JAARVERSLAG VAN KBC BANK & VERZEKERING

2002

JAARVERSLAG VAN KBC BANK & VERZEKERING

KORTE VOORSTELLING VAN DE KBC GROEP WERKGEBIED EN ACTIVITEITEN KBC is een multikanaalbankverzekeraar voor hoofdzakelijk particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen, met geografische focus op Europa. In West-Europa bekleedt de Groep een vooraanstaande positie in België en is zij vooralsnog beperkt aanwezig in een selectie van andere landen. In Centraal-Europa is KBC een van de leidende financiële-dienstengroepen. KBC concentreert zich op vier activiteiten: Retail- en Private-bankverzekeren, Diensten aan Bedrijven, Assetmanagement en Marktactiviteiten.

KERNCIJFERS BALANS1 (In miljoenen EUR) Balanstotaal Vorderingen op kredietinstellingen, bankbedrijf Vorderingen op cliënten, bankbedrijf Effecten en waardepapier, bankbedrijf Beleggingen, verzekeringsbedrijf Beleggingen tak 23, verzekeringsbedrijf Risicodragend vermogen, Groep wrv. Eigen vermogen, Groep wrv. Fonds voor Algemene Bankrisico’s Schulden aan kredietinstellingen, bankbedrijf Cliëntendeposito’s en schuldbewijzen, bankbedrijf Technische voorzieningen, verzekeringsbedrijf Technische voorzieningen tak 23, verzekeringsbedrijf

1998

1999

2000

2001

2002

147 725,4 29 639,7 53 412,2 48 471,1 7 457,8 211,0 11 486,5 5 222,5 1 604,1 36 067,0 84 962,3 6 598,4 211,0

156 218,4 17 189,1 64 634,0 52 086,7 8 188,1 1 195,4 13 737,3 4 216,2 1 825,5 28 871,4 93 119,2 7 045,4 1 195,4

187 658,0 21 860,3 78 936,2 58 174,8 8 266,8 2 286,0 16 216,9 5 775,5 1 841,4 41 961,7 107 176,1 7 101,8 2 286,0

228 076,6 28 291,3 87 046,9 66 224,7 8 657,6 2 952,1 16 817,4 7 852,3 0,0 41 199,6 131 142,4 7 367,0 2 952,1

221 730,5 29 298,6 98 775,1 61 895,3 10 064,0 2 813,2 16 681,9 8 428,9 0,0 39 683,3 137 375,3 8 860,6 2 813,2

1998

1999

2000

2001

2002

1 960,0 731,5 743,9 1 801,0 -1 727,6 476,5 4,2 -6,1 3 983,4 -2 060,2 -317,6 -1,8 -2 379,7 -449,0 -11,6 167,6 -116,5 -382,0 -14,5 797,9 579,0 226,7 -7,9

2 156,8 636,2 1 074,9 2 095,2 -2 125,7 676,9 11,5 -8,9 4 516,9 -2 524,4 -344,2 -2,2 -2 870,8 -555,4 -10,9 16,0 194,9 -228,7 -92,2 969,7 714,7 271,3 -16,3

2 437,3 835,9 1 383,2 2 650,5 -2 334,8 420,8 11,5 -33,0 5 371,2 -3 094,3 -374,3 -3,6 -3 472,2 -324,3 -10,9 25,3 43,7 -311,5 -155,8 1 165,5 876,7 320,6 -31,8

2 661,9 884,8 1 430,5 2 508,5 -1 960,9 256,8 5,0 -29,2 5 757,3 -3 510,0 -407,0 -3,8 -3 920,8 -367,4 -10,4 7,8 77,7 -365,8 -156,1 1 022,4 697,6 359,9 -35,1

3 203,9 1 013,6 1 538,2 3 155,9 -2 274,0 -33,2 3,5 -15,3 6 592,7 -3 750,7 -456,5 -4,5 -4 211,7 -663,0 -20,5 9,5 4,2 -511,1 -165,8 1 034,2 708,0 348,1 -21,9

KERNCIJFERS RESULTATEN1 (In miljoenen EUR) Nettorente-inkomsten (inclusief dividenden), bankbedrijf Winst uit financiële transacties, bankbedrijf Nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten, bankbedrijf Netto verdiende premies, verzekeringsbedrijf Netto technische lasten, verzekeringsbedrijf Beleggingsopbrengsten en -lasten, verzekeringsbedrijf Overige, verzekeringsbedrijf Brutobedrijfsinkomsten, holdingactiviteiten Brutobedrijfsinkomsten Algemene beheerskosten, bankbedrijf Algemene beheerskosten, verzekeringsbedrijf Algemene beheerskosten, holdingactiviteiten Algemene beheerskosten Waardecorrecties, bankbedrijf Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen Niet-recurrente resultaten, verzekeringsbedrijf Uitzonderlijke resultaten Belastingen Aandeel van derden in de winst Geconsolideerde winst, deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten

KERNCIJFERS PER AANDEEL EN RATIO’S1 Aantal uitstaande aandelen (in duizenden) Nettowinst per aandeel (in EUR) Brutodividend per aandeel (in EUR) Nettoactiefwaarde per aandeel (in EUR) Rendement op eigen middelen (ROE)2 Rendement op totale activa (ROA) Kostendruk bankbedrijf (cost/income ratio) Gecombineerde ratio schadeverzekeringen Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen (laagste van ratio’s inclusief en exclusief niet-gerealiseerde meer- en minderwaarden)

1998

1999

2000

2001

2002

296 905 2,69 1,09 32,3 16,2 % 0,67 % 60,0 % 103,6 % 7,2 % 11,5 % 311 %

297 772 3,26 1,23 33,8 18,8 % 0,80 % 65,3 % 106,1 % 7,4 % 12,8 % 298 %

299 296 3,90 1,42 35,2 17,3 % 0,69 % 66,5 % 106,6 % 9,5 % 16,0 % 307 %

301 857 3,39 1,48 33,8 13,2 % 0,49 % 70,5 % 103,8 % 8,8 % 14,7 % 318 %

302 239 3,42 1,52 31,6 12,7 % 0,46 % 65,2 % 105,1 % 8,8 % 13,7 % 306 %

KERNCIJFERS PER ACTIVITEITSDOMEIN (31-12-2002) (In procenten)

Deel in de Groepswinst

Rendement op eigen middelen

34,4 % 9,3 % 17,9 % 10,4 % 7,8 % 20,2 % 100,0 %

12,7 % 5,1 % 9,0 % 6,8 % 12,7 %

Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsitem3 Totaal

LANGETERMIJNRATINGS (31-01-2003)

KBC Bank KBC Verzekeringen (claims paying ability)

Rating

Fitch Outlook

Rating

Moody’s Outlook

Rating

Standard & Poor’s Outlook

AAAA

Stabiel Stabiel

Aa3 -

Stabiel -

A+ A+

Negatief Negatief

PERSONEEL EN NETWERK4 Personeel (in VTE) Bankkantoren in België (KBC Bank en CBC Banque) Bankkantoren in Centraal-Europa Verzekeringsagentschappen in België (KBC Verzekeringen)

1998

1999

2000

2001

2002

21 230 1 723 -

27 292 1 636 71

34 939 1 454 480

43 421 1 312 824

887

820

743

684

43 366 1 155 1 021 (inclusief NLB) 640

1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabellen weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. Voor de berekening van het ROE en het ROA, werd retroactief de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst en (voor het ROE) het FAB bij het eigen vermogen geteld. Resultaatsgegevens voor 2000 zijn exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF. 2 De berekening van het rendement op eigen middelen houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan overnames tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001. Mocht die goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven, dan zou het rendement op eigen middelen 9,7 % in 2002 bedragen. 3 Zie verder in het hoofdstuk Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau, onder Ontwikkeling per activiteitsdomein. 4 Voor definiëring en opmerkingen wordt verwezen naar de gedetailleerde tabellen en analyses verder in dit jaarverslag. Bankkantoren in Centraal-Europa: het kantorennet van een dochtermaatschappij wordt meegerekend zodra KBC een meerderheidsparticipatie heeft: 1999 betreft C{ SOB; in 2000 aangevuld met IPB en K&H Bank; in 2001 verder aangevuld met Kredyt Bank en ABN AMRO Magyar Bank. In 2002 wordt het totaal inclusief NLB gegeven.

INGANG HOOFDKANTOOR HAVENLAAN waar de directie van KBC Bankverzekeringsholding gevestigd is

“In 2002 nam KBC het laatste van de drie gebouwen aan de Brusselse Havenlaan in gebruik. De drie bedrijfsgebouwen vormen een kantooroppervlakte van bijna 62 000 m2 en huisvesten samen ongeveer 3 900 medewerkers.”

JAARVERSLAG VAN KBC BANK & VERZEKERING

GEBRUIK VAN HET JAARVERSLAG IN HET KADER VAN DE PROCEDURE VOOR GESCHEIDEN INFORMATIEVERSTREKKING: Op 17 maart 2003 heeft de Commissie voor het Bank- en Financiewezen de KBC Bankverzekeringsholding NV de toestemming verleend om onderhavig jaarverslag te gebruiken als referentiestuk voor elk openbaar beroep dat de KBC Bankverzekeringsholding NV zou doen op het openbaar spaarwezen, in het kader van Titel II van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935, door middel van de procedure van gescheiden informatieverstrekking, en wel tot op het ogenblik waarop de KBC Bankverzekeringsholding NV haar volgende jaarverslag publiceert. In het kader van deze procedure moet dit jaarverslag vergezeld gaan van een verrichtingsnota teneinde een prospectus te vormen in de zin van artikel 29 van voornoemd Koninklijk Besluit. Dit prospectus zal ter goedkeuring aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen worden voorgelegd overeenkomstig artikel 29ter § 1, eerste lid van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935.

4

VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR AAN DE JAARVERGADERING

VOORWOORD VAN DE VOORZITTER VAN DE RAAD VAN BESTUUR EN VAN DE VOORZITTER VAN HET DIRECTIECOMITÉ ................................................................... 6 DIRECTIECOMITÉ ................................................................ 10

Kruisverkooppotentieel .......................................................... 29 Elektronische distributiekanalen en e-bankverzekeren ............. 29 Marktaandeel op de binnenlandse retailmarkt ........................ 30 Nieuwe producten en diensten in het retailsegment ............... 30 Private Banking ...................................................................... 31 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen ............. 32

GROEPSSTRUCTUUR ........................................................... 11 CENTRAAL-EUROPA ............................................................. 33 STRATEGIE ............................................................................ 12 Werkgebied en activiteiten ........................................................ 12 Financiële doelstellingen 2005 ................................................... 12 AANDEELHOUDERSINFORMATIE ...................................... 14 Aandeelhouderschap ................................................................. 14 Rendement op jaarbasis ............................................................ 14 Indices en tickercodes ................................................................ 14 Kerncijfers per aandeel .............................................................. 15 Nettoactief ................................................................................ 15 Ratings ...................................................................................... 15 Dividendpolitiek ........................................................................ 16 Aandeleninkoopplan ................................................................. 16 Investor Relations ...................................................................... 16 RESULTAATSONTWIKKELING OP GROEPSNIVEAU ........ 17 Financiële kerncijfers KBC Groep ................................................ 17 Geconsolideerde balans KBC Groep ........................................... 18 Geconsolideerde resultaten KBC Groep ...................................... 19 Commentaar ............................................................................. 20 Resultaten bankbedrijf ........................................................... 21 Resultaten verzekeringsbedrijf ................................................ 22 Uitzonderlijk resultaat en belastingen ..................................... 24 Resultaten holdingbedrijf ....................................................... 24 Balans en solvabiliteit ............................................................. 24 Winstverwachting voor 2003 ................................................. 24 Ontwikkeling per activiteitsdomein ............................................ 25 RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN ......................... 27 Bijdrage tot het resultaat ........................................................... 27 Belangrijkste ontwikkelingen ...................................................... 28 Verloop van het fusieproces ................................................... 28 JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[VERSLAG

Bijdrage tot het resultaat ........................................................... 33 Belangrijkste ontwikkelingen ...................................................... 34 Positie op de tweede thuismarkt ............................................ 34 Tsjechië .................................................................................. 35 Slovakije ................................................................................ 35 Hongarije .............................................................................. 36 Polen ..................................................................................... 36 Slovenië ................................................................................. 37 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen ............. 37 DIENSTEN AAN BEDRIJVEN ................................................ 38 Bijdrage tot het resultaat ........................................................... 38 Belangrijkste ontwikkelingen ...................................................... 39 Rationalisaties in het netwerk ................................................. 39 Migratie naar het nieuwe KBC-computerplatform ................... 39 Elektronisch bankieren voor ondernemingen .......................... 39 Relatiebeheer ......................................................................... 40 Verzekeringen voor bedrijven ................................................. 40 Marktaandeel ........................................................................ 40 Gespecialiseerde dienstverlening aan bedrijven ....................... 40 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen ............. 41 ASSETMANAGEMENT ........................................................... 42 Bijdrage tot het resultaat ........................................................... 42 Belangrijkste ontwikkelingen ...................................................... 43 Productinnovaties .................................................................. 43 Duurzame fondsen en duurzaamheidsscreening ..................... 43 Institutionele markt ................................................................ 43 Marktaandeel ........................................................................ 43 Totaal beheerd vermogen ....................................................... 44

VAN DE

RAAD

VAN

BESTUUR

AAN DE

JAARVERGADERING]

5 MARKTACTIVITEITEN ......................................................... 45 Bijdrage tot het resultaat ........................................................... 45 Belangrijkste ontwikkelingen ...................................................... 46 De dealingrooms van KBC Bank .............................................. 46 Euro-obligaties ...................................................................... 46 Consortiale leningen in KBC Bank ........................................... 46 Gespecialiseerde dochtermaatschappijen ................................ 46 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen ............. 47 RISICOBEHEER ..................................................................... 48 Risicobeheer bij KBC Bank .......................................................... 48 Risk governance ..................................................................... 48 Kredietrisico ........................................................................... 48 Interne kredietrisicomodellen en Bazel II ................................. 55 Marktrisico ............................................................................ 55 Liquiditeitsrisico ..................................................................... 58 Operationeel risico ................................................................. 58 Solvabiliteitsrisico ................................................................... 59 Risicobeheer bij KBC Verzekeringen ............................................ 59 Risk governance ..................................................................... 59 Beleggingsrisico’s ................................................................... 59 Verzekeringstechnische risico’s ............................................... 60 Operationele risico’s .............................................................. 62 Waardebeheer ....................................................................... 62 Solvabiliteitsrisico ................................................................... 62

Uitoefening van de bestuursfunctie ........................................ 72 Vergoedingen en effectenbezit ............................................... 72 Directiecomité (DC) ................................................................... 72 Comités opgericht door de Raad van Bestuur ............................. 73 Beleid in verband met de resultaatsbestemming ......................... 73 Relaties met de hoofdaandeelhouders ....................................... 73 Statutaire benoemingen ............................................................ 74 Raad van Bestuur van KBC Bank en KBC Verzekeringen ............... 74 KBC-aandelenoptieplan − Belangenconflict ................................ 75 Perspectieven van KBC Bankverzekeringsholding ........................ 75 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV .......................... 78 Geconsolideerde balans na winstverdeling ................................. 78 Geconsolideerde resultatenrekening .......................................... 80 Consolidatie- en waarderingsregels: algemene principes ............ 82 Toelichtingen met betrekking tot de ontwikkeling van de balans ............................................................................ 89 Toelichtingen met betrekking tot de ontwikkeling van de resultaten ..................................................................... 106 Toelichtingen met betrekking tot de posten buiten balanstelling ............................................................................ 117 Andere toelichtingen ............................................................... 121 Solvabiliteit ............................................................................. 124 Verslag van de commissaris over de geconsolideerde jaarrekening ............................................................................ 126

PERSONEEL ............................................................................ 63 Personeelsbeleid ........................................................................ 63 Personeelstevredenheid .......................................................... 63 Sociaal overleg ....................................................................... 63 Opleidingen ........................................................................... 63 Personeelsbezetting ................................................................... 64 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN .... 66 KBC-principes inzake Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ............................................................................. 66 Enkele realisaties ....................................................................... 67 DEUGDELIJK BESTUUR ....................................................... 69 Groepsstructuur ........................................................................ 69 Bestuursstructuur ...................................................................... 70 Raad van Bestuur ...................................................................... 70 Samenstelling en werking van de Raad van Bestuur ................ 70 Raadsvergaderingen in 2002 .................................................. 70 Toezicht op het beheer ........................................................... 71 Toezicht op dochtermaatschappijen en deelnemingen ............ 71 JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[VERSLAG

VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV ........................ 127 Balans, resultatenrekening en resultaatverwerking .................... 128 Toelichtingen bij de vennootschappelijke jaarrekening .............. 130 Algemene gegevens ................................................................ 133 INTERNATIONALE AANWEZIGHEID VAN DE KBC GROEP ........................................................... 134 OVERIGE INFORMATIE ...................................................... 136 Overzicht kwartaalresultaten 2001 en 2002 ............................. 136 Hangende rechtsgeschillen ...................................................... 137 INFORMATIEVERSTREKKING AAN AANDEELHOUDERS EN CLIËNTEN ........................ 139

VAN DE

RAAD

VAN

BESTUUR

AAN DE

JAARVERGADERING]

6 REMI VERMEIREN voorzitter Directiecomité KBC Bankverzekeringsholding

“Het terrein is afgebakend. De opdrachten zijn bepaald en toegewezen. De doelstellingen verduidelijkt en geactualiseerd. De missie is klaar en binnen bereik: KBC kan en zal een van de efficiëntste en meest cliëntvriendelijke bankverzekeraars in de EU worden.”

VOORWOORD VAN DE VOORZITTER VAN DE RAAD VAN BESTUUR EN VAN DE VOORZITTER VAN HET DIRECTIECOMITÉ De hoop dat, na het moeilijke en tumultueuze jaar 2001, 2002 een beter en rustiger jaar zou worden, werd niet bewaarheid. Naarmate het jaar vorderde, bleef vooral in Europa de economische groei steeds meer beneden de verwachtingen en vertoonden de aandelenkoersen een alsmaar negatiever verloop. In de VS konden de historisch lage rentevoeten en fiscale stimulansen alleen de consumptie-uitgaven op peil houden en de huizenmarkt stimuleren, al gaf ook de consument in de laatste maanden van 2002 tekenen van vermoeidheid. In het eurogebied was er te midden van een algemeen gebrek aan dynamiek vooral ontgoocheling omtrent de gang van zaken in Duitsland. De economische groei was er nauwelijks positief, het overheidstekort dreigde de euronormen te overschrijden en de werkloosheid liep verder op zonder dat alsnog hoopgevende maatregelen werden genomen. De uitvloeisels van het gegeven economisch en financieel klimaat − met name lage activiteitsgroei en beperkte kredietvraag bij de bedrijven, lage rentevoeten, dalende aandelenkoersen en toenemende kredietrisico’s − vormden, noch voor onze bank-, noch voor onze verzekeringsactiviteiten, een positieve omgeving. Toch konden zowel de bank als de verzekeraar meer-dan-behoorlijke exploitatieresultaten voorleggen. Bij de bank speelden daarbij weliswaar eenmalige factoren een rol: Kredyt Bank in Polen werd voor het eerst een volledig jaar integraal geconsoliJAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

deerd; er konden aanzienlijke meerwaarden worden gerealiseerd op een obligatieportefeuille (mede aangelegd in anticipatie op de rentedaling); onze dochtermaatschappij C{ SOB boekte extra rente-inkomsten en uitgedrukt in euro’s werd haar resultaat gestimuleerd door de stevigheid van de Tsjechische kroon. Ook afgezien van voormelde uitzonderlijke factoren evolueerden de rente-inkomsten positief, evenals de inkomsten uit wissel- en tradingactiviteiten. Deze laatste werden vooral ondersteund door goede resultaten bij KBC Financial Products, voornamelijk dankzij de ontwikkeling van activiteiten in het domein van credit derivatives en hedge funds. Gezien het zeer onvriendelijke beursklimaat daalden de opbrengsten uit de plaatsing van beleggingsfondsen en effectenverrichtingen. Ook KBC Asset Management zette echter goede resultaten neer dankzij een efficiënt beleid en een daling van slechts 5 % van het beheerd vermogen. Al bij al stegen de brutobedrijfsinkomsten van ons bankbedrijf met 16 %. Exclusief wijzigingen in de consolidatiekring bedroeg de stijging nog steeds 8 %. In een klimaat waarin de groei van de inkomsten ook in de eerstkomende jaren beperkt dreigt te zijn, is een strenge bewaking van de kosten van het allergrootste belang. De prestaties van de bank op dit vlak stemmen tot tevredenheid, meer bepaald wat de kostenontwikkeling in KBC Bank België betreft. Van de geplande vermindering van het aantal medewerkers [VOORWOORD

VAN DE VOORZITTER VAN DE

RAAD

VAN

BESTUUR

met 1 650 VTE over 2002-2004, was eind 2002 al 58 % gerealiseerd. Deze daling weerspiegelt essentieel de effectieve realisering van de fusiedoelstellingen, onder meer inzake de vermindering van het aantal retailbankkantoren. Dat aantal (KBC Bank en CBC Banque samen) daalde van 1 657 kantoren bij de fusie in 1998 tot 1 098 per einde 2002. Mede dankzij de beheersing van de overige kosten verminderden de totale uitgaven bij KBC Bank NV met 8 %. Op geconsolideerd niveau stegen de kosten met 7 %, mede als gevolg van de voormelde verruiming van de consolidatiekring; op autonome basis daalde het totale kostenniveau met bijna 1 %. Een en ander resulteerde in een stijging van het exploitatieresultaat van het bankbedrijf van 1,5 miljard euro tot 2 miljard euro, of een toename met 37 % tegenover 2001. Op autonome basis en exclusief de meerwaarden op obligaties en aandelen, steeg het exploitatieresultaat nog met 27 %. Bij KBC Verzekeringen konden wij ons eveneens verheugen in een goede ontwikkeling van de operationele activiteiten, en dat zowel in de tak Leven als in Niet-Leven. In Leven werd het jaar gekenmerkt door een bijna-verdrievoudiging van de premies in tak 21 (levensverzekeringen met gewaarborgd minimumrendement). Dat was vooral het gevolg van de aversie van de cliënten voor aandelenbeleggingen en de efficiënte wijze waarop onze verzekeraar en de bankkantoren, in een nieuwe illustratie van de mogelijkheden van het bankverzekeringsconcept, tegemoetkwamen aan de

EN VAN DE VOORZITTER VAN HET

DIRECTIECOMITÉ]

7 cliëntenvoorkeur. De voormelde stijging van de premieontvangsten is vooral in de eerste helft van 2002 te situeren. Vanaf juli 2002 werd de verkoop van tak-21-contracten immers afgeremd, voornamelijk omdat de rente voor overheidsobligaties toen dermate gedaald was dat KBC Verzekeringen zich niet meer voldoende kon indekken voor het gewaarborgde minimumrendement van 3,75 %. Geheel in overeenstemming met het gebrek aan vertrouwen in beursgebonden beleggingen daalden de premie-inkomsten in tak 23 (levensverzekeringen gebonden aan beleggingsfondsen) met een vijfde. De totale ontvangen premies in de tak Leven stegen met ongeveer 33 %. In de tak Schadeverzekeringen waren de volume- en verzekeringstechnische prestaties zeker niet minder bevredigend. De nettopremie-ontvangsten stegen met 11 %, hoewel een deel van deze stijging (circa 4 procentpunten) resulteerde uit de consolidatie van de Tsjechische verzekeringsmaatschappij IPB Pojisˇt’ovna, waarin KBC via C{ SOB een belang van 84 % heeft. Belangrijker nog dan de premiestijging was de uitstekende gecombineerde ratio (schade plus kosten, uitgedrukt in procenten van de premieontvangsten) van de rechtstreekse schadeverzekeringen in België, die 100,2 % bedroeg in 2002. De concentratie op retailrisico’s, een opnieuw gunstige schade-ervaring en een volgehouden zorgvuldige schadebeheersing in samenwerking met het netwerk van eigen agenten en bankkantoren liggen ten grondslag aan deze goede, zelfs uitzonderlijke prestatie. KBC Verzekeringen is in haar rechtstreeks schadebedrijf hiermee immers een van de weinige Europese schadeverzekeraars met een gecombineerde ratio van om en bij 100 %. JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

De recurrente beleggingsopbrengsten van KBC Verzekeringen, exclusief tak 23, stonden op een vergelijkbaar niveau als in 2001. Het recurrent aandelenrendement (inclusief dividenden) bedroeg 8,67 %. Het rendement op obligaties daalde lichtjes in vergelijking met 2001. De overige componenten van de resultatenrekening, met name de waardeveranderingen in onze activa, evolueerden aanzienlijk minder gunstig. KBC Bank kende een van haar meest nadelige boekjaren op het vlak van waardeverminderingen op kredieten. De afschrijvingen bedroegen namelijk 0,55 % van de gemiddeld uitstaande kredieten over 2002, tegenover 0,36 % in 2001. De afschrijvingen werden, in vergelijking met 2001, zeer nadelig beïnvloed door de eerste integrale consolidatie van Kredyt Bank in Polen. De waardeverminderingen op kredieten bedroegen er 193 miljoen euro als gevolg van een bijzonder nadelige economische conjunctuur en een inhaalbeweging inzake erkenning van probleemkredieten bij de bank zelf en bij haar dochtermaatschappijen, naar aanleiding van de verwerving, eind 2001, van de meerderheid van de aandelen van Kredyt Bank door KBC en de toepassing van de KBC-principes inzake de waardering van vorderingen. Ook een relatief grote betrokkenheid van KBC bij de financiering van elektriciteitscentrales in het VK en de VS droeg bij tot de kredietverliezen. Op onze thuismarkt België, die bijna de helft van onze kredietverlening vertegenwoordigt, bleef het afschrijvingspercentage op een, in de gegeven omstandigheden, behoorlijk niveau van 0,29 %. De daling van de aandelenbeurzen leidde tot vrij aanzienlijke niet-gerealiseerde waardeverminderingen bij de bank, maar trof [VOORWOORD


RAAD

VAN

BESTUUR

vanzelfsprekend vooral ons verzekeringsbedrijf, waarvan de activa voor ongeveer een vijfde bestaan uit aandelenbeleggingen. Op basis van de waarderingsregels van KBC Verzekeringen inzake duurzame waardeverminderingen werd voor bijna 300 miljoen euro afgewaardeerd. Dit bedrag werd onder meer voor 157 miljoen euro gecompenseerd door de voorziening voor financiële risico’s aangelegd met vroeger gerealiseerde meerwaarden en voor 113 miljoen euro door in de loop van 2002 nog gerealiseerde niet-recurrente meerwaarden. Per saldo, en mede door een aanzienlijke stijging van de belastingen bij KBC Bank als gevolg van de niet-aftrekbaarheid van minderwaarden op aandelen, werden de goede exploitatieresultaten sterk afgezwakt door waardeverminderingen, zodat de nettowinst van het bankbedrijf licht steeg met 1,5 % tot 708 miljoen euro, terwijl de winst van het verzekeringsbedrijf een beperkte daling met 3,3 % tot 348 miljoen euro vertoonde. Voor de volledige KBC Groep resulteerde een en ander in een nettowinst van 1 034 miljoen euro, een stijging van 1,2 % tegenover 2001. Ondanks deze uiteindelijk beperkte vooruitgang menen wij onze tevredenheid te mogen uitdrukken over een aantal belangrijke ontwikkelingen in 2002. Wij denken hier met name aan de financiële resultaten zelf, aan de vooruitgang inzake efficiëntieverbeteringen bij de bank, aan de verdere ontwikkeling van ons bankverzekeringsconcept, aan de verdere strategische stappen die werden gezet ten aanzien van onze expansie in Centraal-Europa en, ten slotte, aan de zeer degelijke solvabiliteit van zowel de bank als de verzekeringsmaatschappij.


DIRECTIECOMITÉ]

8 WILLY BREESCH voorzitter Raad van Bestuur KBC Bankverzekeringsholding

“Dankzij onze stevige solvabiliteit, onze behoorlijke rendabiliteit, onze gedreven commercialiteit en onze eerlijke cliëntgerichtheid, moeten wij erin slagen onze strategische doelstellingen te realiseren om aldus maximaal tegemoet te komen aan de verwachtingen van al onze stakeholders.”

De verbetering van de efficiëntie bij de bank kunnen wij het best illustreren met de ontwikkeling van de kosten-inkomstenratio, die daalde met 5,3 procentpunten van 70,5 % naar 65,2 % (exclusief gerealiseerde meerwaarden bedroeg de daling nog 4,6 procentpunten). Naast een meer-danbehoorlijke ontwikkeling van de inkomsten is deze verbetering het gevolg van een grote inspanning ter verlaging van de kosten in alle entiteiten en vooral, zoals reeds aangestipt, bij KBC Bank België. De verminderingen van het aantal personeelsleden bij KBC Bank België gebeurde geheel door natuurlijke afvloeiingen, individuele sociale plannen en een nagenoeg volledige stopzetting van aanwervingen. Door dit laatste kunnen medewerkers van wie de functie verdwijnt de vacatures innemen die ontstonden door de natuurlijke afvloeiingen. Door dit plan en de wijze waarop het wordt uitgevoerd, realiseren wij een dubbele sociale doelstelling: de veranderingen in onze onderneming op een sociaal aanvaardbare wijze laten plaatsvinden en de werkzekerheid van de overblijvende medewerkers bevorderen. Toch vergen deze en andere veranderingen een aanzienlijke inspanning van onze medewerkers. Omdat zij er tegelijk ook voor hebben gezorgd dat het exploitatieresultaat zeer goed evolueerde, verdienen zij meer dan ooit de uitdrukkelijke dank en erkentelijkheid van het management en de aandeelhouders. Onze waardering gaat ook uit naar de sociale partners met wie een opbouwende dialoog kon gevoerd worden ten aanzien van zowel het voormelde plan van afvloeiingen en zijn uitwerking, als inzake de herstructurering van het netwerk in clusters van gemiddeld zes kantoren onder leiding van een centrumkantoor. JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

KBC blijft geheel overtuigd van de waarde van haar bankverzekeringsconcept. Zij deelt geenszins de twijfels die rond bankverzekeren her en der zijn ontstaan naar aanleiding van de ontwikkeling van de aandelenmarkten en de druk op hetzij de resultaten, hetzij de solvabiliteit van een aantal verzekeringsondernemingen, al dan niet onderdeel van een bankverzekeringsgroep. Deze ervaring zal ongetwijfeld aanzienlijke wijzigingen teweegbrengen in het beleid van zowel leven- als niet-levenverzekeraars en in de regelgeving met betrekking tot de sector. Daardoor zal het banken verzekeringsbeleid voornamelijk ten aanzien van het risicobeheer en de actiefzijde van de banken verzekeringsbalansen nog nauwer naar elkaar toegroeien. Daarnaast blijven de synergieën inzake productontwikkeling, de financiering en bescherming van de activa van onze cliënten, de gezamenlijke distributie van producten en de logistieke integratie vanzelfsprekend belangrijke troeven van een echte bankverzekeringsgroep zoals KBC. Op het terrein werd vooral gewerkt aan de ontwikkeling van verzekeringsproducten voor de sector van kleine en middelgrote bedrijven waarin de bank zeer actief is, de verhoging van het aantal bankverzekeringscliënten (gezamenlijke cliënten van de bank en de verzekeraar) tot momenteel 38 % van het totaal aantal cliënten en de opbouw van het bankverzekeringsconcept in Centraal-Europa. Centraal-Europa bleef trouwens een belangrijk aandachtspunt in de globale strategie van KBC. In de loop van 2002 werden bijkomende investeringen in deze regio verricht ten belope van iets minder dan 700 miljoen euro, onder meer door de verwerving van een belang van 34 % in Nova Ljubljanska banka in Slovenië en, op [VOORWOORD


RAAD

VAN

BESTUUR

het gebied van de verzekeringsmaatschappijen, de aankoop van 40 % van ERGO Poist’ovnˇa in Slovakije, en de volledige overname van IPB Pojisˇt’ovna dat vanaf 1 januari 2003 werd samengevoegd met C{ SOB Pojisˇt’ovna. Over het voorbije jaar vertegenwoordigde Centraal-Europa bijna 30 % van onze renteen commissie-inkomsten en bijna 10 % van alle verzekeringspremies Niet-Leven. De winstbijdrage van Centraal-Europa over 2002 bedroeg 96 miljoen euro of 9,3 % van de Groepswinst. Dit bedrag werd nadelig beïnvloed door de negatieve resultaatsbijdrage van Kredyt Bank ten belope van 91 miljoen euro, als gevolg van de voormelde afschrijvingen op de kredietportefeuille. Het investeringsprogramma in CentraalEuropa is nu voor een groot deel doorgevoerd, al zijn bijkomende aankopen met het oog op de verhoging van bestaande participaties en/of ons marktaandeel nog mogelijk. Onze solvabiliteitspositie laat dat trouwens toe, zowel bij de bank als bij de verzekeraar. Bij KBC Bank bedroeg de Tier-1-ratio einde boekjaar 8,8 %, terwijl bij KBC Verzekeringen de solvabiliteit meer dan drie keer de wettelijke minimumvereiste bedroeg. KBC Verzekeringen zag zijn solvabiliteit weliswaar dalen, maar behoudt niettemin een solvabiliteitsratio die ver uitstijgt boven het sectorgemiddelde en de solvabiliteit vereist voor een AA-rating. De solvabiliteit van onze Groep was een van de elementen die de Raad van Bestuur ertoe aanzette een dividendverhoging voor te stellen aan de Algemene Vergadering, derwijze dat de uitkeringsratio oploopt tot 44,4 %. Zij vormt tevens een solide basis voor de verdere expansie van onze Groep.


DIRECTIECOMITÉ]

9 Dit gegeven zal vanzelfsprekend in niet geringe mate beïnvloed worden door de ontwikkeling van de wereldeconomie en de financiële markten. Dat laatste geldt specifiek ook voor de resultaten van KBC Verzekeringen, die ook in de komende jaren in belangrijke mate afhankelijk zullen blijven van de ontwikkeling van de beleggingsopbrengsten en van de meer- of minderwaarden op aandelen. Wij zijn ten aanzien van de algemene economische ontwikkeling niet optimistisch gestemd. Zelfs als wij de huidige zeer negatieve invloed van de geopolitieke onzekerheden op het economisch klimaat buiten beschouwing laten, gaan wij ervan uit dat wij in de eerstkomende jaren zullen geconfronteerd blijven met een vrij beperkte economische groei, voornamelijk in Europa. Dit als gevolg van de demografische ontwikkeling, het feit dat de productiemiddelen slechts traag kunnen worden geheroriënteerd naar de meest productieve sectoren of naar − overigens veeleer schaarse − nieuwe initiatieven, en de specifieke problemen waarmee de grootste economie van de Europese Unie kampt. In het licht hiervan en in het kader van een grondige bespreking door de Raad van Bestuur van de verdere ontwikkeling van onze Groep en van haar strategie werden de doelstellingen voor het jaar 2005 inzake onder meer het rendement op eigen middelen en de efficiëntieratio’s enigszins verlaagd. U leest daarover een uitgebreide toelichting in het hoofdstuk Strategie van dit jaarverslag. Wij menen te mogen stellen dat ook het behalen van de nieuwe doelstellingen (die vergelijkbaar zijn met die van de beter presterende financiële instellingen in Europa) in principe de creatie van aanzienlijke aandeelhouderswaarde zal mogelijk maken.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

De voormelde besprekingen in de Raad van Bestuur omtrent de strategie hebben niet geleid tot een noemenswaardige wijziging van die strategie. KBC blijft als lid van de Almanij-groep een middelgrote Europese instelling, gefocust op haar bankverzekeringsconcept voor particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen in bepaalde landen van de Europese Unie en onder meer in Centraal-Europa, dat wij als een groeipool aanzien. Dit vertrouwen in onze strategie weerspiegelt niet het minst ook het vertrouwen in onze medewerkers in België, Centraal-Europa en elders.

Remi Vermeiren voorzitter Directiecomité

Willy Breesch voorzitter Raad van Bestuur

[VOORWOORD


RAAD

VAN

BESTUUR


DIRECTIECOMITÉ]

10 Van links naar rechts: DE HEREN EMILE CELIS, HERMAN AGNEESSENS, CHRISTIAN DEFRANCQ, JAN VANHEVEL, REMI VERMEIREN (voorzitter), FRANS FLORQUIN, LUC PHILIPS, WILLY DURON (ondervoorzitter)

DIRECTIECOMITÉ (DC) Het Directiecomité van KBC Bankverzekeringsholding NV bestaat uit de leden van de Directiecomités van KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV. Elk lid van het Directiecomité oefent toezicht uit op de werking van bepaalde bedrijfsonderdelen. Sinds de Algemene Vergadering van 25 april 2002 bestaat het Directiecomité van KBC Bankverzekeringsholding NV uit acht leden. Een beschrijving van de voornaamste toezichtstaken van elk lid van het DC is beschikbaar op de KBC-website www.kbc.com.

Eind november gaf de heer Remi Vermeiren de wens te kennen om zijn inzet bij KBC te beëindigen in de eerste helft van 2003. De Raden van Bestuur van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding drukken hun erkentelijkheid uit voor de inspanningen die hij leverde, in het bijzonder bij het totstandkomen en uitbouwen van de KBC Bankverzekeringsgroep en de uitwerking van de internationale strategie van de Groep, meer bepaald in Centraal-Europa. De voormelde Raden van Bestuur beslisten met het oog op de opvolging van de heer Remi Vermeiren, de heer Willy Duron te benoemen als voorzitter van het DC van KBC Bankverzekeringsholding en de heer André Bergen voor te dragen als lid van de Raad van Bestuur van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding, om hem vervolgens aan te stellen als voorzitter van het DC van KBC Bank en ondervoorzitter van het DC van KBC Bankverzekeringsholding. Begin februari 2003 beslisten de Raden van Bestuur van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding om op de Algemene Vergaderingen van 23 en 24 april 2003 de heer Guido Segers voor te dragen als lid van de voormelde Raden van Bestuur, met het oog op zijn benoeming tot lid van de Directiecomités van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding. De heer Guido Segers vervangt in deze Directiecomités de heer Luc Philips, die door de Raad van Bestuur van Almanij wordt voorgedragen als gedelegeerd bestuurder en lid van het Directiecomité van Almanij.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DIRECTIECOMITÉ (DC)]

11

GROEPSSTRUCTUUR KBC Bankverzekeringsholding (de Holding) is een financiële holding die de activiteiten van KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Asset Management overkoepelt. De Holding is onder meer bevoegd voor de strategie en de belangrijke investeringen van de Groep, de kapitaalallocatie en de rendabiliteitseisen. Zij vervult bovendien een stuwende rol bij de integratie van de

bank en de verzekeraar. Begin 2002 werden enkele ondersteunende diensten ondergebracht in de Holding (onder meer marketing, communicatie, logistiek en informatietechnologie) en door middel van een Kostendelende Vennootschap worden de uitgaven van deze diensten volgens objectieve criteria verdeeld onder de Groepsvennootschappen.

De bank-, verzekerings- en assetmanagementdochtermaatschappijen voeren alle activiteiten uit die eigen zijn aan hun werkgebied. Een uitvoerige beschrijving van de bovenvermelde taakverdeling wordt gegeven in het hoofdstuk Deugdelijk Bestuur.

VEREENVOUDIGDE GROEPSSTRUCTUUR KBC Bankverzekeringsholding Diensten 100 %

45 %

➜

55 %

100 %

KBC Asset Management

KBC Verzekeringen

Diensten

Diensten

Diensten

Voornaamste dochterondernemingen en participaties



KBC Bank

Belgie¨

Belgie¨

Antwerpse Diamantbank CBC Banque Centea Fin-Force International Factors KBC Financial Products KBC Investco KBC Lease KBC Securities

ADD Almarisk Fidea Secura

Centraal-Europa

Centraal-Europa

C{ SOB (Tsjechie¨ en Slovakije) K&H Bank (Hongarije) Kredyt Bank (Polen) Patria Finance (Tsjechie¨) Nova Ljubljanska banka (Slovenie¨)

Agropolisa (Polen) Argosz (Hongarije) C{ SOB Pojisˇt’ovna (Tsjechie¨) ERGO Poist’ovnˇa (Slovakije) K&H Life (Hongarije) Warta (Polen) Rest van de wereld

Rest van de wereld Assurisk (Luxemburg) IIB Bank (Ierland) KBC Clearing (Nederland) KBC Bank Deutschland (Duitsland) KBC Finance Ireland (Ierland) KBC IFIMA (Nederland) KBC Bank Nederland (Nederland) KBC Peel Hunt (VK) KBC Financial Products (diverse landen) KBC Securities (diverse landen) KBC Lease (diverse landen)

KBC Asset Management Limited (Ierland)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GROEPSSTRUCTUUR]

Rest van de wereld FBD (Ierland) Lucare (Luxemburg) VITIS Life (Luxemburg)

12 KRISTEL GRUPPING kantoordirecteur KBC-private-bankingkantoor Herentals

“KBC’ers zijn misschien kritisch, maar ze staan voor hun bedrijf. Er heerst een goede teamgeest, samen willen we ervoor gaan.”

STRATEGIE KBC heeft de ambitie om een onafhankelijke, middelgrote, multikanaalbankverzekeraar te zijn, voor particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen, in geselecteerde Europese landen, steunend op expertise inzake vermogensbeheer en financiële markten en met hoge rendabiliteitsdoelstellingen gebaseerd op efficiëntie, cliëntgerichtheid, personeelsvriendelijkheid en goed risicobeheer.

WERKGEBIED EN ACTIVITEITEN KBC concentreert zich op de ontwikkeling van bankverzekeren voor particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen in Europese landen waarin een marktaandeel en distributiecapaciteit kunnen worden verworven die, mee dankzij een toenemende integratie tussen de bank en de verzekeraar, een rendabele exploitatie kunnen waarborgen. Naast bankverzekeren is KBC ook actief in assetmanagement, per definitie een belangrijk aspect van bankverzekeren, in diverse marktactiviteiten en inzake dienstverlening aan bedrijven. KBC is een van de grootste financiële groepen op haar eerste thuismarkt, België, en is via haar dochterondernemingen, kantoren en vertegenwoordigingskantoren aanwezig in diverse andere West-Europese landen. KBC is erin geslaagd een tweede thuismarkt uit te bouwen in Centraal-Europa, waar zij een van de vooraanstaande financiële-dienstengroepen is, met prominente tot zelfs leidende posities in Tsjechië, Hongarije, Polen, Slovakije en Slovenië. Via haar netwerk van vertegenwoordigingskantoren, kantoren en dochtermaatschappijen is KBC momenteel aanwezig in een dertigtal landen.

De focus qua activiteiten komt tot uitdrukking in de functionele segmentering die is doorgevoerd en waarbij de activiteiten worden ingedeeld in vijf domeinen, namelijk Retail- en Private-bankverzekeren, CentraalEuropa, Diensten aan Bedrijven, Assetmanagement en Marktactiviteiten. Voor elk van deze activiteitsdomeinen zijn er rendementsdoelstellingen (zie verder) en wordt kapitaal toegewezen.

