Markt en Overheid Workshop Congres gemeentefinanciën
Waarom een wet Markt en Overheid? ̶
Het is overheden toegestaan economische activiteiten uit te voeren (geen verbodstelsel) ̶
De inzet van publieke middelen kan oneerlijke concurrentie veroorzaken ̶
Ondernemers hebben de afgelopen jaren geklaagd over concurrentievervalsing door overheden ̶
Een wettelijk kader om hiertegen op te treden ontbrak nog, per 1 juli 2012 is dat niet meer het geval voor nieuwe gevallen ̶
Vanaf 1 juli 2014 is de Wet Markt en Overheid ook van toepassing op bestaande activiteiten.
Enkele begrippen •
De Wet Markt en Overheid (MenO) richt zich tot bestuursorganen
•
De Wet MenO is alleen van toepassing op economische activiteiten van overheden
‘iedere activiteit bestaande uit het aanbieden van goederen en/of diensten op een bepaalde markt’ (voorbeelden: exploitatie van parkeergarages; Verhuur van ruimte aan derden in overheidsvastgoed)
• De Wet MenO is niet van toepassing op typische overheidstaken (voorbeelden: handhaven openbare orde, het verlenen van bouwvergunningen)
Kern Wet Markt en Overheid: vier gedragsregels voor overheden ─
Integrale kosten doorberekenen Overheden moeten ten minste alle integrale kosten van een economische activiteit doorberekenen in de verkoopprijs.
─
Verbod op bevoordeling overheidsbedrijven Overheden mogen hun eigen overheidsbedrijven niet bevoordelen boven concurrerende bedrijven.
─
Verbod op functievermenging Dezelfde personen mogen niet betrokken zijn bij de bestuurlijke en de economische activiteiten van een overheidsorganisatie.
─
Gegevensverstrekking aan derden Hergebruik van gegevens door overheden is alleen toegestaan als anderen ook onder dezelfde voorwaarden over de gegevens kunnen beschikken.
Voorbeelden waar gedragsregels niet van toepassing zijn: ─
Oneerlijke concurrentie vanwege aanbestedingsprocedure
─
Oneerlijke concurrentie vanwege subsidieverlening overheden aan een privaat bedrijf (mogelijk wel staatssteun)
─
Concurrentievervalsing door te hoge prijzen
─
Oneerlijke concurrentie vanwege uitoefening publiekrechtelijke bevoegdheden (bijvoorbeeld wijziging bestemmingsplan)
─
Mogelijke belangenverstrengeling ambtenaren (integriteitsissues)
Uitzonderingen: ─
Staatssteun art 107 (1) VWEU
─
Algemeen belang (zie aanwijzingen voor de rijksdienst 4 juni 2012)
─
Inbesteding
─
Economische activiteiten voor andere overheden ter uitvoering van de publiekrechtelijke taak
Bevoegdheden ACM ─
Tijdens overgangsperiode van 2 jaar voor bestaande economische activiteiten (voor 1 juli 2012): geen bevoegdheden
─
Bij nieuwe economische activiteiten: • Verklaring voor recht • Last onder dwangsom (geen boete)
Kader integrale kostendoorberekening - Mededingingswet artikel 25i - Besluit Markt en Overheid (nadere invulling artikel 25i) • •
…geen boekhoudkundige verplichtingen….. Consequente toepassing van bedrijfseconomische principes (vergelijkbare gevallen op dezelfde wijze berekenen)
Uitgangspunten doorberekenen integrale kosten •
•
Overheden dienen minimaal de integrale kosten van een product of dienst in rekening te brengen De aan de afnemers gevraagde prijs dient tenminste de integrale kosten te bevatten
Voor het bepalen van de integrale kosten zijn alle kosten relevant die samenhangen met het verrichten van de economische activiteit, waaronder: • operationele kosten (o.a. personeelskosten, overheadkosten); • afschrijvings- en onderhoudskosten; • vermogenskosten (gewogen gemiddelde kosten van het vermogen).
• •
De kostentoerekening vindt plaats naar rato van het gebruik, ongeacht of het directe of indirecte kosten betreft De totale toegerekende kosten moeten worden gedekt door de inkomsten uit de levering van de goederen of diensten
Casus Winterklaar
Is de wet Markt en Overheid van toepassing? Situatie 1: De hoveniers zijn in dienst van de gemeente Groenwijk. Zij zijn werkzaam voor de afdeling Natuur en Milieu van de gemeente en verantwoordelijk voor de groenvoorziening in de gemeente. Situatie 2: De hoveniers zijn in dienst van Groenwijk B.V., waarvan de aandelen volledig in bezit zijn van (de gemeente) Groenwijk en waarover de gemeente volledig zeggenschap heeft.
