Jongerenrapportage Communities that Care

Jongerenrapportage Communities that Care Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht

Willemijn Roorda

CONCEPT

Jongerenrapportage Communities that Care Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht

Amsterdam, 20 mei 2008 Willemijn Roorda

DSP – groep BV Van Diemenstraat 374 1013 CR Amsterdam T: +31 (0)20 625 75 37 F: +31 (0)20 627 47 59 E: [email protected] W: www.dsp-groep.nl KvK: 33176766 A'dam

Inhoudsopgave

Voorwoord

3

1 1.1 1.2

Inleiding Risico- en beschermende factorenmodel Leeswijzer

4 5 7

2 2.1 2.2 2.3

Onderzoeksverantwoording Onderzoeksopzet Respons Vergelijking landelijke resultaten

8 8 8 9

3

Achtergrondkenmerken

10

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Probleemgedrag Geweld en jeugddelinquentie Problematisch roken, alcohol- en drugsgebruik Schoolverzuim Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag Depressie Samenvatting

16 16 17 20 21 22 23

5 5.1 5.2 5.3 5.4

Risico- en beschermende factoren Inleiding Risicofactoren Beschermende factoren Samenvatting

24 24 25 29 31

6 6.1 6.2 6.3

Conclusie DOK Krommeweg Volgerlanden

33 33 33 34

Literatuur

36

Bijlagen Toelichting risicoen beschermende factoren Tabellen ruwe scores Hendrik-Ido-Ambacht

38 42

Bijlage 1 Bijlage 2

Pagina 2

Jongerenrapportage Communities that Care – Hendrik-Ido-Ambacht

DSP - groep

Voorwoord

Dit onderzoek maakt deel uit van de preventiestrategie Communities That Care© (CtC) 1. De licentie voor CtC in Nederland ligt bij het NIZW.

Noot 1

Pagina 3

Channing Bete Company, Inc., South Deerfield, Massachusetts, USA, is eigenaar van de naam Communities That Care© , die door het NIZW onder licentie wordt gebruikt.


DSP - groep

1 Inleiding

In de Verenigde Staten is in antwoord op toenemend probleemgedrag en maatschappelijke uitval onder jongeren de methode Communities that Care (CtC) ontwikkeld (Hawkins, Catalano & Miller, 1992; Hawkins, Arthur & Catalano, 1995; Hawkins, 1999). CtC is een wijkgerichte aanpak die probleemgedrag onder jongeren in een vroeg stadium signaleert en aanpakt. Het uiteindelijke doel is het scheppen van een veilige, constructieve leefomgeving. CtC is gebaseerd op een theoretisch en empirisch onderbouwd model waarin risicoen beschermende factoren in verband gebracht worden met probleemgedrag en maatschappelijke uitval onder jongeren. CtC richt zich niet alleen op de jongeren zelf, maar ook op personen/instellingen die direct betrokken zijn bij de opvoeding, het onderwijs en het welzijn van jongeren. Het CtC-onderzoek is in het voorjaar van 2007 afgenomen in de vijf Drechtsteden Papendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht, Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht. Wanneer in dit rapport gesproken wordt over de Drechtsteden, worden enkel de vijf zojuist genoemde gemeenten bedoeld. In Dordrecht is het onderzoek op een ander moment afgenomen. Voor de resultaten van Dordrecht wordt verwezen naar het CtC-rapport van de gemeente Dordrecht en voor een vergelijking van de gemeenten Papendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht, Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht wordt verwezen naar het overkoepelende rapport CtC Drechtsteden. Het onderhavige rapport beperkt zich tot de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht. In dit rapport worden de wijken van Hendrik-Ido-Ambacht met elkaar en met het gemiddelde van de Drechtsteden vergeleken. Dit gebeurt aan de hand van de resultaten van de CtC-enquête, die onder een groot aantal jongeren is afgenomen. De enquête bevatte vragen over achtergrondvariabelen (zoals schooltype, gezinssituatie, opleidingsniveau van de ouders en taalachterstand), probleemgedragingen (o.a. jeugdcriminaliteit, geweld, problematisch alcohol- en drugsgebruik, schooluitval, aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag en depressie) en risicoen beschermende factoren die dit probleemgedrag in de hand kunnen werken of juist kunnen verminderen. Door de resultaten van de afzonderlijke wijken af te zetten tegen het gemiddelde van Hendrik-Ido-Ambacht en het gemiddelde van de vijf Drechtsteden tezamen, wordt duidelijk welke problemen er in welke wijken spelen en kan worden overgegaan tot een gerichte oplossing. Tot het instrumentarium van CtC behoort een breed scala aan interventieprogramma’s die maatschappelijk ongewenst gedrag tegen gaan door het reduceren van risicofactoren en het stimuleren van beschermende factoren (Ince, Beumer, Jonkman en Vergeer, 2004). Periodiek (eens in de 3 à 4 jaar) wordt de enquête herhaald om het effect van de interventieprogramma’s te beoordelen. In 1999 is door DSP-groep nagegaan of het Amerikaanse model met de risicoen beschermende factoren van toepassing is op de Nederlandse situatie (DSP-Groep, 2000). Op grond van literatuurstudie en overleg met deskundigen bleek dit het geval te zijn. In 2000 werd in Nederland met proefonderzoeken gestart in Amsterdam, Arnhem, Rotterdam en Zwolle. Pagina 4


DSP - groep

In deze fase werd de strategie naar de Nederlandse situatie vertaald en werden de Nederlandse instrumenten ontwikkeld. Mede op basis van de positieve resultaten van het evaluatieonderzoek (Van Dijk, Geldorp en Tulner, 2002; Van Dijk, Flight, Geldorp en Tulner, 2004) is CtC in 2003 in Almere en Leeuwarden gestart. Sinds 2004 wordt de methode in diverse gemeenten toegepast (waaronder Alphen aan de Rijn, Dordrecht, Leiden, Maassluis, Leeuwarden, alle deelgemeenten van Rotterdam, Alphen a/d Rijn en Zoetermeer). Bovendien is CtC onlangs op de Nederlandse Antillen geintroduceerd. De betrouwbaarheid en de validiteit van de methode zijn in 2006 opnieuw geëvalueerd. Uit deze evaluatie bleek dat de vragenlijst op een aantal punten verouderd was. Om deze reden is besloten om een nieuwe versie van de vragenlijst op te stellen. De resultaten die in dit rapport worden beschreven zijn met de nieuwe versie van de vragenlijst behaald. De nieuwe versie van de vragenlijst is inmiddels afgenomen in Capelle aan den IJssel, Westland, Gouda, Amsterdam Noord en vier Friese gemeenten (Dongeradeel, Dantumadeel, Kollumerland en Achtkarspelen).

1.1

Risico- en beschermende factorenmodel Het CtC-model bevatte oorspronkelijk negentien risicofactoren en tien beschermende factoren die in verband konden worden gebracht met verschillende maatschappelijk ongewenste gedragingen. Voor een uitgebreide beschrijving van het oorspronkelijke model wordt verwezen naar 'Wijken gewogen' (Jonkman, Boers, Van Dijk en Rietveld, 2006). Zoals gezegd, zijn de schalen en de items van de vragenlijst in 2006 aangepast. In de nieuwe versie van de vragenlijst worden de volgende achtergrondvariabelen, probleemgedragingen en risicoen beschermende factoren gemeten: Gemeten achtergrondvariabelen • geslacht • schooltype • gezinssituatie • taalachtergrond • opleidingsniveau ouders • arbeidssituatie ouders • leeftijd • etniciteit Gemeten probleemgedragingen • geweld • jeugddelinquentie • alcohol- en drugsgebruik de afgelopen maand • veelvuldig alcohol- en drugsgebruik • schoolverzuim • aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag • depressie

Pagina 5


DSP - groep

Gemeten risicofactoren Domein gezin: • geschiedenis van probleemgedrag in het gezin • problemen met gezinsmanagement • conflicten in het gezin • positieve houding van ouders ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik • positieve houding van ouders ten aanzien van antisociaal gedrag Domein school: • leerachterstanden • gebrek aan binding Domein kinderen en jongeren: • vervreemding en opstandigheid • betrokkenheid bij jeugdbende • vroeg begin van antisociaal gedrag • vroeg begin van alcohol- drugsgebruik • positieve houding ten aanzien van alcohol- drugsgebruik • positieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag • omgang met vrienden die drugs gebruiken • omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen Domein buurt/wijk: • gebrek aan binding in de wijk • gebrek aan organisatie in de wijk • hoge mate van doorstroming in de wijk • verkrijgbaarheid van drugs en wapens • normen die antisociaal gedrag bevorderen Gemeten beschermende factoren Domein gezin: • hechtingssterkte gezin • mogelijkheden voor positieve betrokkenheid • beloningen voor positieve betrokkenheid Domein school: • mogelijkheden voor positieve betrokkenheid • beloningen voor positieve betrokkenheid Domein kinderen en jongeren: • gezonde opvattingen en duidelijke normen • sociale vaardigheden • religie Domein buurt/wijk: • mogelijkheden voor positieve betrokkenheid • beloningen voor positieve betrokkenheid In bijlage 1 is een uitgebreide omschrijving van de risicoen beschermende factoren opgenomen.

