No. 20 - Yierde jaargang 15 October 1949 PERSONEELS- EN VOORLICHTINGSORGAAN VAN DE N.V. KONINKLIJKE PAKETVAART-MAATSCHAPP IJ
.M.C. KONING STUDIEFONDS. Het is gebleken, dat het oprichten van een Stichting als het ,,M. C. Koning Studiefonds" meer tijd vergt, dan :aanvankelijk verwacht werd, vooral in deze tijd van ingewikkelde belasting-problemen. Het heeft dan ook tot 7 Juni 1949 gednurd, voordat 'de stichtingsacte door de notaris kon worden gepasseerd, waarmede het studiefonds officieel tot leven is gekomen. He t is precies een jaar geleden dat wij op deze plaats melding maakten van het beeluit in de bijzondere verga~ering van de Raad van Bestuur op 22 September 1948 aan hoord van het ms. •v an Riernsdijk genomen, om bet we rk van de voon;itter van de Raad van Bestuur, de heer M. C. Koning te eren, door over te gaan tot de oprichting van een studiefonds, hetwelk de naam zoo dragen van ,M. c: Koning Studiefonds". W aar doel, inricbtiog en werkwijze v an h et fonds tharu statutair zijn vast· gelegd kunnen hieromtrent nadere mededelingen worden gedaan.
Doel
va~
bet fonds
H et doel van het fonds, waarover reeds in ,De Uitlaat" van 16 October 1948 werd geschreven, is bet verlenen van financiele steun bij de studie van K .P.M.--oorlogswezen. Dwz. aan wezen ( wettige of gewettigde kind.eren) wier vader, in vaste dienst der maatschappij, tengevolgc van oorlogsomstandighed.en het Ieven heeft verloren. Ook kinderen, opgenomen en verzorgd in de huisgezinnen van h en, die in vaste dienst der maats~appij tengevolge · van oorlogsomstandigheden het Ieven lieten, ko~ men voor deze steun in arum1erking. Onder oorlog.wmstandigheden worden in de atatuten verataan de geheurtenisscu tijdens de rtweede wereldoorlog 1940-1945 en tijdens de politieke onrust in Indonesie na 15 Augustus 1945, terwijl onder maatachappij niet aileen de K .P.M., doch ook instellingen of ondernemingen, welke nauw met de K.P.M. · verbonden zijn, bijv. de N.V. Steenkolen Mij ,.Parapattan", zijn begrepen. Bovendien bestaat de mogelijkheid dat, hij ontstentenis van K.P.M.-oorlogswezen, onder goedkeuring der directie, ook andere begunstigden kunne~ worden gesteund, mits deze kioderen zijn van ]eden van het personeel, dan wei van gepen sionneerde of overledeu leden van het personeel onzer maat· schappij.
Aard der studlebeurzeo en studie De studiebeu.rzen worden toegekend voor een ( tevoren) hepaalde studie en een hepaalde p eriode. Dat zij kunnen worcleu ingetrokken indlen de studic niet met succes l\•ordt gevolgd, alsmede dat do grootte van dl.'l beurs afhankclijk is van de aard van de studie, maar ook van de fiuancielc positie van de bcgtmatigde en zijn (of haar) ouders, zijn vanzelfsprekende h epalingen. Een bijzondere bepaling in de statuten. is, dat bij de toeherming van studiebeurzen onder otte.rigens gelijkc omsta/Jdigheden de voorkeur wordt gcgevcn aan. mannelijkc wezan die studcrcn., ·of gatm stm!.er('rr, voor fCit functi e bij de koopvaardij.
Wijze van aanvragen Vooral van bela.ug voor moeders en verzorgers (ver zorgsters) van K.P.M.w~eu is de bepaling, dat de studieheu rzen op verzoek van belangheb· henden (in te diencn bij h et bestnur van h l!t fonds) kunn.e n worden tocgekend. Dit hestuur moet, alvorens het cen heurs toek.ent, inlichtingeu iuwin~ u en of doen inwinnen omtreut karakter en capaciteiten van de adspirantbegunstigde. H et adrcs van de Stichti ng .,M. C. Koning Studiefonds" is : p/ a N.V. K.P!M., ,,He t Sch ecpva arthuis", Amsterdam. Voor Indonesie moeten de verzoek.en ingezonden worden aan de Afdcling Personele Zaken van het hoofdkantoor te Batavia . Tenslotte zij nog medegedeeld dat de Raad van Bestuur der maatschappij tot bestuursleden va n de stichtiug heeft henoemd: de heer J. L. N anniuga, sec1·etaris ill algemene dienst der maatschap pij te Alnsterdan1, voorzilter. · Mevrouw l\1. Cb . W. Masselink-Blase, sociaal werk.ster der maatsch appij te Amsterdam, secretaresse. de beer K. H. Vos, gep. gezagvoerder dcr maatschappij, lid.
r;;~~;·~;;;;;;·
~
..1g
REB INNER IN G .
