Manie 119 -Jubileumeditie

Manie 119 -Jubileumeditie Contactblad IVN Maas en Niers 21 september 2014

Bij de voorplaat: Dit is het IVN Maas en Niers – vanuit ’t Leger

wandelen, spelen, planten en dieren onderzoeken én feestvieren! WAT IS IVN? De Vereniging (voorheen Instituut) voor Natuur- en Milieu-Educatie laat de mensen door haar activiteiten zien wat er nog is aan natuur, in de hoop dat bewustmaking bijdraagt tot bescherming van onze natuur. Dit doet ze o.a. door het organiseren van excursies, thema-avonden en cursussen en het beschrijven van wandel- en fietsroutes. MANIE is het afdelingsblad van en voor leden van het IVN Maas en Niers. Het wil informeren, stimuleren en activeren. HOE KUN JE LID WORDEN? Door opgave bij het bestuur (zie achterin) of bij een IVN-gids.

INHOUDSOPGAVE 3 5 7 8 9 12 29

Van de voorzitter Het IVN-natuurbelevingspad Interview Wim Barten Onze partners Leden vertellen Onze werkgroepen Interview Ineke en Hens Borkent

30 Ommetjes 33 Leden vertellen 35 Lezing + stemmen voor het IVN 36 De Groentjes 38 Adressen werkgroepen 39 Bestuur en adressen 40 Op Stap

Kopij volgende Manie: uiterlijk inleveren 1 december 2014 Mailen naar Germa Vloet [email protected] Alle bijdragen aan de MANIE worden op persoonlijke titel gedaan en geven niet altijd de visie van redactie en/of bestuur. De redactie behoudt zich wel het recht voor stukken in te korten. Nieuwsbrief ontvangen? Stuur een e-mailbericht aan [email protected] OOK MANIE 119 IS ALS PDF-BESTAND IN KLEUR TE BEKIJKEN VANAF DE WEBSITE WWW.IVN.NL/AFDELING/MAAS-EN-NIERS (kopje Contact).

2

Voorwoord van de voorzitter IVN Maas en Niers 25 jaar! Een mijlpaal waarvoor ik als voorzitter graag een voorwoord schrijf met een korte terugblik en doorkijk naar de toekomst. Van deze 25 jaar heb ik er ruim 10 mogen meemaken, eerst als gewoon bestuurslid en later als secretaris en voorzitter. Binnen het landelijke IVN, dat al meer dan 50 jaar bestaat, is onze vereniging nog een jonkie. Vanuit de kinder- en puberjaren uitgegroeid naar een volwassen vitale club met ruim 350 leden, waarvan ruim 60 jeugdleden.

Korte terugblik Volgens de clubanalen kwamen in juni 1989 een aantal natuurliefhebbers bijeen in het Hökske in Gennep en was IVN Maas en Niers geboren met 19 leden, waarvan er nu nog 6 lid zijn. Vanaf het begin vormden de gemeenten Bergen, Gennep en Mook en Middelaar het werkgebied. Bij de viering van het 10-jarig bestaan schreef destijds de voorzitter “De kinderziektes amper ontgroeid, komen er nog regelmatig groeistuipen voor. Gelukkig gaat de groei gestaag door, mede door het grote aantal werkgroepen”. In 2004 werd het 15-jarig bestaan gevierd in en om ons, pas in gebruik genomen, clubgebouw ’t Leger. De opening van ’t Leger, inmiddels grotendeels in eigen beheer verbouwd, vierden we in 2007. In de Manie van juni 2007 staat een interview met Peter Kempen, activiteitenbegeleider van de Bosploeg van Dichterbij en medegebruiker van het terrein. Als IVN-lid had Peter onze club de suggestie gedaan om eens met de nieuwe terreineigenaar Staatsbosbeheer te gaan praten. Dit heeft geleid tot een prima samenwerking met zowel Staatsbosbeheer als de Bosploeg. Bij de viering van het 20-jarig bestaan werd nabij ons clubgebouw een door IVN uitgezette wandelroute met beschrijving in gebruik genomen over “Bomen en Volksgebruiken”. Deze wandeling van ruim 3 km is beschreven in een mooie folder en wordt nog steeds veel gelopen. Bij het informatiebord op de hoek Brabantweg/ Randweg ligt deze folder en komt een verwijzing naar het natuurbelevingspad een paar honderd meter verderop via het Duits lijntje. Toekomst Zo komen we bij de toekomst en de viering van ons zilveren jubileum op 21 september 2014. Weinig meer te wensen zou je denken. Een schitterend in de natuur gelegen clubgebouw met kapschuur, tuin en insectenwand. Deze laatste werd gebouwd door 150 middelbare scholieren in het kader van hun maatschappelijke stage met behulp van IVN‘ers. Ondanks het afschaffen van de landelijke maatschappelijke stage komen de Elzendaalleerlingen dit jaar toch weer voor een stuk natuurbeheer. Ook verkennen zij het natuurbelevingspad om ons tips te geven

3

over wat zij nog missen. Zo wordt het natuurbelevingspad in de komende jaren, o.a. via de maatschappelijke stage, nog verder ontwikkeld. Onze eigen Groentjes gaan de opening van het natuurbelevingspad verzorgen. Hoe blijft nog een verrassing. Maar aanleiding genoeg om er bij te zijn op 21 september! Als IVN willen we zo de jeugd van 6 tot … de liefde voor de natuur laten ervaren in de hoop dat ze ambassadeurs voor ons IVN worden. Want ook voor het IVN geldt de slogan: “Wie de jeugd heeft, …”. Immers de kinderen van nu nemen straks beslissingen over de natuur in Nederland. Helaas komen ze niet meer zo vanzelfsprekend in contact met de natuur. Om ervoor te zorgen dat het draagvlak voor de natuur niet afneemt, is een goede relatie tussen jeugd en natuur belangrijk. Het ontdekken van de natuur op een manier die past bij de hedendaagse jeugd is een van de belangrijke doelen voor het IVN van de toekomst. Met het natuurbelevingspad willen we kinderen iets bieden waarmee ze zelf aan de slag gaan en hun fantasie kunnen uitleven. Het begin 2013 geboren idee is met behulp van diverse sponsoren nu werkelijkheid geworden. Met heel veel inzet en tijd is hieraan gewerkt, meestal op vrijdagen en zaterdagen met de nodige IVN‘ers van alle leeftijden! Gezellig was het om te beginnen met koffie/thee en koek om gezamenlijk te overleggen “wat gaan we vandaag weer realiseren van ons natuurbelevingspad”. Mooi dat ook voor de overige activiteiten om ons zilveren jubileum tot een succes te maken diverse IVN‘ers hun medewerking hebben toegezegd. Uiteraard zijn we niet alleen met jeugdactiviteiten bezig. Naast excursies, cursussen, lezingen etc. is het de bedoeling ook in de toekomst alle leeftijden bij de natuur te betrekken. We zullen dus ook de komende jaren volop actief blijven. Als voorzitter hoop ik van harte dat we in de toekomst de betrokkenheid vast weten te houden en er nog meer leden actief gaan meedoen met de diverse activiteiten. De werkgroepen kunnen nog best mensen gebruiken. Ook in deze Manie kun je zien bij welke coördinator je je kunt melden om eens mee te draaien. Want zonder actieve werkgroepen is het voor het bestuur een stuk lastiger om ons IVN vitaal te houden. Wat het bestuur betreft, heb ik al eerder aangekondigd dat ik als voorzitter zal stoppen na de viering van het 25-jarig bestaan. Wetend dat in de persoon van Martien van Raaij een heel goede opvolger klaarstaat, die het afgelopen jaar al volop heeft meegedraaid, heb ik er alle vertrouwen in dat Martien er met de rest van het bestuur iets moois van gaat maken. Ieder een fijne lustrumviering gewenst en graag ontmoeten we jullie als bestuur op zondag 21 september 2014 bij de lustrumactiviteiten en/of aansluitende barbecue voor de leden. Namens het bestuur, Jan Hermans, voorzitter

4

Het IVN-natuurbelevingspad Een mooi voorbeeld van samenwerking en vrijwilligerswerk

Martien van Raaij

Toen er ruim een jaar geleden binnen het bestuur werd geopperd om ter gelegenheid van ons 25-jarig jubileum een natuurbelevingspad aan te bieden was er nog niet het besef wat dit allemaal wel niet in zou kunnen houden. Gelukkig maar, anders was het mooie idee misschien wel meteen weer van de bestuurstafel geveegd. Want wat zijn we niet allemaal op ons pad tegengekomen. Het idee en haar doelstellingen was meteen duidelijk, de inrichting moest passen bij de uitstraling en de natuurdoelstellingen van de Genneperheide. Dit is uitgewerkt in een globaal plan compleet met een filmpje en is voorgelegd aan het Fonds Maatschappelijke Betrokkenheid van de Rabobank. Dit sprak duidelijk aan, want het is door de Rabobank beloond met de 1e prijs en een bedrag van € 3.477,78. Als dit geen motivatie is om er een mooie jubileumviering van te maken en een echt natuurbelevingspad te gaan ontwikkelen! Het plan is verder uitgewerkt en met Staatsbosbeheer en de gemeente Gennep besproken. Staatsbosbeheer geeft haar medewerking, ondersteuning en de ruimte op de Genneperheide om het plan ten uitvoer te brengen. Natuurmonumenten geeft intussen ook toestemming om een Robiniabos (schijnacacia) in Mook uit te dunnen. Hieruit weet de landschapsploeg, van John en zijn mannen en vrouwen, een prachtige partij goede kwaliteit bouwhout te oogsten. De bouwkundigen van de gemeente Gennep hebben zo hun bedenkingen en willen het nadrukkelijk getoetst hebben aan de omgevingsvoorschriften. Er is dus een soort bouwvergunning voor nodig. Dit vergt van IVN extra inzet en een periode van procedures en overleg. In april krijgen we dan toch de omgevingsvergunning en kunnen we echt aan de slag. Ondertussen is het gehele plan gepresenteerd en ingebracht bij het Scharrelkidsfonds van het landelijk IVN. In juni beoordeelt de betreffende commissie het plan als goed en een voorbeeld voor soortgelijke projecten in Nederland en kent een bedrag toe van € 4.000,--. Een maand erna kent de gemeente Gennep aan IVN ook nog een subsidie toe van € 1.000,--. Intussen is de landschapsgroep al flink aan het bouwen. Bij de Niers waren vijf oude knotwilgen aan hun levenseind. Ze mogen nu hun laatste dagen, in gestrekte stand, slijten langs het natuurbelevingspad. Er worden zware