Pagina 6


DSP - groep

1.2

Leeswijzer In dit rapport worden de resultaten van de eerste afname van het CtConderzoek in Hendrik-Ido-Ambacht gepresenteerd. Hierbij wordt de volgende indeling gehanteerd. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de onderzoeksverantwoording. Hoofdstuk 3, 4 en 5 bevatten de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 3 gaat het om de achtergrondvariabelen en in hoofdstuk 4 komen de probleemgedragingen aan bod. Hoofdstuk 5 bevat de resultaten van de risicoen beschermende factoren. In dit hoofdstuk worden de resultaten van de afzonderlijke wijken van Hendrik-Ido-Ambacht in grafieken afgezet tegen het gemiddelde van Hendrik-Ido-Ambacht. Tot slot worden in hoofdstuk 6 conclusies getrokken.

Pagina 7


DSP - groep

2 Onderzoeksverantwoording

2.1

Onderzoeksopzet Het onderzoek is in het voorjaar van 2007 via internet afgenomen. Alle jongeren van 12 tot en met 17 jaar werden per brief die geadresseerd was op hun huisadres benaderd. In deze brief werd informatie gegeven over het doel van het onderzoek en werd uitgelegd hoe de jongeren konden deelnemen. Om de respons te verhogen maakten de jongeren –wanneer zij de enquête compleet invulden- kans op verschillende prijzen. De enquête heeft ruim vier weken online gestaan. Om in te loggen moesten de jongeren gebruik maken van een persoonlijke inlogcode die vermeld stond in de brief. Ter verhoging van de respons is halverwege de online-periode een rappelbrief verstuurd. In dit rapport worden de tien wijken van Hendrik-Ido-Ambacht als volgt geclusterd: Cluster 1: DOK • Dorp • Oostendam • Kruiswiel Cluster 2: Krommeweg • Krommeweg Noord • Krommeweg Zuid • De Sandeling • Ambachtse Zoom Cluster 3: Volgerlanden • Volgerlanden West • Volgerlanden Oost • Antoniapolder

2.2

Respons In Hendrik-Ido-Ambacht wonen volgens opgave van de gemeente 2.123 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar. Al deze jongeren zijn aangeschreven met het verzoek om deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk namen 687 jongeren deel aan het onderzoek. Dit betekent een respons van 32%. Uit betrouwbaarheidsanalyses is gebleken dat het betrouwbaarheidsniveau van 95% in alle wijken is behaald. De volgende tabel bevat de verdeling van de respondenten naar wijk.

Pagina 8


DSP - groep

Tabel 2.1

Verdeling van de respondenten over de gemeenten re p o n s G em idd elde Dr ec ht s t ede n

p er ce n tag e 3 .4 97

G em idd elde HI A

6 87

DOK Kro m m ew e g

3 00 2 68

44 39

Vol gerl an d en

1 19

17

Bekeken is of de verdeling van de variabelen sekse en leeftijd onder de respondenten in alle wijken een goede afspiegeling is van de verdeling van sekse en leeftijd op populatieniveau. Dit bleek het geval te zijn. Dit betekent dat de responsgroep representatief is voor de in de Hendrik-Ido-Ambacht woonachtige jongeren van 12 tot en met 17 jaar. 2.3

Vergelijking landelijke resultaten De resultaten van Hendrik-Ido-Ambacht worden zoveel mogelijk vergeleken met het landelijke gemiddelde, oftewel de CtC-baseline2. Opgemerkt wordt dat deze baseline op basis van de oude versie van de vragenlijst geconstrueerd is. In Hendrik-Ido-Ambacht is de nieuwe versie van de CtC-enquête afgenomen. Voor deze versie zijn nog geen geschikte gegevens voorhanden om de onderzoeksresultaten mee te vergelijken. De resultaten van HendrikIdo-Ambacht worden in dit rapport dan ook onder voorbehoud vergeleken met de verouderde baseline. Omdat sommige schalen en items zijn gewijzigd (of zijn vervallen) is het niet mogelijk om voor alle variabelen een vergelijking met de baseline te maken. Bovendien is een groot deel van de dataset op een andere manier afgenomen. Zo werd vroeger uitsluitend gebruik gemaakt van papieren vragenlijsten, die onder het toeziend oog van een docent op scholen werd afgenomen. Ook de loterij ter bevordering van de respons is relatief nieuw.

Noot 2

Pagina 9

Het betreft de samengevoegde data van de eerste meting in de steden Leeuwarden, Almere, Amsterdam, Maassluis, Dordrecht, Hoogvliet, Leiden, Alphen en Zoetermeer. Net als de data van Hendrik-Ido-Ambacht beperkt deze data zich tot de 12 t/m 17-jarigen. In totaal gaat het om 20.736 respondenten.


DSP - groep

3 Achtergrondkenmerken

In dit hoofdstuk worden de scores op de achtergrondkenmerken weergegeven. Voor interpretatie van de resultaten binnen een wijk kan elk van de gepresenteerde percentages in de grafiek direct worden vergeleken met het gemiddelde van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht. Indien mogelijk worden de resultaten vergeleken met de landelijke CtC-baseline. In onderstaande tabellen en grafieken worden respectievelijk de resultaten van de variabelen leeftijd, geslacht, schooltype, etniciteit, gezinssituatie taalachtergrond, opleidingsniveau en werksituatie ouders gepresenteerd.

Tabel 3.1

Leeftijd (percentages) leeftijd wijk

12

13

14

15

16

17

totaal

Gemiddelde Drechtsteden

16

17

18

17

16

16

100

Gemiddelde HIA DOK

17 19

16 17

19 22

17 15

14 14

16 14

100 100

Krommeweg

10

18

17

20

16

19

100

Volgerlanden

26

13

18

18

10

14

100

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de leeftijdsverdeling van de jongeren in Hendrik-Ido-Ambacht overeenkomt met de leeftijdsverdeling van alle jongeren in de Drechtsteden. Wanneer de wijken onderling worden vergeleken, valt op dat er in Krommeweg relatief weinig 12-jarigen hebben deelgenomen en in Volgerlanden relatief veel 12-jarigen. Verder verschillen de wijken onderling nauwelijks van elkaar.

Grafiek 3.1

Geslacht (percentages) Volgerlanden

49

46

Krommeweg

DOK

54

44

56

46

Gemiddelde HIA


54

52

0

Pagina 10

51

10

20

48

30

40

50


60

70

80

90

DSP - groep

Uit de grafiek blijkt dat er in Hendrik-Ido-Ambacht relatief minder jongens hebben deelgenomen aan het onderzoek. Onderling werden geen grote verschillen tussen de wijken gevonden. In grafiek 3.2 wordt weergegeven welk schooltype de jongeren volgen. Voor de overzichtelijkheid zijn de brugklassen (basisvorming) 'algemeen', 'VMBO/Havo' en 'Havo/VWO/Gym' samengevoegd tot één categorie. Ditzelfde geldt voor de categorieën 'speciaal onderwijs' en 'ander onderwijs'.

Grafiek 3.2

Schooltype (percentages)3

35

30

29

29

29

26 25 25

24 23 21

22

20 20

19 18

18 17

15 15 11

10 10

9

8

10 8

7 7 6 5

4

3 2 2 2 2

2 1 1

0 0 0 0 0 basisonderwijs

brugklas

VMBO

HAVO

VWO

MBO

Speciaal/ anders

HBO/ universiteit

Uit grafiek 3.2 blijkt dat, vergeleken met het gemiddelde van de Drechtsteden, in Hendrik-Ido-Ambacht minder jongeren wonen die op het VMBO zitten en dat er relatief meer jongeren wonen die hebben aangegeven dat ze VWO volgen. Dit laatste geldt vooral voor de wijk Krommeweg. Ook gaven relatief veel jongeren in deze wijk aan dat ze op het MBO zitten. Verder bleek dat er in de wijk Volgerlanden relatief weinig jongeren wonen die HAVO-onderwijs volgen. In tabel 3.2 komt de etniciteit van de jongeren aan bod. Deze variabele wordt volgens de methode die het CBS hanteert bepaald. Dit betekent dat zowel naar het geboorteland van de jongere zelf, als de geboortelanden van de ouders gekeken wordt.

Noot 3

Pagina 11

Omdat de variabele 'schooltype' in iedere gemeente verschillend wordt gemeten, kan geen vergelijking met eerdere onderzoeken worden gemaakt.


