REISVERSLAG 6T PROJECT NAKURU/KENIA 9 t/m 17 NOVEMBER 2013 Een groep van 10 sponsoren/Rotarians bezochten Nakuru/Kenia in de periode van 9 t/m 17 november 2013. In deze 9 dagen zaten 2 weekenden zodat het voor de werkenden onder de deelnemers slechts 5 werkdagen “kostte”. De deelnemers betaalden ieder de eigen kosten van vlucht, hotels, transport ter plaatse en vertering. Ondergetekende had de eer de leiding van de groep te hebben en was voor de mensen in Kenia het eerste aanspreekpunt. Zo'n sponsorreis heeft een 2-ledig doel: voor de deelnemers is het aardig om de “eigen” tank in levende lijve te zien en te spreken met de mensen die het water uit de tank gebruiken. Maar ook is het voor de mensen in Kenia een soort “controle”: ze kunnen wederom laten zien dat de centjes die vanuit Nederland betaald worden voor 100% goed besteed worden: en dat is absoluut het geval. Ook is tijdens de reis er intensief formeel maar ook informeel overleg geweest over alle zaken die het 6T project aangaan: de bouw van de tanks, de kwaliteit, de snelheid waarmee wordt gebouwd, wordt er voldoende aandacht besteed aan de andere “T's” van het 6T project, de toiletten, het planten van de bomen. Een deelnemer, Hubert Duijssens van de Rotary Club in Tiel had daarnaast een andere doelstelling met deze reis: het verzamelen van meer informatie en inzicht in het bestaande project met het oog op de aanvraag voor een Global Grant bij TRF voor het “Jan Vader Memorial Project” van de RC Tiel. Let wel: dat gaat om 500 tanks!, de moeite waard dus. De deelnemers aan de reis: Koos Weel. Koos is de broer van pastoor Gerard Weel die 3 jaar geleden de trip ook meemaakte. Door hem is Koos dan ook enthousiast gemaakt en dat werd nog sterker bleek naarmate de trip vorderde. Martien en zijn zoon Wouter Dekkers. Martien is voorzitter van de waterwerkgroep van de Rotaryclub Hoorn en maakt e e de reis voor de 2 keer mee, Wouter voor de 1 keer. De familie Dekkers “financierde” al een aantal tanks, met name bij de verjaardagen van Martien’s hoogbejaarde moeder en Wouter’s oma. Marijke en Joop Ruijgrok. Joop is lid van Rotary Delft Koningsveld en die Club hielp de Rotary Club Hoorn inzake het 6T project met de soms lastige regeltjes van Rotary. De aankomst op de luchthaven van Nairobi Overigens sponsorde Delft ook al zelf vele tanks. Arianne Leuftink uit Weesp is secretaris van onze waterwerkgroep, superenthousiast voor het project en een zeer ondernemende dame. Hubert Duijssens van de Rotaryclub in Tiel, zie eerder. Tjalling en Margriet van der Goot. Ook Tjalling maakte de reis al eerder. Hij is met name in SCANN geïnteresseerd, waarover verder in het verslag. En als laatste ondergetekende, Steef Stumpel. Ik ben in onze Rotaryclub (Hoorn) enthousiast gemaakt door Hans van Leerdam en zei meer dan een jaar geleden al: als Hans niet gaat, neem ík een keer de sponsoren mee. En als je A zegt moet je ook B doen, ondanks drukte op mijn bedrijf. Kortom: een prima club enthousiaste mensen, zeer begaan met het project. En allemaal zijn ze na de trip ambassadeurs van 6T geworden, voor zover dat al niet eerder het geval was. Eventjes over de aantallen: Grofweg hebben we het over ruim 4,000 (!) tanks, krap de helft van de
