Kerncijfers Toerisme & Recreatie Editie 2003
Kerncijfers Adressen
TRN Vlietweg 15 postbus 458 2260 MG Leidschendam tel 070 - 370 57 05 fax. 070 - 320 16 54
[email protected] Consumentensites: www.holland.com en www.lekkerweg.nl Corporate site: www.trnet.nl
RECRON Postbus 102 3970 AC Driebergen Hoofdstraat 82 3972 LB Driebergen tel. 0343 - 524 700 fax. 0343 - 542 701
[email protected] www.recron.nl
Stichting Recreatie, Kennis- & Innovatiecentrum Raamweg 19 2596 HL Den Haag tel. 070 - 427 54 54 fax. 070 - 427 54 13
[email protected] www.stichtingrecreatie.nl
Koninklijk Horeca Nederland Postbus 566 3440 AN Woerden Pelmolenlaan 10 3447 GW Woerden tel. 0348 - 489 489 fax 0348 - 489 400 Info & Advies tel.nr.: 0348 - 489 411
[email protected] www.horeca.org
HISWA Vereniging Postbus 102 3970 AC Driebergen Hoofdstraat 82 3972 LB Driebergen Tel. 0343 - 524 724 fax 0343 - 524 725
[email protected] www.hiswa.nl
Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen (ANVR) Postbus 55 3454 ZH De Meern Rijnzathe 8/D 3454 PV De Meern tel. 030 - 669 70 33 fax. 030 - 669 70 34
[email protected] www.anvr.nl
The figures in this flyer are also available in English Die Zahlen in dieser Ausgabe sind auch in Deutsche Sprache zu erhalten
Kerncijfers Georganiseerde vakantiemarkt Aantal ANVR reisbureaus Aantal ANVR zakenreisbureaus Aantal ANVR reisorganisaties
2.200 800 200 Bron: ANVR 2002
Organisatiegraad binnenlandse vakanties (13,7 mln. Vakanties) (0,1 mln.) 1%
(0,2 mln.) 1%
Organisatiegraad buitenlandse vakanties (16 mln. Vakanties)
(0,1 mln.) 1%
(3,7 mln.) 23%
(4,2 mln.) 30% (1,0 mln.) 6%
(6,6 mln.) 42%
(1,5 mln.) 9% (3,2 mln.) 20%
(9,2 mln.) 67%
pakketreizen
samengestelde reis
alleen vervoer georganiseerd
zelf georganiseerd
alleen verblijf georganiseerd
Bron: CVO 2002, alleen toeristische vakanties inclusief boekingen bij boekingscentrales & ANVR georganiseerde reizen
Totaal aantal ANVR georganiseerde reizen (x 1.000) Vliegreizen Autoreizen Busreizen Treinreizen Totaal aantal ANVR georganiseerde reizen
binnenland
buitenland
totaal
0 1.113 10 0 1.123
3.073 2.351 505 148 6.077
3.073 3.464 515 148 7.200
Bron: ANVR 2002
Bestemmingen ANVR georganiseerde vakanties (winter 2001/2002 en zomer 2002) (x 1.000) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Frankrijk Nederland Spanje Turkije Griekenland Italië Oostenrijk Duitsland België Portugal Oost-Europa* Groot-Brittannië Verre Oosten* Caribisch gebied* Egypte USA Zwitserland Tjechië Tunesië Thailand
*Als bestemmingsgebied vermeld ivm. belangrijke deelmarkt van georganiseerde vakanties
1.178 1.123 1.120 636 492 402 372 285 256 218 117 107 106 79 76 66 59 53 40 40 bron: ANVR 2002
Bestedingen georganiseerde vakanties (x mld.) Totale bestedingen georganiseerde vakanties (ook op plaats van bestemming) Waarvan besteed bij bemiddelde instanties (reissom)
7,2 3,9 Bron: CVO 2002
Kerncijfers Waterrecreatie Totale oppervlakte Nederland Wateroppervlakte Nederland Landoppervlakte Nederland Lengte toervaarnet in Nederland
4.152.618 ha 765.268 ha 3.387.350 ha 4.400 kilometer
100% 18% 82% Bron CRN/BRTN 2000, CBS
Vaarvakanties van Nederlanders (x1.000) Binnenland
zeecruise