DSP - groep

Tabel 3.2

Etniciteit (percentages) wijk

ned

sur

ant/ar

turks

marok

indon

overig

totaal


85

1

1

3

1

1

7

100

Gemiddelde HIA DOK

90 90

2 1

1 1

1 1

0 1

2 2

5 4

100 100

Krommeweg

90

3

1

1

0

2

5

100

Volgerlanden

88

1

1

3

0

2

5

100

Gemiddeld heeft 85% van de ondervraagde jongeren in de Drechtsteden de Nederlandse etniciteit. Landelijk is dit percentage lager, namelijk 71%. In Hendrik-Ido-Ambacht wonen meer jongeren met een Nederlandse etniciteit (90%). Onderling worden er geen grote verschillen tussen de wijken gevonden. In het onderzoek is tevens gevraagd naar de gezinssituatie van de jongeren. Analoog aan de wijze waarop het CBS deze gegevens presenteert wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen gezinnen waarin zowel de natuurlijke moeder als de natuurlijke vader deel uitmaken van het gezin, gezinnen waarin één natuurlijke ouder afwezig is en gezinnen waarin beide natuurlijke ouders geen deel uitmaken van het gezin.

Grafiek 3.3

Gezinssituatie (percentages) 80

Volgerlanden

13

Krommeweg

87

6

DOK

86

8

Gemiddelde HIA

86


8

84

0

10

20

30

40

9

50

60

70

80

90

Uit grafiek 3.3 blijkt dat de gezinssituatie van de jongeren in Hendrik-IdoAmbacht vergelijkbaar is met die van de rest van de jongeren in de Drechtsteden. In Hendrik-Ido-Ambacht groeit 86% van de jongeren op in een gezin waarin beide natuurlijke ouders aanwezig zijn. Landelijk is dit percentage 78%. Volgerlanden valt op doordat er relatief veel jongeren opgroeien in een eenoudergezin. Om te kunnen bepalen of de jongeren een Nederlandse of een buitenlandse taalachtergrond hebben, is in het onderzoek geïnformeerd naar de taal zij thuis spreken en de taal die zij met hun beste vrienden spreken. Wanneer zowel thuis als met vrienden Nederlands wordt gesproken, is sprake van Pagina 12


DSP - groep

een Nederlandse taalachtergrond en wanneer in beide gevallen buitenlands wordt gesproken wordt de taalachtergrond van de jongere als buitenlands gekenmerkt. Wanneer met de ouders Nederlands wordt gesproken en met vrienden buitenlands, wordt de taalachtergrond als Nederlands gekenmerkt. De redenatie is de jongere in deze situatie vanaf een jonge leeftijd regelmatig Nederlands heeft gesproken. Volgens dezelfde redenering vallen jongeren die met hun ouders buitenlands spreken en met hun vrienden Nederlands in de categorie 'buitenlandse taalachtergrond'. In onderstaande grafiek worden de resultaten met betrekking tot de taalachtergrond gepresenteerd.

Grafiek 3.4

Taalachtergrond (percentages) Volgerlanden

99

Krommeweg

100

95

DOK

98

Gemiddelde HIA

95


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

In Hendrik-Ido-Ambacht heeft gemiddeld 98% van de jongeren aangegeven dat zij een Nederlandse taalachtergrond hebben. In de Drechtsteden totaal is dit percentage 95%. Landelijk werd een lager percentage gevonden, namelijk 88%. Wederom werden er geen grote verschillen tussen de wijken gevonden. De volgende tabel bevat gegevens over het opleidingsniveau van de ouders van de jongeren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen een hoog en een laag niveau. Een ouder wordt ingedeeld bij de hoog opgeleiden als hij/zij voor het laatst middelbaar beroepsonderwijs, hoger beroepsonderwijs en/of universiteit heeft gevolgd. Als het laatst gevolgde onderwijs lagere school, lager beroepsonderwijs en/of middelbare school is, valt de ouder onder de laag opgeleiden.

Pagina 13


DSP - groep

Grafiek 3.5

Opleidingsniveau ouders (percentages)

18

Volgerlanden

56

16

Krommeweg

54

29

20

DOK

Gemiddelde HIA

18


17

0

25

56

24

55

26

54

10

20

30

40

28

50

60

70

80

90

Wat betreft het opleidingsniveau van de ouders werd er nauwelijks verschil gevonden ten opzichte van het gemiddelde van de Drechtsteden en de landelijke gegevens. Ook onderling zijn de verschillen tussen de wijken klein. In onderstaande grafiek wordt ingegaan op de arbeidssituatie van de ouders. Een ouder wordt in de grafiek meegenomen als werkend als deze een baan heeft, ongeacht het aantal uren per week.

Grafiek 3.6

Arbeidssituatie ouders (percentages)

Volgerlanden 0

Krommeweg 1

22

77

19

79

DOK 1

38

Gemiddelde HIA 1


28

2

0

57

69

27

10

68

20

30

40

50

60

70

80

Gezinnen waarin beide ouders werkloos zijn komen, net als in de rest van de Drechtsteden, nauwelijks voor in Hendrik-Ido-Ambacht. Gemiddeld groeit

Pagina 14


DSP - groep

90

69% van de jongeren op in een gezin waarin beide ouders werken. In de Drechtsteden is dit percentage 68% en landelijk is dit percentage 65%. Binnen Hendrik-Ido-Ambacht valt op dat er in DOK veel gezinnen zijn waarvan één van de ouders werkt en minder gezinnen waarvan beide ouders werken. In Krommeweg en Volgerlanden is juist sprake van het tegenovergestelde. Dit geldt met name voor de Krommeweg. Samenvatting De resultaten kunnen als volgt worden samengevat: • •

•

•

•

• •

•

Pagina 15

Leeftijd: ten opzichte van de wijk Krommeweg zijn de jongeren in Volgerlanden iets jonger; Geslacht: in Hendrik-Ido-Ambacht hebben, vergeleken met het gemiddelde van de Drechtsteden, minder meisjes deelgenomen aan het onderzoek. Tussen de wijken werden wat sekse betreft geen grote verschillen gevonden; Schooltype: in Hendrik-Ido-Ambacht wonen iets minder jongeren die hebben aangegeven dat ze op het VMBO zitten en iets meer jongeren die hebben aangegeven dat ze op het VWO zitten. Dit is met name in Krommeweg het geval. Voor Volgerlanden geldt dat er meer VMBO-leerlingen wonen en minder VWO-leerlingen; Etniciteit: in Hendrik-Ido-Ambacht wonen meer jongeren met de Nederlandse etniciteit. Tussen de wijken werden nauwelijks verschillen gevonden; Gezinssituatie: gezinnen waarin beide natuurlijke ouders aanwezig zijn komen vaker voor in Hendrik-Ido-Ambacht dan in de overige Drechtsteden het geval is. Volgerlanden valt op doordat er relatief veel jongeren opgroeien in een eenoudergezin; Taalachtergrond: net als in de andere Drechtsteden hebben in HendrikIdo-Ambacht meer jongeren een Nederlandse taalachtergrond; Opleidingsniveau ouders: het opleidingsniveau van de ouders is in Hendrik-Ido-Ambacht vergelijkbaar met dat van de rest van de ouders in de Drechtsteden. Tussen de wijken werden nauwelijks verschillen gevonden; Arbeidssituatie ouders: de arbeidssituatie van de ouders van de jongeren in Hendrik-Ido-Ambacht is vergelijkbaar met die van de rest van de ouders in de Drechtsteden. Verder bleek dat er in DOK relatief veel gezinnen wonen waarvan één van beide ouders een baan heeft en relatief weinig gezinnen waarvan beide ouders een baan hebben. In Krommeweg wonen juist relatief weinig gezinnen waarvan één van beide ouders een baan heeft en relatief veel gezinnen waarvan beide ouders een baan hebben.


DSP - groep

4 Probleemgedrag

In dit hoofdstuk komen verschillende probleemgedragingen aan bod die te maken hebben met geweld, jeugddelinquentie, roken, alcohol- en drugsgebruik, schoolverzuim, seksualiteit en depressie. De balkjes in de grafieken representeren de percentages jongeren die hebben aangegeven dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan het probleemgedrag of dat dit hun overkomen is.

4.1

Geweld en jeugddelinquentie In deze paragraaf wordt ingegaan op probleemgedragingen die onder de noemer 'geweld' en 'jeugddelinquentie' vallen.' De resultaten die in deze paragraaf worden besproken kunnen helaas niet worden vergeleken met de landelijke resultaten. De reden hiervoor is dat de vragen in de nieuwe vragenlijst anders geformuleerd zijn.