5

Amerikaanse eiken omgezaagd voor een klim/klauterboom en stapblokken voor de natte passage in het blotevoetenpad, de takkenril met een spannend poortje wordt opgebouwd zodat we het kleinere takkenwerk kwijt kunnen. Van de dikkere takken wordt weer een evenwichtsslang gemaakt. Van stamdelen worden poefs gemaakt en in een kring gezet en zo ontstaat een vertelbosje. Een ander bosje wordt wat uitgeruimd en met behulp van drie houten geraamten kan de jeugd zelf hutten gaan bouwen. Bij de ingang vanuit ’t Leger is een windorgel gebouwd die ook nog een belangrijke functie krijgt bij de opening op de 21e september. Dit zijn allemaal zware klussen en het zou niet gelukt zijn als Peter Thönnissen met zijn zware tractor ons niet regelmatig bijstaat. Daarbij mogen we ook steeds gebruik maken van materiaal van de Bosploeg. Peter Kempen z´n jongens ruimen het afvalhout steeds netjes op en maken de randen van de paden opslagvrij. Om de fantasie en de looproute van de bezoekers een beetje de goede kant op te helpen zijn er hier en daar routepalen en uit stamhout gesneden dierenfiguren geplaatst. Het is heel creatief en kunstig van boomkunstenaar Dirk Reinders om uit ruwe stammen met een motorzaag tot de verbeelding sprekende figuren te maken. Om te zorgen dat iedereen het natuurbelevingspad en de verschillende belevingsplekken kan vinden zijn er door houtkunstenaar Theo Peters eikenhouten borden gemaakt. Het lijkt nu dan dat ons project af is, maar dat is niet zo. We willen graag dat het nu gebruikt gaat worden en dat we van de gebruikers vernemen wat ze er van vinden en wat er nog aan verbeterd of aangevuld zou kunnen worden. Het mag duidelijk zijn dat er door een flinke groep IVN’ers enorm veel uren gestopt zijn in het plan wat ruim een jaar ervoor spontaan aan de bestuurstafel is ontstaan. Al deze vrijwilligers danken we voor hun geweldige gepassioneerde inzet. Het resultaat mag er zeker zijn en we mogen er als IVN Maas en Niers trots op zijn dat we dit neergezet hebben en aan alle bewoners van ons afdelingsgebied een natuurbelevingspad aan kunnen bieden waardoor jong en oud weer dichter bij de natuur kunnen komen staan en daarbij spelenderwijs ontdekken wat er in onze mooie natuur te beleven valt.

6

Wim Barten

Aline Nell en Germa Vloet Maandag 21 juli was het tijd voor het volgende interview voor de jubileum-Manie. We, Germa en Aline, gingen op weg naar Wim Barten in Milsbeek omdat hij in de beginperiode twee keer voorzitter van IVN Maas en Niers is geweest. Wij werden ontvangen met een lekker kopje thee en heerlijke kokosmakronen, gemaakt door Wims vrouw. Zittend op het terras, met uitzicht op de mooie, grote tuin kwamen we in gesprek. Wim komt uit Beugen en is drieëntachtig jaar. Hij kwam veertig jaar geleden op de Milsbeek wonen. Hier, in het voor hen gebouwde huis, geniet hij iedere dag van zijn tuin en het mooie uitzicht op het Genneperhuis. Wim was eigenlijk van plan om in Nijmegen bij een natuurgroep te gaan toen hij opeens werd gevraagd als voorzitter voor IVN Maas en Niers. Hij geeft nu aan dat het voorzitterschap “niet zo veel voorstelde, de rest deed toch wat ze zelf wilde”. Maar niettemin heeft hij deze taak twee keer een tijdje vervuld. Door ziekte was een langere periode niet mogelijk. Wim vertelt dat hij destijds voorstelde een onderzoek naar de diverse bomen in het gebied te doen. Maar hij was zijn tijd vooruit want daar was toen nog geen belangstelling voor, nu wordt zo’n onderzoek wel gedaan. Er moesten in het begin eerst nog allerlei andere dingen geregeld worden. Lid van het IVN is Wim nog steeds en hij volgt ook nog alles wat er in de vereniging gebeurd. ’t Leger is een mooi huis geworden. Maar kritisch is hij ook. Met de, landelijke, methoden van tegenwoordig is hij het niet altijd eens. Zo is hij bang dat het Koningsven, dat met veel moeite ontgonnen is, verandert in een groot grindgat. En het gebruik van de klepelmachine om de maasheggen te knippen vindt hij maar niks. Ze knippen de heggen veel te kort. Als oud-leraar biologie en natuurkunde in dienst van de L.L.T.B. (de Limburgse land- en tuinbouwbond) hoef je niet te twijfelen aan zijn liefde voor de natuur, maar natuur moet niet ten koste gaan van de mens. Ondertussen is Wim erg tevreden met zijn vrouw, huis, tuin, kinderen en kleinkinderen. Op zijn favoriete plekjes, de Sint Jansberg en het Reichswald en in zijn directe woonomgeving kon en kan de familie Barten lekker spelen. Verder fietst en tennist hij nog en is Wim actief in zijn (moes)tuin, die hij zelf onderhoudt met een klein beetje hulp van een vriend. En na gedane arbeid is het weer goed rusten op het terras, met uitzicht op zijn tuin waar het krioelt van de mussen en de merels. En natuurlijk dat lekkere kopje thee met zelfgemaakte kokosmakronen onder handbereik…

7

Onze partners Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten Frank van Kalleveen, boswachter Staatsbosbeheer IVN Maas- en Niers gefeliciteerd. Toen ze mij, Frank van Kalleveen boswachter bij Staatsbosbeheer, vroegen om een stukje te schrijven heb ik geen moment getwijfeld. Natuurlijk kost dit schrijven weer een half uur binnen zitten, waar ik niet goed in ben, maar jullie verdienen dat. 25 jaar mensen van binnen naar buiten nemen en informeren 25 jaar planten en dieren noteren 25 jaar gemeentes en andere overheden, gevraagd of ongevraagd, informeren 25 jaar mensen laten genieten van alles wat groeit en bloeit. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Ook hierbij horen vele uren achter de PC, typen en regelen. Vooral die uren worden vaak niet gezien maar zijn wel heel belangrijk. En ook dat is goed geregeld. Ik krijg telkens een positief gevoel als ik aan kom rijden bij jullie thuisbasis ’t Leger. Wat daar door vrijwilligers is neergezet is ongelofelijk, daar mogen jullie terecht trots op zijn (en de koffie is lekker). De collega’s van Staatsbosbeheer hebben dan ook grote bewondering voor het vele werk wat gedaan is en hopelijk nog gaat komen. We hopen dan ook dat het belevingspad op de Gennepse Heide een succes wordt waar heel veel mensen van zullen genieten. Ik weet zeker dat IVN Maas en Niers met een goed gevoel een nieuwe periode van 25 jaar tegemoet kan zien. Aan de structuur en mensen zal het niet liggen. Wij hebben graag aan jullie succes een steentje bijgedragen. Namens alle collega’s van beheereenheid Maasdal, Frank van Kalleveen, Boswachter recreatie en voorlichting

Bart van der Aa, Natuurmonumenten “Op de ochtend van zijn verjaardag bakte de eekhoorn taarten. Nog voor de zon opkwam was hij al aan het werk. Hij bakte grote honingtaarten voor de beer en de hommel, een grastaart voor het nijlpaard, een kleine rode taart voor de mug en een dorre taart voor de dromedaris. Hij wilde zó veel taarten bakken dat iedereen aan het eind van de dag zou zeggen: `Ik kan niet meer...’ Dan pas was het een echte verjaardag, vond hij.” (Bron: Toon Tellegen, ‘De verjaardag van de eekhoorn en andere dieren’) 8

25 Jaar IVN Maas en Niers. Dat is zeker een échte verjaardag. Natuurmonumenten feliciteert jullie met dit jubileum! We kunnen terugkijken op bijzondere momenten waarin we met plezier hebben samengewerkt in de natuurgebieden in deze regio. Van de monitoring van amfibieën tot het leggen van tapijttegels voor reptielen. En van de inventarisatie van de glassnijder tot aan het onderzoek naar het vliegend hert. En niet te vergeten de themaexcursies en wandelingen, waarin IVN de prachtige Sint-Jansberg en Mookerheide in de schijnwerpers zet bij het publiek. Inmiddels zijn ook een aantal van jullie leden vrijwilliger bij Natuurmonumenten geworden, waarvoor dank. Natuurmonumenten heeft als cadeau acaciahout beschikbaar gesteld voor de realisatie van het ‘natuurbelevingspad’ dat speciaal voor dit jubileumjaar is gemaakt. Een mooi initiatief voor educatie voor onze kinderen. Kortom: een mooi moment om bij stil te staan met een stuk taart. En een proost. Op nog veel mooie jaren waarin we onze krachten kunnen bundelen om mensen te laten genieten van de natuur in onze regio!

Nachtzwaluw versus schwalbe Robben Beleving wandelingen: Miriam Pietz Wat sport betrof, was het een hete zomer, de afgelopen zomer. Diversen zaten uren aan de tv geluisterd om naar “ons oranje team” te kijken en sommigen deden dat zelfs in een juichpak. De Oranjespelers hebben zelfs mij verrast, toen ik zag hoe ze Chili uitschakelden door de schwalbe van Robben en zich naar de kwartfinale schoten. Ik dacht wel bij mezelf, hoe krijgen ze het voor mekaar, die kwartfinale is tegelijk met onze geplande nachtzwaluwwandeling op 5 juli! Nu komt er natuurlijk geen man. Met frisse moed zijn we toch maar gaan voorwandelen en liep er ons een rugstreeppad voor de voeten, vlogen vele vleermuizen (de laatvlieger en de gewone dwergvleermuis) ons om de oren, we werden zelfs besnuffeld door een laatvlieger. Echt waar, deze vloog meerdere malen op zo’n 20 cm afstand rondom ons, je kon zelfs de vleugelslag horen. We hebben vijf broedlocaties van de nachtzwaluw gevonden, meerdere lieten zich horen (door vleugels slaan, twiiet en prrrrrrrrrrrrrrrrrr). Aan natuurbeleving dus geen gebrek. Zaterdagavond, 21.20 uur. Wij gidsen staan bij de startplaats smachtend te wachten op natuurliefhebbers die het aandurven op dit late uur met ons naar het Driessenven te gaan. We geloven onze ogen niet, er stopt zowaar één auto, een echtpaar met wandelschoenen aan stapt uit. De wandeling gaat door!

9

We begroeten “ons publiek” heel hartelijk en laten ze van alles over het gebied zien. Meerdere rugstreeppadden laten zich mooi bekijken, de vleermuizen vliegen ook nu in groten getale rond. Ook de nachtzwaluwen laten zich van de beste kant horen, er is één echtpaar dat waarschijnlijk ook niets om voetbal geeft, ze laten ons een mooie show van luchtacrobatie zien. Het fluitcontact (twiiet-twiiet) maakt veel indruk, ze laten elkaar ook niet uit de ogen. Er wordt zelfs door het mannetje geapplaudisseerd, door met de vleugels te slaan en niet zoals wij mensen dat doen, met de handen. Daar wordt niet vals gespeeld, er is sprake van echt nachtzwaluwgedrag. De wandeling eindigt rond 23.20 uur, we gaan naar huis en genieten van de rust, er is echt geen verkeer op straat. Bij thuiskomst toch maar de tv aan, hoe zou de stand zijn? Het is nog steeds 0-0. We hebben dus helemaal niets gemist! Er volgt nog een verlenging met een spannend stukje penaltyschieten. Yeah, Oranje is door naar de halve finale. En wij, wij hebben toch maar een mooie finale deze avond gehad, zonder iets te verliezen. Een zogenaamde win-win situatie. Zou dat bij voetbal ook mogelijk zijn?