riviercruise
zeilboot/motorjacht
totaal
4 11
15 70
902 5.781
921 5.862
105 420
58 411
31 372
194 1.203
Gasten Overnachtingen
Buitenland Gasten Overnachtingen
bron CVO 2002
Waterrecreatie door Nederlanders (16 jaar en ouder) Vaart minstens 1 keer per jaar Verblijft minstens 1 keer per jaar aan de waterkant Beoefent geen waterrecreatie
29% 19% 52% Bron: TRN: Wat drijft de waterrecreant 2002
Binnenlandse watersportdagtochten per jaar Participatiegraad Gemiddelde Bestedingen aantal binnenlandse tijdens frequentie per persoon per watersportdagdagtochten* per jaar dagtocht (in Euro's)** tochten per jaar Zonnen Zwemmen Vissen Toervaren Zeilen Roeien Kanovaren Totaal ***
24% 19% 6% 7% 4% 3% 3%
7,62 6,82 10,44 5,48 6,02 5,05 2,77
10,21 5,90 10,32 12,93 17,70 11,34 14,97
23.490.000 16.640.000 8.045.000 4.927.000 3.100.000 1.946.000 1.065.000 59.213.000
* % Nederlanders dat minstens 1 keer per jaar deze activiteit uitoefent tijdens een dagtocht ** Tijdens vakantiedagen met waterrecreatieactiviteiten wordt een vergelijkbaar bedrag uitgegeven per persoon per dag ***6% van alle dagtochten Bron: TRN: Wat drijft de waterrecreant 2002
Bezit duurzame watersport goederen 125.000 106.000
Surfplanken, rubberbootjes, vis- en roeiboten: 700.000
100.000 84.000
78.200 75.000
67.200 56.000
50.000
25.000
0
kano's wedstrijdboten
open zeilboten
kajuit zeilboten
open motorboten
kajuit motorboten
Economische betekenis watersportindustrie totaal aantal watersportondernemingen 1997
3.860
direct indirect (uitstralingseffect) Werkgelegenheid (arbeidsjaren) 14.200 Productiewaarde (Euro's) 1,3 mld. Uitgaven Nederlander tijdens vaarvakanties (Euro's)
5.570 590 mln. 100 mln.
Bron: van der Bossche et al. 1999, CVO 2002 Meer gedetailleerde informatie is te vinden in Wat drijft de waterrecreant (TRN), Cijfermateriaal boven water (Stichting Recreatie) en Trendrapport toerisme en recreatie (NRIT)
Kerncijfers Horeca & Recreatie Aantal horeca gelegenheden • drankverstrekkers • maaltijd- en spijsverstrekkers • logiesverstrekkers Totaal aantal horeca gelegenheden
2000
2001
2002
19.154 19.764 2.937 41.855
18.898 19.744 2.927 41.569
18.735 19.945 2.900 41.580
Bron: Horeca in Cijfers
Verdeling hotelkamers naar aantal sterren 5 sterren 8,6%
1 ster 5,7% 2 sterren 13,2%
4 sterren 37,8% 3 sterren 34,6% Bron: Horeca in Cijfers
Omzet en werkgelegenheid horeca (in miljarden euro's) Totale omzet (incl. BTW) • drankverstrekkers • maaltijd- en spijsverstrekkers • logiesverstrekkers Totaal aantal werknemers
1998
1999
2000
2001
10,2 2,5 5,4 2,4 265.600
10,9 2,6 5,6 2,6 nb
11,6 2,8 6,0 2,9 291.600
12,2 3,0 6,2 3,0 nb
Bron: Horeca in Cijfers
Aantal gasten en overnachtingen in hotels en pensions (x mln.) Gasten (uit binnen- en en buitenland) Overnachtingen (uit binnen- en buitenland)
1999
2000
2001
2002
15,1 29,0
15,5 29,7
15 28,6
14,9 28,5 Bron: CBS
Uitgaven tijdens binnenlandse hotelvakanties (In euro’s) Totale uitgaven binnenlandse hotelgasten tijdens vakantie • Uitgaven per vakantie • Uitgaven per dag
1999
2000
2001
2002*
385 mln. 184 47
391 mln. 193 50
396 mln. 191 51
686 mln. 239 57
*Let op: trendbreuk in 2002 door aanpassing onderzoeksmethode