FINANCIËLE DOELSTELLINGEN 2005 De financiële doelstellingen op Groepsniveau voor 2005 worden in de tabel weergegeven. De doelstelling inzake Tier-1-ratio en CADratio van de bank werd respectievelijk opgetrokken van 7 % naar 8-8,25 % en van 11 % naar 12 %. Deze aanpassing houdt rekening met het onzekere algemeen economisch klimaat, de doelstellingen van de Groep inzake kredietwaardigheidsbeoordeling (ratings) van de bank en het gegeven dat de toekomstige invoering van de Inter-

FINANCIËLE DOELSTELLINGEN 2005 OP GROEPSNIVEAU

Rendement op eigen middelen, Groep* Rendement op eigen middelen, vijf activiteitsdomeinen samen (exclusief Groepsitem) Groei nettowinst per aandeel Kostendruk bank (cost/income ratio) Kostendruk verzekeraar (combined ratio schadebedrijf) Solvabiliteit bank (Tier-1-ratio/CAD-ratio) Solvabiliteit verzekeraar (rekening houdend met latente meer- en minderwaarden)

Vorige

Doelstelling Nieuwe

Gerealiseerd op 31-12-2002

20 % 17 %

16-18 % 15-16 %

12,7 % 10,1 %

Gemiddeld 15 % per jaar (2000-2004) 55 % 103 % (totaal schadebedrijf) 7 % / 11 % 200 %

Gemiddeld 10-12 % per jaar (2001-2005) 58 % 95 % (rechtstreeks schadebedrijf in België) 8-8,25 % / 12 % 200 %

1,0 % in 2002 65,2 % 100,2 % 8,8 % / 13,7 % 320 %

* Rekening houdend met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan de overnames in 1999, 2000 en 2001.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[STRATEGIE]

13 national Accounting Standards (IAS) een potentieel volatiele invloed heeft op het eigen vermogen. De solvabiliteitsdoelstelling voor de verzekeraar bleef behouden op 200 %.

strengd naar 95 % (rechtstreeks bedrijf in België), op basis van de aanhoudend goede schade-ervaring, kostenbewaking en een positiever klimaat ten aanzien van premieverhogingen.

Tegelijk werden de doelstellingen inzake rendement op eigen middelen, de groei van de nettowinst per aandeel en de kostendruk van de bank naar beneden herzien en in overeenstemming gebracht met de resultaten van een nieuwe langetermijnplanning tot 2005. Deze herziening gaat uit van lagere verwachtingen aan de inkomstenzijde als gevolg van een minder gunstige economische omgeving (een lager dan verwachte economische groei in het eurogebied, te weten minder dan 2-2,5 %), lagere rentevoeten als gevolg daarvan, weinig actieve zo niet zwakke financiële markten en afschrijvingen op de kredietportefeuille die boven het historisch gemiddelde kunnen liggen. Het doel inzake de combined ratio voor schadeverzekeringen werd anderzijds ver-

De strenge doelstellingen inzake solvabiliteit voor de bank en de verzekeraar werden in 2002 al gehaald of overtroffen. De combined ratio van de rechtstreekse schadeverzekeringsactiviteiten in België zakt tot 100,2 %. De kostendruk van de bankactiviteiten is nog een eind verwijderd van de beoogde 58 %, maar evolueert in de juiste richting (5,3 procentpunten verbetering ten opzichte van 70,5 % over 2001). Het ongustige economisch klimaat en de barslechte toestand op de aandelenmarkten in de afgelopen jaren waren grotendeels verantwoordelijk voor de mindere prestaties van de rendementsindicatoren. Voor het opvoeren van de rendabiliteit in de komende twee tot drie jaar rekent de Groep onder meer op:

Ook per activiteitsdomein gelden specifieke doelstellingen inzake rendement op (toegewezen) eigen middelen. Zij worden in de tabel weergegeven.

DOELSTELLING 2005 INZAKE RENDEMENT OP EIGEN MIDDELEN PER ACTIVITEITSDOMEIN Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten

j het groeipotentieel in Centraal-Europa, een regio met hoger-dan-gemiddelde economische groeiverwachtingen en een aanzienlijk potentieel inzake verdere penetratie van banken verzekeringsproducten; j de verdere ontwikkeling van de retailbankverzekeringsactiviteiten in België, door onder meer een geleidelijke verhoging van het aantal cliënten dat zowel bank- als verzekeringsproducten van onze Groep afneemt; j de positieve effecten van de fusie op de kostendruk, hoofdzakelijk door de geplande sluiting van bankkantoren, de migratie van de cliënteel naar het KBC-computerplatform en de geplande vermindering van het personeelsbestand van KBC Bank in België. Ook bij de Centraal-Europese dochtermaatschappijen worden onder meer op het vlak van personeelsbestand maatregelen genomen om de kosten te bewaken.

16-19 % 17-19 % 12-15 % 18-20 %

REALISATIE OPERATIONELE DOELSTELLINGEN

Retailbankkantoren KBC Bank Personeel KBC Bank Migratie bankcliënteel naar KBC-computerplatform Migratie verzekeringscliënteel naar KBC-computerplatform Aantal gemeenschappelijke cliënten KBC Bank − KBC Verzekeringen

JAARVERSLAG

2002

Doelstelling

Gerealiseerd op 31-12-2002

Vermindering tot circa 800 in 2004 Afbouw met 1 650 VTE tegen 2004 Volledige migratie tegen eind 2003 Volledige migratie tegen eind 2001 40 % van totaal aantal cliënten

71 % 58 % 93 % Voltooid 38 %

KBC BANK

&

VERZEKERING

[STRATEGIE]

14 ALEX VERBRAEKEN Verbraeken, Vandewal, Ache en Co KBC-verzekeringsagent − Tervuren

“KBC Verzekeringen beschikt over een breed productgamma van hoge kwaliteit. Als verzekeringsagent word ik stevig ondersteund, ook in de informatietechnologie.”

AANDEELHOUDERSINFORMATIE

BEURSPRESTATIE VAN HET KBC-AANDEEL, LANGETERMIJNONTWIKKELING* (31-12-1994 = 100)

600

AANDEELHOUDERSCHAP 500

(31-12-2002)1

300

68,05 % 2,17 % 70,22 % 29,78 %

205 684 572 6 562 135 212 246 707 89 992 493

100,00 %

302 239 200 10 943 768

Totaal uitgegeven aandelen In aandelen terugbetaalbare obligatieleningen (ATO’s), aantal aandelen na conversie wrv. in handen van Almanij en maatschappijen van de KBC Bankverzekeringsgroep

200

12-2001

12-2002

12-2000

12-1999

12-1998

12-1996

12-1997

12-1995

100

12-1994

Aantal aandelen

Almanij Maatschappijen KBC Bankverzekeringsgroep2 Subtotaal Free float

400

0

In procenten

1 640 930

1 Meer informatie over het aantal aandelen en in aandelen converteerbare instrumenten volgt in het hoofdstuk Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV. 2 Met uitzondering van de aandelen in handen van KBC Securities en KBC Financial Products (tradingdoeleinden).

KBC DJ EURO STOXX Banks

RENDEMENT OP JAARBASIS * T.e.m. 31-12-1997: ex-Kredietbank; de splitsing in tien aandelen werd retroactief doorgevoerd.

Rendement op jaarbasis (koerswinst en dividenden) 1 jaar (2001-2002) 3 jaar (1999-2002) 5 jaar (1997-2002) 7 jaar (1995-2002)

BEURSPRESTATIE VAN HET KBC-AANDEEL, KORTETERMIJNONTWIKKELING (31-12-2001 = 100)

KBC

BEL 20

DJ EURO STOXX Banks (returnindex)

-15,5 % -13,6 % -1,0 % 9,7 %

-24,2 % -11,6 % 0,3 % 7,3 %

-25,2 % -13,1 % -0,7 % 10,5 %

120 110

INDICES EN TICKERCODES

100

Indices waarin het KBC-aandeel is opgenomen (selectie) BEL 20 Euronext 100 VLAM-21 Dow Jones EURO STOXX Dow Jones EURO STOXX Banks

90 80 70

KBC

12-2002

06-2002

01-2002

60

Dow Jones STOXX Mid 200 Dow Jones EURO STOXX Mid Dow Jones EURO STOXX 600 Dow Jones EURO STOXX 600 Banks

FTSE Eurotop 300 Banks FTSE Eurotop 300 Eurobloc FTSE Eurotop 300 Economic Sector FTSE Eurotop 300 Financials

MSCI World MSCI Europe MSCI Financials MSCI Banks

FTSE Eurotop 300

FTSE4Good Europe

MSCI Belgium

Tickercodes KBC-aandeel Bloomberg Datastream Reuters

KBC BB B:KB KBKBt.BR

DJ EURO STOXX Banks

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[AANDEELHOUDERSINFORMATIE]

15 KERNCIJFERS PER AANDEEL (In EUR, per 31 december) Aantal uitstaande aandelen (in duizenden) Aantal dividendgerechtigde aandelen (in duizenden) Nettowinst per aandeel1 Brutodividend Nettodividend per gewoon aandeel Uitkeringsratio (dividenduitkering/geconsolideerde nettowinst) Nettoactief per aandeel2 Hoogste koers Laagste koers Gemiddelde koers Slotkoers boekjaar Koers-winstverhouding (op basis van slotkoers) Marktkapitalisatie (in miljarden EUR) Gemiddelde dagelijkse omzet (aantal aandelen) Gemiddelde dagelijkse omzet (in miljoenen EUR)

1998

1999

2000

2001

2002

296 905 296 385 2,69 1,093 0,820 40,6 % 32,3 84,90 37,18 59,48 67,43 25,0 20,02 226 344 13,9

297 772 297 277 3,26 1,230 0,923 37,7 % 33,8 74,15 44,35 57,70 53,50 16,4 15,93 211 119 12,3

299 296 298 922 3,90 1,420 1,065 36,4 % 35,2 53,10 35,00 45,95 46,13 11,8 13,78 248 364 11,1

301 857 301 465 3,39 1,480 1,110 43,6 % 33,8 49,99 29,05 40,83 37,70 11,1 11,38 273 402 11,0

302 239 302 090 3,42 1,520 1,140 44,4 % 31,6 42,65 28,35 36,15 30,39 8,9 9,19 255 740 9,3

1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers voor de voorgaande boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. 2 Berekening: zie tabel Nettoactief, hieronder.

NETTOACTIEF (In miljoenen EUR, per 31 december)

1998

1999

2000

2001

2002

Eigen vermogen Fonds voor Algemene Bankrisico’s Niet-gerealiseerde meerwaarden op aandelen wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Consolidatieverschillen passief Nettoactief Nettoactief per aandeel (in EUR)

5 223 1 604

4 216 1 825

5 776 1 841

7 852 0

8 429 0

1 157 1 619 0 9 602 32,3

920 1 581 1 520 10 062 33,8

494 1 154 1 256 10 521 35,2

319 427 1 617 10 215 33,8

113 -516 1 520 9 545 31,6

RATINGS (Per 31-01-2003)

KBC Bank KBC Verzekeringen KBC Holding

Fitch

Langetermijnrating Kortetermijnrating Langtermijnrating* Kortetermijnrating Langetermijnrating Kortetermijnrating

Moody’s

Rating

Outlook

Rating

Outlook

AAF1+ AA F1+ A+ F1

Stabiel Stabiel Stabiel -

Aa3 P1 -

Stabiel -

* Claims-paying ability-rating.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


Standard & Poor’s Rating Outlook A+ A-1 A+ A A-1

Negatief Negatief Negatief -

16

DIVIDENDPOLITIEK Behoudens bijzondere omstandigheden, is het de politiek van KBC Bankverzekeringsholding om ongeveer 40 à 45 % van de geconsolideerde jaarwinst in de vorm van dividenden uit te keren. Indien zich een inzinking van de jaarwinst zou voordoen en deze daling een veeleer tijdelijk karakter heeft, zal het uitkeringspercentage eventueel worden verhoogd om een relatief stabiel verloop van het dividend te verzekeren. Een overzicht van de uitkeringsratio over de afgelopen vijf jaar volgt verder in dit hoofdstuk. Op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 24 april 2003 zal de Raad van Bestuur voorstellen over het boekjaar 2002 een brutodividend van 1,52 euro uit te keren. Dit komt overeen met een nettodividend per gewoon aandeel van 1,14 euro en een nettodividend per aandeel met VV-strip van 1,292 euro.

AANDELENINKOOPPLAN De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 25 april 2002 hernieuwde de machtiging om aandelen in te kopen tot een statutair maximum van 10 % van het kapitaal. Deze machtiging diende in de eerste plaats om de aandelen in te kopen nodig voor het nieuwe optieplan dat aan

NETTOWINST PER AANDEEL* EN BRUTODIVIDEND

de medewerkers werd aangeboden in juni 2002 (zie hoofdstuk Personeel). In 2002 werden ingevolge deze en vorige inkoopmachtigingen 2 021 828 eigen aandelen ingekocht. Per 31 december 2002 had KBC Bankverzekeringsholding 5 397 474 eigen aandelen in bezit.

INVESTOR RELATIONS Informatie over de strategie en resultaten van de KBC Groep is verkrijgbaar bij Luc Cool, Investor Relations Manager en Nele Kindt, Investor Relations Assistant. Adres

Tel. Fax Website E-mail

KBC Bankverzekeringsholding Stafdirectie Strategie & Expansie − SEE Havenlaan 2 BE-1080 Brussel 02 429 49 16 02 429 44 16 www.kbc.com [email protected]

De dienst Investor Relations verzorgt de communicatie ten behoeve van aandeelhouders en analisten. Dat gebeurt onder meer via de kwartaalpublicatie van de resultaten in persberichten en rapporten, door het verspreiden van persberichten bij belangrijke gebeurtenissen, de uitbouw en het beheer van de corporate website, en bezoeken aan investeerders wereldwijd (roadshows). Daarnaast organiseerde KBC in juni opnieuw een speciale Investor Day, waarop het topmanagement een aantal KBC-activiteiten in detail toelichtte (verslag van dit gebeuren op de bovenvermelde website).

(In EUR)

4,5 3,90

4,0 3,5 3,0

3,42

3,39

3,26 2,69

2,5 2,0 1,5 1,09

1,23

1,42

1,48

1,52

1,0 0,5 0,0

1998

1999

2000

2001

2002

Nettowinst per aandeel Brutodividend * Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


17 ERNA VAN RENSBERGEN administratief verantwoordelijke KBC-private-bankingkantoor Aarschot

“KBC heeft de fusie beter aangepakt dan de concurrentie. We hebben er wel uitzonderlijke inspanningen voor moeten leveren, maar kregen daar veel waardering voor.”

RESULTAATSONTWIKKELING OP GROEPSNIVEAU voor het directe schadebedrijf in België: 100 %). Kostenontwikkeling voor de bankactiviteiten goed onder controle: autonome kostendaling -1 %. j Sterke waardedalingen van de aandelenportefeuilles (501 miljoen euro) en hogere voorzieningen voor probleemkredieten (465 miljoen euro). j Nettowinst (1 034 miljoen euro) per saldo licht hoger dan vorig jaar (+1 %). Wegens het verlies in het bankbedrijf in Polen en in het verzekeringsbedrijf in Tsjechië bedraagt de winststijging zonder verruiming van de consolidatiekring 6 %. j Solvabiliteit blijft stevig: Tier-1-ratio bank-

FINANCIËLE KERNCIJFERS KBC GROEP j Goede prestaties van alle basisactiviteiten, zowel in het bankbedrijf als in het verzekeringsbedrijf. Fors gestegen exploitatieresultaat (+30 %), mede dankzij een verruiming van de consolidatiekring. Sterk gestegen rente-inkomsten en meerwaarden op obligaties in het bankbedrijf en hogere premieontvangsten voor levenen schadeverzekeringsproducten. Zeer goed technisch resultaat voor schadeverzekeringen, met uitzondering van de herverzekeringstak (gecombineerde ratio

bedrijf 8,8 % en solvabiliteitsratio verzekeringsbedrijf (inclusief saldo van niet-gerealiseerde meer- en minderwaarden) 320 %. GECONSOLIDEERDE WINST (DEEL GROEP)* (In miljoenen EUR)

1 400 1 166

1 200 970

1 000 800

1 022

1 034

2001

2002

798

600 400

KERNCIJFERS RESULTATEN

200

(In miljoenen EUR)1 Geconsolideerde winst, deel van de Groep2 wrv. bijdrage bankbedrijf wrv. bijdrage verzekeringsbedrijf wrv. bijdrage holdingactiviteiten Rendement op eigen middelen2,3

2000

2001

2002

Verschil

1 165,5 876,7 320,6 -31,8 17,3 %

1 022,4 697,6 359,9 -35,1 13,2 %

1 034,2 708,0 348,1 -21,9 12,7 %

1,2 % 1,5 % -3,3 % -37,8 % -

2000

* Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.

RISICODRAGEND EIGEN VERMOGEN*

Verschil

16

187 658 5 776 16 217 9,5 % 16,0 % 307 %

228 077 7 852 16 817 8,8 % 14,7 % 318 %

221 731 8 429 16 682 8,8 % 13,7 % 306 %

-2,8 % 7,3 % -0,8 % -

14

683 %

504 %

320 %

-

6

12

16,2

16,8

16,7

2001

2002

13,7 11,5

10 8

4

1 Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF. 2 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers inzake kapitaal en nettowinst voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. Voor de berekening van het rendement op eigen middelen (ROE) werd, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst. 3 De ontwikkeling houdt onder meer verband met de rechtstreekse aftrek van goodwill van het eigen vermogen voor overnames tussen 1999 en 2001. 4 Omvat eigen vermogen na winstverdeling, preferente aandelen, belangen van derden, Fonds voor Algemene Bankrisico’s en achtergestelde schulden.

JAARVERSLAG

1999

18

31-12-2000 31-12-2001 31-12-2002

Balanstotaal Eigen vermogen na winstverdeling2,3 Totaal risicodragend Groepsvermogen4 Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen (exclusief nietgerealiseerde meer- en minderwaarden) Solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen (inclusief nietgerealiseerde meer- en minderwaarden)

1998

(In miljarden EUR)

KERNCIJFERS BALANS EN SOLVABILITEIT (In miljoenen EUR)

0

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RESULTAATSONTWIKKELING

OP

2 0

1998

1999

2000

* Omvat eigen vermogen na winstverdeling, preferente aandelen, belangen van derden, Fonds voor Algemene Bankrisico's en achtergestelde schulden. GROEPSNIVEAU]

18 GECONSOLIDEERDE BALANS KBC GROEP (In miljoenen EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

176 899,0

215 881,0

208 501,2

-3,4 %

Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Effecten en waardepapier Financiële vaste activa Materiële en immateriële vaste activa Overige activa

21 860,3 78 936,2 58 174,8 616,4 1 966,4 15 344,9

28 291,3 87 046,9 66 224,7 193,8 2 298,7 31 825,6

29 298,6 98 775,1 61 895,3 686,4 2 690,0 15 155,9

3,6 % 13,5 % -6,5 % 254,1 % 17,0 % -52,4 %

Verzekeringsbedrijf

11 496,5

12 583,8

14 124,1

12,2 %

81,5 8 266,8 2 286,0 178,1 307,9 376,3

82,3 8 657,6 2 952,1 173,9 335,3 382,6

100,9 10 064,0 2 813,2 250,1 478,2 417,8

22,5 % 16,2 % -4,7 % 43,8 % 42,6 % 9,2 %

475,1

626,6

802,7

28,1 %

-1 212,7

-1 014,8

-1 697,5

67,3 %

187 658,0

228 076,6

221 730,5

-2,8 %

Totaal risicodragend vermogen op Groepsniveau

16 216,9

16 817,4

16 681,9

-0,8 %

Eigen vermogen Belangen van derden (inclusief preferente aandelen) Achtergestelde schulden Fonds voor Algemene Bankrisico’s

5 775,5 1 892,1 6 707,9 1 841,4

7 852,3 2 219,1 6 746,0 0,0

8 428,9 1 967,1 6 285,8 0,0

7,3 % -11,4 % -6,8 % -

Bankbedrijf

160 408,1

199 144,8

192 297,2

-3,4 %

Schulden aan kredietinstellingen Cliëntendeposito’s en schuldbewijzen Overige passiva

41 961,7 107 176,1 11 270,3

41 199,6 131 142,4 26 802,8

39 683,3 137 375,3 15 238,6

-3,7 % 4,8 % -43,1 %

Verzekeringsbedrijf

10 094,9

11 047,2

12 251,6

10,9 %

Technische voorzieningen Technische voorzieningen betreffende verrichtingen Leven waarvan de polishouders het risico dragen Deposito’s herverzekeraars Overige passiva

7 101,8 2 286,0 102,4 604,8

7 367,0 2 952,1 98,1 630,0

8 860,6 2 813,2 96,5 481,3

20,3 % -4,7 % -1,6 % -23,6 %

Holdingactiviteiten

1 835,1

1 731,0

1 842,9

6,5 %

Financiële schulden Overige passiva

1 331,5 503,5

1 208,7 522,3

1 316,9 526,0

9,0 % 0,7 %

Eliminaties*

-897,0

-663,7

-1 343,0

102,3 %

187 658,0

228 076,6

221 730,5

-2,8 %

ACTIVA Bankbedrijf

Immateriële vaste activa Beleggingen Beleggingen betreffende verrichtingen Leven waarvan de polishouders het risico dragen Deel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen Vorderingen Overige activa Holdingactiviteiten Eliminaties* TOTAAL ACTIVA PASSIVA

TOTAAL PASSIVA * De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk door rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

GROEPSNIVEAU]

19 GECONSOLIDEERDE RESULTATEN KBC GROEP (In miljoenen EUR)

2000 (exclusief meerwaarde op CCF)

2001

2002

Verschil

Bankbedrijf

4 656,3

4 977,3

5 755,7

15,6 %

Nettorente-inkomsten Dividenden Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Winst uit financiële transacties wrv. wisselbedrijf en trading wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten

2 295,0 142,3 47,2 835,9 590,1 245,8 1 336,0

2 541,2 120,8 2,9 884,8 609,6 275,2 1 427,6

3 046,1 157,8 7,4 1 013,6 615,1 398,4 1 530,8

19,9 % 30,6 % 155,0 % 14,6 % 0,9 % 44,8 % 7,2 %

747,9

809,3

852,3

5,3 %

2 650,5 -2 334,8 182,5 420,8 161,2 -182,5 11,5

2 508,5 -1 960,9 369,3 256,8 183,5 -369,3 5,0

3 155,9 -2 274,0 679,8 -33,2 198,0 -679,8 3,5

25,8 % 16,0 % 84,1 % 7,9 % 84,1 % -28,8 %

-33,0

-29,2

-15,3

-47,6 %

BRUTOBEDRIJFSINKOMSTEN

5 371,2

5 757,3

6 592,7

14,5 %

Bankbedrijf

-3 094,3

-3 510,0

-3 750,7

6,9 %

Personeelskosten Bedrijfskosten en afschrijvingen materiële vaste activa

-1 675,3 -1 419,0

-1 842,9 -1 667,1

-1 982,5 -1 768,2

7,6 % 6,1 %

Verzekeringsbedrijf

-374,3

-407,0

-456,5

12,2 %

Acquisitiekosten Bedrijfskosten

-302,4 -71,9

-323,5 -83,4

-361,6 -95,0

11,8 % 13,8 %

-3,6

-3,8

-4,5

18,0 %

ALGEMENE BEHEERSKOSTEN

-3 472,2

-3 920,8

-4 211,7

7,4 %

EXPLOITATIERESULTAAT wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf

1 899,0 1 562,0 373,6

1 836,5 1 467,2 402,3

2 381,0 2 005,0 395,8

29,6 % 36,7 % -1,6 %

Waardecorrecties bankbedrijf

-324,3

-367,4

-663,0

80,4 %

Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s Waardecorrecties op effecten Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen Voorzieningen voor andere risico’s en kosten

-241,3 -82,3 -15,8 15,1

-321,4 -88,7 0,0 42,6

-465,3 -202,1 0,0 4,4

44,8 % 127,9 % -89,6 %

Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen

-10,9

-10,4

-20,5

96,6 %

Niet-recurrente resultaten verzekeringsbedrijf

25,3

7,8

9,5

21,8 %

Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Wijziging premiereserve Voorziening voor egalisatie en catastrofes Verhaal op derden Waardecorrecties Voorziening voor financiële risico’s Voorziening voor schadegevallen met betrekking tot jaar 2000 en dioxine Vergrijzingsvoorziening Extra voorziening schade Centea-portefeuille Extra voorziening variabel loon Waardeverminderingen gebouwen Wijziging waarderingsregel dubieuze debiteuren

91,9 23,3 -9,4 0,0 0,0 -89,9 29,6 0,0 -3,0 -4,2 -5,1 -7,9

37,1 0,0 0,0 0,0 0,0 -29,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

113,0 0,0 0,0 45,0 -298,7 156,7 0,0 -6,5 0,0 0,0 0,0 0,0

203,9 % -

Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23 Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23 Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Holdingactiviteiten

Holdingactiviteiten

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

GROEPSNIVEAU]

20 GECONSOLIDEERDE RESULTATEN KBC GROEP (VERVOLG) (In miljoenen EUR)

2000 (exclusief meerwaarde op CCF)

2001

2002

Verschil

Uitzonderlijke resultaten banken verzekeringsbedrijf

43,7

77,7

4,2

-94,7 %

Afschrijvingen op immateriële vaste activa Herstructureringskosten Gerealiseerde meerwaarden op financiële vaste activa Overige uitzonderlijke resultaten

0,0 -4,3 68,4 -20,4

0,0 -3,9 99,8 -18,2

-5,9 -2,5 30,0 -17,3

-34,4 % -70,0 % -4,6 %

1 632,8

1 544,2

1 711,1

10,8 %

1 277,4 391,9

1 170,5 406,7

1 336,5 394,4

14,2 % -3,0 %

-311,5

-365,8

-511,1

39,7 %

-242,7 -73,6

-312,5 -51,2

-461,5 -47,5

47,7 % -7,1 %

1 321,3

1 178,4

1 200,0

1,8 %

-155,8

-156,1

-165,8

6,2 %

1 165,5 876,7 320,6 -31,8

1 022,4 697,6 359,9 -35,1

1 034,2 708,0 348,1 -21,9

1,2 % 1,5 % -3,3 % -37,6 %

Nettowinst per aandeel (in EUR)

3,90

3,39

3,42

1,0 %

Rendement op eigen middelen*

17,3 %

13,2 %

12,7 %

-

RESULTAAT VOOR BELASTINGEN wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Belastingen op het resultaat wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf GECONSOLIDEERDE WINST Aandeel van derden in de winst GECONSOLIDEERDE WINST, deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten

* 2000: herwerkt cijfer, waarbij het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld.

Een overzicht van de geconsolideerde resultaten per kwartaal volgt in het hoofdstuk Overige informatie. Het rendement op eigen middelen, berekend als de verhouding tussen de nettogroepswinst en het gemiddelde eigen vermogen, daalt van 13,2 % in 2001 tot 12,7 % in 2002. Deze berekening houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan de overnames tussen 1999 en 2001. Mocht de betrokken goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven1, dan zou het rendement op eigen middelen 9,7 % bedragen in 2002, tegenover 10,2 % in 2001.

COMMENTAAR De bespreking van diverse resultaatscomponenten wordt bemoeilijkt door wijzigingen in de consolidatiekring in de loop van 1 In 2002 bedroeg deze theoretische afschrijving 93,5 miljoen euro.

JAARVERSLAG

BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN IN DE CONSOLIDATIEKRING 2001-2002, RESULTATEN 2001

2002

Nova Ljubljanska banka

-

IPB Pojisˇt’ovna Kredyt Bank

Vanaf 4de kwartaal volgens vermogensmutatiemethode Integraal geconsolideerd Integraal geconsolideerd

1ste t.e.m. 3de kwartaal volgens vermogensmutatiemethode, 4de kwartaal integraal geconsolideerd Vanaf 3de kwartaal inclusief ABN AMRO Volledig inclusief ABN AMRO Magyar Magyar Bank Bank

K&H Bank (fusie K&H Bank en ABN AMRO Magyar Bank)

EFFECTIEVE EN AUTONOME GROEI 2001-2002 Effectieve groei Autonome groei Brutobedrijfsinkomsten wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Algemene beheerskosten wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Exploitatieresultaat wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Resultaat voor belastingen wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Geconsolideerde winst, deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


14,5 % 15,6 % 5,3 % 7,4 % 6,9 % 12,2 % 29,6 % 36,7 % -1,6 % 10,8 % 14,2 % -3,0 % 1,2 % 1,5 % -3,3 %

OP

GROEPSNIVEAU]

7,8 % 8,4 % 2,2 % 0,0 % -0,6 % 4,8 % 24,6 % 30,0 % -0,5 % 12,9 % 16,4 % -1,7 % 5,8 % 5,5 % 2,2 %

21 2002. De belangrijkste wijzigingen worden in de tabel weergegeven. De tabel onderaan de vorige pagina geeft voor de voornaamste resultaatscomponenten, naast de effectieve groei, ook de autonome groei (dit wil zeggen, gebaseerd op de consolidatiekring per 31 december 2001, dus zonder consolidatiekringschommelingen).

[Resultaten bankbedrijf] In 2002 realiseert het bankbedrijf een winstbijdrage van 708 miljoen euro, een stijging met 1 % (autonoom +6 %). Ondanks het zeer slechte klimaat stijgt het exploitatieresultaat fors met 37 % (autonoom +30 %) door sterk gestegen renteinkomsten en meerwaarden op obligaties en een goede kostenontwikkeling (autonoom -1 %). Anderzijds is er een sterke stijging van de waardeverminderingen op de aandelen- en kredietportefeuilles.

Brutobedrijfsinkomsten De bruto-inkomsten liggen in 2002 aanzienlijk hoger dan in het voorgaande jaar (+16 %), zij het dat de groei enigszins ondersteund is door (niet-recurrente) gerealiseerde meerwaarden op obligaties. Exclusief de gerealiseerde meerwaarden bedraagt de opbrengstengroei 14 %. Ook autonoom (dus exclusief kringschommelingen, maar dan inclusief meerwaarden) was er een stevige aangroei (+8 %). In 2002 stijgt de rentewinst met 20 % (autonoom +12 %). De grootste (autonome) stijging valt op te tekenen in de dealingrooms. De commerciële rentemarge in België is constant gebleven met een stijging voor kredieten en een daling voor cliëntendeposito’s. De groei van de rentewinst in de Centraal-Europese regio is goed (autonoom +12 %), hoewel het groeicijfer gunstig wordt beïnvloed door wisselkoerseffecten en een eenmalige renteopbrengst in het tweede kwartaal.

De ontwikkeling van de opbrengstcomponent nettoprovisie-inkomsten is minder gunstig als gevolg van het slechte beursklimaat (autonome daling -4 %). Vooral de inkomsten uit effectenverrichtingen en uit financierings- en overnametransacties van bedrijven vallen tegen, terwijl de provisieinkomsten uit fondsenbeheer grosso modo op peil blijven. Anderzijds blijven de inkomsten uit betalingsverkeer groeien, vooral in Centraal-Europa. In 2002 stijgen de wissel- en tradinginkomsten met 1 % (autonoom -4 %). Daarbij is er voor de gelden kapitaalmarktproducten een daling (evenwel zonder rekening te houden met de gestegen rente-inkomsten vervat in de post Nettorente-inkomsten). De handel in afgeleide producten evolueert zeer positief, terwijl de aandelenhandel een lichte daling vertoont. Het bedrag aan gerealiseerde meerwaarden ligt per saldo 45 % hoger dan in 2001. Deze meerwaarden werden bijna volledig gerealiseerd op een obligatieportefeuille die specifiek werd aangehouden in het vooruitzicht van een mogelijke rentedaling.

NETTORENTE-INKOMSTEN (In miljoenen EUR) Rente en soortgelijke opbrengsten Rente- en soortgelijke kosten Nettorente-inkomsten

2001

2002

Verschil

11 544,0 -9 002,8 2 541,2

9 501,0 -6 454,9 3 046,1

-17,7 % -28,3 % 19,9 %

2001

2002

Verschil

1 465,6 765,8 129,3 247,1 54,4 269,1 -408,8 1 056,8

1 527,0 776,9 127,5 324,1 57,6 240,8 -436,4 1 090,6

4,2 % 1,4 % -1,3 % 31,2 % 6,0 % -10,5 % 6,7 % 3,2 %

NETTOPROVISIE-INKOMSTEN (In miljoenen EUR) Ontvangen provisies Effecten en vermogensbeheer Verbinteniskredieten Betalingsverkeer Verzekeringen Andere Betaalde provisies Nettoprovisie-inkomsten

BRUTO-OPBRENGSTEN BANKBEDRIJF

7,8 % 6,9 % 10,7 % 55,7 % 18,9 %

WINST UIT FINANCIËLE TRANSACTIES (In miljoenen EUR)

2001

2002

Verschil

Wisselbedrijf en trading Gerealiseerde meer- en minderwaarden op beleggingseffecten Vastrentende effecten en waardepapier Niet-vastrentende effecten Effectisering van vorderingen Winst uit financiële transacties

609,6 275,2

615,1 398,4

0,9 % 44,8 %

215,8 57,0 2,4 884,8

374,8 13,6 10,0 1 013,6

73,7 % -76,1 % 14,6 %

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

Nettorente-inkomsten (inclusief dividenden) Nettoprovisies Wisselbedrijf en trading Gerealiseerde meer- en minderwaarden Overige

GROEPSNIVEAU]

22 In 2002 vertonen de overige opbrengsten een sterke stijging (+19 %). Die is grotendeels te verklaren door eenmalige recuperaties uit effectiseringstransacties in het eerste halfjaar. Algemene beheerskosten De kostenontwikkeling in 2002 is opmerkelijk positief. Tegenover vorig jaar is er wel een toename van de kostenmassa met 7 %, maar die is volledig te verklaren door een uitbreiding van de consolidatiekring. Op autonome basis is er een kostendaling van 1 % (waarbij personeelsuitgaven +1 %, afschrijvingen +9 %, overige bedrijfskosten -6 %). De kosten-opbrengstenratio bedraagt 65,2 %, een opmerkelijke verbetering tegenover de 70,5 % van 2001. De kostenontwikkeling wordt beïnvloed door de kosten voor modernisering van de IT-systemen en van het bankkantorennet in Centraal-Europa (de afschrijvingslasten in de regio zijn in 2002 autonoom met ongeveer 40 % toegenomen in vergelijking met het voorgaande jaar − cijfer weliswaar verhoogd door wisselkoerseffect − en de kostenbesparingen in de verschillende groepsondernemingen, vooral in België. Zo nemen bij KBC Bank (niet-geconsolideerd) de uitgaven in 2002 met niet minder dan 8 % af. Waardecorrecties In 2002 nemen de kredietvoorzieningen met 45 % toe tot een historisch hoog niveau en een kredietverliesratio van 0,55 %. De situatie in de landen en regio’s waar KBC actief is, is als volgt: j In België, waar de kredietverlening vooral gericht is op retailcliënten en middelgrote ondernemingen, blijft de kredietverliesratio beperkt tot 0,29 % (0,32 % in 2001). j Met uitzondering van Polen is de kredietkwaliteit in de Centraal-Europese regio goed. In Hongarije zijn de kredietverliezen relatief beperkt (kredietverliesratio: 0,34 %) en in Tsjechië en Slovakije konden alweer voorzieningen worden teruggenomen (kredietverliesratio exclusief terugnemingen van voorzieningen: 0,04 %). In Polen werden belangrijke kredietvoorzieningen geboekt, deels als gevolg van het slechte economisch klimaat, deels door de verstrengde voorzieningspolitiek. De kredietverliesratio bedraagt er 4,20 %. j De (niet-Centraal-Europese) internationale kredietportefeuille (bedrijvensegJAARVERSLAG

ment) heeft te lijden onder de vertraagde groei van de wereldeconomie. De kredietverliesratio bedraagt 0,70 %, vooral geconcentreerd in de sectoren elektriciteit en telecom (voornamelijk op het vlak van projecten gestructureerde handelsfinanciering en vooral in de VS). Eind december 2002 bedraagt de non-performing ratio 2,8 % (2,6 % in 2001). De non-performing kredieten zijn voor 63 % afgedekt door specifieke kredietvoorzieningen en voor nog eens 8 % door algemene kredietvoorzieningen. In 2002 werd een bedrag van 202 miljoen euro aan minderwaarden op de beleggingsportefeuilles van het bankbedrijf geboekt.

[Resultaten verzekeringsbedrijf] In 2002 realiseert het verzekeringsbedrijf een winstbijdrage van 348 miljoen euro. Ondanks het zeer slechte beursklimaat (de negatieve impact op het resultaat van de waardeverminderingen op de aandelenportefeuille bedraagt 299 miljoen euro) is dit slechts een lichte daling tegenover 2001 (-3 % en, autonoom, +2 %). Dit kon worden waargemaakt dankzij sterke technische

resultaten, het aanwenden van een voorziening die in het verleden specifiek voor beursrisico’s is aangelegd, en de realisatie van (niet-recurrente) meerwaarden op aandelen. Het recurrent (exclusief niet-recurrente elementen, zie verder) resultaat daalt met 2 % tegenover 2001. Recurrent resultaat Niet-Leven De premie-inkomsten nemen toe met 11 % (autonoom +7 %). De (autonome) premiegroei bedraagt 4 % in België, 58 % bij de Centraal-Europese verzekeraars en 6 % voor de herverzekeringsactiviteiten. In België is de groei het sterkst in de tak Brand; in Centraal-Europa wordt de sterkste premiegroei gerealiseerd in Hongarije (Argosz). Het premie-inkomen voor schadeproducten werd voor 69 % gegenereerd via het eigen agentennetwerk, voor 23 % via onafhankelijke makelaars en voor 8 % via het bankkantorennet. De schaderatio van de verzekeringsgroep neemt toe tot 71,8 % (+2,4 procentpunten). De rechtstreekse zaken in België vertonen ondanks de stormschade in oktober een schaderatio van 65,3 % (zonder stormschade zou dit 62,6 % zijn), wat maar 1,4 procentpunt hoger is dan vorig jaar. De schadeverzekeringen in Centraal-Europa en

OVERIGE OPBRENGSTEN (In miljoenen EUR)

2001

2002

Verschil

Overige opbrengsten

370,8

440,3

18,7 %

2001

2002

Verschil

-1 842,9 -357,5 -1 309,6 -3 510,0 -1 595,8

-1 982,5 -419,5 -1 348,7 -3 750,7 -1 475,2

7,6 % 17,3 % 3,0 % 6,9 % -7,6 %

2001

2002

Verschil

-321,4

-465,3

44,8 %

-88,7 -89,3 0,6

-202,1 -168,5 -33,7

127,9 % 88,7 % -

ALGEMENE BEHEERSKOSTEN (In miljoenen EUR) Personeelskosten Afschrijvingen vaste activa Overige beheerskosten Algemene beheerskosten wrv. KBC Bank NV

WAARDECORRECTIES (In miljoenen EUR) Waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s Waardeverminderingen op effecten wrv. niet-vastrentende effecten wrv. vastrentende effecten

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

GROEPSNIVEAU]

23 de herverzekeringsactiviteit werden in augustus geconfronteerd met waterschade en noteren een respectieve schaderatio van 78,7 % (een sterke stijging met 15 procentpunten) en 89,2 % (een toename met 1 procentpunt). De kostenratio voor het jaar 2002 bedraagt 33,3 %; dit is een daling van 1,1 procentpunt ten opzichte van vorig jaar. Door de voormelde weersomstandigheden tijdens de tweede helft van het jaar is de gecombineerde ratio van de verzekeringsgroep op jaarbasis gestegen naar 105,1 %, tegenover 103,8 % in 2001. De ratio voor het directe schadebedrijf in België bedraagt 100,2 %, wat in de lijn ligt van het zeer goede niveau van 2001 (100,0 %). Recurrent resultaat Leven Het premie-inkomen stijgt sterk met +33 % (autonoom +27 %). Het premieincasso heeft voor 43 % betrekking op levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen en voor 57 % op de overige producten. Het premievolume van producten met gegarandeerde rente bedraagt ruim drie keer zoveel als vorig jaar, en was vooral geconcentreerd in het eerste halfjaar. De verkoop werd vanaf het derde kwartaal bewust afgeremd vanwege de lage rentestand. De verkoop van producten gekoppeld aan een beleggingsfonds daalt met 21 % tegenover het jaar voordien, wat te verklaren is door de risicoaversie bij de cliënteel. Het premie-inkomen van het levenbedrijf werd voor 81 % gerealiseerd via het bankkantorennet, voor 12 % via het

eigen agentennetwerk en voor 7 % via onafhankelijke makelaars. De bedrijfskosten stijgen in 2002 met 25 % (autonoom 9 %). De (autonome) kostenstijging is grotendeels toe te schrijven aan de hogere acquisitiekosten als gevolg van de sterke premiegroei in België. Ook in Centraal-Europa gaat de snelle expansie gepaard met hogere kosten. Recurrent niet-technisch resultaat Het niet-technisch resultaat daalt tegenover 2001 met 61 % als gevolg van algemeen lagere beleggingsopbrengsten. De bijdrage van de groepsmaatschappijen die opgenomen zijn volgens de vermogensmutatiemethode blijft grosso modo constant. Niet-recurrent resultaat Het niet-recurrent resultaat omvat opbrengsten en kosten eigen aan de gewone bedrijfsuitoefening, maar die niet courant of periodiek voorkomen. Op jaarbasis compenseren de niet-recurrente opbrengsten de niet-recurrente lasten (waaronder de waardeverminderingen op de aandelenportefeuille) en bedraagt het saldo 9 miljoen euro. Het jaarresultaat wordt beïnvloed door de volgende factoren: j Als voorbereiding op de toepassing van de IAS/IFRS-rapporteringsnormen werd in het vierde kwartaal een pakket van KBCaandelen uit de beleggingsportefeuille verkocht. Zo wordt vermeden dat deze

aandelen onder het nieuwe regime in mindering moeten worden gebracht op het eigen vermogen en zo de solvabiliteitsratio negatief beïnvloeden. Omdat mede door deze transactie het historisch genormaliseerd rendement op de aandelenportefeuille wordt overschreden, worden deze meerwaarden als niet-recurrent beschouwd. j In 2002 werden voor 299 miljoen euro duurzame (niet-gerealiseerde) waardeverminderingen opgetekend. j De negatieve waardecorrecties op de aandelenportefeuille werden in de eerste drie kwartalen van 2002 in belangrijke mate gecompenseerd door onttrekking aan de vroeger aangelegde voorziening voor financiële risico’s (157 miljoen euro), die als doel heeft dergelijke waardeschommelingen op te vangen. Deze voorziening is sinds eind september volledig aangewend. j Het niet-recurrent resultaat bevat ook een eenmalige inhaalboeking (45 miljoen euro) in het derde kwartaal voor verhaal op derden. Tot en met het tweede kwartaal 2002 werd een schadebedrag dat op derden werd verhaald pas geboekt bij ontvangst van het gerecupereerde bedrag. Als voorbereiding op de overschakeling naar de IAS/IFRS-rapporteringswijze worden deze bedragen vanaf het derde kwartaal als vordering geboekt en ook onmiddellijk in het resultaat opgenomen, overigens in overeenstem-

BRUTO VERDIENDE PREMIES VERZEKERINGSBEDRIJF

RECURRENT RESULTAAT 6,7 %

(In miljoenen EUR)

2001

2002

Verschil

Technisch resultaat Leven Technisch resultaat Niet-Leven Niet-technisch resultaat Recurrent resultaat

173,5 139,6 87,5 400,6

194,8 164,0 34,3 393,1

12,3 % 17,5 % -60,8 % -1,9 %

10,3 %

7,3 % 6,9 %

29,9 % 38,8 %

NIET-RECURRENT RESULTAAT (In miljoenen EUR)

2001

2002

Verschil

Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Waardecorrecties aandelen Verhaal op derden Overige Niet-recurrent resultaat

37,1 -29,4 0,0 0,0 0,0 7,8

113,0 156,7 -298,7 45,0 -6,5 9,5

203,9 % 21,8 %

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

Leven, tak 23 Leven, tak 21 Schade, auto (rechtstreekse zaken) Schade, brand (rechtstreekse zaken) Schade, andere (rechtstreekse zaken) Aangenomen zaken

GROEPSNIVEAU]

24 ming met de algemene praktijk in de sector. j Een evaluatie van de reservevereisten heeft geleid tot een bijkomende verhoging met 6 miljoen euro van de vergrijzingsreserve (in de rubriek Overig nietrecurrent resultaat), die de toenemende levensverwachting van de bevolking moet opvangen.