Is de wet Markt en Overheid van toepassing? Situatie 3: De gemeente Groenwijk heeft de groenvoorziening uitbesteed aan Hoveniersbedrijf Groene Vingers B.V. Hiervoor is een dienstverleningsovereenkomst gesloten tussen de gemeente en Groene Vingers B.V.
Groene Vingers B.V. verricht zowel werkzaamheden voor de gemeente als voor bedrijven en particulieren.
Is de wet Markt en Overheid van toepassing? Situatie 4 De hoveniers en assistent hoveniers zijn in dienst van de gemeente Groenwijk. Sinds 2011 doen zij niet enkel de groenvoorziening voor de gemeente, maar verrichten zij ook werkzaamheden voor derden: a. b. c.
voor de naastgelegen gemeente Bosmeer voor het verzorgingshuis in het centrum voor bedrijven en particulieren
Zo ja, waartoe verplicht de wet M&O?
Doorberekening integrale kosten Financiële realisatie afd. Natuur & Milieu in 2013 is als volgt (in EUR * 1,000)
LASTEN Personeel Materieel Afschrijving gebouwen ICT Materialen Bedrijfskosten Rente Totaal
3.300 500 250 25 150 400 20 4.645
BATEN Groenvoorziening Gemeente Verzorgingshuizen Bedrijven & Particulieren Totaal
4.150 450 200 4.800
Resultaat
155
Vanwege de positieve exploitatie concludeert Groenwijk dat haar werkwijze M&O-proof is. Eens? Waarom wel of niet?
Doorberekening integrale kosten Financiële realisatie afd. Natuur & Milieu in 2013 is als volgt (in EUR * 1,000)
LASTEN Personeel
3.300
Materieel
500
Afschrijving gebouwen
250
ICT
25
Materialen
150
Bedrijfskosten
400
Rente
20
Totaal
4.645
Integrale kosten?
BATEN Groenvoorziening Gemeente
4.150
Verzorgingshuizen
450
Bedrijven & Particulieren
200
Totaal Resultaat
4.800 155
Verhouding baten inspanning?
Doorberekening integrale kosten Te nemen stappen, in hoofdlijnen: 1. Wat zijn de integrale kosten? 2. Welke producten en diensten worden geleverd? Welke tariefdragers horen daar bij? 3. Wat is, per tariefdrager, de ‘normale’ hoeveelheid die de overheid in een jaar verwacht te leveren?
4. Hoe kunnen de integrale kosten worden toegerekend aan (het realiseren van) de tariefdragers? 5. Wat zijn de integrale kosten per (eenheid) tariefdrager? 6. Betaalt iedere afnemer (volledig) voor de producten/diensten die hij afneemt? toegepast op Groenwijk …
Uitwerking stappen bij Groenwijk (1) Stap 1 – Bepaal integrale kosten (in EUR * 1,000)
LASTEN Personeel Materieel Afschrijving gebouwen ICT Materialen Bedrijfskosten Rente Doorbelasting overhead Vermogenskosten vlgs M&O Totaal
3.300 500 250 25 150 400 20 255 100 5.000
•
Overhead omvat bijv. ondersteunende afdelingen
•
Vermogenskosten: geïnvesteerd vermogen * rendementspercentage
Uitwerking stappen bij Groenwijk (2) Stap 2 en 3 – Welke producten/diensten met welke tariefdragers? Welke ‘normale’ hoeveelheden? Product/dienst
Tariefdrager
Normale hoeveelheid
Aanleg gras
m2 (+ materiaal)
10.000
Aanleg beplanting
m2 (+ materiaal)
5.000
Onderhoud (w.o. maaien)
Manuur
50.000
Verwijderen boom (klein)
Kleine boom
800
Verwijderen boom (middel)
Middelgrote boom
200
Verwijderen boom (groot)
Grote boom
100
Tuin winterklaar (≤ 250m2)
Tuin
40
Uitwerking stappen bij Groenwijk (3) Stap 4 en 5 – Toerekenen integrale kosten aan producten, leidend tot integrale kosten per eenheid
Uitwerking stappen bij Groenwijk (4) Stap 6 – Afname vs. opbrengst, per afnemer
Conclusie?
Doorberekening integrale kosten Valkuilen en aandachtspunten 1. Alleen de ‘zichtbare’ kosten worden meegenomen, niet de integrale. Denk met name aan overhead en aan vermogenskosten. 2. De overheid ontvangt voor (een deel) van haar activiteiten een instandhoudingsbijdrage, waarbij men aanneemt dat deze gelijk is aan de kosten die aan die activiteiten zijn toe te rekenen. 3. Alleen marginale kosten toerekenen aan producten/diensten die aan ‘derden’ worden geleverd. 4. Hoeveelheden producten en diensten door de jaren heen 5. Historische tarieven
Vragen?