Geluk bij een ongeluk, een archeologische vondst? Beleving landschapsbeheer: Coen Boonen De zaterdagochtend wordt door mij gekoesterd. Een ochtend in de natuur. Een ochtend waar niet belangrijk is wie of wat je bent. Een ochtend waarvan je achteraf kunt zeggen, ik heb me ingezet voor het algemene nut. De zaterdagochtend is voor mij verbonden aan de landschapswerkgroep. “Een groep beeldhouwers” die een stukje landschap vormgeven. Geen vrije kunst, maar werken volgens een vooropgesteld plan, waarbij provinciaal en landelijk beleid leidend kan zijn.

10

Dit jaar hebben we redelijk wat tijd op het oude NATO terrein doorgebracht. Het bos is voor een stuk getransformeerd tot een heidelandschap. Dit transformatieproces heeft maar weinig gereedschappen nodig. Met een kettingzaag en bosmaaier kom je een heel eind. Daarnaast maken vele handen licht werk. Deze handen zijn echt belangrijk, immers veel, zeer veel snoei- en zaagafval moet gebundeld worden. Veel van het werk dat wij doen is dan ook bovengronds. In het begin van de lente is dit iets anders, het paddenscherm moet worden geplaatst. De kettingzaag maakt plaats voor een schop. Zo ook dit jaar. Als groep zijn we inmiddels zo op elkaar ingespeeld dat dit scherm binnen een dagdeel is geplaatst. Met schoppen wordt een gleuf gemaakt waarin een kunststofscherm wordt geplaatst. Dit jaar stootten we met de schop op een artefact uit het verleden. Iedereen denkt nu, munten, aardewerk, een schedel of geslepen glaswerk. Gestoten met een schop…! Is het dan nu kapotgegaan door dit stoten? Nee, geweld was er niet gebruikt. Geluk bij een ongeluk, het betrof een explosief uit WOII. De stoot met de schop had het explosief kunnen activeren. Na bijna 75 jaar in de aarde te hebben gelegen, kan een explosief zeer instabiel worden. Nu is een vondst als deze voor sommige mensen erg interessant. Het gaat van hand tot hand en iedereen heeft een eigen mening over het gevonden artefact. Weinigen staan stil bij instabiliteit, de kans is klein, maar ongelukken komen nog steeds voor. Daarom: wees voorzichtig en laat oorlogstuig onaangeroerd liggen. Bel de politie, zij zullen zorgdragen voor efficiënte verwijdering. Volgend jaar gaan wij verder met het landschapsbeheer. De zang van de kettingzaag zal ons beslist weer vaak begeleiden. En voor die schaarse momenten dat wij in de aarde zullen wroeten, hoop ik oprecht dat we weer op iets ouds zullen stoten. Maar dan wel uit een andere periode zodat we dan kunnen spreken van een geluk bij een geluk.

11

Onze werkgroepen Excursies / aanvragen wandelingen, Miek Verheijen De IVN-gidsen van Maas en Niers Een belangrijke pijler waarop IVN-afdeling Maas en Niers staat, zijn de gidswandelingen. Jaarlijks stellen de gidsen een programma met excursies en wandelingen samen, deze worden aangevuld met lezingen. Een wandeling of activiteit kan ook worden aangevraagd in de loop van het jaar. Dan kijken we wie kan en wil gidsen. Voor deze individuele aanvragen vragen we een klein bedrag als vergoeding. Het gidsen van excursies is vrijwilligerswerk en vraagt ook om tijdsinvestering. Voor informatie over gidsen en het programma van IVN Maas en Niers kan je de IVN-website raadplegen of je vraag stellen aan [email protected] .

Gidsen: niet over een nacht ijs

De gidsen hebben een gedegen opleiding gehad met de veelzijdige IVNNatuurgidsencursus. Theorie, praktijk, onderzoek en presentatie komen in zo’n opleiding aan bod. In 2015 zal een nieuwe natuurgidsencursus van start gaan. Informatie hierover kun je inwinnen bij het IVN-bestuur. Ook na de natuurgidsencursus biedt IVN de gidsen kansen op bijscholing en verdieping. Als gids heb je je eigen interesses die je kunt inzetten bij het gidsen van een groep. Je ontwikkelt gaandeweg je eigen aanpak. Het is leuk om als gids je eigen interessegebied te verdiepen (of te verleggen), informatie te verzamelen, ontwikkelingen bij te houden en je presentatie aan een groep in praktijk te brengen. Tijdens de excursies zijn de ontmoetingen met geïnteresseerde natuurliefhebbers altijd weer verrassend. Sommigen komen van ver, anderen dragen met eigen kennis enthousiast bij aan een excursie, en iedereen deelt de liefde voor de natuur.

Bijzondere momenten Gidswandelingen kennen vaak bijzondere momenten, als er zomaar een lepelaar in het weiland staat; als de nachtzwaluw in de schemer rondom je hoofd vliegt; als je de ogen ontdekt op de stammen van de es; of als er thee wordt rondgedeeld van de pasgeplukte watermunt.

Uit het gidsprogramma: oude verhalen over het Quin Een excursie die vaker in het IVN-programma is opgenomen zijn de wandelingen door het Quin.

12

Dit jaar stond in het teken van verhalen over het Quin. Uit het verhalenboek van Quin-gids Albert Schoenmakers komt het volgende.

Quin - Quiz

De herkomst van de naam Quin zou een mooie Quizvraag zijn. Verwijst het naar Quinque wat Latijn is voor vijf en zou kunnen slaan op de vijf vennetjes? Of komt het woord af van Queen, koningin van de schoonheid?

Arbeid adelt en Armoe troef

Er is in voorafgaande eeuwen al heel wat afgeploeterd op het Quin. Al ver voor de komst van de Romeinen gebruikten onze verre voorouders het hout uit het gebied als brandstof en voor de bouw van onderkomens. Het Quin werd zo een heidens gebied waar bijna niemand wilde zijn: de heide. Toch viel er te overleven. Met begrazing door schapen en geiten en plaggen van de heide door de eeuwen heen, verkregen de Maasduinenbewoners wol, huiden, vlees, melk en mest. De vennetjes werden gebruikt om schapen in te wassen om de wol een beetje schoon te krijgen. Zo kon toch overleefd worden in dit gebied. Voor akkerbouw is het gebied tot nu toe totaal ongeschikt gebleven. Alles bij elkaar bleef het altijd armoe troef. Door overconsumptie en verwaarlozing ontstonden rond 1900 zandverstuivingen. In de jaren ’30 werden de verstuivingen vastgelegd door de aanplant van grove den, mede omdat er grote behoefte was aan stuthout voor de kolenmijnen.

Met vereende krachten In de jaren ’70 waren we met z’n allen zo rijk, en was onze natuur zover achteruit gehold, dat de politiek besloot dat er iets moest gebeuren voor het echt te laat was. In die tijd kreeg Staatsbosbeheer de natuurgebieden in bezit en daarmee ook het Quin. Staatsbosbeheer heeft, samen met vrijwilligers zoals het IVN, scholen en hun leerlingen op maatschappelijke stages, landschapswerkgroepen én met de inzet van bokken en Schotse Hooglanders, al heel wat energie gestoken in het gebied. Zo heeft men in 2004 het eentonige bosgebied, aangelegd in de jaren ‘30, uitgedund om wat meer open plekken te krijgen in het kader van de ecologische hoofdstructuur. Daarbij hielp de natuur een handje met de zware storm in 2007.

13

Nu is het uitgedunde bos bijna totaal verdwenen. De oorspronkelijke plannen moesten daardoor weer bijgesteld worden. Op dit moment is het gebied, na intensieve grondwerkzaamheden door Staatsbosbeheer weer grotendeels teruggebracht tot een vrij kale vlakte. Zodat het gebied zich kan ontwikkelen tot een veelzijdig gevarieerd landschap voor mens en dier. Met al deze ontwikkelingen is het gebied een pareltje in onze streek. De herkomst van de naam Quin zou dus eigenlijk moeten zijn: Het Queen, Koningin van natuurlijke schoonheid.

Insecten, vlinders, Peter Megens De insectenwerkgroep Onze club bestaat vijfentwintig jaar. Terecht een reden voor een feestje. Ook voor onze insectenwerkgroep. Vijfentwintig jaar is lang, en heel lang in de wereld van de insecten. Ik ken geen insect die de vijfentwintig jaar haalt. Het oudst bekende insect is een zangcicadesoort die een levenscyclus kent van zeventien jaar. Elke zeventien jaar komen de larven massaal boven de grond en worden volwassen. Tijd voor een feestje, zeker. Het wordt een gigantische orgie. Er wordt volop gefleurd en de liefde wordt bedreven. Denk wel dat er miljarden van deze zangcicaden tegelijk boven de grond komen, en daarna weer voor zeventien jaar verdwijnen. De mannen paren tot ze erbij neervallen en het vrouwtje moet daarna nog even zo’n zeshonderd eitjes gaan leggen. In 2013 kwamen ze aan de oostkust van de Verenigde Staten massaal boven de grond. Aangezien de volwassen cicaden niet meer eten, geeft het geen schade aan gewassen. Maar met hun gezang (tot 100 decibel) zorgen ze wel voor behoorlijk wat ongemakken. Overvliegende vliegtuigen zijn bv. niet meer te horen. Deze lange cyclus stamt waarschijnlijk nog vanuit de ijstijd. Het was toen voor koudbloedige insecten niet mogelijk om zich ieder jaar voort te planten. Bijkomend voordeel is dat ze zo ook nog hun predators kunnen ontlopen. De jaren dat ze er niet zijn, kunnen predators niet pieken, en als de cicaden pieken, zijn er dus maar weinig