~
De reden tvaarom tk het waag g nog e~ ~ P.e.n °/! te nerrn:n ·vo~; g l} ~ kle£n amkel m ,.De Urtlaat , 1X ~ rs d6 behoefte om te tracltten ~ i} mijn cWn.k an tva.ardering uit t e ~ dro.kken voor het souvenir, dat o(l mij bij mijn t.'ertrek uit lndie g M.mens het gehele personeel werd aaAgoboden.. {I B et solrilderij h eeft in onzc ~ huiskamer een ereplaats gekregen <:: en ik ka.n U verzekcren dat er ~ecrt dag vcorbij gaat zonder ·d.m {I vele keren on.ze blik daardoor gctrokken wordt. En telkens ko- {:r men dan de lwrirmeringen tcrug. g Ilet sc/&ilderij geeft weer een ~ prachtig uitgevoerd vergezidht, tvaar wij zcveel en zo vaak 1X oon h.ebben genoten. Maar toen UJij in. toorkelijkheid dat uitzicht {I nog voor ons 1uulden. waren onzc ge®chten na.t •uu-lijk t'eT· bonden aan de dagelijksc grotere en kleinere zorgen, die zich in li die tijd vO<JTCleden. ~ En nu is h et ei,g"enlijk nog ~et~ zelfde. Als wij een blik toorpen ~f op het sc'hilderij zien tvij de be- .... kende plekjes, bomen en bergen, een vallei. Maar onmiddellijk daarop bestormen ons dan tal {I van andere herin.neringen., pre· {I cies zoals r da"' h et m et nodig is om nog eens <:: ~ uitdrukkilng te gevcn cum onze ~ gevoelens va.n. erkentelijkheid, ""' dankbaarheid voor Uw medeleven ~ en blijdschap dat wij dit hebben 1X mogen ontvangen als herinnering aan mijn vele, lange en ~·eelal gelukkige jaren in lndie. ~ Amsterdam, 23 September 1949. ~ ~· D. H . d e J 0 N G. g
g
i
g
i
g
f
i
I
g
I
~tttttttt~tttt'tl'tl-(:r(:rlrtrl:rtr(:tt~tttttrtrl:rtt~~
HULP- EN BERGLOON V oor de hulp, •verleend aan in gevaar v.erkerende schepenJ d e zich aan boord daarvan bevindende goederen, de vracht en de opva.ren.den, voor 'het redden van h et leven vatL schipbreukelingen en voor het bergen va.n zeevonde.n en wrakgoederen, is ltu.lploon verschuldigd. Art. 560 van b et Ind. W .v.K. Het is alweer meer dan twee jaar geleden, da t aan hoord van b et ss. Swartenhondt brand in de lading uitbrak, welke eerst na drie dagen van hard werken, met hehulp van b et es. Fort Amsterdam. - thane es. Buna Baai geh etendoor de hemanning kon worden gehlust. Voorta strandde ons ms. Bakongan in Augustus verleden jaar op een rif, welk schip vervolgens na enige mislukte afsleeppogingen, tenslotte werd vlot gesleept door o.a. het es. ]apara, het ss. van der Hagen en b et ms. Batoela.
Dit is n o. 20 r vierde jaargang vau
de
IJ i flit it f
Personeels- en voorlichtingsorgaan van de N.V. Koninklijk~ Paketvaart- Maatscha ppij.
• Overcame uit de inhoud van dit blad is elechte geoorloofd met bronvermelding.
•
Aile etukken, ,.De Uitlaat" hetreffende, te a dreeseren: Aan de Redactie van ,.De Uitlaat", p/ a . K.P.M., BATAVIA-C.
•
In dit nmnmer:
Onze nautici zullen zich nog wei met meer of minder genoegen de vele uren , droge" wetten uit hun zeevaartsch ooltijd h erinneren, waarin de leraar zijn meestal we1mg geinteresseerde leerlingen o.a. proheerde hij te hrengen, hoe de wetgever in b et Wethoek van Koophandel h aarfijn de aanspraak op en verdeling van hulp- en hergloon had vastgelegd. Ann he t hestaan van deze wetshepalingen zullen een niet onhelangrijk aantal van onze opvarenden thau.s binnenkort op eeu aangename wijze worden herinnerd.
De toenmalige bem.anning.en van bovengenoemde hulpverlenende schepen komen nl. krachtens deze bepalingen in aanmerking voor een hulploon. De aan deze bemanningen i n t o t a a I toekomende hulploonbedragen zijn vastgesteld door een onpartijdig ldeskundige, Prof. Dr. R. P. Cleveringa te Leiden. De door hem vastgestelde bedragen zijn: ss. J a p a r a f 25-500,- , ss. van de r Hagen f 17.000,- , ms. B a: t o e 1 a f 8.500,-, en bet ss. F o r t A m • s t erda m f 19.100,!-.
'
Oe verdeling van deze .hedragen
onder de individuele leden van de hemanningen, heeft vervolge~s plaats gevonden door een commiesie, heetaande uit de beer J, K . G. ~ller, vertegenwoordiger in Oost Azie der C.K.O. en de heer Mr. D. F. de Koe, directeur onzer ~aatschappij . Bij de hesliesing werd rekening gehouden met alle factoren, welke voor een hillijke verdeling van helang zijn, zoals b et aandeel van de betrokken diensten in de hulp verlening, de aard van de hulpverlening, de functie van de hetrokkenen, hun gage enz. euz. Hoewel over de aandelen in bet hulploon helasting is verschuldigd, zullen de uheindelijk uit te keren hed.r agen toch een aangename verrassing vo1·men !
.M. dE.
M.c;. Konin g Studiefonds
• Hulp- en bergloon
• Havenjournaal •
R adiotelefonie in aantocht
•
Silindoeng te water
2
STOP PRESS De directie deed ons bij monde van de heer Mr. D. F. de Koe mededeling, dat de Raad van Bestuur, boven het bedr~ bestemd voor huizenbouw te Kebajoran, nog een belangrijke som heeft gevoteerd voor verbeterlng der huisvesting van het personeel op andere grote plaatsen.