[Uitzonderlijk resultaat en belastingen] Per saldo bedraagt het uitzonderlijk resultaat in 2002 slechts 4 miljoen euro, opmerkelijk minder dan in het voorgaande jaar (een daling met 74 miljoen euro). De belastingen over 2002 zijn aanzienlijk verhoogd (+40 % tegenover 2001) als gevolg van de omvangrijke belastbare kapitaalwinsten op obligaties in het bankbedrijf en de toegenomen fiscaal niet-aftrekbare waardeverminderingen in het algemeen.

BALANSTOTAAL (In miljarden EUR)

[Resultaten holdingbedrijf]

250 228 200

150

222

Het resultaat van het holdingbedrijf voor 2002 bedraagt -22 miljoen euro. In 2001 was er een jaarverlies van 35 miljoen euro. Onder meer de afbouw van de externe financiering en de lagere financieringsrente liggen ten grondslag aan het gedaalde verlies.

188 148

156

100

1998

1999

2000

2001

95,0

Op 31 december 2002 bedraagt het eigen vermogen van de Groep 8,4 miljard euro, een toename met 7 % tegenover een jaar voordien. Het totaal risicodragend vermogen neemt lichtjes af (-1 %) tot 16,7 miljard euro door lagere achtergestelde schulden en lagere belangen van derden.

2002

De Tier-1-ratio voor de bankactiviteiten bedraagt 8,8 % en ligt daarmee op hetzelfde hoge niveau als aan het einde van het voorgaande jaar. De totale solvabiliteitsratio (CAD) bedraagt 13,7 %. Ook het verzekeringsbedrijf blijft, ondanks het aanhoudend slechte beursklimaat, zeer solide. De solvabiliteitsratio (inclusief het positief saldo van meer- en minderwaarden op de beleggingsportefeuille) bedraagt 320 %.

2002

RISICOGEWOGEN VOLUME KBC BANK (In miljarden EUR)

99,1

100 90

93,5

91,0

82,6

80 70 60 50 40 30 20 10 0

De cliëntendeposito’s groeien met 5 % tot 137 miljard euro, waarbij (vooral in België) een verschuiving plaatsvindt van termijndeposito’s naar klassieke, direct opvraagbare spaardeposito’s. De beleggingsportefeuilles van de Groep bedragen circa 54 miljard euro en zijn samengesteld als volgt: j bankbedrijf: 43,5 miljard euro, met een niet-gerealiseerde meerwaarde van 1,7 miljard euro (waarvan 1,6 miljard euro op vastrentende effecten); j verzekeringsbedrijf: 10,0 miljard euro, met een niet-gerealiseerde meerwaarde van 82 miljoen euro (497 miljoen euro op vastrentende effecten, -516 miljoen euro op niet-vastrentende effecten en 101 miljoen euro op overige beleggingen).

[Balans en solvabiliteit]

50

0

De vorderingen op cliënten vertonen in 2002 een groei van 14 % tot 99 miljard euro. Opmerkelijk hierbij is de aangroei van het volume van de woningkredieten. In België stijgt deze portefeuille met 7 %, in Ierland met 45 % en in de Centraal-Europese regio met 100 %. De uitstaande bedrijfskredieten zijn gedaald (vooral bij internationale kredietnemers). Anderzijds is er een sterke toename van het volume van de omgekeerde repos. Per saldo zorgt dit voor een daling van de risicogewogen activa met 4 % tot 95 miljard euro.

1998

1999

2000

2001

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

[Winstverwachting voor 2003] De economische omgeving voor 2003 is onzeker. Het is daarom niet mogelijk een betrouwbare uitspraak te doen over opbrengstengroei en ontwikkeling van waardecorrecties. Op het kostenvlak heeft KBC er alle vertrouwen in dat de besparingsdoelstellingen zullen worden gehaald.

GROEPSNIVEAU]

25

ONTWIKKELING PER ACTIVITEITSDOMEIN Vijf activiteitsdomeinen De activiteiten van de KBC Groep worden ingedeeld in vijf activiteitsdomeinen: j Retail- en Private-bankverzekeren j Centraal-Europa j Diensten aan Bedrijven j Assetmanagement j Marktactiviteiten.

Belangen van derden Aangezien in het bankbedrijf 100 % van de risicogewogen activa geconsolideerd worden, weerspiegelt het toegewezen eigen vermogen ook 100 % van de risicogewogen activa. Bijgevolg worden ook de belangen van derden in de nettowinst (en het rendement op eigen middelen) van de activiteitsdomeinen opgenomen. Belangen van derden worden afgetrokken van de nettowinst van Groepsitem.

NETTOWINST PER ACTIVITEITSDOMEIN

20,2 % 34,4 % 7,8 %

10,4 % 9,3 % 17,9 %

Groepsitem bevat onder andere meerwaarden in het bankbedrijf, waardecorrecties op effecten, opbrengsten en kosten die niet direct aan de activiteitsdomeinen kunnen worden toegewezen, goodwill die van het eigen vermogen wordt afgetrokken (voor acquisities tussen 1999 en 2001) en de rentekosten van de leveraging (financiering van het aandelenkapitaal van dochtermaatschappijen met vreemd vermogen) door de holding. De positieve invloed van het aftrekken van goodwill en van leveraging op het rendement op eigen middelen (ROE) komt bijgevolg slechts tot uiting in het rendement op eigen middelen van de Groep, en niet in het rendement op eigen middelen van de verschillende activiteitsdomeinen.

Afschrijving van geactiveerde goodwill De nettowinst (en het rendement op eigen middelen) van de activiteitsdomeinen is vóór afschrijving van geactiveerde goodwill. De afschrijving van geactiveerde goodwill wordt toegewezen aan Groepsitem. De overzichtstabel op de volgende pagina geeft de kerncijfers per activiteitsdomein. Daarna volgen een beschrijving, gedetailleerde financiële kerncijfers en een bespreking per activiteitsdomein.

Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsactiviteiten

RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN PER ACTIVITEITSDOMEIN* (In procenten)

16 14

12,7

12 10 8,4

7,6

8

Toewijzing van eigen vermogen De toewijzing van eigen vermogen is gebaseerd op de reglementaire vereisten. Aangezien de bank een hogere doelstelling hanteert dan het wettelijk minimum inzake de Tier-1-ratio, wordt ook aan de activiteitsdomeinen een hoger Tier-1-kapitaal toegewezen (dat overeenkomt met een Tier-1-ratio van 7 %). Dit Tier-1-kapitaal is samengesteld uit puur eigen vermogen en 15 % preferente aandelen. Bij de berekening van het rendement op eigen middelen (ROE) wordt (in de noemer) slechts rekening gehouden met het puur eigen vermogen.

6

9,0 6,8

5,1

4

3,4

2 0

Retail

C-Eur.

Bedr.

Markt.

2001 2002 * Wegens het ontbreken van risicogewogen activa, wordt voor Assetmanagement geen rendement op eigen middelen berekend.

In het verzekeringsbedrijf wordt anderhalve keer het wettelijk minimum toegewezen aan VITIS Life, twee keer het wettelijk minimum voor de retailactiviteiten en drie keer het wettelijk minimum voor diensten aan bedrijven en activiteiten in Centraal-Europa.

JAARVERSLAG

14,3

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

GROEPSNIVEAU]

26 OVERZICHT ACTIVITEITSDOMEINEN (In miljoenen EUR)*

Retail- en Privatebankverzekeren

CentraalEuropa

Diensten aan Bedrijven

Assetmanagement

Marktactiviteiten

Groepsitem

Totaal

1 Bankbedrijf Winstbijdrage 2001 Winstbijdrage 2002 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2002

70,1 34,8 1 996,7 1 952,7

134,5 122,8 1 629,2 2 016,7

213,1 211,4 2 267,9 1 985,9

90,8 107,5 -

38,5 80,7 1 118,5 1 146,8

150,7 150,8 -5,0 175,4

697,6 708,0 7 007,3 7 277,5

Kernratio’s 31-12-2002 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in de risicogewogen activa - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen

3,2 % 34,1 % 23,2 % 1,8 %

10,3 % 16,8 % 23,9 % 6,3 %

19,1 % 34,0 % 23,6 % 10,1 %

10,4 % -

7,8 % 10,9 % 13,6 % 6,8 %

17,7 % 4,1 % 2,1 % -

68,5 % 100,0 % 86,3 % 10,0 %

312,6 323,2 816,9 908,0

6,8 -11,6 262,4 216,9

-3,9 -12,9 121,5 122,2

0,0 0,0 -

0,0 0,0 0,0 0,0

44,4 49,4 200,0 343,8

359,9 348,1 1 400,8 1 590,9

31,2 % 10,8 % 37,4 %

-1,0 % 2,6 % -4,4 %

-1,2 % 1,4 % -10,0 %

0,0 % -

0,0 % 0,0 % -

4,7 % 6,3 % -

33,7 % 21,1 % 22,7 %

3 Holdingactiviteiten Winstbijdrage 2001 Winstbijdrage 2002 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2002

0,0 0,0 0,0 0,0

0,0 0,0 0,0 0,0

0,0 0,0 0,0 0,0

0,0 0,0 -

0,0 0,0 0,0 0,0

-35,1 -21,9 -555,8 -439,5

-35,1 -21,9 -555,8 -439,5

4 KBC Groep Winstbijdrage 2001 Winstbijdrage 2002 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2002

382,7 358,0 2 813,5 2 860,7

141,3 111,1 1 891,6 2 233,6

209,1 198,5 2 389,4 2 108,1

90,8 107,5 -

38,5 80,7 1 118,5 1 146,8

160,0 178,3 -360,8 79,7

1 022,4 1 034,2 7 852,3 8 428,9

Kernratio’s 31-12-2002 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen

34,4 % 33,9 % 12,7 %

9,3 % 26,5 % 5,1 %

17,9 % 25,0 % 9,0 %

10,4 % -

7,8 % 13,6 % 6,8 %

20,2 % 0,9 % -

100,0 % 100,0 % 12,7 %

2 Verzekeringsbedrijf Winstbijdrage 2001 Winstbijdrage 2002 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2002 Kernratio’s 31-12-2002 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen

* Winstbijdrage van de activiteitsdomeinen is inclusief deel van derden. Aandeel in het resultaat is exclusief deel van derden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


OP

GROEPSNIVEAU]

27 NIK VINCKE marketingmanager Ondernemingen − Marketing Retail KBC Bank

“We raakten zonder kleerscheuren door de fusie. We beschikken nu over een hele reeks commerciële kanalen die elkaar versterken en goed functioneren.”

RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN Het activiteitsdomein Retail- en Private-bankverzekeren omvat de activiteiten van de bankkantoren, agenten en makelaars, inclusief de elektronische kanalen, die zich richten op particulieren, zelfstandigen en lokale ondernemingen (retailbankverzekeren) en op de vermogende cliënten (private-bankverzekeren). AANDEEL IN DE GROEPSWINST (2002)

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT (In miljoenen EUR) Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst Kostendruk Rendement op eigen middelen

2001

2002

Verschil

1 794,1 -1 645,1 -41,4 -37,6 0,0 70,1 70,0 33 127,1 1 996,7 6,9 % 91,7 % 3,7 %

1 716,0 -1 595,1 -66,5 -19,5 0,0 34,8 33,4 32 364,0 1 952,7 3,2 % 93,0 % 1,8 %

-4,4 % -3,0 % 60,7 % -48,2 % -50,3 % -52,4 % -2,3 % -2,2 % -

34,4 %

65,6 %

Retail- en Private-bankverzekeren

Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten Beleggingsopbrengsten en -lasten Algemene beheerskosten Niet-recurrente en uitzonderlijke resultaten Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst Combined ratio Rendement op eigen middelen

2 263,8 -1 753,5 214,1 -330,8 5,9 -50,2 -36,7 312,6 311,4 816,9 30,5 % 100,0 % 41,6 %

2 737,1 -1 914,3 -80,2 -345,1 9,6 -42,4 -41,5 323,2 322,5 908,0 31,2 % 100,2 % 37,4 %

20,9 % 9,2 % 4,3 % 62,7 % -15,6 % 13,2 % 3,4 % 3,6 % 11,2 % -

Andere activiteitsdomeinen

RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN (In procenten)

16 14

14,3 12,7

12 10 8

KBC Groep Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst Rendement op eigen middelen

382,7 381,5 2 813,5 37,3 % 14,3 %

358,0 355,9 2 860,7 34,4 % 12,7 %

-6,5 % -6,7 % 1,7 % -

6 4 2 0

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN

PRIVATE-BANKVERZEKEREN]

2001

2002

28

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT De bijdrage van Retail- en Private-bankverzekeren tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) bedroeg 358,0 miljoen euro in 2002, een daling van 6,5 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 34,4 % van de Groepswinst (tegenover 37,3 % in 2001) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 12,7 % (14,3 % in 2001). Dit toegewezen eigen vermogen steeg licht tot 2,9 miljard euro en vertegenwoordigde 33,9 % van het Groepsvermogen. In het bankbedrijf daalden de brutoopbrengsten met 4,4 %, voornamelijk als gevolg van lagere provisie-inkomsten uit effecten en vermogensbeheer. De algemene beheerskosten daalden met 3 %, dankzij de kostenbesparingen (onder meer door personeelsafbouw, kantorenfusies en lagere ICT-ontwikkelingskosten en facilitaire kosten). De waardeverminderingen stegen per saldo met 25 miljoen euro, als gevolg van hogere voorzieningen voor nieuwe individuele dossiers en het feit dat 2001 werd begunstigd door de terugneming van algemene voorzieningen. Na verrekening van de belastingen − die parallel met het resultaat daalden − droeg in 2002 het Retail- en Private-bankbedrijf 33 miljoen euro bij tot de geconsolideerde winst (deel Groep), een daling met ongeveer de helft ten opzichte van het jaar voordien.

van 684 tot 640. Dat was nagenoeg uitsluitend toe te schrijven aan het initiatief van een aantal agenten om gezamenlijke agentschappen op te richten.

beleggingsportefeuille, en anderzijds door positieve niet-recurrente opbrengsten, zoals de vrijval van de provisie voor financiële risico’s en de meerwaarden gerealiseerd op de verkoop van aandelen KBC Bankverzekeringsholding. Uiteindelijk draagt het retailen privateverzekeringsbedrijf 323 miljoen euro bij tot de geconsolideerde winst (deel Groep), een stijging met circa 4 % ten opzichte van het jaar voordien.

De tabel geeft een overzicht van het totaal aantal bankkantoren (inclusief de bedrijvenkantoren en private-bankingkantoren) en banken verzekeringsagenten per einde 2002. Met dit netwerk bedient KBC ruwweg 3,3 miljoen banken 1 miljoen verzekeringscliënten1 in België.

BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN

Ook de structuur van het banken verzekeringsnetwerk werd ingrijpend veranderd, onder meer door de structurele opdeling van de retailbankkantoren en verzekeringsagentschappen in drie zones, in plaats van de vroegere vijf provincies. Elke zone wordt collegiaal aangestuurd door twee zonedirecteurs, waarvan één zich toespitst op verzekeringen en één op bankieren. Daarnaast werd het aantal regio’s verminderd van 34 naar 26 en worden de bankkantoren geclusterd. Een cluster is een vérstrekkend samenwerkingsverband tussen gemiddeld zes bankkantoren, te weten één groter centraal kantoor (het centrumkantoor) omringd door een aantal kleinere kantoren en distributiepunten, en maakt het mogelijk de cliënt beter te bedienen door binnen de cluster afspraken te maken inzake onder meer openingstijden, productkennis,

[Verloop van het fusieproces] Het in 1999 gestarte fusieproces voor de bankkantoren werd in 2002 geheel volgens plan voortgezet. In 2002 verminderde het aantal retailkantoren van KBC Bank met 152 tot 998. KBC streeft ernaar om dit aantal verder te verlagen tot circa 800 in 2004, een vermindering met bijna de helft tegenover het aantal van vóór de fusie. De inkrimping van het bankkantorennet van de dochtermaatschappij CBC Banque werd eind 2001 voltooid, waardoor het aantal retailkantoren van deze bank in 2002 min of meer stabiel bleef. Ook bij Centea werd, door een herschikking tot grotere en meer performante eenheden, het aantal agentschappen verder teruggebracht van 1 055 tot 885. Ten slotte daalde ook bij KBC Verzekeringen het aantal verzekeringsagentschappen verder,

In het verzekeringsbedrijf stegen de premieinkomsten met meer dan 20 %. In NietLeven was de stijging 4 %. In Leven, waar de groei bijna 27 % bedroeg, zorgden producten met een gegarandeerde rentevoet (tak-21-producten) voor ruim 56 % van het premie-inkomen. De algemene beheerskosten (inclusief de commissielonen) namen toe met 4,3 %. De schaderatio (Niet-Leven) bedroeg 65,3 % en werd negatief beïnvloed door de stormschade van oktober 2002. Exclusief de schadelast veroorzaakt door deze storm zou de schaderatio maar 62,6 % hebben bedragen (een verbetering met 1,3 procentpunt tegenover 2001). De combined ratio (de som van de schaderatio en de kostenratio) komt uit op 100,2 %. De beleggingsopbrengsten werden enerzijds negatief beïnvloed door duurzame nietgerealiseerde waardeverminderingen op de JAARVERSLAG

1 KBC Verzekeringen NV, zonder de dochtermaatschappijen.

AFBOUW RETAILBANKKANTOREN

KBC Bank CBC Banque Totaal

1998

1999

2000

2001

2002

1 490 167 1 657

1 430 138 1 568

1 272 116 1 388

1 150 102 1 252

998 100 1 098

KANTOREN EN AGENTSCHAPPEN OP 31-12-2002

Bankkantoren KBC Bank CBC Banque Totaal

Retail

Private banking

Bedrijven

Totaal

998 100 1 098

21 6 27

17 13* 30

1 036 119 1 155

Agentschappen Centea KBC Verzekeringen

Agentschappen 885 640

* Succursales, voor zowel retail- als bedrijvencliënten.

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN


29

[Kruisverkooppotentieel]

opleidingsinspanningen en personeelsbezetting. Samen met het lopende efficiëntieonderzoek in de grotere retailkantoren en de verdere implementatie van het nieuwe cliëntenbedieningsconcept, moet dit leiden tot een nog grotere efficiëntie van het retailnetwerk en een optimale dienstverlening aan de cliënteel.

Het succes van het bankverzekeringsconcept van KBC kan onder meer worden gemeten aan (de ontwikkeling van) het aantal gemeenschappelijke cliënten van de bank en de verzekeraar en aan het aandeel van de bankdistributie in de verkoop van verzekeringen.

De cliëntenmigratie naar het nieuwe KBCcomputerplatform verloopt volgens plan: eind 2002 was al 93 % van de cliënten gemigreerd. Specifiek in het najaar van 2002 werd een aanvang gemaakt met de migratie van private-bankingcliënten. Tegen eind 2003 moet de cliëntenmigratie volledig achter de rug zijn. De definitieve afbouw van de oude systemen is voorzien uiterlijk februari 2004.

Eind 2002 nam ongeveer 38 % van de cliënteel2 (KBC Bank en KBC Verzekeringen in België) zowel bank- als verzekeringsproducten van KBC af, een percentage dat al dicht in de buurt van de doelstelling van 40 % komt. Daarenboven werd in 2002 niet minder dan 81 % van het premievolume (rechtstreekse zaken) Leven gerealiseerd via de bankdistributie (68 % voor tak 21 en 98 % voor tak 23). De resterende 19 % werd gerealiseerd door de verzekeringsagenten (12 %) en de makelaars (7 %). De stijging van het aandeel van de bankdistributie in tak 21 (levensverzekeringen met rentegarantie en winstdeling) heeft onder meer

Bij de verzekeraar werd het conversie- en integratieprogramma al eind 2001 afgesloten.

KRUISVERKOOPINDICATOREN Gemeenschappelijke cliënten KBC Bank − KBC Verzekeringen (aantal adressen) Gemeenschappelijke stabiele2 cliënten KBC Bank − KBC Verzekeringen (aantal adressen) Tak-21-levensverzekeringen verkocht via het bankkanaal3 Tak-23-levensverzekeringen verkocht via het bankkanaal3 Schadeverzekeringen verkocht via het bankkanaal3

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

533 000

555 000

574 000

3,4 %1

157 000

169 000

182 000

7,7 %

45,0 %

46,4 %

67,8 %

21,4 %-ptn.

96,9 %

97,1 %

97,9 %

0,8 %-ptn.

7,3 %

8,8 %

8,2 %

-0,6 %-ptn.

1 Met uitsluiting van enkele technische factoren, bedraagt de stijging zelfs 6 %. 2 Stabiel: met minimaal drie banken drie verzekeringsproducten. 3 In procenten van premie-inkomen, rechtstreekse zaken.

Ook in Niet-Leven is het bankkanaal een noemenswaardig verkoopsmedium, dat eind 2002 tekende voor 8 % van het premievolume (rechtstreekse zaken). Het overgrote deel van het premievolume wordt hier uiteraard nog steeds gerealiseerd door de agenten (69 %) en de makelaars (23 %).

[Elektronische distributiekanalen en e-bankverzekeren] Behalve langs haar kantoren- en agentennetwerken biedt KBC haar diensten nog via andere kanalen aan, waaronder telefoon en internet. Het succes van deze elektronische kanalen uit zich onder meer in het feit dat KBC eind 2002 nagenoeg 80 % van de betalingsopdrachten ontving via een geautomatiseerd kanaal. Ook in 2002 werd het aanbod inzake pcen internetbankieren sterk uitgebreid, zowel in de breedte − door nieuwe toepassingen − als in de diepte − door verfijningen en uitbouw van bestaande toepassingen.

2 Voor deze berekening worden alle rekeningen onder hetzelfde adres als één cliënt geteld. Het betreft KBC Bank en KBC Verzekeringen, zonder hun dochtermaatschappijen.

AFBOUW RETAILBANKKANTOREN KBC BANK 1 600

INDICATOREN MET BETREKKING TOT ELEKTRONISCH BANKIEREN

Aandeel van betalingstransacties via elektronische kanalen Aantal KBC-Matic-geldautomaten Maandelijks aantal geldopvragingen via KBC-Matic Actieve abonnees KBC-internet- en pc-bankieren Actieve abonnees KBC-telefoonbankieren Aantal bezoeken KBC-website (maand december)

te maken met de succesvolle verkoop van deze producten in het eerste halfjaar.

1 400

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

1 200

69,3 %

75,2 %

78,8 %

+3,6 %-ptn.

1 000

*

800

1 065 1,9 miljoen

1 238 2,3 miljoen

1 206 2,5 miljoen

-2,6 % +8,7 %

85 000 67 000 420 000

170 000 79 000 1 426 000

250 000 69 000 3 040 000

+47,1 % -12,7 %* +113,2 %

600 400 200

* De daling van het aantal geldautomaten heeft te maken met de afbouw van het kantorennet; de daling van het aantal actieve abonnees van telefoonbankieren is veroorzaakt door het overschakelen naar on-linebankieren.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN


0

1998

1999

2000

2001

2002 Doelstelling 2004

30 WOJCIECH WASZAK Director of Strategic Customers Department Kredyt Bank − Polen

“Ik hoef niet zomaar te coördineren, maar kan een departement uit de grond stampen dat de kredietverlening in de bank stevig zal aanpakken.”

Dat was onder meer het geval voor KBCOnline, de belangrijkste toepassing van KBC inzake on-linebankieren voor particulieren. Zo kunnen KBC-Online-cliënten sinds midden 2002 hun rekeningafschriften zelf afdrukken op A4-formaat, een volledig overzicht van hun tegoeden en verbintenissen bij KBC opvragen, on line beleggingsfondsen aan- en verkopen en een overzicht opvragen van de verzekeringsproducten die zij bij KBC hebben aangekocht. Mede hierdoor nam het aantal cliënten dat actief on-linebankiert in 2002 spectaculair toe (met bijna 50 %). Van alle beursorders in KBC Bank loopt intussen meer dan 35 % via KBC-Online. Daarnaast werd het internetaanbod voor particulieren in de loop van 2002 aangevuld met verbeterde versies van de KBCTaxplanner en Mijn KBC (een internettoepassing waardoor bezoekers gratis gepersonaliseerde informatie per e-mail, SMS en WAP kunnen ontvangen) en werd een Wonen-portaalsite geopend, met een ruim aanbod aan informatie, een reeks rekenmodules met betrekking tot woningkredieten, leningscapaciteit, woningschatter, budgetplanner, en dergelijke meer.

actie en communicatie met de dienstenleveranciers van de verzekerden. Eind 2002 waren meer dan 50 000 KBC-cliënten in het bezit van een AssurCard en naar verwachting zal dit aantal tegen midden 2003 verdubbeld zijn.

[Marktaandeel op de binnenlandse retailmarkt] Ondanks de sluiting van een groot aantal kantoren, slaagde KBC erin om globaal gezien een status-quo inzake marktaandelen op de binnenlandse retailmarkt te realiseren (zie tabel). Als gevolg van de malaise op de aandelenmarkten werd heel wat geld geparkeerd op vastrentende spaarproducten, vooral het depositoboekje. Mede door de traditionele spaaractie in de maand oktober (met een tijdelijk verhoogde aangroeipremie), slaagde KBC erin haar marktaandeel in dit product te verhogen van 19,8 % tot 21,1 %. In beleggingsfondsen, waarin KBC

De KBC-website haalde de hoogst mogelijke score (vijf sterren) in het magazine Clickx en haalde de op één na hoogste plaats bij de verkiezing van site van het jaar bij T-zine (het elektronische magazine van de Financieel Economische Tijd). De elektronische dienstverlening wint ook in de verzekeringswereld veld, getuige onder meer het succes en de verdere uitbouw van AssurCard. Dit initiatief, mee opgestart door KBC Verzekeringen, voorziet in een elektronische verzekeringskaart die toegang geeft tot allerlei vormen van interJAARVERSLAG

Belgische marktleider is, werd een marktaandeel van 30,1 % bereikt, tegenover 29,3 % eind 2001 (zie verder in het hoofdstuk Assetmanagement). In retailverzekeringen nam het marktaandeel lichtjes toe, van 10,9 % tot 11,2 %, wat voornamelijk te situeren was bij de tak21-levensverzekeringen (onder meer door het succes van KBC-Life Capital in het eerste halfjaar). Het marktaandeel in tak-23levensverzekeringen en schadeverzekeringen bleef ruwweg stabiel op respectievelijk 20,5 % en 8,4 %.

[Nieuwe producten en diensten in het retailsegment] Naast de vermelde vernieuwingen op het gebied van e-bankverzekeren (de uitbreiding van de functionaliteiten van KBC-Online, de introductie van een Wonenportaal op de website, enzovoort) werden

RETAILMARKTAANDEEL IN BELGIË1 31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Retailbankieren Afbetalingskredieten Hypothecaire kredieten Depositoboekjes Kasbons2 Beleggingsfondsen3

25,8 % 25,1 % 19,4 % 17,9 % 29,2 %

26,3 % 25,6 % 19,8 % 17,5 % 29,3 %

23,3 % 25,4 % 21,1 % 15,8 % 30,1 %

Retailverzekeren Algemeen Schadeverzekeringen Levensverzekeringen wrv. tak 21 wrv. tak 23

11,7 % 8,7 % 13,3 % 6,2 % 19,7 %

10,9 % 8,5 % 12,3 % 5,8 % 20,8 %

11,2 % 8,4 % 12,8 % 9,8 % 20,5 %

1 Marktaandeel bankieren: het cijfer voor 2002 is een schatting op basis van gegevens van november. De afbetalingskredieten en hypothecaire kredieten betreffen hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend, kredieten aan particulieren. Het marktaandeel in verzekeringen is voor 2002 gebaseerd op ramingen. 2 Inclusief achtergestelde retailcertificaten. 3 Zie ook onder Assetmanagement.

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN


31 in het voorbije jaar tal van andere nieuwigheden uitgebracht. Zo herschikte KBC, als reactie op diverse gebeurtenissen (onder meer de Europese regelgeving over de tarifering van het betalingsverkeer binnen het eurogebied en het verdwijnen van de eurochequegarantie), haar productaanbod op het gebied van betaalcomfort. Dat hield onder meer een nieuw aanbod van rekeningen in, dat meer transparantie biedt en aanpasbaar is aan de individuele behoeften van de cliënt. In april 2002 lanceerde KBC de KBC-PINTO AURORA-kaart en KBC-PINTO VISA-kaart, twee betaalkaarten met een budgetreserve, waarmee KBC inspeelt op de behoeften van consumenten die zelf het tempo van de terugbetaling van hun kaartuitgaven wensen te bepalen. Ten slotte leidde in 2002 de invoering van de euro ook tot de echte doorbraak van Proton, de elektronische portemonnee, met een praktische verdubbeling van het aantal opladingen en betalingen via Proton. Inzake vermogensopbouw investeerde KBC zoals in vorige jaren verder in de lancering van nieuwe en innovatieve beleggingsfondsen en beleggingsverzekeringen (zie verder onder Assetmanagement). In samenwerking met KBC Asset Management en KBC Bank lanceerde KBC Verzekeringen een aantal nieuwe tak-23-producten, de zogenaamde KBC-Life Security-producten, met 100 % kapitaalbescherming op de eindvervaldag, eventueel verhoogd met een extra rendement. KBC introduceerde ook twee nieuwe tak-23-producten specifiek voor vermogenden: KBC-Life Privileged Portfolio, voor cliënten met een minimuminleg van 250 000 euro, en KBC-Life Alternative Investments, een product dat gekoppeld is aan hefboomfondsen en streeft naar een

opbrengst die weinig of niet gecorreleerd is met de ontwikkeling van de aandelenmarkten. In 2002 lanceerde KBC ook een overlijdensverzekering die (vrijblijvend) gekoppeld is aan leningen op afbetaling (het product voorziet in de kwijtschelding van de uitstaande schuld bij overlijden) en werd de AssurCard (zie onder Elektronische distributiekanalen en e-bankverzekeren) in het standaardaanbod van alle nieuwe individuele ziekenhuiskostenverzekeringen ingebouwd. Het negatieve beursklimaat en de toegenomen risicoaversie van de belegger maakten dat consumenten in 2002 ook massaal intekenden op levensverzekeringen met interestgarantie en winstdeling, waarop KBC Verzekeringen inspeelde door onder meer de introductie van KBC-Life Capital. Bij de schadeverzekeringen vermelden wij de in februari 2002 op de markt gebrachte natuurrampenverzekering (een verzekering tegen overstromingen en andere natuurrampen), de mogelijkheid om in de woningpolis voor de inboedel een verzekering alle risico’s af te sluiten en de introductie van een specifieke polis voor milieurisico’s. Deze polis verzekert bij een bodemverontreiniging de sanering die moet worden uitgevoerd op basis van het Vlaamse bodemsaneringsdecreet en vormt een belangrijk element in de KBC-Milieuservice, die ook andere milieudiensten voor kleine en middelgrote ondernemingen omvat, zoals milieukredieten met EIF-waarborg, bankgaranties voor bodemsanering en advies inzake overheidssteun en risicobeheer. De menselijke kant van het verzekeren werd ook geaccentueerd door diverse acties, waaronder een opmerkelijke campagne die

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN

gericht was op het voorkomen van brandwonden bij kleine kinderen. Parallel hiermee kende de lancering van de ongevallenverzekering een succesvolle start. Deze polis verzekert gezinnen van loon- en weddetrekkenden voor ongevallen met blijvende invaliditeit in de privé-sfeer en beantwoordt, gezien de sterke verkoopcijfers, duidelijk aan een reële behoefte bij de cliënten.

[Private banking] Private-bankingcliënten worden bediend via de 21 gespecialiseerde private-bankingkantoren van KBC Bank en de 6 privatebankingkantoren van CBC Banque. KBC biedt via deze kantoren zowel adviserend als discretionair beheer aan. Bij de laatste formule wordt het relatiebeheer waargenomen door het private-bankingkantoor, maar wordt het portefeuillebeheer verzorgd door KBC Asset Management. In 2002 steeg het aantal relaties dat wordt bediend via het private-bankingnet met ruim 8 % tegenover het jaar voordien. Het brede aanbod van diensten gericht op het beheren en beschermen van een patrimonium (met inbegrip van onder meer vermogensstructurering en juridisch-fiscaal advies) werd in 2002 versterkt met exclusieve fondsen (met een analoge structuur als de retailfondsen, maar met hogere coupures en specifiek afgestemd op de behoeften van de private-bankingcliënten) en maatwerkproducten die vroeger hoofdzakelijk toegankelijk waren voor institutionelen (zoals aan aandelen gekoppelde certificaten en enkele specifieke vastgoedcertificaten). De berichtgeving aan cliënten over de dienstverlening werd met de introductie van de periodiek Academy News in een nieuw jasje gestoken.


32

KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Naast KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV zelf zijn een aantal van hun dochtermaatschappijen volledig of hoofdzakelijk werkzaam in het activiteitsdomein Retailen Private-bankverzekeren, waaronder: j CBC Banque: een algemene bank in Franstalig België, met een netwerk van 119 kantoren in Wallonië en Brussel, waaronder 100 retailkantoren, 6 privatebankingkantoren en 13 succursales die zowel retail- als bedrijvencliënten bedienen. j Centea: een Belgische spaarbank die zich exclusief richt op de markt van de parti-

culieren, zelfstandigen en vrije beroepen, en een volledig pakket banken verzekeringsproducten aanbiedt via haar netwerk van zelfstandige agenten en middels een doorgedreven samenwerking met haar zusteronderneming Fidea. In maart 2003 werd Krefima, een dochtermaatschappij van Centea, verkocht aan een Nederlandse groep. j KBC Lease: de KBC Lease-groep is in België en in het buitenland via verschillende vennootschappen actief op het vlak van financiële leasing, onroerende leasing, renting, full service autolease en Europese vendor finance. In België is het bankkantorennet van de KBC Groep het voornaamste distributiekanaal en bekleedt de groep inzake financiële lea-

sing en full service autolease de tweede plaats op de markt. Op Europees vlak ligt de focus, naast directe lease-activiteiten, vooral op samenwerking met internationale vendors. j Fidea: een binnenlandse verzekeringsdochteronderneming die de markt benadert via onafhankelijke makelaars. Fidea biedt zowel levensverzekeringen als schadeverzekeringen aan. j VITIS Life: een Luxemburgse verzekeringsmaatschappij die zich hoofdzakelijk richt op het segment van de vermogenden. Zij concentreert haar activiteiten steeds meer op levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen.

KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Participatie KBC

CBC Banque Centea2 Fidea (inclusief Delphi) KBC Lease VITIS Life2

2000

2001

2002

2000

100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %

100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %

100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %

35,3 44,9 40,8 4,4 3,9

Nettowinst (in miljoenen EUR)1 2001 2002 45,8 75,9 43,7 1,9 5,0

50,8 16,2 55,5 12,0 0,1

Rendement op eigen middelen1 2001 2002

2000 10,0 % 9,1 % 15,3 % 6,1 % 10,5 %

12,3 % 14,6 % 14,3 % 2,6 % 12,0 %

1 De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het rendement op eigen middelen werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld. 2 Cijfers op niet-geconsolideerde basis.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RETAIL-

EN


12,9 % 3,0 % 16,1 % 14,9 % 0,2 %

33 GEERT DE KEGEL hoofd Distributie Retail/KMO C { SOB − Tsjechië

“KBC is een Belgisch bedrijf. Met respect voor de lokale eigenheid in het buitenland. Zo voelt ook C { SOB zich een deel van de Groep. KBC aanvaardt dat je kritisch bent. Zij kijkt vooral uit naar wie wil en durft. De technische aspecten volgen wel.”

CENTRAAL-EUROPA De activiteiten op de tweede thuismarkt Centraal-Europa worden ondergebracht in een afzonderlijk domein. Dit omvat alle retailbank- en -verzekeringsdiensten, diensten aan bedrijven, assetmanagement en marktactiviteiten in Tsjechië, Slovakije, Hongarije, Polen en Slovenië.

AANDEEL IN DE GROEPSWINST (2002)


2001

2002

Verschil 9,3 %

982,2 -743,3 -45,6 -58,9 0,0 134,5 112,3 15 405,8 1 629,2 11,0 % 75,7 % 8,4 %

1 376,2 -1 018,4 -155,3 -79,7 0,0 122,8 106,5 15 999,4 2 016,7 10,3 % 74,0 % 6,3 %

40,1 % 37,0 % 35,4 % -8,7 % -5,1 % 3,9 % 23,8 % -

90,7 %

Centraal-Europa


38,1 -27,3 11,1 -13,5 0,0 0,0 -1,6 6,8 6,5 262,4 0,6 % 98,5 % 2,6 %

207,5 -185,9 21,6 -49,1 0,4 -4,3 -1,9 -11,6 -10,5 216,9 -1,0 % 110,0 % -4,4 %

94,7 % 18,7 % -17,3 % -

Andere activiteitsdomeinen


8

7,6

7 6 5,1

5 4


141,3 118,8 1 891,6 11,6 % 7,6 %

111,1 96,0 2 233,6 9,3 % 5,1 %

-21,3 % -19,1 % 18,1 % -

3 2 1 0

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[CENTRAAL-EUROPA]

2001

2002

34

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT De bijdrage van Centraal-Europa tot de geconsolideerde winst bedroeg 111,1 miljoen euro in 2002 (waarvan 15,1 miljoen aandeel van derden), een daling van 21,3 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 9,3 % van de Groepswinst (tegenover 11,6 % in 2001) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 5,1 % (7,6 % in 2001). Dit toegewezen eigen vermogen steeg met 18,1 % tot 2,2 miljard euro en vertegenwoordigde 26,5 % van het Groepsvermogen. De tabel geeft een overzicht van de winstbijdrage van de voornaamste dochtermaatschappijen in Centraal-Europa. De vergelijking van de resultaten van 2002 en 2001 wordt beïnvloed door enkele wijzigingen in de consolidatiekring: Kredyt Bank werd een volledig jaar integraal geconsolideerd (in 2001 slechts één kwartaal integraal en drie kwartalen volgens de vermogensmutatiemethode), de fusiebank K&H Bank werd een volledig jaar opgenomen (in 2001 werd het voormalige K&H een half jaar opgenomen en de fusiebank de overige zes maanden), NLB werd volgens de vermogensmutatiemethode opgenomen vanaf het vierde kwartaal 2002 en IPB Pojisˇt’ovna werd voor het eerst en integraal geconsolideerd. De nettowinstbijdrage van C{ SOB (in Tsjechië en Slovakije) steeg in 2002 met bijna 15 %. Factoren die hiertoe bijdroegen waren onder meer een hogere rentewinst, een belangrijke terugneming van waardeverminderingen op enkele grote dossiers en een positief wisselkoerseffect. De bijdrage van K&H Bank in Hongarije, die vorig jaar nog licht negatief was als gevolg van onder meer met de fusie gepaard gaande herstructureringskosten, bedroeg 38 miljoen euro in 2002. Dit was onder meer te danken aan het wegvallen van voorvermelde herstructureringskosten, een groei van de opbrengsten, beperkte waardeverminderingen en ten slotte ook een positief wisselkoerseffect. In Polen werden de resultaten van Kredyt Bank diep in het rood geduwd door zeer hoge waardeverminderingen, onder meer als gevolg van een inhaalbeweging inzake erkenning van probleemkredieten en de ongunstige economi-

sche toestand in Polen. Dit leidde in 2002 tot een negatieve bijdrage aan de Groepswinst van 91 miljoen euro (tegenover een eveneens negatieve bijdrage van 13 miljoen euro het jaar voordien). Het verzekeringsbedrijf in Centraal-Europa levert vooralsnog een negatieve bijdrage aan de Groepswinst. Het verloop van de resultaatscomponenten wordt uiteraard sterk beïnvloed door de eerste (integrale) consolidatie van IPB Pojisˇt’ovna in Tsjechië. De autonome groei van het premie-inkomen bedroeg 65 % (onder meer dankzij Argosz in Hongarije). De combined ratio van de Centraal-Europese schadeverzekeringen bedroeg 110 % in 2002, wat onder meer verband houdt met de waterschade in die regio en de hoge kostendruk bij IPB Pojisˇt’ovna.

BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN [Positie op de tweede thuismarkt] Via haar dochtermaatschappijen en participaties is de KBC Groep een van de leidende financiële groepen in Centraal-Europa, waar zij met een netwerk van circa 1 000 bankkantoren ongeveer 6 miljoen bankcliënten bedient en via diverse distributieka-

nalen (agenten, makelaars en bankkantoren) in verschillende landen ook belangrijke posities in de verzekeringsmarkt bezit. Volgens een externe studie was KBC midden 2002, gebaseerd op balanstotaal, de grootste internationale bankgroep in Centraalen Oost-Europa (met een geschat marktaandeel van circa 11,3 %). Aangezien wordt verwacht dat in de volgende jaren de economische groei in deze regio die van de Europese Unie zal overtreffen en deze landen geleidelijk aan de Europese Unie zullen benaderen inzake de penetratiegraad van banken verzekeringsproducten, zijn de groeivooruitzichten voor het aanbieden van financiële diensten in deze regio zeer beloftevol. Daarenboven zal het landen- of systeemrisico dat eventueel nog aanwezig is in deze regio voor een groot deel worden tenietgedaan door de verwachte intrede in de Europese Unie in 2004. Met de acquisitie, in 2002, van een participatie in Nova Ljubljanska banka (NLB) in Slovenië werd het geografische doelgebied van KBC in Centraal-Europa grotendeels bezet. In de nabije toekomst zal KBC zich daarom toespitsen op de verdere integratie en coördinatie van haar bestaande Centraal-Europese investeringen. Meer bepaald de uitbouw van bankverzekeren is

WINSTBIJDRAGE CENTRAAL-EUROPA* (In miljoenen EUR)

2001

2002

C{ SOB K&H Bank Kredyt Bank Nova Ljubljanska banka (4de kwartaal 2002) Verzekeringsmaatschappijen Totaal

159,0 -1,6 -12,6 -3,3 141,3

182,2 38,2 -91,1 0,4 -18,6 111,1

* Volgens de methodologie zoals beschreven in Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau, onder Ontwikkeling per activiteitsdomein (bijgevolg verschillend van de stand-alone-resultaten van de betrokken maatschappijen, zoals vermeld achteraan in dit hoofdstuk).

POSITIE VAN KBC IN CENTRAAL-EUROPA (31-12-2002) Totaal investeringsbedrag Cliënten1 Personeel (in VTE)2 Kantoren

Banken

Verzekeringsinstellingen

2,66 miljard EUR 6 miljoen 19 733 1 021

0,27 miljard EUR 1 496 -

1 Gegevens met betrekking tot cliënten zijn benaderingen. 2 Personeelsaantallen betreffen alleen dochtermaatschappijen waarin KBC een meerderheid bezit en zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[CENTRAAL-EUROPA]

35 hierbij een van de voornaamste doelstellingen. Zo nodig kan dit worden aangevuld met, eventueel in samenwerking met NLB, relatief beperkte acquisities in andere republieken van het voormalige Joegoslavië. In de landen waar KBC al aanwezig is, maar waar haar marktaandeel nog onvoldoende is, zal worden getracht de bestaande investeringen verder uit te bouwen of te versterken. Wat bankieren betreft, wordt daarbij vooral gedacht aan Polen en Slovakije (dit laatste via C{ SOB, zie verder), terwijl voor de verzekeringsactiviteiten prioriteit wordt gegeven aan Slovakije (zie ERGO Poist’ovnˇa), Hongarije en aan de start van een greenfieldlevensverzekeringsactiviteit in Slovenië (zie verder).