14

predators. Denk maar eens aan een goed muizenjaar, dan gaat het goed met uilen. Maar er zijn ook jaren met weinig muizen, minder eten, slecht voor de uilen. De cicaden hebben dit fenomeen geperfectioneerd. Door jaren te verdwijnen hebben hun predators het moeilijk. Waarschijnlijk zijn de predators, die alleen maar op deze zangcicaden leven, uitgestorven, ze hadden de ‘tijd’ niet mee. Insecten worden niet echt oud, meestal maar één of twee jaar. Toch denken, vooral kinderen, dat insecten ouder kunnen worden. Ze tellen namelijk de stippen van het lieveheersbeestje en denken dat ze daarmee zijn leeftijd kunnen vaststellen. Twee stippen is twee jaar, zeven stippen is zeven jaar. Dat is natuurlijk niet waar. We kennen verschillende soorten, het tweestippelig lieveheersbeestje of het zevenstippelig lieveheersbeestje. Het aantal stippen toont ook niet altijd aan tot welke soort het beestje behoort en zegt zeker niks over zijn leeftijd. Lieveheersbeestjes worden in het voorjaar geboren, overwinteren, en in het volgend voorjaar, na paring, sterven ze. Alles bij elkaar opgeteld worden ze dus één jaar. En dat stippen niks over de soort zeggen, blijkt wel uit een vier stippen tellend tweestippelig lieveheersbeestje. Wel verwarrend maar laten we eens aannemen dat kinderen gelijk hebben en de stippen staan voor leeftijd. Zelfs dan wordt het lieveheersbeestje geen 25 jaar. Het vierentwintigstippelig lieveheersbeestje zou dan het oudste lieveheersbeestje zijn. Het vijfentwintigstippelig lieveheersbeestje bestaat niet. Hebben we nu van de insecten gewonnen? Zou je denken. Vijfentwintig jaar is lang, te lang voor een insectenleven. Maar wat is leeftijd? Je kunt daar op meer manieren naar kijken. Als we het hebben over de leeftijd van insecten, besef dan wel, dat insecten al zeker 350 miljoen jaar bestaan. Wij Homo sapiens bestaan pas 200.000 jaar. Insecten bestaan dus al 1750 keer langer dan de mens. En 14 miljoen keer langer dan IVN Maas en Niers. Ook de toekomst ziet er voor insecten beter uit. Kakkerlakken, een van de oudste insectenfamilies, raken erg gemakkelijk resistent aan de meeste vergiftige stoffen. Voorspeld wordt dat ze zelfs een atoomoorlog zullen overleven. Een wereldwijde ramp die die de mensheid zal wegvagen maar insecten waarschijnlijk niet. Als je een lieveheersbeestje van je vingertop laat wegvliegen, mag je een wens doen. Dat heb ik voor het IVN gedaan en wenste er bescheiden vijfentwintig jaar bij. Dan kunnen we ons gouden jubileum vieren.

15

Nu we toch met insectennamen aan het stoeien zijn, ga ik nog maar even door. Het IVN wordt nu zilver, het zilveren IVN Maas en Niers. Zo kennen we ook in de insectenwereld van die zilveren jubilarissen. Wat te denken van de zilverenmaan (vlinder), en er zijn meer van die feestneuzen. Denk hierbij aan het zilvervisje en het zilverfluitje (een bijtje). Nu had ik de wens geuit voor nog eens vijfentwintig jaar. Vijftig jaar en dus goud. Dat is nog ver weg maar ook hier geven insecten ons het voorbeeld. Denk maar eens aan de gouden tor. Maar er zijn er veel meer: goudoogje (gaasvlieg), goudoogdaas, goudwesp, goudenoeverloopkever, goudenslakkenhuisbij en de goudensprinkhaan. Ik schrijf er moeiteloos enkele op, ook hier loopt de insectenwereld duidelijk op ons voor. Maar we boeken met ons allen langzaam maar zeker vooruitgang. Was ik met het 12½jarig jubileum nog het enige lid van de insectenwerkgroep nu bij het zilveren feest zijn we met ons tweeën. Piet Smeets is de werkgroep komen versterken, we gaan dus met dubbele kracht vooruit. En als we ons om de 12½ jaar verdubbelen zijn we in 2039 met ons achten. Nog een minderheid vergeleken met de miljarden zangcicaden maar wij kennen geen rustperiode. Wij moeten ieder jaar pieken en welke prestatie nu het “grootst” is, laat ik in het midden. Elke prestatie verdiend bewondering en naar onze prestatie wordt in de insectenwereld met bewondering gekeken. Alleen de bromvlieg bromt nog een beetje, dat het toch echt niet zoveel voorstelt, maar de pluimvoetbij en de pluimmug zeggen dat hij zich niet zo moet aanstellen en geven ons een pluim. De dansvliegen en dansmuggen dansen vrolijk met ons mee en alle andere insecten gunnen ons het feestje. Behalve de bromvlieg die nog wat na bromt. Vermoedelijk gaan we de insecten, met de, geschatte, zes miljoen soorten, op geen enkel terrein verslaan maar we moeten er wel mee samenleven. Dat gaat makkelijker als je die wereld probeert te begrijpen. Maar dan moet je wel, de komende vijfentwintig jaar, bij de insectenwerkgroep zitten. Namens alle insecten een mooi feest en een gouden toekomst.

foto: op naar het gouden jubileum

16

Jeugd, Myriam van Breevoort De Groentjes door Peter, Rita en Myriam Waarom je inzetten voor de jeugd? Peter Onze tv- en computerjeugd komt zelden nog in aanraking met de natuur. Was buitenspelen in mijn jeugd vanzelfsprekend, tegenwoordig is dat niet meer zo. En toch als we met onze groep naar buiten gaan, zie je datzelfde enthousiasme als vroeger in onze jeugd. Hutten bouwen, wie vangt de grootste dikkop. Boompje klimmen, rennen, sporen zoeken. Vorig jaar hebben we genachtvlinderd: bomen met stroop ingesmeerd en ’s avonds met een zaklamp naar vlinders zoeken en op naam brengen. Schrikken voor de enorme hoornaar die op de stroop afkwam. Met gemak twee uur naar vlinders zoeken zonder een spoortje van verveling, daar doe je het voor. Onze jeugd is speciaal, zij zien dingen die andere niet zien of opmerken. Het is of je naar jezelf kijkt maar dan wel heel veel jaren geleden. Daar doe je het voor. En dat in een tijd dat buiten, voor de jeugd, verder weg is als in mijn jeugd. De Groentjes, wat is dat voor mij? Rita Blije kinderen die struinen over de hei, door het bos, beestjes vangen in de poel. De vragen die ze stellen en die je zo goed als je kunt, beantwoordt. Ze vragen ook hoe oud ik ben, moet ik om lachen. Ze zijn heel verschillend: de een kijkt verstild naar een kevertje, de ander zwaait met stokken, maar ze zijn nooit boos. De een is handig in het knutselen van een vogelkastje de ander weet zelf al veel te vertellen van wat we zien. Het blijft mooi om met hen bezig te zijn.

17

Mijn leukste hobby Myriam Eerst mijn zoons, en nu is het al zo ver dat kleinzoon Koen een Groentje is geworden en in september zijn verjaardagspartijtje bij ‘t Leger gaat vieren. Lekker struinen over de Genneperhei, beestjes zoeken, bomenklimmen en natuurknutselwerkjes maken en tot besluit marshmallows roosteren bij een vuurtje. Volgens mij dat het mooiste dat je als oma kunt doen! Door de jaren heen heb ik al met heel wat kinderen leuke IVN-uurtjes doorgebracht. Donkerwandelingen, braakballen pluizen, padden overzetten, vleermuiskasten timmeren, kijken bij het ringen van jonge vogels, sporen zoeken in het Wald, kastanjes zoeken op de Jansberg, waterdiertjes scheppen, bijenhotels maken, torens beklommen, op de hei gewerkt samen met de boswachter, naar de beverburcht aan de Eckeltse beek, 100 soorten gezocht rondom ‘t Leger, stenen zoeken bij Teunesen, wilgentenenvlinders vlechten, naar de boerderij van Peter, varen op de Maas en wintervogels spotten, sinds drie jaar organiseren we aan het eind zomervakantie een Groentjesweekend. Ik kan het rijtje nog wel langer maken… Dit alles zou ik nooit voor elkaar krijgen zonder de hulp van Rita, Peter, Ida, Hennie en als het nodig is van nog vele andere IVN-vrienden!

Vogels, John Toonen De uilenwerkgroep door Frans Valckx

foto: kerkuilen

De uilenwerkgroep is al sinds de oprichting van het IVN actief. Hij is in die tijd vooral begonnen als kerkuilenwerkgroep omdat deze soort het meest bedreigd was in zijn voortbestaan. Er was bijna geen nestgelegenheid meer in oude gebouwen. Kerken, schuren en monumenten werden steeds meer dichtgegaasd om kauwen en duiven te weren We beheerden toen slechts enkele nestkasten. Vanaf 1992 is het aantal kasten drastisch uitgebreid, toen deze door het IKL ter beschikking werden gesteld. Nu hebben we zo’n 90 kasten in onze regio. Ook het aantal geslaagde broedgevallen groeide tot ruim 15 in 2012.

18

Inmiddels kampte ook de kleinere soortgenoot, de steenuil, met woningnood omdat er steeds meer hoogstamboomgaarden verdwenen en kleine schuurtjes werden afgebroken. Ook hiervoor kwam een project op gang en werden er nestkasten beschikbaar gesteld. Het aantal steenuilenkasten groeide zelfs tot 150 stuks. In de beste broedjaren steeg het aantal steenuilenbroedsels tot enkele tientallen. Voor de bosuilen zijn inmiddels ruim 20 nestkasten in bomen opgehangen en jaarlijks worden deze kasten gecontroleerd en worden de jongen zoveel mogelijk geringd. In het jaar 2012 kwamen hierin 11 broedparen voor met in totaal 35 jongen. Ruim 10 vrijwilligers zijn in het seizoen regelmatig op pad om nestkastlocaties te bezoeken en contact te houden met de eigenaren van gebouwen en grond waar de kasten zijn geplaatst. Elk jaar worden er basisschoolklassen uitgenodigd om bij het ringen van jonge uilen aanwezig te zijn. Ook is er inmiddels een leskist over uilen ontwikkeld voor de scholen. Vorig jaar hadden we een echt daljaar met de uilen, d.w.z. weinig broedgevallen, doordat er weinig voedsel was om de jongen groot te brengen. Dit jaar zien we weer een duidelijk herstel, de muizenpopulatie is groot genoeg als voedselbron. Er zijn zelfs relatief veel tweede broedsels.

foto: bosuilen

Onze gegevens delen we ook: ze worden doorgegeven aan de landelijke uilenwerkgroep zoals STONE voor de steenuilen en aan de Kerkuilenwerkgroep Nederland en SOVON, die alles nauwkeurig in kaart brengen voor onderzoek. Ook de braakballen worden uitgeplozen en gebruikt door de Zoogdiermonitoring in Arnhem om de zoogdieratlas van de soorten knaagdieren samen te stellen. Tenslotte gaan de ringgegevens naar het Vogeltrekstation in Arnhem, die deze gegevens verder verwerken. Door toedoen van vele vrijwilligers hebben we inmiddels een stabiele populatie uilen in onze regio, die levensvatbaar is. Er is veel bereikt in de afgelopen jaren en het geeft telkens weer voldoening als er geslaagde broedgevallen zijn. In het jaar 2014 was hieraan in elk geval geen gebrek, getuige de foto’s van jonge steen- en kerkuiltjes.