.Silindoeng· te water De , Silindoeng" is het 746e schip, dat op de werf van Van der Giessen en Zonen te Krimpen aan de IJssel is gebouwd. Het was het 16e schip, dat de werf voor de Koninklijke Paketvaart Maatschappij schiep, het 9e na de oorlog. Het gleed in de middag van 6 October j.l. om vijf uur precies te water, terwijl op de belling er naast de , SibigQ'' (het laatste schip van de Si-kl.asse) nog werd afgebouwd en in de haven van de Rotterdamse Lloyd te Rotterdam de pas in dienst gestelde ,,Sigli" een lading kolen lag in te nemen, waannee ihet op 8 October op zijn maidentrip naar Indonesie vertrok. Intussen w.aakt Van der Giessen zich alweer gereed om een van de drie nieuwe S .a - boten op stapel te zetten. Zo leeft de K.P.M. in Nederland. Nu ik in verband met de .,Ovale Tafel Conferentie" toch in Holland was, heb ik de gelegenheid te baat genomen om een s een tewaterlating van eeu nieuw K {'P .M.--schip bij te wonen, omdat we 'in lndone
kettingcn af zou schieten en de d•jk in rou lop en. Hetgeen niet gebeurde . . ... . In gezelschap van Ir. De Rooij van tle T.D.-Amsterdam mocht ik eerst een bezoek brengen aan de Sigli die al enige dagen lag t e popelen om naar Indonesie te ku.nnen vertrekken, maar moest wachten op een lading kolen, die nog uit Limhurg moest komen. Ir. De Rooij ruoest nog tek eningen aan boord brengel! J De Sigli lag helemaal ~et tentdoek en regenzeilen ingekapseld, om h em te beschermen tegen he t gruis van de Limburgse kolen, die net die morgen per lichter waren aangevoerd en nu met bakken t egelijk in de splintemieuwe ruimen van het sehip werd gestort , tot kennelijk verdriet van iedereen. die het stond aan te zien. De kapltem wa niet aa n boord, doch wei trof ik eerste stnurman Van Altona, die - terwijl ik diep in m'n demi was gekropen- z'n Jansen-en-Tielanus cen zeer oude verrekijker, die van zijn vader was geweest, zat te reviseren. Ik zal stnurman Van Altona m'n I even lang niet meer vergeten , vanwege de paar niendelijke woordeu, die hij ove1! ,,de Uitlaat" had te zeggen, een phenomeen b'innen ons bedrijf, als ik b et wei heiJ. ..... ..... . Jr. De Rooij ]eidde me over h et scbip rond, waar mecr plaats op was dan op de andere Si-boten. omdat de Sigli geen dekpaesagiers z~l gaan vervoercn, zodat iedereen aan boord veel meer ,,Lel)ensraum" heeft. P assagiers gingen niet mee Aile hutten waren opgevuld met ,baroes", kersverse werk· tuigkundigen , die voor b et eerst naar Indonesie gingen. Na opzichter Roskam een complimentje te h ebhen gemaakt voor de zorgen door hem aan de Sigli hesteed en voorts de 16 vletten, die nog mee moesten, te hebben hewonderd, bewees Ir. De Rooij me een grote dienst door hij wijze va n K.P.M.-attentie me eerst even door de Maastun;nel heen-~n-teru g te rijden , h oewel we voor de reis naar Krimp en op de link.eroever van de U ssel zouden hlijven. Ruim op tijd kwamen we langs de kronkelige IJ sseld ijk voor Van der Giessen aan. E en pontje bracht ons op de werf, waar we eerst h et hoofdkantoor :instapten om k cnnis te maken met de heren Van d er Giessen. Daam a naar dchellinge.n, waar de Silindoeng al gereed lag voor de dooploze tewaterlating, geflankeerd te r linkerzijde door de nog in aanbouw zijnde Sibigo e nter rechterzijde door een blijkbaar nog naamloos 9.000-tons passagiersschip voor de K.JiC.P.L. Naar de Silindoeng ging uiteraard m 'n belangstelli.ng in de eers te plants uit. Wat mij daarvan in Slot: zie pog. 8.
• aantocht ......... . Radio-telefonie 1n ,Dit is ~e motorboot P r i o k van de K.P.M. De motorboot P r i o k van de K.P.M. roept Radio Holland te Tandjong Priok. Overrrrr. .. . ... ",
zo klonk het door de aether van Priok's havens gedurende ~e tweede week van Odober, toen de N.V. Radio Holland enige experimenten uitvoerde
met de kleine radiotelefonie-zender, die in Nederland onder de· naam Mobilofoon wotd.t vervaardigd. Op Woensdag, 12 October j.l., nodigde Radio Holland de Directie der K.P.M. uit, eens een critisch oor te lenen aan deze experimenten, welke als nova in Indonesie, aan boord van een kleine K.P.M.-er plaats vonden. Voor deze experimenteu werd de m:otorhoot Priok van de K.P.M.I ter heschikking van Radio Holland gesteld. H et sch eepje werd uitgerust met een mastje, waaraan de kleine antenne voor de MobiJofoon werd hevestigd. In de cahine van het scheepje vonden wij de Mobilofoon zelf: een koffer die gemakkelijk op een van de banken werd geplaa tst en bet hele grap je inhield: een apparatuur zo groot als een flinke radio en een luidspreker voor aan de wand. Hiermede is het mogelijk radiotelefonisch contact -dus een draadloos telefoongesprek- met een ander toestel van hetzelfde type te verkrijgen over afstanden tot 40 kilometer.
