleg. In dat opzicht stimuleert de Regiomonitor intergemeentelijke kennisuitwisseling. Een aandachtspunt is wel de terugkoppeling naar de achterban in de afzonderlijke gemeenten. Sommige gebruikers zijn van mening dat het instrument niet breed genoeg onder de aandacht wordt

Juli/Augusus 2008-5

37

gebracht, terwijl het in hun ogen een veelbelovend instrument is. Met goede communicatie over de mogelijkheden van het instrument, kan het potentieel van het instrument beter worden benut. Daarbij wordt gedacht aan presentaties in de stadsregio. Men ziet vooral een rol voor de Universiteit van Amsterdam weggelegd bij het beter promoten van de Regiomonitor. Ten slotte constateren de gebruikers dat de Regiomonitor overzichtelijk en gebruiksvriendelijk is, maar dat de interpretatie van de kaarten toch wel specialistische kennis vereist. Bij het vertalen van geo-informatie naar beleidsen uitvoeringsprocessen is om die reden zorgvuldigheid geboden. Het is namelijk niet ondenkbaar dat verschillende medewerkers uit dezelfde kaarten verschillende conclusies trekken. Dat bemoeilijkt het proces van gedeelde beeldvorming. Monitorpotentieel van GIS Het leerpotentieel van de Regiomonitor moet vooralsnog met name op het rationele vlak worden gezocht. Wel moet nog een aantal stappen worden gezet. De Regiomonitor toont het potentieel van GIS bij het monitoren van beleid aan. Vooralsnog is de beleidsmatige doorwerking van de Regiomonitor echter vrij gering. De waarde van het instrument zal met het verstrijken van de jaren naar verwachting wel groter worden. Hoewel de kaarten uit de Regiomonitor worden gebruikt in diverse rapportages (‘passieve doorwerking’), mag van een geavanceerd instrument als de Regiomonitor ook actieve doorwerking in beleid worden verwacht. Pas wanneer de slag naar concrete beleidstoepassingen is gemaakt, zal de meerwaarde van het instrument kunnen worden aangetoond. Ook de politieke betekenis en de verbindende rol van het instrument in de regio zal dan groter worden. Dennis de Kool [email protected] is als postdoc verbonden aan het Center for Public Innovation van de Erasmus Universiteit Rotterdam.


14-07-2008

08:43

Pagina 38

Trainingswijzer

Transfer Solutions is een ICT-bedrijf dat gespecialiseerd is in dienstverlening rond Oracle-databasesystemen en Java-technologie.

NedGraphics B.V. Ir. D.S. Tuynmanweg 10 4131 PN Vianen

Voor het ontwikkelen van Geografische Informatie Systemen (GIS) en het beheren van ruimtelijke gegevens wordt steeds vaker Oracle Spatial ingezet. Transfer biedt de cursus Oracle Spatial aan. Deze cursus geeft inzicht in de belangrijkste concepten van ruimtelijk informatiemanagement en van de door Oracle gehanteerde databasetechnologieën voor het ondersteunen van GIS. Er wordt uitgebreid ingegaan op de opslag, syntaxis en semantiek van de door Oracle ondersteunde geografische datatypen. Daarnaast leert u in deze cursus hoe u ruimtelijke data kunt bevragen en visueel kunt ontsluiten in de vorm van digitaal kaartmateriaal en hoe u dit kaartmateriaal kunt integreren in een applicatie.

GIS Trainingen: AutoCAD MAP AutoCAD Civil 3D MapInfo Professional NedInwinning

NedPlan NedView-applicaties en -koppelingen NedGeodataWarehouse NedBrowser

Telefoon cursussen 0347 - 329 625 Telefoon algemeen 0347 - 329 600 E-mail [email protected] contactpersoon: mevrouw K. van ‘t Reve

Deze cursus duurt 3 dagen en wordt klassikaal gegeven. www.nedgraphics.nl

Voor meer informatie: Transfer Solutions bv, Stationsweg 19, 4141HB Leerdam. Tel. 0345 - 616 888 [email protected], www.transfer-solutions.com www.transfer-solutions.com Geometius bv geeft op reguliere basis diverse trainingen en workshops in het trainingscentrum in Alphen a/d Rijn. De trainingen die ondermeer gegeven worden zijn: • • • • •

Master of Science GIMA De Master of Science opleiding GIMA is een gezamenlijk initiatief van vier samenwerkende Nederlandse instituten voor hoger onderwijs.

GPS-training RTK meten GPS-training Post Processed meten GPS-training ESRI-Arcpad GPS-introductiecursus (Geodesie & GIS) Diverse opfriscursussen

Specifieke kenmerken • Voor studenten èn werkenden uit binnenen buitenland • Voltijds en deeltijd programma • Blended learning = contactonderwijs + afstandsonderwijs • Modules + stage + thesis • Opleiding tot geo-informatie-manager en –specialist

Al onze trainingen kunnen volledig op maat en behoefte worden samengesteld zodat een ieder zijn doelstelling(en) hierin zal kunnen behalen. Voor meer info bel naar 0172-469610 of mail naar [email protected] www.geometius.nl Bentley Institute – Anytime, Anyplace Learning

Vier samenwerkende universiteiten

Geïnteresseerd?

www.msc-gima.nl

Bentley Institute ontwikkelt en biedt professionele opleidingsprogramma’s waarmee productiviteit en efficiency binnen de organisatie verhoogd wordt. Voor MicroStation en de discipline-specifieke applicaties voor de branches Building, Civil, Geospatial en Plant heeft Bentley Institute diverse opleidingsprogramma’s beschikbaar.

www.msc-gima.nl

Voor ieder gebruikersniveau, ongeacht organisatiegrootte of budget, is het eenvoudig om opleidingen te volgen bij Bentley Instistute.

Intergraph Security, Government & Infrastructure – Leren, Bereiken en Groeien Intergraph biedt verschillende cursussen en workshops voor Geospatial toepassingen. Het doel van onze opleidingen is een succesvolle en effectieve implementatie en toepassing van onze producten. Deze omvatten praktisch cursusmateriaal en begrijpelijke documentatie.

Bentley Institute verzorgt Classroom opleidingen op Bentley Institute locaties en OnSite op uw eigen locatie. Ook bieden we honderden uren OnDemand eLearning aan en kunt u gebruik maken van Distance Learning. Bovendien kunnen wij u opleidingen op maat aanbieden. Training subscriptions voor organisaties – Verhoog uw “return on investment” door middel van Bentley LEARN en Enterprise Training Subscriptions.

Onze opleidingen: GeoMedia-GeoMedia Professional-GeoMedia WebMap-GeoMedia voor Developers-GeoMedia Grid-Oracle Spatial-IntelliWhere OnDemand-Plotten met GeoMedia-G/Technologie.

Bentley Institute, Bijenstraat 11, 4105 DX Culemborg, T: 0345 544 744, E:[email protected] Voor meer informatie: Intergraph Benelux B.V., Siriusdreef 2, 2132 WT Hoofddorp Tel: 023-5666616 of e-mail: [email protected].

www.bentley.nl Nieuwland geeft een breed scala aan Geo-cursussen voor beginners en gevorderden.

www.intergraph.nl

Een greep uit onze cursussen: • GIS-theorie, • Diverse ArcGIS modules (zoals ArcGIS basis, Modelbuilder, GeoDatabases), • Meta-informatie, • Cartografie en grafische presentatie, • Programmeren met VB.NET en ArcObjects, • Oracle Spatial, • MapServer, etc.

Educating GIS Professionals Worldwide Postgraduate Certificate, Diploma and MSc Programme by distance learning providing students with the knowledge and skills necessary to translate management and scientific problems into GIS.

Ook verzorgen wij maatwerk opleidingen voor uw organisatie. Voor meer informatie bel Margriet Liemburg, tel. 0317-421771 of mail [email protected]. Zie ook www.nieuwland.nl

Please visit our website:

www.unigis.nl

For more information please contact us: UNIGIS Amsterdam - Vrije Universiteit 020-598 6099 or :[email protected]

www.nieuwland.nl

www.unigis.nl

Juli/Augusus 2008-5

38


14-07-2008

08:43

Pagina 39

Trainingswijzer

Pitney Bowes MapInfo biedt u dit voorjaar de volgende klassikale, gecertificeerde trainingen aan: MapInfo Professional Basistraining: MapInfo Professional, level 2 training: MapBasic training:

Uw trainingen een heel jaar lang in GIS-Magazine en op www.gismagazine.nl voor slechts € 1300,-

6-7 mei, 11-12 juni 18-19 juni 24-25 juni

Uiteraard is het tevens mogelijk om een op maat gemaakte inhouse training te organiseren. Voor meer informatie over de trainingen kunt u contact opnemen met Pitney Bowes MapInfo: +31 (0) 183 642950 e-mail: [email protected] www.mapinfo.nl

www.gismagazine.nl

Alle banen in geo-wereld in één krant

G I S - B a n e n k ra n t u i t i n september Door de redactie

Gezien de webstatistieken wordt er goed gebruik gemaakt van de zoekfunctie op de GIS-Magazine-website. Logisch ook. Waarom nog bladeren door al die oude jaargangen, als je met één simpel trefwoord op de website een artikel kunt terugvinden? Even ontspannen met een oud nummer van het enige echte geo-sensatiekrantje De Geograaf kan ook: alle eerder verschenen edities staan netjes bijelkaar onder één knop.

banenkrant.nl C

Media Productions BV, uitgever van GIS-Magazine, komt met een gloednieuw initiatief: alle geo-banen overzichtelijk in één krant, met grote verspreiding (25.000 stuks) en lage advertentiekosten. De banenkrant ligt op 12 september 2008 op de deurmat. In deze fullcolour-krant op tabloidformaat worden alle recente vacatures in de gehele GIS-, geo- en geodesiesector opgenomen, naast enkele korte berichten. De GIS-banenkrant wordt meege-

stuurd met GIS-Magazine nummer 6 en tevens verspreid binnen alle relevante opleidingscentra, CWI’s, gemeentes, provincies en belangrijke evenementen die in september worden gehouden. Vacatures in de krant staan ook vermeld op de vernieuwde website www.gisbanenkrant.nl. Hiermee komt het aloude www.gisjobs.nl te vervallen. Verder wordt er op www.gismagazine.nl en in de tweewekelijkse digitale nieuwsbrief

Juli/Augusus 2008-5

39

melding gemaakt van enkele vacatures en gelinkt naar de GIS-banenkrant-website. De eerste deadline voor het aanleveren van vacatures is 1 september 2008. Voor reserveringen kunt u contact opnemen met Wilfred Westerhof [email protected]. Voor meer informatie kijkt u op www.gisbanenkrant.nl


14-07-2008

08:43

Pagina 40

Grootformaat

Twintig jaar grootformaatprinters in Barcelona

Achter de schermen bij HP Door: Job van Haaften

In Barcelona worden sinds twintig jaar grootformaatprinters van HP ontwikkeld. HP nodigde de internationale pers uit voor een kijkje achter de schermen.

Manel Martínez en François Martin (rechts).

François Martin, marketing director Graphic Arts van HP: “HP startte in Amerika, in San Diego, met de ontwikkeling van grootformaatprinters. De eerste plotter was de Draftmaster in 1986. In 1988 ging alle research en ontwikkeling voor de grootformaatprinters over naar Barcelona. In San Diego bleef de ontwikkeling van de inkten. Ondanks de digitalisering blijft het aantal prints licht stijgen. Per persoon wordt er minder geprint, maar meer mensen beschikken over een printer. Op het moment is ongeveer 75 procent van wat er geprint wordt buiten kantoor en huis. Denk aan supermarkten, tijdschriften en reclame. Een belangrijke trend is van massaproductie naar customizing. Bij het printen betekent dat ‘gepersonifieerd’. Bijvoorbeeld elk tijdschrift op naam verstuurd, de poster op elke straathoek aangepast aan de omgeving of straatnaam.” Juli/Augusus 2008-5

40

Klantenforum HP had een aantal klanten uitgenodigd om hun visie op verleden en toekomst van de digitale wereld op hun vakgebieden te delen met de aanwezige pers, 47 journalisten uit Europa, Israël en Zuid Afrika. Roger Yager van Knappett Projects in Canada vertelde over de invloed van het digitaliseren. “Om de recente technologieën te waarderen moet je weten dat we eindeloos veel tekeningen op papier hadden, die verstuurd moesten worden naar alle onderaannemers. Nu wordt digitaal de norm, alle documenten zijn digitaal te verkrijgen, dat is bij ons nu web-gebaseerd. Alle onderaannemers hebben toegang tot alle voor hen benodigde documenten. Als iemand iets wijzigt in een tekening dan is er een melding aan alle betrokkenen dat de data zijn gewijzigd. Het printen is door die digitalisering verminderd.” Bill Manos is consultant in grootformaatprinten voor grote industriële klanten. “Er is en blijft een constante stroom van documenten, steeds meer via ‘plan rooms’. De documenten zijn nodig tijdens het ontwerp, bij de bouw en later bij het onderhoud. Door de digitale mogelijkheden zijn er steeds meer wereldwijde projecten, het printen wordt meer gedecentraliseerd. Daarbij is belangrijk dat temperatuur en luchtvochtigheid geen invloed hebben op de kleur. Een logo moet er in Australië, China of Zweden precies hetzelfde uitzien als het geprint is.” Ontwikkelingen Josep Tarradas, manager van het grootformaatprinter-lab in Barcelona: “Van speciaal papier om te printen, hebben we al de ontwikkeling gehad naar inkten die op elk papier printen. En sensors die de kleurintensiteit controleren zodat de kleuren gelijk zijn op welk medium er ook geprint wordt, kleurencalibratie. Ook zijn er meer kleuren. Vroeger alleen zwart, maar inmiddels acht of twaalf kleu-