Grafiek 4.1

Geweld (percentages)

10 9 9 8

8 8 7 7 6

6

6

5 4

4

4

4

4

4

4

4 3

3

3

3

3

3 2 2

1 0

0

0

0

0

0 neemt soms t ot regelmat ig een wapen mee

heeft deelgenomen aan een vechtpartij

heeft iemand in elkaar geslagen heeft iemand bedreigd voor geld opzett elijk iet s op straat vernield

Uit de grafiek blijkt dat de jongeren uit Hendrik-Ido-Ambacht wat betreft geweld vergelijkbaar scoren met de gemiddelde resultaten van de Drechtsteden. Wanneer de wijken DOK en Krommeweg met elkaar vergeleken worden, blijkt dat er in DOK meer jongeren wonen die in de afgelopen 12 maanden soms tot regelmatig een wapen bij zich droegen en dat er in Krommeweg meer jongeren wonen in de afgelopen 12 maanden hebben deelgenomen aan een vechtpartij.

Pagina 16


DSP - groep

Grafiek 4.2

Jeugddelinquentie (percentages)

10

9

8

7

6

5

4 3

3

3

3 2

2

2

2

2

2

2 1

1

1

1

Ook wat betreft jeugddelinquentie, scoren de jongeren uit Hendrik-IdoAmbacht vergelijkbaar met de gemiddelden van de Drechtsteden. Er werden geen grote verschillen tussen de wijken gevonden.

4.2

Problematisch roken, alcohol- en drugsgebruik In onderstaande grafiek worden de percentages jongeren weergegeven die de afgelopen maand hebben gerookt, alcohol hebben gedronken en drugs hebben gebruikt. Wat drugs betreft wordt onderscheid gemaakt tussen softdrugs, XTC, harddrugs en andere drugs. Ook wordt ingegaan op het veelvuldig gebruik van sigaretten, alcohol en softdrugs.

Pagina 17


DSP - groep

Grafiek 4.3a

Jongeren die de afgelopen maand gerookt hebben, alcohol hebben gedronken of softdrugs hebben gebruikt (percentages)

50

45

43 40

39

40

39 36

35

30

25

20 15 15

13

13 11 9

10

5

3

3

4

3

4

0 roken

Grafiek 4.3b

alcohol

softdrugs (hash, marijuana)

Jongeren die de afgelopen maand XTC, harddrugs of andere drugs hebben gebruikt (percentages)

10,0

9,0

8,0

7,0

6,0

5,0

4,0

3,0

2,0 1

1

1,0 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0,0 XTC

harddrugs (cocaïne, heroïne, speed)

andere drugs (valium, poppers, lijm)

Landelijk geeft 15% van de jongeren aan dat zij in de afgelopen maand sigaretten hebben gerookt. Het gemiddelde percentage in de Drechtsteden is 13%. Hetzelfde percentage werd gevonden voor de jongeren in Hendrik-IdoAmbacht. Tussen de wijken zijn de verschillen klein. Uitzondering hierop vormt Volgerlanden. In deze wijk gaven relatief weinig jongeren aan dat zij de afgelopen maand hebben gerookt (9%).

Pagina 18


DSP - groep

Gemiddeld gaf 39% van de jongeren in de Drechtsteden aan dat zij in de afgelopen maand alcohol hebben gedronken. In Hendrik-Ido-Ambacht is dit percentage 40%. Landelijk ligt dit percentage met 53% een stuk hoger. Gebleken is dat in Krommeweg relatief veel jongeren wonen die hebben aangegeven dat ze in de afgelopen maand alcohol hebben gedronken (43%). In Volgerlanden wonen juist relatief weinig jongeren die dit hebben aangegeven (36%). Het softdrugsgebruik is in Hendrik-Ido-Ambacht gelijk aan het softdrugsgebruik in de Drechtsteden als geheel (beide 3%). Landelijk is het percentage hoger, namelijk 9%. Onderling zien we nauwelijks verschillen tussen de wijken. Landelijk geeft 1% van de jongeren aan dat zij de in afgelopen maand XTC hebben gebruikt. Het percentage jongeren dat aangeeft dat zij harddrugs of andere drugs gebruikt hebben is ook 1%. In de Drechtsteden en in HendrikIdo-Ambacht gaf gemiddeld 0% van de jongeren aan dat zij in de afgelopen maand dergelijke middelen hebben gebruikt. Alleen in Krommeweg wonen enkele jongeren die hebben aangegeven dat ze in de afgelopen maand XTC of andere harddrugs hebben gebruikt.

Grafiek 4.4

Veelvuldig roken, alcohol- en softdrugsgebruik (percentages)

10 9 8 7 6 5

5

5

5 4

4

4 3

3

3

3

3 2

2

2

2

2

2

2 1

1

1

1

1

1

1

1 0

0

0 roken: 10 sigarett en of meer per dag

alcohol: 10 keer per maand of vaker

alcohol: afgelopen 4 weken meer dan 16 glazen

soft drugs: 1 keer per week of vaker

bingedrinking: afgelopen 2 weken vaker dan 3 keer 5 glazen of meer gedronken

Landelijk geeft 5% van de jongeren aan dat zij 10 sigaretten per dag of meer roken. In Hendrik-Ido-Ambacht is dit percentage 3%. Ook het 10 keer per maand of vaker consumeren van alcohol komt landelijk onder 5% van de jeugdigen voor. Het gemiddelde percentage in Hendrik-IdoAmbacht ligt lager, namelijk 1%.

Pagina 19


DSP - groep

Van de jongeren in de Drechtsteden geeft 5% aan dat zij de afgelopen vier weken meer dan 16 glazen alcohol gedronken hebben. In Hendrik-Ido-Ambacht is dit percentage 4%4. Wat betreft het eenmaal per week of vaker consumeren van softdrugs werd in de Drechtsteden en in Hendrik-Ido-Ambacht een gemiddeld percentage van 1% gevonden. Dit is iets lager dan het landelijke percentage, dat 2% is. Binnen Hendrik-Ido-Ambacht worden wat al deze variabelen betreft nauwelijks verschillen gevonden ten opzichte van de gemiddelden.

4.3

Schoolverzuim In onderstaande grafiek staan de gegevens over schoolverzuim. Deze probleemgedraging kan vanwege het herformuleren van de vragen niet vergeleken worden met het landelijke gemiddelde.

Grafiek 4.5

Schoolverzuim (percentages)

50

45 40 40

38

38

38

37

35

30

25

20

15 9

10 5

8

6

5 2 0 afgelopen 4 weken een hele dag hebben gespijbeld

afgelopen 12 maanden de klas uitgestuurd zijn

Gemiddeld geeft 5% van de jongeren in de Drechtsteden aan dat zij de afgelopen 4 weken een hele dag of meer hebben gespijbeld. In Hendrik-IdoAmbacht is dit percentage 6%. Gebleken is dat er het meest wordt gespijbeld in Krommeweg (9%) en het minst in DOK (2%). Wat betreft het de klas uitgestuurd worden, werden geen verschillen tussen de wijken gevonden.

Noot 4

Pagina 20

Omdat deze variabele nieuw is, kan niet worden vergeleken met de landelijke gegevens.


DSP - groep

4.4

Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag In deze paragraaf wordt ingegaan op aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag.

Grafiek 4.6a

Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag (percentages)

50

45

40

35 29

30 27

26

25 25

19

20

15

10 5

5

5

4

5

4 2

3

2

3

1

0 sluit onveilig vrijen niet uit cq heeft dit gedaan

Grafiek 4.6b

afg 12 mnd naar bed gew eest met onvaste part ner

2 of meer onvaste partners afgelopen 12 maanden

Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag (percentages)

10

9

8

7

6 5 5 4 4 3

3

3

3

3

3

3

3

3

2

1 0

0

0

0

0 condoom gebruikt laatste keer naar bed geweest met onvaste partner

is ooit seksueel misbruikt

is ooit zwanger geweest

Van de jongeren in Hendrik-Ido-Ambacht geeft 26% aan dat zij onveilig vrijen niet uitsluiten of wel eens hebben gedaan. Dit percentage is vergelijkbaar met het percentage dat in de Drechtsteden als geheel werd gevonden. Lan-

Pagina 21


DSP - groep

0

delijk werd een hoger percentage gevonden, namelijk 37%. Jongeren uit Volgerlanden geven het minst vaak aan dat zij onveilig vrijen niet uitsluiten of al wel eens gedaan hebben en jongeren uit Krommeweg het vaakst. Wat betreft het naar bed gaan met een onvaste partner zien we nauwelijks verschillen tussen de wijken. Ditzelfde geldt voor het percentage jongeren dat heeft aangegeven dat zij in de afgelopen 12 maanden met 2 of meer onvaste partners naar bed geweest zijn en het condoomgebruik tijdens het naar bed gaan met onvaste partners. Verder gaven de jongeren uit Krommeweg het vaakst aan dat zij ooit seksueel zijn misbruikt (5%). Dit percentage is hoger dan zowel het gemiddelde percentage van Hendrik-Ido-Ambacht (4%), als het gemiddelde percentage van de Drechtsteden (3%). Landelijk geeft 5% van de jongeren aan dat dit hun overkomen is.

