Kostprijsberekening Cursus voor Hoeveverwerking 28 november 2012 Veerle Serpieters Het innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond in partnerschap met Cera
Deze opleiding is onderdeel van een project met volgende partners:
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland
Agenda • • • •
Inleiding Waarom een kostprijs berekenen? Soorten kosten Welke kosten breng je in rekening? – Productiekosten – Niet-productiekosten
• Prijszetting • Nabespreking
Komt jouw lijstje overeen met wat je allemaal mee moet nemen? 3
Inleiding “Ik heb geen idee hoeveel mijn ijsjes mij werkelijke kosten”
“De tijd dat ik werk, moet ik toch niet doorrekenen”
“Indirecte kosten?!”
“Om mijn prijs te bepalen, ga ik naar de Delhaize bij ons in het dorp en zet mijn prijs onder die van hen”
“Onze machine is al 8 jaar oud, moet ik daarvoor nog een kost rekenen?” 4
Waarom een kostprijs gaan berekenen? • Kostprijsberekening geeft een overzicht van de verwachte kosten • Een goed inzicht in de kosten, kan helpen om – Een inschatting te maken van de omzet en het bedrijfsresultaat – De minimale verkoopprijs te bepalen – is een verhoging of verlaging nodig? – Het productassortiment samen te stellen – Te weten waar veranderingen qua productiemiddelen noodzakelijk zijn – Te weten wat uitbesteed kan worden – Het marketingbeleid te bepalen – Investeringen goed af te wegen en een bedrijfsstrategie op te stellen – Gemakkelijk een offerte op te stellen De kostprijs heeft te maken met beslissingen over geld 5
Soorten kosten Directe en indirecte kosten Directe kosten
Indirecte kosten
•
•
•
Kosten die rechtstreeks aan het product toegerekend kunnen worden Er bestaat een direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product
•
Kosten die je niet rechtstreeks aan een product kunt toerekenen en die meer voor het bedrijf in het algemeen gemaakt worden Er bestaat geen direct verband tussen de hoogte van de kosten en de kost van het product
6
Soorten kosten Vaste en variabele kosten Vaste kosten
Variabele kosten
•
• •
Deze kosten zullen variëren naargelang de productiegrootte Een stijging (daling) van de productie verhoogt (vermindert) de totale variabele kosten
25000
50
Kostprijs verpakking
Kostprijs om op de markt te staan
•
Kosten die onafhankelijke zijn van de productiegrootte Ook als je niets produceert, blijft de kost bestaan
20000 15000 10000 5000 0
40 30 20 10 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Productievolume
Productievolume 7
Soorten kosten – Oefening Directe kosten
Indirecte kosten
Variabele kosten
Vaste kosten
Benzinekost van marktkraam; Boekhouder; Verzekering; Telefoonkost; Grondstoffen; Kost voor machine die voor 1 product gebruikt wordt; Loon bedrijfsleider; Verpakkingskost; Elektriciteitsverbruik in verkoopruimte; Internetabonnement; Marketing voor bedrijf; Loon interim arbeider; Loon arbeider 8
Welke kosten breng je in rekening? • Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren Kosten Productiekosten Materiaalkosten • Grondstoffen • Verpakkingsmateriaal
Directe arbeidskosten • Tijd nodig om product te maken
Niet-productiekosten Machine kosten
• Productiemachin es • Verpakkingsmac hines • Etiketteerder •…
Indirecte arbeidskosten • • • •
Winkel Administratie Promotie voeren Cursussen volgen •…
Verkoopkosten • Verkoopruimte & materiaal • Terras • Verbruikers-zaal • Marktwagen • Logistieke kost •…
Marketingkosten • Promotiemateriaal • Website • Reclamebord • Bijdrage voor beurzen •…
Administratiekosten • • • • • • •
Certificatie Verzekeringen Lidgelden Opleidingen Kruispunt-bank Boekhouder Water & elektriciteit • Computer •…
9
Praktische oefening productiekost • We beginnen met de productiekost Kosten Productiekosten Materiaalkosten
Directe arbeidskosten
Niet-productiekosten Machine kosten
Indirecte arbeidskosten
Verkoopkosten
Marketingkosten
Administratiekosten