14-07-2008

08:43

Pagina 41

Grootformaat

Roger Yager en Nina Stern tijdens het klantenforum.

ren. Een andere ontwikkeling is het netwerk met printers, met prints op diverse formaten. De bewegende printkoppen zullen bij de volgende generatie printers verdwijnen. Er komen meer koppen zodat alleen het pa-

pier nog beweegt en onder de koppen doorrolt.” BIM Erin Rae Hoffer, Industry Programs Manager bij Autodesk: “Ondanks de

UITGEBREID TESTEN

grote vooruitgang in technologie en de groeiende productiviteit in andere bedrijfstakken, is de productiviteit in de bouw niet gegroeid. Dat komt door de complexiteit van projecten en versnippering onder partijen die elk een deel van het project uitvoeren. In de toekomst zullen de verschillende specialisten bij ontwerp en bouw meer samenwerken. Daar is het Building Information Model (BIM) een oplossing voor. Denk aan onder meer visualisaties en 3D-modellen, samenwerken om dubbel werk te voorkomen, informatie-uitwisseling, simulaties, interactie met de klant, kostenberekeningen ten behoeve van de beslissers en analyses van duurzaamheid. Ook is Autodesk bezig met een BIM-zoekmachine op Internet: cadoogle.” Marc Jongen, marketing manager van HP, vertelt over de effecten van BIM op het printen. “Door de online samenwerking is er minder bulk en er wordt meer specifiek geprint op meer plaatsen. Het printen van het web beslaat nu al vijftig procent van de afdrukken. Van de online planrooms wordt ook in de offerte- of aanbestedingsfase al volop gebruik gemaakt. HP heeft software ontwikkeld voor websites, zodat gebruikers zonder extra software de bestanden van een website kunnen halen en printen: HP Instant Printing Toolkit 2.0. De gebruiker selecteert het bestand in een online planroom en de software zoekt de meest efficiënte weg naar een printer en het juiste papierformaat. Het ondersteunt onder meer TIFF- en DWF-bestanden. Jongen: “In de nabije toekomst wordt verwacht dat PDF steeds meer voor de digitale overdracht wordt gebruikt. Daarom mag ik bekend maken dat we vanaf nu nauw met Adobe samenwerken.” Job van Haaften [email protected] is hoofdredacteur van CAD-Magazine. Voor meer

In Barcelona worden de HP grootformaatprinters op allerlei manieren getest. De compatibiliteit met besturingssystemen bijvoorbeeld en de resultaten onder verschillende omstandigheden. Een printer van HP moet tot dertig graden Celsius en tachtig procent luchtvochtigheid aankunnen zonder dat er verschil in drukkwaliteit mag zijn. Daarvoor is een klimaatkamer waar extreme omstandigheden worden nagebootst. Vervolgens worden de afdrukken vergeleken. Ook het vervoer wordt getest. Een printer kan soms in zijn verpakking weken op een schip liggen te wachten in de haven voordat er wordt uitgeladen. Zout en vocht in de lucht mogen de printer niet beschadigen. Tijdens het verschepen zijn er schokken en vibraties, die worden gesimuleerd, bij het uitladen kan een verpakte printer vallen en op zijn kant terechtkomen, ook dat wordt getest. Juli/Augusus 2008-5

41

gegevens over dit onderwerp zie: www.hp.nl en www.cadoogle.com.


14-07-2008

08:44

Pagina 42

Grootformaat

Océ introduceert online vouwer voor TCS500 Met de nieuwe online vouwer voor de Océ TCS500 kunnen automatisch gevouwen grootformaat-documenten in kleur en zwart-wit worden gegenereerd (alleen de eerste, ofwel lengtevouw). Het doorlopen van een set documenten met lengtevouw heeft veel weg van het omslaan van de pagina’s in een boek. Het worstelen met een stapel platte, grote documenten is hiermee verleden tijd. Uiteraard kunnen de in lengtevouw gevouwen tekeningen nogmaals door de machine worden gevoerd voor de tweede, of breedtevouw. www.oce.nl

Katun-kleurentoner voor Ricoh-printers Katun Corporation, een ‘alternatieve’ leverancier van kantoorbenodigdheden, komt met een kleurentoner voor gebruik in de digitale Ricoh Aficio 3224C/3232C. Deze Katun Performance-toner is geheel compatible en inwisselbaar ten opzichte van gangbare OEM-toners, ook als tijdens een printopdracht een tonercartridge wordt vervangen. Zoals alle Katun-producten is Katun Performance color-toner voor Ricoh-gebruik te bestellen via de Katun-webcatalogus. www.katun.com

Milieuvriendelijk printen: wel woorden, geen daden Recent onderzoek naar de kosten en het beheer van printen in opdracht van printerleverancier Canon Europa, toont aan dat weinig bedrijven hun zorgen voor het milieu omzetten in daden als het om printen gaat. Van de ondervraagden geeft 63 procent aan dat zij de impact op het milieu even belangrijk vinden als de kosten die dit voor hun bedrijf met zich meebrengt. Binnen Nederlandse bedrijven is dit percentage 55 procent. 23 Procent geeft aan dat het milieu ook daadwerkelijk een belangrijke rol speelt bij beslissingen over het printen. In Nederland is dit slechts

15 procent. ICM Research heeft het onderzoek uitgevoerd en daarbij gekeken naar de kosten en het beheer van het printen bij Europese bedrijven van verschillende grootte in negentien Europese landen. Het onderzoek keek ook naar de benadering die meer dan 3.000 medewerkers, verantwoordelijk voor het printen binnen hun organisatie, hanteren. 68 Procent van de ondervraagden geeft aan dat hun bedrijf meer voor het milieu kan doen door een effectiever printbeleid te hanteren. Vertegenwoordigers van grotere be-

Juli/Augusus 2008-5

42

drijven zijn eerder van mening dat zij een milieuvriendelijker printbeleid kunnen implementeren. Nederland ligt ook hier onder het Europese gemiddelde met 48 procent. Éénderde van de Europese bedrijven (31 procent) had geen printers met milieuvriendelijke of kostenbesparende instellingen. Nederlandse respondenten geven in 26 procent van de gevallen aan niet te weten hoe ze de instellingen van hun bedrijfsprinters moeten aanpassen. www.canon.nl


RFID voor schapen en geiten Pag 2.

14-07-2008

08:44

Pagina 43

De Geograaf

De wereld van Blaeu Pag 2.

Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van GIS-Magazine

Geodan beachvolleybalt voor goed doel

Hoe richt ik mijn schotel?

Foto: Pieter van Lierop

Kadaster wint prijs

25 juli | 2e jaargang | nummer 5 - 2008

Tijdens de Intergraph-conferentie ‘Experience the Power’ was het Kadaster één van de acht winnaars van de Icon Award. De organisatie gebruikt GeoMedia voor kernactiviteiten zoals het inwinnen, opslaan en weergeven van geodata. Op de foto ziet u Arco Groothedde, lid van de Raad van Bestuur bij het Kadaster, met de kersverse Award, die hem werd uitgereikt in Las Vegas.

Voor het tweede jaar is Geodan’s beachvolleybalteam in de zomermaanden actief op het strand. Charlotte Heida en Marieke Mars spelen in de vaderlandse eerste divisie voor dubbele winst: niet alleen de wedstrijdpunten tellen, maar ook de toekomst van kinderen uit ontwikkelingslanden. Afgelopen winter werkte Marieke bij een schoolproject in Granada (Nicaragua) en Charlotte in Huanchaco (Peru). “Daar hebben we met eigen ogen gezien hoe kinderen in armoede (over-) leven. Met hulp van Geodan kunnen we ons voor hen blijven inzetten,” vertelt Charlotte.

GPS doet vuilnisman de das om

“Mensen kunnen de projecten steunen met een bedrag per gewonnen set of wedstrijd door zich aan te melden op onze website. Vorig jaar speelden we 2.426 euro bijeen voor een sport- en spelproject voor kinderen uit de sloppenwijk in het Braziliaanse Fortaleza,” aldus Marieke. Het team heeft als doel zoveel mogelijk geld op te halen met het winnen van wedstrijden en het seizoen af te sluiten met het Nederlands Kampioenschap, van 28-31 augustus in Scheveningen. www.sportenvoorhetgoededoel.nl

Buitenaards verschijnsel was reclamestunt Graancirkels glad geschoren Om een scheerapparaat te promoten liet Philips bij Nieuw Vennep drie graancirkels aanleggen die de scheerkoppen van het apparaat moesten voorstellen. Het duurde niet lang of een graancirkelonderzoeker dook op, ene Peter van Laerhoven van Ecohealing, die op de website van de Dutch Crop Circle Archive de graancirkels als ‘echt’ bestempelde. Van Laerhoven verklaarde achteraf de

De Gemeente Den Helder heeft een vuilnisman op staande voet ontslagen omdat hij opgehaald oud ijzer heeft doorverkocht. De gemeente was de man na tips op het spoor gekomen en had een gps-installatie op de vrachtwagen gemonteerd.

Via dat systeem was duidelijk dat de man oud ijzer naar een garagebox reed en daarna verkocht. De Gemeente benadrukt dat alle medewerkers op de hoogte zijn van de interne regels. (ANP)

Op www.dishpointer.com kun je nagaan hoe je ontvangstschotel gericht moet worden voor de beste radio- en tv-ontvangst. Het is een behoorlijk intelligente Google Earth mash-up, die op adresniveau functioneert. Typ je adres in en de gewenste satelliet, en er verschijnt een zichtlijn op Google Earth die zelfs rekening houdt met obstakels. Naast de in Nederland veelbekeken Astra-satelliet komen ook de Turksat, Arabsat en de Nilesat voor in de lijst met beschikbare signalen.

door hem in het veld gemeten hoge ‘energiewaardes’ als volgt: “De hoge mate van levensenergie is waarschijnlijk te herleiden naar de aandacht via tv, radio, internet (YouTube), enz., enz... Want zoals we allemaal wel weten: energie volgt aandacht.” Reclamecampagne geslaagd. www.youtube.com, www.dcca.nl/2008/schiphol/schiphol-nl.htm, www.feeldifferent.com


De Geograaf

14-07-2008

08:44

Pagina 44


Pagina 2.

Tentoonstelling in Amsterdam Atlas Maior , De wereld van Blaeu

Van 18 juni tot en met 23 november 2008 is bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam de tentoonstelling ‘Atlas Maior. De wereld van Blaeu’ te bezichtigen. De Atlas Maior, of ‘Grooten Atlas’, is vanaf 1662 in verschillende edities en talen op de markt gebracht door de Amsterdamse drukker, uitgever en kaartenmaker Joan Blaeu. Met zijn bijna zeshonderd kaarten in negen tot twaalf delen overtreft deze atlas in omvang, kwaliteit en geografische dekking alles wat er tot dan toe op dit gebied was verschenen. Met reden is de Atlas Maior opgenomen in de Historische Canon van Nederland. De tentoonstelling laat alle exemplaren uit de

Bijzondere Collecties zien, en daarnaast een grote collectie losse kaarten. Ze kunnen worden vergeleken met uitgaven van voorlopers, tijdgenoten en navolgers. Zo zijn er atlassen van Amsterdamse concurrenten als Johannes Janssonius en Frederick de Wit. Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129, 1012 GC Amsterdam. Tentoonstelling Atlas Maior. De wereld van Blaeu én Museumcafé zijn geopend van ma. t/m vrij.: 10.00-17.00 uur, za./zo.: 13.00-17.00 uur. Toegang gratis. http://bc.uba.uva.nl.

Heruitgave mijlpaal Nederlandse cartografie-geschiedenis

De Atlas van Topografische Militaire Kaarten met de TMK-kaarten geeft in ruim 400 kaarten een gedetailleerd beeld van Nederland rond het jaar 1865. De TMK wordt door velen gezien als een mijlpaal in de Nederlandse cartografie-geschiedenis. De kaart-informatie is onder andere gebaseerd op gedetailleerde kadastrale kaarten met een schaal van 1:2500 en zijn in zwart-wit gedrukt. Hierdoor was het nodig een enorme hoeveelheid kaartsymbolen te gebruiken. Dit maakt de cartografische weergave van terrein, dorpen en steden en landgebruik zo compleet en karakteristiek dat

je haast kunt spreken van een luchtfoto van de negentiende eeuw. De kaartserie kreeg veel lof door haar fraaie vormgeving, volledigheid en betrouwbaarheid. De TMK is door haar schaal en gedetailleerde weergave bij uitstek de bron van informatie voor de bestudering van het negentiende eeuwse, pré-industriële Nederlandse landschap en voor wetenschappelijk onderzoek. Atlas van Topografische Militaire Kaarten. Uitgeverij 12 Provinciën, 448 blz. ISBN-13 97890-77350-27-0. Tot 1 september 2008: € 39,-, daarna € 49,-.