4.5

Depressie In onderstaande grafiek wordt ingegaan op depressieve gevoelens onder jongeren. Omdat het nieuwe variabelen betreft, is geen vergelijking met de landelijke baseline mogelijk.

Grafiek 4.7

Depressie (percentages)

50

45

40 37

38

37

38

39

35

30 24

25 21 20

18

19

20

19 15

15 12

21

22

21

15

13 10

10

5

0 soms denk ik dat mijn leven niets waard is

er zijn m om enten dat ik vind dat ik nergens goed voor ben

in het algemeen ben ik geneigd t e denken in het afgelopen jaar voelde ik m e meest al dat ik een mislukking ben depressief en verdrietig

Uit de grafiek blijkt dat de jongeren in Hendrik-Ido-Ambacht iets vaker dan gemiddeld hebben aangegeven dat zij sombere gedachten hebben. De verschillen zijn echter zeer klein.

Pagina 22


DSP - groep

4.6

Samenvatting De resultaten uit dit hoofdstuk kunnen als volgt worden samengevat: •

•

•

• •

Pagina 23

Geweld: de resultaten die behaald zijn in Hendrik-Ido-Ambacht zijn vergelijkbaar met die van de Drechtsteden als geheel. In DOK gaven relatief iets meer jongeren aan dat ze in de afgelopen 12 maanden soms tot regelmatig een wapen bij zich droegen. In Krommeweg gaven relatief iets meer jongeren aan dat ze in de afgelopen 12 maanden hebben deelgenomen aan een vechtpartij; Jeugddelinquentie: wat betreft jeugddelinquentie verschilt Hendrik-IdoAmbacht niet van de Drechtsteden als geheel. Ook tussen de afzonderlijke wijken werden geen grote verschillen gevonden; Roken, alcohol en drugs: in Hendrik-Ido-Ambacht wordt evenveel gerookt als in de rest van de Drechtsteden en de rest van het land. Volgerlanden viel op door het relatief lage percentage jongeren dat heeft aangegeven in de afgelopen maand te hebben gerookt. Bij de alcoholconsumptie in de afgelopen maand zien we dat er in Hendrik-Ido-Ambacht vergelijkbaar met het gemiddelde van de Drechtsteden wordt gescoord. Binnen Hendrik-Ido-Ambacht bleek dat jongeren uit Krommeweg iets vaker dan gemiddeld hebben aangegeven dat ze in de afgelopen maand alcohol hebben geconsumeerd. Jongeren uit Volgerlanden gaven dit juist minder vaak aan; Schoolverzuim: een hele dag of meer spijbelen komt in Krommeweg het vaakst voor en in Volgerlanden het minst vaak; Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag: de resultaten die in Hendrik-Ido-Ambacht zijn behaald zijn vergelijkbaar met die van Drechtsteden gemiddeld. Wel bleek dat relatief meer jongeren uit Krommeweg hebben aangegeven dat ze onveilig vrijen niet uitsluiten af al wel eens gedaan hebben. In Volgerlanden wonen juist relatief minder jongeren die dit hebben aangegeven;


DSP - groep

5 Risico- en beschermende factoren

In dit hoofdstuk komen de resultaten van de risicoen de beschermende factoren aan bod. De factorscores worden samengesteld aan de hand van de afzonderlijke scores op de vragen die bepalend zijn voor de betreffende factor. Oorspronkelijk worden de factorscores getransformeerd zodat zij variëren van 0 tot 100. Hoe hoger de score, hoe sterker de factor in een bepaalde wijk aanwezig is. Gaat het om een risicofactor dan moet een hoge score negatief worden geïnterpreteerd. Gaat het daarentegen om een beschermende factor dan is een hoge score gunstig. De interpretatie van deze zogenaamde 'ruwe scores' (van 0 tot 100) is vaak problematisch. In de eerste plaats komt dit omdat men minder makkelijk kan vergelijken met de scores van andere gebieden. Verder krijgen ruwe scores pas betekenis als zij worden vergeleken met scores van andere gebieden. Om deze reden worden de CtC-resultaten van de risicoen beschermende factoren gepresenteerd in zogeheten z-scores. Dit zijn gestandaardiseerde statistische meeteenheiden die het mogelijk maken om de resultaten van verschillende risicoen beschermende factoren te vergelijken, zelfs wanneer de oorspronkelijke `schalen' (lees: factoren) onderling afwijkende eigenschappen hebben (zoals een afwijkende minimum of maximum schaalwaarde of een afwijkend aantal schaalpunten). Dit houdt in dat de gemiddelde score op een bepaalde factor– of dat nu ligt op 65 of op 23 - wordt omgerekend naar de waarde 0. In de grafieken in dit hoofdstuk is de 'nullijn' het gemiddelde van Hendrik-Ido-Ambacht. De scores van de afzonderlijke wijken worden vervolgens vergeleken met deze nullijn. Deze wijze van rapporteren is conform de wensen van de landelijke projectgroep CtC en is overeenkomstig met de wijze waarop in de VS naar de gegevens uit jongerenonderzoeken CtC wordt gekeken. In de VS worden z-scores met afwijkingen van tenminste + 0,25 of - 0,25 als `opmerkelijk of betekenisvol' beschouwd. De resultaten over de risicoen beschermende factoren worden per domein gepresenteerd. De domeinen zijn gezin, school, kinderen en jongeren en wijk. Voor tabellen met ruwe scores wordt verwezen naar bijlage 2.

5.1

Inleiding In de paragrafen 5.2 en 5.3 worden de z-scores op de verschillende risicoen beschermende factoren weergegeven voor de wijken in Hendrik-IdoAmbacht. Net als bij de ruwe scores geldt dat hoe hoger de score is, hoe sterker de factor in de desbetreffende kern aanwezig is. Gaat het om een risicofactor dan moet een hoge positieve score negatief worden geïnterpreteerd. Er is dan sprake van meer risico. Gaat het daarentegen om een beschermende factor dan is een hoge positieve score gunstig. In dit geval biedt de factor bescherming.

Pagina 24


DSP - groep

5.2 Grafiek 5.1

Risicofactoren Gezin: risicofactoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 geschiedenis van probleemgedrag in het gezin

problemen met gezinsmanagement

conflicten in het gezin

positieve houding van ouders t .a.v. al cohol- en drugsgebruik

posit ieve houding van ouders t.a.v. antisociaal gedrag

Uit de grafiek blijkt dat DOK op de risicofactoren binnen het gezinsdomein zeer gemiddeld scoort. Verder blijkt dat er in Krommeweg het vaakst sprake is van verhoogd risico binnen het gezin. Het lijkt met name te gaan om problemen met gezinsmanagement en conflicten in het gezin. Hoewel geen van de scores groot genoeg is om als opmerkelijk te worden beschouwd, moet dit als ongunstig worden geïnterpreteerd. In Volgerlanden wordt op bijna alle factoren onder de nullijn (gunstig) gescoord. Op de factor 'conflicten in het gezin' werd een opmerkelijk negatieve score gevonden.

Pagina 25


DSP - groep

Grafiek 5.2

School: risicofactoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 leerachterst anden

gebrek aan binding

Binnen het schooldomein werden geen opmerkelijke verschillen ten opzichte van het gemiddelde gevonden. De wijken DOK en Krommeweg scoren in de buurt van het gemiddelde. Volgerlanden scoort op beide factoren onder de nullijn. Hoewel het geen opmerkelijke verschillen betreft, kan er uit opgemaakt worden dat er in deze wijk geen sprake is van risico’s binnen het schooldomein.

Grafiek 5.3a

Kind en jongeren: risicofactoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 vervreemding en opst andigheid

Pagina 26

betrokkenheid bij jeugdbende

vroeg begin van antisociaal gedrag


vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik

DSP - groep

Grafiek 5.3b

Kind en jongeren: risicofactoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 positieve houding t.a.v. alcohol- en drugsgebruik

positieve houding t .a.v. ant isociaal gedrag

omgang met vrienden die alcohol en drugs gebruiken

omgang met vrienden die antisociaal gedrag vert onen

Binnen het domein 'kind en jongeren' zien we dat DOK wederom in de buurt van de nullijn scoort. Krommeweg scoort op zeven van de acht risicofactoren boven de nullijn. Hoewel de verschillen niet groot genoeg zijn om als opmerkelijk beschouwd te worden, is dit wel een indicatie dat er mogelijk sprake is van problemen binnen dit domein. Het lijkt met name te gaan om de houding van de jongeren ten aanzien van alcohol en drugs en om de omgang die zij hebben met vrienden die alcohol en drugs gebruiken. In Volgerlanden wordt op alle factoren onder de nullijn gescoord. Op de factoren 'positieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag' en 'positieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik' is sprake van bijna opmerkelijk negatieve en dus gunstige scores. Hiernaast werden er in deze wijk hoge negatieve scores behaald op de factoren 'vervreemding en opstandigheid' en 'vroeg begin van alcohol en drugsgebruik'.

