Universiteit Hasselt Academische openingszitting – 25 september 2009
Limburg in Actie Prof. dr. Luc De Schepper Rector Universiteit Hasselt
Geachte genodigden, Dames en heren, Beste studenten,
Begin 2009 werd het startschot gegeven voor de uitvoering van ViA. ViA, dat staat voor ‘Vlaanderen in Actie’, is het toekomstplan dat Vlaanderen tegen 2020 naar de top vijf van de Europese regio’s moet leiden, aan de hand van concrete doorbraken. In deze toespraak wil ik voor elke ViA-doorbraak aantonen hoe de UHasselt, samen met de Limburgse hogescholen, haar rol opneemt om van Vlaanderen een topregio te maken. Limburg in Actie dus, als bijdrage aan ViA!
1 De open ondernemer Als
eerste
ViA-doorbraak
moet
Vlaanderen
excelleren
in
open
innovatie.
Het
Vlaamse
ondernemerschap moet aantrekkelijker worden en de innovatiekracht van onze economie sterker.
Ondernemende onderzoekers en studenten ViA zet sterk in op het begrip ‘ondernemende onderzoekers’. Ondernemers moeten innovatief zijn, maar onderzoekers moeten ook ondernemend zijn. De UHasselt onderschrijft dit volmondig. De economische spin-offactiviteit vanuit de universiteit is immers niet alleen een kwestie van patenten, contractonderzoek en venture kapitaal. De ondernemerszin bij onderzoekers is minstens even belangrijk, maar kan vaak nog worden aangescherpt. De Limburgse hogeronderwijsinstellingen stimuleren het ondernemerschap daarom al in een vroeger stadium: bij de student. Heel bijzonder is het initiatief NV Ondernemerstalent, een holdingmaatschappij gekapitaliseerd door de UHasselt, de LRM en Dexia. De NV Ondernemerstalent biedt studenten de kans en de financiële middelen om reeds tijdens hun studies autonoom een bedrijf op te starten. Wanneer het idee vatbaar blijkt voor de markt, kan de onderneming na de studies doorstarten.
UHasselt als ondernemende universiteit Maar de UHasselt stimuleert ondernemerschap en innovatie niet alleen bij haar studenten. De universiteit engageert zich meer en meer zelf als ondernemer. De transfer van kennis en technologie van de academische wereld naar de bedrijfswereld is immers de derde taak van de universiteit. Daarom werd met steun van het Limburgplan de Technology Transfer Office opgericht, die optreedt als interface tussen de Limburgse kennisinstellingen en de bedrijfswereld.
1
Het voorbije academiejaar werden opnieuw twee spin-offs gecreëerd. Op de eerste nieuwe spin-off, Apitope, zijn we bijzonder fier: het is een perfect voorbeeld van internationale valorisatie. Apitope is een spin-off van de UHasselt en Bristol University en is als jong biofarmaceutisch bedrijf nu al wereldspeler in MS-geneesmiddelen. Het bedrijf verwierf 10 miljoen euro kapitaal onder leiding van de LRM en Vesalius Biocapital. Het hoofdkwartier is gevestigd op de universitaire campus in Diepenbeek.
Een
bewuste
keuze
omdat
Apitope
een
langlopende
strategische
samenwerkingsovereenkomst sloot met BIOMED, het biomedische onderzoeksinstituut van de UHasselt. Over de tweede nieuwe spin-off die recent boven de doopvont werd gehouden en op 17 november aan de pers wordt voorgesteld, moet ik nog even in het vage blijven. Ik kan enkel vermelden dat het gaat om een spin-off van het Instituut voor Materiaalonderzoek en IMEC, die lichtpanelen zal produceren die met zeefdruktechnologie worden aangemaakt.
Toponderzoek in open innovatie Ook op onderzoeksvlak is de universiteit actief rond ondernemerschap en open innovatie. Vanuit de faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen concentreert het onderzoeksinstituut KIZOK zich op ondernemerschap
en
innovatie
in
de
context
van
KMO's
&
familiebedrijven.
Specifiek onderzoek naar management van open innovatie en samenwerking tussen innoverende bedrijven wordt uitgevoerd door de onderzoeksgroep Strategie en Innovatiemanagement van professor Wim Vanhaverbeke, een internationale autoriteit op het vlak van open innovatie. In samenwerking met de Limburgse werkgeversfederaties, de UHasselt en de LRM, organiseert het Innovatiecentrum Limburg overigens een Open Innovatie Forum in de Genkse Limburghal op 8 december.