• Dit zijn alle kosten die rechtstreeks met de productie te maken hebben • Deze kosten zouden wegvallen indien je een product niet meer zou maken
10
Praktische oefening productiekost Verse fruitmand •
•
•
•
Het bedrijf “Verse fruitmand” kweekt appel en peren, maar verwerkt ook ander fruit tot confituur Een van de producten die het bedrijf al jaren verkoopt is aardbeienconfituur Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 20 keer per jaar zowel confituur
Groenten van hier •
•
•
•
Het bedrijf “Groenten van hier” heeft allerhande vollegrondsgroenten en verwerkt deze Een van de producten die het bedrijf al jaren verkoopt is preisoep Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 20 keer per jaar zowel preisoep
Koedeloe •
•
•
•
Het bedrijf “Koedeloe” verwerkt hun eigen melk tot zuivelproducten Een van de producten die het bedrijf maakt, is schepijs, en met name vanille-ijs Om te weten welke verkoopprijs ze minimaal moeten vragen, wil men graag een beter zicht krijgen op de onderliggende kosten Het bedrijf maakt 40 keer per jaar zowel vanille-ijs
Laten we beginnen met de berekening van de materiaalkost Welke info heb je hiervoor nodig 11
Praktische oefening productiekost: Materiaalkost • Nodige informatie – – – – – – –
Aantal bereidingen per jaar Hoeveel productie per bereiding Hoeveel verlies bij productie Ingrediënten en hun prijs Hoeveelheid qua ingrediënten Kostprijs van verpakking Verpakkingsgrootte
• Opdracht – Bereken de materiaalkost voor aardbeiconfituur, preisoep en vanille-ijs per bereiding en per verpakking
12
Praktische oefening productiekost: Materiaalkost informatie Nodige informatie
Aardbeienconfituur
Preisoep
Ijs
Aantal bereidingen per jaar
20
20
40
Gemiddelde productie per bereiding
50 kg
100 liter
160 liter
2%
2%
5%
Potje van 0.250 kg
Pot van 1 liter
Doos van 1 liter
Gemiddeld verlies bij productie Verpakkingsgrootte Gemiddelde prijs per ingrediënt
Gemiddelde hoeveelheid ingrediënt per bereiding
Aardbeien
2 € / kg
Prei
Suiker
1 € / kg
Aardappelen
Citroen
0.3 €/stuk
0.75 € /kg
Ajuin
0.6 € /kg
Water
0.004 € /liter
Melk
0.4 € / liter
Emulgator
20 € / kg
Suiker
1 € / kg
Melkpoeder
3 € / kg
Bouillonblokjes + kruiden
0.1 € /blokje Vanille
0.50 € / stuk
Aardbeien
150 kg
Prei
42 Kg
Melk
60 Liter
Suiker
150 kg
Aardappelen
20 Kg
Emulgator
0.9 kg
Ajuin
23 Kg
Suiker
13 kg
Water
200 Liter
Melkpoeder
0.8 kg
Bouillonblokjes + kruiden
200 Stuks
Vanille
60 Stuks
Citroen
Kostprijs van verpakking
0.8 € /kg
0.25€ /potje 0.02€ /etiket
50 Stuks
0.25€ /pot 0.02€ /etiket
0.2€ /doos 0.02€ /etiket
13
Praktische oefening productiekost: Arbeidskost • Er is tijd nodig om de producten te maken • Deze tijd moet ook in de kostprijs meegenomen worden • Stel dat je ziek zou worden en je moet iemand te werk stellen om de producten te maken, dan moet je die persoon ook kunnen betalen • Voor deze oefening nemen we aan dat een uur werken 15 euro kost • Opdracht: – Bereken de arbeidskost per bereiding en per verpakking voor aardbeienconfituur, preisoep en vanille-ijs
Arbeidskost moet je mee in rekening brengen! 14
Praktische oefening productiekost: Arbeidskost informatie Verse fruitmand •
•
Het bedrijf “Verse fruitmand” heeft vorig jaar een meting gedaan van de tijd die ze spenderen aan het maken van de confituur Gemiddeld duurt het 145 minuten om 10 kilogram confituur te maken
Groenten van hier •
•
Het bedrijf “Groenten van hier” heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van de soep Gemiddeld duurt het 80 minuten om 25 liter soep te maken
Koedeloe •
Het bedrijf “Koedeloe” heeft eens gemeten hoeveel tijd ze spenderen aan de bereiding van het ijs
Ontromen Pasteuriseren Mixen en afvullen Snelvriezen Etiketteren Kuisen
60 min 30 min 240 min 10 min 20 min 15 min
Niet iedereen werkt altijd 100% van de tijd (vb. wc-bezoek, eten, ...). Indien je uitgaat van de theoretische tijd om iets te bereiden, moet je hiervoor nog een 10% additionele kost meerekenen 15