Pagina 27


DSP - groep

Grafiek 5.4

Wijk: risicofactoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3

-0,4 gebrek aan binding met de wijk

gebrek aan organisatie met de wijk

hoge mate van doorstroming in de wijk

verkrijgbaarheid van harddrugs en wapens

normen die antisociaal gedrag bevorderen

Ook binnen het wijkdomein scoort DOK vergelijkbaar met het gemiddelde. Krommeweg scoort bijna opmerkelijk positief (en dus ongunstig) op de factor 'gebrek aan organisatie in de wijk'. Verder scoort Volgerlanden op vier van de vijf risicofactoren onder de nullijn. Op de factoren 'gebrek aan organisatie in de wijk' en 'verkrijgbaarheid van harddrugs en wapens' wordt opmerkelijk negatief (en dus gunstig) gescoord. Opvallend is dat er in deze wijk wel bijna opmerkelijk positief (en dus ongunstig) gescoord wordt op de factor 'hoge mate van doorstroming in de wijk'.

Pagina 28


DSP - groep

5.3

Beschermende factoren In deze paragraaf worden de scores van de wijken op de beschermende factoren vergeleken met het gemiddelde van Hendrik-Ido-Ambacht. Hoe hoger de score, hoe sterker de factor in de wijk aanwezig is.

Grafiek 5.5

Gezin: beschermende factoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 hecht ingssterkte gezin

mogelijkheden voor positieve betrokkenheid

bel oningen voor positieve bet rokkenheid

Uit de grafiek blijkt dat Volgerlanden op alle drie de gemeten factoren boven de nullijn scoort. Omdat het hier om beschermende factoren gaat, moet dit als gunstig worden geïnterpreteerd. Op de factor 'beloningen voor positieve betrokkenheid' is sprake van een bijna opmerkelijk positieve score. Dit betekent dat de jongeren onder andere hebben aangegeven dat ze door hun ouders betrokken worden als er binnen het gezin belangrijke beslissingen moeten worden genomen.

Pagina 29


DSP - groep

Grafiek 5.6

School: beschermende factoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 mogelijkheden voor posit ieve betrokkenheid

beloningen voor positieve betrokkenheid

Binnen het schooldomein werden geen opmerkelijke verschillen gevonden.

Grafiek 5.7

Kind en jongeren: beschermende factoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 gezonde opvatt ingen en duidelijke normen

social e vaardigheden

religie

Binnen het domein 'kind en jongeren' werd een opmerkelijk positieve score gevonden in de wijk Volgerlanden op de factor 'gezonde opvattingen en duidelijke normen'. In DOK wordt bijna opmerkelijk positief gescoord op de factor 'religie'.

Pagina 30


DSP - groep

Grafiek 5.8

Wijk: beschermende factoren (Z-score t.o.v. gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht)

0,3

0,2

0,1

0,0

-0,1

-0,2

-0,3 mogelijkheden voor posit ieve betrokkenheid


Binnen het wijkdomein werden geen opmerkelijke scores gevonden.

5.4

Samenvatting Hieronder worden de belangrijkste resultaten per domein weergegeven. Gezin In Volgerlanden werd een opmerkelijk negatieve (gunstige) score behaald op de risicofactor 'conflicten in het gezin' en een bijna opmerkelijk positieve (gunstige) score op de beschermende factor 'beloningen voor positieve betrokkenheid'. Krommeweg scoorde op vier van de vijf gemeten risicofactoren aan de bovenkant van de nullijn. School Binnen het schooldomein werden geen opmerkelijke resultaten gevonden. Kind en jongeren Bij de risicofactoren die binnen dit domein vallen, valt op dat Krommeweg overwegend aan de bovenkant van de nullijn scoort. Omdat het risicofactoren betreft, moet dit als ongunstig worden geïnterpreteerd. Dit geldt met name voor de factor 'positieve houding ten aanzien van alcohol en drugs'. In Volgerlanden wordt overwegend onder de nullijn gescoord, wat als gunstig geïnterpreteerd moet worden. Bijna opmerkelijk gunstig gescoord werd er op de factoren 'positieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag' en 'positieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik'. Hiernaast werden er hoge scores gevonden op de factoren 'vervreemding en opstandigheid' en 'vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik'. Bij de beschermende factoren die binnen dit domein vallen, werd een opmerkelijk positieve (en dus gunstige) score gevonden op de factor 'gezonde opvattingen en duidelijke nor-

Pagina 31


DSP - groep

men'. Tot slot werd in DOK een bijna opmerkelijk positieve (gunstige) score gevonden op de factor 'religie'. Wijk Bij de risicofactoren die binnen dit domein vallen, zien we dat Krommeweg bijna opmerkelijk positief (ongunstig) scoort op de factor 'gebrek aan organisatie in de wijk'. In Volgerlanden wordt bijna opmerkelijk positief (ongunstig) gescoord op de risicofactor 'hoge mate van doorstroming in de wijk'. Opmerkelijk negatief (gunstig) werd in deze wijk gescoord op de risicofactoren 'gebrek aan organisatie in de wijk' en 'verkrijgbaarheid van wapens en drugs'. Bijna opmerkelijk negatieve (gunstige) scores werden gevonden op de factoren 'gebrek aan binding met de wijk' en 'normen die antisociaal gedrag beïnvloeden'. Bij de beschermende factoren die binnen dit domein vallen werden geen opmerkelijke resultaten gevonden.

Pagina 32


DSP - groep

6 Conclusie

6.1

DOK Achtergrondvariabelen In DOK wonen relatief veel gezinnen waarvan één van de ouders werkt (38% t.o.v. 28% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht) en relatief weinig gezinnen waarvan beide ouders werken (57% t.o.v. 69% gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht). Probleemgedrag Van de drie wijken in Hendrik-Ido-Ambacht, gaven de jongeren uit DOK het vaakst aan dat ze in de afgelopen 12 maanden soms tot regelmatig een wapen bij zich droegen. Verder valt DOK op door het relatief lage percentage jongeren dat in de afgelopen 4 weken een hele dag op mee van school hebben gespijbeld (2% t.o.v. 6% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht). Risico- en beschermende factoren DOK scoort op alle domeinen gemiddeld. Uitzondering hierop is de bijna opmerkelijke positieve score die op de beschermende factor ‘religie’ werd behaald.

6.2

Krommeweg Achtergrondvariabelen In Krommeweg hebben relatief weinig 12-jarigen deelgenomen aan het onderzoek (10%). De jongeren uit Krommeweg zijn dus iets ouder. Dit is ook de reden dat minder jongeren in deze wijk hebben aangegeven dat ze op de basisschool zitten. Van de jongeren die op de middelbare school zitten, volgt het grootste deel VWO-onderwijs (29%). Hiernaast heeft een relatief hoog percentage aangegeven op het MBO te zitten (15%) Verder wonen er in Krommeweg relatief veel jongeren waarvan beide ouders werken (79% t.o.v. 69% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht). Het percentage gezinnen waarvan één van de ouders werkt is juist lager dan gemiddeld (19% t.o.v. 28% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht). Probleemgedrag In Krommeweg wordt het meest gevochten. Ook wordt er meer alcohol gedronken (43% t.o.v. 40% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht) en gaven relatief veel jongeren aan dat ze in de afgelopen 4 weken hadden gespijbeld (9% t.o.v. 6%). Hiernaast komen de jongeren uit Krommeweg bij het aan seksualiteit gerelateerde probleemgedrag ongunstiger naar voren. Van hen gaf namelijk 29% aan dat zij onveilig vrijen niet uitsluiten of wel eens gedaan hebben, terwijl dit percentage gemiddeld in de Drechtsteden 26% is. Gesteld wordt dat de jongeren uit Krommeweg over het algemeen vaker probleemgedrag vertonen dan de overige jongeren uit Hendrik-Ido-Ambacht. Opgemerkt wordt dat dit voor een deel te verklaren is doordat de jongeren in deze wijk ouder zijn.