Nieuwe innovatiespeerpunten Om te excelleren in innovatie wil ViA geld vrijmaken voor speerpuntinitiatieven. Concreet wordt gefocust op de sectoren logistiek, i-health, medische technologie, nanotechnologie, sociotechnolgie en ecotechologie. In al deze domeinen zijn de UHasselt en de Limburgse hogescholen reeds actief. LiA, Limburg in Actie, past dus wonderwel in de speerpunten van ViA, Vlaanderen in Actie. Bij wijze van voorbeeld vermeld ik graag twee speerpuntdomeinen waarin de UHasselt een voortrekkersrol opneemt: life sciences en clean tech. Voor beide sectoren richtten de LRM en de UHasselt
een
regionaal
kennisplatform
op,
respectievelijk
LifeTechLimburg.be
en
Cleantechplatform.be, waar alle betrokken actoren - bedrijven, onderzoeksinstellingen, overheid en kapitaalverschaffers – elkaar vinden. In de context van het Life Sciences project wordt momenteel door de LRM een incubator gebouwd op de campus in Diepenbeek om startende Life Sciencesbedrijven, zoals Apitope, te huisvesten.
2 De lerende Vlaming Als tweede ViA-doorbraak moet Vlaanderen excelleren in persoonlijke ontwikkeling. Het talent en de inzet van goed opgeleide mensen zorgen immers voor welvaart en welzijn.
2
Investeren in onderwijs Het is belangrijk dat elk talent tot zijn recht komt. Daarom wil ViA dat Vlaanderen blijft investeren in kwalitatief onderwijs dat gelijke kansen biedt aan iedereen. In dit perspectief kunnen we niet anders dan de permanente ambitie van de UHasselt herhalen om de participatie van Limburgse jongeren aan universitair onderwijs te verbeteren. Limburgse jongeren kiezen nog steeds veel minder voor universitaire richtingen die men alleen buiten Limburg kan volgen, terwijl er een participatie op niveau is - en soms zelfs iets beter - voor de opleidingen die de UHasselt wel aanbiedt. De hoge inschrijvingscijfers voor de nieuwe bachelor in de rechten bewijzen dat deze vraag naar bijkomende onderwijsbevoegdheden gefundeerd is. Vorige week startten 500 studenten aan de faculteit rechten, die nu het eerste en tweede bachelorjaar inricht. Het aantal generatiestudenten is nog met 7 % toegenomen tegenover vorig jaar. Dit academiejaar dienen we bij de NVAO de aanvraag in voor de Master rechten, die van start moet gaan in het academiejaar 2011-2012, aansluitend op de bacheloropleiding. Voor de zomer studeerden aan de UHasselt de eerste masters af van de in Vlaanderen unieke opleiding verkeerskunde. De markt is evenwel veel groter dan het aantal diploma’s dat de UHasselt de komende jaren kan afleveren. In juni waren er 16 afgestudeerden, terwijl recent onderzoek aantoont dat er nood is aan een 600-tal verkeersdeskundigen in Vlaanderen. Via het specifieke aanbod voor werkstudenten wil de UHasselt verder op deze vraag inspelen. En ook op hogeschoolniveau biedt Limburg een aantal nieuwe succesvolle studierichtingen aan. Aan de Provinciale Hogeschool Limburg (PHL) verzorgt het departement Music de unieke opleiding pop en rock; aan de XIOS Hogeschool kan je sinds enkele jaren terecht voor een professionele bachelor opleiding bouwkunde die door de markt erg wordt gewaardeerd. Maar het Limburgs hoger onderwijs beseft dat het hoger onderwijsaanbod in onze provincie niet enkel door nieuwe opleidingen kan worden geoptimaliseerd. Daarom willen wij ook de weg van samenwerking en rationalisatie bewandelen. In uitvoering van het akkoord tussen de UHasselt en de K.U.Leuven van december 2008, kondigen wij trots aan dat momenteel de allerlaatste voorbereidingen worden getroffen om volgend academiejaar de academische opleidingen in het domein audiovisuele en beeldende kunsten gezamenlijk te organiseren door de PHL en de Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim), en de opleidingen industrieel ingenieur gezamenlijk te organiseren door de KHLim en de XIOS Hogeschool, en dit in voorbereiding van een integratie van deze opleidingen in de universiteit. Mijnheer de Minister van Onderwijs: de associaties van de UHasselt en de K.U.Leuven hebben de integratie van de academische opleidingen in de universiteit in deze regio grondig voorbereid. Wij zijn
klaar
voor
deze
operatie,
die
associatieoverschrijdende samenwerking
in en
Limburg
gepaard
gaat
met
een
unieke,
een optimalisatie van het opleidingsaanbod. Wij
onderschrijven de randvoorwaarden zoals opgesomd in het rapport Soete en de beloofde 10 % stijging van het budget voor hoger onderwijs laat dit toe. Wij vragen dan ook een beslissing van de Vlaamse Regering op korte termijn zodat de positieve samenwerkingsdynamiek niet opnieuw stil valt.