Praktische oefening productiekost: Machinekost • Het is nodig om een oplijsting te maken van alle machines die voor de productie gebruikt worden • Voor de kostprijs van een machine moet je de prijs nemen die je zou moeten betalen indien je de machine nieuw aankoopt – Kun je makkelijk een 2de handsmachine aankopen handsprijs nemen
kun je de 2de
• Je houdt rekening met de afschrijfperiode van de machine • Opdracht – Bereken de machinekost voor aardbeienconfituur, preisoep en vanille-ijs per bereiding en per verpakking Reken voor de machinekost met de aankoopprijs van een nieuwe machine 16
Praktische oefening productiekost: Machinekost • Voor de toerekening van de machinekost hou je rekening met de afschrijvingstijd • De toewijzing van de machines kan op verschillende manieren gebeuren neem de methode die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kost – Omzet – Gebruik
• Uit haar berekening, leerde de Verse fruitmand dat de aardbeienconfituur goed is voor 9% van de omzet • De preisoep is goed voor 5% van de omzet van het bedrijf Groenten van hier • Koedeloe gebruikt alle machines, behalve de etiketteerder enkel om vanille-ijs te maken 17
Praktische oefening productiekost: Machinekost informatie Aardbeienconfituur Machines
Aankoopprijs
Levensduur
% gebruik
Kookketel
500
10
9
Mixer
75
10
9
Etiketteerder
100
10
9
Preisoep Machines
Aankoopprijs
Levensduur
% gebruik
Kookketel
500
10
5
Versnijmachine
500
7
5
Mixer
500
15
5
Etiketteerder
100
10
5
Vanille-ijs Machines
Aankoopprijs
Levensduur
% gebruik
Ijsturbine
10000
20
100
Snelvriezer
6000
15
100
Diepvries
800
20
100
Afvulmachine
600
20
100
Kookketel
1000
25
100
Etiketteerder
100
10
33
18
Na al deze berekeningen, hebben we zicht op de totale directe productiekost Kosten Niet-productiekosten
Productiekosten Materiaalkosten
Directe arbeidskosten
Machine kosten
Kost Kost Productiekost Kost per per per Aardbeiconfitu jaar bereid verpak ur ing king Materiaalkost – ingrediënten Materiaalkost – verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL
Indirecte arbeidskosten
Verkoopkosten
Marketingkosten
Administratiekosten
Kost Kost Kost Kost Productiekos Kost per per Productiekos Kost per per t Preisoep per jaar bereidi verpakk t Vanille-ijs per jaar bereidi verpakk ng ing ng ing Materiaalkost Materiaalkost – ingrediënten – ingrediënten Materiaalkost Materiaalkost – verpakking – verpakking Arbeidskost Arbeidskost Machinekost Machinekost TOTAAL TOTAAL
19
Lessen bij de productiekostberekening • Maak een goede oplijsting van alle ingrediënten nodig om een product te bereiden • Hou rekening met een verlies aan productie • Breng arbeidskost in rekening – Wat is de kost als je iemand zou moeten betalen om het werk te doen?
• Reken met de nieuwe aankoopprijs van een machine – Wat is de kost als ik vandaag een nieuwe machine moet kopen?
• Verdeel de machinekost over een vooraf bepaald aantal jaar 20
Opmerking bij de productiekostberekening • In realiteit zal je waarschijnlijk niet alle producten die je gemaakt hebt, verkopen aangezien producten soms ook vervallen • In dit geval heb je dus een verlies aan tijd en verpakking = dervingskosten • Om dit in rekening te brengen, heb je een aantal mogelijkheden om je hiervoor in te dekken – Tel een bepaald % op bij je directe kostprijs • Confituur: 3.49 + 2% = 3.56 • Prei: 1.94 + 2% = 1.98 • Ijs: 1.58 + 2% = 1.61
– Reken dit mee in de marge die je neemt op het product 21
Niet-productiekosten • Niet-productiekosten zijn kosten die niet meteen verdwijnen wanneer je stopt met het produceren van een bepaald product • Voor praktisch gebruik verdelen we deze kosten in 4 groepen Kosten Niet-productiekost
Productiekost
Materiaalkosten
Directe arbeidskosten
Machine kosten
Indirecte arbeidskosten • • • •
Winkel Administratie Promotie voeren Cursussen volgen •…