Bron: CVO
Horeca bezoek 1998 % Nederlanders dat weleens horeca bezoekt om iets te drinken Gemiddeld aantal bezoeken per jaar % Nederlanders dat weleens horeca bezoekt om iets te eten Gemiddeld aantal bezoeken per jaar Waardering voor de Nederlandse horeca (rapportcijfer) Aantal dagtochten vooral gericht op de horeca * is 14% van alle dagtochten
2000
94% 92% 66 72 91% 88% 27 30 7,1 7,2 nb 133 mln* Bron: Horeca in Cijfers
Uitgaven tijdens dagtochten (In euro’s) Consumptiekosten (horeca) Entrée en deelnamekosten Reiskosten Totale uitgaven tijdens alle dagtochten
Totaal (in mln.) Per persoon 6.845 2.862 1.803 11.510
6,97 2,92 1,84 11,73
Bron: CBS, Dagrecreatie 2002
Kerncijfers Toerisme & recreatie algemeen Vakantieparticipatie (%) van de Nederlandse bevolking 90% 80%
2002
70%
2001
60%
2000
79% 79% 81%
50% 40% 30%
30% 29% 28%
27% 28%
32% 23% 22% 21%
20% 10% 0% Alleen in buitenland
In Nederland en buitenland
Alleen in Nederland
Totaal
* Participatie is het procentuele aandeel van de bevolking dat tenminste éénmaal per jaar op vakantie gaat Let op: trendbreuk in 2002 door aanpassing onderzoeksmethode Bron: CVO (Continu Vakantie Onderzoek)
Vakanties van Nederlanders (x 1 mln.) 1999
2000
2001
2002*
16,3 8,7 4,8 2,8
16,7 9,2 4,5 3,0
17,7 9,7 5,1 3,0
18,7 9,5 5,9 3,3
14,2 2,5 3,8 8,0
13,9 2,4 3,9 7,6
14,2 2,4 3,8 8,0
16,8 3,6 5,0 8,2
In Nederland Totaal Vakanties 2 - < 5 dagen Vakanties 5 - < 9 dagen Vakanties 9 dagen en meer
In het buitenland Totaal Vakanties 2 - < 5 dagen Vakanties 5 - < 9 dagen Vakanties 9 dagen en meer
* Let op: trendbreuk in 2002 door aanpassing onderzoeksmethode
Bron: CVO
Vakanties van Nederlanders naar logiesvorm (x 1 mln.) In Nederland Toeristische vakanties * Hotels, pensions
2002 18,7 13,7 2,9
Kamperen Bungalows/zomerhuisjes Overige Vakanties op vaste standplaatsen *
3,1 5,2 2,5 5,0
In het buitenland Hotels, pensions Appartementen Kamperen Bungalows/zomerhuisjes Overige
2002 16,8 5,9 2,0 3,4 2,6 2,9
* Toeristische vakanties: alle binnenlandse vakanties die niet op vaste standplaatsen worden doorgebracht; vakanties op vaste standplaatsen zijn vakanties in eigen tweede woningen, op eigen boten, in eigen (sta)caravans op vaste standplaatsen Bron: CVO
Bestemming binnenlandse toeristische vakanties* Noordzeebadplaatsen Groningse, Friese en Drentse zandgronden Veluwe en Veluwerand O-Brabant, N-M Limburg, Rijk v. Nijmegen West- en midden Brabant Twente, Salland, Vechtstreek Zuid Limburg Waddeneilanden Deltagebied IJsselmeerkust Achterhoek Meren Gr., Fr., NW Overijssel Utrechtse heuvelrug, het Gooi 4 grote steden Hollandse en Utrechtse meren Gelders rivierengebied Overig Nederland
1.634 1.497 1.480 1.475 1.338 1.074 999 918 648 528 493 456 308 265 169 92 0
* Zie voetnoot voorgaande tabel
250
500
2002 1008 750 1.000 1.250 1.500 1.750 (x1.000) Bron: CVO
Kerncijfers Toerisme & recreatie algemeen Buitenlandse vakanties naar bestemmingsland (x 1.000) België en Luxemburg Frankrijk Spanje en Portugal Duitsland Oostenrijk Andere landen in Europa Buiten Europa
1999
2000
2001
2002*
1.759 2.888 1.870 1.841 1.073 3.355 1.403
1.686 2.756 1.744 1.901 965 3.227 1.621