Pagina 33


DSP - groep

Risico- en beschermende factoren Binnen het gezinsdomein werd op vier van de vijf gemeten risicofactoren boven de nullijn gescoord (ongunstig). De scores waren niet groot genoeg om als opmerkelijk beschouwd te worden, maar zijn wel een indicatie dat er sprake is van verhoogd risico vanuit dit domein. Het gaat met name om problemen met gezinsmanagement en om conflicten binnen het gezin. Ook binnen het domein ‘kind en jongeren’ vallen de scores op de risicofactoren overwegend aan de bovenkant van de nullijn vallen (ongunstig). De verschillen zijn niet opmerkelijk, maar uit de resultaten kan wel worden opgemaakt dat de jongeren over het algemeen positief tegenover het gebruik van alcohol en drugs staan en dat ze hebben aangegeven dat hun beste vrienden alcohol en drugs gebruiken. Tot slot werd er binnen het wijkdomein een bijna opmerkelijk positieve (ongunstige) gevonden op de risicofactor 'gebrek aan organisatie in de wijk'.

6.3

Volgerlanden Achtergrondvariabelen In Volgerlanden zijn de jongeren relatief jonger. Dit blijkt onder andere uit het hoge percentage 12-jarigen dat heeft deelgenomen aan het onderzoek (26%). Van de jongeren uit Volgerlanden heeft 10% aangegeven dat ze op de basisschool zitten. Van de jongeren die middelbaar onderwijs volgen, zit een groot deel op het VMBO (29%). Verder viel Volgerlanden op door het relatief hoge percentage eenoudergezinnen (13% t.o.v. 8% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht). Probleemgedrag In Volgerlanden hebben weinig jongeren aangegeven dat ze in de afgelopen maand sigaretten hebben gerookt (9% t.o.v. 13% gemiddelde Hendrik-IdoAmbacht). Ook het alcoholgebruik in de afgelopen maand ligt onder het gemiddelde (36% t.o.v. 40% gemiddelde Hendrik-Ido-Ambacht). Ditzelfde geldt voor het probleemgedrag dat gerelateerd is aan seksualiteit. In Hendrik-Ido-Ambacht gaf namelijk 26% van de jongeren aan dat ze onveilig vrijen niet uitsluiten of wel eens gedaan hebben, terwijl dit percentage in Volgerlanden slechts 19% is. Volgerlanden komt wat probleemgedrag betreft zeer gunstig naar voren. Ook hier kan de leeftijd van de jongeren een rol spelen Risico- en beschermende factoren In Volgerlanden wordt binnen het gezinsdomein een opmerkelijk negatieve (gunstige) score behaald op de risicofactor 'conflicten in het gezin'. Op de beschermende factor 'beloningen voor positieve betrokkenheid' werd een bijna opmerkelijk positieve (gunstige) score gevonden. Op de risicofactoren die bij het domein ‘kind en jongeren’ behoren, scoort Volgerlanden overwegend onder de nullijn (gunstig). Bijna opmerkelijk gunstige scores werden gevonden op de factoren 'positieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag' en 'positieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik'. Hiernaast werd zeer gunstig gescoord op de factoren 'vervreemding en opstandigheid' en 'vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik'. Tot slot scoorde Volgerlanden op de beschermende factor 'gezonde opvattingen en duidelijke normen' opmerkelijk gunstig. Binnen het wijkdomein scoort Volgerlanden over het algemeen gunstig als het om de risicofactoren gaat. Opmerkelijk negatief (gunstig) werd gescoord

Pagina 34


DSP - groep

op de factoren 'gebrek aan organisatie in de wijk' en 'verkrijgbaarheid van wapens en drugs' en bijna opmerkelijk negatief (gunstig) werd gescoord 'gebrek aan binding met de wijk' en 'normen die antisociaal gedrag beïnvloeden'. Wel is uit de resultaten gebleken dat de doorstroming in de wijk erg hoog is. Op deze factor werd bijna opmerkelijk positief (ongunstig) gescoord.

Pagina 35


DSP - groep

Literatuur

DSP-Groep (2000). Communities That Care: Toelichting op vertaling en aanpassing van 1) CtC risicoen beschermende factorenmodel en 2) onderzoeksinstrumenten effectmeting CtC’. Amsterdam: DSP-groep. Geldrop, M. & Van Dijk, A. G. (2003). Aanpassing scholierenenquête'. Amsterdam: DSP-groep. Hawkins, J. D., Catalano, R. F. & Miller, J. Y. (1992). Risk and protective factors for alcohol and other drug problems in adolescence and early childhood: Implications for substance abuse prevention. Psychological Bulletin, 112, 64-105. Hawkins, J. D., Arthur, M. W. & Catalano, R. F. (1995). Preventing substance abuse. In M. Tonry & D. Farrington (Eds.), Builiding a safer society, Strategic approaches to crime prevention. crime and justice A review of research (Vol. 19, pp. 343-427). Chicago: University of Chicago Press. Hawkins, J. D. (1999). Preventing crime and violence through Communities that Care. European Journal on criminal on Criminal Policy and Research, 7. 443-458. Ince, D., Beumer, M., Jonkman, H. & Vergeer, M. (2004). Veelbelovend en effectief. Overzicht van preventieprojecten- en programma's in de domeinen Gezin, School, Kinderen en jongeren, Wijk. Tweede volledig herziene druk. Utrecht: NIZW. Jonkman, H., Boers, R., Van Dijk, A. G. & Rietveld, M. (2006). Wijken gewogen. Gedrag van jongeren in kaart gebracht. Utrecht: NIZW. Van Dijk, A. G., Geldorp, M. & & Tulner, H. (2002). Tussenrapportage evaluatie vier pilotprojecten CtC. Amsterdam: DSP-Groep. Van Dijk, A. G., Flight, S., Geldorp, M, & Tulner, H. (2004). Eindrapportage evaluatie vier pilotprojecten CtC. Amsterdam: DSP-Groep.

Pagina 36


DSP - groep

Bijlagen

Pagina 37


DSP - groep

Bijlage 1 Toelichting risicoen beschermende factoren

B 1.1

Risicofactoren Domein gezin FR1 Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin Als kinderen opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol –of drugsverslaving is de kans groter dat zij deze later zelf ook zullen ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor kinderen die opgroeien in een gezin met een verleden van crimineel gedrag. FR2 Problemen met gezinsmanagement Slechte gezinsleiding betekent dat er geen duidelijk beeld bestaat van gewenst gedrag, dat ouders hun kinderen onvoldoende in de gaten houden en begeleiden en dat ouders excessieve of inconsequente straffen opleggen. Als kinderen opgroeien in een gezin dat slecht geleid wordt, lopen ze meer risico op het ontstaan van probleemgedrag. FR3 Conflicten in het gezin Voortdurende en grote conflicten tussen hoofdverzorgers onderling of tussen hoofdverzorgers en kinderen vergroten de kans op de ontwikkeling van probleemgedrag bij kinderen die opgroeien in dergelijke gezinnen. Gebleken is dat conflicten tussen familieleden van grotere invloed op het ontstaan van probleemgedrag dan de gezinsstructuur. FR4 Positieve houding van ouders ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik Een positieve houding van ouders met betrekking tot alcohol- en drugsgebruik kan bij kinderen leiden tot een verhoogd risico op het ontstaan van aan alcohol- en drugsgerelateerde problemen. FR5 Positieve houding van ouders ten aanzien van antisociaal gedrag Ditzelfde geldt voor een positieve houding van ouders met betrekking tot antisociale gedragingen als diefstal, vernielingen en agressie. Wanneer de ouders positief tegenover deze gedragingen staan, zullen de kinderen eerder geneigd zijn deze gedragingen te vertonen.

Domein school SR1 Leerachterstanden Slechte schoolresultaten vanaf de laatste jaren van de basisschool wijzen op een verhoogde kans op drugsgebruik, criminaliteit, geweld, tienerzwangerschappen en vroegtijdig schoolverlaten. Vandaar dat aan de jongeren wordt gevraagd wat voor cijfers zij op school halen en of zij vinden dat ze betere schoolresultaten behalen dan hun klasgenoten.

Pagina 38


DSP - groep

SR2 Gebrek aan motivatie Kinderen met een lage schoolmotivatie hebben vaak de betrokkenheid met de school verloren. Hierdoor lopen zij een verhoogd risico op het ontstaan van probleemgedragingen.