19

Paddenstoelen, Joop Ladage Programma paddenstoelenwerkgroep 2014 Terwijl ik dit schrijf, half augustus, is het buiten 15 graden en vallen er regelmatig buien; het voelt buiten niet echt zomers aan, het heeft veel meer weg van de herfst! Voor ons, mensen is dit geen lekker vakantieweer, maar voor de paddenstoelen is het ideaal; die houden van niet te warm weer en veel regen. De afgelopen jaren was het in juli en augustus steeds erg droog, dat is nu wel anders en we hopen dan ook op een goed paddenstoelenjaar. Als je dit leest, is het inmiddels september en zijn we al weer begonnen met onze excursies. Deze excursies zijn zeer laagdrempelig, zodat iedereen er aan kan meedoen, of je nu veel of helemaal niets van paddenstoelen afweet. De vorige jaren hielden we de excursies steeds op maandag of vrijdag, maar dit jaar hebben we er voor gekozen ze te verplaatsen naar de zaterdag, zodat ook diegenen die door de week werken er aan mee kunnen doen. Wij bezoeken ieder jaar dezelfde terreinen en noteren dan de paddenstoelen die we tegenkomen; zo zijn er in de loop der jaren al flinke soortenlijsten ontstaan; ondanks dat komen we toch steeds weer nieuwe soorten tegen! Bovendien staan er naast de excursies twee avonden in ‘t Leger op het programma. Het is dan de bedoeling dat iedereen paddenstoelen meeneemt die hij of zij bijzonder vindt of niet weet wat het is, zodat wij dan kunnen proberen er aan de hand van de literatuur uit te komen.

Hierbij het excursieprogramma voor 2014: De excursies starten om 10.00 uur op zaterdagochtend op de aangegeven plek en zullen ca. 2 uur duren. De inloopavonden zijn op woensdagavond en starten om 19.30 uur in ’t Leger.

20

Datum

Terrein

Startplaats

Za 6-9-2014

Bleijenbeek (Afferden)

Achter de kasteelruïne

Za 20-9-2014

De Stippelberg (de Rips N.B.)

Vanuit de Rips de weg nemen richting Deurne; daarna de 2e parkeerplaats rechts, tegenover een huis aan de linkerkant.

Wo 24-9-2014

‘t Leger

Inloopavond, Kampweg 10, Gennep

Za 4-10-2014

Reichswald (D)

Parkeerplaats bij restaurant de Diepen, Zwarteweg 60, Milsbeek

Za 18-10-2014

Reindersmeer

Parkeerplaats bij bezoekerscentrum de Maasduinen, Bosserheide in Well

Wo 29-10-2014

‘t Leger

Inloopavond, Kampweg 10, Gennep

Za 1-11-2014

Reichswald (D)

Za 15-11-2014

Bronlaak (N.B.)

Parkeerplaats bij de kerk van Kessel, Duitsland Parkeerplaats Bronlaak, links van de N272 tussen Oploo en Elsendorp

Planten, Peter Megens Plantenwerkgroep naar de Bruuk op 17 juni 2014 door Ineke Hollstelle Al een paar jaar sta ik op de ledenlijst van de plantenwerkgroep van het IVN Maas en Niers. In het begin als ‘slapend’ lid maar sinds april van dit jaar heb ik veel meer tijd en heb ik al twee keer meegelopen met de groep. Dinsdagavond 17 juni - de derde wandeling van dit jaar- zijn we naar ‘De Bruuk’ in Breedeweg geweest, voor de meeste IVN’ers een bekende en geliefde plek. Een prachtige zachte voor-zomeravond was het. We lopen het pad op met aan weerszijden natte weilandjes met grassen en planten, riet en slootjes, overal vogels die zich laten horen en er zoemt ook geregeld iets om ons heen. Mijn parate plantenkennis is een beetje weggezakt en ik roep enthousiast “hengel” waarna ik door vijf man sterk erop gewezen wordt dat het bedoelde plantje “toch écht de grote ratelaar” is. De planten tonen alle stadia van de bloei tegelijk, óók die verschijning waarbij de naam recht gedaan wordt: de zaadjes rammelen in het doosje.

21

Even verder zien we hengel staan, en nóg iets verder hengel én ratelaar samen. Nooit eerder zag ik de verschillen zó goed: het kelkzakje van de ratelaar is groot en al opgeblazen, de hengel steekt zijn tere, zachtgele lipbloemen uit, prachtig, dat vergeet ik nooit meer. Piet maakt een foto van een pijlstaartvlinder die op een grasje zit; schitterend rode buik. De nachtvlinder blijft rustig zitten en Piet kan hem zelfs op een wilgenroosje zetten: dat is zijn waardplant.

foto’s: hengel en grote ratelaar, wat is wat? Er ontspint zich een heel dispuut over kartelblad dat we zien staan: is het nou moeraskartelblad of heidekartelblad? Het weidekartelblad zou zich meer vertakken uit een staande stengel en het heidekartelblad heeft meer onvertakte stengels die uit de grond komen. We komen er niet helemaal uit: we denken dat we ergens het heidekartelblad zien staan maar helaas is het slootje te breed om het zeker te weten. In het grasland staan lange dunne distelachtigen, hoe was het ook alweer: Eenzame ruiter…? Kale ridder…? Jawel: de kale jonker. De ene wat kaler dan de andere of is het toch een Spaanse ruiter? We zoeken het op en besluiten dat de Spaanse ruiter minder hoog is en niet zo distelachtig en het dus niet kan zijn. De welriekende nachtorchis dwingt ons op de knieën: hij geurt naar… bloem… beter kan ik het niet omschrijven. Misschien dat hij ‘s nachts zoeter geurt óf het is toch een andere orchis. Met Theo bekijk ik een andere orchidee wat nader. Een zoekkaart brengt ons via ‘lange bladeren (4x langer dan breed) die gevlekt zijn met gevulde vlekken’ naar de ‘brede orchis’. Maar zo breed is ie eigenlijk niet… thuis nog eens verder zoeken. We zien zoveel: prachtig kamgras, en veel andere grassen waarvan we soms de naam zeker weten maar meestal niet; Marlies heeft een bosje verzameld om thuis uit te zoeken of gewoon voor het mooi… Ik heb veel van de wandeling opgestoken en vooral ervan genoten om met medeplantenliefhebbers te kijken en te benoemen en ideeën uit te wisselen; ik kijk nu al uit naar de volgende keer.

22

Redactie, Germa Vloet De Manie Wat doe je als redactie van de Manie? Anderen een mailtje sturen dat je graag kopij ontvangt. Een herinnering sturen als het te weinig dreigt te worden en daarna puzzelen hoe je alle bijdragen gepast krijgt binnen (vaak) 32 pagina’s. Zo ook voor deze jubileumuitgave: berichtjes gestuurd, mensen aangespoord om stukjes en foto’s te sturen. En dan het besef: als (eenpersoons) werkgroep is het misschien de bedoeling dat ik zelf ook wat schrijf… Maar zo gemakkelijk is dat niet en mijn respect voor degenen die elke keer weer een leuke, mooie, grappige bijdrage leveren is groot. Inmiddels zet ik de Manie nu ongeveer twee jaar in elkaar. Een leuke bezigheid een keer per kwartaal. Dus hoe gaat dat in zijn werk: bekijken wat ik heb, vragen om meer, luisteren en kijken wat er interessant kan zijn binnen het IVN. En dan lezen, stukjes inkorten (liefst zo weinig mogelijk), opmaken, foto’s erbij zoeken, soms er een van mijzelf insmokkelen. En het wordt later en later. Tot slot het mailtje naar de drukker. Het is weer gelukt. Daarna de verspreiding over de diverse bezorgers in de verschillende dorpen die hem bij u thuis brengen. Dit blijft in de familie, mijn vader Gerrit verzorgt dit al jaren. Wie ik nodig heb om de Manie te maken? Iedereen van het IVN: de voorzitter/het bestuur voor een beginwoordje en de belangrijke zaken uit de vereniging, de leden van de werkgroepen die schrijven over hun werk, de makers van de mooie foto’s, IVN-leden die iets aanleveren over een beleving, willekeurige mensen die meegelopen zijn met een wandeling en het leuk vinden daar iets over te zeggen, de mensen die iets in het logboek schrijven. En u, de lezers! Kortom, er zijn veel mensen nodig om een Manie tot stand te brengen. Hopelijk beleeft iedereen er evenveel plezier aan als ikzelf. Ik hoop dat u de Manie nog lang mag ontvangen én met veel plezier leest en bekijkt. Ongeacht wie hem voor u in elkaar zet. Ook de Manie maken we samen, net als al het andere IVN-werk. En vergeet niet: u kunt de Manie ook altijd via de website lezen. En de plaatjes in de prachtige kleuren bekijken.

23

Bibliotheek, Aline Nell

Bieb

Op de vergadering van 25 augustus over het aankomende feest op 21 september ben ik gestrikt om iets te vertellen over onze werkzaamheden in de bieb. Tja, wat doen wij! We bewaren uitnodigingen, krantenknipsels en alles wat met ons IVN te maken heeft. We lezen wat er binnenkomt, we bergen op of gooien weg. Joop heeft alle boeken en paperassen in de bieb ingevoerd op de computer. Van het begin af aan hebben we heel veel boeken en tijdschriften bewaard, vanaf nu gaan we eerst een heleboel wegdoen. Er zijn veel oude boeken van de bibliotheek Gennep en allerlei tijdschriften die jaren in de kast hebben gestaan, zonder dat er iemand naar omgekeken heeft. Deze boeken die niemand meer inkijkt gaan eruit. Onderwijs staat in ons logo. De bieb moet gewoon een plek worden waar je meteen informatie kunt vinden over één onderwerp, over onze gebieden en over onze studieonderwerpen zoals vogels, planten, insecten, landschappen etc. We hebben geen internet in ons gebouw, dus de informatie die je wilt opzoeken terwijl je bezig bent, moet goed omschreven zijn zodat je het snel kunt vinden. Nieuwe ideeën zijn altijd welkom. Nieuwe mensen ook!

Landschapsbeheer, John Toonen Project Looierheide Landschapswerkgroep IVN Maas en Niers Periode 2011 t/m 2013 Als IVN willen wij de Looierheide, een verassend gevarieerd gebiedje met diverse biotopen, onder de aandacht van de gemeenschap brengen. Waardoor er waardering en daardoor behoud en bescherming wordt gewaarborgd. Tevens was het plan om het gebied direct om ons clubgebouw als voorbeeldfunctie te gebruiken, om aan te tonen dat bescherming, behoud en beheer van gebieden heel goed kan worden uitgevoerd door vrijwilligers in samenwerking met de plaatselijke bewoners, waardoor het draagvlak voor bescherming wordt versterkt. Onze landschapswerkgroep had het idee om enkele stukken droge/natte heide en enkele heidevennen op te schonen. In het gebied was het eigendomsrecht versnipperd. Hierdoor moest er met diverse terreineigenaren contact worden gelegd,

24

zoals gemeente Gennep, Staatsbosbeheer, Teunesen zand en grint b.v. en diverse particulieren. Voor Staatsbosbeheer en de gemeente Gennep geen probleem, daarmee was al regelmatig contact. Voor de andere gebiedjes kwamen we ook tot overeenstemming met de eigenaren en konden we aan de slag.