Een ongeluk zit in een klein hoekje

NUkaart.nl toont nieuws uit de omgeving

Wie wil weten wat er in de buurt allemaal gebeurt, kan dat sinds kort in een oogopslag zien op NUkaart.nl, een uitbreiding van nieuwssite NU.nl. Op NUkaart.nl geven ballonnetjes aan welke nieuwsberichten van NU.nl zich waar afspelen. Ook foto's van dochtersite NUfoto.nl, en berichten van sociale nieuwssite Nujij.nl zijn via de kaart te bekijken. Gebruikers krijgen zo, door in te zoomen op hun woonplaats, een snel overzicht van wat zich afspeelt in hun directe omgeving. Aangemelde gebruikers kunnen niet alleen op de kaarten rondklikken, maar ook eigen plattegronden aanmaken, bijvoorbeeld van hun woonplaats. Ook kunnen ze onjuist geplaatste items verplaatsen. www.nukaart.nl

Tiny accidents is een verzameling nagebootste, fictionele, ongelukken in het klein. Ze zijn op straat opgezet en te zien voor de argeloze voorbijganger. De gebruikte locaties veranderen subtiel van context: stoepranden worden miniatuurgebouwen of –gebergtes. Bedenker Jacqueline Steck is geïnteresseerd in het veranderen van de ruimtelijke ervaring. Ze haalde een BA in Studio Arts

aan de Universiteit van Pittsburgh, en een MFA aan de Parsons School of Design in Design and Technology. Tijdens het ZXZW-festival van 14 tot en met 21 september 2008 zullen er in de gehele Tilburgse binnenstad van deze kleine ongelukjes plaatsvinden. Het festival maakt zo optimaal gebruik van de stad als podium. www.tinyaccidents.com, www.zxzw.nl


De Geograaf

14-07-2008

08:44

Pagina 45


Pagina 3.

RFID voor schapen en geiten

Sinds dit jaar moeten alle schapen en geiten in Europa te volgen zijn. Alleen al voor ons kleine landje is dat een enorme operatie, gezien het grote aantal schapen en geiten en de diversiteit in de sector. Een oormerk met chip in het oor of een bolus (klein keramiek buisje) met chip in de netmaag; met één van deze twee radiofrequente identificatiemiddelen (RFID) lopen nu alle schapen en geiten rond. In combinatie met de nodige apparatuur en software zijn ze zo hun hele leven te volgen. De gegevens worden opgeslagen in een cen-

trale database, zodat er bijvoorbeeld bij een uitbraak van een besmettelijke dierziekte adequaat kan worden gereageerd. Het RF-identificatiesysteem betekent een radicale verbetering van het huidige registratiesysteem dat slechts één centrale inventarisatie per jaar kent. De administratieve lasten voor de sector worden verlicht en de bestrijding van dierziekten en de voedselveiligheid worden verbeterd, doordat een betere naleving van de voorschriften mogelijk is. www.minlnv.nl

3 nummers

voor slechts

Meet de dino’s

Een recente opdracht van RPS BCC betrof het inmeten van het dinobos in Dierenpark Amersfoort. Alle paden, bomen naar soort en overige topografische elementen, waaronder de dino’s, zijn ingemeten. De betrokken landmeter kreeg toch zeker even het gevoel te zijn terechtge-

komen op de set van Jurassic Park. De meetresultaten zijn op een PDA met GPS en mobiel GIS ingezet. Tijdens een locatiebezoek completeert een RPS BCC-medewerker dit digitale bestand met de soortnamen van bomen en de bijzondere kenmerken.

€ 7,50

P R O E F A B O N N E M E N T www.gismagazine.nl


14-07-2008

08:44

Pagina 46

Evenement

BE Conference 2008

B I M , B R I M e n c o m m u n i c e re n Door: Job van Haaften

De laatste dagen van mei was in Baltimore, Verenigde Staten, de jaarlijkse conferentie van Bentley. Zeker zo’n 2.000 bezoekers bezochten sessies over de diverse producten en de successen van gebruikers, waaronder veel kandidaten en winnaars van de BE-awards. Helaas geen Nederlandse winnaars dit jaar.

Portfolio ruimtelijke producten Een nieuw portfolio met ruimtelijke producten werd aangekondigd, waaronder: Bentley Map, Bentley Cadastre en Bentley Geospatial Server. Het bleken allemaal uitbreidingen van bestaande producten. Deze producten richten zich op de integratie van data voor kadaster, landontginning, installaties voor elektriciteit, gas, water en afvalwater en de uitwisseling van die data.

Greg Bentley vertelde van de overname van Common Point.

H

et belangrijkste Bentley-nieuws tijdens de conferentie was niet geogerelateerd. Greg Bentley, CEO, maakte de overname bekend van Common Point. Common Point heeft producten als ConstructSim en OpSim, software die wordt ingezet bij de integratie van infrastructuurprojecten om de samenwerking te vergroten tussen ontwerp, constructie en gebruik. Het genereert een model van het hele constructieproces en creëert daarmee een omgeving voor het management van een project waarin alle deelontwerpen, schema’s, materialen en meer data, te beheren zijn in een virtueel en overzichtelijk model. De technologie van Common Point zal geïntegreerd worden met Bentley’s ProjectWise Navigator-platform.

als kaartenbeheer, thematische en lagen-features en diverse bewerkingen. Verder biedt de software toegang tot andere data die bij het beheer een rol kunnen spelen. De software werkt samen op hetzelfde netwerk met WaterGems, WaterCAD en Hammer, zodat onderhoudsrapporten en operationele data gezamenlijk gebruikt kunnen worden voor een hydraulische simulatie van een waterleidingsysteem of -netwerk. Ook draait de software prima met Bentley’s Geospatial Server, PowerMap Field voor het gebruik van data in het veld zonder netwerkverbinding, en Bentley Geo Web Publisher om de waterinfrastructuur op Internet te zetten.

Drinkwaterdistributie en -opslag Bentley maakte in Baltimore van de Informatie-explosie gelegenheid gebruik om enkele nieu- Francois Valois, productmanager bij we producten te lanceren. Bentley Bentley, vertelde over de Geospatial Water V8 XM, de ontwerpsoftware Server en de onderlinge uitwisseling voor waterleidingen waarbij de ge- met Oracle Spatial. “Met de tegenografie/topografie een belangrijke rol woordige explosie aan informatie, zospeelt, maar zeker ook het ontwerpen van de installaties voor drinkwaterdistributie en opslag. Engineers en GIS-professionals van waterleidingbedrijven en gemeentes kunnen hiermee waterleidingen en netwerken efficiënt beheren. De software bevat alle mogelijkheden en functies Toepasselijke constructies voor een conferentiecentrum waar van Bentley Map zogesproken wordt over civiele techniek.

Juli/Augusus 2008-5

46


14-07-2008

08:44

Pagina 47

Evenement

wel in hoeveelheid als complexiteit, is het beheer daarvan onmogelijk zonder gespecialiseerd gereedschap. Met name ook het correct wegschrijven van nieuwe versies van informatie en data is belangrijk, zodat niet per ongeluk oude en niet meer correcte informatie wordt gebruikt. Een veel voorkomend probleem is inefficiëntie in het veld, omdat buiten kantoor geen internetverbinding is en daardoor niet de meest recente data opgevraagd kunnen worden. Wijzigingen invoeren is dan eigenlijk niet mogelijk, dat moet op kantoor gebeuren. Met de Geospatial Server is het mogelijk vóór vertrek de meest recente versie te downloaden en terug op kantoor of bij een internetverbinding, kan een in het veld gewijzigd bestand worden doorgegeven. In de Geospatial Server is een deel van een kaart te selecteren in een preview, waar dan meteen de bijbehorende documenten en data zichtbaar in beeld komen zodat ze opgeroepen kunnen worden. Te denken valt aan data zoals foto’s, detailkaarten, tekstdocumenten, PDF’s, CAD-tekeningen en meer. Alle data met een link naar de betreffende plek op de kaart. Mozaïeken delen Alain Lapierre gaf uitleg over BE Descartes, dat volledig geïntegreerd is met Microstation. Het biedt visualisatie in 3D gecombineerd met de locatie en een raster naar vector conversie.

BE Awards Onder de Nederlandse halve-finalisten waren: Gemeente Utrecht, Stadsontwikkeling met PROF Module DHV Building and Industry: Arise Solar Cell Factory Bischofswerda Duitsland (in twee categorieën) DHV Building and Industry: een farmaceutische productiefaciliteit (locatie geheim) BAM Infratechniek Zuid bv: ‘Fiber to the Home Network’ in Valkenswaard (in twee categorieën) Windgroep bv: Watervilla Ballast Nedam Infra: reconstructie N 210 DHV bv: Las Palmas penthouse DHV bv: Blaak 31 Rotterdam. Woningen in voormalig kantoorcomplex Grontmij: ontwikkeling infrastructureel arbeidspotentieel Heijmans Infrastructuur: randweg A2 en A67 Eindhoven BE Descartes vervaardigt een mozaïek van de ingevoerde foto’s. Wanneer de gebruiker meer bewerkingsmogelijkheden wil voor foto’s of onderdelen daarvan, dan kan hij deze knippen, bewerken in bijvoorbeeld PhotoShop en met behoud van resolutie terugplaatsen na de bewerking. Niet alle gegevens worden meteen geladen om het systeem te ontlasten, en zonder zichtbaar kwaliteitsverlies op het beeldscherm. Bij het inzoomen wordt een hogere resolutie geladen. Met ProjectWise kunnen de gegevens gedeeld worden met andere gespecialiseerde gebruikers via WMS-bestanden, van OGC of Oracle Spatial. Voor het delen met partners en publiek zijn andere mogelijkheden, zoals GeoWeb Publisher naar MapViewer of WMS

server naar WMS-klanten zoals Google Earth. Een inwoner van een projectgebied kan zo een link ontvangen waarmee hij toegang heeft tot beeldmateriaal van hoe de wijk of het project eruit zal zien na uitvoering van een bouw- of renovatieproject. Ook kunnen animaties worden gemaakt zodat in vogelvlucht, over de weg of als voetganger het project bekeken kan worden. Muzikaal talent Tijdens het avondprogramma voor de laatste dag lieten enkele leden van het management hun muzikale talenten de vrije loop. Onder meer Buddy Cleveland, senior vice president Applied Research, Ray Bentley, executive vice president Software Engineering, en Chris Barron, vice president Corporate Marketing. Wat volgens hun zeggen de band opleverde met het hoogste gemiddelde IQ. Het optreden was zeker niet onverdienstelijk, niet in het minst door de rest van de band Voodoo DeVille. Barron bracht onder meer een eigen geschreven rockballade ten gehore, waarbij Buddy Cleveland de mondharmonica speelde. Job van Haaften [email protected] is redacteur van GIS-Magazine. Voor meer gegevens over dit onderwerp zie: www.bentley.com.

Chris Barron, op de voorgrond, zingt een eigen geschreven rockballade, met Buddy Cleveland op mondharmonica. Juli/Augusus 2008-5

47


14-07-2008

08:44

Pagina 48

Evenement

XEIZ beheert openbare ruimte integraal

A rc a d i s p re s e n t e e r t n i e u w b e Door: Remco Takken

De ‘assets’ in de openbare ruimte, van verkeersbord tot zitbankje, is als water uit de kraan: het is er gewoon. De beheerders ervan zien zich echter voor een groot aantal taken gesteld. Niet alleen moeten zij precies weten waar al ‘hun’ objecten zich bevinden en de staat van onderhoud ervan kennen, zij leggen ook verantwoording af aan burger en politiek.

open standaarden en met een uniforme GUI voor alle applicaties.” Groen, wegen of riolering bestaan niet langer apart van elkaar in XEIZ. Het adagio ‘eenmalige opslag, meervoudig gebruik’ geldt dus voor meerdere werkvelden. De opslag van gegevens vindt plaats in één enkele spatial database, een metadatamodel fungeert als basis voor de gegevensopslag. Administratieve en geometrische componenten bestaan niet meer, de benadering is objectgericht. Technische trends Om hun asset-management goed te kunnen doen, moeten beheerders van de openbare ruimte zich bewust zijn van een aantal trends. Op het technische vlak is er de verschuiving van CAD naar GIS, waarbij er steeds meer geüniformeerd en met één database wordt gewerkt. Daarnaast moet er aansluiting zijn met de organisatiebrede view- en raadpleegomgeving. Er moeten immers meerdere mensen gebruik maken van de gegevens. Met data van de Gemeente Hengelo zien we tijdens de XEIZ-presentatie een demo met 3D-toepassingen voor riolering, kabels en leidingen. Ook kunnen cyclorama’s (360 graden foto’s) worden gebruikt voor dataontsluiting. Attribuutgegevens van bomen roep je op door direct op een boom in een foto te klikken. Ook aardig: het ‘pinpointen’ van klachten en meldingen in Google Earth.

Peter van Boekel presenteert XEIZ in Schouwburg Orpheus.