3
Open en internationaal ViA breekt een lans voor een open en internationaal hoger onderwijs in Vlaanderen. De Universiteit Hasselt speelt hierop in met een internationaal masteraanbod in domeinen waarin onze expertise vrij uniek is, zoals Statistiek, Verkeerskunde en Bio-elektronica en Nanotechnologie. Dat dit aanbod in trek is, bewijzen de inschrijvingscijfers voor de Engelstalige master in de verkeerskunde. Van de 210 aanvragen worden er dit academiejaar een 80-tal studenten uit de meest diverse landen toegelaten. Ook de reeds langer bestaande Engelstalige programma’s ‘Master of Statistics’ en ‘Master of Management’ trekken studenten uit de hele wereld aan. De master of Statistics bijvoorbeeld werd vorig jaar gevolgd door 81 buitenlandse studenten uit 27 verschillende landen.
3 Medisch centrum Vlaanderen Als derde ViA-doorbraak moet Vlaanderen de medische kennis en voorzieningen maximaal uitbouwen en valoriseren.
Translationele geneeskunde Om onze uitstekende en hoogstaande gezondheidszorg te behouden en te versterken, hecht ViA veel belang aan het domein van de zogenaamde translationele geneeskunde. Dit is de kruisbestuiving tussen de klinische praktijk en het onderzoek in het labo. Om het translationele medische onderzoek in Vlaanderen te stimuleren, gaf de Vlaamse Regering voor de zomer groen licht voor de oprichting van het Centrum voor Medische Innovatie, kortweg CMI. We zijn bijzonder verheugd dat één van de clinical researchcentra die onder de koepel van CMI worden uitgebouwd, in Hasselt wordt gevestigd.
Integratie van ICT in de gezondheidszorg en Patient Safety Een eerste concreet project onder CMI waaraan de UHasselt samen met het Virga Jesseziekenhuis en het Ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL) werkt, is de opstart van een centrale biobank. Het is een mooi voorbeeld van het groeiend aantal toepassingen van ICT in de gezondheidszorg. En ook op dit vlak zijn de Limburgse kennisinstellingen erg actief. Graag verwijs ik naar het grensoverschrijdende project van het UHasselt-onderzoeksinstituut EDM, het PHL-onderzoeksinstituut REVAL en het MSen Revalidatiecentrum Overpelt, waarin recente technologische ontwikkelingen zoals robotica en virtuele omgevingen worden toegepast als revalidatiehulpmiddel bij patiënten met neurologische aandoeningen. In onze faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen wordt het domein ‘patient safety’ als onderzoeksspeerpunt uitgebouwd. Samen met de eigen faculteit Geneeskunde, het Virga Jesseziekenhuis, het ZOL en het Centrum voor Ziekenhuiswetenschappen van de K.U.Leuven, is een
sterk
interdisciplinair
onderzoeksteam
actief
rond
economische,
bedrijfskundige
en
gedragswetenschappelijke aspecten van patiëntveiligheid in ziekenhuizen. Op korte tijd staat dit
4
onderzoekscentrum al internationaal op de kaart: er wordt ondermeer samengewerkt met kennisinstellingen uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en de VS.