In 2011 is de poel ” het Vogelven” van de gemeente Gennep opgeschoond. vóór en na Een andere poel werd in 2012 opgeschoond, eigendom van SBB en een particulier. Tevens is een terrein van firma Teunesen aangepakt. Voordat we hieraan begonnen werd ik benaderd door het Elzendaalcollege Gennep of wij als IVN een maatschappelijke stage konden verzorgen voor de gehele onderbouw te weten 150 leerlingen! Een aantal dagen hierover nagedacht en waarom eigenlijk ook niet? Er stond ten slotte voldoende opslag dat met handgereedschap kon worden gezaagd. Na overleg met de school zijn er drie werkmiddagen georganiseerd. De werkzaamheden bestonden uit het opschonen van de heide en de bouw van een insectenwand bij ons clubgebouw. Die insectenwand stond al langer op ons lijstje en konden we nu mooi tegelijk uitvoeren, zo hadden we ook wat afwisseling in de werkzaamheden voor de jeugd. Een bijkomend probleem het tekort aan handgereedschappen. Daar onze contacten met het IKL heel goed zijn hebben we de gereedschappen daar kunnen lenen. Het Elzendaalcollege was zeer te spreken over de wijze waarop we invulling hadden gegeven aan de stage.

25

In 2013 is een heideterrein van SBB opgeschoond en een verbinding gemaakt met de eerder afgewerkte poel, ook is hier wederom de maatschappelijke stage van het Elzendaalcollege bij betrokken geweest. foto’s onder: SBB vóór en na

De Looierheide is een zeer gevarieerd kleinschalig gebied, Je komt hier vrijwel alle soorten tegen die je alleen zou verwachten op grotere heideterreinen. Zoals lavendelheide, zonnedauw, moeraswolfsklauw, levendbarende hagedis, hazelworm, alpen-, kleine water- en vinpootsalamander. Tevens hebben we om de aandacht op het gebied te vestigen een aantal jaren geleden een bomenroute uitgezet. Dit hebben we kunnen realiseren met een subsidie uit het Fonds Maatschappelijke Betrokkenheid van de Rabobank. Vorig jaar hebben we deze bomenroute aangepast met als doel de werkzaamheden van onze landschapswerkgroep onder de aandacht van de wandelaars te brengen. Er zijn tijdens deze drie jaar ook nog meerdere werkzaamheden uitgevoerd in andere terreinen. Dit om variatie te kunnen aanbieden aan de werkgroep. Alle leuke reacties van buitenaf op ons werk maken het geweldig om met zo’n groep actief aan natuurbeheer te doen. De verbondenheid met de groep en de positieve uitstraling maken dat ik hier enorm veel energie uit kan halen en dat geldt niet alleen voor mij maar ook voor de hele werkgroep.

We hopen dit nog heel lang te kunnen doen 26

Bijen, Peter Megens Expeditie Pietersberg Dit voorjaar ben ik met de bijenwerkgroep op expeditie naar de Pietersberg geweest. Het was zelfs een internationaal gebeuren want er waren enkele collega’s uit België aanwezig. Het weer, 15/16 graden, met zon was net voldoende om de bijen actief te maken. Een leuke waarneming was de langhoornbij, die zo heet omdat de mannetjes extreem lange antennes hebben. Met ongeveer vijftien personen stroopte we, langzaam maar zeker, de Pietersberg af richting het Popelmondedal. Halverwege kwamen we ook de sachembij tegen, genoemd naar de lange haren op de poten van het mannetje (zie de foto links). De haren worden vergeleken met de verentooi (sachem) van een indianenopperhoofd. Voor ons bijenexperts was het een leuke wandeling met diverse soorten. Maar natuurlijk is er meer dan bijen. Zo kwamen we langs de Enci-groeve waar de Oehoe nestelt. En er waren bijzondere planten. Voor het eerst zag ik Saxifraga granulata (zie foto) in Nederland in het wild. Maar de grootste verrassing moest nog komen. Aangekomen in het Popelmondedal zag ik een oliekever lopen en al gauw zagen we er twee. Dit was voor mij de eerste keer dat ik deze bijzondere kever echt in levenden lijve zag. En dan gelijk twee! De larven van de oliekever parasiteren in bijennesten, dus voor onze expeditie een leuke aanvulling. De kever die we zagen was Meloe proscarabaeus, er zijn namelijk vier soorten. Onze Meloe leeft uitsluitend in de nesten van zijdebijen (colletes). Als de keverlarfjes uit het ei kruipen zijn ze opmerkelijk mobiel. Het bijzondere van de larve is dat ze twee uiterlijk verschillende stadia kent. Bij andere insecten, bv. een vlinder, is er een rupsje die met elke vervelling groter wordt maar hetzelfde uiterlijk houdt. Bij de oliekever is het larfje dat uit het ei kruipt een heel zelfstanding diertje met pootjes en heel mobiel. Dat moet ook wel want de larven komen uit de grond en moeten naar een bijennest. Dat eerste stadium heeft dan ook een eigen naam: een triunguline. Met hun zes pootjes moeten ze direct op weg voor een ontmoeting met een zijdebij. Voor een ontmoeting klimmen de larven massaal de hoogte in. Het aardige is dat je in de literatuur altijd leest, dat ze in bloemen klimmen. Logisch denk je dan want bijen bezoeken bloemen. Nu weet ik dat zijdebijen altijd één specifieke bloem bezoeken (afhankelijk van de soort). Het hoeft dus niet noodzakelijk een bloem te zijn! In het Popelmondedal zaten de larven massaal op twijgjes en blaadjes. De topjes van de twijgen leken wel overwoekerd door een oranje slijmzwam. Dit waren de oranje gekleurde triungulines die elkaar verdrongen voor het hoogste plekje. Overal zag je ze zitten, het moeten er duizenden zijn geweest. Misschien trekt de kleur de bij aan,

27

maar waarschijnlijk is het de geur die de triungulines gezamenlijk verspreiden. Hoe dan ook, als een zijdebij landt op de oranje kluwen, springen de larven massaal over. De bij vliegt met de triungulines op haar lijf naar het nest. Daar moeten ze overspringen op haar voedselvoorraad. De triunguline eet het bijeneitje op en gaat vervellen. Na deze vervelling komt weer een ‘gewone’ keverlarf tevoorschijn. Plomp en een vreetmachine die nog een paar keer verveld en al het bijenvoedsel tot zich neemt. Helaas is dit niet voldoende voor alle larven en “survival of the fittest” bepaald wie een kans krijgt kever te worden. De kever verlaat het bijennest in het voorjaar en legt ergens buiten haar eitjes in de grond. Als je al die duizenden triungulines ziet zitten, cluster van triungulines is het onvoorstelbaar dat de kever zo zeldzaam is. foto Albert de Wilde Maar bedenk wel dat de triunguline elk insect bespringt dat op de twijgjes landt. Vlieg, mug, wants of lieveheersbeestje, de larven springen en hopen dat het goed komt. Niet dus! Zelfs een andere bijensoort, bv. een zandbij, is een doodlopend pad. Ook een man zijdebij is geen goede keuze, deze heeft namelijk geen nest en verzameld ook geen voedsel. Heel veel triungulines en één enkeling wordt maar kever. Oliekevers behoren tot de grotere kevers van ons land. Dat is nu ook wel te snappen, want het vrouwtje moet plek hebben voor duizenden eitjes. De hoogzwangere kever loopt dan ook erg traag en onbeholpen door het landschap. Een gemakkelijke, aantrekkelijke prooi. Dit op het eerste gezicht weerloze schepsel zit echter vol met het gif cantharidine wat beschermd tegen predatoren. Ook voor mensen is dit gif gevaarlijk, bij aanraking van de kever kan dit flinke blaren veroorzaken. Het was al een aardige dag, maar we waren er nog niet. Onze fotografen gingen thuis hun opnames bekijken. En met uitvergroten, zagen zij een knutje op de kever zitten. Een knutje is een kleine mug. Knutjes hebben stekende monddelen om uit planten of dieren voedsel te zuigen voor het leggen van hun eitjes. Het knutje op de kever heeft de mooie naam Meloehelea en heeft zich helemaal gespecialiseerd op de oliekever.

foto: oliekever met knutje, Chantal de Schepper

Het gif cantharidine is zelfs onweerstaanbaar voor de knutjes, ze komen er dan ook massaal op af. Het gif, dat zelfs voor gewervelde dieren giftig is, deert het knutje niet. Hij leeft ervan! In “survival of the fittest” heeft het knutje zijn plekje gevonden. Al met al een geslaagde expeditie.

28

Ineke en Hens Borkent

Aline Nell en Germa Vloet In het kader van het jubileumjaar praten we met verschillende mensen die zich voor het IVN hebben ingezet of dit nog doen. Nu gaan we op bezoek bij Hens en Ineke Borkent. Twee bevlogen mensen, ze wonen in een leuk huis in hun eigen bosje in Siebengewald. Bij een lekkere kop thee praten we over hoe dit echtpaar betrokken is geraakt bij ons IVN. Ineke vertelt dat ze jaren in Tanzania hebben gewoond. Toen ze terugkwamen, vonden ze dat hier in Nederland het milieu en de natuur hard achteruit waren gegaan, heel veel mooie plekken werden opgeofferd voor wegenbouw, industrie etc. Dus samen met anderen werd de Milieuwerkgroep Bergen opgericht. Ineke volgt zelfs een milieutechnische cursus om sterk te staan als er opgetreden moet worden. Ook schrijft ze soms stukjes voor de krant. De Milieuwerkgroep Bergen heeft contact met diverse verenigingen en overheden, natuurbeleid is sterk in ontwikkeling. Ook het (landelijke) IVN is een van deze contacten. En als na enkele jaren het IVN Maas en Niers wordt opgericht, wordt Hens lid van de club. Zo leert het IVN Hens en Ineke kennen en ze weten dus dat Hens wel met een computer overweg kan en dat Ineke schrijft. Net na het opzetten van de website, rond 2005, kloppen ze dus aan bij Hens. Tot aan de start van de nieuwe, landelijke, website in 2012 houdt hij voortaan de actualiteiten bij, verstuurt de nieuwsbrief en voert alle acties uit die daarbij horen. Het leukste deel van de(oude) website vindt Hens de informatie over de natuurgebieden en de waarnemingen. Enkele jaren daarna stopt Kirsten Dekker vanwege verhuizing met het maken van de Manie. Dan wordt ook Ineke actief betrokken bij het IVN. Vijf jaren stelt ze de Manie samen. Niet alleen verzamelt ze de kopij, ze interviewt ook mensen, maakt verslagen van wandelingen en flanst zo de Manie in elkaar. “Het was best nog wel veel werk, maar leuk werk”, vertelt Ineke. In 2012 geeft ze het stokje over aan Germa. Ineke en Hens geven eerlijk toe: na zeven en vijf jaar was het weer genoeg, tijd voor iemand anders om zich in te zetten. En telkens als de Manie nu komt, vindt ze het ook leuk om te zien dat alles gewoon doorgaat. Maar ze blijven betrokken bij milieubescherming; als de gemeente het schoolplein met gif schoon wil spuiten onderneemt Ineke actie, de stoep zal in de toekomst op een milieuvriendelijke manier schoongemaakt worden. Ze zet de gemeente dus aan tot milieuvriendelijker denken en handelen!