Ruim driehonderd belangstellenden kwamen op 28 mei 2008 naar schouwburg Orpheus te Apeldoorn voor de presentatie van XEIZ, Arcadis’ nieuwe beheerpakket voor de openbare ruimte. Menno Mak, hoofd van de adviesgroep Beheer-

applicaties en GIS, legt uit dat XEIZ in feite de opvolger is van Mi2 Spatial Edition, waarvan in 2006 een ‘prototype’ werd ontwikkeld. “XEIZ is geen schil over allerlei verschillende applicaties, maar een geheel nieuw systeem, gebaseerd op bestaande

Juli/Augusus 2008-5

48

Procesmatig Op het procesmatige vlak zien we dat er steeds meer koppelingen nodig zijn met andere bronnen, bijvoorbeeld ter ondersteuning van wetgeving. Arcadis’ commercieel manager Peter van Boekel noemt als voorbeeld de wegenlegger: “Deze bevat juridisch inhoudelijke kennis, maar is tegelijkertijd ook gewoon deel van de wegbeheerapplicatie.” Verder zou het beheer van de openbare ruimte ook communicatief kunnen worden ingezet, bijvoorbeeld om de betrokken-


14-07-2008

08:44

Pagina 49

Evenement

heersysteem heid van de burger te vergroten. Tot slot hebben gemeenten in toenemende mate te maken met verschillende nieuwe contractvormen, die te maken hebben met het uitbesteden van taken. Er zijn integrale aanbiedingen die ‘ontzorgen’, op ICT-gebied kun je bijvoorbeeld denken aan ‘hosting services’. Koppelingen en functionaliteit Tijdens de demo van XEIZ zijn enkele mogelijkheden en koppelingen te zien met producten van Bentley en ESRI, zowel in een productie- als in een web-omgeving. Autodesk-ondersteuning volgt naar verwachting begin 2009. Onder de specifieke nieuwe functionaliteiten zien we webservices voor inspecties, Stuf-XML voor aansluiting op authentieke registraties en er is een signaalfunctie. Deze laatste zorgt er voor dat als er bijvoorbeeld een weg verandert, ook Groenbeheer een melding krijgt vanwege de gewijzigde situatie. Peter van Boekel legt de belangrijkste vernieuwingen en verbeteringen uit. “De gebruiker heeft het gevoel alsof hij of zij met Outlook werkt.” Het spoor op Hoe integraal Arcadis het beheerpakket ziet, wordt duidelijk in de mid-

dagsessies. ‘Met XEIZ het spoor op’, over het beheer van railinfra met spoorbeheerder ProRail in gedachten, is natuurlijk ingegeven door de ruime kennis die Arcadis sinds jaren opdoet rond railbeheer en railmethodieken. Medewerkers van ProRail zijn ook prominent aanwezig om kennis te maken met XEIZ. De gedachte is dat de ‘lastige puzzel’ rond het beheer van railinfra is te vergemakkelijken door het integraal verzamelen, opslaan en analyseren van data, maar ook door het rapporteren in XEIZ te laten plaatsvinden. De mogelijke integratie met specialistische spoorweg-tools als de GIS-methodiek Insite Online, het treinbewegingsmodel Xandra en het onderhoudssysteem Ecotrack. Mobiel en open-source Projectmanager Peter van Ossenbruggen stelt zichzelf de vraag: “Hoe komen we tot een innovatieve oplossing voor inspecties, waarbij de complexiteit van import en export verleden tijd is en het bestandsbeheerproces op een adequate wijze wordt gerealiseerd?” Dat het antwoord ligt bij het gebruik van XEIZ, en dat de met Arcadis samenwerkende ingenieursbureaus Inspectrum, Viapetri, Oomen, TBH en Unihorn, viel te ver-

Het Arcadis-logo, de salamander, ook in 3D duurzaam in balans.

Juli/Augusus 2008-5

49

wachten. Verrassender is het feit dat gekozen is voor een open-source-platform voor de webservices Wegen, Groen en Overige Objecten voor gemeenten en inspectiebureaus. Dat betekent dat de software gratis is, en de gebruiker meewerkt aan de verbetering van de software. De (geregelde) up- en download van de inspecties geschiedt via een webserver, waar ook de data toegankelijk is. Niet bekend is, of op termijn ook koppelingen tussen XEIZ en ‘nietmobiele’ open-source (GIS-)platforms zullen worden gemaakt. In dat geval wordt de gang richting open standaarden die door Arcadis is ingezet, op een radicale weg voortgezet. Voorlopig zijn de meeste CAD/GISgebruikers die bij Arcadis aankloppen nog netjes klant bij een leverancier van ‘closed source’-software. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen en alle presentaties van dit evenement kijkt u op www.arcadisbeheersystemen.nl.


14-07-2008

08:44

Pagina 50

Evenement

Intergraph Conferentie ‘Experience the Power’

Ook La nce Armstrong is een Door: Remco Takken

Intergraph’s jaarlijkse conferentie vond dit jaar plaats in Las Vegas. CEO Halsey Wise kon de verleiding niet weerstaan om tegen de 3500 bezoekers zijn trots uit te spreken over het feit dat Elton John en Cher de Intergraph-conferentie openden en afsloten. Met een knipoog natuurlijk.

Een nederige Intergraph CEO Halsey Wise (rechts) en ‘cancer survivor’ Lance Armstrong.

H

et kon niet mooier. Halsey Wise straalde op het glitterpodium van Elton John, compleet met lichtgevende ster en enkele enigszins verwarrende neonteksten, zoals ‘24 hr Botox’ en verwijzingen naar het nachtleven in Vegas. Vlak voordat Wise zijn keynote speech begon, flapte hij er uit: “Ik heb helaas niet het haar van Cher, en ook niet de brillen van Elton John, maar ik hoop toch dat ik jullie aandacht kan vasthouden.” Now, Next, After Next Vervolgens maakte Wise serieus werk van zijn in Intergraph-kringen inmiddels bekende ‘now, next & after

next’-visie. Met het uitspreken van de ambitie om tegen 2010 een ‘one billion dollar company’ te zijn, wordt de huidige ‘after next’-fase wellicht succesvol afgesloten. Dan moet Wise weer een nieuwe kreet verzinnen voor de rest van zijn tijd bij Intergraph. Het historische overzicht van Intergraph’s geschiedenis van vallen en opstaan gebruikte Wise als bruggetje naar het levensverhaal van Lance Armstrong. Armstrong, de wereldberoemde wielrenner die kanker overleefde en daarna nog eens zeven maal de Tour de France won, wijdt tegenwoordig zijn leven aan kankerbestrijding en het bespreekbaar maken van

Juli/Augusus 2008-5

50

de ziekte. Op het eerste gezicht een vreemde combinatie; een geo-software-leverancier en de sportman met een missie. Al gauw werd de connectie echter duidelijk: zowel Intergraph als Lance Armstrong hebben in de afgelopen jaren een zware mentale strijd gevoerd. De onrust binnen Intergraph, door Wise gepositioneerd tussen 1995 en 2002, werd opgevolgd door een periode van reorganisatie, innovatie, en uiteindelijk nieuw geboekte successen. Armstrong overwon een door iedereen als dodelijk ingeschatte ziekte en kwam er sterker uit dan hij ooit geweest was. Dit zijn succesverhalen die Amerikanen graag horen. CEO Halsey Wise sprak de enig juiste woorden: hij hoopte dat Armstrongs verhaal iedereen nederig zou maken die ooit dacht dat Intergraph het zwaar had gehad in de laatste jaren. Defensie en civiel Intergraph’s stevige positie in defensie en intelligence kwam duidelijk naar voren in een groepsdiscussie over de groeiende relaties tussen de militaire wereld, inlichtingendiensten en civiele (lokale) overheden. De ‘retired’ US Army Brigadier General Jack Pellicci werkt tegenwoordig voor Intergraph. Pellicci kwam met een interessant toekomstperspectief. “Op software gebaseerde veiligheidssystemen zullen blijven doorgroeien van meldkamers voor de bevolking naar de beveiliging van faciliteiten, kritische infrastructuur en onze landsgrenzen.” Openingsdag Er werden acht Icon Awards uitgereikt aan bijzondere projecten waar Intergraph’s software wordt ingezet. Onder de winnaars was het Nederlandse Kadaster. Arco Groothedde verklaarde dat niet alleen de beschikbaarheid van breedbandinternet belangrijk is. Ook de veeleisende Nederlandse klanten zijn medeverantwoordelijk voor het succes van de au-


14-07-2008

08:46

Pagina 51

Evenement

Halsey Wise spreekt de ambitie uit om tegen 2010 een ‘one billion dollar company’ te zijn.

survivor tomatisering van het Kadaster. Hij gaf een gewaagd voorbeeld, waarbij niet helemaal duidelijk werd of het ook binnenkwam bij zijn Amerikaanse toehoorders: “Nederlanders zijn niet bereid om bij de douane vier maal dezelfde vraag te beantwoorden. Wij zien het graag wat moderner, en dat laten we duidelijk merken.” KPN Een andere Nederlander, KPN’s John van Luijk, vertelde over het megaproject GEOS. GEOS beoogt de operationele kosten bij KPN terug te brengen door de geo-gegevens bij marketing, sales en onderhoud onder te brengen onder één paraplu. De huidige twaalf systemen zullen zoveel mogelijk worden uitgefaseerd. Het gaat onder andere om het CAD-systeem Tracé en TriLink/ Smallworld. Cramer, de moderne applicatie van KPN’s Network Inventory Manager (NIM) programma, zal worden geïntegreerd in Intergraph’s G/Technology. Harmen Tjeerdsma van Oranjewoud spitste zijn verhaal over het beheer van de openbare ruimte (het

Geïntegreerd Beheer Informatiesysteem GBI) enigzins toe op gebruik met Intergraph-software. GBI is natuurlijk inzetbaar met alle gangbare GIS-platforms, zoals te zien was op een dia die door Tjeerdsma vlotjes werden doorgeklikt om scheve ogen te voorkomen. Zo lichtte Tjeerdsma voornamelijk het gebruik toe van de mobiele oplossing in GBI/Map, gebaseerd op Intelliwhere, alsook Stroomlijn, dat draait op GeoMedia Webmap. Waar het echter vooral om draaide, was het tweerichtingsverkeer tussen de beheersoftware en GeoMedia. Deze aansluiting werkt niet alleen op applicatieniveau, maar ook op dataniveau; zowel front- als backoffice werken in een geïntegreerde omgeving. Wielrenner Lance Armstrong wijdt tegenwoordig zijn leven aan kankerbestrijding en het bespreekbaar maken van de ziekte.

Industry overview Begin dit jaar vernieuwde Intergraph haar website, waaruit duidelijk bleek dat de focus ligt op ‘oplossingen’, in plaats van ‘techniek’. Deze beweging was ook duidelijk voelbaar tijdens de conferentie. Toch schonk Intergraph’s David Holmes ruime aandacht aan enkele nieuwe features in de cartografische en contentmanagement-software. Nieuw in GeoMedia 6.1 is dat vanaf nu de kaartweergave van desktop en webapplicaties hetzelfde zijn, en dus consistent met elkaar voor alle gebruikers. Ook nieuw is de ondersteuning van ‘enterprise libraries’, waarmee configuraties kunnen worden gedeeld. Verder is er ad-hoc zoekgereedschap toegevoegd om sneller features te kunnen vinden. De WCSstandaard, een afkorting van Web Coverage Service, is geïmplementeerd voor het bekijken van luchtfoto’s, en later dit jaar zal WFSTransaction worden toegevoegd voor het updaten van features. Tijdens zijn uitleg omtrent recente ontwikkelingen in GeoMedia’s tools voor wegen-, spoor- en transit-systemen, wees Holmes op de KML leesen publiceer-functie, die naar verwachting aan het eind van de zomer klaar is. Dit is een aanvulling op de al lopende integratie met de web-kaarten en mashups in Google en Microsoft Virtual Earth. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen kijkt u op www.intergraph.com

Juli/Augusus 2008-5

51


14-07-2008

08:46

Pagina 52

Evenement

Perspresentatie AutoCAD Map 3D 2009

Ge bruiker niet la nger ‘CADDoor: Remco Takken

De perspresentatie van Autodesk’s 2009 GIS- en geo-producten in Londen liep uiteen van demonstraties tot gebruikersverhalen.

Geo-specialist Lynda Streaker presenteerde een gedetailleerd technisch overzicht van nieuwigheden in AutoCAD Map 3D. Juli/Augusus 2008-5 Foto: Jacob Lange, Lange PR.

52

A

utodesk’s Map 3D- en Mapguidegebruikers zitten in allerlei sectoren van mijnbouw tot vastgoed, maar vooral in nutsbedrijven voor gas, water en elektriciteit. Echt zichtbaar zijn deze gebruikers niet, overschaduwd door traditionele GIS-afdelingen en MicroStation-collega’s. Met meer dan 23.000 AutoCAD Map 3D-licenties in Noord Europa is Autodesk echter wel degelijk een factor in de geo-sector. Natuurlijk ligt de voornaamste focus van Autodesk op CAD-ontwerp en visualisatie, maar er is ook de nodige aandacht voor de relatief kleine, maar groeiende GIS- en geo-processingafdeling. Dit was afgelopen voorzomer weer duidelijk zichtbaar tijdens Autodesk’s persdagen voor Europese journalisten in Londen. Ook hier werden Autodesk MapGuide Enterprise en AutoCAD Map 3D grotendeels weggedrukt door de bekendere AutoCAD en Maya-producten uit de bouwsector. De geospatial-poot van Autodesk bestaat ook pas een jaar, wat natuurlijk niet wil zeggen dat toen pas aandacht kwam voor ‘geo’. De totstandkoming van een eigen ‘vertical’ was gelegen in het feit dat de gebruikersgroep in Europa navenant was gegroeid. Technisch overzicht Autodesk’s geo-specialist Lynda Streaker presenteerde een zeer gedetailleerd technisch overzicht van nieuwigheden in AutoCAD Map 3D. Zo doorliep zij een FDO-bewerking (Feature Data Objects), die tegenwoordig volledig en direct plaatsvindt met CAD-commando’s, dus zonder de check-out-stap, geometrieconversie en weer terug. In Map 3D is zó GIS-functionaliteit op te roepen met iedere FDO-databron, waaronder SDF, SHP, Oracle Spatial en ESRI SDE. De Expression Builder is een nieuwe tool voor query’s, filters en berekeningen. Met het ‘Locate on Map’-menu is een query te maken door een locatie op de kaart aan te geven met een rechthoek, polygoon, cirkel of ‘fence’.


14-07-2008

08:46

Pagina 53

Evenement

Foto: Jacob Lange, Lange PR.

- mannetje’

Autodesk’s Mark Paraskeva: “Met 23.000 Europese AutoCAD Map 3D-licenties zijn we absoluut een factor in de geo-sector.”