Universitaire ziekenhuisdiensten De UHasselt werkt voor het medische en biomedische onderzoek nauw samen met de verschillende ziekenhuizen in de regio. Zo zijn een honderdtal artsen van het Virga Jesseziekenhuis en ZOL als parttime professoren verbonden aan de faculteit Geneeskunde van de UHasselt. Naast hun erg gewaardeerde inbreng in het onderwijs is er ook sterk groeiende onderzoekssamenwerking tussen de universiteit en deze ziekenhuizen. Het is een terechte ambitie van het Virga Jesseziekenhuis en het Ziekenhuis Oost-Limburg om op termijn een aantal universitaire diensten te ontwikkelen. Deze ambitie werd vertaald in het samenwerkingsakkoord tussen de UHasselt en de K.U.Leuven van eind 2008, dat voorziet in de gezamenlijke uitbouw door de K.U.Leuven en de UHasselt van universitaire diensten in beide ziekenhuizen. Kortom, ook in de ViA-doorbraak ‘Medisch centrum Vlaanderen’ levert ‘Limburg In Actie’ een eigen, specifieke inbreng.
4 Groen stedengewest Als vierde ViA-doorbraak moet Vlaanderen investeren in groene steden en in slimme energie.
Slimme energie Wat slimme energie betreft, levert het Instituut voor Materiaalonderzoek (IMO) een eigen inbreng met een in Vlaanderen unieke expertise, met name plasticgebaseerde zonnecellen. Gezien de grootschalige investering vanuit de Vlaamse overheid, vermeld ik graag het Generatiesproject, waarin IMO samen met de K.U.Leuven en IMEC onderzoek zal doen naar de toekomstige infrastructuur voor fotovoltaïsche energieopwekking.
Groen stedengewest Wat het aspect groene steden betreft, zal de faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen van de UHasselt een studie opstarten om de haalbaarheid van een ‘groen stedengewest’ op de as HasseltGenk te onderzoeken. Enerzijds profileert de provincie Limburg zich als groenste provincie van Vlaanderen en verkondigt ze de ambitie van een CO2-neutrale provincie. Anderzijds worden verschillende economische ontwikkelingsscenario’s uitgetekend voor de provincie. Zo actualiseerde prof. Georges Allaert van de Universiteit Gent recent zijn tien jaar oude studie over de kracht van een ‘stadsgewest’ Hasselt-Genk als een concentratiegebied van werkgelegenheid en economischtechnologische dynamiek. Een ander, ietwat los hiervan ontwikkeld scenario is het Economisch Netwerk Albertkanaal, dat als doel heeft meer bedrijvigheid te realiseren langs het Albertkanaal. De universiteit wil met dit eigen, grootschalige onderzoeksproject, dat de naam ‘Strategieën met groeipotentieel voor Limburg’ meekrijgt, de haalbaarheid en consistentie van verschillende ontwikkelingsscenario’s voor onze provincie onderzoeken.
5
5 Slimme draaischijf Europa De vijfde en laatste ViA-doorbraak is slimme mobiliteit. Uiteraard is Limburg hier mee aan zet. Het UHasselt-onderzoeksinstituut voor Mobiliteit is de voorbije jaren uitgegroeid tot de belangrijkste speler in Vlaanderen op het vlak van verkeersveiligheid, mobiliteit en logistiek. Dat blijkt ondermeer uit het feit dat IMOB instaat voor de ontwikkeling van het nieuwe Mobiliteitsplan Vlaanderen.
IMOB
heeft
van
de
Vlaamse
regering
de
opdracht
gekregen
om
vier
toekomstscenario’s uit te tekenen voor de ontwikkeling van het personen- en goederenvervoer in Vlaanderen tijdens de volgende veertig jaar. Deze scenario’s zullen richtinggevend zijn voor het mobiliteitsbeleid in Vlaanderen.
Tot slot Dames en heren, het mag duidelijk zijn: het Limburgse hoger onderwijs is in actie! De UHasselt, de Provinciale Hogeschool Limburg en de XIOS Hogeschool Limburg spelen een cruciale rol in de bijdrage van Limburg om van Vlaanderen een Europese topregio te maken. Limburg zit op het goede spoor om te excelleren in open innovatie, persoonlijke ontwikkeling, gezondheids-ICT, slimme energie en slimme mobiliteit. In naam van alle partners van de Limburgse associatie wens ik de studenten en de personeelsleden van de universiteit en hogescholen een boeiend werkjaar toe en verklaar ik het academiejaar 20092010 van de Universiteit Hasselt, de transnationale Universiteit Limburg, de Provinciale Hogeschool Limburg en de XIOS Hogeschool Limburg voor geopend.
6