29

Aan het eind van het gesprek gekomen, stellen we ook Hens en Ineke de vraag wat het favoriete natuurgebied is. Ze vinden de natuur binnen de gemeente Bergen erg mooi en deze is nu ook goed bereikbaar geworden door de fijne wandel- en fietspaden die er aangelegd zijn. Zeker de moeite waard om ze een keer uit te proberen. Verder vinden ze het Reichswald prachtig, net iets woester dan de Nederlandse natuur. Tot slot willen Ineke en Hens nog kwijt dat ze bij het IVN bijzonder aardige mensen hebben leren kennen. Dat is wederzijds. Hens en Ineke, bedankt voor dit gezellige gesprek.

Landschapsgidsencursus en de ommetjes

Miriam Pietz

Januari 2014 is de Landschapsgidscursus Maasdal van start gegaan. Hierbij hebben de IVN-afdelingen Maas en Niers, De Groene Overlaat, Maasvallei, De Maasdorpen en Geijsteren/Venray samengewerkt. De cursus bestaat uit 10 zaterdagen waarbij we steeds te gast zijn bij een andere IVN-afdeling. Het programma is zeer afwisselend: we krijgen lezingen van gastsprekers over allerlei thema’s zoals o.a. de bewoning door de eeuwen heen, het ontstaan van het landschap en het gebruik hiervan, toponiemen en kaarten lezen. Ook wordt er elke cursusdag veel aan praktijk gedaan, je trekt het veld in met opdrachten en leert het landschap lezen. Echt, je ogen gaan wijd open staan, zeker als je als natuurgids de cursus bent gestart. Als eindopdracht moeten we een ommetje samenstellen door een landschappelijk interessant gebied en beschrijven wat er allemaal te zien is op het gebied van o.a. monumentale panden, het ontstaan van het landschap, de invloed van de mens en het bodemgebruik. Daar zijn drie interessante ommetjes uit voortgekomen, die door het werkgebied van onze IVN-afdeling lopen. In gemeente Gennep het “Rondje Roepaen”, in gemeente Mook het “Ommetje Mooker-Plas-Molen” en in gemeente Bergen het “Ommetje Eckeltse beek, Afferden en omgeving”. Deze ommetjes zullen zondag 21 september tijdens het 25-jarig jubileum van onze IVN-afdeling gepresenteerd worden en zijn in foldervorm voor geïnteresseerden te verkrijgen. Onderstaande landschapsgidsen in wording geven in een korte samenvatting weer wat er allemaal te zien is in hun ommetje. Laat u inspireren en trek de wandelschoenen aan, misschien gaat u het bijzondere landschap waardoor we omgeven zijn nu ook met andere ogen zien.

30

Ommetje Mooker-Plas-Molen: Jan Wolters en Fransanne Breuring-Peters Lengte: 5,0 km (kort) en 6,2 km (lang). Duur: 2¼-2¾ uur. Vanwege het heuvelachtige karakter is dit ommetje niet geschikt voor kinderwagens, rolstoelen en personen welke minder goed ter been zijn. De eindopdracht van de cursus Landschapsgids Maasdal bestond uit het samenstellen van een ommetje. Als locatie hebben wij gekozen voor een route met een grote verscheidenheid; zowel in tijd op het gebied van de geschiedenis, als wel van de hoge culturele en natuurwaarden. Het is ons gelukt om al deze uitgangspunten te verwezenlijken in de directe omgeving van de Plasmolen. Weliswaar zijn er in dat gebied al meerdere wandelroutes uitgezet van diverse organisaties. Wij zijn er echter van overtuigd dat ons ommetje een toegevoegde waarde heeft en waarbij nieuwe waardevolle informatie voor wandelaars beschikbaar is gekomen. In dit ommetje komen aan bod: - de ontstaansgeschiedenis in de vorm van de stuwwal met het Zevendal (zie foto) en de Sint-Jansberg in de voorlaatste ijstijd 200.000 jaren geleden; - de geschiedenis aan het begin van onze jaartelling met de Romeinse Villa, maar ook met de nog oudere grafheuvels in het gebied van de Zevenbergen; - culturele aspecten met een bijzondere watermolen van bijna 300 jaar oud; - industriële aspecten in de vorm van de zandwinning in de Mookerplas vanaf 1950 tot het midden van de jaren ’90; - recreatieve aspecten met de huidige invulling van het gebied rond de Mookerplas. Dit alles gecombineerd met de prachtige natuur van de bossen op de Sint-Jansberg maakt dat wij er trots op zijn dit Ommetje Mooker-Plas-Molen te kunnen presenteren. Rondje Roepaen: Myriam van Breevoort en Josefien Laghuwitz Lengte: ca. 4 km, kan met rolstoel of rollator gelopen worden. Duur: 2 uur. We maken een ommetje tussen de Niers en het Reichswald, de stuwwal die in de voorlaatste ijstijd, zo'n 200.000 jaar geleden is gevormd. Maas en Rijn zijn in de periode tussen de voorlaatste en de laatste ijstijd, zo'n 50.000 jaar geleden, samen een vlechtende rivier geweest van wel 200 km. In het landschap is hier nog wat te zien van die geschiedenis.

31

We beginnen bij Roepaen, een gebouw met een rijke geschiedenis. Van boerderij, herberg, veer Roepaan in de 18e eeuw via Maria Roepaan naar het huidige Roepaen Evenementen sinds 1994. Het gebied tussen de Broekstraat en de Stuwwal was tot 1950 vooral moeras en veen. Het moeras liep vanaf de Holle weg in Milsbeek tot aan de grens met Duitsland bij de Niers. Daarna is het in cultuur gebracht en sinds 1982 worden delen afgegraven om zand en vooral grind te winnen. Vooral het grind is kostbaar omdat het door de Rijn is meegebracht. Zowel het zand als het grind worden gebruikt in de bouw. Aan de Armenbosweg stond een bos dat in de 18e eeuw eigendom was van het Armenbestuur. Eens per jaar werd het hout verkocht en de opbrengsten waren voor de armen. De Aaldonksestraat verwijst naar de Aaldonk. Een donk is een zandige verhoging in een moerassig veengebied. We spreken dan ook van OP de Aaldonk. Van de Aaldonk is al sprake in de 16e eeuw. In 1731 stonden er al twintig huizen op de Aaldonksestraat. Ommetje Eckeltse beek, Afferden en omgeving: Miriam Pietz en Peter Thönnissen Lengte: ca. 5,5 km. Duur: 2,5 uur. De wandeling is niet geschikt voor mindervaliden en kinderwagens vanwege het drassige beekdal. Als afsluiting van de cursus Landschapsgids hebben wij een ommetje in Afferden en omgeving opgezet. Met deze wandeling willen wij de aandacht vestigen op de prachtige landschappen, eeuwenoude gebouwen en de invloed van zowel de mens als de Maas op dit geheel. Hoewel we de Maas zelf bij deze wandeling niet zullen zien is de invloed van de Maas op zowel het beekdal, de stuifduinen, oude akkers als de bebouwing in Afferden te zien. De grote variatie in landschappen en wetenswaardigheden maken dit ommetje tot een boeiende wandeling van begin tot eind.

32

Het harde werk aan het natuurbelevingspad Beleving landschapsbeheer: Johan Poels In het kort een beschrijving van de werkzaamheden van het natuurbelevingspad op de Genneperhei, het voormalige NATO kamp. Geschreven door: Johan Poels, IVN-lid en vrijwillige, enthousiaste medewerker aan het belevingspad. De 21ste september van dit jaar is een niet alledaagse dag voor IVN Maas en Niers, immers die dag wordt het 25-jarig jubileum van de vereniging gevierd. Die dag willen we niet zomaar laten passeren. In die 25 jaar is er door bestuur en vele actieve leden heel wat tot stand gebracht. Met recht kan daar een glaasje op gedronken worden. Het bijzondere aan deze dag, buiten het 25-jarig jubileum, zal de opening van het natuurbelevingspad zijn. Het bestuur boog zich over een ludiek plan en vroeg daarbij tevens de hulp van de leden. Goede plannen, evenals goed werk hebben tijd nodig. Maar de plannen kwamen er en werden door een groep (bestuursleden) besproken en bekeken en het uiteindelijke plan, een natuurbelevingspad, paste zeker wel in de filosofie van een natuurinstelling als het IVN met haar educatie en beleving. Bij andere natuurinstellingen en gemeentes werd gekeken en om goede raad gevraagd en ook Google is geen onbekend media meer om goede indrukken te krijgen voor het aanleggen van een geschikt natuurbelevingspad. De locatie zou het voormalige NATO kamp worden achter ons clubgebouw ’t Leger, eigendom van Staatsbosbeheer. Niet alleen Staatsbosbeheer maar vele andere instellingen moesten van de plannen op de hoogte gebracht worden en hun goedkeuring aan de plannen geven. Zijn de plannen haalbaar, de toestellen veilig, kunnen we aan voldoende natuurlijke materialen komen, is het financieel rond te krijgen en last but not least zijn er voldoende vrijwilligers om de plannen ten uitvoer te brengen? Over dit laatste gaat mijn verhaal, maar géén technisch verhaal, over de uitvoering van dit project. Een van de initiatiefnemers van het natuurbelevingspad, en ik ga niet alle namen noemen, was onze coördinator van de landschapswerkgroep John Toonen. Zijn vraag aan de leden van de groep was of zij bereid waren om na de reguliere natuurwerkzaamheden op zaterdagmorgen, van half september tot half maart, ook nog mee te helpen aan de werkzaamheden t.b.v. het natuurbelevingspad. Allemaal