1.785 2.788 1.841 1.781 1019 3.339 1.675
2.498 3.321 1.958 2.490 1.049 3.849 1.593
* Let op: trendbreuk in 2002 door aanpassing onderzoeksmethode (2002 buitenlandse vakanties inclusief bezoek aan familie, vrienden en kennissen) Bron: CVO
Buitenlandse verblijfsgasten in NL (totaal 9.595.000)
Buitenlandse overnachtingen in NL (totaal 26.368.000)
9%
16% 12%
1%
56%
25%
78% 3% kampeerterreinen
bungalowterreinen
groepsaccommodaties
hotels Bron: CBS 2002
Inkomend toerisme (gasten) naar nationaliteit (x 1.000) Duitsland België Luxemburg Groot-Brittannië Ierland Frankrijk Zwitserland Oostenrijk Italië Spanje Denemarken Zweden Noorwegen Finland Polen Tsjechië Overig Europa Verenigde Staten Canada Overig Amerika Japan Overig Azië Australië Afrika Totaal
1999
2000
2001
2002
3.046 647 22 1.726 68 472 153 56 350 229 108 131 71 38 52 29 717 937 97 128 204 358 137 107 9.883
2.884 677 25 1.838 77 512 144 56 374 250 119 134 89 43 50 26 659 999 97 120 194 401 127 108 10.001
2.657 629 23 1.939 81 455 122 56 343 259 104 118 78 40 49 23 504 993 93 116 183 380 114 141 9.500
2.755 705 37 1.851 98 511 128 60 346 276 103 112 71 45 44 25 425 886 96 118 187 437 107 173 9.595
Bron: CBS, bewerking TRN
Kerncijfers Toerisme & recreatie algemeen Inkomend toerisme (gasten) naar toeristengebied als bestemming (x 1.000) Vier grote steden Noordzeebadplaatsen West- en midden Brabant O-Brabant, N-M Limburg, Rijk v. Nijmegen IJsselmeerkust Zuid Limburg Waddeneilanden Deltagebied Veluwe en Veluwerand Groningse, Friese en Drentse zandgronden Twente, Salland, Vechtstreek Utrechtse heuvelrug, het Gooi Hollandse en Utrechtse meren Meren Gr., Fr., NW Overijssel Achterhoek Gelders rivierengebied Overig Nederland
1999
2000
2001
2002
4.084 1.328 545 509 391 300 265 174 252 146 189 123 133 93 52 17 1.281
4.216 1.282 522 559 352 283 210 268 245 200 176 123 147 73 47 16 1.284
4.132 1.134 520 506 249 269 256 253 221 170 157 132 123 98 27 22 1.233
4.169 1.183 505 468 308 287 239 208 191 162 162 125 118 81 54 20 1.315 Bron: CBS
Inkomende verblijfsgasten naar maand 1.100 1.000
Basisjaar 2001 Bron: CBS, SIT, TRN, LaGroup
900 Gasten (x1000)
800 700 600 500 400 300 200 100 0 jan
feb
mrt
MICE
apr
mei
juni
individueel zakelijk
juli
aug
sept
vakantie
okt
nov
dec
overig verblijf Bron: CBS, SIT, TRN, LaGroup
Economische betekenis toerisme en recreatie Bestedingen en werkgelegenheid toerisme en recreatie in Nederland in 2002 inkomend binnenlands uitgaand TOTAAL toerisme toerisme toerisme x mld. 2,3 2,3
x mld. 11,5 2,9
Zakelijk dagtochten Zakelijke verblijven
0,1 1,0
8,2 0,9
Overig Uitgaven van uitgaand toerisme dat in Nederland achterblijft Totaal Aankoop duurzame recreatiegoederen Totale economische betekenis Toerisme en recreatie Totaal aantal banen Totaal aantal arbeidsjaren (fte's)
2,4
Toeristische dagtochten Toeristische verblijven
8,1
23,5
x mld.
2,5 2,5
x mld.
34,1 1,7 35,8 450.000 280.000
Bron: CVO, DNB, TRN, Ecorys, LaGroup, ANVR
Meer gedetailleerde informatie is te vinden in Toerisme en Recreatie in Cijfers, Vakanties van Nederlanders en de Statistiek Logies Accommodaties, uitgaven die door het CBS, het NRIT en TRN gezamenlijk elk jaar worden gepubliceerd.