Proefvaart De proefvaart die op 12 October j.l. werd geboude1;1 liep vannit de tweede haven van Tandjong Prio~, vlak langs de stalen colossen van de S.M.N. en de K.R.L. naar de kop van de haven, alwaar werd overgestoken naar de
De toekomst Het ligt reeds enige tijd in de bedoeling van de maatschappij een dergelijke Mobilofoo•1-verhinding te installeren in de verschillende havens waar de sch epen slechts tot op de rede kunnen komen en op andere plaatsen waar het agentschap ver van de ligplaats der sch epen verwijderd is. Maar... .. . behalve teehnisch e moeilijkheden zijn er nog legio andere hindernissen te overwinnen alvorens bet zover za] zijn. In dit verhand denken wij aan
concessies van de P.T.T., aan gediplomeerd personeel, dat deze toestellen zal moeten bedienen en, - we zouden haast zeggen ,,natuurlijk"deviezen, zodat h et installeren van deze apparatuur niet zo eenvoudig zal zijn als velen denk en . De proeven echter, die met de Mohilofoon tot voile tevredenheid van de K .P,M. werden genomen, zijn in • elk geval een inleiding tot de verdere ontwikkeling van dit radiotelefoni ch verkeer.
Het toestel
1
H et zal iedereen wel . dttidelijk zijn, welke veelzijdige voordelen voor bet scbeepvanrthedrijf deze Mobilofoon me t zich medehrengt. Men denke aileen maar aan . de enorme tijd- en energie winst, welke op plaatsen, waar de schepen op de rede laden en lossen , · wordt verkregen. Letterlijk en figuurlijk zal h et daar dan worden: een druk op de knop en men krijgt de stem van de motor- of sleephoot die bij h et schip ligt op h et kantoor, terwijl men zelf de boot OP. elk ogenhlik kas oproepen om instrueties door te geven. En dat alles met een klein toestelletje zoals de Mpbilofoon. Men moet zicb deze apparatuur eigenlijk indenken als twee gecombineerde zenders en ontvangers. De vindi.ng op zichzelf is. niet zo heel erg nieuw en dateert reeds van voor de oorlog. In de oorlog werd de vinding vervolmaakt en vond .men die o,a. toegepast in de welbekende ,walkietalkies" . De mobilofoon neemt, zoals wij reeds meldden. n iet vee} ruimte in beslag: h et eigenlijke toes tel, dat in een portable koffer wordt ondergehracht, meet 60X 35 X 20em. De radiotelefoniscb e verbinding h eeft plaats middels zeer korte golven (V.H.F.), in dit geval op 3,5 m. H et vermogen van h et toestel is gering en wordt uit een 6 Volt accu geput. Bij deze Mohilofoon maakte men gehr uik van frequentie modulatie (F.M,O, die het voordeel hiedt van storingsvrijheid en tevens - doordat deze golven niet op de normale radiotoestellen zijn op te vangen- van· geheimhouding. Deze radiogolven gedragen zich als li chts tralen en de reikwijdte van de Mobilofoon is dan ook . _. Slot: zie pa.g. 8.
3
1
7
Bij de toto's l. Een welbekend moment in de h aven van Tandjong Priok: bet vertrek van bet sneldienstschip ; ditmaal de Ophir. 2. Reeds en.kele dagen na de aankomst nit Nederland weru de Siaoe, ue laatste aanwinsl der maatschappij. in de lijnuieuet opgen omen. 3. In b et vorige nummer van ,,de Ui tlaat' ' plaatsten wij een afbeeldin g van de nieuwe motorsleephoten der maa tscbappij in aanbouw op de. werven van· de V.P.V. tePasar Ikan. Ditmaal bet scheepje te wa ter : de Ur C/JIU.LS vaart op voile kracht voorbij . 4. De heer H. A. Keur van bet agentschap Singapore stuurde de redactie deze geslaagde overzichtsfoto van de haven van Singapore, toen bet Britse korve t A metliyst, die op de Y angtse in aanraking was gekomen met communistiscb e batterijen, Singapore hinnenliep. H et dappere scheepje werd f eestelijk ontha;lld en bet m.s. Seroei ( vlak voor de voorsteven van de Am.ethyst) was eveneens van de partij. 5. ; • JOuw va n de K.P.M.- huizen in de satelietstad van Batavia, K ebajoran. vordert gcdtauig. Een tekenaar van h et bouw bureau stelde zich de voltooide huizen vanuit de Iucht gezien, zo voor. . 6. Begin October werden proeven genomen door de N.Y. Radio Holland met een radio7. telefonie-zendertje, de Mohilofoon, in de haven van Tandjong Priok. Voor dit doel 8. h a~ men op bet kantoor van Radio Holland (6) , en op h et motorbootje Priok van de maatsch appij {7), antennes opgestcl d. Varende in de h avens werd een uitstekend e rauiotelcfonie-verhindin g tot stand gebracht tUS!\eD de Priok en d~ wal (8). 9. Reeds geruirne tijd staat in Makassar een h eel park va9 pieuwo K.P.M. huizen, Offici eel b eet h et complex: ,,Tello park". doch hoze tonge!l noemen h et ,,Suka Rihut". Een complex gezien vanaf de Hospiiaalweg. In dit huis . woneu links en rechts ieder een gezin. ] 0. Fen ander complex buizen, waarin vier flats in een rij zijn · ondergehracht.
9
•.