33

vrijwilligerswerk, vaak niet het lichtste werk bij temperaturen van een enkele keer 30 graden, maar ook bij regen met hagelstenen. Niet uitslapen op zaterdagmorgen maar om 8.45/9.00 uur een kop koffie in ‘t Leger en dr’an. Spoedig had John vele mailtjes binnen van de leden van de landschapswerkgroep en ook van bestuursleden die zich voor werkzaamheden melden. De eerste praktische werkzaamheden waren het zagen van bomen (acacia’s) in Mook op 22 februari en 1 maart. Wie de datums van de werkzaamheden goed bekijkt, ziet dan een verplichte rustpauze waarvan de initiatiefgroep en de uitvoerende medewerkers wat onrustig en gestrest werden. In deze pauze blijken vergunningen roet in het eten te gooien, maar gelukkig kunnen we na twee maanden de werkzaamheden weer hervatten. De opkomst van de groep vrijwilligers is telkens 8 tot 10 personen, ondanks vakanties van Hemelvaart/Pinksteren en zomervakantie. Zij werken hard aan de uitvoering van o.a. takkenrill, blotevoetenpad, kijkputje, huttenbouwplekken en xylofoon. De laatste zaterdag voor dit verslag zijn we zoals gebruikelijk fanatiek bezig geweest, dit keer aan de bezinningshoek (heksenkring). Het was niet makkelijk om met een grondboor door de leemlaag te komen. Zoals gebruikelijk sloten we deze morgen, rond 12.30 uur af met een natje. Maandag 25 augustus jl. hebben we in ’t Leger met alle actieve vrijwillige leden een bijeenkomst over de stand van zaken gehad. Voor wat betreft de laatste ideeën en de nog uit te voeren zaken worden de puntjes nog eens op de i gezet, immers over vier weken is de grote dag. Als echte fanatieke IVN’ers willen we goed voor de dag komen en laten zien wat we in onze mars hebben, met een prachtig stel fanatieke vrijwilligers. We willen aan velen laten zien wat door een deskundige en enthousiaste groep mensen tot stand wordt gebracht. Niet de vele vrijwillige uren tellen maar wel de energie en het plezier welke het eindresultaat oplevert. Mogelijk wordt het belevingspad in de toekomst nog uitgebreid met een aantal toestellen maar zeker is dat onze jeugd veel mogelijkheden tot natuurbeleving wordt aangeboden. Je lekker op een prachtige locatie uit kunnen leven buiten in de natuur, dat hebben veel vrijwillige IVN-leden tot stand gebracht. We hopen op een grote opkomst tijdens de jubileumdag en een brede belangstelling voor het natuurbelevingspad, niet alleen op deze dag maar ook in de toekomst. Hieronder een overzicht van onze werkzaamheden t/m 23 augustus. Februari/maart: zagen Mook en klauterboom en schillen van de stammen; Juni: takkenrilpalen zetten en vullen; Juli: blotevoetenpad, kijkhutje en huttenbouwplek aanleggen; Augustus: afwerking takkenril en klauterboom, aanleg xylofoon en bezinningshoek.

34

Lezing: De geschiedenis van Gennep Op donderdag 6 november verzorgt Jan Nillesen voor IVN Maas en Niers een lezing over de geschiedenis van het rayon IVN Gennep in ’t Leger, Kampweg 10 Gennep. De lezing betreft een historisch ecologische beschouwing over de geschiedenis van de streek. We maken een reis door de tijd. We beschrijven het ontstaan van de landschappen, de tectoniek, de rol van de Maas en Niers bij de vestiging van de eerste mensen op de bouwlanden langs de Niers en de stroomrug van Boxmeer. We volgen hun weg door de tijd. De wijze waarop zij hun omgeving inrichtten en een bestaan wisten op te bouwen op de hoge gronden langs de Niers en later ook de rivierduinen. Jan vertelt het verhaal dat schuilgaat achter de aardkundige verschijnselen die een beslissende rol speelden bij de wijze waarop de mensen in Gennep het landschap inrichtten. Speciale aandacht gaat uit naar de culturele codes die het leven van de bevolking beheersten en van grote invloed waren op de beslissingen die werden genomen. Zij bepaalden de demografische veranderingen en de wijze waarop het landschap vorm kreeg. Jan Nillesen is gepensioneerd onderwijzer. In 2013 werd aan hem door de KNNV de ARJA-prijs uitgereikt voor de meest samenhangende beschrijvingen van natuur en landschap.

Stemmen voor IVN Ieder jaar ontvangt een Goed Doel in Nederland en België de Grote Gift van 3M. Van 1 april t/m 15 september kunnen goede doelen zich aanmelden. Tot en met 31 oktober kan er via internet gestemd worden. Het IVN is genomineerd met het project ‘gezonde schoolpleinen’ (en dan in het bijzonder het opleiden van Natuurouders) bij het3M fonds Grote Gift. Als IVN de meeste stemmen vergaart, krijgen we een flink geldbedrag geschonken, te besteden aan de Natuurouders! Helpen jullie mee? Momenteel staan we op de 4de plaats, met nog 800 stemmen erbij staan we op de 1ste plaats! Stemmen kan tot 31 oktober m.b.v. deze link: http://solutions.3mnederland.nl/wps/portal/3M/nl_NL/Kijk3M/look3M/fonds/grote gift/stemmen

35

DE GROENTJES PROGRAMMA VOOR DE GROENTJES september - december 2014 Wij komen voor elke activiteit samen bij ons clubgebouw 't Leger, Kampweg 10, Gennep Zondag 21 september van 13:30 – 16:00 25-jarig bestaan IVN Maas en Niers, met een leuk programma voor de Groentjes Zaterdag 18 oktober van 15:00 – 17:00 Kastanjewandeling over de Jansberg Verzamelen op parkeerplaats bij de Diepen, Zwarteweg 60 in Milsbeek Zaterdag 25 oktober van 19:30 – 21:00 Nacht van de Nacht. Donkerwandeling met extra aandacht voor de zintuigen Kijk op www.ivn.nl voor de precieze locatie Zaterdag 1 november van 08:30 – 13:30 Nationale natuurwerkdag in samen werking met Staatsbosbeheer Zondag 14 december van 10:00 – 12:00 Dromenvangers maken in t Leger De activiteiten van de Groentjes kun je ook volgen via de website. Daar vind je de activiteiten en verslagen met foto’s.

Facebookpagina Groentjes De Groentjes hebben nu ook een facebookpagina. Leden kunnen hier foto’s op zetten of andere berichtjes plaatsen. https://www.facebook.com/groups/314841772005294/

36

24 uur met de Groentjes

37

Werkgroepen, namen en adressen Werkgroep Excursies / aanvragen wandelingen Insecten, vlinders

Coördinator

Adres

Telefoon

e-mail

Miek Verheijen

Kleineweg 22 6591 CR Gennep

0485-51 84 50 [email protected]

Peter Megens

Groene Kruisstraat 48 6591 GJ Gennep

0485-51 15 39 [email protected]

Jeugd

Myriam van Breevoort

Tiltenhof 25 6595 BB Ottersum

0485-51 16 01 [email protected]

Vogels

John Toonen

Lijsterbesstraat 2 6598 AW Heijen

0485-51 38 89 [email protected]

Paddenstoelen

Joop Ladage

Bargapark 18 5854 HA Nieuw Bergen

0485-34 40 54 [email protected]

Planten

Peter Megens

Groene Kruisstraat 48 6591 GJ Gennep

0485-51 15 39 [email protected]

Redactie

Germa Vloet

Beukenlaan 12 6598 AS Heijen

0485-51 25 40 [email protected]

Bibliotheek

Aline Nell

Rozenbroek 12 6596 DA Milsbeek

0485-51 44 98 [email protected]

Landschapsbeheer

John Toonen

Lijsterbesstraat 2 6598 AW Heijen

0485-51 38 89 [email protected]

Bij landschapsbeheer: Teunesen vóór en na

38

Namen en adressen Bestuur Jan Hermans (voorzitter), Langstraat 78, 6596 BS Milsbeek, tel. 0485-518571, e-mail: [email protected] Myriam van Breevoort (plv. voorzitter), Tiltenhof 25, 6595 BB Ottersum, tel. 0485-511601, e-mail: [email protected] Rian Rensen (secretaris), Looiseweg 46, 6595 PC Ottersum, tel. 0485-540290, e-mail: [email protected] Jan Wolters (penningmeester), Langeweg 23, 6591 XX Gennep, tel. 06-57842484, e-mail: [email protected] Peter Thönnissen, (plv. penningmeester) Vrij 14, 5853 EK Siebengewald, tel. 0485-441378, e-mail: [email protected] Margo van den Broek, Bosweg 2, 5853 EX Siebengewald, tel. 06-50275071, e-mail: [email protected] Lidy Peters, e-mail: [email protected] Martien van Raaij, Lindenlaan 29, 6584 AC Molenhoek, tel. 06-54377205, e-mail: [email protected]

IVN hoofdkantoor: Plantage Middenlaan 2e, Amsterdam Postadres: postbus 20123, IOOO HC Amsterdam IVN district Limburg: Godsweerderstraat 2, Roermond. 0475-386460 IVN Maas en Niers, Rabobank Gennep rek.nr 14.06.63.460 IVN Maas en Niers is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Venlo onder nummer V 166209

Het adres van het IVN-gebouw ’t Leger is Kampweg 10, 6591 XV Gennep (bij de algemene begraafplaats).

39

Zondag 14 september: Open Monumentendag ‘Op Reis’ langs het Duits Lijntje Tijd: 14.00 – 16.00 uur; verzamelen bij ’t Leger, Kampweg 10 in Gennep. Gidsen: Jan Wolters, Myriam van Breevoort Zondag 21 september: 25-jarig jubileum IVN Maas en Niers Tijd: 13.30 – 16.00 uur; feest bij ’t Leger, Kampweg 10 in Gennep. Opening van het natuurbelevingspad op de Genneperhei Zondag 28 september: Natuur door de cameralens Tijd: 10.00 – 12.00 uur; verzamelen bij ’t Leger, Kampweg 10 in Gennep. Gidsen: Peter Megens, Peter Thönnissen Zaterdag 18 oktober: Kastanjewandeling over de Jansberg Tijd: 15.00 – 17.00 uur; parkeerplaats de Diepen, Zwarteweg 60 Milsbeek. Gidsen: Jan Wolters, Myriam van Breevoort, Twan Philipsen, Rian Rensen Zaterdag 25 oktober: Paddenstoelenwandeling Tijd: 10.00 – 12.00 uur; verzamelen parkeerplaats ruïne Bleijenbeek in Afferden. Gidsen: Joop en Christine Ladage Zaterdag 25 oktober: Nacht van de Nacht Donkerwandeling met extra aandacht voor de zintuigen Tijd: 19.30 – 21.00 uur; Kijk op www.ivn.nl voor de precieze locatie. Gidsen: Peter Megens, Myriam van Breevoort Zaterdag 1 november: Nationale natuurwerkdag in samenwerking met Staatsbosbeheer Tijd: 08.30 – 13.30 uur Zaterdag 13 december: Winterwandeling langs de Eckeltsebeek Tijd: 14.00 – 16.00 uur; verzamelen parkeerplaats ruïne Bleijenbeek in Afferden. Gidsen: John Toonen, Miriam Pietz

Voor informatie over de gebieden: zie website onder ‘wandelingen’ of ‘activiteiten’ Niet vergeten: 6 november lezing, De geschiedenis van Gennep

40