Verkoopkosten • Verkoopruimte & materiaal • Terras • Verbruikers-zaal • Marktwagen • Logistieke kost •…
Marketingkosten • Promotiemateriaal • Website • Reclamebord • Bijdrage voor beurzen •…
Administratiekosten • • • • • • •
Certificatie Verzekeringen Lidgelden Opleidingen Kruispunt-bank Boekhouder Water & elektriciteit • Computer •…
22
Toewijzing van niet-productie kosten aan meerdere producten • Niet-productiekosten kun je niet rechtstreeks aan 1 product doorrekenen • Je moet dus een verdeelsleutel bepalen om de kost toch aan de verschillende producten toe te wijzen • Er zijn vele mogelijkheden – op basis van – – – – –
Productievolume Directe kosten Aantal directe arbeidsuren Omzet …
• De keuze van je verdeelsleutel zal een impact hebben op de finale kostprijs • Je kiest best de verdeelsleutel die het meest een rechtstreeks verband heeft met de werkelijke kost 23
Toewijzing van niet-productie kosten – Oefening • “Verse Fruitmand” heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten • De aardbeienconfituur is goed voor 9% van de omzet • “Verse Fruitmand” heeft beslist om haar indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet
Indirecte arbeid Winkel Administratie Promotie TOTAAL Verkoopkosten Marktwagen Benzine TOTAAL Marketingkosten Website Folder Sponsering TOTAAL Administratiekosten Kasboek FAVV Labo Gas Water Boekhouder Verzekeringen Computer TOTAAL
Aantal Eenheid 1432 uur 70 uur 46 uur 1548 min Aankoopprijs Levensduur 1000 6 280 1 1280 Aankoopprijs Levensduur 500 5 250 1 150 1 900 Aankoopprijs Levensduur 25 1 90 1 50 1 67 1 400 1 1500 1 1500 1 500 5 4132
% gebruik 9% 9% 9% % gebruik 9% 9% % gebruik 9% 9% 9% % gebruik 9% 9% 9% 9% 9% 9% 9% 9% 24
Toewijzing van niet-productie kosten – Oefening •
•
•
•
“Groenten van hier” heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten Algemeen haalt “Groenten van hier” 5% van zijn omzet uit de verkoop van preisoep Qua verkoop via de automaat, is de preisoep goed voor 10% van de omzet “Groenten van hier” heeft de keuze gemaakt om de indirecte kosten toe te wijzen op basis van de omzet
Indirecte arbeid Winkel Administratie Promotie TOTAAL
Aantal
Eenheid 365uur 150uur 50uur 565min
% gebruik 5% 5% 5%
Verkoopkosten Automaat Buitenafwerking Inrichting TOTAAL
Aankoopprijs Levensduur 10000 10 15000 20 12500 20 37500
% gebruik 10% 10% 5%
Marketingkosten Website Folder Borden TOTAAL
Aankoopprijs Levensduur 500 5 300 1 100 10 900
% gebruik 5% 5% 5%
Administratiekosten FAVV Labo Elektriciteit Water Boekhouder Verzekeringen Computer TOTAAL
Aankoopprijs Levensduur 90 1 50 1 1000 1 1000 1 1500 1 2200 1 700 3 6540
% gebruik 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 25
Toewijzing van niet-productie kosten – Oefening • Koedeloe heeft een overzicht gemaakt van hun indirecte kosten • Om de indirecte arbeidskost te berekenen is men vertrokken van het gegeven dat Koedeloe 8u per dag en 6 dagen per week in de thuisverwerking actief is. Binnen deze tijd wordt ook alle administratie, promotie, enz. voor de thuisverkoop gedaan • Vanille-ijs zorgt voor 62% van de omzet van Koedeloe
Assumpties Arbeid 8u per dag & 6 dagen per week Directe arbeidstijd Ijs Rijstpap Pudding Totaal Indirecte arbeid
uren per uren per # weken week jaar 48 53 2496 min per min per uren per bereiding jaar jaar 375 15000 250 75 3750 63 55 2750 46 505 21500 358 uren per uren per Kost € / uur week jaar per jaar 48 15 2138 32065
Totaal Indirecte kosten op jaarbasis* Indirecte arbeidskosten Verkoopkosten Marketingkosten Administratiekosten
40700 32000 3000 700 5000
* Al rekening gehouden met afschrijftijden
26
Totale kostprijs • Het samenbrengen van de directe productiekost en de nietproductiekost, geeft ons de totale kostprijs Aardbeiconfituur Productiekosten
Preisoep
Vanille-ijs
Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak.