Haven j o .u rna a I Stavanger : ,Tjonge, mooie meskes hier, heur" I Klein geld Stava.nger is een stad, wa.ar de Zondag wordt geeerd en niet aU:een de Zondag. 's Zaterda;gsmiddag om twee uur gaan aile ka.ntoren en •b edrijven potdicht. De Noorse huisvrouw weet dat en zorgt, dat ze haar boO'dschappen voor 2 uur beeft gedaan. Wij wistf>...n het njet en bleven toot Maandag rondlopen met haar, dat notUg moest wopcLen .ge'knipt. Onda.n.ks de Noorse ,.Kronen ", di·e ·we in d·e zak w.!sten. Kleine zindelijke bankbtljertten van 10 Kronen. Een gezond land, waar het geld , klein" is. • Dat is een .wijsiheld, die we he'bben opgedaan na de ervaring met Iappen van duizenden Francs, Lires, Zlatych en Drachmen. zes van die •bil'jetten van l U Kronen zijn naast eltkaar gelegd, precies zo groat a1s een enkel duizend-Lire-d>Hjet. Omgerekend in nertte. kleine Nederland&e lf\lldens lh.elJben dJ.e 60 Kronen oodt precles 6 X zove;el waarde als dlat duirz.ellg...m.a.kende-duiziend-biljet. W.ie wel eens de trein van Cirvita Vecchia naar Rome heeft genomen, betaalde m et zo'n lap van 1000, 684 Lire teru:g' kreeg in vodjes van 2, 15 em. - ·teveel ·om <even snel weg te stoppen - die prefere.ert d.e trolley-1lms van Hillevag n a.ar Stavaniger. ibe taalt met 10 Kronen (rlskeer t een saheef gezidhlt van de c:mduoteur vanweg.e het grote geld ) en krijgt 9 kr. 70 ore terug .... Na die rokerige t rein, vol lawaaierige, &meri.ge, slecht g.f.klede Italianen, is het reizen m et dat •.aoh t ~oevende wonder van cllroom, glas en leer -de trolley bus- een verademing. tem idden van blonde. blaUIWOgJige men.sen. die goed gekleed zijn, ,:pardon" zeg>g.en eu aJleen fiuisler end in een bus spr·e ken. Rustig evenwichtig als thuis in de Diesel van Rotterdam n~r b et Haagje.
Radio's De derde stu-unnan was al gauw terug.
Wie Kronen nodi·g 'had, kon ze van hem overnemen. Hij was het moe. Wij vroegen onze der.cte slluurman, wat hij .dan wei moe was. ,Philips" rzei-ie. Phllitps? ,Ja Nu rzijn we in T unis. Casablanca. Huerva en Ceuta geweest. Sta.va.nger, dacht i·k, daar ml toch we! zo'n Emerson~etje te krij•g en zijn. Mis. Net aD.s overal: alleen Flhilips-radiatoestellen. NQill die kan i·k t.huis cok kopen". Zo Is het dus. In alle havens. waar wij komen. verkoopt men Phllips- radio's, net a:ls t huis: En d<e derde stuurman w il een Emerson, omdat die ui t Amerika k:omt.... Bij de markt zij:.1 we Ui·t de trolley bus gestapt, om-ct:a.t we het we! aardig vonden om daar ui't te sta:ppen. Die mark.t is n et als thuis, met vee! kraampjes en g.ooelli!g drUL'.{ en vee! knappe Noorse huisvrouwen. die - net als thuis- m et een wijsving·e r, in lblauwwitte scholletjes en roodw.angigJe a.ppels pr.i kten. We heibben ook met o112e wijsvinger in die appels gep.r ikt en er een kilo van gekoc.ht voor 1 Kr. 40 ore en die 'toen zo maar uit het vuistje !open opeten en niemanrf keek - net ·a ls tJhuls. Daarna .zagen we zo'n echte Noorne t ru1, donkei1blauw. met een
praahtig wit patroon erin gew.even. Die trui
Bjerkstaat en Klarendaals .... Onze assistent komt rvan Klarendaal, is 20 jaar en weg van Stavanger::.,.Tjonge, moo,ie ·meske·s hier, heu1''', zel hij op onroe vraag, h oe het d:al!lsen was beiVaHen. Wij . kregen en ui.tlvoerlg verllaal OlVer Bjer.kstadt -,,Eind w~ ~eur"-, samba's, geen sterke drank en onder de in-
vloed zijnde Noren, politieagenten die daarop moesten let:Jten en ,, meskes zo moo!. d1a -ge rer koud van wl•er". Voor we Jople ·k enden, zijn we ook eens 20 geweest en daarom konden we ons dat enthau~ia.sm:e we.! indenken. We begrepen uit zijn vemaa.l, dat Bjerkstiidt een groot restaurant- annex-dancing was: waar m en -tussen .de dansen in- Smorebrod Ikon eten en lcleine borreltjes dll'inken uit listig onder tafel gemoffelde Aqu~a~Vit-flessen . , J a, het mag niet heur''. z.ei de a..ssistent ,daarom is er ook aJ.tijd een poli.tlerugent. die moet uutkieken, maar ze doen h et a.llemaal. die Noren, en as- 't afgelopen is, benne ze te blauw om hun meskes naar huus te brengen. I e- la.clh-ie wild''
.
·Het gfng . .. : en hoe I
En omdat rwe na het ro.diover&lag van
Brugie-Hol'land toch met on-ze lege tijd geen raad meer wisten. hebben weverkwistend a1s z.eelui soms kunmen zijn- , een taxi besteld en de chauffeur geeter dan wij . onda.nks het feit. dat wij vee! diohtJer ibij Klarendaal Whoner voor ons .dan .d e mooiste ... li'edjes van h.~t duo waar J'opie oo veredt op is. En met Jopie in ge:La.ohten. zijn we teruggekeerd naar boord, wee1noedi.g am ihet aJtoos maar ·weer afso'heid m oeten nennen van d!in:gen die ons dierbaar worden, wetende dat we mi.sschi·e n nooit m eer in Struvange«" ~Hen komen. En zo we er teru%1k>eren, zal ihet er anders zijn. We heblben ons 'Voor de zoveelste maal afg~Wra ag-d, of ihet niet beter wa re ·g eweest om niets van dit alles te tbeleven , een walibetrek!kdng te ,nemen. Iedere avond am 6 uur de sleutlel in het slot van de huisdeur te steken . Thu1s te komen, iedere dag weer e11 te zeggen. , .Ha, die J opie'' .... . . En tooh ...... en tocn .. .. .. StaJva.nger , December '48.