[Tsjechië] In Tsjechië bezit KBC 84,1 % van de Tsjechische bank C{ SOB, die ook een belangrijke aanwezigheid in Slovakije bezit (zie verder). In 2002, na de praktische afronding van de fusieoperatie met IPB, concentreerde C{ SOB zich op de verdere verhoging van de kwaliteit van haar dienstverlening en de relaties met haar cliënten en werkte het ook verder

aan de ontwikkeling van diverse bankverzekeringsproducten. Dit laatste werd aanzienlijk vereenvoudigd door de volledige overname door C{ SOB van de Tsjechische verzekeraar IPB Pojisˇt’ovna, nadat in februari 2002 een overeenkomst was bereikt over het geschil met betrekking tot de eigendomsrechten over deze maatschappij. Sindsdien werd gestart met de geleidelijke integratie van de verzekeringsactiviteiten van C{ SOB Pojisˇt’ovna en IPB Pojisˇt’ovna. Om de binding met C{ SOB Bank te benadrukken wordt de naam van de nieuwe fusie-entiteit C{ SOB Pojisˇt’ovna. De samenwerking tussen de banken verzekeringsmaatschappijen van de C{ SOBgroep leidde in 2002, zoals vermeld, tot de introductie van diverse bankverzekeringsproducten, waaronder een levensverzekering (C{ SOB Life Insurance) en een kredietkaartverzekering. Daarnaast werden ook de assetmanagementactiviteiten van de C{ SOB-groep geconcentreerd door de oprichting van C{ SOB Asset Management Group, die zich voornamelijk richt op het aanbieden van individueel en institutioneel discretionair vermogensbeheer en fondsenbeheer, en nu

POSITIE VAN KBC IN TSJECHIË* (31-12-2002)

Banken


Participaties (belang)

C{ SOB (84,1 %) Patria Finance (100,0 %) 1ste 18,1 % 3,1 miljoen 7 722 205 (+ 3 400 verkooppunten in postkantoren)

C{ SOB Pojisˇt’ovna (84,1 %)

Rangschikking Marktaandeel Cliënten Personeel (in VTE) Kantoren

5de in Niet-Leven, 4de in Leven 4,8 % in Niet-Leven, 10,1 % in Leven 972 -

* Gegevens met betrekking tot rangschikking, marktaandelen en cliënten zijn schattingen. Rangschikking in bankieren is gebaseerd op het balanstotaal. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s. Personeelsaantallen zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen en exclusief de dochtermaatschappijen voor C{ SOB.

POSITIE VAN KBC IN SLOVAKIJE* (31-12-2002)

Banken


Participaties (belang) Rangschikking Marktaandeel Cliënten Personeel (in VTE) Kantoren

C{ SOB (84,1 %) 4de 5,4 % 0,2 miljoen 1 136 51

ERGO Poist’ovnˇa (69,4 %) 7de in Niet-Leven, 7de in Leven 1,5 % in Niet-Leven, 4,4 % in Leven 319 -

* Gegevens met betrekking tot rangschikking, marktaandelen en cliënten zijn schattingen. Rangschikking in bankieren is gebaseerd op het balanstotaal. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s. Personeelsaantallen zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[CENTRAAL-EUROPA]

al de grootste vermogensbeheerder op de Tsjechische markt is. Ten slotte dient nog te worden vermeld dat de desastreuze overstromingen in Tsjechië in de zomer van 2002 ook gevolgen hadden voor het C{ SOB-banknetwerk in dat land. Een crisismanagementteam slaagde er niettemin in, mede door een proactieve aanpak, de schade te beperken tot een relatief klein bedrag, waarvan bovendien het overgrote deel verzekerd was (het effectieve verlies wordt op minder dan 1 miljoen euro geschat). Ook bij de verzekeringsmaatschappijen van de Groep is de netto-impact relatief beperkt (circa 3 miljoen euro). Naast C{ SOB en de verzekeringsmaatschappijen van de Groep, bezit KBC in Tsjechië ook Patria Finance, een leidende investmentbank in dat land. Met C{ SOB werd een akkoord gesloten waarbij Patria zich toespitst op aandelenactiviteiten en C{ SOB de obligatieactiviteiten voor haar rekening neemt.

[Slovakije] In 2002 wist C{ SOB haar positie op de retailmarkt in Slovakije verder uit te bouwen. Eind 2002 bediende zij met haar netwerk van 51 kantoren circa 170 000 cliënten, wat een groei van ongeveer 30 % tegenover het jaar voordien vertegenwoordigt. Hiermee behaalde C{ SOB de vierde plaats op de Slovaakse bankmarkt. Sinds 2002 is KBC ook actief op de Slovaakse verzekeringsmarkt door het verwerven van een rechtstreeks belang van 40 % in ERGO Poist’ovnˇa (Ergo), bovenop het bestaande onrechtstreekse belang via IPB Pojisˇt’ovna. Ergo heeft een geschat marktaandeel van 4,4 % in Leven en 1,5 % in Niet-Leven en verkoopt zijn producten via een netwerk van zelfstandige, exclusieve agenten, onafhankelijke makelaars en eigen bedienden. Ook hier werd in samenwerking met C{ SOB een bankverzekeringsconcept uitgewerkt, waardoor de Slovaakse bankkantoren van C{ SOB ook Ergo-verzekeringsproducten zullen verkopen. Begin 2003 wordt aldus gestart met de verkoop van universal life-producten en het gamma zal geleidelijk aan worden uitgebouwd, onder meer met verzekeringsproducten die gekoppeld zijn aan bancaire producten en schadeverzekeringen.

36

[Hongarije]

[Polen]

In Hongarije bezit KBC 59,3 % in Kereskedelmi és Hitelbank (K&H Bank), de tweede bank van dat land sinds de fusie van het vroegere K&H Bank met de Hongaarse dochterbank van ABN AMRO in 2001. In 2002 werd de operationele fusie (waaronder de integratie van de commerciële netwerken) met succes afgesloten, wat zich al duidelijk laat voelen in de resultaten voor 2002, die, door de sterke efficiëntieverbeteringen, een grote sprong voorwaarts maken. Ook werd gestart met de uitbouw van een volledig nieuw computerplatform. Begin 2003 waren al 100 kantoren op dit systeem aangesloten. K&H Bank bleef in 2002 de leidende bank in het bedrijvensegment en slaagde er bovendien in haar tweede positie op de retailmarkt te versterken, onder meer door een sterke expansie in woningkredieten en door voortdurende productvernieuwingen (bijvoorbeeld de uitgifte van de eerste Visachipkaarten in Hongarije). Op het gebied van beleggingsfondsen slaagde de bank erin haar marktaandeel in 2002 bijna te verdubbelen, tot circa 8 %, waarmee zij de derde plaats op deze markt bekleedt. Op de Hongaarse verzekeringsmarkt is KBC aanwezig via schadeverzekeraar Argosz en levensverzekeraar K&H Életbiztosito´ (K&H Life). Het marktaandeel van Argosz in Niet-Leven groeide gestaag aan tot circa 3,8 %, mede door de zeer sterke groei in de aansprakelijkheidsverzekeringen voor motorrijtuigen. Ook het aandeel van K&H Life in de levensverzekeringsmarkt groeide sneller dan het marktgemiddelde en kwam voor het eerst boven 1 % uit. Het toenemende succes van de bankverzekeringssamenwerking tussen Argosz, K&H Life en K&H Bank uit zich onder meer in de stijgende verkoop van zaakschadeverzekeringen, en specifiek de brandverzekeringen voor particuliere risico’s, via de bankkantoren van K&H Bank. In 2002 slaagden de verzekeringsagenten van Argosz er bovendien in voor niet minder dan 10 % van de nieuwe productie van K&H Life te tekenen, terwijl tot voor kort de distributie van levensverzekeringsproducten van K&H Life exclusief via het banknetwerk van K&H Bank gebeurde.

Nadat KBC in het vierde kwartaal van 2001 een meerderheidsbelang in Kredyt Bank had verworven, moest zij een publiek bod uitbrengen op de resterende aandelen. Hierdoor bereikte het belang van KBC in Kredyt Bank 56,6 % per einde januari 2002. Door overname van de aandelen in het bezit van Banco Espírito Santo (BES) en het pensioenfonds van BES, verhoogde KBC in de loop van 2002 haar aandeel in Kredyt Bank verder tot 76,5 %. De belangrijkste gebeurtenissen voor Kredyt Bank in 2002 waren de overname van SKK Kredyt door Z~agiel (beide zijn dochtermaatschappijen van Kredyt Bank en gespecialiseerd in consumentenkredieten), de voltooiing van de bankwijde implementatie van het computersysteem Profile en de afronding van het herstructureringsproces bij dochtermaatschappij Polski Kredyt Bank (PKB) waarbij, na de geleidelijke integratie van haar activiteiten in Kredyt Bank, het overgebleven deel (in essentie dus de banklicentie) zal worden verkocht. Daarnaast maakte Kredyt Bank in 2002 werk van de invoering van de gangbare

KBC-methodiek voor het aanleggen van kredietvoorzieningen, wat leidde tot een aanzienlijke inhaalbeweging inzake de toepassing van waardeverminderingen en, mede door de integratie van PKB en de negatieve economische spiraal in Polen, de resultaten van Kredyt Bank voor het volledige jaar 2002 in het rood duwde. Begin 2003, ten slotte, aanvaardde de Raad van Bestuur van Kredyt Bank het ontslag van de heer Stanislaw Pacuk, de stichter en directievoorzitter van de bank. Aanleiding hiertoe waren verschillen in mening met de hoofdaandeelhouder over het beleid en de te volgen strategie. De KBC Groep bezit ook een 40-%-participatie in Warta, een van de belangrijkste verzekeraars in Polen. Warta verkoopt haar producten via zelfstandige agenten, gesalarieerde medewerkers en makelaars en werkt samen met Kredyt Bank aan de verdere realisatie van een lokaal bankverzekeringsconcept. Ook hier is het de bedoeling dat de bankkantoren de eenvoudige verzekeringsproducten zullen verkopen, en voor meer complexe producten zullen doorverwijzen naar de gekleefde verzekeringsagenten. In 2002 werd een sterke start gemaakt met de

POSITIE VAN KBC IN HONGARIJE* (31-12-2002)

Banken



K&H Bank (59,3 %)

Rangschikking Marktaandeel Cliënten Personeel (in VTE) Kantoren

2de 11,9 % 0,8 miljoen 3 897 163

K&H Life (79,7 %) Argosz (98,8 %) 6de in Niet-Leven, 14de in Leven 3,8 % in Niet-Leven, 1,1 % in Leven 205 -

* Gegevens met betrekking tot rangschikking, marktaandelen en cliënten zijn schattingen. Rangschikking in bankieren is gebaseerd op het balanstotaal. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s. Personeelsaantallen zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen.

POSITIE VAN KBC IN POLEN1 (31-12-2002)

Banken



Kredyt Bank (76,5 %)

Rangschikking Marktaandeel

6de 6,1 %

Cliënten Personeel (in VTE) Kantoren

1,2 miljoen 6 978 385

Warta (40,0 %) Agropolisa (87,2 %) 2de in Niet-Leven, 10de in Leven 13,2 % in Niet-Leven, 0,9 % in Leven 4 3522 -

1 Gegevens met betrekking tot rangschikking, marktaandelen en cliënten zijn schattingen. Rangschikking in bankieren is gebaseerd op het balanstotaal. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s. Personeelsaantallen zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen. Het aantal cliënten van Kredyt Bank is gebaseerd op het aantal rekeningen. 2 Warta is niet inbegrepen in de personeelstotalen vermeld in het hoofdstuk Personeel, omdat het een minderheidsparticipatie is.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[CENTRAAL-EUROPA]

37 cialiseerd in onder meer leasing, factoring en trade finance. Door samenwerking met het lokale management wil KBC NLB steunen in haar verdere groei. Dat zal onder meer gebeuren voor de ontwikkeling van bankverzekeringsactiviteiten, netwerksegmentatie en overdracht van knowhow in gebieden zoals betalingsverkeer, marktactiviteiten, assetmanagement en ICT, en inzake de verdere uitbouw van de aanwezigheid van NLB in andere republieken van ex-Joegoslavië. In 2002 slaagde NLB er opnieuw in haar leidende positie te behouden, ondanks de toegenomen concurrentie op de Sloveense bankmarkt. Specifieke aandacht werd besteed aan het verruimen van de traditionele bankactiviteiten met onder meer assetmanagement en bankverzekeren. Wat dit laatste betreft, werden eind 2002 de eerste stappen gezet, met de oprichting als joint venture van de levensverzekeringsmaatschappij NLB Vita, die haar producten via de bankkantoren van NLB zal verkopen. In

verkoop van verzekeringsproducten via het kantorennet van Kredyt Bank en via dochtermaatschappij Z~agiel. KBC bezit, samen met Kredyt Bank, eveneens de relatief kleine verzekeringsmaatschappij Agropolisa. In het kader van een algehele herschikking van de verzekeringsactiviteiten van de KBC Groep in Polen zijn onderhandelingen gestart om deze maatschappij aan Warta te verkopen.

[Slovenië] In september 2002 tekenden het Sloveense ministerie van Financiën en KBC Bank de overeenkomst over de verwerving van een 34-%-aandeel in Nova Ljubljanska banka (NLB). NLB is, met een marktaandeel (inclusief dat van haar belangrijkste participaties) tussen 40 % en 45 %, de belangrijkste bank van Slovenië. Zij bedient meer dan 900 000 cliënten via haar netwerk van 217 binnenlandse kantoren en bezit daarnaast een aantal dochtermaatschappijen gespe-

een eerste fase zal een beperkt aantal relatief eenvoudige producten worden aangeboden. Naderhand zal het gamma verzekeringsproducten geleidelijk verder worden uitgebouwd en verfijnd.

POSITIE VAN KBC IN SLOVENIË1 (31-12-2002)

Banken


Participaties (belang) Rangschikking Marktaandeel Cliënten Personeel (in VTE) Kantoren

Nova Ljubljanska banka (34,0 %) 1ste 43,7 % 0,9 miljoen 5 2472 217

NLB Vita (in oprichting) -

1 Gegevens met betrekking tot rangschikking, marktaandelen en cliënten zijn schattingen. Rangschikking in bankieren is gebaseerd op balanstotaal. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s. Personeelsaantallen zijn exclusief het distributienetwerk voor verzekeringsmaatschappijen. 2 Niet inbegrepen in de personeelstotalen vermeld in het hoofdstuk Personeel, aangezien NLB een minderheidsparticipatie is.


Argosz C{ SOB (IAS) C{ SOB Pojisˇt’ovna (vanaf 2002: C{ SOB Pojisˇt’ovna en IPB Pojisˇt’ovna samen) ERGO Poist’ovnˇa K&H Bank (IAS) K&H Life2 Kredyt Bank NLB (minderheidsparticipatie, IAS) Patria Finance Warta (minderheidsparticipatie)

Nettowinst (in miljoenen EUR)1 2001 2002

2000

2001

2002

2000

95,4 % 81,5 % 75,8 %

98,8 % 83,8 % 100,0 %

98,8 % 84,1 % 84,1 %

0,1 133,8 -1,5

2,0 186,2 -1,7

1,7 199,2 -11,6

1,7 % 14,3 % -21,2 %

19,4 % 16,5 % -17,8 %

11,0 % 16,0 % -27,7 %

73,3 % 50,0 % 49,9 % 91,9 % 40,0 %

59,0 % 50,0 % 54,6 % 100,0 % 40,0 %

69,4 % 59,3 % 50,0 % 76,5 % 34,0 % 100,0 % 40,0 %

9,5 -0,2 38,8 3,4 -7,2

15,5 0,0 -2,6 -1,6 -1,8

-0,9 48,0 0,3 -81,6

9,4 % -5,8 % 12,2 % 29,5 % -

6,7 % 0,3 % -0,5 % -11,8 % -2,0 %

-11,3 % 13,3 % 6,9 % -17,3 %

3

1,9 3

2000

Rendement op eigen middelen1 2001 2002

1 De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het rendement op eigen middelen werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld. 2 K&H Bank bezit de resterende 50 %. 3 Cijfers mogen nog niet worden vrijgegeven of zijn nog niet beschikbaar.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[CENTRAAL-EUROPA]

3

13,8 % 3

38 ERTAN KARAKORUK commercieel medewerker KBC-bedrijvenkantoor Hasselt-Genk

“KBC durfde als eerste massief te investeren in Centraal-Europa en ook de collega’s in het buitenland stralen het KBC-gevoel uit.”

DIENSTEN AAN BEDRIJVEN Alle banken verzekeringsdiensten aan ondernemingen zijn samengebracht in het activiteitsdomein Diensten aan Bedrijven. Dit domein omvat onder meer het binnenlandse bedrijvensegment, het segment van de multinationale ondernemingen, de meeste activiteiten van het buitenlandse netwerk en de nicheactiviteiten van gespecialiseerde dochtermaatschappijen zoals Antwerpse Diamantbank, International Factors, ADD, Secura en de corporate-financeactiviteiten van KBC Securities.


BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT (In miljoenen EUR)

17,9 %

82,1 %

2001

2002

Verschil

Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst Kostendruk Rendement op eigen middelen

811,0 -326,8 -256,2 -15,0 0,0 213,1 211,4 37 009,4 2 267,9 20,7 % 40,3 % 8,6 %

813,9 -309,1 -201,1 -92,2 0,0 211,4 197,3 32 327,6 1 985,9 19,1 % 38,0 % 10,1 %

0,4 % -5,4 % -21,5 % -0,8 % -6,7 % -12,7 % -12,4 % -


206,6 -180,2 36,5 -62,6 0,1 -0,9 -3,5 -3,9 2,0 121,5 0,2 % 117,4 % 2,2 %

211,3 -173,8 29,0 -62,4 -8,8 -0,8 -7,5 -12,9 -12,2 122,2 -1,2 % 118,4 % -10,0 %

2,3 % -3,5 % -20,4 % -0,3 % -10,9 % 0,6 % -


209,1 213,3 2 389,4 20,9 % 8,4 %

198,5 185,1 2 108,1 17,9 % 9,0 %

-5,1 % -13,2 % -11,8 % -

Diensten aan Bedrijven Andere activiteitsdomeinen


10 9

9,0 8,4

8 7 6 5 4 3 2 1 0

2001

2002 JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DIENSTEN

AAN

BEDRIJVEN]

39

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT


diensten inzake betalingsverkeer en kredieten in lokale munt (renminbi) aanbieden.

De bijdrage van Diensten aan Bedrijven tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) bedroeg 198,5 miljoen euro in 2002, een daling van 5,1 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 17,9 % van de Groepswinst (tegenover 20,9 % in 2001) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 9,0 % (8,4 % in 2001). Dit toegewezen eigen vermogen daalde met 11,8 % tot 2,1 miljard euro en vertegenwoordigde 25,0 % van het Groepsvermogen.

[Rationalisaties in het netwerk]

[Migratie naar het nieuwe KBC-computerplatform]

Om de gewogen risico’s van dit activiteitsdomein verder te verminderen en de rendabiliteit te verhogen, werden ook in 2002 diverse veranderingen doorgevoerd in het corporate netwerk van de bank. Dit hield onder meer in: j Een verdere optimalisering van het netwerk van bedrijvenkantoren in België, door de fusie van een aantal kantoren. Eind 2002 werd de bedrijvenmarkt bediend via 17 bedrijvenkantoren van KBC Bank en 13 succursales van CBC Banque. j De centralisatie van het relatiebeheer voor overheidsinstellingen en socialprofitinstellingen. j De sluiting van de vertegenwoordigingskantoren in Caïro en Milaan1. j De transformatie van de vestiging in Mumbai (India) tot een vertegenwoordigingskantoor. j De verhuizing naar één adres van een aantal KBC-entiteiten die op diverse locaties in Londen waren gevestigd. j De herpositionering van de activiteiten van KBC Bank Nederland (KBCN). Die herstructurering was ingegeven door het feit dat KBCN vooral als gevolg van een gebrek aan kritische massa haar doelstellingen inzake rendabiliteit niet kon realiseren. KBCN zal zich wat zijn corporatebankingactiviteiten betreft voortaan beperken tot het relatiebeheer en de operationele ondersteuning van bedrijvennetwerkcliënten van de KBC Groep, vanuit één vestiging in Rotterdam, terwijl de dienstverlening aan retailcliënten geleidelijk aan wordt afgebouwd. Ondertussen werd met Fortis Bank overeengekomen dat deze laatste het andere deel van de corporate-bankingactiviteit en een deel van de retailactiviteit overneemt. Met Hollandsche Bank-Unie werd overeengekomen dat deze de private-bankingactiviteit, die vanuit één kantoor in Rotterdam werd geleid, overneemt.

In 2002 ging bijzondere aandacht naar de migratie van bedrijvencliënten naar het nieuwe KBC-computersysteem. Deze operatie is technisch complexer dan de retailmigratie, omdat bedrijven in de regel een complexere productmix hebben. Eind 2002 was al twee derde van het aantal bedrijvencliënten gemigreerd en eind 2003 zal deze operatie voltooid zijn.

In het bankbedrijf bleven de opbrengsten op hetzelfde niveau als het jaar voordien, terwijl de kosten met ongeveer 5 % daalden. Bij de opbrengsten worden de positieve effecten van onder andere recuperaties in verband met een effectiseringsoperatie en hogere marges op bedrijfskredieten in België gecompenseerd door onder meer een negatief wisselkoerseffect (depreciatie van vooral de Amerikaanse dollar tegenover de euro) en het wegvallen van de meerwaarde op de verkoop van een aantal onroerende activa in 2001. De nettowaardeverminderingen lagen 55 miljoen euro lager dan in 2001, het resultaat van enerzijds nieuwe waardeverminderingen voor diverse buitenlandse dossiers en anderzijds het wegvallen van de aanzienlijke waardeverminderingen voor binnenlandse bedrijfskredieten in 2001 en de terugnemingen van algemene waardeverminderingen, onder meer voor landenrisico’s. Het hogere resultaat en onder meer het wegvallen van belastingbesparingen met betrekking tot bepaalde dossiers in 2001 zorgden voor een sterke stijging van de belastingen. Finaal eindigt de winstbijdrage (deel Groep) van het corporate bankbedrijf licht lager (-7 %) dan het jaar voordien, op 197 miljoen euro. De bijdrage van het corporate verzekeringsbedrijf tot de Groepswinst was negatief (-12 miljoen euro), onder meer door slechtere resultaten in de herverzekeringssector. Ook in 2002 kenden herverzekeraars in het algemeen een moeilijk jaar en werden ze getroffen door de beursmalaise. De resultaten van Secura werden bovendien negatief beïnvloed door de stormschade in België en de waterschade in Centraal-Europa.

In China werd KBC Bank NV de eerste Belgische Bank die een local currency-vergunning heeft gekregen van de People’s Bank of China. Daardoor kan KBC aan haar bedrijvencliënteel een uitgebreid gamma JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DIENSTEN

AAN

BEDRIJVEN]

[Elektronisch bankieren voor ondernemingen] De e-business-strategie van KBC Bank voor ondernemingen bestaat in het aanbieden van diverse toepassingen, waaronder: j KBC-Online for Business, de module binnen het softwarepakket Isabel, waarmee Belgische bedrijvencliënten hun financiële transacties kunnen automatiseren en waaraan in 2002 diverse nieuwe functionaliteiten werden toegevoegd. j KBC-Flexims, een internetkanaal dat het ondernemingen mogelijk maakt om handelsfinancieringen on line aan te vragen, bij te houden en te wijzigen. In 2002 werd een nieuwe versie uitgebracht met onder meer een uitbreiding van het aantal verwerkbare producten. j De KBC-Betaalknop, die snelle en veilige betalingen via het internet garandeert. j De medewerking van de bank aan Banxafe, een beveiligingstechnologie voor on-linetransacties via Proton, MasterCard en Bancontact. In 2002 profileerde KBC zich opnieuw verder als innoverende partner in e-business door haar internationaal georiënteerde bedrijvencliënten toegang te verlenen tot het SWIFT-netwerk, een primeur in de Benelux. Bedrijven kunnen dankzij deze service hun betalingsopdrachten onmiddellijk aan KBC doorsturen via het SWIFT-netwerk, dat garant staat voor een hoge graad van betrouwbaarheid, beschikbaarheid en veiligheid.

1 In Italië worden de cliënten bediend via een network desk in Verona.

40

[Relatiebeheer] Gepersonaliseerd relatiebeheer blijft uiteraard het centrale element in de dienstverlening aan bedrijven. Gezien de toenemende internationalisering bestaat echter een steeds groter wordend deel van de bedrijvencliënten uit zogenaamde netwerkcliënten, dat zijn cliënten die in relatie staan met verschillende KBCvestigingen of gespecialiseerde KBC-dochtermaatschappijen (zoals KBC Lease of KBC Securities) over de hele wereld. Om dit in goede banen te leiden werd een overkoepelend relatiebeheersysteem − Relationship Management System − in het binnenlandse en buitenlandse netwerk ingevoerd.

[Verzekeringen voor bedrijven] Om KBC Verzekeringen in staat te stellen ook op de markt van schade- en groepsverzekeringen voor ondernemingen een belangrijke speler in België te worden, werd in 2001 een ambitieus plan opgesteld, dat in 2002 geleidelijk aan geconcretiseerd werd. Zo werd een nieuwe organisatiestructuur operationeel, met een opdeling in vier grote sectoren (handel en diensten; social profit, overheden en onderwijs; industrie en transport; en bouw, landbouw en diversen), waarbij elke sector wordt geleid door een sectormanager, die het volledige proces behandelt van offerte tot en met polis. Ook de ondernemingswerking van Fidea werd in deze structuur geïntegreerd, met aandacht voor de eigenheid van het makelaarskanaal. De ondernemingen zullen worden bediend via een 130-tal gespecialiseerde ondernemingsagenten, die, naast het beheer van een retailportefeuille, uitgerust zijn om ook een professionele dienstverlening aan te bieden aan de grotere bedrijven. Na een succesvol proefproject in 2002, wordt in 2003 concreet gestart met de uitbouw van de samenwerking tussen de KBC-bankkantoren en deze ondernemingsagenten. Ten slotte werd in 2002 ook een studieproject opgezet om het producten- en dienstenaanbod zo te herwerken dat het maximaal inspeelt op de specifieke behoeften van ondernemingen. Inzake groepsverzekeringen werd vooral bij de grotere ondernemingen een doorbraak geforceerd, dankzij de doorverwijzing vanuit de bankkantoren. De belangrijkste productvernieuwingen betroffen de lancering

van KBC-Benefit Portfolio (een gemengde tak-23/tak-21-groepsverzekering), KBCBenefit Bonus (een tak-21-groepsverzekering met winstdeling onder tak 23) en de AssurCard-Collectief, een kaart die ervoor zorgt dat de verzekeraar de in het kader van een ziekenhuiskostenverzekering gedane verstrekkingen rechtstreeks aan de dienstverlener betaalt.

[Marktaandeel] Net zoals in 2001 slaagde KBC erin haar marktaandeel in het bedrijfskredietensegment in België verder te verhogen. Per einde 2002 wordt het aandeel van KBC in deze markt aldus geschat op 22,9 %.

[Gespecialiseerde dienstverlening aan bedrijven] Naast de pure kredietverlening biedt KBC bedrijven een waaier van gespecialiseerde diensten aan. Die omvatten onder meer internationaal cashmanagement (ICM), waarin KBC toonaangevend is op het gebied van multibancaire oplossingen. Eind 2002 startte KBC, zoals al vermeld, met het verlenen van toegang tot het SWIFT-netwerk aan haar internationaal georiënteerde bedrijvencliënten. Daarnaast werd ook het concept van grensoverschrijdende multibank cash pooling verder uitgebreid met de aansluiting van Kredyt Bank, K&H Bank en C{ SOB; bij deze maatschappijen werd bovendien het aanbod aan ICM-producten verder uitgebouwd, wat de Groep heeft geholpen diverse commerciële successen te boeken op dit terrein. KBC startte ten slotte ook met het ontwikkelen, in samenwerking met een technologiepartner, van een internettoepassing voor het elektronisch bankieren voor bedrijvencliënten in negen Europese landen. Inzake internationaal betalingsverkeer werd 2002 vooral gekenmerkt door de voorbereiding van de tenuitvoerlegging van de Europese verordening die het tarief van grenso-

verschrijdende overschrijvingen in euro’s binnen de Europese Unie gelijkstelt met het tarief van binnenlandse betalingen. Het daaruit resulterende verlies aan inkomsten dwingt de bank bovendien verder te werken aan kostenminimalisatie, onder meer door, in samenwerking met Fin-Force, de processen maximaal te stroomlijnen en, op Europees niveau, actief mee te werken aan het samenbrengen van de versnipperde nationale systemen in een eengemaakt Europees clearingsysteem. Op interbancair vlak was het opstarten van Continuous Linked Settlement (CLS) opmerkelijk. Dit systeem heeft tot doel het risico verbonden aan de vereffening van interbancaire wisseltransacties uit te sluiten door beide betalingen gelijktijdig en onherroepelijk af te wikkelen. KBC Bank was een van de 39 banken die in september met succes CLS opstartten. Men verwacht dat CLS zal uitgroeien tot de norm voor de vereffening van interbancaire wisseltransacties. Inzake buitenlandse handel dient vooral de sterke verbetering van het aanbod wat betreft documentaire incasso’s (onder meer een snellere verwerking en het ter beschikking stellen van meer informatie) te worden vermeld. De verbintenis tegenover de cliënt inzake timing en informatie wordt duidelijk op papier gezet en er is in sommige gevallen in een compensatie voorzien, mocht de verbintenis niet worden ingelost. Een dergelijk aanbod zal in de toekomst ook voor documentaire kredieten worden uitgewerkt. Gestructureerde financieringen worden geleid vanuit KBC Finance Ireland in Dublin, met vestigingen in Londen, New York, Hongkong, Brussel en Sydney. Deze activiteit omvat projectfinancieringen (verdeeld over circa 275 projecten in een vijftigtal verschillende landen en een waaier van sectoren), gestructureerde handelsfinancieringen en vliegtuigfinancieringen (gedekt door overwegend vliegtuigen van de jongste generaties). Het risico van KBC ten aanzien van de luchtvaartsector wordt verder

MARKTAANDEEL IN HET BEDRIJVENSEGMENT IN BELGIË*

Totaal (kredietverlening)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

20,7 %

22,4 %

22,9 %

* Marktaandeel 2002 is een schatting op basis van gegevens van november 2002. Het marktaandeel betreft zowel de kredieten aan zelfstandigen en lokale ondernemingen als die aan middelgrote en grote bedrijven.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DIENSTEN

AAN

BEDRIJVEN]

41 besproken in het hoofdstuk Risicobeheer. De totale portefeuille gestructureerde financieringen bedroeg per einde 2002 circa 5,3 miljard euro. KBC biedt haar bedrijvencliënteel ook diverse diensten in verband met vastgoed aan, waaronder financiering voor vastgoedprofessionelen, vastgoedeffectisering, vastgoedbeleggingen en projectontwikkeling. Onder de belangrijkste realisaties in 2002 vermelden wij onder meer de financiering van het nieuwe gerechtsgebouw in Gent en van het logistieke park Sea Gate in Oostende, de uitgifte van twee private vastgoedcertificaten en de oplevering, in samenwerking met het Britse Slough Estates, van 16 000 m2 verhuurde logistieke ruimte in Bornem. Ook werd voortgewerkt aan de uitbouw van Buelens Real Estate, een samenwerking tussen KBC Bank en de Belgische projectontwikkelaar Buelens, wat resulteerde in de start van verschillende projecten voor eigen rekening in Brussel, Luxemburg, Rijsel en Warschau. Via gespecialiseerde dochtermaatschappijen (zie hieronder) biedt KBC ook diensten in verband met leasing en factoring aan, naast verzekeringsbemiddeling, herverzekeren, derivaten en corporate finance (via KBC Securities, zie onder Marktactiviteiten).

KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Naast KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV zelf zijn een aantal van hun dochtermaatschappijen uitsluitend of hoofdza-

kelijk werkzaam in het activiteitsdomein Diensten aan Bedrijven: j International Factors Belgium (IFB), de gemeenschappelijke factoringmaatschappij van KBC Bank en ING/BBL die met een marktaandeel van circa 23 % de tweede plaats bekleedt op de Belgische markt. Naast factoring biedt IFB ook kredietverzekering, handelsinformatie en incasso als makelaar aan. j ADD, een dochtermaatschappij van KBC Verzekeringen die gespecialiseerd is in verzekeringsbemiddeling en zich eveneens begeeft op de markt van adviesverlening inzake risicobeheer. j Secura, een dochtermaatschappij van KBC Verzekeringen, gespecialiseerd in herverzekeringen. Midden 2002 werd beslist de zoektocht naar een partner of overnemer te staken en op zelfstandige basis voort te werken. Secura zal zijn activiteiten voortaan beperken tot een aantal kernmarkten en verzekeringstakken. j Antwerpse Diamantbank, een bankdochteronderneming gespecialiseerd in wereldwijde kredietverstrekking aan de diamanthandel. In België is zij marktleider met een aandeel in de diamantfinanciering van meer dan 50 %. Na de opening, in 2002, van een vestiging in Mumbai (India), is zij aanwezig in vier van de vijf grote diamantcentra in de wereld (Antwerpen, New York, Hongkong en Mumbai). Het wereldwijde marktaandeel wordt geschat op 20 %. Begin 2002 sloot KBC een overeenkomst met Henfin Holding (De Beers) om hun participatie van 12,83 % in Antwerpse Diamantbank aan KBC Bank te verkopen. Het belang van KBC Bank in Antwerpse Diamantbank steeg hierdoor tot nagenoeg 100 %.

j IIB Bank, een dochtermaatschappij van KBC Bank die in eerste instantie een zakenbank is en zich als zodanig op de Ierse bedrijfswereld richt en de meeste grote bedrijven en multinationale ondernemingen die actief zijn in Ierland tot haar cliënteel rekent. Zij heeft ook een groot aantal middelgrote ondernemingen, en, via haar dochtermaatschappij IIB Homeloans and Finance, ook particulieren als cliënt. j KBC Bank Deutschland, een dochtermaatschappij van KBC Bank die via een relatief beperkt kantorennet (6 kantoren) actief is op de markt van het bankieren voor lokale middelgrote en grote bedrijven, particulieren (private banking), banken en netwerkcliënten die zakendoen in Duitsland. j KBC Bank Nederland (zie onder Rationalisaties in het netwerk). j Fin-Force, een in 2000 door KBC Bank (90 %) en Electronic Data Systems (10 %) opgerichte onderneming die, naast de verwerking van het buitenlandse betalingsverkeer van KBC Bank, ook aan andere banken de mogelijkheid biedt de verwerking van hun internationale betalingen onder hun eigen naam geheel of gedeeltelijk aan Fin-Force toe te vertrouwen. Naast de verwerking zelf behoren ook alle nevendiensten zoals de behandeling van navragen en de afstemming en controle van bankiersrekeningen tot haar dienstenpakket.


ADD Antwerpse Diamantbank Fin-Force IIB Bank International Factors KBC Bank Deutschland KBC Bank Nederland Investco Secura

2000

2001

2002

2000

100,0 % 87,2 %

100,0 % 87,2 % 90,0 % 100,0 % 50,0 % 99,7 % 100,0 % 100,0 % 95,0 %

100,0 % 100,0 % 90,0 % 100,0 % 50,0 % 99,7 % 100,0 % 100,0 % 95,0 %

-6,7 24,1 47,4 2,7 4,9 -1,9 -4,5

100,0 % 50,0 % 99,3 % 100,0 % 52,5 %

Nettowinst (in miljoenen EUR)* 2001 2002 -0,3 14,4 1,1 53,2 3,3 4,5 -7,2 -3,7 0,6

0,3 21,6 -0,5 57,8 3,8 6,8 -26,8 -14,6 -30,3

2000 -77,5 % 21,5 % 19,5 % 21,3 % 9,0 % -2,0 % -4,6 %

* De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het rendement op eigen middelen werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DIENSTEN

AAN

BEDRIJVEN]

Rendement op eigen middelen* 2001 2002 -5,8 % 12,0 % 19,2 % 23,8 % 5,3 % -7,6 % 0,4 %

5,9 % 17,0 % -2,5 % 19,0 % 24,7 % 6,0 % -34,7 % -44,0 % -17,9 %

42 PETER VANDERHEYDEN actuaris Schadeverzekeringen − Productenbeleid KBC Verzekeringen

“KBC voert geen politiek van witte producten, maar levert kwaliteit. Zij waardeert haar medewerkers en geeft hun leidinggevende de kans hen te verdedigen.”

ASSETMANAGEMENT Het activiteitsdomein Assetmanagement omvat het beheer van zowel vermogens van particulieren en institutionele beleggers als van beleggingsfondsen die hoofdzakelijk via het retailnetwerk worden aangeboden.


BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT (In miljoenen EUR)

10,4 %

Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst Kostendruk Rendement op eigen middelen

89,6 %

2001

2002

Verschil

181,1 -54,4 0,0 -35,9 0,0 90,8 90,8 8,9 % 30,1 % -

207,8 -57,7 0,0 -42,7 0,0 107,5 107,5 10,4 % 27,7 % -

14,8 % 5,9 % 18,9 % 18,4 % 18,4 % -

Assetmanagement Andere activiteitsdomeinen

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT BEHEERD VERMOGEN (In miljarden EUR)

90 80

76

78

74

70 60 50 40 30 20

De opbrengsten van dit activiteitsdomein bestaan uit de jaarlijkse beheersvergoeding en de transactieprovisies betaald door de beleggingsfondsen aan KBC Bank voor het uitvoeren van transacties op de financiële markten. Het retailnetwerk ontvangt de volledige toetredingsvergoeding voor de verkoop van beleggingsfondsen en een deel van de jaarlijkse beheersvergoeding (50 basispunten op het beheerd vermogen).

10 0

2000

2001

2002

De bijdrage van Assetmanagement tot de geconsolideerde winst bedroeg 107,5 milJAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[ASSETMANAGEMENT]

joen euro in 2002, een stijging van 18,4 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 10,4 % van de Groepswinst (tegenover 8,9 % in 2001). De bruto-opbrengsten van het activiteitsdomein Assetmanagement stegen in 2002 met 15 %, waarbij de daling als gevolg van lagere transactievolumes binnen de fondsen werd opgevangen door hogere beheerlonen uit onder meer een gunstigere productmix (meer kapitaalgegarandeerde fondsen, waarvoor een forfaitair beheerloon wordt toegepast, onafhankelijk van de fondswaarde). Licht hogere kosten en hogere belastingen als gevolg van de

43 betere resultaten leidden per saldo tot een een 18-%-stijging, tot 108 miljoen euro, van de bijdrage van dit activiteitsdomein tot de Groepswinst.

BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN [Productinnovaties] KBC Asset Management (KBC AM), een dochtermaatschappij van KBC Bankverzekeringsholding (voor 55 %) en KBC Bank (voor 45 %), biedt individueel vermogensbeheer, institutioneel vermogensbeheer (voor pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en bedrijven) en collectief vermogensbeheer aan. Dit wordt ondersteund door research, productontwikkeling, advies, risicobeheer en marketing. KBC AM is ook internationaal actief. Zo ondersteunt het onder meer de Centraal-Europese dochtermaatschappijen van KBC bij de uitbouw van hun assetmanagementactiviteiten en bij de lancering van hun eigen beleggingsfondsen of die van KBC. KBC AM beheert ook onder meer het pensioenfonds en het grootste deel van de beleggingsportefeuille van KBC Verzekeringen. In 2002 bracht KBC AM niet minder dan 108 nieuwe beleggingsfondsen op de markt, inclusief vijf fondsen voor Centea, drie fondsen die in samenwerking met C{ SOB op de Tsjechische markt werden gelanceerd en een eerste fonds dat in samenwerking met K&H Bank op de Hongaarse markt werd gebracht. KBC AM bleef ook in 2002 trouw aan zijn reputatie als productinnovator inzake beleggingsfondsen en -diensten. Een van de talrijke innovaties op het gebied van verzekeringsproducten was KBC-Life Alternative Selector, een tak-23-beleggingsverzekering die investeert in een selectie van hefboomfondsen en streeft naar een return

die onafhankelijk is van de ontwikkeling van de traditionele beurzen. Ook in kapitaalgegarandeerde beleggingsfondsen werden talrijke nieuwe innovatieve producten gelanceerd, zoals KBC EquiPlus Lock The Double 1, waarbij voor elk aandeel van de onderliggende korf een mogelijke verdubbeling van de waarde kan worden vastgeklikt. Een ander voorbeeld vormen de KBC Click Europe Reverse-compartimenten, gekoppeld aan de DJ EURO STOXX 50-index, en waarbij wordt uitgegaan van een maximale meerwaarde en maandelijkse dalingen van de index worden afgehouden. KBC AM lanceerde eveneens een aantal specifieke beleggingsverzekeringen met kapitaalsbescherming (de KBC-Life Securityproducten) en bracht ook een aantal producten op de markt, specifiek voor privatebankingcliënten. Als eerste financiële instelling in België startte KBC Bank met het drukken van deelbewijzen van beveks op aanvraag van de cliënt. Dit systeem − Printing On Demand − houdt in dat effecten pas worden gedrukt nadat de cliënt heeft ingetekend en heeft als belangrijkste voordelen dat de cliënt sneller over de gevraagde materiële stukken kan beschikken en de bank niet langer moet investeren in het aanleggen en beheren van een grote voorraad niet-uitgegeven papieren effecten.

[Duurzame fondsen en duurzaamheidsscreening] KBC hecht een groot belang aan Duurzaam Ondernemen. In dat kader biedt KBC AM al geruime tijd een gamma duurzame fondsen aan. Sinds maart 2002 doet zij hierbij, als eerste financiële instelling in België, een beroep op een in-house-afdeling Duurzaamheidsresearch voor Europese bedrijven en landen. Het is de bedoeling om de selectie van duurzame aandelen en obligaties in de fondsen te ondersteunen en de cliënteel

AANDEEL VAN KBC IN DE BELGISCHE ICB-MARKT (31-12-2002) Obligatiefondsen Aandelenfondsen Gemengde fondsen Kapitaalgegarandeerde fondsen Totaal marktaandeel ICB’s

20,1 % 23,3 % 26,5 % 56,0 % 30,1 %

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[ASSETMANAGEMENT]

bij te staan bij de keuze van duurzame beleggingen. Het researchteam van KBC AM staat onder toezicht van een externe adviesraad, die is samengesteld uit deskundigen op het vlak van onder meer duurzaam ondernemen, zakenethiek, milieu, externe verhoudingen en mensenrechten. De adviesraad bewaakt de kwaliteit van de methodologie en het onderzoek van het KBC-researchteam en oordeelt over de volledigheid, degelijkheid en correctheid van de dossiers. De resultaten van de duurzaamheidsscreening zijn bovendien vrij beschikbaar op de website van KBC AM, dat hiermee een actieve en transparante communicatiepolitiek wil voeren ten aanzien van zijn onderzoek. KBC AM lanceerde in 2002 KBC Institutional Fund Ethical Euro Bonds, het eerste duurzame obligatiefonds op de Belgische markt. Nog een mooi voorbeeld van een duurzaam fonds was KBC Click Solidarity 2 Levenslijn-Kinderfonds. Dit fonds met kapitaalbescherming belegt in een korf van Europese aandelen met een duurzaam karakter. Daarenboven worden een deel van het behaalde rendement én de toetredingskosten tijdens de lanceringsperiode afgestaan aan het Levenslijn-Kinderfonds. Het Levenslijn-Kinderfonds is een gezamenlijk initiatief van de Vlaamse Televisie Maatschappij (VTM) en de Koning Boudewijnstichting, die samen willen werken aan meer verkeersveiligheid en vooral hulp bieden aan jonge verkeersslachtoffers.