Kerncijfers Verblijfs- & dagrecreatie Totale omzet verblijfsrecreatie
1035 mln. Bron: CBS 1999, doorgerekend naar 2002
Aantal slaapplaatsen verblijfsreceatie 2002 slaapplaatsen • Campings • Bungalows, huisjes • Groeps- en Jeugdaccommodaties Totaal
724.000 194.000 56.000 974.000 Bron CBS 2002
Gasten en overnachtingen in verblijfsrecreatieve accommodaties (binnen- en buitenlanders)
Gasten (x 1.000) Overnachtingen (x 1.000)
• Campings • Bungalows, huisjes • Groeps- en jeugdaccommodaties Totaal
3.482 5.410 1.325 10.216
21.468 28.171 4.217 53.857 Bron: CBS 2002
Uitgaven Nederlanders tijdens vakantie in Nederland 194
200 180
Uitgave per vakantie
160
152
Uitgave per dag
Euro's
140 120
120 100 80
62
60 40 20
30 16
0
campings, toeristisch Totaal: 459 mln Euro
15
9 campings, vaste standplaatsen 270 mln Euro
bungalows, huisjes 1003 mln Euro
groeps- en jeugdaccommodaties 75 mln Euro Bron: CVO 2002
Dagrecreatie aantal dagtochten per jaar (x mln. Euro) Uitgaven per jaar (x mln. Euro) Zonnen, zwemmen, dagkamperen e.d. Wandelen Fietsen Overige sportieve recreatie Toeschouwer/begeleider bij sport Toeren Bezoek aan attractiepunt, evenement Recreatief winkelen Bezoek aan film, toneel, concert e.d. Uit eten, café, disco e.d. Overig (o.a.verenigingen, hobby's) Totaal Uitgave per persoon per dagtocht
58.050 65.910 47.850 190.730 36.300 21.470 109.830 112.790 58.040 165.610 115.040 981.620
340 306 204 1.460 347 283 1.517 893 1.158 4.186 817 11.511 11,73 Euro Bron: CBS: Dagrecreatie 2002
Groei aantal bezoekers per attractie soort attractie Ambachten Attractieparken Dierentuinen Historische gebouwen Musea Recreatiegebieden Tuinen Vervoersattracties Evenementen Diversen Totaal
2001-2002
1996-2002
2,2% 3,3% -0,7% 4,8% 2,5% 0,4% -2,8% -1,6% 2,0% 10,1% 2,3%
1,5% 1,2% 1,1% 0,0% -0,5% 2,7% 1,9% 4,5% 1,5% 2,8% 1,5% Bron: TRN
Kerncijfers Dagrecreatie Grondgebruik Nederland Water 18%
Overig 1% Infrastructuur 3% Bebouwd gebied 8% Recreatie 2%
Bos & natuur 12%
Landbouw 56% Bron CBS Bodemstatistiek 2000 (2002) (BORIS)
Oppervlakte bos & natuurgebied per landsdeel opp. bos en natuur (in ha.) Noord (Groningen, Friesland & Drenthe) Oost (Overijssel & Gelderland) West (Flevoland, Utrecht, Noord-& Zuid-Holland) Zuid (Zeeland, Brabant & Limburg) Nederland
inwoners bos en natuur per (x 1.000) inwoner (in m2)
94.573 163.034
1.686 3.043
561 536
94.216 131.676 483.501
7.462 3.910 16.100
126 337 300
bron: CBS bodemstatistiek 2000 (2002) (BORIS) en CBS inwonersaantallen
Ontwikkeling verplichte, persoonlijke en vrije tijd in uren per week Verplicht (arbeid, studie, huishouden) Persoonlijk (hygiëne, eten en slapen) Vrije tijd
1985
1990
1995
2000
40,7 75,3 49,0
42,0 75,5 47,2
42,6 75,0 47,3
43,9 76,6 44,8
Bron: SCP, Trends in de tijd 2001
Wandelen en fietsen Aantal dagtochten wandelen (x 1.000) Participatie wandelen Wandelroutes: 35 LAW's met een lengte van ruim 6.000 km Aantal dagtochten fietsen (x 1.000) Participatie fietsen Fietsroutes: LF-routes met totale lengte 6.500 km door Nederland
1996
2002
59.383 74,2%
65.910 76,5%
42.971 68,3%
47.850 67,8%
*Participatie is het procentuele aandeel van de bevolking dat tenminste éénmaal per jaar een wandel- of fietstocht maakt Bron: CBS dagtochtenonderzoek 1996 & 2002
Bestemmingsprovincie wandel- en fietstochten (x 1.000) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg
wandelen
fietsen
1.690 2.062 1.843 3.605 915 8.778 4.803 12.351 14.565 1.570 7.478 4.670
937 2.065 1.353 2.819 612 6.920 3.956 6.506 9.141 1.267 8.008 2.303
Bron: CBS dagtochtenonderzoek 2002