Server-side views Map 3D ondersteunt vanaf nu het gebruik van server-side views in Oracle, SQL Server, MySQL, en ODBC-databronnen. Als eenmaal een ‘view’ gemaakt is met behulp van de geavanceerde tools door de databasebeheersoftware, sluit Map 3D er op aan. Vanaf dat moment zijn alle query tools klaar om de data te ontvangen en te analyseren. Wanneer de data in de ‘view’ veranderen, vindt er een update plaats in de corresponderende base table. Er zijn nogal wat Autodesk-gebruikers die te maken hebben met het importeren, exporteren en converteren van DWG- en FDO-databronnen omdat collega’s alleen AutoCAD of Map 3D hebben, maar niet beide. Binnen Autodesk Map 3D 2009 is het process van data-uitwisseling van het ene formaat naar het andere nu verbeterd. Dat betekent dat vanaf nu de klassieke CAD-eigenschappen als kleur, lijndikte en arcering kunnen worden opgeslagen in FDO feature class-velden. Citrix compatibility Map 3D 2009 kan via Citrix XenApp beschikbaar worden gesteld aan de gebrui-

kers, waarbij zowel data als applicatie op dezelfde server te benaderen zijn, om zo sneller toegang te hebben tot data. Zo kunnen gebruikers een mooie combinatie maken van lage kosten voor gecentraliseerde werkomgevingen en het versnellen van databevraging en het werkproces. Map 3D wordt uitgeserveerd tot ongeveer 25 clientmachines. Dit aantal kan tot ongeveer veertig oplopen als lichte vertraging van het systeem op de koop toe wordt genomen. Echte problemen kunnen zich voordoen als er meer dan vijftig mensen mee werken. MapGuide Enterprise Ook zijn er vernieuwingen te noemen in MapGuide, Autodesk’s web-mapping- applicatie. De ‘flexibele web-layouts’ hebben verbeterde interfaces styling, die grotendeels voor rekening komt van Fusion, de geheel nieuwe architectuur van de DM Solutions Group. Fusion gebruikt OpenLayers, een nieuwe Open Source JavaScript API om webgebaseerde kaartapplicaties te bouwen. Hieruit laten zich de typische open source-woorden als ‘wid-

Juli/Augusus 2008-5

53

gets’ en ‘containers’ verklaren binnen een closed source Autodesk-context. Customer stories Één van de klantverhalen tijdens Autodesk’s persdagen in Londen was van een gemeente, Rushmoor Borough Council. CAD-manager Bader AlSheibani sprak over verkeersbeheer. Zijn werk behelst het ontwerpen en implementeren van ongeveer twintig omvangrijke verkeersomleidingen per jaar. In plaats van te werken met de gemeentebrede GIS-applicatie van MapInfo, besloot Al-Sheibani zijn zes man sterke AutoCAD-team te upgraden met twee Map 3D-licenties en MapGuide Enterprise. Zoals te verwachten viel, vormden een aantal typische CAD-fenomenen de grootste obstakels voor de nieuwe architectuur. In de oude situatie was een wildgroei ontstaan van DWG-bestanden, waarbij datakopieën en bestaande bestanden op onoverzichtelijke wijze werden vervangen door nieuwe. Verder was er altijd weinig contact met de GIS-afdeling, zodat er nog steeds werd gewerkt met oude versies van de basiskaart, de Britse Master Map, en enkele updates in MapInfo’s TAB-bestandsformaat. De voordelen van AutoCAD Map 3D zijn natuurlijk de betrouwbare, intelligente records die te maken zijn met de object data editor, en batch update. Een ander handigheidje: attributen worden nu gelezen in een logische volgorde, en niet langer alfabetisch. Alle presentaties, lagen en visualisaties worden weergegeven in MapGuide, middels een gemeentebrede as-built kaart, waarbij plannen en kaarten ook te zien zijn voor niet-CAD- of GIS-gebruikers. Al-Sheibani concludeerde: “Ik ben niet langer een CAD-mannetje. Ik zet niet alleen actief GIS-data in, ik maak ze zelfs.” Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen is te vinden op www.autodesk.com.


14-07-2008

08:46

Pagina 54

Agenda

De agenda bevat aankondigingen van workshops, seminars, themadagen en vergelijkbare GIS-gerelateerde activiteiten en natuurlijk ook relevante beurzen in Nederland en België. Deze agenda bevat in ieder geval de evenementen die worden gehouden in de periode tot het verschijnen van het volgende nummer. Beurzen, seminars en workshops kunnen per e-mail worden aangemeld bij Jacqueline Bruinsma ([email protected]). Vermeld als onderwerp van uw mail ‘Agenda’. Augustus 04-08 augustus ESRI User Conference San Diego, U.S.A Internet: www.esri.com

September 09 september Realworld GIS seminar Slot Zeist Internet: http://www.realworld-systems.com/ 11 september Nationale Debatcyclus Rampenbestrijding en Crisisbeheersing 2008 E-mail: [email protected] Internet: www.blomberginstituut.nl/index.htm 15 september, Nationale Kabels en Leidingencongres 2008 Hart van Holland, Nijkerk Internet: www.klic.nl

24-25 september 11e Nationale Conferentie Waterbeheer De Doelen, Rotterdam Internet: www.watercongres.nl 25 september NedGraphicsdag 2008 De Reehorst, Ede Internet: www.nedgraphics.nl 30 september-02 oktober InterGeo 2008 Bremen, Duitsland Internet: www.intergeo.de 30 september-03 oktober Vakbeurs Aquatech voor watermanagement RAI, Amsterdam Tel.: 020 549 23 27 Internet: www.aquatechtrade.com

Oktober

16 september Energie en Telecom dag Hoofddorp (Bentley Gebouw) Internet: www.bentley.nl

01 oktober AHN gebruikersdag Antropia, Driebergen Internet: www.ahn.nl

17-19 september The Perspectives: The Role of Surveyors in the European Economy and Society Straatsburg, Frankrijk E-mail: [email protected] Internet: www.geometre-strasbourg2008.eu

02 oktober Dag van de Openbare Ruimte 2008 Euretco Expo Center, Houten Internet: www.dagvandeopenbareruimte.nl 07 oktober De waterbouwdag 2008 Chassé Theater, Breda Internet: www.waterbouwdag.nl

18 september KLPD Fieldday Verkeersveiligheidscentrum Politieacademie, Lelystad Internet: www.leica-geosystems.com/nl/events/index.htm?id=4876

07-08 oktober European Navigation Event 2008 High Tech Campus, Eindhoven Internet: www.navigationevent.com/ registration.html

18 september 7e URBIDATA Conferentie: 'Meer doen met data' Evoluon, Eindhoven E-mail: [email protected] Internet: www.urbidata.nl

09 oktober Nationale Debatcyclus Rampenbestrijding en Crisisbeheersing 2008 E-mail: [email protected] Internet: www.blomberginstituut.nl/index.htm

24-25 september GIS Conferentie 2008 De Doelen, Rotterdam Internet: www.gisconferentie.nl

09 oktober Slotconferentie Water, Aarde en Samenleven 2008 E-mail: [email protected] Internet: www.blomberginstituut.nl/index.htm

09 oktober Netwerkdag Het Waterschapshuis & IDsW Fabrique, Utrecht E-mail: [email protected] Internet: www.idsw.nl 14-15 oktober GIS-o-TOPO-lis 2008 Tour & Taxis, Brussel, België E-mail: [email protected] Internet:: www.gisotopolis.be 28-30 oktober ESRI EMEA User Conference 2008 QEII Conference Centre, Londen, UK Internet: www.gisforeverydaylife.com 30 oktober Platformconferentie Nederland Prachtland Felix Meritis, Amsterdam E-mail: [email protected] Internet: www.debatcyclus.nl/nederlandprachtland

November 02-04 november VIAG congres Hoofddorp Internet: www.urbidata.nl 06 november NIDV Symposium & Tentoonstelling Evenementenhal, Rijswijk Internet: www.esrinl.com/content/ evenementen.asp?id=201 06 november Nationale Openbare Ruimte Congres 2008 Cinemec, Ede Internet: www.nationaalopen bareruimtecongres.nl 06 november Sfeer van Beheerdag Zuid Nederland Internet: www.sfeervanbeheer.nl 13 november Slotconferentie Rampenbestrijding en Crisisbeheersing 2008 E-mail: [email protected] Internet: www.blomberginstituut.nl/index.htm

Ga voor de meest actuele informatie naar de agenda op www.gismagazine.nl Juli/Augusus 2008-5

54


14-07-2008

08:46

Pagina 55

Evenement

Eerste Nationale Boombeheerdag in Arnhem

“ B o m e n m e d e - o p lo s s i n g vo o r e l k p ro bl e e m ” Door: Remco Takken

Tijdens de eerste Nationale Boombeheerdag in Arnhem, op 21 mei 2008, stelt boomjurist Bas Visser dat recent geplante bomen geen honderd jaar oud meer zullen worden, zoals dat vroeger het geval was.

Een cadeautje voor alle bezoekers van de eerste Boombeheerdag: het ‘Handbuch zur Baumkontrolle’.

D

e groeiruimte voor grote bomen is beperkt. Ze staan vaak in vakjes van één bij één meter in het asfalt. Als boombeheerders spreken over ‘vergrijzing’ wordt het oprukkende asfalt bedoeld. Volgens Visser schort het aan het inzichtelijk maken van dit soort problemen. “Het enige communicatieve signaal dat gemeentes leveren, is het verlenen van kapvergunningen. Je hoort niets over aanplant of succesvol behoud.” Edwin Koot van de Bomenstichting valt hem bij: “In de eerste paragrafen van woonvisies worden bomen de hemel in geschreven, er is alleen geen ruimte om ze er heen te laten groeien.”

TSD Automatisering, legt uit waarom TSD geen applicatie bouwt waarin álle beheerfacetten worden geregeld: “Zo’n mega-applicatie wordt veel te statisch om goed mee te kunnen werken, en bovendien ontbreekt het overzicht voor de gebruiker.” Dat TSD uitblinkt in specialistische kennis, blijkt wel uit de applicatie (met GIS-koppeling); zo zijn plantjaar en leeftijd als aparte attributen opgenomen. Een praktijkvoorbeeld: “In Amsterdam IJburg worden momenteel bomen neergezet van 25 jaar oud.” Ook standaard aanwezig: beheer van ‘gekapte plekken’ waar restanten van wortels en stam te vinden zijn (‘stobben’). Bij herplant is de standplaats, met alle historie, te hergebruiken. Gageler bespreekt verder nog de noodzakelijke randvoorwaarden. Er zijn steeds meer boomgegevens, die eenvoudig moeten zijn bij te houden, en ook moet in een logboek zijn terug te vinden wie welke inspectie heeft uitgevoerd. Verder moet de inhoud aan te passen zijn aan veranderende wetgeving en inzichten. Hij presenteert enkele nieuwe technieken, zoals de RFID Baum-TAG, speciaal ontwikkeld voor boombeheer. Het is een schroef of spijker die in de boom wordt bevestigd. Vooral voor bomen die moeilijk met GPS te vinden zijn een goede oplossing. De boom heeft een uniek (digitaal) nummer op de stam. Dit nummer en de boomgegevens komen automatisch in beeld als de controleur de boom benadert. Zo’n Baum-TAG kan, mits op de goede manier toegepast, niet ingroeien in de boom. Bij de kap is de Baum-TAG in een andere boom te hergebruiken. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine. Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen en alle presentaties van dit evenement kijkt u op www.boombeheerdag.nl.

Dat bomen lastig op de agenda te krijgen zijn, bestrijdt Koot met de volgende woorden: “Bomen zijn een mede-oplossing voor elk probleem: leefbaarheid, recreatie, luchtkwaliteit, klimaat, beeldkwaliteit, ecologie…” Koot pleit voor een Groene Kaart om te laten zien waar kwaliteiten liggen en wat beschermd dient te worden. Landschapstypes en monumentale bomen, maar ook ondergronds landgebruik moet in vlakken, lijnen en punten worden vastgelegd. Is de kaart klaar, dan heeft Koot nog een advies: “Zet het met veel tamtam de wereld in.” De initiator van deze dag, Hans Gageler van

De eerste Boombeheerdag vond plaats in het Openluchtmuseum te Arnhem.

Juli/Augusus 2008-5

55


14-07-2008

08:46

Pagina 56

Evenement

Presentatie nieuwe organisatie Pitney Bowes

I n t e ra c t 0 8 Door: Eric van Rees

Op 3 juni 2008 vond in Ede het eerste gezamenlijke evenement van Pitney Bowes MapInfo en Pitney Bowes Group 1 Software plaats. Behalve de presentatie van de nieuwe organisatie aan het publiek, waren er presentaties en case studies van bestaande gebruikers en partners, product launches, demo’s en een informatieve markt.