Canadezen en ruim de helft “ via” de RC Hoorn. En zo ongeveer 1.000 (!) tanks nog te gaan: dat wil zeggen: het geld is er voor verzameld en de tanks moeten nog worden gebouwd. Met een snelheid van zo tussen de 70 en 110 tanks per maand is dat alleen al nog meer dan een jaar werk. Overigens lijkt de geldstroom uit Canada op te drogen, maar zoals gezegd: de geldstroom uit Nederland is groeiende, ondanks de crisis waarin het land verkeert/verkeerde. Het gaat dus om écht geld: in de loop der jaren meer dan een miljoen euro. We hebben deze week veel watertanks bezocht (meestal gekoppeld aan de sponsor/deelnemer) ook een aantal tanks in aanbouw. Vooral dit laatste was erg interessant en ook nuttig, want we konden de bouwers nuttige tips geven ter verbetering van het bouwproces. Zie ook bijgevoegd weekprogramma. Indrukwekkend waren de transformatieve effecten die de bouw van een watertank op de ontvangers heeft gehad. De lokale gemeenschap zit in een positief veranderingsproces. De 6 T’s: Tank, Trees, Toilets, Table banking, Teaching/Training en Transformatie werpen steeds meer hun vruchten af. Het project loopt inmiddels bijna 10 jaar onder de inspirerende leiding van mede-initiator Hans van Leerdam van de Rotaryclub Hoorn in Nederland en Edward Wahome, Roseline Jemeli, Kanti Chet Kun en Carol(ine) Wanjiki Karuku van RC Nakuru. Er zijn in Nakuru meer mensen bij betrokken maar dit zijn de hoofdrolspelers. Een aantal belangrijke trekkers van het project in Nakuru van het eerste uur zijn helaas op tragische wijze om het leven gekomen. STRUCTUUR De Rotaryclub Nakuru heeft een zeer actief “Water Management Committee” dat maandelijks de voortgang van de lopende projecten bespreekt. De bestuursleden van de stichting zijn allen Rotaryleden. Het Commitee heeft het Facilitating Team (zie hieronder) in dienst en verzorgt de verslaggeving (voortgangsrapportage en financiële verantwoording) naar TRF (zeg maar Rotary International) en andere belanghebbenden. Zij regelen ook de noodzakelijke inkoop van materialen en grondstoffen voor de tanks op basis van offerteaanvragen bij 3 leveranciers door het Facilitating Team. De organisatie bestaat verder uit een kleine 30 RCC’s (Rotary Community Corps). Dit zijn groepen vrijwilligers (niet Rotarians) die service hoog in hun vaandel voeren en de Rotaryclubs ondersteunen bij de uitvoering en planning van hun projecten. Het is een formeel door clubs en district (district 9212) geregistreerde Rotarystructuur. Er bestaan inmiddels zo’n 7.500 RCC’s in 80 landen van de wereld. Voor meer in formatie zie: www.rotary.org/en/organize-rotary-community-corps RC Nakuru werkt samen met deze RCC’s, die allen een bestuur hebben dat maandelijks vergadert over de ontwikkelingen in hun gebied. Ik heb onderweg een aantal RCC bestuurders gesproken en vastgesteld dat ze hun verantwoordelijkheden bijzonder serieus nemen. Onder elk functionerend Rotary Community Corps “vallen” weer een aantal lokale groepen die weer zijn samengesteld uit 10 tot 20 families c.q. gezinnen. Bij meer dan 20 families wordt een nieuwe groep geformeerd. Het aantal groepen varieert per RCC. Totaal zijn er 270 groepen met in totaal zo ongeveer 6.000 leden. De voorzitter van het RCC wordt gekozen uit de voorzitters van de lokale groepen. We hebben meerdere RCC's bezocht en werden “onthaald” met zang en dans. De Kenianen waarderen duidelijk de westerse inbreng en zetten het beste beentje voor. Wat dat betreft was er nauwelijks verschil met 3 jaar geleden, toen ik de trip ook al eens maakte. Maar wat me nu opviel is dat de RCC's veel beter waren gestructureerd. Bij 2 van de bezochte RCC's (Maella en Laikipia) zag je duidelijk dat bij beide groepen elk een jonge vrouw de leiding op zich had genomen: je ziet gewoon dat zo'n groep het verder voor een groot deel zelf redt, juist door de leidinggevende capaciteiten van de dames in kwestie. Prachtig! FACILITATING TEAM Centraal in de uitvoering van het project staat het Facilitating Team waarvan de meeste leden inmiddels al jarenlange ervaring hebben. Er zijn 8 teamleden inclusief teamleider Carol(ine) Wanjiki Karuku. 