[Institutionele markt] In 2002 verwierf KBC AM per saldo 26 nieuwe mandaten voor vermogensbeheer in opdracht van institutionele cliënten (veelal pensioenfondsen en VZW’s). Ook in de VIP-cel, die particuliere topcliënten discretionair vermogensbeheer aanbiedt in samenwerking met de private-bankingafdeling van KBC Bank, groeide het aantal mandaten aan, ondanks het uiterst moeilijke beursklimaat. Op 31 december 2002 bedroeg het aantal beheerde dossiers in beide doelgroepen samen 285, een stijging met 17 % tegenover het jaar voordien. Het vermogen onder uitvoerend beheer steeg met meer dan 10 % naar 3,9 miljard euro per einde 2002.

44

[Marktaandeel] KBC bleef ook in 2002 de uitgesproken marktleider inzake beleggingsfondsen of Instellingen voor Collectieve Beleggingen (ICB’s), met een marktaandeel van niet minder dan 30,1 %, wat nog een stijging betekent ten opzichte van het al bijzonder hoge aandeel per einde 2001 (29,3 %). Het marktaandeel van KBC in ICB’s met kapitaalbescherming liep in 2002 zelfs op tot 56 %. KBC is hiermee de Europese marktleider in dit soort fondsen.

[Totaal beheerd vermogen] Het klimaat op de financiële markten bleef in 2002 zeer negatief en dit had vanzelfsprekend een invloed op de ontwikkeling van het totaal beheerd vermogen van

KBC AM, dat per saldo eind 2002 ongeveer 5 % lager lag dan het jaar voordien. De retail-ICB’s daalden met 7 %, als gevolg van een volumestijging van 4 % en een waardedaling van de fondsen zelf met 11 %. De daling was voornamelijk − en logischerwijze − te situeren bij de aandelenfondsen, terwijl vooral de kapitaalgegarandeerde fondsen en de obligatie- en geldmarktfondsen het relatief goed deden. Het beheerd vermogen voor institutionelen daalde met circa 3 % in 2002, maar dit was volledig te wijten aan de daling met circa 20 % van het beheerd vermogen bij dochtermaatschappij KBC Asset Management Limited in Ierland. Deze daling was nagenoeg volledig te wijten aan de waardedaling van de beheerde fondsen zelf. Het particulier vermogensbeheer, ten slotte, boekte een lichte achteruitgang met 2 %.

ONTWIKKELING MARKTAANDEEL IN ICB’s (In procenten)

32 30 28 26

BEHEERD VERMOGEN DOOR KBC AM1 24

(In miljoenen EUR) 22

12-2002

12-2001

12-2000

12-1999

12-1998

12-1997

12-1996

12-1995

12-1994

20

AANDEEL VAN KBC IN DE BELGISCHE ICB-MARKT (In procenten)

60

56,0

50 40 30

26,5 23,3

20

20,1

10 0

Obligatie- Aandelen- Gemengde Kapitaalfondsen fondsen fondsen gegarandeerde fondsen

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Retail-ICB’s Aandelenfondsen Obligatiefondsen Gemengde fondsen Kapitaalgegarandeerde fixed-income-fondsen Kapitaalgegarandeerde aandelenfondsen Geldmarktfondsen Tak-23-producten Dakfondsen Totaal

9 473 4 784 4 628 1 786 13 397 974 1 950 3 175 40 168

8 192 5 121 5 437 3 239 13 310 1 044 2 560 3 171 42 075

4 930 5 192 4 951 4 994 13 349 1 339 2 145 2 208 39 108

-39,8 % 1,4 % -8,9 % 54,2 % 0,3 % 28,3 % -16,2 % -30,4 % -7,1 %

Institutioneel vermogensbeheer Institutionele fondsen Activa van derden, uitvoerend beheer Activa van derden, adviserend beheer Groepsactiva2 KBC Asset Management Limited (Ierland) Totaal

2 879 3 136 327 9 382 8 594 24 317

3 179 3 535 317 8 945 8 284 24 260

3 490 3 913 301 9 215 6 650 23 569

9,8 % 10,7 % -5,1 % 3,0 % -19,7 % -2,8 %

Particulier vermogensbeheer Uitvoerend beheer Adviserend beheer Totaal

975 10 521 11 496

1 579 10 158 11 737

1 406 10 064 11 470

-11,0 % -0,9 % -2,3 %

Totaal beheerd vermogen Totaal

75 981

78 072

74 147

-5,0 %

1 In 2002 werd de indeling licht gewijzigd en werd particulier adviserend beheer toegevoegd. De referentiecijfers voor 2000 en 2001 wijken daardoor af van wat in vorige jaarverslagen is vermeld. 2 Inclusief KBC Verzekeringen en KBC-pensioenfondsen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[ASSETMANAGEMENT]

45 HERBERT D’HAESE hoofd Commercial Sales − Geld- en Kapitaalmarkten KBC Bank

“De strategie is duidelijk, iedereen wil eraan meewerken en KBC kan zich ook in moeilijke omstandigheden dynamisch en flexibel opstellen.”

MARKTACTIVITEITEN Het activiteitsdomein Marktactiviteiten omvat de bedrijvigheid van de binnen- en buitenlandse dealingrooms van de bank, de marktactiviteiten van KBC Securities, en de volledige activiteiten van KBC Financial Products, KBC Clearing en KBC Peel Hunt. AANDEEL IN DE GROEPSWINST (2002)


2001

2002

Verschil 7,8 %

520,6 -433,9 2,3 -50,5 0,0 38,5 37,8 8 933,9 1 118,5 3,7 % 83,3 % 3,4 %

610,8 -445,0 -8,2 -76,9 0,0 80,7 80,5 10 340,6 1 146,8 7,8 % 72,9 % 6,8 %

17,3 % 2,6 % 52,3 % 109,8 % 113,0 % 15,7 % 2,5 % -

92,2 %

Marktactiviteiten Andere activiteitsdomeinen

BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT In 2002 bedroeg de bijdrage van Marktactiviteiten tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) 80,7 miljoen euro, een meer-dan-verdubbeling ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 7,8 % van de Groepswinst (tegenover 3,7 % in 2001) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 6,8 % (3,4 % in 2001). Het toegewezen eigen vermogen steeg met 2,5 % tot 1,1 miljard euro en vertegenwoordigde 13,6 % van het Groepsvermogen.

De meer-dan-verdubbeling van de bijdrage van dit activiteitsdomein tot de Groepswinst is grotendeels te danken aan een ommekeer bij de in aandelen gespecialiseerde dochtermaatschappijen, die na een globaal sterk negatief resultaat in 2001 nu een licht positief resultaat realiseren. Dit was op zijn beurt het gevolg van een sterk negatief resultaat bij de KBC Securitiesgroep, die leed onder de slechte toestand op de aandelenbeurzen en de initiële kosten verbonden aan de herstructureringen (onder meer de afslanking van het buitenlandse netwerk − zie verder) en een positief resultaat bij de KBC Financial Productsgroep (die in 2001 een zeer negatief resultaat realiseerde), te danken aan sterke prestaties in verschillende activiteiten, JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[MARKTACTIVITEITEN]


8 6,8

7 6 5 4

3,4

3 2 1 0

2001

2002

46


plaatsingen, zowel voor eigen rekening als voor rekening van derden. Alle leningen voor eigen rekening werden uitgegeven via KBC IFIMA en gestructureerd binnen het Euro Medium Term Note-programma ter waarde van 10 miljard euro. Op de Belgische markt van Commercial Paper (CP) en Medium Term Notes − die dit jaar veeleer stagneerde − trad de bank op als arranger/dealer in een zestal nieuwe uitgifteprogramma’s ten gunste van zowel Belgische als buitenlandse bedrijven. Het gemiddelde marktaandeel van KBC op de Belgische markt voor CP-uitgiftes bedroeg eind 2002 circa 25 %. In het eerste halfjaar werd Quasar, een Special Purpose Vehicle voor effectiseringen voor rekening van derden, opgericht in 2001, operationeel. Dit gebeurde door asset-backed obligaties aan te kopen en ze te herfinancieren door de uitgifte van assetbacked Commercial Paper in Europa.

[De dealingrooms van KBC Bank]

[Consortiale leningen in KBC Bank]

In een volatiel klimaat op de financiële markten behaalden de dealingrooms in globo een behoorlijk resultaat, gespreid over een grote diversiteit van producttakken, en zowel op trading- als op salesvlak. De verdere uitbouw van de salesactiviteiten blijft de voornaamste strategische doelstelling en wordt ondersteund door een gestage uitbreiding van het productgamma, onder meer door de gespecialiseerde Financial Engineering-afdeling. De professionele handel voor eigen rekening is maximaal in Brussel geconcentreerd. Mede door een grote aandacht voor de handel in Centraal-Europese munten werd de trend naar een betere winstkwaliteit ook op dit vlak met succes voortgezet. Sinds juni 2002 kwoteert de dealingroom in Brussel ook als pricemaker een selectie van een 500-tal leningen (Eurobonds) via een elektronisch platform op Bloomberg.

De nieuwe Syndication and Debt Placement-afdeling verzorgt het opzetten en verdelen van consortiale kredieten en treedt op als competentiecentrum in de geografische gebieden waar KBC Bank haar voornaamste kredietactiviteiten ontplooit. In 2002 steeg, tegen de algemene trend in, het KBC-transactievolume van Europese consortiale bedrijfskredieten met 20 % en stegen de hiermee gepaard gaande provisie-inkomsten met 12 %. Succesvolle posities als syndicaatsleider werden gerealiseerd via het opzetten van transacties voor onder meer Pendragon en McBride in het VK, Exane en SOCRAM in Frankrijk en de kredietlijnen voor de gestructureerde overnamefinanciering voor Jefferson Smurfit Group en Cantrell & Cochrane Group in Ierland. Ook met de Centraal-Europese dochtermaatschappijen

waaronder de relatief nieuwe credit derivatives-activiteit en de succesvolle start van Collateralized Debt Obligation-transacties in 2002. De dealingroomactiviteiten in Brussel en bij de dochtermaatschappijen presteerden eveneens sterk, maar de dealingrooms van de buitenlandse kantoren boekten een licht negatieve winstbijdrage, voornamelijk door een verkeerde inschatting van de renteontwikkeling. De tabel geeft een opdeling en de ontwikkeling van de winstbijdrage van het activiteitsdomein Marktactiviteiten in aandelenactiviteiten van terzake gespecialiseerde dochtermaatschappijen versus dealingroomactiviteiten.

werd intens samengewerkt: zo werd bijvoorbeeld samen met K&H Bank een financiering voor de Municipality of Budapest opgezet.

[Gespecialiseerde dochtermaatschappijen] KBC Securities Group en KBC Peel Hunt De aanhoudend slechte toestand op de aandelenbeurzen had een sterk negatieve impact op KBC Securities, dat voor het tweede opeenvolgende jaar verlies leed. Deze verliezen vormden de aanzet tot een herstructurering, waarbij onder meer de backoffice- en researchtaken nagenoeg volledig worden gecentraliseerd in de hoofdzetel in Brussel en de buitenlandse vestigingen vooral fungeren als commerciële antennes. Daarnaast werd de Spaanse vestiging van KBC Securities gesloten, werd het Nederlandse filiaal verkocht (in de plaats ervan werd een vestiging opgericht die zich beperkt tot corporate finance, terwijl de Nederlandse verkoopsactiviteit werd gecentraliseerd in Brussel) en werd de Franse dochtermaatschappij sterk afgeslankt. Deze rationaliseringen zullen het niveau van de geconsolideerde operationele kosten in de toekomst sterk terugschroeven. De hiermee verbonden herstructureringskosten bepaalden uiteraard mee de omvang van het verlies in 2002. Bij KBC Securities France staat er nog een risicopositie uit die zou kunnen leiden tot een substantiële afschrijving. In de geconsolideerde rekeningen van de KBC Groep waren ook eind 2002 voldoende voorzieningen aanwezig om dit te compenseren. De herstructurering past in een vernieuwde strategie, waarbij KBC Securities zich voortaan richt op een dubbele niche. Ten eerste wil KBC Securities, vanuit zijn marktleiderschap op Euronext Brussels, op Euronext-

[Euro-obligaties]

WINSTBIJDRAGE MARKTACTIVITEITEN*

In 2002 was KBC opnieuw een actieve speler op de primaire emissiemarkten van Euro-obligaties, met 350 deelnemingen in internationale consortiale leningen. In meer dan 75 % van deze emissies trad de bank op als lead- of co-lead-manager.

(In miljoenen EUR)

2001

2002

Aandelenactiviteiten van dochtermaatschappijen Dealingroomactiviteiten wrv. Brussel wrv. buitenlandse kantoren wrv. dochtermaatschappijen Totaal

-57,1 95,6 47,0 30,2 18,4 38,5

1,2 79,5 57,1 -2,4 24,7 80,7

KBC Bank ontwikkelde ook een zeer sterke emissieactiviteit op het vlak van private

* Volgens de methodologie zoals beschreven in Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau, onder Ontwikkeling per activiteitsdomein (bijgevolg verschillend van de stand-aloneresultaten van de betrokken maatschappijen).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[MARKTACTIVITEITEN]

47 niveau (Brussel, Parijs en Amsterdam) een kernspeler zijn in een aantal sectoren van grote caps. Ten tweede wenst het in een aantal Europese landen een toonaangevende rol te spelen op het vlak van beursactiviteiten (corporate finance, primaire en secundaire markt) met betrekking tot kleine en middelgrote ondernemingen. Dit past trouwens volledig in de algemene strategie van KBC om zich relatief sterker toe te leggen op kleine en middelgrote ondernemingen. In het kader van de vernieuwde strategie wordt ook een sterkere integratie beoogd tussen KBC Securities en zijn zustervennootschap KBC Peel Hunt. KBC Peel Hunt is een Brits effectenhuis voor institutionele beleggers en een van de grootste marktmakers in small and mid-cap-aandelen in dat land. Net zoals bij KBC Securities werden de resultaten van KBC Peel Hunt in 2002 aangetast door de omstandigheden op de aandelenmarkten (zij het iets minder uitgesproken, dankzij de specifieke focus van

Peel Hunt) en de achteruitgang van de corporate-financeactiviteiten. KBC Financial Products Group Ondanks de moeilijke marktomgeving kon KBC Financial Products (KBC FP) zeer goede resultaten voorleggen. De handel in converteerbare obligaties zette een flinke prestatie neer, die zowel qua volumes als qua inkomsten vergelijkbaar was met de niveaus van 2001. De handel in aandelenderivaten deed het eveneens goed, waarbij een aanzienlijke bijdrage werd geleverd door de Amerikaanse markten, waar de transactievolumes zeer hoge niveaus haalden. Het risicoprofiel van de Europese portefeuilles van KBC FP werd aanzienlijk verlaagd, en de resultaten − die in 2001 negatief waren − verbeterden eveneens merkelijk. De handel in kredietderivaten, een relatief nieuwe activiteit, zag zijn inkomsten ook zeer sterk toenemen. In 2002 verhandelde KBC FP voor meer dan 10 miljard Amerikaanse dollar swaps inzake probleemkredieten. KBC FP sloot in 2002

ook met succes twee synthetische Collateralized Debt Obligation (CDO)-transacties waarin het als manager optrad. Ten slotte zagen de hefboomfondsen in converteerbare obligaties die in samenwerking met KBC Asset Management in juli werden gelanceerd, hun beheerd vermogen meer dan verdubbelen tot 1 miljard Amerikaanse dollar. KBC Clearing KBC Clearing is een Amsterdams clearinghuis voor market makers. Midden 2002 bereikte KBC Bank met de andere aandeelhouders van KBC Clearing een akkoord om haar aandeel in deze onderneming op te trekken van 75,0 % naar 94,9 %. Vervolgens schreef KBC Bank eind juni in op de kapitaalverhoging (tot 37,5 miljoen euro) naar rata van haar aandelenbezit. Met deze operatie bevestigde de bank haar positie als vooraanstaand dienstenleverancier aan gespecialiseerde partijen (onder meer market makers) op de optie- en futuresmarkten.


KBC Clearing KBC Financial Products (groep) KBC Securities (groep) KBC Peel Hunt*

2000

2001

2002

2000

75,0 % 100,0 % 100,0 % 20,1 %

75,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 %

94,9 % 100,0 % 100,0 % 100,0 %

1,2 96,1 51,8 11,3

Nettowinst (in miljoenen EUR) 2001 2002 2,8 -40,2 -17,3 4,8

* 2001: verkort boekjaar (1 april tot 31 december). Rendement op eigen middelen omgerekend op jaarbasis.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[MARKTACTIVITEITEN]

4,7 50,1 -66,8 3,7

2000 10,6 % 22,4 % 42,9 % 18,0 %

Rendement op eigen middelen 2001 2002 21,3 % -5,5 % -12,9 % 8,7 %

16,6 % 6,0 % -72,6 % 6,7 %

48 JOHAN WITHOFS kantoordirecteur KBC Tongeren

“Ondanks de fusie en de euro bleven de kantoren goed draaien. We zullen de vruchten plukken van de voorbije inspanningen.”

RISICOBEHEER Bank- en verzekeringsactiviteiten brengen typische risico’s met zich mee. Voor de bank gaat het voornamelijk om het kredietrisico, het marktrisico en het liquiditeitsrisico. Voor de verzekeraar betreft het in essentie het beleggingsrisico en diverse verzekeringstechnische risico’s. Zowel bank- als verzekeringsactiviteiten brengen daarenboven operationele en solvabiliteitsrisico’s met zich mee, alsook strategische en reputatierisico’s. Het beheersbaar en beperkt houden van al deze risico’s is een van de meest cruciale opdrachten voor het management van de KBC Groep.

RISICOBEHEER BIJ KBC BANK [Risk governance] Het risk governance-model van KBC Bank heeft als doel de verantwoordelijkheden en taken van diverse organen en personen vast te leggen met het oog op het solide beheer van alle risico’s inherent aan de bankactiviteit. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de Raad van Bestuur en het Auditcomité. Regelmatige rapportering aan het Auditcomité garandeert een ruime informatiestroom aan een aantal leden van de Raad van Bestuur gedurende het jaar. De betrokkenheid van de volledige Raad van Bestuur bij de jaarlijkse goedkeuring van de limieten inzake diverse risicoposities zorgt ervoor dat hij met kennis van zaken beslist omtrent de voor de bank aanvaardbaar geachte risicograad en de adequaatheid van de risicobeheersstructuur. Het Directiecomité (DC) tekent de structuur uit, organiseert de betrokkenheid van zijn leden bij het risicobeheer en coördineert het toezicht op de diverse risicodomeinen. Het DC ziet erop toe dat een deugdelijk

risicobeheer de zorg is van alle leden van het DC, en niet van een specifiek DC-lid. Het DC stelt ook de nodige middelen ter beschikking voor de concrete invulling van de risicobeheerstaken. Daarnaast bestaan er binnen de bank een aantal risicocomités. Zij vergaderen onder voorzitterschap van een DC-lid en bestaan uit vertegenwoordigers van het lijnmanagement en van de Directie Risicobeheer. Alle verslagen van deze comités worden voorgelegd aan het Directiecomité. Het betreft: j Het Marktcomité, dat toezicht houdt op de dealingroomactiviteiten. j Het Thesauriecomité, dat het AssetLiability Management bewaakt. j Het Kredietrisicocomité, dat verantwoordelijk is voor het toezicht op de samenstelling en kwaliteit van de kredietportefeuille; ook de voorbereiding op het Basel-II-akkoord voor kredietrisico’s behoort tot haar taken. j Het Operationeel-Risicocomité, dat belast is met het toezicht op het beleid inzake operationeel-risicobeheer. Dit comité is ook verantwoordelijk voor de voorbereiding op het Basel-II-akkoord inzake operationele risico’s.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

In 2002 werden belangrijke stappen gezet in de verdere uitbouw van de risk governance, met onder meer de oprichting van de voormelde Krediet- en OperationeelRisicocomités, de centralisatie van het kredieten operationeel-risicobeheer − dat vroeger door het lijnmanagement en andere directoraten werd waargenomen − bij de Directie Risicobeheer, en de organisatie van informatiesessies inzake marktrisicobeheer ten behoeve van de Raad van Bestuur. Daarnaast werd bijzondere aandacht besteed aan het uitdragen van de risk governance-principes naar de − voornamelijk Centraal-Europese − dochtermaatschappijen. Ten slotte werd in 2002 een aanzet gegeven inzake de voorbereiding van een groepswijde (bank en verzekeringen) risicobeheersstructuur.

[Kredietrisico] Het kredietrisico is het risico van niet-terugbetaling als gevolg van de insolvabiliteit of de betalingsonwil van de tegenpartij, of als gevolg van maatregelen van politieke of monetaire autoriteiten of gebeurtenissen in een bepaald land. In het laatste geval spreekt men ook van landenrisico.

49 Bewaking van het kredietrisico De bewaking van het kredietrisico door onze medewerkers gebeurt op basis van regels en procedures, goedgekeurd door het DC, die betrekking hebben op het acceptatieproces voor kredieten limietaanvragen, het toezichts- en bewakingsproces voor kredietrisico’s en het portefeuillebeheer. De specifieke procedures die op het landenrisico betrekking hebben, worden verder in dit hoofdstuk besproken. Acceptatieproces Een kredietvoorstel wordt altijd schriftelijk voorgelegd door een commerciële entiteit. Kredietaanvragen voor grotere of meer risicovolle dossiers worden vooraf doorgelicht door een kredietadviseur, die in zijn aanbeveling aandacht heeft voor de algemene kredietpolitiek en de risicoaspecten. De beslissing over een kredietvoorstel wordt in principe collegiaal genomen door twee of meer personen, al dan niet verenigd in een kredietcomité, waarbij minstens één beslisser tot de kredietfunctie behoort. Het DC beslist over de grootste en meest risicovolle kredieten. De andere beslissingsechelons bevinden zich op verschillende hiërarchische niveaus binnen de bank, van het kantoor zelf tot het Uitgebreid Kredietcomité, dat qua bevoegdheden net onder het DC staat en wordt voorgezeten door een DC-lid. De bepaling van het bevoegde beslissingsechelon gebeurt aan de hand van beslissingsmatrices die onder meer rekening houden met het groepsrisicototaal1, de risicoklasse2 en de aard van de tegenpartij (particulieren, bedrijven, overheden, financiële instellingen). Toezichts- en bewakingsproces In principe houdt een lid van een hoger kredietcomité toezicht op de beslissingen van het onmiddellijk lagere delegatie-echelon. Dit toezicht betreft een toetsing van de beslissing aan de kredietpolitiek. Vervolgens wordt elk kredietdossier periodiek herzien. De frequentie van deze herziening is onder meer afhankelijk van de risicoklasse van het krediet. Voor de zwakkere, meer risicovolle kredieten geldt minimaal een jaarlijkse herzieningsfrequentie. Naast een adequate bewaking van overschrijdingen en achterstallen is er een conti-

nue detectie van verhoogde risico’s. De kredietportefeuille wordt regelmatig getest op signalen die kunnen wijzen op een verhoogd kredietrisico en elke gebeurtenis met een substantieel risicoverhogend effect moet onmiddellijk aan het bevoegde echelon op het hoofdkantoor worden gerapporteerd. Een gedeelte van de kredietportefeuille (met name beursgenoteerde ondernemingen) wordt bijkomend doorgelicht op verhoogde risico’s met behulp van de KMV Credit Monitor en een intern screeninginstrument. Dossiers waarbij onzekerheid bestaat over het tijdig en volledig nakomen van de verplichtingen door de tegenpartij worden nauwlettend gevolgd. In het binnenland wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen tegenpartijen met kortstondige liquiditeitsproblemen en tegenpartijen met structureel ongunstige ontwikkelingen. In het eerste geval blijft het netwerk zelf verantwoordelijk voor de kredietbewaking, in het tweede wordt de kredietrelatie gestuurd en/of beheerd door de Directie Bijzonder Kredietbeheer, met als doel het risico te beheersen en te verminderen en de positie van de bank zoveel mogelijk te vrijwaren. In het buitenland zorgt het netwerk zelf voor een alerte kredietbewaking, met dien verstande dat herzieningen van probleemdossiers altijd moeten worden voorgelegd aan een kredietcomité op het hoofdkantoor. Over probleemdossiers wordt zowel in het binnen- als in het buitenland beslist volgens een strengere delegatiematrix. Op kwartaalbasis wordt aan het Directiecomité een algemeen overzicht van de effectieve probleemdossiers voorgelegd. Wanneer een dossier een potentieel verlies voor de bank vormt, past KBC waardeverminderingen toe. Zo worden, voor tegenpartijen met betalingsproblemen, op basis van het geschatte verlies en dus rekening houdend met onder meer de waarborgen, tijdig de nodige waardeverminderingen doorgevoerd op basis van de specifieke risico-inschatting per dossier (met uitzondering van de kleinere dossiers in het retailsegment, waar de waardevermindering op portefeuillebasis berekend wordt). Uit voorzichtigheidsoverwegingen kunnen ook waardeverminderingen worden geboekt voor debiteuren met bepaalde moeilijkheden die hun verplichtingen vooralsnog wel JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

naleven. Ook voor speciale gebeurtenissen die in de (nabije) toekomst een negatieve invloed kunnen hebben op de kredietkwaliteit worden zo nodig bijkomende (algemene) voorzieningen aangelegd. Voor de buitenlandse kredieten worden bovendien een algemene voorziening voor kredietverliezen (gebaseerd op de risicoklasse) en een voorziening voor landenrisico’s (zie verder) gevormd. Portefeuillebeheer Het toezicht op portefeuillebasis gebeurt onder meer door middel van een kwartaalrapportering aan het Kredietrisicocomité en het DC over de omvang en samenstelling van de geconsolideerde kredietportefeuille. De bewaking van de belangrijkste risicoconcentraties gebeurt op basis van diverse periodieke en ad-hocrapporten. Ten behoeve van de Raad van Bestuur wordt jaarlijks een overzicht opgemaakt van alle niet-financiële tegenpartijgroepen met een nettorisico hoger dan een derde van de geconsolideerde nettowinst van KBC Bank. De cel Portfolio Management heeft als doel de kredietportefeuille actief te beheren en te bewaken. Specifieke doelstellingen zijn onder meer de verwerving van een goed inzicht in het risicoprofiel, de verhoging van de liquiditeit van de portefeuille en de coördinatie van effectiseringsoperaties. KBC is actief inzake het effectiseren van kredieten en zal deze techniek ook in de toekomst blijven gebruiken om haar kredietrisico actief te beheren en tegelijkertijd kapitaalbesparingen te realiseren. Deze cel spoort ook actief risicoconcentraties op en reduceert die onder meer door het kopen van kredietbescherming op de credit derivatives-markt.

1 Het groepsrisicototaal is de som van alle bestaande en gevraagde kredieten en limieten bij alle KBCgroepsentiteiten, van alle maatschappijen van de groep waartoe de tegenpartij behoort. Er gebeurt geen aftrek voor ontvangen waarborgen of garanties. Waarborgen worden daarenboven ook meegeteld in het groeprisicototaal van de waarborgverstrekkende tegenpartij. 2 De risicoklasse is een inschatting van het risico verbonden aan het krediet en kan op twee manieren worden bepaald. Volgens de oude manier klasseert men een krediet op basis van ervaring in een bepaalde risicoklasse (van laag risico tot verlies). De nieuwe manier, die al voor meer dan de helft van de kredietportefeuille wordt toegepast, is ondersteund door een intern ontwikkelde ratingtool waarbij een krediet wordt ingedeeld in een klasse van 1 (laagste risico) tot 12 (hoogste risico).

50 Centraal-Europa Voor de Centraal-Europese dochtermaatschappijen waarin KBC Bank een meerderheid bezit, gelden in principe dezelfde procedures als voor de overige internationale KBC-entiteiten. Zo beschikken zij over een eigen lokale beslissingsbevoegdheid die, zoals voor de andere KBC-entiteiten, gekoppeld is aan het groepsrisicototaal op geconsolideerde basis3 en eventueel de risicocategorie. Naast alle kredietaanvragen die een bepaald niveau overschrijden, moeten ook alle aanvragen met betrekking tot financiële instellingen en landenlimieten aan het hoofdkantoor worden voorgelegd. Met betrekking tot Nova Ljubljanska banka, waarin KBC in 2002 een minderheidsparticipatie verwierf, wordt op diverse domeinen aan een stroomlijning van de procedures gewerkt, waarbij het van elkaar overnemen van de best practice vooropstaat. De kredietportefeuille4 De kredietportefeuille, die in de hierna volgende tabellen in kaart wordt gebracht, omvat alle uitbetalingskredieten, garantiekredieten, stand-bykredieten en kredietderivaten van KBC Bank en alle dochtermaatschappijen waarin een meerderheidsbelang wordt aangehouden, toegestaan aan particulieren, bedrijven, overheden en banken5. Obligaties uit de beleggingsportefeuille zijn daarin inbegrepen, voorzover het bedrijfs- en bankobligaties betreft. Overheidsobligaties (die veeleer te situeren zijn in het kader van het thesaurie- en liquiditeitsbeheer) en tradingactiviteiten zijn dus uitgesloten. Berekend volgens bovenstaande definitie bedroeg de totale portefeuille toegestane 3 In Kredyt Bank werd tot eind 2002 over alle kredieten lokaal beslist. De wettelijke beperkingen met betrekking tot de uitwisseling van kredietgegevens op het niveau van individuele tegenpartijen nopen tot een instemming van de betrokken ondernemingen om een beslissing buiten Polen te nemen. De procedures om dit te bewerkstelligen zijn sinds begin 2003 geregeld, waardoor voor Kredyt Bank nu dezelfde methodiek geldt als voor de andere Centraal-Europese dochtermaatschappijen. 4 Alle gegevens met betrekking tot de Kredietportefeuille, Non-performing kredieten en waardeverminderingen, Totaal kredietrisico en Landenrisico worden geput uit interne risicobeheer-gegevensbestanden. In een beperkt aantal gevallen zijn ze gebaseerd op veronderstellingen of extrapolaties. De gegevens zijn niet geaudit. 5 Niet inbegrepen zijn onder meer alle professionele transacties (plaatsingen bij banken, wisselverrichtingen, swaps, repos en reverse repos, en andere), de commerciële kortetermijntransacties (documentaire kredieten, pre-exportfinancieringen, enzovoort) en alle intragroepstransacties.

kredieten 143,7 miljard euro per einde 2002, een daling met ruwweg 4 % tegenover het jaar voordien, hoofdzakelijk toe te schrijven aan wisselkoerseffecten, de conjunctuurgebonden zwakkere kredietvraag

en de selectieve(re) acceptatie. De kredietportefeuille van Nova Ljubljanska banka is niet inbegrepen, omdat het een minderheidsparticipatie betreft.

KREDIETPORTEFEUILLE (INCLUSIEF BEDRIJFS- EN BANKOBLIGATIES) 31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

141,1 90,1

150,0 99,1

143,7 99,4

Kredietportefeuille naar origine (in procenten van portefeuille toegestane kredieten) Netwerk in België 47,3 % 44,8 % Netwerk in Centraal-Europa 4,2 % 10,8 % Netwerk in de rest van de wereld 48,5 % 44,4 % Totaal 100,0 % 100,0 %

47,3 % 13,2 % 39,5 % 100,0 %

Kredietportefeuille naar krediettype (in procenten van portefeuille toegestane kredieten) Uitbetalingskredieten 81,9 % 81,9 % Stand-bykredieten 4,9 % 4,6 % Garantiekredieten 7,5 % 7,8 % Verkochte kredietderivaten 0,5 % 0,6 % Obligaties (alleen bedrijven en banken) 5,2 % 5,1 % Totaal 100,0 % 100,0 %

79,8 % 7,2 % 7,1 % 0,5 % 5,5 % 100,0 %

Kredietportefeuille naar aard en sector van de tegenpartij (in procenten van portefeuille toegestane kredieten) Particulieren Financiële en verzekeringsdiensten Banken Verzekeringsmaatschappijen Rest Overheden Bedrijven Niet-financiële diensten* Klein- en groothandel Vastgoed Bouw Nutsbedrijven (elektriciteit en water) Automobielnijverheid Chemische nijverheid Voedingsindustrie Landbouw, veeteelt en visserij Elektronica Olie, gas en andere brandstoffen Metaal Telecom Traders Luchtvaart Horeca (inclusief hotels) Scheepvaart Rest Totaal

14,7 % 18,8 % 9,1 % 0,3 % 9,4 % 4,0 % 62,4 % 11,0 % 10,5 % 5,4 % 4,6 % 4,4 % 3,3 % 3,2 % 2,6 % 2,5 % 1,8 % 1,8 % 1,6 % 1,5 % 1,3 % 1,1 % 1,0 % 1,0 % 3,8 % 100,0 %

Totale kredietportefeuille (in miljarden EUR) Toegestaan bedrag Uitstaand bedrag

11,6 % 18,2 % 12,4 % 0,3 % 5,5 % 3,6 % 66,6 % 10,2 % 10,2 % 5,4 % 4,2 % 4,7 % 3,7 % 3,8 % 3,0 % 2,4 % 1,7 % 2,8 % 2,0 % 1,7 % 0,7 % 1,4 % 1,1 % 1,1 % 6,6 % 100,0 %

13,5 % 17,2 % 11,4 % 0,2 % 5,6 % 4,0 % 65,3 % 10,3 % 10,1 % 5,2 % 4,7 % 5,8 % 3,7 % 3,6 % 3,0 % 2,4 % 1,9 % 1,8 % 1,9 % 1,9 % 1,1 % 1,2 % 1,1 % 1,1 % 4,5 % 100,0 %

Kredietportefeuille naar rating van het land (in procenten van portefeuille toegestane kredieten) Investment grade-landen 98,1 % 98,8 % Landen in klasse AAA, AA, A en internationale 94,4 % 90,4 % instellingen Landen in klasse BBB 3,7 % 8,4 % Non-investment grade-landen 1,9 % 1,2 % Landen in klasse BB en B 1,8 % 1,1 % Landen in klasse CCC, CC, C en D 0,1 % 0,2 % Totaal 100,0 % 100,0 %

99,2 % 94,1 % 5,1 % 0,8 % 0,7 % 0,1 % 100,0 %

* Waaronder diensten met betrekking tot consulting, onderwijs, ontspanning en vrije tijd, gezondheidszorg, huur en leasing (zonder bankverband).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

51 Kredietrisico’s naar origine en krediettype De Centraal-Europese dochtermaatschappijen C{ SOB, K&H Bank en Kredyt Bank (in de tabel: Centraal-Europa) nemen circa 13 % van de totale portefeuille toegestane kredieten (of 16 % van de portefeuille uitstaande kredieten) voor hun rekening. De onderverdeling rest van de wereld (40 % van de portefeuille toegestane kredieten) omvat onder meer de vestigingen in de VS (10 procentpunten), de West-Europese vestigingen (24 procentpunten), de Aziatische vestigingen (3 procentpunten) en enkele afdelingen op hoofdkantoor (3 procentpunten). Uitbetalingskredieten zijn veruit de belangrijkste kredietvorm, gevolgd door standbykredieten en handtekeningkredieten (garanties). Stand-bykredieten, die onder meer faciliteiten omvatten die dienst doen als liquidity backup, winnen iets aan belang, mede door de groei van de effectiseringsmarkten waarvoor zij deze backuprol vervullen.

de portefeuille toegestane kredieten). Ongeveer twee derde van het risico is te situeren bij luchtvaartmaatschappijen, circa een vijfde bij vliegtuigbouwers en het saldo bij luchthavens en aanverwante diensten. Het risico is goed gespreid over meer dan 65 debiteuren. Zowat de helft van de toegestane kredieten is gewaarborgd door vliegtuigen (voor de zwakste debiteuren is dit trouwens altijd het geval). Telecom Het aandeel van deze sector is, door een zeer selectieve acceptatie, relatief beperkt en dalend (van 1,9 % eind 2001 naar 1,5 % eind 2002). De grootste spelers hebben overigens inspanningen geleverd om hun solvabiliteit geleidelijk te verbeteren, waardoor de kredietkwaliteit in deze sector is gestabiliseerd. De portefeuille is zowel geografisch als naar activiteit goed gespreid over bijna 100 dossiers. Circa 20 % betreft projectfinancieringen.

Kredietrisico’s per sector (toelichting bij de meest conjunctuurgevoelige sectoren of sectoren die recent een hoger risicoprofiel vertoonden) Luchtvaart Het aandeel van deze sector is in 2002 verder afgenomen (van 1,2 % tot 1,1 % van

Energie (elektriciteit, olie, gas en andere brandstoffen) In deze sector hebben projectfinancieringen een relatief groot belang (ongeveer een derde van het risico). Elektriciteit (4,2 % van de kredietportefeuille), en olie, gas en andere brandstoffen (1,8 %) vormen de twee belangrijkste deelsectoren. De gedereguleerde elektriciteitsmarkt in de

KREDIETPORTEFEUILLE INDELING NAAR ORIGINE

KREDIETPORTEFEUILLE INDELING NAAR SECTOR 4,6 % 5,4 %

4,4 % 4,0 %

VS en het VK werd gekenmerkt door een aanzienlijke verslechtering van de kredietkwaliteit. Bovenop de overcapaciteit en de forse prijsdaling, zorgden de zwakkere economische groei en de problemen bij een aantal traders die niet-correcte financiële informatie publiceerden voor een restrictievere houding van investeerders en financiers. Gezien het belang van de Amerikaanse (meer dan 40 % van het risico ten aanzien van de elektriciteitssector) en VK-debiteuren (ongeveer 30 %) in de portefeuille van KBC, ontsnapte die niet aan een kwaliteitsverslechtering. Bijgevolg hanteert KBC voor de kredietverlening aan de elektriciteitssector zeer stricte sectorlimieten en werden bovendien voor de zwakkere dossiers al waardeverminderingen geboekt. Kredietrisico’s naar rating van het land Het overgrote deel (meer dan 99 %) van de kredietportefeuille betreft tegenpartijen (of garanten) uit investment grade-landen (rating AAA tot en met BBB-). De sterke daling van de kredieten aan tegenpartijen in non-investment grade-landen (van 1,2 % naar 0,8 % van de portefeuille) is grotendeels te wijten aan de opwaardering, van non-investment grade naar investment grade, van de kredietwaardigheid van Slovakije. KREDIETPORTEFEUILLE INDELING NAAR RATING VAN HET LAND 0,8 %

10,5 % 26,6 % 39,5 %

47,3 %

11,0 %

18,8 %

13,2 %

14,7 % 99,2 %

Netwerk in België

Particulieren

Netwerk in Centraal-Europa

Financiële en verzekeringsdiensten

Investment grade-landen

Netwerk in de rest van de wereld

Niet-financiële diensten

Non-investment grade-landen

Klein- en groothandel Vastgoed Bouw Elektriciteit en water Overheden Rest

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

52 Het merendeel (circa 0,7 procent) van het relatief beperkte kredietrisico in non-investment grade-landen betreft de klassen BB en B, voornamelijk de Filippijnen, Rusland (overwegend uitvoeringsrisico’s), India en Turkije. Opdeling van de kredietportefeuille naar risico In de interne benadering van het kredietrisico wordt een onderscheid gemaakt tussen de kans op een in gebreke blijven of default (Expected Default Frequency, EDF) en het verwachte verlies (Expected Loss, EL), dat naast de EDF ook rekening houdt met de verwachte uitstaande omloop bij in gebreke blijven en het niet-recupereerbare verlies in dat geval. KBC kent zowel EDF- als EL-ratings toe, en beide spelen een rol in het kredietproces en de prijsstelling. Inzake EDF hanteert KBC een schaal met twaalf risicoklassen, waarbij de klassen 10, 11 en 12 debiteuren in gebreke (conform de Bazel-II-definitie) omvatten. Klasse 10 betreft nog performing debiteuren en klassen 11 en 12 betreffen non-performing debiteuren, waarbij klasse 12 debiteuren omvat waarvan de kredieten zijn opgezegd of waarvoor er sprake is van een faillissement. Een illustratieve verdeling van de normale klassen (1 tot en met 9) voor een deel van het bedrijvensegment in West-Europa en de VS volgt in de tabel. Bij interpretatie van de tabel moet er duidelijk op worden gewezen dat de onderverdeling vooralsnog slechts een deel van de kredietportefeuille betreft (circa 20 miljard euro toegestane kredieten) en dus niet kan worden geëxtrapoleerd naar de volledige kredietportefeuille. Non-performing kredieten en waardeverminderingen Non-performing kredieten zijn leningen (en bedrijfs- en bankobligaties uit de beleggingsportefeuille) waarvan de rente- of hoofdsombetalingen meer dan negentig dagen achterstallig zijn. Voor het binnenlandse netwerk wordt vooralsnog als benadering de faillissementen en opgezegde kredieten genomen. De omschakeling op de nieuwe definitie in het binnenlandse netwerk wordt in fasen doorgevoerd. Ongeveer 2,8 % van de portefeuille is nonperforming, waarvan circa 63 % is gedekt6

door specifieke waardeverminderingen voor non-performing kredieten. Wanneer naast de specifieke waardeverminderingen voor non-performing kredieten ook de algemene kredietgerelateerde waardeverminderingen (zie verder) in aanmerking worden geno-

men, bedraagt de dekking van de non-performing kredieten 70,6 % per einde 2002.