G

ert Kleijer, country manager van Pitney Bowes, begon wegens wateroverlast in de Reehorst in Ede een kwartier later dan gepland aan zijn presentatie over de organisatorische veranderingen en toekomstplannen van Pitney Bowes. Sinds februari 2007 is er een aantal overnames geweest, waaruit een nieuwe organisatie is ontstaan, die nu bestaat uit Pitney Bowes Group 1 Software en Pitney Bowes MapInfo. Deze laatste houdt zich onder andere bezig met ‘location intelligence’, dat wil zeggen het gebruiken van geografische relaties bij het bepalen van nieuwe bedrijfsstrategieën. De software groep van Pitney Bowes houdt zich bezig met zaken als data integratie en data kwaliteit. Kleijer verwacht een integratie van beiden in de toekomst en het middagprogramma liet een aantal soft-

waretoepassingen zien waarin dat nu al het geval is. Frankeermachines Hoewel van oudsher een producent van frankeermachines, houdt Pitney Bowes zich met meer dan postmarkten alleen bezig. Sinds 2000 heeft het bedrijf meer dan 73 acquisities gepleegd, waarmee het zich heeft verplaatst naar zakelijk aanpalende gebieden. De nieuwe Pitney Bowes organisatie bestaat uit vier business units. Onder de business unit ‘business insights’ vallen onder andere ‘location intelligence’ en ‘predictive analystics’, zoals lokatiekeuze voor bedrijven. Dat laatste vormde het uitgangspunt van keynote speaker Dries van Nieuwenhuyse. Deze gedreven spreker haalde alles uit de kast om het publiek te overtuigen

Juli/Augusus 2008-5

56

van het belang van bedrijfskundige begrippen als ‘performance management’, ‘analytical intelligence’ en ‘location intelligence’ bij het uitzetten van nieuwe bedrijfsstrategieën op strategisch niveau, in dit geval het openen van nieuwe bioscoopvestigingen. Inzicht in de eigen bedrijfsprocessen, die van de concurrenten en het in kaart brengen van potentiële markten zijn onontbeerlijk voor het voortbestaan van een onderneming. Deze informatie kan worden gevisualiseerd in kaarten die ter ondersteuning van het nemen van beslissingen kunnen dienen. Het belang van GIS wordt hierbij steeds groter, meende Van Nieuwenhuyse. Prachtwijken Het middagprogramma bestond uit een vijftal parallelsessies rondom een specifieke sector of thema. Interessant waren de twee sessies rondom publieke sector en publieke veiligheid. Erik van Hunnik van First Element gaf een livedemo MapAnalyse, een toegepaste GIS bij de Nederlandse politie. MapAnalyse is een applicatie die het mogelijk maakt om politiedata uit gangbare databases als GMS, HKS, BPS en Genesys te visualiseren op de kaart via een webinterface. Het idee is dat er elke nacht een dump wordt aangeleverd met de meest recente data uit de politie bedrijfssystemen, die vervolgens voor gebruikers zijn op te vragen. Gebruikers van MapAnalyse kunnen een aantal filters op de data loslaten, waaronder het soort misdrijf, pleegdag of pleeglocatie, maar ook een geografische filter, zoals de prachtwijken van Minister Vogelaar. De demo riep veel vragen op, bijvoorbeeld of de vraagresultaten ook zijn te exporteren bijvoorbeeld via GML over het net. Op dit moment is dit nog niet mogelijk omdat de vraagresultaten gekoppeld zijn aan de ingelogde gebruiker, maar daar wordt aan gewerkt door First Element. Ook het prikken van coördinaten om een misdrijf te lokaliseren is nieuw in het systeem, en ook het toekennen van meerdere incidenten op één en dezelf-


14-07-2008

08:46

Pagina 57

Evenement

DataDetective, een tool om de politiedata verder te analyseren. Op geautomatiseerde wijze past het programma datamining toe, oftewel het controleren van alle mogelijke verbanden binnen een dataset. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie, statistische technieken en visuele rapportagemethoden, waaronder ook hotspotskaarten zoals MapAnalyse die kent. Het systeem heeft zijn waarde bewezen bij overlegsessies bij de politie, waarbij ‘live’ op gerichte vragen kan worden ingespeeld door de vraag op de data los te laten. Hoewel geografische visualisaties van deze data maar een deel van het pakket omvatten, is integratie met een MapInfo-omgeving en ook MapAnalyse een logische vervolgstap gezien de overeenkomsten. Eric van Rees [email protected] is eindredacteur van GIS-Magazine. Voor meer

de locatie is nu mogelijk, wat voorheen niet mogelijk was in MapInfo. Voorts is rekening gehouden met plaatsen die geen adres hebben, zoals een park.

Nieuwland Automatisering staat voor totaal oplossingen van GIS-gerelateerde informatiseringsvraagstukken. Nieuwland is uitgegroeid tot een professionele geo-

Door deze te koppelen aan een adrescoördinaat, kunnen hier ook incidenten gelokaliseerd worden. Interessant was ook de presentatie van

Coördinator Geografische Informatie Systemen Wat? De opleiding ‘Coördinator GIS’ geeft een degelijk referentiekader, waarmee u de invoering en uitbouw van GIS in uw organisatie effectief vorm kunt geven.

partner op het gebied van: • opleidingen • detacheringen • geo-ICT en geodata dienstverlening • turn key IT/GIS implementaties

Nieuwland Postbus 522 6700 AM Wageningen t 0317 421 711 f 0317 425 046 e [email protected] i www.nieuwland.nl i www.gisinternet.nl Juli/Augusus 2008-5

informatie kijkt u op www.interact08.nl.

Voor wie? Medewerkers op MBO+ en HBO-niveau, betrokken bij de opzet of uitbouw van een GIS-omgeving en voor medewerkers uit de private en publieke sector die een brede kijk op GIS willen hebben. Wanneer en waar? De opleiding duurt 15 avonden en 4 dagen en wordt afgesloten met een examen. De opleiding start in januari 2009 en vindt plaats in Utrecht/ Wageningen. De prijs is € 3.000,00 ex. BTW.

Hoe? Een brede, praktijkgerichte opleiding die bestaat uit de onderdelen: • Organisatie en GIS-ontwikkeling • Ontwerpen van GIS-datamodellen en databases • BAG en DURP in de praktijk • Cartografie, communicatie en kaartvormgeving • Meta-informatie, Ruimtelijke Data, Infrastructuur en Datakwaliteit • GIS-theorie aangevuld met o.a. practica van diverse GIS-pakketten. • GIS-Internet en webservices • Excursies Informatie? Nieuwland Automatisering BV, bel of mail Peter Kaspers, 0317 421711, [email protected]

Nieuwland A u t o m a t i s e r i n g

57

w a a r

m é é r

i n

z i t


14-07-2008

08:46

Pagina 58

Evenement

GeoXchange platform voor discussie

Data delen van Mash-up tot Door: Remco Takken

Terwijl het uitwisselen van geodata steeds gewoner wordt, doemen er twee trends op. Kort gezegd: Google Earth en de kaart mash-ups van ‘gewone’ burgers versus de Nationale Geo-Data Infrastructuur van de overheid. Nederland vertegenwoordigt vooral de laatste, getuige de prominente aanwezigen tijdens de GeoXchange in Edinburgh.

van ad-hoc groepen die de informele bottom-up methode van Google en Yahoo aanhangen. Dit beeld verandert echter nu Google haar standaarden formaliseert om zo veel mogelijk informatie, en dekking, te krijgen.” Zo opent GeoXchange, een tweedaags evenement in Edinburgh’s geo-park Dynamic Earth, waar Europese gebruikers van Geographic Markup Language (GML 2 en 3) samenkomen. Sprekers zijn niet uitgenodigd om hun halleluja’s uit te spreken over de producten van de sponsors, maar om inzichten te delen omtrent actuele zaken rondom data-uitwisseling. Het thema is Mash-ups versus NGDI’s (Nationale Geo-Data Infrastructuren). Commercialiseren van ideeën Peter ter Haar, product manager bij Ordnance Survey, vindt de karakteristieken van Mash-up’s en NGDI nog altijd goed te onderscheiden, al vallen er verschillen weg dankzij technische cross-overs. Met het opzetten en het beheren van de indrukwekkende OS MasterMap of Great Britain, heeft Ordnance Survey een duidelijke rol gespeeld als ‘typische ondersteuner van de NGDI’ in GrootBrittannië. Vandaar de verbazing toen Ordnance Survey plotseling kwam aanzetten met een (niet-commerciële) release van een API, compleet met community website en data-samples, om nieuwe gebruikers mee te laten experimenteren. Ter Haar legt vervolgens uit hoe OS OpenSpace werkt binnen de Web 2.0-omgeving en hoe niet-commerciële OpenSpace-gebruikers gratis OS-data kunnen krijgen. “Wij zagen een opkomende interesse bij kleine ontwikkelaars die leuke dingen wilden doen met geo-data, maar die financieel gezien geen enkele kans zagen om onze data aan te schaffen. En dus hackten ze onze systemen! Nu is er een legale manier om bij de data te komen.” Ordnance Survey staat al langer bekend om goed koopmanschap, en ook hier klinkt de ondernemer door: “Natuurlijk willen we dit idee gaan commercialiseren in de toekomst. Maar op dit moment ondersteunen we alleen de ‘derde partijen’ en hun innovatieve ideeën. Na drie maanden hebben we nu meer dan 500 geregistreerde ontwikkelaars en 48.000 bezoekers. Het maakt deel uit van onze betrokkenheid bij experiment en innovatie in geo-informatie,” aldus Ter Haar. GIS-software biedt geen soelaas Het Nederlandse Alterra, één van Snowflake’s eerste klanten in ons land, deed praktische GML-ervaring op met het basismodel en het Nederlandse informatiemodel (IMWA, IMRO, IMKICH, enzovoort). We zitten hier stevig in de context van de NGDI, met uitwisseling en integratie van geodata als voornaamste doel. Voor ontwikkelaars stopt de implementatie met de introductie van het XML-schema, zegt Hugo de Groot, onderzoeker bij

Alexandra Stadtler maakte bekend dat CityGML voor 3D virtuele werelden nu officieel tot de OGC-standaarden gaat behoren.

I

an Painter, managing director bij het Britse Snowflake Software zegt het als volgt: “De formele, top-down-achtige SDI’s komen gewoonlijk uit de politieke en technische hoek. Ze bloeien op na overheidsverplichting en houden stand. Dit in tegenstelling tot het eendagsvliegen-imago Juli/Augusus 2008-5

58


14-07-2008

08:46

Pagina 59

Think Global... ...Think GlobalNET

NGDI Alterra. Standaard GIS-software biedt geen soelaas, hoewel ondersteuning voor GML 3 toeneemt. “Dat is allemaal erg fijn voor Snowflake, want momenteel heeft iedereen het nodig,” schertst De Groot. Hij voegt nog een betekenisvolle reserve toe aan de toenemende juichstemming omtrent de uitwisseling van geodata. “Data-uitwisseling werkt het best in sectoren waar leveranciers domein-software verkopen. Uitwisseling tussen sectoren onderling bestaat wel, maar is tot nog toe beperkt.” DURP Relaties van Grontmij GIS & ICT kennen de GML-cursussen die Grontmij organiseert samen met Snowflake Software. De aanwezigheid van Ron Bloksma, een van de initiatiefnemers van de cursus, is dan ook vrij logisch. Bloksma vertelt in Edinburgh over de Digitale Uitwisseling van Ruimtelijke Plannen Hugo de Groot van Alterra (DURP). Hij schetst de tyspreekt in Edinburgh over pisch Nederlandse gedetailGML3 implementatie. leerdheid in de Ruimtelijke Ordening en geeft later in zijn lezing een hilarisch voorbeeld: “Het kostte ons acht jaar om één legenda te maken voor de gemeentelijke bestemmingsplannen.” Peace on Google Earth Er zijn momenten tijdens de GeoXchange waar de gemoederen hoog oplopen. Één van de organisatoren maant zelfs tot ‘Peace on Google Earth’. De Nederlandse inbreng in het debat is niet zo heetgebakerd. Vooral Tim Warr, vertegenwoordiger van het bedrijf Multi-Map (onlangs overgenomen door Microsoft), zoekt de polarisatie op, onder andere door te verklaren dat NGDI’s ‘geschiedenis’ zijn. Een afsluitende Panelsessie met leden van beide kampen besluit dat mash-ups en NGDI’s vooral complementair zijn en niet in conflict. Een interessant punt komt naar voren: waar het gaat om overheidsdata zal deze alleen beschikbaar zijn via een NGDI, omdat over het algemeen (voorlopig) alleen de publieke sector toegang heeft tot deze data. Zolang dit zo blijft, zal daarin het grootste verschil zitten tussen mash-up en NGDI. Remco Takken [email protected] is hoofdredacteur van GIS-Magazine.Voor meer informatie over de in dit artikel besproken onderwerpen en alle presentaties van dit evenement kijkt u op www.snowflakesoftware.co.uk.

Juli/Augusus 2008-5

59

Breed scala aan (netwerk) oplossingen

• • • • •

Vast referentie station Dichtstbijzijnde referentie station Automatische cel voor landelijk werkende gebruikers (multi baseline) Op maat gemaakte netwerkoplossingen Ondersteuning van GPS en GLONASS, voorbereiding voor Galileo

Ondersteuning van verschillende formaten

• •

Voor alle merken ontvangers: RTCM 3.xx, RTCM 2.xx, Leica, CMR en CMR+ Voor alle GPS toepassingen: RTK (cm), DGPS, GIS (sub-meter) en RINEX (post processing)

Ondersteuning van verschillende communicatie mogelijkheden

•

NTRIP (internet) GPRS en GSM


14-07-2008

08:46

Pagina 60

Noteer nu alvast in uw agenda!