2 leden begeleiden de bouw van de tanks (John en George), 3 leden zijn verantwoordelijk voor Tablebanking/microfinance (Rebecca, Elisabeth en Peter) en de overige 2 leden nemen training en education voor hun rekening (John en Elisabeth). Op de laatste dag in Nakuru bezochten we het “kantoor” van het FT: stel je er niet teveel van voor: een sombere kale en vooral kleine kantoorruimte in het centrum van Nakuru. Alle leden van het FT stelden zich voor aan onze groep van 10 en vertelden over hun ervaringen en vorderingen. Op de dinsdag stond weer een bezoek aan een tank op het programma en John en George reden voor ons
met de door ons aan hen gesponsorde scooters c.q. motorfietsen. Die dingen blijken het meest efficiënt te zijn voor hun vervoer, althans als ze weinig mee hoeven te nemen. Maar ook link. Dat laatste bleek de volgende dag: John had een ongeluk gehad met de motorbike en had een been gebroken. Dus buiten het vervelende van ziekenhuis etc. ook nog eens maanden uit de roulatie. John werd gelijk geacht bureauwerk te gaan doen, ook belangrijk maar minder effectief. Beterschap John! WATERTANKS De kwaliteit van de gebouwde tanks is goed en wordt voortdurend verbeterd. We hebben een drietal tanks in aanbouw gezien en vastgesteld dat er zorgvuldig gewerkt wordt. De hierboven genoemde “groep” op lokaal niveau huurt een vakman in en een supervisor die het “tankproject” onder verantwoordelijkheid van een van de hierboven genoemde Facilitating Team bouwbegeleiders uitvoert. Die supervisors circuleren evenals de vakmensen. Er is inmiddels na de bouw van zo’n 4.000 tanks in de afgelopen jaren veel expertise verzameld. De leden van de familie die de tank op hun erf bouwen aangevuld met vele groepsleden bieden hand- en spandiensten. Ze dragen materialen aan, mengen cement (er zijn geen cementmolens) en helpen bij het aansmeren en afwerken van de tankconstructie. Het wordt “hun” tank, dus ze maken er wat moois van. Behalve de vakman/metselaar en de supervisor waren het de vrouwen die (met veel plezier) het werk deden. De bouw van een tank duurt ongeveer 6 dagen. Er wordt met natte lappen voorkomen dat de lagen te snel drogen. Er zijn op dit moment nog twee grotere Global Grants in uitvoering een Canadese met 280 tanks en de Delft/Hoorn Grant met 360 tanks. Canada wordt dit jaar (2013) waarschijnlijk afgerond en Delft/Hoorn in februari (nog 260 te gaan op dit moment). Je kunt dus moeilijk beweren dat het FT stil zit! De tanks blijven “groepsbezit” zolang niet alle leden van de groep een “eigen” tank hebben. Daarnaast gaat de eigendom over. Natuurlijk zetten alle leden hun beste beentje voor om in beeld te komen en te blijven voor de volgende tankronde. FILTERS Door RC Hoorn is het idee voor een waterfilter uitgewerkt. Dit filter is ontwikkeld in Nederland (zie basicwaterneeds.com) en wordt in India geproduceerd. Het haalt 99,9% van de bacteriën uit het opgevangen regenwater, zodat het dan niet meer gekookt hoeft te worden. Twee jaar geleden bleek namelijk bij een onderzoek van het water in de tanks, dat het water onvoldoende veilig is om te drinken. Hoe ouder de tank, hoe minder de kwaliteit van het water. Het lijkt er heel prima uit te zien, maar herbergt toch bacteriën. Het jaarlijks schoonmaken van de tank blijft meestal achterwege. Koken van het water haalt die bacteriën er uit, maar ja, dat doen er weinig. Kost tijd, geld, brandstof: allerlei argumenten om het niet te doen. Maar ziekte en in het ergste geval babysterfte kan het gevolg zijn, en dat merk je niet direct. Dat moeten FT en RCC’s goed aan de mensen duidelijk maken! RC Hoorn wil de initiële aanschaf van de filters financieren (6.000 maal een tientje: dat proberen bij elkaar te brengen is ons volgende doel). De vervanging