6 Inclusief toekomstige belastingbesparingen.

DEEL VAN DE BEDRIJFSKREDIETPORTEFEUILLE IN WEST-EUROPA EN DE VS, NAAR INTERNE RATINGKLASSE 31-12-2002 EDF 1 (kleinste kans op default) EDF 2 EDF 3 EDF 4 EDF 5 EDF 6 EDF 7 EDF 8 EDF 9 (hoogste kans op default) Totaal van de normale klassen

8,3 % 20,9 % 19,9 % 22,7 % 14,0 % 10,1 % 2,4 % 1,1 % 0,6 % 100,0 %

NON-PERFORMING KREDIETEN1 (INCLUSIEF BEDRIJFS- EN BANKOBLIGATIES) 31-12-2001

31-12-20022

Non-performing kredieten en specifieke waardeverminderingen (in miljoenen EUR) Non-performing kredieten 1 789 2 580 Specifieke waardeverminderingen voor 1 190 1 551 non-performing kredieten

2 774 1 742

31-12-2000

Non-performing ratio (non-performing kredieten, in procenten van de respectieve portefeuilles uitstaande kredieten) Naar origine Netwerk in België 2,5 % Netwerk in Centraal-Europa 2,9 % Netwerk in de rest van de wereld 1,2 % Totaal 2,0 % Naar aard van de tegenpartij Particulieren 1,3 % Financiële en verzekeringsdiensten 0,2 % Overheden 0,0 % Bedrijven 2,6 % Totaal 2,0 %

2,6 % 5,0 % 1,7 % 2,6 %

2,6 % 4,6 %2 2,2 % 2,8 %

1,1 % 0,3 % 0,4 % 3,6 % 2,6 %

1,1 % 1,6 % 0,4 % 3,9 % 2,8 %

Dekkingsratio (specifieke waardeverminderingen voor non-performing kredieten, in procenten van de respectieve portefeuilles non-performing kredieten) Naar origine Netwerk in België 67,2 % 64,8 % Netwerk in Centraal-Europa 66,3 % 51,7 % Netwerk in de rest van de wereld 64,8 % 58,5 % Totaal 66,5 % 60,1 % Naar aard van de tegenpartij Particulieren 38,7 % 45,9 % Financiële en verzekeringsdiensten 95,4 % 86,0 % Overheden 37,9 % 70,9 % Bedrijven 69,8 % 61,0 % Totaal 66,5 % 60,1 %

68,6 % 55,8 % 59,0 % 62,8 % 50,8 % 74,2 % 58,8 % 63,6 % 62,8 %

1 Non-performing: faillissementen en opgezegde kredieten in het binnenland, kredieten of papier uit de beleggingsportefeuille waarvan hoofdsom- of interestbetalingen meer dan negentig dagen achterstallig zijn in het buitenland. De dekkingsbedragen houden rekening met een toekomstige belastingbesparing. Exclusief de historische portefeuille van C{ SOB, die volledig is afgedekt door waarborgen en waardeverminderingen. 2 Vanaf 2002 worden ook de voornaamste dochtermaatschappijen van C{ SOB opgenomen in de cijfers, wat voor een daling van de non-performing ratio van Centraal-Europa zorgt. Zonder deze aanpassing zou de non-performing ratio van Centraal-Europa gestegen zijn van 5,0 % naar 5,2 %.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

53 In 2002 steeg de non-performing ratio met 19 basispunten. De verslechtering van het economisch klimaat en de ontwikkelingen in bepaalde sectoren hadden in 2002 een negatieve, maar beperkte impact op de kwaliteit van de kredietportefeuille (ruwweg 12 basispunten). De relatieve verslechtering van de non-performing ratio is daarnaast voor circa 7 basispunten te wijten aan de inhaaloperatie bij Kredyt Bank (Polen), waarbij het grootste deel van de kredietportefeuille werd herzien en geprovisioneerd volgens de strengere KBC-methodiek. Eind 2002 wordt de non-performing ratio van deze dochtermaatschappij geschat op 12-13 %. Vóór 2001 is Kredyt Bank niet opgenomen in de cijfers, wat het grootste deel van de sprong tussen 2000 en 2001 verklaart. De kwaliteit van de kredietverlening in de andere entiteiten van het Centraal-Europese netwerk is stevig: exclusief de historische portefeuille van C{ SOB (kredieten daterend van voor de overname, die volledig geprovisioneerd of gewaarborgd zijn), is de non-performing ratio voor C{ SOB en K&H Bank zelfs lager dan die voor de KBC Groep als geheel. Bovenop de specifieke waardeverminderingen voor non-performing kredieten, past KBC ook specifieke waardeverminderingen toe voor kredieten die nog performing zijn. Per einde 2002 bedroegen deze waardeverminderingen circa 0,5 miljard euro (dekkingsbedrag, dit is inclusief toekomstige belastingbesparingen). Daarnaast houdt de bank ook een aantal algemene waardeverminderingen of voorzieningen aan, die in de tabel worden opgesomd.

De daling van de algemene waardevermindering voor buitenlandse kredieten is hoofdzakelijk het gevolg van een aanpassing om een overprovisionering in verband met een effectiseringsoperatie te neutraliseren en van een verschuiving naar specifieke waardeverminderingen. Eind 2002 werd ook besloten de waardevermindering voor landenrisico’s af te bouwen tot het door de CBF opgelegde niveau. Het teruggenomen surplus beoogde een buffer te zijn tegen onverwachte verliezen, een rol die uiteindelijk door het eigen vermogen van de bank wordt vervuld. De kredietverliesratio geeft weer wat de impact is van de nettoverandering in specifieke waardeverminderingen (en afschrijvingen) op de winst, vóór belastingeffecten, en wordt uitgedrukt in basispunten (100 basispunten = 1 procent) ten opzichte van de gemiddelde bruto vorderingen op cliënten (in tegenstelling tot de voormelde cijfers, exclusief bedrijfs- en bankobligaties en buitenbalansposten). De totale kredietverliesratio van KBC Bank stijgt van 0,36 % in 2001 tot 0,55 % in 2002. De kredietverliesratio voor CentraalEuropa is als volgt samengesteld: 0,34 % voor K&H Bank, 4,20 % voor Kredyt Bank en -0,62 % (een nettoterugneming, vooral als gevolg van terugnemingen op zogenaamde historische dossiers) voor C{ SOB. Totaal kredietrisico Kredietrisico’s manifesteren zich uiteraard niet uitsluitend in de kredietportefeuille.

KREDIETVERLIESRATIO 31-12-2002 België Centraal-Europa Rest van de wereld Totaal KBC Bank

0,29 % 1,17 % 0,70 % 0,55 %

Door het verhandelen van effecten of derivaten (forexproducten, swaps, opties, enzovoort) ontstaat, wanneer de transactie een positieve vervangingswaarde krijgt voor de bank, een risico ten aanzien van de tegenpartij waarmee de transactie is afgesloten. Deze risico’s worden bewaakt door middel van tegenpartijlimieten, waarvan het acceptatieproces vergelijkbaar is met dat voor kredieten. Voor de effectieve vereffening (settlement) van een aantal transacties ontstaan bovendien risico’s van niet-ontvangst van de verschuldigde sommen. Deze risico’s worden bewaakt door middel van specifieke settlementlimieten voor tegenpartijen. De tegenpartijrisico’s die voortspruiten uit deze professionele transacties worden waar mogelijk door een aantal technieken gereduceerd. Zo worden zoveel mogelijk afdwingbare nettingcontracten afgesloten, die het mogelijk maken om wederzijdse posities in geval van default te compenseren. Met een aantal tegenpartijen worden verder ook collateral agreements afgesloten, die resulteren in een dagelijkse afdekking van het positieve marktrisico door het storten van effecten of cash. Daarnaast is KBC Bank sinds september 2002 een van de actieve participanten in het Continuous Linked Settlement-mechanisme. Voor de forextransacties die via dit systeem worden vereffend, zijn de settlementrisico’s ten aanzien van de betrokken tegenpartijen effectief uitgeschakeld. Naast de obligaties uit de beleggingsportefeuille, zijn er ook kortstondige risico’s als gevolg van het aanhouden van effecten in het tradingboek. Ook hier wordt het risico bewaakt door middel van limieten. Ook commerciële kortetermijntransacties, zoals documentaire kredieten export en pre-export en post-importfinancieringen brengen een kredietrisico met zich mee. Opnieuw wordt dit bewaakt door middel van limieten.

ALGEMENE KREDIETGERELATEERDE WAARDEVERMINDERINGEN* (In miljoenen EUR) Algemene waardevermindering voor buitenlandse kredieten Algemene waardevermindering voor dioxinecrisis en MestActiePlan Algemene waardevermindering voor landenrisico’s

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

202,2 15,7 107,7

240,0 0,0 102,3

147,7 0,0 67,8

* Inclusief toekomstige belastingbesparingen (benaderende bedragen, gezien de verscheidenheid van belastingsystemen). Voor België werd al rekening gehouden met de verminderde marginale belastingvoet van 33,99 % (ook de cijfers voor 2001 en 2000 werden herrekend, rekening houdend met dit nieuwe tarief).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

54 Volledigheidshalve dienen ook de kredietrisico’s te worden vermeld die verbonden zijn aan het plaatsen van liquiditeiten bij financiële instellingen of aan het aanhouden van overheidsobligaties in de beleggingsportefeuille. Gelet op de kwaliteit van de tegenpartijen/emittenten zijn de kredietrisico’s hier uiteraard beperkt. Overigens wordt een belangrijk deel hiervan afgedekt door waarborgen (vooral reverse repos). Ook deze risico’s worden bewaakt door middel van limieten. ONTWIKKELING LANDENRISICO AZIË, CENTRAAL- EN OOST-EUROPA, LATIJNS-AMERIKA (In miljarden EUR)

14

Landenrisico7 Methodiek inzake de berekening van het landenrisico

Bewaking van het landenrisico Het landenrisico wordt bewaakt door het instellen van limieten per land en looptijd, die worden onderverdeeld in sublimieten voor transferabiliteitsrisico’s en uitvoeringsrisico’s. Niettegenstaande het getemperde landenrisico worden ook IFC B-leningen geïmputeerd op de limiet voor transferabiliteitsrisico’s. Per land wordt, volgens een voorzichtige methodiek (zie verder), het landenrisico berekend. Dit bevat ook risico’s die veeleer beperkt zijn zoals de hiervoor al vermelde uitvoeringsrisico’s, IFC B-leningen en vorderingen op overheden en op kredietinstellingen.

De volgende risico’s worden opgenomen: j kredieten, zoals uitbetalingskredieten, verbinteniskredieten en kredietderivaten, inclusief zogenaamde middellangetermijnexportkredieten, IFC Bleningen en uitvoeringsrisico’s; j obligaties en aandelen uit de beleggingsportefeuille; j plaatsingen en andere professionele transacties, zoals wisselverrichtingen en swaps; j commerciële kortetermijntransacties, zoals documentaire kredieten en pre-exportfinancieringen. Met uitzondering van de andere professionele transacties worden alle transacties voor 100 % gewogen (toegestaan bedrag voor committed faciliteiten, opgenomen bedrag voor uncommitted faciliteiten). De andere professionele transacties worden berekend overeenkomstig de BIS-reglementering terzake (mark-to-market, indien positief, plus een add-onpercentage).

Voorstellen voor het instellen of veranderen van landenlimieten worden gecentraliseerd op het hoofdkantoor en, na onafhankelijk kredietadvies, voorgelegd aan het bevoegde beslissingsechelon. Bij het afsluiten van elke nieuwe transactie moet men nagaan of er voldoende beschikbare ruimte is op de landenlimiet en, indien relevant, de betrokken sublimieten. Overschrijdingen van landenlimieten moeten vooraf aan vastgelegde beslissingsechelons worden voorgelegd.

12 10 8 6 4 2

12-1996 06-1997 12-1997 06-1998 12-1998 06-1999 12-1999 06-2000 12-2000 06-2001 12-2001 06-2002 12-2002

0

Azië

In principe worden individuele transacties volgens de volgende regels aan de landenlimieten toegewezen: j Volwaardige garanties verleggen het landenrisico naar het land van de garant. j Transacties met een buitenlands kantoor van een hoofdzetel worden aan het land van het kantoor toegewezen, tenzij de rating van het land van de hoofdzetel lager is dan die van het land van het kantoor (dan: toewijzing aan het land van de hoofdzetel). j Risico’s in de nationale munt van de tegenpartij en risico’s met betrekking tot landen van het eurogebied worden niet opgenomen, maar worden afzonderlijk gerapporteerd.

7 De cijfers betreffen KBC Bank inclusief de dochtermaatschappijen waarin KBC Bank een meerderheidsaandeel aanhoudt, met uitzondering van de relatief beperkte landenrisico’s bij KBC Financial Products.

Centraal- en Oost-Europa Latijns-Amerika

LANDENRISICO (31-12-2002, EXCLUSIEF TRANSACTIES IN LOKALE MUNT) (In miljoenen EUR)

Landenrisico per werelddeel West-Europa* Azië Noord-Amerika Centraal- en Oost-Europa Latijns-Amerika Oceanië Midden-Oosten Afrika Internationale instellingen Totaal Probleemlanden (lijst CBF) Argentinië Brazilië Indonesië Rusland Turkije

Totaal 31-12-2001 31-12-2002

Naar restlooptijd ≤1 jaar >1 jaar

IFC Bleningen

Uitvoe- Kredieten ringsrisico’s

Obligaties en aandelen

Professioneel

Naar transactietype MLT- KT comexport- mercieel financiering

11 188 3 838 3 996 6 013 931 612 821 543 168 28 108

10 413 3 388 4 470 6 753 673 431 881 397 144 27 549

4 873 2 221 1 405 2 063 262 251 276 243 73 11 666

5 540 1 167 3 065 4 690 412 180 605 154 71 15 883

27 24 0 8 36 0 7 22 1 125

26 28 0 261 74 13 65 89 0 556

2 531 2 276 2 173 5 107 448 185 317 124 68 13 229

1 124 267 497 745 10 116 1 0 51 2 810

6 361 712 1 789 587 31 117 149 120 15 9 880

249 7 0 7 2 0 4 10 2 281

95 74 10 39 72 1 338 33 8 669

84 143 57 157 160

45 14 49 206 99

26 7 10 40 76

19 7 39 166 22

2 4 3 0 6

10 0 0 202 28

19 3 45 0 15

0 0 0 1 1

0 0 0 0 1

0 1 0 3 1

14 6 1 0 46

* Exclusief het eurogebied.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

55 Het landenrisico Eind 2002 bedroeg het landenrisico ten aanzien van Azië ongeveer 3,4 miljard euro en betrof voornamelijk Taiwan, Hongkong, Singapore, Zuid-Korea, China en Japan. Door de sterke aanwezigheid van KBC in Centraal-Europa is het landenrisico met betrekking tot deze regio relatief hoog. Eind 2002 bedroeg dit 6,8 miljard euro. Het risico ten aanzien van Latijns-Amerika bleef relatief beperkt (0,7 miljard euro). Argentinië nam hiervan slechts 45 miljoen euro voor zijn rekening (een daling met bijna de helft ten opzichte van eind 2001), en het betreft hier voor een groot deel commerciële kortetermijntransacties (32 %) en uitvoeringsrisico’s (21 %). Brazilië tekent voor slechts 14 miljoen euro (tegenover 143 miljoen euro per einde 2001, door de afbouw van hoofdzakelijk commerciële kortetermijntransacties). Het landenrisico ten aanzien van het Midden-Oosten is evenzeer beperkt (0,9 miljard euro) en betrof voornamelijk Iran (overwegend commerciële transacties), Israël (professionele transacties), de Verenigde Arabische Emiraten (vooral kredieten) en Turkije (overwegend commerciële transacties en uitvoeringsrisico’s). De Commissie voor het Bank- en Financiewezen (CBF) verplicht de banken waardeverminderingen toe te passen voor het risico ten aanzien van een aantal landen (per 31 december 2002: Argentinië, Brazilië, Indonesië, Turkije en Rusland), ten belope van een bepaald percentage van de uitstaande kredietrisico’s (met uitsluiting van transacties met beperkt landenrisico). Dat percentage kan, binnen een opgelegde onder- en bovengrens, vrij worden bepaald, maar KBC hanteert altijd het plafondpercentage. Daarenboven voegt KBC een aantal landen toe aan de CBF-lijst (per 31 december 2002: Cuba en Irak). Op 31 december 2002 bedroeg de aldus toegepaste waardevermindering voor landenrisico’s circa 46 miljoen euro (of ongeveer 68 miljoen euro dekkingsbedrag).

[Interne kredietrisicomodellen en Bazel II] In 1999 introduceerde KBC een programma gericht op een accurate, meer kwantitatieve meting van de kredietrisico’s (Quantitative Credit Risk, QCR), onder meer om te

komen tot een adequatere inschatting en afstemming van opbrengsten met risico’s (RAROC) en een efficiënte aanpak van de kredietprocessen. De later gepubliceerde Bazel-II-voorstellen gaan in dezelfde richting: vanuit een meer precieze inschatting van de risico’s waaraan een bank onderhevig is, wordt vervolgens de kapitaalvereiste bepaald. Het Bazel-IIgebeuren is, althans het gedeelte met betrekking tot het kredietrisico, dus van meet af aan ingepast in het QCR-programma. De doelstellingen van het gebruik van de ontwikkelde instrumenten (rating tools) vallen daarbij perfect samen met de use test-vereiste van het Bazel II-akkoord. In deze optiek is het evident dat KBC opteert voor de Internal Rating Based (IRB)benadering. In eerste instantie zal KBC de IRB Foundation-benadering volgen, maar tegelijkertijd worden de voorbereidingen getroffen om een eventuele latere overstap naar IRB Advanced mogelijk te maken. Waar mogelijk wordt intern al gebruikgemaakt van de componenten van deze Advanced-benadering. Naast de ontwikkeling van diverse statistische en/of op expertise gesteunde modellen, omvat het QCR-programma ook de daadwerkelijke inpassing van de modellen in het netwerk. In de voorbije twee jaar werden al modellen voor de belangrijkste activiteitsdomeinen van KBC op haar eerste thuismarkt en de VS in gebruik genomen. Het betreft een statistisch model voor grote, middelgrote en kleine ondernemingen in West-Europa en de VS, een model gebaseerd op gedragsscore voor particulieren en zelfstandigen, een model voor de risicometing van banken en een model voor de activiteiten met betrekking tot commercieel vastgoed. De meeste van deze modellen hebben ook directe implicaties voor het kredietproces en de prijsstelling van individuele transacties. Ook in Centraal-Europa zijn al een aantal modellen in gebruik. De omzetting (calibratie) van de scores naar de twaalf risicoklassen (zie hierboven) en de bijbehorende Expected Default Frequency is er evenwel nog niet afgerond, terwijl ook de implicaties voor prijsstelling en procesdifferentiatie nog in de planningsfase zitten. Zoals hierboven vermeld, wordt bij de interne benadering van het kredietrisico JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

een onderscheid gemaakt tussen de kans op default (EDF) en het verwachte verlies (EL). Een illustratieve verdeling naar EDF voor een deel van het bedrijvensegment is hierboven terug te vinden onder de titel Opdeling van de kredietportefeuille naar risico.

[Marktrisico] De marktrisico’s omvatten de kansen op verlies als gevolg van ongunstige wijzigingen in de waarde van de posities die door de bank worden aangehouden op de rente-, wissel- en aandelenmarkten en de daarvan afgeleide markten8. Het Asset-Liability Management Omschrijving Onder Asset-Liability Management (ALM) verstaat de bank het beheer van de marktrisico’s verbonden aan de balansen buitenbalansverrichtingen van het banking book (dat wil zeggen alle activiteiten die niet behoren tot het trading book, dat de dealingroomactiviteiten en activiteiten van de gespecialiseerde dochtermaatschappijen omvat). Het betreft de volgende risicosoorten: j het renterisico verbonden aan het aantrekken van werkmiddelen door het kantorennetwerk (zichtrekeningen, spaarboekjes, kasbons, enzovoort) en de aanwending ervan (via onder meer kredietverlening); j het renteen aandelenrisico verbonden aan het aanhouden van een beleggingsportefeuille van obligaties en aandelen; j een structureel wisselkoersrisico, dat voortvloeit uit de activiteiten in het buitenland (participaties in vreemde valuta’s, geboekte resultaten in buitenlandse vestigingen). Methodiek De ALM-renteactiviteiten van de bank worden beheerd door middel van een marktgerichte interne prijsstelling voor looptijdgebonden producten en door middel van een benchmarkingmethodiek voor de niet-looptijdgebonden producten (zicht- en spaarrekeningen, eigen vermogen). 8 Onder deze noemer vallen ook een aantal kredietrisico’s, voorzover zij vanuit een tradingperspectief worden aangehouden en verhandeld (bijvoorbeeld de credit derivatives-activiteiten van KBC Financial Products).

56 Voor deze laatste producten wordt een representatieve looptijd of looptijdenmix en een kernbedrag vastgelegd (een bedrag dat met een redelijke mate van zekerheid ter

beschikking van de bank zal blijven), zodat deze producten op een soepele manier kunnen worden ingeschakeld in het interne risicometingssysteem.

ALM: RENTEGEVOELIGHEID VAN DE TRANSFORMATIEPOSITIE KBC BANK, CBC BANQUE, CENTEA

Daarnaast kan de bank ook een rentepositie aanhouden, gericht op het verwerven van rente-inkomsten door de vorming van een op korte termijn gefinancierde obligatieportefeuille, op basis van de rentevooruitzichten en de verschillen tussen de korteen de langetermijnrente.

(In miljoenen EUR)

7 6 5

De gehele rentepositie binnen deze diverse boeken wordt de transformatiepositie genoemd.

4 3 2

De bank beheert daarnaast ook op risiconeutrale wijze de totale activiteit van het kantorennet inzake producten die niet in de benchmarkmethodiek zijn opgenomen.

1

04-2002 05-2002 06-2002 07-2002 08-2002 09-2002 10-2002 11-2002 12-2002

01-2002 02-2002 03-2002

0

ALM: BPV VAN DE TRANSFORMATIEPOSITIE KBC BANK, CBC BANQUE, CENTEA (In miljoenen EUR)

70 60 50 40 30 20

01-2002 02-2002 03-2002 04-2002 05-2002 06-2002 07-2002 08-2002 09-2002 10-2002

0

11-2002 12-2002

10

ALM: VAR-AANDELENPORTEFEUILLE KBC BANK, CBC BANQUE, CENTEA (In miljoenen EUR)

In 2002 werden stappen gezet om de benchmarkingsystematiek geleidelijk aan uit te breiden naar de Centraal-Europese dochtermaatschappijen, waarbij uiteraard rekening wordt gehouden met lokale marktomstandigheden. Ook werden in 2002, in het kader van een regelmatige evaluatie van de benchmarkmethodiek, de representatief geachte looptijd en de kernbedragen voor de zicht- en spaarrekeningen opgetrokken. Het beleid inzake de aandelenbeleggingsportefeuille was vooral gericht op geleidelijke en gespreide aankopen in een aantal sectoren op de Europese aandelenmarkten. Daarnaast werden beperkte aankopen verricht in Belgische en Europese aandelenmandjes en in Europese banken verzekeringsaandelen. Bij het beheer van het structurele wisselrisico volgt de bank een voorzichtige politiek, die er in essentie in bestaat het wisselrisico

60

grotendeels te vermijden. Participaties in deviezen worden gefinancierd door de aankoop van de betrokken deviezen of door een lening in de desbetreffende vreemde munt en verwachte inkomsten uit buitenlandse activiteiten worden systematisch met een vooraf bepaalde frequentie progressief afgedekt, zodat ook hier de bank slechts beperkt onderhevig is aan de impact van wisselkoersschommelingen. Voor de bewaking van haar kwetsbaarheid maakt de bank gebruik van technieken die gericht zijn op de bewaking van de marktwaarde (bijvoorbeeld Basis-Point-Value en Value-at-Risk) en het inkomensaspect (bijvoorbeeld via de meting van de rentegevoeligheid) van de obligatie- en aandelenportefeuille. Daarnaast worden ook technieken gehanteerd zoals gapanalyse, durationbenadering en scenarioanalyse. Ontwikkeling van het risico in 2002 In de eerste negen maanden van 2002 vertoonde de marktwaardegevoeligheid van de transformatiepositie een vrij vlak verloop, waarna een tamelijk uitgesproken daling tijdens het laatste kwartaal volgde. Inzake rentegevoeligheid werd vooral tijdens het eerste kwartaal van 2002 een substantiële vermindering vastgesteld. Beide ontwikkelingen hebben te maken met een geleidelijk voorzichtiger houding tegenover de renteontwikkelingen. Enerzijds werd de financieringslooptijd van de renteposities geleidelijk opgetrokken, wat de daling van de rentegevoeligheid verklaart. Anderzijds werden naar het jaareinde toe een aantal obligaties uit de portefeuille verkocht, gezien de lage rentestand (en bijgevolg hoge waardering van de obligatiekoersen). De aandelenbeleggingsportefeuille bleef vrij stabiel tijdens de eerste negen maanden,

50

ALM-ACTIVITEITEN

40

(In miljoenen EUR)

30

Rentegevoeligheid

20 10

04-2002 05-2002 06-2002 07-2002 08-2002 09-2002 10-2002 11-2002 12-2002

01-2002 02-2002 03-2002

0

Gemiddelde 1ste kwartaal 2002 Gemiddelde 2de kwartaal 2002 Gemiddelde 3de kwartaal 2002 Gemiddelde 4de kwartaal 2002 Eind 2002 Maximum in 2002 Minimum in 2002

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

4,6 3,8 4,8 4,5 3,1 6,5 2,5

[RISICOBEHEER]

Transformatiepositie Aandelenportefeuille BPV VAR 63,4 65,2 63,9 59,3 47,2 68,4 47,2

41,6 40,5 42,7 49,4 55,2 56,5 36,0

57 maar steeg daarna als gevolg van geleidelijke aankopen zoals hierboven beschreven. De tabel geeft weer in welke mate het ALM-rente-inkomen van het eerstvolgende jaar (rentegevoeligheid) en de waarde van de portefeuille (Basis-Point-Value) worden beïnvloed door een daling van de rentevoeten over de volledige curve met 10 basispunten (0,10 %). Ook wordt de Value-atRisk van de aandelenbeleggingsportefeuille vermeld (tiendaagse houdperiode en 99 % eenzijdig betrouwbaarheidsinterval). De cijfers omvatten, naast KBC Bank NV, eveneens CBC Banque en Centea. Daarnaast loopt de bankgroep hoofdzakelijk nog een transformatierisico bij de CentraalEuropese dochtermaatschappijen. De BPV en rentegevoeligheid van deze dochtermaatschappijen per einde 2002 wordt geraamd op respectievelijk -9,1 en 0,9 miljoen euro. Dealingrooms en gespecialiseerde dochtermaatschappijen Beschrijving KBC Bank beschikt over een aantal dealingrooms in West- en Centraal-Europa, de VS en het Verre Oosten, waarbij de dealingroom in Brussel het leeuwendeel inzake limieten en risico’s voor zijn rekening neemt. De buitenlandse dealingrooms concentreren zich hoofdzakelijk op de bediening van de cliënteel inzake gelden kapitaalmarktproducten, de funding van de lokale bankactiviteit en de ontwikkeling van een beperkte handel voor eigen rekening in lokale niches. De activiteit van alle dealingrooms is vooral gericht op de handel in rente-instrumenten, de activiteit op de wisselmarkten is traditioneel erg beperkt.

Via haar gespecialiseerde dochtermaatschappijen KBC Securities, KBC Peel Hunt, Patria Finance en KBC Financial Products is de bankgroep ook actief in de handel in aandelen en hun afgeleide producten, zoals opties en converteerbare obligaties. Via KBC Financial Products is de bank ook in toenemende mate betrokken bij de handel in kredietderivaten en het beheer van en diensten in verband met hefboomfondsen.

Daarnaast incorporeerde de bank ook verschillende rentecurves in haar VAR-toepassing, waardoor het spreadrisico beter wordt gecapteerd. Deze methodologische wijzigingen veroorzaakten uiteraard een verhoging van de gemeten VAR (zie tabel). De limieten werden evenwel op hetzelfde niveau behouden, waardoor de beschikbare ruimte voor het nemen van renterisico’s feitelijk werd verminderd.

De bank is niet actief op de grondstoffenmarkten.

Voor optiegebonden producten hanteert de bank een methodologie waarbij het potentieel verlies wordt geraamd op basis van een scenarioanalyse over een brede waaier van schokken in een aantal belangrijke risicocomponenten en waarbij een limiet geldt voor het meest negatieve resultaat uit deze analyse. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een tweedimensionele (bijvoorbeeld schokken in de onderliggende waarde en in de volatiliteit) of driedimensionele scenarioanalyse (wanneer nog andere risicocomponenten, zoals het kredietrisico, schokken ondergaan).

Methodiek Voor de meting en bewaking van de renteen wisselrisico’s doet de bank een beroep op de Value-at-Risk-methodologie (VAR). Die beoogt binnen een bepaald betrouwbaarheidsinterval een raming te geven van het potentiële verlies waaraan de bank blootstaat over een bepaalde houdperiode. De bank respecteert daarbij de BIS-normen (tien dagen houdperiode en 99 % eenzijdig betrouwbaarheidsinterval, historische gegevens van minstens 250 dagen). Het systeem wordt aangevuld door andere instrumenten zoals gapanalyse, Basis-Point-Value, concentratielimieten, looptijdbeperkingen en stop-losses. Het FX-VAR-systeem wordt hoofdzakelijk aangevuld met concentratielimieten. Medio 2002 schakelde de bank voor haar VAR-methodologie over van de variancecovariance-techniek op historische simulatie. Deze methodiek maakt geen veronderstellingen inzake verdeling van de koerssprongen of onderlinge correlaties, maar gaat uit van een historisch ervaringspatroon. Bovendien kan deze methodiek ook in een later stadium worden toegepast op optiegebonden producten.

Daarnaast worden de posities ook bewaakt op basis van de Greeks, eendimensionale maatstaven voor risico’s inherent aan bijvoorbeeld koerswijzigingen (delta en gamma), volatiliteitsveranderingen (vega), dividendwijzigingen (epsilon), renteverschuivingen (rho) en tijdsverloop (theta). De optieactiviteiten op wissel- en rentemarkten zijn veeleer beperkt. KBC loopt echter een meer uitgesproken risico bij haar

VAR-RENTEACTIVITEITEN DEALINGROOMS (In miljoenen EUR)

30 25 20

DEALINGROOMACTIVITEITEN EN GESPECIALISEERDE DOCHTERONDERNEMINGEN VAR-valutaactiviteiten

Scenarioanalyse KBC Financial Products

Scenarioanalyse KBC Securities

17,7 7,7 8,6 [17,5] 11,5 [16,5] 11,8 [16,5] 25,7 [28,5] 5,0 [11,2]

1,5 2,3 1,3 1,2 0,8 4,2 0,6

23,4 30,7 14,8 38,9 57,6 66,7 0,0

8,7 4,6 3,3 1,3 1,0 11,9 1,0

10 5 0 04-2002 05-2002 06-2002 07-2002 08-2002 09-2002 10-2002 11-2002 12-2002

Gemiddelde 1ste kwartaal 2002 Gemiddelde 2de kwartaal 2002 Gemiddelde 3de kwartaal 2002 Gemiddelde 4de kwartaal 2002 Eind 2002 Maximum in 2002 Minimum in 2002

15

VAR-renteactiviteiten

01-2002 02-2002 03-2002

(In miljoenen EUR)

Var-covar-methode Historische methode

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

58 optieactiviteit op de aandelenmarkten en bij haar kredietderivatenactiviteit, waar sinds kort wordt gebruikgemaakt van de vermelde driedimensionele scenarioanalyse. Ontwikkeling van het risico in 2002 De VAR van de rentehandel van de bankgroep vertoonde een daling tijdens het eerste kwartaal en aan het begin van het tweede kwartaal, waarna een beperkte stijging volgde tijdens de rest van het jaar. De activiteit op de wisselmarkten bleef traditiegetrouw zeer beperkt. Voor de dealingroomactiviteiten in het algemeen was de renteontwikkeling een gunstige omgevingsfactor, zodat 2002 werd gekenmerkt door een consistente resultaatsopbouw bij een vrij bescheiden risicoprofiel. Bij KBC Securities hadden de uitgesproken beursdaling, de hoge volatiliteit van de markten en de aversie van de beleggers ten opzichte van aandelen uiteraard een negatieve weerslag. KBC Securities reageerde hierop met een substantiële reductie van de handel in aandelen en aandelenderivaten. KBC Financial Products verruimde zijn activiteitengamma door de ontwikkeling van onder meer de handel in kredietderivaten (die minder rechtstreeks wordt getroffen door voormelde factoren) en door een actievere betrokkenheid bij de activiteiten van hefboomfondsen. KBC Financial Products kon hierdoor zijn rendabiliteit aanzienlijk verbeteren, zij het dat daardoor het risicoprofiel van deze dochtermaatschappij ook enigszins verhoogde.

SCENARIOANALYSE KBC FINANCIAL PRODUCTS (In miljoenen EUR)

80 70 60 50 40 30 20 10 04-2002 05-2002 06-2002 07-2002 08-2002 09-2002 10-2002 11-2002 12-2002

01-2002 02-2002 03-2002

0

De tabel op de vorige pagina geeft de Value-at-Risk (99 % betrouwbaarheidsinterval, tien dagen houdperiode) voor de dealingrooms van de bank op de gelden kapitaalmarkten, gebaseerd op de variancecovariance-techniek. De cijfers tussen haakjes geven dezelfde berekening weer, maar gebaseerd op historische simulatie. Voor KBC Financial Products en KBC Securities worden de resultaten van de scenarioanalyse gegeven. Het historisch simulatiemodel dat de bank sinds medio 2002 gebruikt bij de raming van het potentiële verlies, heeft zijn betrouwbaarheid op afdoende wijze bewezen: het aantal exceptionele resultaten die de modelraming overtroffen, was immers lager dan verwacht op basis van het statistische betrouwbaarheidsinterval. De courante VAR-ramingen worden nu ook systematisch aangevuld met stresstests. Hierbij wordt de impact getest van uitzonderlijke marktscenario’s op de marktwaarde van de aangehouden posities. Hierover wordt regelmatig gerapporteerd aan het Marktcomité. Afgeleide producten Zie toelichting 36: Posten buiten balanstelling.

[Liquiditeitsrisico] Het liquiditeitsrisico verwijst naar het verlies dat de bank zou kunnen lijden indien de financiering van de courante werkzaamheden niet meer kan gebeuren tegen aanvaardbare voorwaarden. Ter inperking van het liquiditeitsrisico beschikt KBC Bank in eerste instantie over een stabiele en brede cliëntenbasis en een ruime internationale naambekendheid. Daarnaast hanteert de bank voorzichtige principes bij het bepalen van de kernbedragen inzake benchmarking van niet-looptijdgebonden producten: zo wordt een belangrijk deel van de beschikbare bedragen (20 % van de tegoeden op zicht- en spaarrekeningen) op zeer korte termijn belegd om het hoofd te kunnen bieden aan een eventuele afbrokkeling van de depositobasis. Ten slotte werden in 2002 langlopende werkmiddelen aangetrokken om de liquiditeitspositie van de Groep stevig te verankeren.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

In de loop van 2002 heeft de bank enkele nieuwe aspecten in haar liquiditeitsbeheer ingevoerd: j Op verschillende niveaus werden een aantal liquiditeitsratio’s en -limieten ingevoerd, geïnspireerd op de Stock Liquidity Ratio en de Liquidity Mismatch Ratio (zoals bepaald door de Financial Services Authority in het VK). Er wordt periodiek gerapporteerd aan het Thesauriecomité, en bij overschrijding van de limieten geldt een penalisatie via een liquiditeitspremie. Dit had al een duidelijke impact op het beleid bij een aantal vestigingen. j Er werd een limiet geplaatst op het volume aan niet-benutte committed kredietlijnen. Dergelijke lijnen kunnen immers op elk ogenblik worden opgevraagd en kunnen dus het liquiditeitsbeheer van de bank grondig beïnvloeden. Driemaandelijks wordt er gerapporteerd aan het Kredietrisicocomité.

[Operationeel risico] Het operationeel risico is de kans op schade als gevolg van ontoereikendheden of tekortkomingen in de werkwijzen en systemen, menselijke fouten of externe gebeurtenissen. Begin 2002 werd het operationeel-risicobeheer geïntegreerd in de Directie Risicobeheer. Het nieuw opgerichte OperationeelRisicocomité stuurt en superviseert de uitbouw van het operationeel-risicobeheer binnen de bank. Daarnaast draagt uiteraard ook het lijnmanagement een zware verantwoordelijkheid, aangezien het in de eerste plaats is belast met de uitbouw van een deugdelijk beheer van (onder meer) de operationele risico’s. Hiertoe werden binnen de diverse bankactiviteiten lokale risicobeheerders aangesteld, die functioneel worden aangestuurd door de Directie Risicobeheer. Sinds enkele jaren beschikt de bank over een aantal instrumenten voor het voeren van een deugdelijk operationeel-risicobeheer: j In 2001 voltooide KBC de handleiding Interne controleprincipes, die de KBCbest practices ter beheersing van de procesmatige risico’s beschrijft voor vrijwel alle banken ondersteunende activiteiten binnen de Groep. In de loop van 2002 werden de zogenoemde self-assessments

59 len uitgetekend, rekening houdend met de groepswijde controleprincipes. Selfassessments en actieplannen moeten er vervolgens voor zorgen dat de best practices in een bepaald proces of bepaalde activiteit groepswijd worden uitgedragen. Daarnaast is het de bedoeling indicatoren te ontwikkelen die het operationele risico tastbaar maken en dus een adequate bewaking stimuleren. De periodieke herhaling van de risicodiagnoses moet verzekeren dat nieuwe inzichten of toepassingen geregeld leiden tot een aanpassing of verbetering van de controlestructuur.

of zelfevaluaties afgewerkt, waarbij elke activiteitstak zijn specifieke controleomgeving vergelijkt met de groepswijde normen. Hierover werd medio 2002 aan het Auditcomité gerapporteerd; j Sinds enkele jaren beschikt KBC over een rapporteringssysteem voor operationele schadegevallen. Bij kleine schadegevallen (minder dan 1 000 euro) wordt de verwerking beperkt tot een registratie in specifieke rekeningen. Grotere schadegevallen vormen het voorwerp van een meer gedetailleerde rapportering, waarbij gepeild wordt naar de onderliggende oorzaken en waarbij ook de verdere afhandeling van het schadegeval formeel wordt georganiseerd.

De techniek van de risicodiagnoses wordt al toegepast in enkele afdelingen en zal in 2003 nog verder worden uitgebreid. Eind 2003 zal bijgevolg een groot deel van de bankactiviteit op die manier in kaart zijn gebracht en zal ook met de implementatie van de rapporteringsmodule voor schadegevallen zijn begonnen, waardoor een belangrijke stap zal zijn gezet in de voorbereiding op Bazel II.

Onder meer in het kader van de bijkomende vereisten van Bazel II worden de instrumenten voor operationeel-risicobeheer verder uitgebouwd: j Zo werd nieuwe software voor de verzameling van schadegevallen ontwikkeld, die in de eerste helft van 2003 bij een aantal sleutelgebruikers zal worden geïntroduceerd en later binnen de hele Groep zal worden toegepast. j Ook zal het vastleggen van groepswijde controleprincipes worden geïntegreerd binnen een bredere benadering. Via de techniek van de risicodiagnose wordt getracht de operationele risico’s inherent aan een bepaalde bankactiviteit te identificeren en te beoordelen. Vervolgens wordt een geheel van beheersmaatrege-

Inzake methodologie voor de berekening van de kapitaalvereisten, mikt de bank op de standaardmethode.

[Solvabiliteitsrisico] Het solvabiliteitsrisico is het risico dat de kapitaalbasis van de bank beneden een aanvaardbaar niveau valt.

In de praktijk wordt dit vertaald in een toetsing aan de minimale en intern opgelegde solvabiliteitsratio’s (Tier-1-ratio en CADratio). In 2002 verhoogde KBC Bank haar interne doelstelling voor de Tier-1-ratio van 7 % naar 8-8,25 % en voor de CAD-ratio van 11 % naar 12 %. Zoals blijkt uit de tabel zijn de solvabiliteitsratio’s van KBC Bank uitstekend en liggen zij ver boven de minimumvereisten. De gedetailleerde samenstelling en ontwikkeling van de solvabiliteitsratio’s wordt gegeven in het hoofdstuk Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV, onder Solvabiliteit.

RISICOBEHEER BIJ KBC VERZEKERINGEN [Risk governance] In haar streven naar duurzame waardecreatie beschouwt KBC Verzekeringen de beheersing van de risico’s als een essentiële kernactiviteit. Zij beschikt daartoe over een gespecialiseerd team, Actuariaat en Risicobeheer, dat verantwoordelijk is voor de bewaking van de risico’s en het vastleggen van de beleidslijnen omtrent de beheersing ervan. Dat gebeurt in overleg met onder meer de afdeling Audit, Controle en Compliance, de personen die verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse leiding, de revisoren en de externe controle-autoriteiten.

[Beleggingsrisico’s] SOLVABILITEITSRATIO’S KBC BANK Minimumvereiste

Interne doelstelling

Effectief 31-12-2002

4,0 % 8,0 %

8-8,25 % 12 %

8,8 % 13,7 %

Tier-1-ratio CAD-ratio

SELECTIE VAN BELEGGINGSRICHTLIJNEN INZAKE DEBITEURENRISICO’S KBC VERZEKERINGEN Vastrentende waarden Percentage beursgenoteerd Percentage staatsobligaties van OESO-lidstaten Percentage met rating A of hoger Percentage met rating AA of hoger Percentage achtergestelde obligaties Percentage bedrijfsobligaties Aandelen Percentage beursgenoteerd

Minimaal 90 % Minimaal 40 % Huidige strategische mix: 80 % Minimaal 95 % Huidige strategische mix: 100 % Minimaal 75 % Huidige strategische mix: 90 % Maximaal 15 % (en debiteur altijd AA-rating of hoger) Maximaal 20 % 100 % (met uitzondering van de portefeuille beheerd door KBC Investco)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

De beleggingsrisico’s omvatten het kredietrisico, het liquiditeitsrisico en de marktrisico’s. Organisatie Actuariaat en Risicobeheer is verantwoordelijk voor de permanente bewaking van de balansrisico’s van de verzekeringsgroep en voor het adviseren van de respectieve Directiecomités inzake de algemene beleggingsstrategie. De passiva van de verzekeringsonderneming worden op basis van een aantal criteria in relatief homogene groepen opgedeeld. Aan de hand van waarderings- en ALM-modellen wordt per groep, met een afweging van rendement en risico, de optimale samenstelling van de beleggingsportefeuille (de strategische mix) bepaald.

60 Deze oefeningen worden jaarlijks herhaald en geëvalueerd op het Asset Liability Comité (ALCO), dat adviezen voorbereidt omtrent wijzigingen in de strategische mix. Het Beleggingscomité adviseert op zijn beurt de Directiecomités van de betrokken vennootschappen over deze materie. Het Beleggingscomité vergadert driemaandelijks en is samengesteld uit vertegenwoordigers van KBC Verzekeringen en de dochterondernemingen, KBC Asset Management en een aantal experts inzake risicobeheer en macro-economie uit KBC Bank en KBC Verzekeringen. Het comité is ook verantwoordelijk voor de tactische assetallocatie (binnen het door de Directiecomités vastgelegde strategische kader) en voor het toezicht op het door KBC Asset Management gevoerde beleid. Beleggingsrichtlijnen Naast de strategische beleidslijnen per deelportefeuille, hanteert KBC Verzekeringen een aantal algemene beleggingsrichtlijnen, die de kwaliteit van de beleggingsportefeuille moeten garanderen. Debiteurenrisico’s Een selectie van de richtlijnen inzake debiteurenrisico’s wordt in de tabel op de vorige pagina gegeven. Mismatch- en durationbeleid KBC Verzekeringen streeft naar een minimale mismatch tussen haar vastrentende beleggingen en vastrentende verplichtingen. Hiertoe wordt de vervaldagenstructuur van de beleggingsportefeuille regelmatig bijgestuurd, rekening houdend met de verplichtingen. Valutarisico, congruentiebeleid en diversificatie KBC Verzekeringen loopt geen noemenswaardig valutarisico in haar beleggingsportefeuille. Er wordt een minimale congruentie van 90 % nagestreefd. Inzake geografische diversificatie ligt het zwaartepunt in het eurogebied. De sectorale diversificatie van de aandelenportefeuille wordt bepaald door het Beleggingscomité. Inzake het concentratierisico en de vrije beleggingen (die niet dienen als waarborg voor de technische verplichtingen van de verzekeringsonderneming) zijn de richtlijnen van de Controledienst voor de Verzekeringen van toepassing (afwijkingen kunnen alleen

door de Directiecomités worden toegestaan, en alleen om strategische redenen). Afgeleide producten Speculatieve posities en leveraging door middel van derivaten zijn uitgesloten. Aanwending van derivaten om specifieke risico’s af te dekken kan alleen op uitdrukkelijk advies van het ALCO en het Beleggingscomité en met de goedkeuring van het Directiecomité. Liquiditeitsrisico’s Er gelden strikte normen inzake het aandeel van obligaties en aandelen dat niet binnen een dag met minimale koersafwijking verkoopbaar is. Voorziening voor financiële risico’s Met het oog op het opvangen van de risico’s die voortvloeien uit posities in vreemde valuta’s, in effecten of in andere financiële instrumenten, legt KBC Verzekeringen sinds 1999 op consistente wijze een voorziening voor financiële risico’s aan. Aan deze voorziening worden jaarlijks toevoegingen gedaan tot een bepaald normbedrag is bereikt. Het normbedrag varieert vanzelfsprekend naar gelang van de financiële risicopositie. Als het risico zich realiseert, worden er onttrekkingen gedaan uit deze voorziening. In 2002 hebben deze onttrekkingen ter afdekking van duurzame waardeverminderingen ertoe geleid dat de voorziening voor financiële risico’s per einde 2002 tot nul is teruggebracht.