More Business Events organiseert in samenwerking met CAD Magazine…

wo e n s d a g 1 9 & d o n d e rd a g 2 0 n ove m b e r 2 0 0 8 Eu re tco Expo Ce nter, Houten t$"%ű&/$".ű0/5 8*,,&-*/(&/ t % * ( * 5" - 1 3 0 5 0 5 : 1 * / ( t # * . ŷ # 6 * - % * / ( * / ' 0 3 . "5 * 0 / . 0 % & - - * / ( Ÿ t 7 * 4 6 " - * 4 "5 * & & / " / * . "5 * & t%663;"".#068&/

Voor stand- en sprekersmogelijkheden neem contact op met: $"%.BHB[JOF 8JMGSFE8FTUFSIPG 5FM XJMGSFE!DBEDBNFWFOUOM

WWW.CADCAMEVENT.NL


14-07-2008

08:46

Pagina 61

Kort nieuws

Exqte werft en detacheert Indiase Geo-ICT’ers Vooruitlopend op het groeiende tekort aan Geo-ICT’ers, verzorgt het IT-bedrijf Exqte sinds kort de werving en selectie van Indiase IT’ers en werkt hiervoor samen met Software Technology Park Ltd (STPL). STPL voldoet aan ISO 9001:2000 normering en biedt kwalitatief hoogwaardige technologieoplossingen, consultancy en diensten

op het gebied van IT. De Indiase Geo-ICT’ers hebben kennis en ervaring met onder meer (ruimtelijke) databases van Oracle 8i/9i, Oracle Spatial 10g, SQL Server, MS Access, MySQL. GIS-software van ESRI ArcGIS 9.2, ArcServer, ArcSDE, ArcObjects 9.0, GML, Google Earth KML en FME. Web Mapping: Mapserver, Geoserver,

ArcIMS, OGC WMS/WFS/WCSstandaarden, Google Maps API. Developer tools: Visual Basic 6.0, Visual Basic voor Applicatie, PL/SQL, Developer 2000, Visual C++, Java, Visual Basic.NET, Python en XML. www.onsite-fme-oracle-expert.com

DHV en ESRI tekenen strategisch partnership Advies- en ingenieursbureau DHV en ESRI Nederland hebben een strategisch business-partnership bekrachtigd. DHV gaat het ArcGIS-platform gebruiken in haar adviestrajecten en bij beantwoording van ruimte- en mobiliteitsvraagstukken. Met de combinatie van DHV en ESRI Nederland wordt de ambitie verwezenlijkt om de positie van beide organisaties verder te ontwikkelen binnen hun gezamenlijke doelmarkten. Ruimtelijke ordening, water, transport en mobiliteit zijn hier voorbeelden van. www.dhv.nl, www.esri.nl

Nederlandse virtuele werelden krijgen proeftuin

Een consortium van de gemeenten Apeldoorn, Helmond en Tilburg, Movares Nederland en Cebra starten het project ‘Proeftuin Virtuele Werelden’, nu Ruimte voor GeoInformatie (RGI) heeft besloten het project te subsidiëren. Alle participanten zijn gebruiker van de VirtuoCitytechnologie van Cebra. Het project gaat de kennis en ervaring die de partners hebben opgedaan met hun virtuele werelden, bundelen in een aantal toepassingen. Dit moet de

verdere proliferatie van virtuele werelden vereenvoudigen en de basis vormen voor standaardisatie op het gebied van virtuele werelden. Het project zal de volgende resultaten opleveren: VirtuoNL, een portal voor Nederlandse virtuele werelden, die toegang zal verschaffen naar de operationele werelden en naar alle informatie en kennis die op dit gebied beschikbaar is. VirtuoFrame, een web-based raamwerk voor het beheer en onderhoud

Juli/Augusus 2008-5

61

van de virtuele werelden, VirtuoObject, een bibliotheek van 3D-objecten. VirtuoLib, een wikipedia-achtige toepassing waarin de gebruikte standaarden en ‘best practices’ aan de orde komen. De taakverdeling geeft aan dat de gemeentelijke participanten hun virtuele werelden en hun kennis en ervaringen inbrengen, en dat Cebra en Movares de technische realisatie van het project voor hun rekening zullen nemen. www.cebra.eu, www.movares.nl


14-07-2008

08:46

Pagina 62

Kort nieuws

De Open Geo Groep gelanceerd Op 6 juni 2008 is de Open Geo Groep opgericht door een tiental Nederlandse bedrijven die zich specifiek bezig houden met open source GIS. Het betreft een bundeling en onderlinge uitwisseling van technische kennis en ervaring. De groep gaat aan de slag met het probleem van onduidelijke ondersteuning van geïmplementeerde open source applicaties. In eerste

instantie zal het gaan om de meest gangbare geïmplementeerde open source GIS-applicaties op Nederlandse bodem. Het samenwerkingsverband beoogt daarmee een centraal aanspreekpunt te worden voor gebruikers. De groep bestaat op dit moment uit de volgende leden: 3DSite IT&C, Anargistic, B&D Natuuradvies, Brentjens Geo-ICT, B3Partners, GeoInfoBalans, Geoforza, Gis Sense,

Testbeds voor betere geo-standaarden

Tensing realiseert omzetten website Kadata internet

Jurgen ten Siethof van GeoBusiness Nederland (links) en Rob van de Velde van Geonovum tekenen MOU voor implementatie standaarden.

Op 14 mei 2008 hebben Jurgen ten Siethof van GeoBusiness Nederland en Rob van de Velde van Geonovum een Memorandum of Understanding getekend. De samenwerking krijgt vorm door het delen van kennis en ervaring en het publiceren van resultaten uit projecten. Op specifieke aandachtsgebieden zetten Geonovum en GeoBusiness bovendien testbeds

GISwerk, OSGis en Terglobo. Vanzelfsprekend zijn bedrijven die zich specifiek met open source én GIS bezighouden, uitgenodigd om zich aan te sluiten bij dit initiatief en actief mee te werken aan een professionele infrastructuur ván, vóór en dóór open source GIS-specialisten en gebruikers. Voor extra informatie kun u contact opnemen via [email protected].

op. De eerste vindt plaats in oktober dit jaar. De gezamenlijke inzet moet uitmonden in betere en in de praktijk toegepaste standaarden. GeoBusiness en Geonovum willen een brug slaan tussen de standaarden van de elektronische overheid en de standaarden uit het geo-domein. www.geonovum.nl, www.geobusiness.nl

CycloMedia kiest voor ERDAS Image Manager CycloMedia Technology, die grootschalig en systematisch omgevingen in beeld brengt, heeft ERDAS Image Manager geselecteerd voor het beheer en de uitlevering van de 60Tb aan data van LuchtfotoNL. ERDAS Image Manager zal worden ingezet voor LuchtfotoNL. Deze luchtfoto's van heel Nederland met 10 centimeter resolutie worden op dit moment door Blom ASA ingewonnen. Imagem BV, een geautoriseerde ERDAS reseller in

Het huidige Kadata internet wordt omgezet naar het web-GIS van Intergraph: GeoMedia WebMap. Tensing realiseert deze migratie. Kadata internet is een onderdeel van de website ‘Mijn Kadaster’, waar klanten van het Kadaster digitale (geografische) gegevensbestanden kunnen afnemen. Tensing en Getronics PinkRoccade hebben deze website destijds ontwikkeld. De functionaliteit van de webmapcomponent van deze site bestaat uit het interactief via een kaart selecteren van specifieke objecten of van een gebied. De achtergrond voor het omzetten van de website ligt in de beslissing dat het huidige onderliggende GISplatform bedrijfsbreed wordt vervangen. Het Kadaster heeft gekozen voor één GIS-leverancier, namelijk Intergraph. Daarnaast wil het Kadaster haar afnemers van Kadata internet een webapplicatie aanbieden die niet afhankelijk is van een plug-in en/of bepaalde systeemconfiguratie. Naast het ontwikkelen van dit nieuwe webmapcomponent bestaan de uit te voeren werkzaamheden uit installeren, configureren, converteren van data, tunen en integreren. www.tensing.com, https://mijn.kadaster.nl

Nederland heeft recentelijk ERDAS Image Manager gepresenteerd aan CycloMedia. ERDAS Image Manager is een Open Geospatial Consortium and International Organization for Standardization (OGC/ISO) compliant oplossing voor opslag en delen van beeldmateriaal door de hele organisatie. Het gaat bij CycloMedia om ongeveer 350.000 beelden in verschillende groottes en resoluties. www.cyclomedia.nl

Juli/Augusus 2008-5

62


14-07-2008

08:46

Pagina 63

Kort nieuws

Genetics en Milcura ondersteunen gemeenten in Wabo Milcura directeur Louis (r) en Genetics directeur Demir bezegelen de samenwerking.

Met de komst van de Wabo (Wet algemene bepaling omgevingsrecht) zijn veel gemeenten gestart met het implementeren van software-systemen om goed voorbereid met de omgevingsvergunning aan de slag te kunnen. Genetics en Milcura zijn daarom een partnership gestart om hun beide programma’s GMisXP Powerforms en Esfera te integreren om zo gemeenten, maar ook milieudiensten en provincies, te bedienen met een complete integrale oplossing op het gebied van vergunningverlening en handhaving. Op 5 juni 2008 is daarvoor een intentieverklaring ondertekend. Alle bestaande vergunningen hand-

havingstaken worden door Esfera en Powerforms in één systeem geïntegreerd: kap-, bouw- of milieuvergunningen, maar ook vrijstellings- en voorbereidingsprocedures voor een nieuw bestemmingsplan. Esfera is software met een actueel tekstenpakket om vergunningen samen te stellen. Dit kunnen eenvoudige of samengestelde vergunningen zijn. De teksten worden continu aangepast aan veranderingen in de weten regelgeving. Via een abonnementsregeling blijven gebruikers altijd up-to-date. Genetics en Milcura werken ook samen bij het aanbieden van inhoudelijke checklisten voor (mobiel) handhaven. Op deze manier ontstaat er ook een inhoudelijke samenhang tussen vergunningverlening en handhaving. www.milcura.nl, www.genetics.nl

Genio Import tool voor AutoCAD Civil 3D 2008 en 2009 Autodesk heeft een tool gemaakt voor het importeren van Bentley MX Genio-bestanden. Een Geniobestand is een tekstbestand, gegenereerd door MX, met daarin de definitie van terreinmodellen, wegassen, lengteprofielen, enzovoorts. De tool kan gegevens uit een Genio-bestand inlezen in AutoCAD Civil 3D 2008 en 2009 en deze onmiddellijk omzetten naar AutoCAD Civil 3D-objecten. Tijdens het importeren is op te geven welke stijlen voor elk van de objecten wenselijk zijn. Projecten die opgebouwd zijn in MX, kunnen door anderen verder uitgewerkt en gedetailleerd worden in AutoCAD Civil 3D, met behoud van intelligentie. De Genio Import tool voor AutoCAD Civil 3D 2008 en 2009 is te downloaden op het Autodesk Subscription center. www.autodeskseminars.com/civil

BfdYèe\e\edXXbbXejfg \\eeXm`^Xk`\jpjk\\d% 9\eaà\\egif]\jj`feXc\e\\ekXc\ekèa\mXb6Qf\ba\mfcfgfekn`bb\cè^j$ df^\càb_\[\e6<e_\Ya\`\kjd\\i6@\kjnXkq`Z_df\`càbfggXg`\icXXk l`k[ilbb\e%@\kjnXkk\dXb\e_\\]kd\k^f\[èa\m\cq`kk\e%Bfd[Xe\\ej Yèe\eYàPXZ_k% Bfdb\ee`jdXb\e Fg[èj[X^)j\gk\dY\imXeX](.%*'llibfda\Xcc\jk\n\k\efm\iafln ZXiiì\df^\càb_\[\eYàPXZ_kIfkk\i[Xd%;\q\Xmfe[_\YY\en\jg\Z`XXc mffigif]\jj`feXcjè_\kmXb^\Y`\[>\fîXÔjZ_\@e]fidXk`\Jpjk\d\e^\fi^X$ e`j\\i[%8cjkf\bfdjk`^\gif]\jj`feXcdXXba\fg[\q\Xmfe[bXejfg\\e eXm`^Xk`\jpjk\\d%Bàbmffi[\mffinXXi[\efgnnn%pXZ_k%ec&ZXii`\i\Xmfe[% D\c[a\XXe Bàbfgnnn%pXZ_k%ec&ZXii`\i\Xmfe[mffid\\iè]fidXk`\f]d\c[a\XXeYà Xe`kX%i`kjk`\i7pXZ_k%ec#k\c\]ffe'-(('),.*(f]'(' )+)),''%NàcXk\ea\ [Xen\k\ef]aflngifÔ\cXXec\`[è^mfidkmffi\\eb\ee`jdXbè^j^\jgi\b% D\\in\k\e6 N`ca\d\\in\k\efm\in\ib\eYàPXZ_k#dXXiY\ea\fg)j\gk\dY\im\i$ _è[\i[6N\dXb\eîXX^\\eg\ijffecàb\X]jgiXXbd\ka\%E\\di\Z_kjki\\bj ZfekXZkfgd\kPXZ_kIfkk\i[Xd#'(' )+)),''f]bàbfgnnn%pXZ_k%ec%

P8:?K%D<EJ<EM8E9
Juli/Augusus 2008-5

63


14-07-2008

08:46

Pagina 64

Kort nieuws

De Oude Kaart van Nederland Het project ‘De Oude Kaart van Nederland’ is een inventariserend onderzoek naar mogelijkheden voor herbestemming van terreinen, complexen en gebouwen. Op een digitale kaart staan nu negenhonderd leegstaande objecten geprojecteerd. Wat kan er hergebruikt, herbestemd, herontworpen of herontwikkeld worden van de terreinen, complexen en gebouwen die leegstaan of de komende tien jaar hun huidige functie kwijtraken? Wat weten we wel en wat niet? Hoe kunnen we de gevolgen van leegstand, verrommeling en verloedering, terugdraaien en voorkomen? Is er beleid om dit probleem aan te pakken? In het afgelopen half jaar is door de Stichting Dorp, Stad & Land het project ‘De Oude Kaart van Nederland’ gecoördineerd. ‘De Oude

Nieuwe teamleider Grontmij Geogroep

Kaart van Nederland’ is uitgevoerd door de Regionale Welstandsorganisaties, op initiatief van de Rijksadviseur voor het Cultureel Erfgoed, Fons Asselbergs. In twaalf provinciale en één landelijk eindrapport worden de huidige kennis en het beleid over leegstand inzichtelijk gemaakt. Gebleken is dat onze kennis hierover beperkt, moeilijk toegankelijk en versnipperd is. Het uiteindelijke doel van het project is overheden en andere vastgoedeigenaren overzichtelijke informatie, analyses en handvatten aan te reiken om leegstand aan te pakken. Een groot aantal van de provinciale rapporten is vanaf nu te downloaden. Ook verschijnt het landelijk eindrapport, dat een overzicht zal bieden van leegstand en herbestemming in alle provincies. www.oudekaartvannederland.nl