R . Bijkerk.
.. • De beer W. Louwris trad ala 4e stuunna.n in onze dienst.
k. p. m.- JOURnaaL
• le Stuurman A. Penny en 2e stuurman G. W. Zwarts vertrokken met gezinsscbeidingsverlof naar Nederland.
met als nautische staf: le stuurman P. Kosters, 2e stuurlieden K. Klijn en J. Maan, 4e stuurm.an H.W.G. Kuster. De techniscbe staf bestond uit haofdwerktuigkundige J W. Mensingb, 2e werktuigkundigen G. E. Thijssen en P. j. M. v.d. Berg, 4e werktuigkundige C. Bakker en Se werktuigkundige J. v.d. Klok Maroonist: N. W. Vos. Met dit scbip is wederom een belangrijk aantal nautische en technische
• Stuurmansll. J . J. Maaskaut vertrok eveneens naar Nederland voor het volgen van de cursus 3e rang. • 2e Stuurman M. J. de Lange is naar het walper· soneel overgegaan en werd als empl. op de afdeling ND/ HK geplaatst. • Souscbef C. Pet, die voor korte tijd in lndonesie werd gedetacheerd, i.e wederom naa1· Nederland teruggekeerd. • Hoofdempl. E. M. Cordesius werd van Oostbaven naar bet agentscbap Tandjong Priok overgeplaa1st. HoofdempL J. J. Roman werd wegens afkeuring eervol ontslag onder toekenning van invaliditeitspensioen verleend. • Empl. D. W. Ekker werd van Soerabaia naar Boeleleng overgeplaatst. • Empl. J. Jansen werd van Soerabaia naar C.D. Tandjong Priok overgeplaatst. • Empl. G. J. Koper werd van' Pontianak naar Tandjong Priok overgeplaatst. • Empl. J. H. Strijbosch werd eervol ontslag op verzoek verleend. • De beer C. F. Wagenaar trad als empl. in dienst (Arcbief/HK). • Empl. P. van der Molen werd van Tandjong Priok naar Soerabaia overgeplaatst. • Het nieuwe m.s. Siao.e arriveerde op 7 October te Tandjong Priok, na een voorspoedige reis van 43 dagen. Het schip stond onder commando nn gezagvoerder B. B. J. Eijken,
• Met bet ms. Oran.je, h etwelk op 11 October in Tandjong Priok aank.wam, reisden mede : Dr. C. A. Adamse (Batavia}, Hoofdempl. H. L. M:anson en echtgenote (Batavia}, empl. J. Spanjaard (Werkpl. Priok) , de verpleegsters A. M. Zeestraten, en H. W. Lange en de 11.-werktuigkundige J. G. E. Straat. In het kader der gezinsbereniging werd de reis mede gemaakt door Mevr. J. C. Cordesius-Tempelman en kind, gezin van
r** R***RflRRflflM{flRfl***RflRR~ flflR~RRRRRRRRRRR~
i~ ~
i
~
*
i
~
Er werd bericht ontvangen .d at de pensioenen van gezagvoerders en hoofdwerktuigkundigen, die na 30-9-'49 de dienst van de Mij. zullen verlaten, (met uitzondering van hen, die op 45 j. leeftijd met vervroegd pensioen zijn gegaan of zullen gaan), in niet oitbelangrijke mate zijn verhoogd. De circulaire is binnenkort te verwachten. Wij komen hierop in de volgende Uitlaat terug.
~ *
*
i' ~
~
~~M~~M~M~~~M~M~~M ~~MM~M~~~ ~1
leerlingen uitgekomen, nl.: de stuurmansll. A. Bikker, · , H• J• G . H . J . Ka mp h Uis v.d. Poel, H. R. A. j. Kraij, J. A. A. Brinkhof en H. SchuH en de ll.-werktuigkundigen F. J. Hilligehekken, H . van Dam, W . van Dam, J. Doldersum, E. Scheidema en B. van Leuven. Bovendien bevonden zich aan boord hoofdve rpleger G. W. Teunissen (Petamboeran} en kok/hofmeeste r J. M. Lucassen (K.J .C.P.L.) • Per ms. Matarom arriveerden op 10 October uit Nederland de in onze dienst getreden verpleegsters H. Hof, B. H. van Dingstee en I. Bodecs (Petamboeran). • ~t de m88'. Si.aoe en Mataram werd bovendien uit Nederland een belangrijk aantal gouden en zilveren horloges aangebracht, weshalve nitreiking van dit jubileumgeschenk aan diegenen, die hierop hun keuze befiaalden, thans binnen afzienbare tijd mag worden verwacht.
hoofdempl. E. M:. Cordesius (Batavia), M,.evrouw E. J. Zinsmeester-Roeterink, echtgenote van empl. W. L. Zinsmeester (Batavia), Me· Vl'OUW H. E. Luhach-Ziel, echtgenote · van empl: F. Lubach (Batavia), mevrouw J. v.d. Schilden-Ragendorfer en kinderen, gezin van le stuuru1an D. v.d. Schilden (Batavia), Mevronw E. Tb. Koper- Neumann en zoon, gezin van empl. G. J . Koper (Batavia) , mevrouw M. Ch. J ansen-Kessels, echtgenote van 4e stuunnan . Jansen (Batavia), mevrouw B.~L. Le Grand-Baanders, echtgenote van empl. Le Grand (Batavia) , mevrouw E. S. l e Poole-de Rooy en zoon, gezin van le stuurman C. le Poole (Bandoeng), mevrouw C. Kroon-Her en kinderen, geziu van empl. C. W. Kroon (Soerabaia), mevrouw J. M. W. Claasz Coockson-Jelsma, ecbtge· note van de werktuigkundige B. Claasz Coockson (Soerabaia), mevrouw A. S. Th. Birw,endijk-Helsper, echtgenote van empl. H. Binnendijk (Benkoelen) en mevr.