van de filterinhoud (1x per jaar) zou dan voor rekening van de tankhouder komen, gekoppeld aan een betaald lidmaatschap van de RCC. We praten over KES 100 per maand, gelijk aan ongeveer 1 euro. We hadden een filter mee en hebben het een aantal malen ter plaatse gedemonstreerd. Het leek er op dat we tijdens de reis steeds meer draagvlak hebben gecreëerd voor deze oplossing. Ook tijdens het bezoek op dinsdag aan de RotaryClub in Nakuru gaf ik een demonstratie met lichtbeelden over het filter. De voorzitter van de Club zegde volledige medewerking van de Club toe. Op zich bijzonder want elk jaar wisselt de voorzitter van de Club en ditmaal leek het iemand te zijn die meer dingen op had met andere zaken dan met het 6T-project. Overigens is het altijd zo in een Club dat een aantal mensen de kar trekt, zo ook hier, een aantal mensen een beetje mee hobbelt en een aantal mensen niets doet. KOSTEN Het Facilitating Team wordt al jarenlang gefinancierd door een Canadese Rotaryclub (die op haar beurt gesubsidieerd wordt door de Canadese overheid). Die bron droogt door bezuinigingen op per 1 januari 2014. Dit was al langer bekend, dus we zijn al een aantal maanden in overleg over een alternatief. Het meest bruikbare idee was het Facilitating Team self supporting te maken, sustainable. Dat kan door van de eerder genoemde bijdrage van KES 100 (€ 0,90) door ieder van de RCC-leden, grofweg de helft te gebruiken voor de refill van het filter en de andere helft voor het FT. De verwachting is alleen dat die filters er volgende week al zijn (of als ze beginnen met hun nieuwe maandbijdrage) en dat is niet het geval. Het is dus zaak hier hoge prioriteit aan te geven en een mogelijk concrete datum aan te geven. Momenteel zijn tarieven van shipments, invoerrechten en levertijden reeds
opgevraagd. Wellicht is het zinvol na te denken over de toekomstige verschuiving van de werkzaamheden van het Facilitating team. De bouw van tanks wordt na 2014 mogelijk geleidelijk minder of blijft maximaal gelijk aan nu en de transformatie met al zijn aspecten wordt belangrijker. Hierover moet met de leden van de watercommissie, het Facilitating Team en de RCC bestuurders over gesproken worden. Het Team moet zichzelf “onmisbaar”maken, de toegevoegde waarde moet voor alle deelnemers helder en zichtbaar zijn. Dus werk aan de winkel. Ideeën als die van medereizigster Arianne Leuftink voor een lamp annex zonneenergiecollector annex USB-laadstation zouden door gemeenschappelijke inkoop voor duizenden mensen goedkoper beschikbaar komen en hun kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen verbeteren. Er kan op dat punt veel gebeuren. Arianne heeft doordat ze een dag eerder in Nairobi was al een gesprek gehad met de distributeur van de lampen. Momenteel worden deze lampen door Safari.com (zeg maar de Vodafone van Kenia) via een duur abonnement verkocht. Dat kan goedkoper en efficiënter. Maar eerst de filters! We sliepen deze keer in het Midland Hotel: over de kwaliteit kun je, althans naar Keniaanse begrippen, geen commentaar hebben. Ik had een helder moment en toen bij het toedelen van mijn kamer de wifi het niet deed, was het weinig moeite om een andere te nemen, eerst na testen van mijn mobieltje. Anderen moesten naar de hotel lobby en dat is toch lastiger. Ik moest voor mijn bedrijf toch af en toe remote kunnen werken en dat lukte. Het vervoer ging in de bekende Toyota busjes, tsjonge jonge wat kunnen die dingen een hoop ellende aan. De wegen zijn verschrikkelijk, niet altijd, maar vooral richting Laikipia (boven de evenaar) was het heel erg. We zaten bij een primary school tot genoegen van tientallen leerlingen in de modder vast: een feest om te zien.