Sybilla Dekker prijst innovatie bij DHV

Vlak na de opening van Vastgoedbeurs Provada was Sybilla Dekker, voormalig Minister van VROM, aanwezig op de stand van advies- en ingenieursbureau DHV. De ontwikkeling van gebieden en gebouwen maakt een grote stap vooruit. GeO Value is de naam van DHV’s nieuwe gebiedsexploitatiemodel, dat een nieuwe

Met ingang van 19 mei 2008 is Co Beekman in dienst getreden bij Grontmij Nederland BV, a f d e l i n g Geogroep. Hij is als teamleider Geodesie en Geofysica verantwoordelijk voor de operationele en strategische aansturing van het team van de Geogroep in Arnhem. Voordien was hij als afdelingshoofd Geodesie werkzaam bij Advin BV. www.grontmij.nl

Bentley Energie- en Telecom-dag

denken werkwijze inluidt. Mevrouw Dekker kreeg van DHV uitgebreide uitleg van de mogelijkheden van het nieuwe model. In GeO Value worden de grond- en opstalexploitatie gecombineerd. Het model is integraal toepasbaar voor alle ruimtelijke ontwikkelopgaven, tot en met de definitieve ontwerpfase en is bedoeld voor onder andere gemeenten, corporaties en ontwikkelaars. Door de vormgeving van het model kan het worden ingezet als open communicatiemiddel bij onderhandelingstrajecten tussen de gronduitgevende partij en de ontwikkelende partij. Daarnaast maakt de geïntegreerde grond-opstalexploitatiemodule het mogelijk om het gecombineerde ontwikkelresultaat door te rekenen. Een ander kenmerk van het gebiedsexploitatiemodel is dat het kan communiceren met andere programma’s. Zo heeft DHV een koppeling van het model met de MapTable gemaakt. www.dhv.nl

Juli/Augusus 2008-5

64

Op dinsdag 16 september 2008 organiseert Bentley de Bentley Energie en Telecom-dag in Hoofddorp. De dag staat in het teken van de laatste ontwikkelingen in de wereld van kabel- en leidinginfrastructuur. Actuele ontwikkelingen in de markt worden gepresenteerd en in relatie gebracht met de visie en de oplossingen van Bentley. Daarbij worden alle aspecten van ontwerp en engineering, gegevensbeheer, workflow management, publicatie en uitwisseling met externen getoond, met het accent op de rol van GIS. Het streven naar kostenbesparing en verhogen van de efficiëntie in combinatie met weten regelgeving vragen om het nieuw inrichten van processen. Bentley laat zien hoe u deze processen efficiënt automatiseert. www.bentley.com/nl-NL/


14-07-2008

08:46

Pagina 65

Kort nieuws

dg Dialog Kabels en Leidingen Binnenkort is bij Grontmij een nieuwe module binnen dg Dialog Beheer Openbare Ruimte beschikbaar: dg Dialog Kabels en Leidingen. Met deze module zijn alle soorten kabels en leidingen te beheren door de netbeheerder. Hierbij is te denken aan datakabels, persleidingen, gestuurde boringen, drainage en elektrakabels. Ook is het mogelijk om weesleidingen te registreren. Alle kabel- en leidinggegevens worden conform de richtlijnen uit het Informatiemodel Kabels en Leidingen (IMKL) beheerd. Zo kunnen bijvoorbeeld gemeenten voldoen aan de eisen die vanuit de WION (de grondroerdersregeling voor veilig graven) worden gesteld. Contactpersoon is [email protected]. www.grontmij.nl

Gebiedsontwikkeling.nu over de ruimte van morgen Op 30 juni 2008 lanceerden het Ministerie van VROM, TU Delft, Habiforum en het Nirov de webportal www.gebiedsontwikkeling.nu. Professionals die zich met gebiedsontwikkeling bezighouden hebben met deze portal één startpagina van waaruit alle informatie over gebiedsontwikkeling wordt ontsloten. Gebiedsontwikkeling is ‘hot’. Er zijn veel projecten op dit gebied, waarbij een nog groter aantal personen en organisaties betrokken is. De portal richt zich op professionals die actief zijn in gebiedsontwikkeling. Gedacht kan worden aan medewerkers en bestuurders van rijk, provincies en gemeenten, woningcorporaties, ontwikkelaars, adviesbureaus en universiteiten. Doel is het gestructureerd aanbieden van informatie over gebiedsontwikkeling. De portal bundelt resultaten van een veelheid aan websites, waardoor steeds de meest relevante en actuele informatie kan worden getoond. Er zijn drie hoofdbronnen: websites van de partners, informatie die vrij via internet beschikbaar is en evenementenagenda’s op het vlak van gebiedsontwikkeling. www.gebiedsontwikkeling.nu

!DVIES ENINGENIEURSBUREAU

/OKOPTIJD"!' EN7)/. PROOF $(6WERKTSAMENMET

#YCLOMEDIAISLEVERANCIERVAN ,UCHFOTO., EENLANDSDEKKENDE 3TEREO EN/RTHO LUCHTFOTODIE GESCHIKTISVOOR"!' KARTERING $AARNAASTLEVERT#YCLOMEDIAHOOG WAARDIGEPANORAMAFOTO´S

$(6GEBRUIKT.ED'RAPHICS#!$ APPLICATIESVOORPRODUCTIEENKWALI TEITSCONTROLEVAN"!' PROJECTEN

$OORDE7ET"ASISREGISTRATIE!DRESSEN EN'EBOUWEN"!' ENDE7ET)NFOR MATIE UITWISSELING/NDERGRONDSE .ETTEN7)/. WORDTUALSGEMEENTE BRONHOUDERVANDEDIGITALEGEOGRA½E VANUWGEBIED$E7)/.ISDAADWER KELIJKJULIINWERKINGGETREDEN -EDIOMOETUDEINFORMATIE VOORZIENINGVOORBEIDEWETTENALOP ORDEHEBBEN $AARVOORMOETUVEELWERKINKORTE TIJDVERZETTEN6EELGEMEENTENHEB BENECHTERTEWEINIGMENSENOMDAT WERKOPTIJDAFTEKRIJGEN"OVENDIEN VEREISTHETDENODIGEKENNISVANDE NIEUWEWETGEVINGENVANHETOPEEN EF½CIpNTEWIJZECREpRENVANDIGITALE GEOGRA½E $(6HELPTUUITDENOODDOOROPTIJD HETDIGITALEKAARTMATERIAALVOOR DE7ET"!'ENDE7ET7)/.OPTE BOUWEN$ATKUNNENWEDOENVOOR EENGUNSTIGEPRIJSDANKZIJONSEIGEN $(6'LOBAL%NGINEERING#ENTERIN )NDIA6OORDE7)/.HEEFT$(6EEN QUICKSCANONTWIKKELDOMDEHUIDIGE ENGEWENSTESITUATIEVANONDER GRONDSENETTENZICHTBAARTEMAKEN -ETDIESCANWEETUPRECIESWATU NOGMOETDOENOMAANDENIEUWE WETTELIJKEVERPLICHTINGENTEVOLDOEN 6OORMEERINFORMATIE +EESVANDER,EE TELEFOON E MAILKEESVANDERLEE DHVCOM

!LTIJDEENOPLOSSINGVERDER

Juli/Augusus 2008-5

65


14-07-2008

09:34

Pagina 66

Lezersservice Wat is GIS-Magazine?

GIS-Magazine op Internet

GIS-Magazine is een vaktijdschrift over geo-ICT met een praktische insteek. De wereld van de digitale kaart begint bij het inwinnen van ruimtelijke gegevens door een landmeter en eindigt bij ontsluiting via intra- of internet. GIS-Magazine verschijnt 8 maal per jaar in Nederland en België.

www.gismagazine.nl Meer nieuws, de actuele agenda en een online artikelenarchief vanaf 2006 vindt u op www.gismagazine.nl.

Gegevens onjuist? Waar gaat GIS-Magazine over? GIS-Magazine wil laten zien hoe geografische informatie zijn weg vindt naar de (eind-)gebruiker. GIS (Geografische Informatie Systemen) is meer en meer onderdeel van een groter geheel. Overheidsinstanties, maar ook het bedrijfsleven doen in toenemende mate hun voordeel met kaartgebaseerde ICT-oplossingen. Google Earth, (3-D) visualisatie, en sensornetwerken hebben allen impact op het denken en doen van de geo-informaticus. Digitale terreinmodellen, mobiele toepassingen, Location Based Services en GPS-innovatie beïnvloeden doorlopend het werkproces.

Abonnementen 2008 Een abonnement op GIS-Magazine kunt u aanvragen via de website: www.gismagazine.nl. Een jaarabonnement (8 nummers) op GISMagazine kost € 57,50 excl 6% BTW. Voor verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 69,00. Abonnementen worden automatisch verlengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn. Voor informatie en aanvraag abonnementen: [email protected]

Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van GIS-Magazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u de gecorrigeerde gegevens in een gesloten ongefrankeerde envelope te sturen naar: CMedia Productions B.V. Antwoordnummer 1036 8300 VB Emmeloord U kunt wijzigingen ook via e-mail verzenden naar [email protected]. Uitgever: CMedia Productions B.V. Antwoordnummer 1036 8300 VB Emmeloord Telefoon: 0527 619 000 Fax: 0527 620 989 Redactie: [email protected] Advertentieexploitatie: [email protected] Secretariaat/ Abonnementen: [email protected]

GIS-Magazine nr. 6 - 2008

Adverteerdersindex

Energie en geo-informatie Energie beïnvloedt onze verhouding met Rus-

Arcadis

www.arcadis.nl

23

Autodesk

www.autodesk.nl

68

Bentley

www.bentley.nl

2

CAD/ CAM Event

www.cadcamevent.nl

60

CycloMedia

www.cyclomedia.nl

34

DHV

www.dhv.nl

65

ESRI

www.werkmetgis.nl

32

Geo-ICT

www.geoict.nl

GIS-Magazine

www.gismagazine.nl

45

Leica Geosystems

www.leica-geosystems.com

10

LNR Globalcom

www.lnrglobalcom.com

59

Magellan Navigation

www.MagellanNavigation.nl

24

NedGraphics

www.nedgraphics.nl

Nieuwland Advies

www.nieuwland.nl

57

Realworld

www.realworld-systems.com

11

Topcon

www.topcon.nl

16

Yacht

www.yacht.nl

63

land, weegt mee bij klimaatverandering

en

opkomende economieën als India en China. Wat is de rol van geo-informatie hierbij?

GIS in het nieuws In ons volgende nummer on-

7

der meer aandacht voor PlanpROces, de 3D-werelden van VirtuoNL, Klic-service van Gemnet/ KPN/ Vicrea en de Populator van Bridgis.

GIS-Magazine nr. 6 - 2008 verschijnt omstreeks 12 september 2008. Juli/Augusus 2008-5

66

21, 67


14-07-2008

08:47

Pagina 67

Het ontwikkelen en implementeren van geografische toepassingen in een organisatie is en blijft mensenwerk. De specialisten van NedGraphics zijn zeer betrokken bij hun opdrachtgevers en zorgen ervoor dat systemen probleemloos functioneren en doen waarvoor zij zijn ontwikkeld!

NedGraphics is niet alleen ‘leverancier’ maar levert een compleet (modulair) pakket met een uitgebreide support, individuele service en eigen scholing. Daarbij zorgt de inbreng van de gebruikerscommunity ervoor dat de kwaliteit en het niveau van de software gewaarborgd blijft.

NedGraphics heeft vele jaren ervaring met de ontwikkeling en levering van organisatiebrede CAD en GIS oplossingen voor gemeenten, provincies, waterschappen, Rijkswaterstaat en ingenieursbureaus. De oplossingen die door NedGraphics worden geboden zijn onder andere gebaseerd op de systemen IGOS, AutoCAD, NedView, MicroStation en Oracle.

NedGraphics B.V. Nederland Ir. D.S. Tuijnmanweg 10 4131 PN VIANEN T: + 31 (0) 347 329600 F: + 31 (0) 347 329666 E: [email protected] www.nedgraphics.nl België Luikersteenweg 167 Bus2 3500 HASSELT T: + 32 (0) 11300 911 F: + 32 (0) 11300 910 E: [email protected] www.nedgraphics.be

NedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen. GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedGeodataManager, NedGeodataWarehouse, NedInwinning, NedOffice, NedPlan, NedTekeningenbeheer, NedView, TopoCAD, NedInfra


14-07-2008

08:47

Pagina 68

Idee: Blaas een gemeenschap nieuw leven in door het gebruik van slechts één ontwerpoplossing, van begin tot einde.

Gerealiseerd:

AutoCAD Civil 3D

Als civiele ingenieurs hun projecten, vanaf het onderzoek in de beginfase tot de uiteindelĳke productie van de plannen, efficiënter willen handhaven, dan doen zĳ dat het beste met slechts één ontwerpen tekenoplossing. Met AutoCAD® Civil 3D® zĳn projectcomponenten zoals wegen, oppervlakten, percelen en openbare nutsvoorzieningen op een slimme manier aan elkaar gekoppeld. Een wĳziging op één plek wordt dus geüpdatet voor het hele project. Met AutoCAD Civil 3D hebben uitgebreide teams van ontwerpers en tekenaars tevens toegang tot up-to-date projectgegevens, zodat iedereen door alle projectfasen heen van alles op de hoogte blĳft. Voor meer informatie gaat u naar www.autodesk.nl/ civil3D.

Autodesk and Civil 3D are registered trademarks or trademarks of Autodesk, Inc., in the USA and/or other countries. All other brand names, product names, or trademarks belong to their respective holders. © 2008 Autodesk, Inc. All rights reserved.

Met Locator en PDA het spoor op Trimble Gebruikersdag Leica Geosystems Geospatial Imaging wordt ERDAS Focus op Publieke Veiligheid

Recommend Documents