Domein kinderen en jongeren IR1 Vervreemding en opstandigheid Kinderen die het gevoel hebben dat zij buiten de maatschappij vallen kunnen recalcitrant gedrag gaan vertonen. Dit kan zich onder andere uiten in het zich niet houden aan regels of in het aannemen van een actief rebellerende houding tegenover de maatschappij. Deze kinderen lopen een verhoogd risico op drugsgebruik, criminaliteit en vroegtijdige schoolverlating. IR2 Betrokkenheid bij jeugdbende Jongeren die betrokken zijn bij een jeugdbende zijn eerder geneigd af te glijden en probleemgedrag te vertonen. IR3 Vroeg begin van antisociaal gedrag Hoe eerder kinderen antisociaal gedrag vertonen, hoe groter de kans dat dit gedrag op latere leeftijd wordt voortgezet. IR4 Vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik Ditzelfde geldt voor het vroegtijdig beginnen met roken, alcohol en drugs. Hoe eerder kinderen hiermee beginnen, hoe groter de kans dat hun gedrag later chronische vormen zal aannemen. IR5 Positieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik Op de basisschool zijn jongeren vaak tegen het gebruik van sigaretten, alcohol en drugs en kunnen zij zich vaak moeilijk voorstellen waarom mensen dergelijke middelen toch gebruiken. Op de middelbare school leren zij anderen kennen die deze middelen wel gebruiken en ontstaat er een grotere tolerantie. Daardoor lopen zij ook meer risico. IR6 Positieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag Ditzelfde geldt voor de houding die kinderen hebben ten aanzien van antisociale gedragingen. IR7 Omgang met vrienden die alcohol en drugs gebruiken Kinderen die omgaan met leeftijdsgenoten die sigaretten roken, alcohol drinken of drugs gebruiken, lopen een verhoogd zullen geneigd zijn IR8 Omgang met vrienden die probleemgedrag vertonen Jongeren die omgaan met leeftijdsgenoten die probleemgedrag vertonen (zelfs jongeren uit evenwichtige gezinnen), lopen zelf veel meer risico deze problemen te vertonen. Domein buurt/wijk CR1 Gebrek aan binding met de wijk Buurten waar mensen weinig aansluiting hebben bij de buurt vertonen meer problemen met betrekking tot drugs, drugshandel, criminaliteit en geweld. Deze situatie doet zich niet alleen voor in arme wijken; ook beter gesitueerde buurten kampen met deze problemen.

Pagina 39


DSP - groep

CR2 Gebrek aan organisatie met de wijk Ditzelfde geldt voor buurten waarin de organisatie gebrekig is. CR3 Hoge mate van doorstroming in de wijk Inwoners van wijken die zich kenmerken door een hoge mate van mobiliteit blijken een groter risico op drugs –of misdaadproblemen te lopen. Hoe meer mensen binnen een wijk verhuizen, des te groter het risico op zowel crimineel gedrag, als drugsproblemen binnen families. Sommige jongeren verweren zich tegen de negatieve effecten van mobiliteit door aanknopingspunten te zoeken binnen nieuwe gemeenschappen; anderen kunnen niet omgaan met de consequenties van frequente verhuizingen en hebben daardoor meer kans op problemen. CR4 Verkrijgbaarheid van drugs en wapens Hoe meer drugs er beschikbaar zijn in een wijk, des te groter het risico dat drugsgebruik zich binnen de wijk zal voordoen en dus ook dat jongeren drugs zullen gebruiken. Ook is in een groot aantal onderzoeken een verband aangetoond tussen verkrijgbaarheid van vuurwapens en geweld. CR5 Maatschappelijke normen die antisociaal gedrag bevorderen Jongeren lopen een verhoogd risico op probleemgedragingen als de normen ten aanzien van drugsgebruik, geweld of criminaliteit ontbreken of zelfs alleen al als hier onduidelijkheid over bestaat.

B 1.2

Beschermende factoren Domein gezin FP1 Hechtingssterkte gezin De hechtingssterkte van het gezin wordt over het algemeen gezien als een factor die de kans op probleemgedragingen vermindert; hierbij kan men denken aan samen dingen ondernemen en het praten over problemen. FP2 Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren de kans hebben binnen het gezin om positief of sociaal wenselijk gedrag te vertonen. FP3 Beloningen voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren binnen het gezin beloond worden wanneer zij positief of sociaal wenselijk gedrag vertonen. Aan de jongeren is gevraagd of hun ouders wel eens laten weten dat zij trots op hen zijn en of de jongeren een compliment van hun ouders krijgen als zij iets goeds gedaan hebben. Domein school SP1 Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren de kans hebben binnen de school om positief of sociaal wenselijk gedrag te vertonen, zoals buitenschoolse activiteiten of clubs. SP2 Beloningen voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren beloond worden voor positief gedrag

Pagina 40


DSP - groep

door hun omgeving, in dit geval binnen de school. Domein kinderen en jongeren IP1 Gezonde opvattingen en duidelijke normen Deze factor meet of de jongere beschikt over duidelijke normen omtrent wenselijk gedrag.

IP2 Sociale vaardigheden Jongeren met betere sociale vaardigheden weten beter hoe zij om moeten gaan met nieuwe, vreemde of onaangename situaties. IP3 Religie/spiritualiteit Deze factor meet de mate van religieuze betrokkenheid van de jongere.

Domein buurt/wijk CP1 Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren de kans hebben om binnen hun buurt positief of sociaal wenselijk gedrag te vertonen, zoals meedoen aan activiteiten of clubs in het buurthuis. CP2 Beloningen voor positieve betrokkenheid Deze factor meet in hoeverre jongeren beloond worden voor positief gedrag door hun omgeving, in dit geval in de buurt.

Pagina 41


DSP - groep

Bijlage 2 Tabellen ruwe scores Hendrik-Ido-Ambacht

In deze bijlage worden de ruwe scores op de risicoen de beschermende factoren vermeld. De scores zijn getransformeerd, zodat ze op een schaal van 0 tot 100 lopen. Bij een risicofactor geldt dat een hoge score als ongunstig geïnterpreteerd moet worden (er is meer risico) en bij een beschermende factor geldt dat een hoge score als gunstig geïnterpreteerd moet worden (er is meer bescherming).

conflicten in het gezin

positieve houding van ouders t.a.v. alcohol- en drugsgebruik

positieve houding van ouders t.a.v. antisociaal gedrag

Gezin problemen met gezinsmanagement

Tabel B2.1

Tabellen risicofactoren (schaal 0 tot 100)

geschiedenis van probleemgedrag in het gezin

B2.1

3

26

23

12

4

Gemiddelde HIA

2

26

24

11

4

DOK

2

25

24

11

4

Krommeweg

3

28

26

12

3

Volgerlanden

1

24

19

9

4

wijk Gemiddelde Drechtsteden

Pagina 42


gebrek aan binding

School leerachterstanden

Tabel B2.2

45

30

Gemiddelde HIA

46

30

DOK

46

31

Krommeweg

46

31

Volgerlanden

43

28


DSP - groep

Pagina 43

verkrijgbaarheid van harddrugs en wapens

normen die antisociaal gedrag bevorderen

wijk Gemiddelde Drechtsteden hoge mate van doorstroming in de wijk

Tabel B2.4 gebrek aan organisatie in de wijk

positieve houding van ouders t.a.v. antisociaal gedrag

omgang met vrienden die alcohol en drugs gebruiken

omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen

wijk positieve houding van ouders t.a.v. alcohol- en drugsgebruik

Tabel B2.3b

gebrek aan binding in de wijk

betrokkenheid bij jeugdbende

vroeg begin van antisociaal gedrag

vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik

wijk Gemiddelde Drechtsteden vervreemding en opstandigheid

Tabel B2.3a Individu/ leeftijdgenoten

34 2 15 15

Gemiddelde HIA 34 1 14 15

DOK 34 1 15 15

Krommeweg 35 1 13 17

Volgerlanden 30 1 13 13

Individu/ leeftijdgenoten

Gemiddelde Drechtsteden 24 24 18 6

Gemiddelde HIA 24 25 18 7

DOK 22 25 17 6

Krommeweg 28 27 21 7

Volgerlanden 19 21 16 6

Wijk

28 19 18 29 32

Gemiddelde HIA 25 18 18 34 32

DOK 25 17 17 35 33

Krommeweg

27

21

18

37

31

Volgerlanden

21

13

21

24

29


DSP - groep


Gezin mogelijkheden voor positieve betrokkenheid

Tabel B2.5

Tabellen beschermende factoren (schaal 0 tot 100)

hechtingssterkte gezin

B2.2

75

74

76

Gemiddelde HIA

76

75

78

DOK

76

75

77

Krommeweg

74

73

76

Volgerlanden

78

77

82



School mogelijkheden voor positieve betrokkenheid

Tabel B2.6

60

67

Gemiddelde HIA

62

67

DOK

62

68

Krommeweg

62

66

Volgerlanden

63

68


sociale vaardigheden

religie

Individu/ leeftijdgenoten gezonde opvattingen en duidelijke normen

Tabel B2.7

63

75

43

Gemiddelde HIA

62

74

44

DOK

62

76

50

Krommeweg

61

73

38

Volgerlanden

66

75

41


Pagina 44


DSP - groep


Wijk mogelijkheden voor positieve betrokkenheid

Tabel B2.8

43

47

Gemiddelde HIA

47

46

DOK

49

46

Krommeweg

46

45

Volgerlanden

44

50


Pagina 45


DSP - groep

Jongerenrapportage Communities that Care

Recommend Documents