Overigens was dat de school die we bezochten in een erg droog gebied met een schooltank van 30.000 liter, 3 maal zo groot dan een gezinswatertank. Dat vergt een veel steviger constructie en de tank zag er prima uit. Hoe geweldig was het georganiseerd op die school: we kregen van elke groep voorstellingen met als hoogtepunt een jongedame van zo’n jaar of 11 die een eenpersoonsvoorstelling deed over vader die steeds zoek was en moeder die thuis alles moest regelen met de kids. Je ziet ze er bovenuit steken: zo’n meisje komt er later wel. Margaret Wacheke is het meisje dat onze club al jarenlang sponsort. Ze ging de voorlaatste dag met ons mee toen we in Laikipia waren. Inmiddels is ze 20 en studeert voor teacher aan de universiteit van Laikipia. Haar vader is zoek, haar moeder overleden en sinds ongeveer groep 7 sponsoren wij haar.
De studieresultaten vallen een tikkie tegen, maar blijven redelijk. Onlangs kreeg ze van ons een notebook en daar was ze erg blij mee. Het moet lukken dat ze zich later een fatsoenlijk bestaan verwerft. Communicatie met haar is wat moeizaam, ze moet op dat terrein nog het een en ander leren. We hebben een aantal ontmoetingen gehad met mensen van de Rotaryclub en die van het Watercommitee. Bijna dagelijks was Edward Wahome er bij, en ook met Kanti hebben we behoorlijk veel gesproken. Rosaline was tijdens ons bezoek in Engeland. Deze 3 mensen trekken de kar hier. De vergadering op donderdag met het Watercommittee was vermakelijk. Op zich werd er efficiënt en goed vergaderd, en zeker ook genotuleerd, maar naarmate de avond viel werd het steeds donkerder en er was op die locatie geen licht, behalve wat kaarsen en het lampje van mijn “aanwijspointer balpen met led-lampje”. Tenslotte iets over SCANN. We zijn daar op zondag geweest en Shamsher Gilani, de eigenaar van een grote supermarkt, gaf een geweldige presentatie wat ze allemaal voor de jongens deden. Ook een voorstelling van de jongens ontbrak niet.
Ik geef het je te doen: de verantwoording nemen over 150 van die jonge gasten. Trots liet Shamsher zien dat er al velen SCANN met goed gevolg hebben verlaten. Op de donderdag hebben we in het eenvoudige kantoor van zijn bedrijf de SCANN vergadering meegemaakt waarbij – weer efficiënt – de mogelijkheden en onmogelijkheden en de vorderingen werden besproken. Petje af, ook voor zijn jongere vrouw en de andere bestuursleden die de handen goed en praktisch uit de mouwen steken voor zoveel jongens. Je ziet de resultaten! Al met al was het een nuttige, maar zeker ook mooie reis met een groep betrokken mensen. En ja: ook aan gezelligheid ontbrak het niet, ’s avonds een borrel er bij, goed voor de contacten en ideeën. En we zien dat het geld dat wordt bijeen gebracht nuttig wordt besteed en dat het systeem (lokale controle ter plekke door de
Rotaryclub) goed werkt. Het 6T project wordt niet voor niets gezien als één van de meest succesvolle Rotary projecten in de wereld!
Hoorn, december 2013 Steef Stumpel
Note: een deel van de tekst is afkomstig van het verslag van Hubert Duijssens.
Een witte westerling demonstreert het Tulip waterfilter We gaan een actie te houden om bij elke tanksponsor €10 per eerder geschonken watertank te vragen, zodat het merendeel van het <startkapitaal> voor deze actie bijeen kan worden gebracht. Maar daar alleen redden we het niet mee. Het filter is een prima en een betaalbare oplossing om het tankwater veilig drinkbaar te krijgen. Voor meer informatie: zie onze website www.water4kenia.com.