W. L. Wahr-Warokka en kinderen, gezin van empl. E. J. B. Wahr (Timor Koepang). • De he.e r P. A. Ruster trad in onze dienst en werd bij de Ink. en Mag. Dienst te Tandjong Priok geplaatst. • Hoofdwerktuigkundige H. Koning keerde per vliegtuig van gezinsscbeidingsverlof uit Nederland terog. W erktuigkund.ige • 4e A. D. Vos vertrok met ge-zinsscbeidingsverlof, hetwelk hij in Melbourne gaat doorbrengen. • le Stuurman G. Zweegman keerde , van gezins- scheidingsverlof uit Nederland terug. • Eveneens arriveerde nit Nederland de nieuw aangenomen 4e stuurman J. S. Wilting. • Ladingklerk P. Kale werd aan de wal gedetacheerd -en voorlopig te Soerabaia geplaatst. • Het uieuwe ms. Sigli is 8 October j.l. uit Nederland vertrokken. ETA Tandjong Priok: 20-11-'49. • De Ieiding van het passage-kantoor Bat. C. werd op l October jl. door Hoofdempl. K. 0. Ruijgrok van de adjunct-chef H.M.C. Cordesius overgenomen. • Uit Nederland werd vemomen dat oud-gezagvoerder J . J. Bouman op 20 September jl. is overleden. o. • Op 25 September jl. overleed te Gorontalo op 85jarige leeftijd de heer ·J. Caffin Sr., destijds adviseur Tominibocht. • Employe W. Bol werd van Tandjong Priok naar Medan overgeplaatst.
• De beer J. P. Ouderkerk trad als zaalche£ in onze dienst (Bali-hotel}. • De beer Ch. A. Volmer trad als gezagvoerder in dienst (Coasters).
7
.K. P~ M.- ers nemen afscheid Van een twootal leden tVan ons varend personeel die hun loopbaa.n -blj de Maatschapplj ·g a&n beeindigen, werd net verzoek ontvange.n tot plaatsial:g' van -een afscheid.sgroet, aa.n welk verzoe~ hierbij gaame wordt voldaa.n. Batavia-C., 10-10-'49.
N u ik de Maatschappij ga •verlaten met vervroegd pen.sioen wif ik middels ck Uitlaat nog even afscheid nemen. t--an al mijn vrienden en · b~ken.den zowel aan de wal als op de vloot. De prettige samenwerkin.g aan boord en met ck wal zuLlen nog lang in mijn herinnering blijuen. V aarwel gij aUen, maar ook tot wederziens. Hoofdwerktuigkundige w.g. ]. Sipkes. Geza;gvoerder J. J'. R. H . Zomer zond ons een uitgebrei~er episteL De Uitlaat da.nkt beiden voor hun lijf in .h et oude Holland toe.
8
Navigare necesse est Nu ik bironenkort onze M~tschappij vaarwel ga zeggen, komen geda~hten bij mij op, verband houdende met de destijds gekozen zeemans-oarriere. R eeds de Ouden wisten, dat varen noodzakclijk 'is, het leven doo.rentegen niet. V asthoudende aan dit adagium en in breed verba:nd gezien, komt de geknakte gezondheid van een scheepska.pi. rein er eigenlijk m et s op aan, als slechts g<waren wordt. Kan ik persO<mlijk ook tevre&en zijn ? Gezier~J mijn loopbaGJn, bij de K.P.M. moet ik ck v raag zonder twijfel bevestigend beantwoorden. In Augustus 1919 ging ik als jong K.P.M.·stuurmansleerling h et zeegat zut en in 1935 kreeg ik mijn eerste commando op het tooomalige ss. Silindoeng; in 1937 volgdc definitieve aanstelling in die rang. Het is voor de meeste collega's niet weggelegd, ook met bij buitenlandse rederijen, om zo lang een scheepscom- · mcwdo te voeren. Het •uarc.n was bij de Paketvaart, hoewel vaak Ollltzettend drl:'k en enerverend.- toch altijd goed tot aa>n het uitbreken VCI\n de tweede wereldoorlog t(j)e. T.oen begon op ieder gebied. en in alle geledingen de misere en toe zijn hier eigenlijk nog steeds niet over heen. Het zou echter dwaas zijn de Paketvaart •hiervoor ook maar in 'het minst verantwoordelijk te stellen. Gespnard ben ik gelukkig gedurende mijn gehele carriere gebleven voor scheepsrampen, m et uitzondering van h et verlies van het ss. ,,'s Jacob" door vijandelijke act·i e. lk meen dus te kunnen spreken van een z:eemansloopbaan, die mij volle
bevrediging heeft gesehonken. H et was jammer, dat men, •uooral gedurende d e naoorlogse_ jaren zoveel ontevreden•h eid aa'n- boord kon beluisteren. Doch als de voortekens met bedriegen, dan breekt er voor het jonge varende personeel een nieuwe p eriode aan •van sinds jaren. ongekende promotie; dit zij hen van harte toegewenst. - Verder hoop ik, dat . de Koninklijkc Paketvaart Maatschappij moge groeien en bloeien itn •urede en voorspoed tot heil van · allen, die •h aar dienen en tot geluk van de gebieden, waar zij opereert. V anzelfsprekend hoop ik hiervan. nog de nodige jaren getuige te mogen zijn en zoals de belumdelende geneesheer, ck iJntermst ckr K.P.M., Dr. A. F. v .. H eerde, die i k grote dank ver· sc;Jmldigd ben voor zijn :z:eer ku.ndige beh4ndeling, mij verzek erde, maak ik •h ierop bij rostig leven in koel klimaat, een redelijke kanS. Tenslotte zij het mij vergund vain deze pkuzts afscheid te nemen. van ck Directie ckr K .P.M., zomede van het gehele wal- en varend-personeel en allen het b este voor de toekomst en bove1nal goede gezondheid toe te wensen. Tot weerziens in het V aderland! l().~. J. J. R. H . ZOMER Oucl-Gezagvoerder K.PM.