[Verzekeringstechnische risico’s] De verzekeringstechnische risico’s omvatten het tariferings- en acceptatierisico, het risico van ontoereikendheid van de reserves, en verzekeringsfraude. Tariferings- en acceptatierisico Op basis van marktgegevens en eigen technische analyses legt KBC Verzekeringen de acceptatie- en tarificatiepolitiek vast. Zij bepaalt de combinaties van risico’s en markten waarin zij actief wil zijn en het tarief waartegen zij deze risico’s wenst te accepteren. Ook werkt zij, om de risicoposities verder te beperken, een adequate politiek inzake herverzekering uit. Bij het aanvaarden van een verzekeringsrisico houdt KBC Verzekeringen niet alleen JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

rekening met haar interne acceptatieregels, maar ook met externe voorschriften, zoals de Wet op de witwaspraktijken. Ter controle van de acceptatie- en tarificatiepolitiek, doet KBC Verzekeringen een beroep op twee controle-instanties. Een certifiërend actuaris kijkt op basis van technische analyses en modellen na of de maatschappij in staat is een technisch evenwicht te behouden. Daarnaast ziet ook de afdeling Audit, Controle en Compliance erop toe dat de acceptatie en de tarificatie conform alle richtlijnen verlopen. Schadebedrijf Om tot een juiste tarificatie voor een concreet risico te kunnen komen, is het noodzakelijk om over alle relevante informatie te beschikken. De agent en het bankkantoor spelen hierbij uiteraard een belangrijke rol. Om haar tussenpersonen te ondersteunen, stelt KBC Verzekeringen diverse instrumenten ter beschikking, zoals productgidsen, waarin wordt beschreven welke informatie vereist is en aan welke selectiecriteria de voorgestelde risico’s moeten beantwoorden. Voor een aantal standaardrisico’s maken de verkopers gebruik van een on-line-acceptatietoepassing die verifieert of het voorgestelde risico voldoet aan de acceptatievoorwaarden en die de premie berekent. Bij een positieve evaluatie kan de polis onmiddellijk getekend worden; bij een negatief resultaat worden de gegevens naar de polisdiensten van KBC Verzekeringen verzonden om een aangepaste acceptatie en tarificatie te verkrijgen. De niet-standaardrisico’s kunnen alleen worden geaccepteerd door de polisdiensten van KBC Verzekeringen. Daarnaast is ook een permanente bewaking van het technisch rendement van de verzekeringsportefeuille een absolute noodzaak. Zo hanteert KBC Verzekeringen een bedrijfseconomisch model om jaarlijks de rendabiliteit van de verzekeringsactiviteiten te evalueren en worden door portefeuillebewaking de kwaliteit en de homogeniteit van de portefeuille verhoogd. Aan de hand van een analyse per verkooppunt speurt KBC Verzekeringen ook naar distributiepunten met een verbeteringspotentieel inzake verzekeringstechnisch rendement. Daarenboven bewaakt elke productbeheerder het rendement van de hem toegewezen producten en kan hij voorstellen tot bijsturing formuleren.

61 Medische acceptatie in het levenbedrijf Voor de overlijdens-, ziekte- en invaliditeitsrisico’s is het noodzakelijk de verzekerden medisch te screenen, om antiselectie te vermijden en verzwaarde risico’s correct te tariferen. Medische acceptatie moet bijgevolg vermijden dat het evenwicht van de portefeuille in het gedrang zou komen. In uitzonderlijke gevallen leidt het acceptatieproces tot een weigering. Meestal echter worden verzwaarde risico’s genormaliseerd, door het aanrekenen van een hogere premie, of door het nemen van risicobeperkende maatregelen. De inschatting van het verzwaarde risico gebeurt op basis van statistische gegevens, die hoofdzakelijk verkregen worden uit internationale studies van herverzekeraars. Het inwinnen van medische gegevens over de kandidaat-verzekeringnemer zelf is uiteraard een delicate materie, en gebeurt volledig binnen het kader van het medisch beroepsgeheim en de wetgeving over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De beoordeling van de gegevens gebeurt uitsluitend door medisch geschoold personeel dat daarvoor speciaal is opgeleid. Toereikendheid technische voorzieningen Schadebedrijf Bij de bepaling van de technische voorzieningen wordt een systematische en geïndividualiseerde schade-evaluatie toegepast. Gespecialiseerde schadebeheerders per schadetak, bijgestaan door technische, juridische en medische adviseurs, zorgen ervoor dat de schattingen permanent worden geactualiseerd. Door een geautomatiseerd bewakings- en rapporteringssysteem wordt aan de schadebeheerder in al zijn schadedossiers op bepaalde tijdstippen automatisch gesignaleerd dat de voorzieningen moeten worden geactualiseerd. Levenbedrijf Sinds een aantal jaren wordt een politiek gevoerd die rekening houdt met de mogelijke negatieve gevolgen van een aanhoudende rentedaling. In dat verband werden al belangrijke supplementaire reserves opgebouwd, in eerste instantie voor de producten die het meest aan het renterisico onderhevig zijn. Zo worden de technische voorzieningen voor producten met een

gegarandeerde tariefrente van 4,75 % berekend tegen 4 %. Daarnaast worden sedert 2000 aanvullende voorzieningen in het kader van de knipperlichtprocedure progressief opgebouwd. Deze procedure verplicht verzekeringsondernemingen extra voorzieningen aan te leggen zodra de gegarandeerde interestvoet van een contract de knipperlichtdrempel met meer dan 0,1 % overschrijdt (die drempel is gelijk aan 80 % van de gemiddelde rentevoet over de laatste vijf jaar van overheidsobligaties op tien jaar). Vergrijzingsreserves Er worden vergrijzingsvoorzieningen aangelegd voor de ziekteverzekeringsproducten die niet tegen risicopremies werden gesloten. Bij de bepaling van deze vergrijzingsvoorzieningen wordt rekening gehouden met de verzwaring van het risico naarmate de leeftijd van de verzekerde hoger is. Herverzekeringsbedrijf De schadevoorzieningen voor lopende contracten in de geaccepteerde herverzekering worden op individuele basis geschat. De voorzieningen voor schadegevallen van het huidige jaar worden berekend op basis van de verwachte technische resultaten. De voorzieningen voor schadegevallen van vorige jaren worden gebaseerd op de schattingen van de maatschappijen die het risico laten herverzekeren. Bij al deze berekeningen gaat KBC Verzekeringen voorzichtig te werk en houdt zij expliciet rekening met buitengewone schadeontwikkelingen en rentefluctuaties. In contracten waarvoor KBC Verzekeringen een negatieve schadeontwikkeling verwacht door de aard van het risico, zoals aansprakelijkheidsverzekeringen, worden bijkomende reserves aangelegd voor schadegevallen die zich hebben voorgedaan maar nog niet zijn gemeld. Zware ongevallen en catastrofes Herverzekeringsprogramma De verzekeringsportefeuilles worden door herverzekering beschermd tegen de invloed van zware schadegevallen. Deze herverzekering verloopt in nauwe samenwerking met Secura, de herverzekeringsdochteronderneming van KBC Verzekeringen, die daarbij vooral de rol van consulent op zich neemt. De herverzekeringsprogramma’s zijn opgesplitst in drie grote blokken: zaakschadeverzekeringen, aansprakelijkheidsverzekeringen en personenverzekeringen, die elk jaar JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

opnieuw geëvalueerd en onderhandeld worden. Het overgrote deel van de herverzekeringscontracten zijn op niet-proportionele basis afgesloten, waardoor de impact van zeer zware schadegevallen of schadegebeurtenissen wordt afgedekt. Waar nodig wordt het algemene of verplichte herverzekeringsprogramma aangevuld met facultatieve contracten, dat zijn herverzekeringscontracten voor individuele risico’s. KBC Verzekeringen richtte in 1993 in Luxemburg een herverzekeringsmaatschappij op onder de naam Lucare. Deze maatschappij herverzekert vooral catastroferisico’s uit de verzekeringsgroep. Egalisatievoorziening De verzekeringsondernemingen van KBC Verzekeringen leggen egalisatievoorzieningen aan volgens de richtlijnen van hun respectieve controle-autoriteiten. Schadebeheersing en fraudebestrijding Het efficiënt en snel behandelen van schadegevallen gebeurt door het KBC Call Center 24+ of door de verzekeringsagent via het systeem van rechtstreekse schaderegeling. Schadegevallen die niet onder het systeem van rechtstreekse regelingen vallen, worden behandeld op de zonale diensten van KBC Verzekeringen, die waar nodig schadeexperts kunnen inschakelen. Zware ongevallen of ongevallen die een specifieke kennis vereisen, worden op de Centrale Schaderegeling behandeld. De werkzaamheden van de interne en externe schade-experts worden bewaakt door middel van een systeem dat niet alleen de doorlooptijden en kosten verifieert, maar ook de kwaliteit van de uitgevoerde opdracht nagaat. Ook de prestaties van garagehouders die aangesloten zijn op het herstelnet worden van nabij gevolgd. Ten slotte wordt ook veel aandacht besteed aan de begeleiding van nieuwe experts, die daartoe een interne schadecoördinator als coach toegewezen krijgen. Aan alle interne schadediensten en schadeexperts wordt een lijst van knipperlichten ter detectie van mogelijke fraude bezorgd. Aanwijzingen van mogelijke fraude die op basis van deze knipperlichten tot stand komen, worden onderzocht door specialisten die

62 hiervoor een beroep kunnen doen op de cel Fraudebestrijding. Deze cel voert bovendien een actief fraudebestrijdingsbeleid. Ook omtrent de uitkeringen in de tak Leven heeft de maatschappij de nodige procedures ontwikkeld, rekening houdend met de voorschriften van de antiwitwaswetgeving. Ten slotte moet nog worden gewezen op het bestaan van een permanent systeem van steekproefcontroles op schadedossiers. Die controles dienen als instrument voor de sturing en bewaking van de schadebehandeling. Het resultaat ervan kan leiden tot bijsturingen in het schadebehandelingsproces of andere correctieve maatregelen zoals aangepaste opleidingsprogramma’s voor interne medewerkers. De afdeling Audit, Controle en Compliance ziet toe op het correct uitvoeren van de steekproefcontroles en de correcte behandeling van de schadedossiers.

[Operationele risico’s] Het operationeel risico is de kans op schade als gevolg van ontoereikendheden of tekortkomingen in de werkwijzen en systemen, menselijke fouten of externe gebeurtenissen. Betrokken diensten Het operationeel management van KBC Verzekeringen besteedt veel aandacht aan de uitbouw van een intern controlesysteem ter identificatie en beheersing van de kritische operationele risico’s. Verschillende afdelingen, functies en projecten zijn daarbij betrokken, waaronder de afdeling Interne Audit, die een methodische en planmatige evaluatie van het bestaande interne controlesysteem beoogt en, op het hoogste niveau, het Auditcomité, dat de Raad van Bestuur bijstaat in zijn toezicht op de werking van het verzekeringsbedrijf. Het Auditcomité ziet ook toe op de risicobeheersing en interne controle van de onderneming en doet daarbij ook een beroep op de afdeling Audit, Controle en Compliance. Binnen de KBC Groep werd een ICT-beleid vastgelegd dat erop is gericht de informatie en de systemen te beveiligen tegen inbreuken op hun integriteit, vertrouwelijkheid en beschikbaarheid. Hiertoe werden tal van richtlijnen, procedures en gedragslijnen opgesteld. De implementatie ervan gebeurt bij KBC Verzekeringen door een speciaal daarvoor aangestelde Security Officer, die het operationeel management ondersteunt

bij de beheersing van de operationele risico’s die voortvloeien uit een slecht functionerend ICT-beleid. Internal Control Policy Manual De Internal Control Policy Manual is een bundeling van de best practices met als doel te komen tot een geïntegreerde en gestandaardiseerde interne controlesystematiek voor de hele verzekeringsgroep. Na de beschrijving van de optimale controlemaatregelen evalueert het lijnmanagement in hoeverre de maatregelen al geïmplementeerd zijn en beschrijft in voorkomend geval welke maatregelen nog nodig zijn. In 2002 werden al voor verschillende activiteiten best practices beschreven en getoetst, wat in bepaalde gevallen leidde tot verbeteringsprojecten. Deze systematiek zal in de volgende jaren worden voortgezet en de toepassing ervan in de dochterondernemingen is eveneens voorzien.

[Waardebeheer] Eind 1999 startte KBC Verzekeringen met de uitbouw van een omgeving die het mogelijk maakt om de groei van KBC Verzekeringen te meten in termen van waardecreatie. Voorrang werd gegeven aan de snel groeiende portefeuille van levensverzekeringen van KBC Verzekeringen NV. De waardering van de levensverzekeringsportefeuille wordt uitgedrukt in een Embedded Value. Dit is de som van het bedrijfseconomisch eigen vermogen van KBC Verzekeringen (Adjusted Net Asset Value, ANAV) en de verdisconteerde waarde van alle toekomstige kasstromen uit de bestaande portefeuille (Value of Business in Force, VBI), rekening houdend met het kapitaalbeslag van deze activiteit. Elke vorm van goodwill of waarde van toekomstige nieuwe zaken wordt buiten beschouwing gelaten. Niet zozeer de absolute waarde als wel het verloop van de Embedded Value is interessant en levert informatie over de waardecreatie in een bepaalde periode. De methodologie kan ook worden gebruikt voor de

analyse van de toegevoegde waarde van nieuwe contracten (Value of New Business, VNB) en voor het rendabiliteitsonderzoek van producten in de ontwikkelingsfase (Profit Testing). Zij kan eveneens worden gebruikt voor het Asset Liability Management. Hierbij kunnen de effecten van wisselende macro-economische en financiële parameters op de solvabiliteit en rendabiliteit van het bedrijf genanalyseerd worden. In juni 2002 publiceerde KBC voor de eerste maal Embedded Value-informatie voor KBC Verzekeringen NV. In de loop van 2002 werd het model ook bij de voornaamste levensverzekeringsdochtermaatschappijen (Fidea en VITIS Life) geïmplementeerd, zodat in de loop van 2003 een nagenoeg volledig geconsolideerd beeld van de waardeontwikkeling van de verzekeringsgroep inzake levensverzekeringen publiek kan worden gemaakt. KBC beoogt bij de resultaatsbekendmaking van het eerste kwartaal van 2003 Embedded Value-informatie met betrekking tot 31 december 2002 te verschaffen.

[Solvabiliteitsrisico] Net zoals dat bij de bank het geval is, wordt de solvabiliteit van de verzekeraar regelmatig getoetst aan de wettelijke en de interne doelstelling terzake. De interne doelstelling voor de solvabiliteitsratio (impliciete ratio) is 200 % (te weten twee maal het wettelijk minimum). De expliciete solvabiliteit, dit is exclusief de niet-gerealiseerde meer- of minderwaarden op de beleggingsportefeuille, bedroeg 306 % van de wettelijke norm per einde 2002. De niet-gerealiseerde meerwaarden op de beleggingsportefuille vielen vanzelfsprekend, gezien het slechte beursklimaat, sterk terug. Hierdoor daalde de impliciete solvabiliteitsratio van 504 % tot 320 %, wat in een internationaal perspectief gezien echter nog steeds uitstekend is.

SOLVABILITEITSRATIO’S KBC VERZEKERINGEN Minimumvereiste

Interne doelstelling

Effectief 31-12-2002

100 % 100 %

200 %

306 % 320 %

Expliciete solvabiliteitsratio Impliciete solvabiliteitsratio

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[RISICOBEHEER]

63 DANIELLE LAUWEREYS hoofd Personeelsadministratie Leuven KBC Bank

“KBC laat mensen groeien en geeft hun een prima statuut. Bij financiële of sociale problemen laat zij het menselijk aspect primeren.”

PERSONEEL KBC wil een medewerkervriendelijk personeelsbeleid voeren, dat ondersteuning geeft aan de cliëntgerichtheid, aan de efficiëntie, aan het ondernemerschap en aan het innovatievermogen.

PERSONEELSBELEID [Personeelstevredenheid] De medewerkers zijn het belangrijkste kapitaal voor KBC. Hun inzet, motivatie en gedrevenheid bepalen in belangrijke mate het succes van de Groep. Daarom blijft de tevredenheid van de medewerkers een permanent aandachtspunt en werden ook in 2002 talrijke nieuwe initiatieven op dit gebied genomen: j Naast talrijke opleidingen in verband met leidinggeven en veranderingsmanagement, werden ook nieuwe publicaties uitgebracht (zoals het maandblad Coach!), die specifiek tot doel hebben de leidinggevenden op een praktische manier te ondersteunen in hun rol als personeelsmanager. j Er werd verder gewerkt aan een betere afstemming tussen het werk en het gezinsleven, door onder meer het voortzetten van de experimenten met kinderopvang en met plaatsen tijdonafhankelijk werken (thuiswerk, lokaal werken, werkplekdeling, enzovoort). Daarnaast maakten al heel wat medewerkers gebruik van het tijdskrediet. j In de bank werd het principe tijd voor geld in de praktijk gebracht doordat de medewerkers de mogelijkheid kregen om hun CAO-premie 2002 om te ruilen voor extra vakantiedagen.

j Conform de nieuwe wetgeving met betrekking tot de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, is sinds begin 2002 een Gemeenschappelijke Preventiedienst in de Groep operationeel en werd een specifieke preventieadviseur hiervoor aangesteld. j In de banksector werd in 2002 een stress-enquête gehouden. In het algemeen scoort KBC Bank op dit vlak relatief goed ten opzichte van de sector. Een aantal aandachtspunten wordt verder geanalyseerd met het oog op sturing van het stresspreventiebeleid. j In 2002 gaf KBC opnieuw een aandelenoptieplan voor het personeel uit, waarbij medewerkers de mogelijkheid werd geboden gratis een aantal aandelenopties te ontvangen. Elke optie onder dit plan geeft het recht om, tijdens een aantal vaste periodes in de toekomst, een aandeel te kopen tegen de prijs van 41,18 euro. Van alle betrokken medewerkers tekende ongeveer 56 % in op de aangeboden opties.

[Sociaal overleg] In de bank werden in 2002 een aantal belangrijke akkoorden met de werknemersorganisaties gesloten, over onder meer: j de uitvoering van de CAO van de banksector van eind 2001, waarbij afspraken werden gemaakt met betrekking tot de mogelijkheid om de CAO-premie te ruilen JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[PERSONEEL]

voor vakantiedagen, en al gemaakte afspraken over overuren, mobiliteit en tijdskrediet werden bekrachtigd; j een nieuwe structuur van de sociale overlegorganen, aangepast aan de nieuwe organisatiestructuur van het netwerk; j de voorwaarden van de integratie van de ICT- en organisatiediensten van Centea in KBC Bankverzekeringsholding; j de gewijzigde arbeidstijdregelingen naar aanleiding van de nieuwe retailnetwerkstructuur (drie-zonestructuur en clustering van kantoren), die moeten borg staan voor een goed evenwicht tussen de belangen van het personeel, de cliënteel en de commerciële en organisatorische noden van de bank. Bij KBC Verzekeringen en Fidea werden op 1 januari 2002 drie nieuwe arbeidsorganisatievormen ingevoerd, waardoor voltijds werken voortaan ook mogelijk is in het stelsel van de 4,5-daagse werkweek, de afwisselend 4- en 5-daagse werkweek of de 4-daagse werkweek. Zo’n 15 % van de personeelsleden maakte hiervan gebruik. In het kader van de totstandkoming van de driezonestructuur werd een CAO gesloten met betrekking tot een begeleidingsplan voor werknemers die worden overgeplaatst en een CAO die voorziet in een sociaal plan voor medewerkers die niet kunnen worden overgeplaatst, en voor wie een mobiliteitsbureau individuele oplossingen zal uitwerken.

64

[Opleidingen] In 2002 werden opnieuw talrijke opleidingsinitiatieven genomen, meer bepaald op het gebied van leidinggeven (workshops Leidinggeven bij veranderingen, het leertraject voor beginnende leidinggevenden, de verdere doorvoering van het spiegel op leiderschap-project, de ontwikkeling van een Toolkit Leidinggeven, enzovoort) en op het gebied van communicatie en diverse proces- en projectmatige vaardigheden. Bij de verzekeraar werd Fidea Training opgestart, ter vervanging van de oude Verzekeringsschool, met als doel de makelaars en zelfstandige tussenpersonen kwaliteitsvolle basiscursussen en permanente-vormingsprogramma’s te blijven aanbieden. Ook inzake de samenwerking tussen de eerste KBC-thuismarkt in België en de Centraal-Europese vestigingen werden heel wat opleidingsinitiatieven genomen. Zo volgden een aantal jonge kaderleden met hoog doorgroeipotentieel uit de Centraal-Europese groepsmaatschappijen een drie maanden durende all round-bankverzekeringsopleiding in België. Daarnaast werden zowel bij de bank als bij de verzekeraar projecten opgestart waarbij de kennis en vaardigheden van individuele medewerkers in kaart werden gebracht. Deze inventaris vormde de basis voor het opstellen van persoonlijke ontwikkelingsplannen door de medewerker en de leidinggevende. Meer in het algemeen werd de samenwerking van de vormingsdiensten van de bank en de verzekeraar geïntensifieerd, bijvoorbeeld op het gebied van e-learning, waaromtrent een uniforme visie werd uitgewerkt en gezamenlijke actieplannen werden opgesteld.

PERSONEELSBEZETTING Eind 2001 kondigde KBC een reorganisatie aan waardoor het personeelsbestand van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding tegen eind 2004 met 1 650 voltijdbaanequivalenten (VTE) zal verminderen. Eind 2002 was al 58 % (959 VTE) van deze doelstelling gerealiseerd, via natuurlijke afvloeiingen, een toename van het deeltijds werken en een strenge beperking van

externe aanwervingen. Daardoor komen medewerkers van wie de functie wegvalt door deze interne reorganisatie prioritair in aanmerking voor het vervullen van interne vacatures. Eind 2002 beliep het personeelsbestand van de KBC Groep, inclusief de voornaamste dochtermaatschappijen waarin KBC een meerderheidsbelang heeft, 43 366 VTE, tegenover 43 421 eind 2001. De voornaamste wijziging van de berekeningsbasis in 2002 bestond in de opname van IPB Pojisˇt’ovna en ERGO Poist’ovnˇa (Ergo). Als men het VTE-aantal voor 2001 berekent volgens de consolidatiekring van eind 2002 (zie tabel), dan is er een daling met ongeveer 3,5 % of 1 557 VTE. Deze daling is voor een groot deel toe te schrijven aan de vermindering van het personeelsbestand van KBC Bank NV, bij KBC Nederland en KBC Securities (ingevolge de herpositionering van deze dochtermaatschappijen), en bij Kredyt Bank in Polen. Als bankverzekeraar streeft de KBC Groep ernaar, waar mogelijk, de banken verzeke-

ringsactiviteiten te integreren. Begin 2002 werden bijgevolg circa 2 000 personeelsleden vanuit de operationele diensten van KBC Bank en KBC Verzekeringen samengebracht in de KBC Bankverzekeringsholding. Het betreft in hoofdzaak medewerkers uit ICT, marketing, communicatie en logistieke diensten. De interne reorganisatie bij KBC Bank in België wordt vanzelfsprekend voortgezet in de volgende jaren, waardoor het personeelsbestand in België verder zal dalen. Ook in de Centraal-Europese bankdochtermaatschappijen is een verdere personeelsafbouw gepland. Het gaat meer bepaald over Kredyt Bank (waar een grondig onderzoek aan de gang is over de personeelsbezetting in het hoofdkantoor en het netwerk in het licht van de voltooiing van de implementatie van het nieuwe computersysteem), en C{ SOB (geplande afbouw van ongeveer 1 000 VTE in 2003). De tabel geeft een verdere indeling van het personeelsbestand van KBC Bank, KBC Verzekeringen (beide zonder de respectieve

OPLEIDINGEN KBC BANK NV 2002 Aantal cursisten die een dagopleiding gevolgd hebben Gemiddeld aantal opleidingsdagen per medewerker Raming kostprijs van de opleidingsfunctie (in miljoenen EUR) Raming kostprijs van de opleidingsfunctie (in procenten van de loonsom)

9 174 3,62 31,0 3,2 %

PERSONEELSAANTAL* (In VTE)

31-12-2001 (op basis van consolidatiekring 2001)

31-12-2001 (op basis van consolidatiekring 2002)

31-12-2002

Verschil (op basis van consolidatiekring 2002)

Totaal

43 421

44 923

43 366

-3,5 %

Opdeling naar activiteit Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Assetmanagement Holdingactiviteiten Totaal

39 970 3 140 300 11 43 421

38 546 4 019 300 2 058 44 923

37 063 3 938 301 2 063 43 366

-3,8 % -2,0 % 0,3 % 0,2 % -3,5 %

Opdeling naar land België Centraal-Europa Rest van de wereld Totaal

20 725 20 278 2 418 43 421

20 725 21 780 2 418 44 923

19 811 21 229 2 326 43 366

-4,4 % -2,5 % -3,8 % -3,5 %

* KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Bankverzekeringsholding, inclusief de voornaamste dochtermaatschappijen waarin zij een meerderheidsparticipatie bezitten op 31 december 2002. Voor de verzekeringsmaatschappijen wordt het distributienetwerk niet meegerekend. C{ SOB op vennootschappelijke basis.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[PERSONEEL]

65 dochtermaatschappijen) en KBC Bankverzekeringsholding.

deeltijds. De gemiddelde leeftijd bedraagt 40 jaar. Bij KBC Bankverzekeringsholding bedraagt het aandeel van het kaderpersoneel in het totale personeelsbestand 71 % (vooral bij de ICT-diensten is het aandeel van kaderpersoneel relatief hoog). Het personeel is volledig in België werkzaam en ongeveer 19 % van het personeel werkt deeltijds. De gemiddelde leeftijd bedraagt 40 jaar.

Bij KBC Bank bedraagt het aandeel van het kaderpersoneel in het totale personeelsbestand 36 %. Ongeveer 5 % van het personeel is werkzaam in het buitenland (vertegenwoordigingskantoren en kantoren buiten België) en ongeveer 21 % van het personeel werkt deeltijds. De gemiddelde leeftijd bedraagt 41 jaar. Bij KBC Verzekeringen bedraagt het aandeel van het kaderpersoneel ongeveer 23 %. Slechts een miniem deel (0,3 %) van het totale personeelsbestand is werkzaam in het buitenland en ongeveer 27 % werkt

Benaderend zijn ongeveer zes op tien medewerkers van KBC Bank (opnieuw zonder de dochtermaatschappijen, maar inclusief KBC Bankverzekeringsholding) werkzaam in commerciële activiteiten, met

name het binnenlandse retailnet, het bedrijvensegment, het private-bankingsegment, de buitenlandse kantoren en vertegenwoordigingskantoren, en de marktactiviteiten. De andere personeelsleden zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de administratie van producten en diensten (vooral inzake kredieten en betalingsverkeer), voor de ontwikkeling en de exploitatie van de IT-systemen en voor algemene ondersteuning (risicobeheer, boekhouding, stafdiensten, de personeelsdienst, facilitair bankbedrijf).

GEDETAILLEERDE PERSONEELSAANTALLEN (31-12-2002) Aantal

KBC Bank NV T.o.v. totaal

110 5 003 8 780

0,8 % 36,0 % 63,2 %

44 453 1 467

2,2 % 23,1 % 74,7 %

16 1 542 607

0,7 % 71,2 % 28,0 %

Vast Tijdelijk

13 865 28

99,8 % 0,2 %

1 832 132

93,3 % 6,7 %

2 163 2

99,9 % 0,1 %

Actief Niet-actief

12 929 965

93,1 % 6,9 %

1 750 214

89,1 % 10,9 %

2 142 23

98,9 % 1,1 %

België Buitenland

13 236 657

95,3 % 4,7 %

1 959 5

99,7 % 0,3 %

2 165 0

100,0 % 0,0 %

Mannen Vrouwen

7 502 6 391

54,0 % 46,0 %

823 1 141

41,9 % 58,1 %

1 459 706

67,4 % 32,6 %

100 % 80 %-100 % < 80 %

11 036 1 463 1 394

79,4 % 10,5 % 10,0 %

1 434 279 251

73,0 % 14,2 % 12,8 %

1 759 296 110

81,2 % 13,7 % 5,1 %

Totaal

13 893

100,0 %

1 964

100,0 %

2 165

100,0 %

Totaal, in VTE

13 020

-

1 789

-

2 063

-

Directie Kader Uitvoerenden (inclusief arbeiders)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

KBC Verzekeringen NV Aantal T.o.v. totaal

&

VERZEKERING

[PERSONEEL]

KBC Bankverzekeringsholding NV Aantal T.o.v. totaal

66 CONCETTA PERGOLA regioassistent Brabant-Centrum KBC Bank

“KBC behoudt haar identiteit, dat geeft haar medewerkers een goed gevoel. Er is nog aandacht voor zachte waarden en dat levert extra arbeidsvreugde op.”

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN KBC wil met haar activiteiten bijdragen tot de economische, sociale en ecologische vooruitgang van haar werkgebieden. Zij oefent haar activiteiten dan ook uit met respect voor de geldende wetten en reglementen en past die zowel naar de letter als naar de geest toe. Zij houdt daarbij ook rekening met het evoluerend normbesef van de maatschappij, een normbesef dat doorgaans vooruitloopt op de wetgeving.

KBC-PRINCIPES INZAKE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

onder meer mogelijk die kredieten en kredietproducten aan te bieden die voor de cliënt het meest geschikt zijn en rekening houden met zijn draagkracht.

KBC schenkt prioritaire aandacht aan de behoeften en de belangen van haar cliënten, haar aandeelhouders, haar personeel en haar maatschappelijke omgeving. In haar relatie met hen legt KBC zichzelf regels op inzake billijkheid en redelijkheid, openheid en transparantie, discretie en zorg voor privacy. Deze principes zijn vervat in specifieke gedragslijnen die gelden voor alle activiteiten van KBC en voornamelijk voor kredietverlening en vermogensbeheer, en ten aanzien van haar personeelspolitiek en haar facilitair bedrijf.

[Verzekeringen]

[Kredietverlening] KBC Bank heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid tegemoet te komen aan de financieringsbehoeften van haar cliënten tegen een redelijke, marktconforme vergoeding van het kredietrisico en andere kosten verbonden aan de kredietverlening. Elke kredietverlening wordt voorafgegaan door een analyse die naast de louter financieel-economische elementen ook sociale, maatschappelijke en milieuaspecten in overweging neemt. Deze analyse maakt het JAARVERSLAG

Inzake verzekeringen zal KBC, binnen de manoeuvreerruimte die de concurrentie toelaat, de passende technieken gebruiken om het moral hazard-probleem − waarbij een persoon een risicovoller gedrag gaat vertonen na het afsluiten van een verzekering − zoveel mogelijk te beperken. Zij zal erop toezien dat haar producten sociaal wenselijk gedrag stimuleren en onaanvaardbaar risicogedrag ontmoedigen. KBC is zich ervan bewust dat in vele gevallen, met name ziekte, invaliditeit en dood, een geldelijke compensatie niet ten volle de schade en het leed kan vergoeden. Daarom ziet zij het als haar maatschappelijke plicht zich in te spannen om schadegevallen te voorkomen door het voeren van een preventiebeleid. Daarenboven verleent KBC, wanneer nodig, persoonlijke en professionele bijstand aan slachtoffers van schadegevallen. Daarbij begeleidt zij de slachtoffers in het zoeken van de beste weg naar psychisch herstel en/of lichamelijke revalidatie.

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

KBC zal zich inspannen om in bepaalde producten een expliciet element van subsidiërende solidariteit in te bouwen. Hierdoor moet het mogelijk worden risico’s die normaal niet verzekerbaar zijn toch in enige mate te dekken.

[Vermogensbeheer] De adviezen en beslissingen op het vlak van vermogensbeheer staan uitsluitend ten dienste van de cliënt en worden geformuleerd/genomen in het kader van enerzijds een algemene beleggingsstrategie, gebaseerd op een grondige analyse van alle beschikbare macro-economische, sectorale en bedrijfsgegevens, en anderzijds het risicoprofiel van de betrokken cliënt en/of de betrokken beleggingsproducten. Het risicoprofiel van de cliënt wordt zorgvuldig bepaald in overleg met hem, en wordt zo nodig aangepast aan de gewijzigde financiële, maatschappelijke en filosofische positie en instelling van de cliënt. Om tegemoet te komen aan alle mogelijke beleggingsvoorkeuren ontwikkelt de bank beleggingsproducten met zeer diverse risicoprofielen en karakteristieken. Met name ook beleggingsproducten en -adviezen die rekening houden met de principes van duurzaam en ethisch beleggen. Ter ondersteuning van zijn beleggingspolitiek op dit

[MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN]

67 vlak heeft KBC Asset Management een eigen onderzoeksteam gevormd dat nagaat in welke mate bedrijven en landen (met het oog op beleggen in overheidsobligaties) een duurzaam beleid voeren (zie verder in het hoofdstuk Assetmanagement).

[Personeel] Tegenover haar personeel voert KBC een gelijkekansenbeleid en wijst zij elke vorm van discriminatie resoluut af. Aanwerving, inzet, promotie en beloning gebeuren op basis van intrinsieke kwaliteiten zoals kennis en kunde, ontwikkelingspotentieel, toegevoegde waarde en verantwoordelijkheden. KBC wil met haar medewerkers een duurzame arbeidsrelatie opbouwen, waarbij zij streeft naar een evenwicht tussen de professionele inzet die mee het draagvlak van de onderneming bepaalt en de persoonlijke ontplooiing van de medewerker in de ruime zin van het woord. Om dit te realiseren: j biedt KBC een concurrerend beloningspakket dat de geleverde prestaties en de bijdrage tot de bedrijfsresultaten op een faire wijze vergoedt; j is KBC een zorgzame werkgever voor haar medewerkers, ook wanneer zich probleemsituaties voordoen; j streeft KBC naar een evenwichtige verhouding tussen werk en privé-leven en neemt zij hiervoor de nodige initiatieven op het vlak van arbeidstijdregelingen, mobiliteit en sociale voorzieningen; j zorgt KBC voor een gedegen loopbaanbegeleiding en deugdelijke opleidingsinitiatieven waardoor medewerkers de gepaste kansen krijgen om zich binnen het bedrijf te ontplooien en hun vaardigheden te ontwikkelen; j biedt KBC haar medewerkers een aantrekkelijke arbeidsomgeving met de nodige voorzieningen om op een efficiënte wijze hun werk uit te voeren; j wil KBC op haar personeelsdiensten beschikken over medewerkers die een accurate, cliëntgerichte en professionele service kunnen aanbieden. KBC beoogt een duidelijke en open informatie en beschouwt een goed sociaal overleg als basiselement van de KBC-bedrijfscultuur. Daarom stimuleert KBC, onder meer via een intranet, een efficiënte en directe JAARVERSLAG

informatiedoorstroming. Een en ander heeft tot doel dat de waarden die voor KBC en haar personeel belangrijk zijn worden bevorderd en beleefd. Die waarden zijn voornamelijk: open en eerlijk met elkaar omgaan, respect hebben voor elkaar, samen opdrachten aanpakken met gedreven dienstvaardigheid en professioneel optreden.

[Milieu] KBC is zich ervan bewust dat een rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen ook in een dienstverlenend en informatieverwerkend bedrijf een bijdrage kan leveren tot een geringere milieubelasting. Zij zal er daarom zorg voor dragen dat de door haar gebruikte hulpmiddelen zo milieuvriendelijk mogelijk zijn en op een zo rationeel mogelijke manier worden gebruikt, met aandacht voor water- en energieverbruik, verbruik van producten, afvalpreventie en -verwerking, en transport. KBC onderschrijft de principes van duurzaam bouwen en houdt bij de facilitaire voorziening rekening met belasting van het milieu, medewerkerscomfort en efficiëntie. Zij zal bij de afname van producten en diensten aan haar leveranciers een overeenkomstige houding vragen. Daarbij vormen het volledig naleven van de wetgeving en de toepassing van milieuzorgsystemen analoog met het EMAS1-kader het uitgangspunt. KBC zal in de omgang met haar leveranciers steeds een faire houding aannemen.

[Maatschappij] KBC zal haar betrokkenheid bij de gemeenschappen waarin zij actief is niet alleen tot uiting brengen door het financieren van sociale, culturele en wetenschappelijke initiatieven, maar ook door daaraan mee te werken, onder meer door deskundige hulp of faciliteiten ter beschikking te stellen. Op die wijze wil KBC niet alleen meebouwen aan de welvaart, maar ook aan het welzijn van haar omgeving. KBC moedigt haar medewerkers aan zich maatschappelijk in te zetten.

ENKELE REALISATIES

in België met een eigen researchteam voor duurzaamheidsanalyse (zie verder in het hoofdstuk Assetmanagement). j KBC AM zette in 2002 zijn programma van sociaal verantwoorde productontwikkeling voort en lanceerde onder meer KBC Click Solidarity 2 Levenslijn − Kinderfonds. Het wenst in de toekomst nog dergelijke projecten op te zetten. In het voorjaar van 2003 werd KBC Click Solidarity 3 − Kom op tegen Kanker gelanceerd. j KBC streeft ernaar het aandeel duurzame beleggingsproducten op te trekken tot het marktpercentage. Zij rekent erop dat haar gedrevenheid om het duurzameproductengamma verder uit te breiden en de beslissing om het duurzaamheidsonderzoek ten behoeve van de duurzame beleggingen in eigen huis te realiseren, hiertoe zullen bijdragen.

[Milieubeheer] j In 2002 introduceerde KBC de KBC-Milieuservice, met als belangrijkste element de KBC-Milieupolis, een verzekering die de sanering van bodems en waterlopen dekt en waarbij KBC zelf de sanering organiseert en coördineert. De KBC-Milieuservice omvat daarnaast nog andere milieudiensten voor kleine en middelgrote ondernemingen, zoals milieukredieten met EIF-waarborg, bankgaranties voor bodemsanering en advies inzake overheidssteun en risicobeheer. j KBC uit haar betrokkenheid op milieuvlak ook via ARGUS (de voormalige Stichting Leefmilieu). ARGUS werkt met de exclusieve financiële en logistieke steun van KBC een autonoom programma van informerende initiatieven en bewustmakingsprojecten inzake milieuzorg uit. De doelgroepen zijn jongeren, kleine en middelgrote ondernemingen en gezinnen. j KBC Bank zet zich ook in om haar directe milieulasten te beheren en te beperken. Inzake rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen gelden al geruime tijd diverse voorschriften inzake gebruik van en werking met natuurlijke hulpbronnen zoals papier, water en elektriciteit. Ook in 2002 werden terzake diverse initiatieven en projecten opgestart (zie tabel op de volgende pagina).

[Ethisch beleggen] j In 2002 startte KBC Asset Management (KBC AM) als eerste vermogensbeheerder 2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

1 EMAS staat voor Eco-Management and Audit Scheme.


68

[Personeelsbegeleiding] j De personeelsfunctie levert maximale inspanningen om prioritair de door de fusieoperatie vrijgekomen personeelsleden opnieuw in te zetten. j Er werden diverse projecten opgestart in verband met leidinggeven. j Aan individuele medewerkers worden zelfinschattingsmogelijkheden aangeboden, waarbij de medewerker zijn eigen aspiraties kan toetsen aan die van de organisatie, en de organisatie er steeds beter in slaagt de juiste persoon op de juiste plaats in te zetten. j In 2002 werden in de hoofdkantoren experimenten in verband met kinderop-

vang uitgevoerd. Op basis van de evaluatie hiervan zullen in de toekomst verdere initiatieven terzake genomen worden.

[Maatschappelijke projecten] j KBC werkt in de wijk die grenst aan haar hoofdkantoor in Brussel samen met het Buurthuis Bonnevie en enkele andere instanties die de levenskwaliteit in deze buurt willen verbeteren. Ook het plaatselijke bedrijvencentrum − dat startende ondernemers begeleidt − kan op steun rekenen. j In Antwerpen was KBC actief met steun aan Betet Skara, een bedrijf dat via een ambachtelijke weverij Turks-Assyrische

VOORBEELDEN VAN INITIATIEVEN INZAKE BEHEER VAN NATUURLIJKE HULPBRONNEN Vermindering papierverbruik Afschaffen gebruik microfiches Energieboekhouding Duurzaam opgewekte elektriciteit Investeringen in rationeel energieverbruik Afvalregister

Doel: vermindering van 25 % tegen eind 2003. Eind 2002 was al een daling van 10 % bereikt. Microfiches zijn aangemaakt met milieubelastende chemische stoffen. Doel: afschaffen tegen eind 2003. In 2002 werd het aantal gereduceerd van 480 000 naar 200 000. Voor elk administratief gebouw wordt een gedetailleerde energieboekhouding bijgehouden, wat het mogelijk maakt het verbruik te analyseren en te optimaliseren. In bepaalde gebouwen moet 35 % van de geleverde elektriciteit duurzaam opgewekt zijn. Bij nieuwbouw en verbouwing wordt waar mogelijk gebruikgemaakt van energiezuinige verlichtings- en klimaatregelingstechnieken. In 2002 werd gestart met een programma in verband met de aanleg van een register waarin de afvalstromen in kaart worden gebracht, om ook hier analyse en optimalisatie mogelijk te maken.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

vluchtelingen in het arbeidsproces wil integreren, en met steun aan het Meisjeshuis Antwerpen-Zuid, dat werkt aan de emancipatie van allochtone meisjes. j Via haar Solidariteitsfonds stimuleert KBC met subsidies haar personeelsleden om zich in hun vrije tijd in te zetten voor een maatschappelijk doel. j De Tsjechische dochtermaatschappij C{ SOB participeerde volop in de acties ten voordele van de slachtoffers van de overstromingen in dat land tijdens de zomer 2002. C{ SOB schonk 26,5 miljoen Tjechische kronen als directe hulp, maar verleende ook indirecte hulp, onder meer door het toestaan van gunsttarieven of uitstel van betaling of het schrappen van kosten voor bankdiensten in de overstroomde gebieden. j Sinds 1995 werkt C{ SOB bovendien samen met The Committee of Good Will − Olga Havlova Foundation. Dit comité zet projecten op ter bevordering van gezondheidszorg, onderwijs, maatschappijzorg en mensenrechten. j KBC participeerde in 2002 ook in diverse acties, waaronder een campagne ter voorkoming van brandwonden bij jonge kinderen door sanitair warm water en een campagne Veilig en milieuvriendelijk naar school.


69 FILIP BONTE kantoordirecteur KBC Bellegem

“KBC heeft een enorme uitstraling en je krijgt de vrijheid om creatief te zijn. Er is soms bureaucratie, maar zo nodig krijg je een dossier wel snel rond.”