Materiaalkost – ingrediënten Materiaalkost – verpakking Arbeidskost Machinekost TOTAAL NietKost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Kost per Productiekosten jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. jaar bereid. verpak. Indirecte arbeid Verkoopkosten Marketingkosten Administratiekosten TOTAAL TOTALE KOSTRPIJS
27
Tips bij het berekenen van indirecte kosten • •
•
Maak een overzicht van alle facturen Facturen van materiaal dat je een aantal jaar gebruikt, schrijf je af over die periode (vb kost om website te maken, logo, tafels, kassa, reclamebord,…) Verdeel de facturen over de 4 blokken
•
Noteer het aantal uren dat je besteedt aan niet-productie – – – – –
•
Verkoop Administratie Promotie Cursussen volgen …
Bepaal de verdeelsleutel die je gaat gebruiken om de indirecte kosten toe te wijzen aan de producten 28
Wanneer maak je een kostprijsberekening? • Zeker 1 keer per jaar • Eventueel indien er nieuwe ontwikkelingen zijn op het bedrijf en je wilt nagaan of de huidige vraagprijs de kosten nog dekt – – – – –
Nieuw product Nieuwe machine Grote verandering in ingrediënten Verbouwing …
29
Wat doe je als de kostprijs de verkoopprijs niet dekt? • Stel dat je beslist om het product niet meer te maken – De directe productiekost valt weg Geen ingrediënten meer aankopen Geen tijd steken in het maken van het product Machines verkopen
– De indirecte productiekosten blijven Elektriciteit van de winkel blijft gelijk De investering in je website en verkoopruimte moet je nog steeds afschrijven De boekhouder blijf je betalen …
Je moet de indirecte kosten verdelen over minder producten, waardoor de kost van deze producten zelf ook weer duurder worden 30
Kostprijs vs verkoopprijs • Kostprijs = de kosten die nodig zijn om een bepaald product of dienst te leveren • Verkoopprijs = het bedrag dat gevraagd wordt om een bepaald product of dienst te leveren • De verkoopprijs moet minstens alle kosten dekken = break-even • Heb je een verschil, dan bekom je een marge
Grondstoffen
Arbeid
Machines
Indirecte kosten
Marge
Verkoopprijs
31
Wat bepaalt de marge? Exclusiviteit In hoe verre is jouw product uniek en/of exclusief? Hoe unieker, hoe meer marge je kunt rekenen
Vraag en aanbod
Kwaliteit van product
Is er veel vraag naar het product en is het aanbod beperkt?
Voor een betere kwaliteit kun je een hogere marge vragen
meer marge mogelijk
Spelen met een variatie in het assortiment (basis & duurder product)
Is er weinig vraag en veel aanbod? minder marge
Concurrentie
…
Wat vraagt de concurrentie?
Mogelijke andere zaken
Hoe verhoudt hun product zich tot dat van jou?
De uiteindelijke marge bepaal je zelf! 32
Break-even oefening • Innovatiesteunpunt organiseert een avond opleiding over ICT tussen 17 en 22 uur en wil hiervoor 25 euro per persoon vragen • Er wordt een maaltijd voorzien van 10 euro per persoon en drankjes voor 5 euro per persoon • Om copies te maken van de nota’s voorziet men 5 euro per persoon • De opleiding wordt in een zaaltje van een café georganiseerd. Het café vraagt hiervoor 50 euro per avond • De lesgever die ze hebben uitgenodigd, vraagt 100 euro • Hoeveel personen moeten zich inschrijven zodat de opbrengsten de kosten dekken?
33
Welke mogelijkheden heb je om met de prijs te spelen? Spaarkaart
Volumekorting
Je hoeft de prijs niet te verlagen en geeft enkel een gratis product na x aankopen
De prijs van het product wordt lager naar mate de klant een groter volume koopt
Voordeel: een spaarkaart zet mensen aan om terug te komen en meerder aankopen te doen
Voordeel: de klant zal meer producten tegelijk kopen
Nadeel: voor de klant kan het lang duren
Nadeel: de klant komt misschien niet regelmatig langs
Kortingsbon
Oplopende korting
De bon verlaagt de prijs van het product voor 1 eenheid
De klant geeft de mogelijkheid om op een product 10, 20 of 30% korting te krijgen
Voordeel: er komen nieuwe klanten naar de winkel
Voordeel: de klant heeft het gevoel dat hij zelf zijn korting bepaald
Nadeel: de klant is misschien niet het juiste clienteel
Nadeel: je moet heel goed weten wat klanten kopen en hoeveel ze kopen 34
Nabespreking • • • •
Hoe evalueer je deze sessie? Wat heb je bijgeleerd? Wat ontbrak voor jouw gevoel? Kun je hiermee zelf aan de slag?
35
Wat nu? – Meer adviesverlening door Innovatiesteunpunt • Marketing Academie – Bepaal de juiste prijs – 4 december
• Winkel inrichting – Patrick Pasgang –
[email protected]
• Kostprijsberekening – Veerle Serpieters –
[email protected]
www.innovatiesteunpunt.be 36
Nog meer vragen Veerle Serpieters
[email protected] 016 / 28 61 31
37