'
Slot: Silindoeng te water.
ZEILEN Jaarpunten-wedatrQd op Zondag 9 October te Tg.-Prlok Het was voorwaar geen peuleschilletje, die Zondagmiddag, om bij de stijf doorstaande Noord-Ooster de wedstrijdbaan af te zeilen. Er stond veel zee. (De zeelui onder onze lezers zullen wei meesmuilen: ,,'t Zou wat", maar voor een 16 Kwadraats En-ennertje stond er inderdaad veel zee, en het werd steeds ruwer ook). Niettemin verschenen er 31 jachten, w.o. 9 N.N.ers aan de start . Onze Zee met Doyer aan het roer en Rompel aan de fok was niet t e remmen en startte helaas een paar seconden te vroeg, zodat dit schip terug· moest over de l.ijn en opnieuw beginnen. Ee W ind, gezeild door Radius, met Gla zenburg als bemanning, ging op de seconde als eerste door de start. Toen begon h et lieve leven. Direct moest hoog aan de wind gestuurd worden om· K.B.J.C.-boei No. 6 te bezeilen. De zeile.rs werden bij tijden verblind door de enorme klappen buiswater, die de jachtjes overspoelden, en de toch al zware taak van de fokktmist werd bepaald slim, doordat hij tevens als lenspomp moest fungeren. De schipper van de Ophir, van Trikt, kreeg de halve J ava Zee aan boord en kon het zaakje niet mannen . Hij gaf blijk van goed zeemanschap door halverwege de wedstrijd zeil te minderen (bet gehele grootzell nl.) en op de fok een vluchthaven binnen te lopen (de KB.J.C.), zodat sleepboothulp verleend moest worden. Twee andere jachten sloegen subiet om, schepen en bemanning werden gelukkig gered. Nog meer averij werd belopen: een fok scheurde middendoor en een der boten zeilde de mast overboord. Intussen hielden onze Wind en Zee zich best. Wel sch oot bij een al te ruwe gijpmanoeuvre de gaffelk.lauw van de maat van de Wind en verspeelde dit jacht een zeillat; doch verdere averij was er niet. De Zee had haar achterstand geheel ingelopen en zou de 2e prijs gehaald h ebben als ze niet gediskwalificeerd was geworden wegens het passeren van het Julianabaak aan de verkeerde kant. J amer! De Wind hield na een inspannende wedstrijd de K.P.M.-vlag hoog doo;- het veroveren van de l e prijs. C.W.R.
ruim een half unr weM verteld aan technisch e hijzonderheden, zou ik nu met geen mogelijkheid meer k,unnen herhalen., Trouwens: een S ,i -hoot is al niets hijzonders meer, al viel het op wat een groot schip het toch eigenlijk nog is, zoals het daar onbeladen in het water gleed, met een vaart die mij voor de Krimpense j eugd op de andere oever 'loch wei even het ergste deed vrezen. Maar de kettingen hielden en Slot: Radio-te!efonie in ~tocht. de Silindoeng trilde al spoedig tot stilstand, terwijl aile schepen en scheepjes, ongeveer zichtwijdte. Hoewel men zou die in de buurt waren uit volle fluit verwachten d at een obstakel ~oals de toeterden. En precies op tijd en zonder nabijheid van andere schepen en doktechnisch e hulpmiddelen was de Si- ken- een hinder zou betekenen, hleek lindoeng al op weg naar het U ssel· in de praktijk de ontvangst en de uitwater nog voor alles was losgeslagen. zending geen nadeligen invloed te Toen bleef het schip nog h eel eventjes ondervinden. Het apparaat aan hoord steken, seconden maar, en moest een van het motorhootje Priok was uitgetechnisch duwtje tegen de hoeg krijgen. rust met een antenne -ter grote van een Daarna was er geen h ouden meer aan. gehruikelijke auto-antenne, dus onge· In een kwartier was alles afgelopen en veer 1,5 meter lengte, terwijl het •toestel in dit geval lag de Silindoeng langs de kant om in van de wal installatie,de tijd van twee maanden te worden op het kantoor van Radio Holland,afgebouwd. De volgende dag zouden de een antenne had die ~g was ophoofdmotoren er al in gaan. Van der gesteld en ietwat op een parapluie leek. Al inet al een Nederlands industrieGiessen laa1 er bepaald geen gras over -product dat ook voor d e scheepvaart groeien. J.B .B . hier te Jande bruikhaar is gehleken.