DEUGDELIJK BESTUUR GROEPSSTRUCTUUR KBC Bankverzekeringsholding is een financiële holding die de activiteiten van KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Asset Management overkoepelt. Binnen de Groep geldt de volgende taak- en bevoegdheidsverdeling: KBC Bankverzekeringsholding KBC Bankverzekeringsholding (de Holding) is bevoegd voor de algemene strategie, de kapitaalallocatie, de rendabiliteitseisen, de grote strategische investeringen, het beheer van risico’s in ruime zin, het algemene balansbeleid, de bewaking van de coherentie van de budgetten en winstplannen van de banken de verzekeraar en de overkoepelende auditfunctie. De Holding vervult een stuwende rol bij de integratie van de banken de verzekeraar en geeft impulsen tot oprichting van een aantal overlegcomités tussen de bank en de verzekeraar. De Holding komt ook tussenbeide in de benoemingspolitiek en de vergoedingspolitiek van de bestuurders en algemeen directeuren. In het kader van een zo sterk mogelijke integratie van bepaalde banken verzekeringsdiensten werden begin 2002 enkele ondersteunende diensten ondergebracht in de Holding (voornamelijk marketing, communicatie, logistiek en informatietechnologie). Door middel van een Kostendelende Vennootschap worden de uitgaven van deze diensten volgens objectieve criteria verdeeld onder de Groepsvennootschappen.

KBC Bank en KBC Verzekeringen KBC Bank oefent alle bevoegdheden uit die eigen zijn aan het bankbedrijf: j alle bancaire materies zoals de kredietfunctie, het effectenbedrijf, corporate- en investmentbanking en dealingroomactiviteiten; j de organisatie en het toezicht op deze materies, zoals risicobeheer, audit en compliance, ICT, controlling en boekhouding, personeelsbeleid (onverminderd de hiervoor vermelde rol van de Holding op het vlak van benoemingen en vergoedingen) en logistieke ondersteuning; j het uitstippelen en uitvoeren van de commerciële politiek binnen het strategische kader dat de Holding heeft vastgelegd.

j het uitstippelen en uitvoeren van het commercieel beleid binnen het strategische kader dat de Holding heeft vastgelegd.

KBC Verzekeringen oefent alle bevoegdheden uit die eigen zijn aan het verzekeringsbedrijf: j alle verzekeringsmateries, in het bijzonder alles wat inherent is aan het verzekeringstechnische beleid zoals tarifering en acceptatie van risico’s, schaderegelingsbeleid, beleggingsbeleid en aanwending van het resultaat om het bedrijfseconomisch vereiste eigen vermogen van de verzekeringsonderneming op te bouwen; j de organisatie en het toezicht op deze materies, zoals rendementsbeheer, financieel beheer, bescherming van de rechten van verzekerden en begunstigden, audit en compliance, ICT, controlling en de boekhouding, personeelsbeleid (uitgezonderd de hiervoor vermelde rol van de Holding op het vlak van benoemingen en vergoedingen) en logistieke ondersteuning;

KBC Asset Management De vermogensbeheeractiviteiten van de Groep zijn ondergebracht in KBC Asset Management. Deze verzelfstandiging weerspiegelt de onafhankelijkheid van het vermogensbeheer en toont de grote aandacht die de Groep besteedt aan dit activiteitsdomein, dat zowel voor de bank- als voor de verzekeringsactiviteiten van groot belang is.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[DEUGDELIJK BESTUUR]

KBC Bank en KBC Verzekeringen delegeren bepaalde bevoegdheden aan gemengde comités (bestuurscomités) waarin vertegenwoordigers van de bank en van de verzekeraar zitting hebben. Deze delegatie gebeurt steeds onder de verantwoordelijkheid van de verzekeraar respectievelijk de bank. Dergelijke bestuurscomités werden opgericht voor de activiteitsdomeinen Retail- en Private-bankverzekeren, Diensten aan Bedrijven, Marktactiviteiten, Assetmanagement en Centraal-Europa.

70

BESTUURSSTRUCTUUR

RAAD VAN BESTUUR

De bestuursstructuur van KBC Bankverzekeringsholding is gebaseerd op een onderscheid tussen: j het bepalen van de algemene strategie, het houden van toezicht op het beheer en het uitoefenen van specifieke bevoegdheden vastgelegd in de vennootschapswetgeving en de statuten, taken die behoren tot de bevoegdheid van de Raad van Bestuur; j het beheer van de bankverzekeringsholding dat autonoom wordt gevoerd door het Directiecomité, dat is samengesteld uit gedelegeerd bestuurders en optreedt in het kader van de door de Raad van Bestuur uitgestippelde algemene strategie.

[Samenstelling en werking van de Raad van Bestuur]

Deze dualistische bestuursstructuur werd vastgelegd in de statuten, in de overeenkomst over de autonomie in de bankfunctie die tussen KBC Bankverzekeringsholding, KBC Bank en de Commissie voor het Banken Financiewezen werd gesloten en in de gelijklopende overeenkomst over de autonomie in de verzekeringsfunctie die werd ondertekend door KBC Bankverzekeringsholding, KBC Verzekeringen en de Controledienst voor de Verzekeringen.

De werking van de Raad van Bestuur (verder de Raad genoemd) wordt geregeld door het Wetboek van Vennootschappen en de statuten. De samenstelling van de Raad en van het Directiecomité, de kwalificatie van de bestuurders als vertegenwoordiger van de hoofdaandeelhouders of als onafhankelijk bestuurder, de hoofdfunctie van elke bestuurder en de datum waarop zijn mandaat vervalt, worden vermeld in de tabel. De kwalificatie van onafhankelijk bestuurder is gebaseerd op de definitie die ter zake door Euronext Brussels wordt gehanteerd. In 2002 hebben zich de volgende wijzigingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur voorgedaan: j De heren Rudy Broeckaert, Ghunald Loyaerts en Clément Selleslagh traden terug als bestuurders en lid van het Directiecomité op de Algemene Vergadering van 25 april 2002 (zie jaarverslag over 2001). Aan hen werd de titel van eregedelegeerd bestuurder toegekend. j De heer Paul Peeters is op dezelfde Algemene Vergadering benoemd tot bestuur-

der, als opvolger van de heer Guido Van Roey, die terugtrad als bestuurder. j De heer Paul Tanghe trad terug als bestuurder en werd opgevolgd door de heer Germain Vantieghem met ingang van 27 juni 2002. j De heer John Goossens overleed op 8 november 2002. KBC verloor met hem een zeer bekwaam bestuurder en de Raad van Bestuur een gewaardeerde collega.

[Raadsvergaderingen in 2002] In 2002 vergaderde de Raad twaalfmaal. De vergaderingen werden door vrijwel alle leden bijgewoond. Naast de taken die hem door het Wetboek van Vennootschappen zijn opgedragen (zoals het vaststellen van de vennootschappelijke en geconsolideerde jaarrekening en het jaarverslag over het boekjaar 2001, de vaststelling van de agenda van de jaarvergadering en van het voorstel tot winstverdeling), het bewaken van de maandelijkse resultaten van KBC Bank, KBC Verzekeringen, KBC Asset Management en hun dochtervennootschappen, het vaststellen van de kwartaalresultaten, en de kennisname van de werkzaamheden van het Auditcomité en het Vergoedingscomité, behandelde de Raad nog onder meer de volgende onderwerpen:

WERKING VAN DE RAAD VAN BESTUUR Voorzitter Leden Bestuurders-rechtspersonen Duur mandaat Benoemingen Vergaderingen Beslissingen

Informatie

Advies

Een lid van de Raad dat geen lid is van het Directiecomité. 22 (op 31 december 2002)*, benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en bestaande uit de gedelegeerd bestuurders (die samen het Directiecomité vormen), vertegenwoordigers van de hoofdaandeelhouders en onafhankelijke bestuurders. Geen Ten hoogste zes jaar en eindigend na de gewone jaarvergadering. Aftredende bestuurders zijn herbenoembaar door de Algemene Vergadering. Voor niet-uitvoerende bestuurders en gedelegeerd bestuurders is de leeftijdsgrens respectievelijk 70 en 65 jaar. Voorstellen tot benoeming van niet-uitvoerende bestuurders worden bij de Raad ingeleid door het Bureau, dat terzake fungeert als Benoemingscomité. Als criterium voor de benoeming van bestuurders en voor de verlenging van hun mandaat geldt een evenwichtige spreiding tussen bancaire en verzekeringstechnische knowhow, aandeelhoudersbelangen en externe managementexpertise. In principe tienmaal per jaar. Bijkomende vergaderingen worden gehouden telkens wanneer het belang van de vennootschap het vereist. Bij gewone meerderheid van stemmen. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter van de vergadering beslissend. In de praktijk treedt de Raad collegiaal op en worden beslissingen bij consensus aangenomen. In de gevallen waar de wet dit toestaat, kunnen de besluiten van de Raad worden aangenomen met de eenparige, schriftelijke instemming van de bestuurders. Alle nota’s die de agendapunten toelichten worden ten laatste drie dagen vooraf (behoudens in gevallen van materiële onmogelijkheid) aan de raadsleden opgestuurd, zodat zij vóór de Raadsvergadering eventueel gewenste aanvullende informatie kunnen inwinnen bij de voorzitter van de Raad of de leden van het Directiecomité. Bij belangrijke gebeurtenissen met betrekking tot de KBC Groep worden de bestuurders tussentijds geïnformeerd. Bestuurders kunnen op kosten van de vennootschap het advies inwinnen van een onafhankelijk expert wanneer een meerderheid van nietuitvoerende bestuurders instemt met een gemotiveerd verzoek in die zin.

* Dit aantal ligt hoger dan in de aanbevelingen van Euronext Brussels en de Commissie voor het Bank- en Financiewezen inzake Deugdelijk Bestuur omdat de acht leden van het Directiecomité deel uitmaken van de Raad en zowel in de voormelde overeenkomsten over de autonomie in de bankfunctie en in de verzekeringsfunctie als in de aanbevelingen met betrekking tot Deugdelijk Bestuur bepaald wordt dat de Raad dient samengesteld te zijn uit een meerderheid van niet-uitvoerende bestuurders.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


71 j de vastlegging van de toekomstige strategie van KBC Bankverzekeringsholding; j de expansie in Centraal-Europa (onder meer de participatie in Nova Ljubljanska banka en Ergo, en de overname van IPB Pojisˇt’ovna); j de ontwikkeling en strategie in de diverse activiteitsdomeinen; j de goedkeuring van het Audit-Charter; j de stand van zaken met betrekking tot de realisatie van de fusiedoelstellingen; j de goedkeuring van de winstplanning voor 2003.

het zogenaamde FBB-dossier in 2002 in verdenking werden gesteld, waarbij KBC Bank de kosten van de verdediging op zich neemt en de betrokkenen vrijwaart tegen de financiële gevolgen van een eventuele veroordeling. Bij die gelegenheid bevestigde de Raad zijn volledig vertrouwen in de in verdenking gestelde personen.

[Toezicht op het beheer] Om de Raad in staat te stellen zijn toezichtstaak te vervullen, brengt het Directiecomité maandelijks verslag uit over de resultaatsontwikkeling bij KBC Verzekeringen en KBC Bank. De Raad bewaakt deze ontwikkeling aan de hand van de door hem goedgekeurde winstplanning.

Verder hernieuwde de Raad de machtiging om aandelenopties KBC toe te kennen aan de voorzittter van de Raad, de leden van het Directiecomité en de medewerkers van de KBC Groep.

Verder neemt de Raad kennis van de algemene gang van zaken bij KBC Verzekeringen, KBC Bank en KBC Asset Management en van belangrijke gebeurtenissen of projecten sinds de vorige Raadsvergadering. De Raad kan aan het Directiecomité of aan de commissaris bijzondere verslagen vragen

De Raad nam ook met goedkeuring kennis van de beslissing die de Raad van Bestuur van KBC Bank nam ten aanzien van de personen (onder wie de voorzitter van het Directiecomité en een bestuurder) die in het kader van het gerechtelijk onderzoek in

over alle aspecten die een belangrijke invloed kunnen hebben op de vennootschap. De Raad en de voorzitter van de Raad kunnen zich alle inlichtingen of stukken doen verstrekken en elke controle doen uitvoeren. Het sluitstuk van het toezicht door de Raad wordt gevormd door het Auditcomité (zie verder).

[Toezicht op dochtermaatschappijen en deelnemingen] Aangezien KBC Bankverzekeringsholding een financiële holding is, waarvan het maatschappelijk doel is het rechtstreeks en onrechtstreeks houden en beheren van haar deelnemingen in KBC Bank, KBC Verzekeringen, KBC Asset Management en hun respectieve dochtervennootschappen, zijn de besprekingen in de Raad toegespitst op het toezicht op de activiteiten en de resultaten van deze dochtervennootschappen en deelnemingen.

2004

j

j j j j j

j

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

j* j j j

j

j*

j j

j

j

j

j

j j j j j

j j j

j

j j

j j

j j j

j j j

j j

j j j

* Voorzitter van dit comité. Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Jos Aerts Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Danielle Vermaelen.

JAARVERSLAG

j j

Vergoedingscomité

j

Bureau/ Benoemingscomité

j j

Auditcomité

2004 2008 2007 2004 2006 2004 2008 2004 2004 2004 2007 2008 2004 2004 2005 2008 2004 2003 2004 2004 2004

Directiecomité

Vertegenwoordigers hoofdaandeelhouders

Voorzitter van de Raad van Bestuur Ondervoorzitter van de Raad van Bestuur/voorzitter Almanij NV Voorzitter van het Directiecomité Ondervoorzitter van het Directiecomité Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Alcatel NV Gedelegeerd bestuurder Lid van het Directiecomité Cera Holding CV Gedelegeerd bestuurder Professor INSEAD Gedelegeerd bestuurder Umicore NV Directeur DraftWorldwide Belgium Directeur Pharmacia NV Gedelegeerd bestuurder Voorzitter Ravago Plastics NV Gedelegeerd bestuurder Vanden Avenne-Ooigem NV Gedelegeerd bestuurder Lid van het Directiecomité Cera Holding CV Gedelegeerd bestuurder Almanij NV Directeur Maatschappij voor Roerend Bezit van de Belgische Boerenbond CV Voorzitter Raad van Bestuur KBC Verzekeringen NV

Onafhankelijke bestuurders

Niet-uitvoerende bestuurders

Alfons Wouters

Einde huidig mandaat

Willy Breesch Jan Huyghebaert Remi Vermeiren Willy Duron Herman Agneessens Emile Celis Jozef Cornu Christian Defrancq Rik Donckels Frans Florquin Herwig Langohr Thomas Leysen Xavier Liénart Paul Peeters Luc Philips Theodoros Roussis Patrick Vanden Avenne Jan Vanhevel Germain Vantieghem Ferdinand Verdonck Marc Wittemans

Hoofdfunctie

Naam

SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR (31-12-2002)


j j* j j

j

j

72 De Raad ziet toe op de ontwikkelingen in de kleindochtervennootschappen in het kader van de rapportering over de geconsolideerde resultaten. Wanneer er zich belangrijke ontwikkelingen voordoen bij deze vennootschappen, wordt de Raad daarvan op ad-hocbasis ingelicht.

KBC Bankverzekeringsholding staat geen kredieten toe aan bestuurders. KBC Bank kan dat wel doen met naleving van art. 28 van de Wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen, dat wil zeggen dat kredieten kunnen worden verleend tegen de cliëntenvoorwaarden.

Het risicobeheer voor de KBC Groep gebeurt op geconsolideerde basis.

DIRECTIECOMITÉ (DC) Bij het voorgaande valt nog op te merken dat de samenstellingen van de Raden van Bestuur van KBC Bankverzekeringsholding, KBC Verzekeringen en KBC Bank in belangrijke mate met elkaar overeenstemmen. Bij beide dochterondernemingen functioneert eveneens een Auditcomité. De voorzitter van het Auditcomité van KBC Bankverzekeringsholding neemt ook het voorzitterschap waar van de beide andere Auditcomités.

[Uitoefening van de bestuursfunctie] De uitoefening van de bestuursfunctie door de niet-uitvoerende bestuurders en de leden van het Directiecomité gebeurt binnen het kader van de dualistische bestuursstructuur die aan het begin van dit hoofdstuk werd uiteengezet. Voor het overige heeft de Raad geen verdere regels vastgelegd over de uitoefening van de bestuursfunctie.

[Vergoedingen en effectenbezit] De vergoeding voor de niet-uitvoerende bestuurders bestaat uitsluitend uit een door de Algemene Vergadering vastgesteld presentiegeld per bijgewoonde vergadering van de Raad en uit een deel van de tantième die in de winstverdeling jaarlijks aan de Raad wordt toegekend. Overeenkomstig de statuten kan maximaal 5 % van de als dividend uitgekeerde bedragen als tantième aan de Raad worden toegekend. De verdeling van deze tantième gebeurt volgens een door de Raad uitgewerkte regeling, waarvan de jaarlijkse toepassing behartigd wordt door het Vergoedingscomité. De voorzitter van de Raad ontvangt daarnaast een vaste maandvergoeding.

De Raad stelt uit zijn leden een Directiecomité samen, dat verantwoordelijk is voor het beheer van KBC Bankverzekeringsholding binnen de door de Raad uitgestippelde algemene strategie. De leden van het Directiecomité en de datum waarop hun mandaat vervalt, worden vermeld in de tabel hiervoor. De Raad bepaalt het financieel statuut van de leden van het Directiecomité (inclusief de aanvullende pensioenvoorzieningen) op voorstel van het Vergoedingscomité. Hiervoor wordt op regelmatige tijdstippen een marktvergelijking uitgevoerd. De leden van het Directiecomité worden vergoed deels met een vaste maandvergoeding, deels met een jaarlijkse variabele vergoeding (waarvan het bedrag afhankelijk is van de geconsolideerde winst van KBC Bankverzekeringsholding) en deels met opties op aandelen KBC Bankverzekerings-

holding (afhankelijk van het bereiken van een minimale jaarlijkse stijging van de nettowinst per aandeel en voorts progressief hiermee). Zij nemen ook deel in de aandelenoptieplannen die voor de medewerkers van KBC worden ingevoerd. De voorzitter en de ondervoorzitter ontvangen bovendien jaarlijks een bijkomend aantal aandelenopties, gerelateerd aan de geconsolideerde winst van KBC Bankverzekeringsholding. Voor elk lid van het Directiecomité geldt op jaarbasis een inkomensplafond voor de totaliteit van de vaste en variabele vergoedingen. De vergoedingen die zij ontvangen uit hoofde van in opdracht vervulde mandaten in andere maatschappijen, worden verrekend met voormelde vergoedingen. Het totale bedrag van de vaste en variabele vergoedingen, uitbetaald in 2002 aan de leden van het Directiecomité, wordt vermeld in de tabel Vergoedingen en effectenbezit in 2002. In 2002 zijn aan de leden van het Directiecomité in totaal 27 600 aandelenopties, met een uitoefenprijs van 41,18 euro en een looptijd van zeven jaar, gratis toegekend. Het stelsel van aanvullende pensioenvoorzieningen voorziet in een aanvullend ouderdomspensioen of − bij vooroverlijden − in een aanvullend overlevingspensioen. Het aanvullend ouderdomspensioen, uitgedrukt in jaarrente, bedraagt − naargelang het een gewoon lid, de ondervoorzitter of de voor-

SAMENSTELLING EN WERKING VAN HET DIRECTIECOMITÉ Leden

8 (op 31 december 2002), samengesteld uit de leden van de DC’s van KBC Bank en KBC Verzekeringen. 65 jaar De voorzitter, de ondervoorzitter en de leden van het DC worden door de Raad benoemd en verkrijgen door hun benoeming de hoedanigheid van gedelegeerd bestuurder. Eenmaal per week. Wanneer het belang van de vennootschap dat vereist, worden bijkomende vergaderingen gehouden. Het DC vormt een college. Het kan zijn taken onder zijn leden verdelen, maar dit doet geen afbreuk aan hun collegiale verantwoordelijkheid. Beslissingen worden bij consensus aangenomen.

Leeftijdsgrens Benoemingen Vergaderingen Beslissingen

VERGOEDINGEN EN EFFECTENBEZIT IN 2002 Niet-uitvoerende bestuurders Leden Directiecomité (DC)* KBC-aandelen in handen van leden van de Raad

1 715 436,07 EUR (bruto voor belastingen) 4 835 881,73 EUR (bruto voor belastingen), waarvan 1 690 598,08 EUR als variabele vergoeding 32 655 aandelen KBC Bankverzekeringsholding (waarvan DC 15 075) 64 ATO’s (2003) (waarvan DC 29) 615 ATO’s (2008) (waarvan DC 580) 95 850 opties op aandelen KBC Bankverzekeringsholding (waarvan DC 82 350)

* Betreft vergoedingen aan de huidige leden DC en de drie leden DC die op 25 april 2002 zijn teruggetreden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


73 zitter betreft − maximaal 39 à 45 % van het jaarlijks inkomensplafond. Het overlevingspensioen is maximaal gelijk aan de helft daarvan. De vergoedingen van de leden van het Directiecomité vallen ten laste van KBC Bank of van KBC Verzekeringen, naargelang de leden behoren tot het Directiecomité van de bank of van de verzekeringsmaatschappij.

COMITÉS OPGERICHT DOOR DE RAAD VAN BESTUUR Om de werkzaamheden van de Raad voor te bereiden en hem bij de uitoefening van zijn opdrachten bij te staan, werden binnen de Raad drie bijzondere comités opgericht, waarvan de samenstelling wordt vermeld in de tabel hieronder. Gedetailleerde taakomschrijving van het Auditcomité: j keurt het jaarlijkse auditplan van de interne auditor goed, neemt kennis van

het auditplan van de commissaris en bespreekt hun verslagen; j bespreekt de rapportering van de Directie Risicobeheer, waarbij voornamelijk de recente ontwikkelingen inzake de bewaking van de marktrisico’s worden toegelicht; j neemt kennis van de ontwerpen van jaarrekeningen en persberichten over de kwartaalresultaten voor ze aan de Raad worden voorgelegd; j kan verder elk onderwerp dat binnen zijn bevoegdheid valt onderzoeken en zich daartoe alle relevante informatie laten voorleggen. Het Auditcomité heeft in 2002 onder meer de volgende bijzondere rapporteringen besproken: risicobeheer in diverse binnen- en buitenlandse dochtermaatschappijen, de activiteiten van de Stafdienst Compliance, het Charter Interne Audit, het Charter Compliance, risk governance inzake marktrisico’s en naleving van de circulaires van de toezichtsautoriteiten. Het Auditcomité kan een beroep doen op het advies van externe experts wanneer zijn

COMITÉS OPGERICHT DOOR DE RAAD VAN BESTUUR Bureau van de Raad van Bestuur Leden 6, bestaande uit de voorzitter van de Raad, de voorzitter en de ondervoorzitter van het Directiecomité en 3 niet-uitvoerende bestuurders. Taken Bereidt de agenda en de beraadslagingen van de Raad voor. Fungeert als Benoemingscomité dat voorstellen formuleert met betrekking tot de benoeming van bestuurders. Vergaderingen Minimaal telkens voorafgaand aan de vergaderingen van de Raad van Bestuur. Auditcomité Leden Taken

Vergaderingen

Vergoedingscomité Leden Taken Vergaderingen

9, bestaande uit niet-uitvoerende bestuurders, waarvan 3 onafhankelijke bestuurders1. Staat de Raad bij in zijn toezichtstaak. Zijn opdracht bestaat erin de naleving van wettelijke en regelgevende voorschriften en van de door de Raad goedgekeurde beleidslijnen en procedures te bewaken, en toe te zien op de risicobeheersing en interne controle. Verdere details staan hierboven. Vijfmaal per jaar in aanwezigheid van de voorzitter van het Directiecomité, de interne auditor, het management van Controlling en Boekhouding van KBC Bank en KBC Verzekeringen2. Na elke vergadering brengt dit comité verslag uit over zijn werking bij de Raad. 3, bestaande uit 1 onafhankelijke bestuurder en 2 vertegenwoordigers van de hoofdaandeelhouders. Legt binnen de door de Raad bepaalde delegaties het vergoedingsstatuut van de leden van het Directiecomité vast en bereidt de beslissingen voor met betrekking tot de statutaire tantième van de leden van de Raad. Ad hoc bepaald. Jaarlijks brengt dit comité verslag uit over zijn werking bij de Raad.

1 Het feit dat deze laatsten niet de meerderheid vormen zoals aanbevolen door Euronext Brussels, is gesteund op de wens dat de samenstelling van het Auditcomité een afspiegeling zou zijn van die van de Raad en in grote mate zou overeenkomen met die van de Auditcomités van KBC Verzekeringen en KBC Bank. 2 Sommige vergaderingen, onder meer deze waarin de publicatie van de resultaten en de financiële toestand aan de orde zijn, worden ook bijgewoond door de erkend commissaris.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


voorzitter een gemotiveerd verzoek daartoe formuleert en de Raad daarmee instemt.

BELEID IN VERBAND MET DE RESULTAATSBESTEMMING Het ligt in de bedoeling van de Raad om aan de Algemene Vergadering voor te stellen ongeveer 40 à 45 % van de geconsolideerde jaarwinst in de vorm van dividenden uit te keren. Behoudens bijzondere omstandigheden zal deze politiek in de toekomst worden voortgezet. Indien zich een inzinking van de jaarwinst zou voordoen en deze daling naar het oordeel van de Raad een veeleer tijdelijk karakter heeft, dan zal het uitkeringspercentage eventueel worden verhoogd om een relatief stabiel verloop van het dividend te verzekeren.

RELATIES MET DE HOOFDAANDEELHOUDERS Almanij NV (met zetel te Antwerpen, Schoenmarkt 33) bezat op 31 december 2002 een controledeelneming van 68,05 % in KBC Bankverzekeringsholding NV. In december 1999 werd een aandeelhoudersovereenkomst gesloten tussen Cera Holding en de andere vaste aandeelhouders van Almanij. Deze overeenkomst heeft als doel het algemeen beleid van Almanij te ondersteunen en te coördineren en op de toepassing van dit beleid toe te zien. De overeenkomst voorziet in een gezamenlijke uitoefening van de stemrechten verbonden aan de door elke partij in het kader van de aandeelhoudersovereenkomst toegezegde aandelen en in een wederkerig recht van voorkoop met betrekking tot deze aandelen. Daarnaast treedt ook de coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Maatschappij voor Roerend Bezit van de Belgische Boerenbond, afgekort MRBB, op als stabiele aandeelhouder van de Almanijgroep. Het Comité voor Groepspolitiek heeft tot taak de politiek van de Almanij-groep te bespreken en te coördineren, de samenwerking tussen de dochtervennootschappen te

74 bevorderen en als denktank te fungeren voor het ontwikkelen van nieuwe ideeën en initiatieven. Het Comité vergadert in principe tweemaal per jaar. KBC is niet op de hoogte van het bestaan van andere aandeelhouders- of bestuurscomités dan de hiervoor vermelde. Commerciële verrichtingen tussen KBC en Almanij vinden niet plaats op het niveau van KBC Bankverzekeringsholding, maar op het niveau van de werkmaatschappijen, voornamelijk KBC Bank, en gebeuren tegen marktvoorwaarden en op basis van objectieve evaluaties door de bevoegde directies of comités. De controle daarop wordt uitgeoefend door de bestuursorganen van de betrokken werkmaatschappijen.

STATUTAIRE BENOEMINGEN Op 24 april 2003 treedt de heer Remi Vermeiren terug als voorzitter en lid van het Directiecomité van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding en als bestuurder. De respectieve Raden van Bestuur wensen hun erkentelijkheid uit te drukken voor de inspanningen die hij leverde, in het bijzonder bij het totstandkomen en uitbouwen van de KBC Bankverzekeringsgroep en de uitwerking van de internationale strategie van de Groep, meer bepaald in CentraalEuropa. Op 21 november 2002 beslisten de voormelde Raden van Bestuur met het oog op de opvolging van de heer Remi Vermeiren de heer Willy Duron te benoemen als voorzitter van het DC van KBC Bankverzekeringsholding en de heer André Bergen voor te dragen als lid van de Raad van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding, om hem vervolgens aan te stellen als voorzitter van het DC van KBC Bank en ondervoorzitter van het DC van KBC Bankverzekeringsholding. Aan de Algemene Vergadering wordt bijgevolg voorgesteld de heer André Bergen te benoemen als bestuuder voor de periode lopende tot de jaarvergadering van 2007, de datum waarop het mandaat van zijn voorganger, dat hij voleindigt, afloopt. Op 6 februari 2003 beslisten de Raden van Bestuur van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding om op de Algemene Vergaderingen van 23 en 24 april 2003 de heer

Guido Segers voor te dragen als lid van de voorvermelde Raden van Bestuur, voor een statutaire periode van zes jaar, met het oog op zijn benoeming tot lid van de Directiecomités van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding. De heer Guido Segers vervangt in deze Directiecomités de heer Luc Philips. De heer Luc Philips treedt terug als lid van de Directiecomités van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding omdat hij door de Raad van Bestuur van Almanij wordt voorgedragen als gedelegeerd bestuurder en lid van het Directiecomité van Almanij. De Raad dankt hem voor zijn zeer gewaardeerde bijdrage − als lid van beide Directiecomités − aan het welslagen van de fusie binnen KBC Bank en aan de werking van KBC Bankverzekeringsholding en verheugt zich op de verdere samenwerking met hem als bestuurder. Per 27 juni 2002 trad de heer Paul Tanghe terug als bestuurder. De Raad dankt hem voor de belangrijke bijdrage die hij als

bestuurder en als lid van verschillende comités heeft geleverd in de eerste jaren van de vorming van de KBC Bankverzekeringsgroep. Aan de heer Paul Tanghe werd de titel van erebestuurder toegekend. Om in zijn vervanging te voorzien, benoemde de Raad de heer Germain Vantieghem voorlopig tot bestuurder. Aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld hem definitief te benoemen. Hij zal het mandaat beëindigen van zijn voorganger dat vervalt op de jaarvergadering van 2004. Op de jaarvergadering van 2003 loopt ook het bestuursmandaat van de heer Jan Vanhevel ten einde. Aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld hem opnieuw te benoemen voor een statutaire periode van zes jaar. De heer Thomas Leysen heeft de wens uitgedrukt op de jaarvergadering van 2003 terug te treden als bestuurder. De Raad dankt hem voor de bekwame wijze waarop

RAAD VAN BESTUUR VAN KBC BANK EN KBC VERZEKERINGEN Raad van Bestuur KBC Bank (31-12-2002) Willy Breesch (voorzitter van de Raad) Jan Huyghebaert (ondervoorzitter van de Raad) Remi Vermeiren (voorzitter van het Directiecomité) Herman Agneessens Rik Donckels Frans Florquin Eric Mertens Luc Philips Hubert Plouvier Jan Vanhevel Herman Van Thillo Germain Vantieghem Ferdinand Verdonck Marc Wittemans

Directiecomité

Auditcomité j j

j j j j j j j j

Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Jos Aerts Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Danielle Vermaelen

Raad van Bestuur KBC Verzekeringen (31-12-2002) Alfons Wouters (voorzitter van de Raad) Willy Duron (voorzitter van het Directiecomité) Emile Celis Ann Collin Christian Defrancq Noël Devisch Rik Donckels Carla Durlet Jan Huyghebaert Harold Vanden Avenne Germain Vantieghem Ferdinand Verdonck

Directiecomité

j j j j

Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Dirk Verdonckt Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Jan De Landsheer

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


Auditcomité

j j j

75 hij zijn bestuurdersmandaat heeft vervuld. De Raad stelt voor de heer Dirk Wauters te benoemen in zijn plaats ter voleindiging van het mandaat dat afloopt op de jaarvergadering van 2008. Tenslotte stelt de Raad voor de heer Frank Donck te benoemen als bestuurder, als opvolger van wijlen de heer John Goossens, ter voleindiging van diens mandaat dat afloopt op de jaarvergadering van 2007.

KBC-AANDELENOPTIEPLAN − BELANGENCONFLICT Op de Raad van 25 april 2002 werd de machtiging hernieuwd die door de Raad op 27 maart 2000 was verleend aan het ad-hoccomité van de Raad, dit om bijkomend opties te kunnen toekennen aan medewerkers van de KBC Groep. Aangezien naast medewerkers van de KBC Groep ook de voorzitter van de Raad en de leden van het Directiecomité begunstigden kunnen zijn, werd deze beslissing genomen met toepassing van artikel 523 van het Wetboek van Vennootschappen. De notulen van voormelde Raadsvergadering worden, in zoverre ze betrekking hebben op vermelde machtiging, hierna in extenso opgenomen.

″4. Opties op aandelen KBC Bankverzekeringsholding hernieuwing van de machtiging, door de Raad van Bestuur op 27 maart 2000 verleend aan het ad hoc comité van de Raad van Bestuur, om bijkomend opties toe te kennen aan medewerkers van de KBC Groep, dit voor een periode van 10 jaar ingaand op heden, en zonder beperking van het aantal uit te geven opties delegatie m.b.t. de goedkeuring van de prospectus. De vergadering neemt er nota van dat de gedelegeerd bestuurders alsook de heer W. Breesch, Voorzitter van de Raad van Bestuur van de vennootschap, hebben aangekondigd dat zij een tegenstrijdig belang van vermogensrechtelijke aard hebben met betrekking tot onderhavig agendapunt. De betrokken bestuurders verklaren dat hun strijdig belang van vermogensrechtelijke aard volgt uit het feit dat zij in aanmerking kunnen komen voor deelname aan optieplannen in het kader van de hernieuwde bijkomende machtiging. Niettemin oordelen zij allen dat optieplannen in het kader van de hernieuwde bijkomende machtiging in het belang van de vennootschap en de hele KBC Groep zijn, daar dit de motivering van de in de vennootschap en in de KBC Groep voltijds actieve bestuurders, van de Voorzitter van de Raad van Bestuur van de vennootschap en van de medewerkers van de KBC Groep alsmede hun betrokkenheid bij het reilen en zeilen van de KBC Groep, zal bevorderen. De betrokken bestuurders verklaren tevens dat zij de commissaris van de vennootschap van hun belang op de hoogte hebben gebracht. De voorzitter van de Raad van Bestuur vraagt aan de secretaris om de verklaring van de betrokken bestuur-

ders alsmede de rechtvaardigingsgrond op te nemen in de notulen van deze Raad van Bestuur. De betrokken bestuurders verlaten daarop de vergadering voor de beraadslaging en de stemming omtrent de beslissingen die betrekking hebben op de bijkomende machtiging. Met betrekking tot het agendapunt waarvoor de betrokken bestuurders op hun belangenconflict hebben gewezen, wordt de Raad van Bestuur voorgezeten door de ondervoorzitter van de Raad van Bestuur, de heer Jan Huyghebaert. De Raad van Bestuur is van oordeel dat de hernieuwing van de bijkomende machtiging om opties toe te kennen aan medewerkers in het belang van de vennootschap en de hele KBC Groep is, daar het de motivering van de in de vennootschap en in de KBC Groep voltijds actieve bestuurders, van de Voorzitter van de Raad van Bestuur van de vennootschap en van de medewerkers van de KBC Groep alsmede hun betrokkenheid bij het reilen en zeilen van de KBC Groep, zal bevorderen. Bovendien heeft de mogelijke betrokkenheid van bepaalde bestuurders bij uitgiftes van opties in het kader van de hernieuwde bijkomende machtiging slechts een beperkte invloed op de vermogenstoestand van de vennootschap en van de KBC Groep. De invloed op de vermogenstoestand van de vennootschap die de toekenning van opties aan de gedelegeerd bestuurders en de heer W. Breesch met zich zal brengen, bestaat erin dat de vennootschap over zal gaan tot de inkoop van een aantal eigen aandelen dat overeenstemt met het aantal opties dat aan voormelde bestuurders toegekend zal worden, zonder dat de vennootschap hierop, bij overdracht, enige meerwaarde t.a.v. de uitoefenprijs kan realiseren, terwijl anderzijds de vennootschap het risico loopt op minderwaarde van de aldus ingekochte aandelen bij niet-uitoefening van de opties door de betrokken bestuurders. De Raad van Bestuur neemt daarop met eenparigheid van stemmen de volgende beslissingen. 1) Het ad hoc comité van de Raad van Bestuur wordt gemachtigd voor een periode van 10 jaar, ingaand op heden, wanneer en in zoverre het ad hoc comité dit nodig acht, opties, die elk recht geven op één bestaand gewoon aandeel van KBC Bankverzekeringsholding (zonder aangehechte VVPR-strip), niet beperkt qua aantal, uit te geven en toe te kennen (al dan niet middels een verkoop aan de groepsmaatschappijen) aan één of meerdere medewerkers (zoals, bij wijze van voorbeeld, personeelsleden, zelfstandige agenten die al dan niet middels een vennootschap werkzaam zijn en gedelegeerd bestuurders; hierin echter niet inbegrepen de niet-gedelegeerde bestuurders van de vennootschap, de Voorzitter van de Raad van Bestuur uitgezonderd) van de KBC Groep, op voorwaarde dat de modaliteiten van de opties overeenstemmen met de krachtlijnen door de Raad van Bestuur vastgesteld bij beslissing van 27 maart 2000 (cfr. notulen van de Raad van Bestuur dd. 27 maart 2000, eerste beslissing, derde alinea), behoudens indien een afwijking noodzakelijk of aangewezen is omwille van enige (in voorkomend geval buitenlandse) wetgeving of reglementering, omwille van opmerkingen gegeven door binnenlandse of, in voorkomend geval, buitenlandse autoriteiten of in zoverre noodzakelijk ingevolge de praktische werkzaamheid van de betrokken uitgifte. Het ad hoc comité is gemachtigd om eenzijdig en discretionair vast te stellen aan welke medewerkers opties worden toegekend in het kader van deze machtiging. Bij het vervolgens vaststellen van het aantal opties dat aan de aldus door het ad hoc comité aangeduide medewerkers wordt toegekend, dient het ad hoc comité rekening te houden met één of meer (naar

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


keuze van het comité) van volgende bindende criteria: functieniveau van de begunstigde; categorie van medewerkers waartoe de begunstigde behoort; graad van verantwoordelijkheid van de functie van de begunstigde; inkomensniveau van de begunstigde; het voltijds of deeltijds karakter van de tewerkstelling van de begunstigde; het belang van de begunstigde voor de KBC Groep of de vennootschap van de KBC Groep waarvoor hij/zij zijn/haar activiteiten uitoefent en de beoordeling van de begunstigde door de vennootschap behorende tot de KBC Groep waarvoor de beroepswerkzaamheid van de begunstigde rechtstreeks of onrechtstreeks wordt uitgeoefend. In bijkomende orde kan het comité ondergeschikte criteria vastleggen die in elk geval geen beslissende invloed mogen hebben op de uiteindelijke bepaling van het aantal opties dat wordt toegekend. Het ad hoc comité wordt belast met de uitwerking (met inbegrip van de uitvoering) en de oppuntstelling van optieplannen besloten in het kader van de hernieuwde bijkomende machtiging, inclusief het reglement. Het ad hoc comité kan m.b.t. de hem verleende bevoegdheden zoals hierboven beschreven, overgaan tot subdelegatie (met dien verstande dat de subdelegatie niet mag geschieden aan een gedelegeerd bestuurder van de vennootschap of aan de heer W. Breesch). Deze delegatie van bevoegdheden doet geen afbreuk aan de bevoegdheden van de Raad van Bestuur om zelf de voornoemde beslissingen te nemen, onder de verplichting om het ad hoc comité daarvan dadelijk op de hoogte te stellen. 2) De Raad van Bestuur beslist tevens om, indien naar aanleiding van een optieplan in het kader van de hernieuwde bijkomende machtiging een prospectus moet opgesteld worden, het directiecomité van de vennootschap te belasten met de goedkeuring ervan.″

PERSPECTIEVEN VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING Hiervoor wordt verwezen naar het hoofdstuk Groepsresultaten, onder Winstverwachting.

INE GHEKIERE personeelsadviseur KBC Verzekeringen

“De collega’s werken zelfstandig en hoeven niet voor elke stap verantwoording af te leggen. Dat stimuleert het ondernemerschap.” JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

″Wie niet kan glimlachen, hoeft geen handel te drijven.″ Als financiële dienstverleners weten wij maar al te goed dat optimisme de motor van de economie is. Waar het pessimisme toeslaat, neemt het vertrouwen af, dalen de beurskoersen of stokt de kredietverlening. 2002 deed de vraag rijzen of optimisme geen agressieve vorm van oppervlakkigheid is. De omstandigheden waarin KBC moest opereren, waren ronduit ongunstig. Ons optimisme is echter geen vorm van geestelijke luiheid, maar het stoelt op de trots op ons bedrijf en de waarden die het nastreeft: cliëntvriendelijkheid, efficiëntie, ondernemingszin en innovatievermogen. Wij zijn er rotsvast van overtuigd dat de activiteit die KBC aan de dag legt, de projecten waarin zij betrokken is en de relaties die zij overal ter wereld smeedt, wel degelijk bijdragen tot de welvaart en uiteindelijk ook tot het menselijk welzijn. En die vaststelling geldt zeker voor de KBC-medewerkers. Achter de droge cijfers, diagrammen en statistieken uit dit jaarverslag schuilt de voorspoed van duizenden medewerkers die in KBC een drukke beroepsactiviteit en een stabiel inkomen hebben gevonden. Dat succes willen wij een gezicht geven en daarom vroegen wij een dertigtal collega’s waarom zij er trots op zijn voor KBC te werken en wat hen optimistisch maakt voor de toekomst. Het waren allen collega’s die in 2002 op een of andere manier de lotgevallen van het bedrijfsleven hebben meegemaakt. De uitspraken zijn dus die van mensen van vlees en bloed, zij zijn geschreven op een harde muur met diepe groeven.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

78 HENK VANWALLEGHEM coördinator Portefeuillebewaking − Zone Vlaanderen KBC Verzekeringen

“KBC is er voor alle cliënten en gaat uit van hun behoeften. Zij durft te bewegen en stroefheid krijgt geen kans.”

GECONSOLIDEERDE JAARREKENING KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV GECONSOLIDEERDE BALANS NA WINSTVERDELING ACTIVA (In duizenden EUR) BANKBEDRIJF I II III

Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Effecten en waardepapier A Vastrentend B Niet-vastrentend IV Financiële vaste activa V Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen VI Materiële vaste activa VII Overige activa

Toelichting

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

1

176 899 008

215 880 978

208 501 227

-3,4 %

2; 4 3; 4 5

21 860 314 78 936 173 58 174 781 51 841 558 6 333 222 616 387 165 373 1 801 033 15 344 948

28 291 266 87 046 937 66 224 733 60 525 434 5 699 299 193 817 207 322 2 091 340 31 825 563

29 298 616 98 775 117 61 895 263 57 214 470 4 680 793 686 385 542 580 2 147 372 15 155 894

3,6 % 13,5 % -6,5 % -5,5 % -17,9 % 254,1 % 161,7 % 2,7 % -52,4 %

11 496 544

12 583 847

14 124 091

12,2 %

6 7 7 7

VERZEKERINGSBEDRIJF VIII Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen IX Beleggingen X Beleggingen betreffende verrichtingen Leven waarvan de polishouders het risico dragen XI Deel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen XII Vorderingen XIII Overige activa

9 8 8

81 487 8 266 818 2 285 968

82 344 8 657 609 2 952 108

100 894 10 063 997 2 813 191

22,5 % 16,2 % -4,7 %

19 9 9

178 078 307 915 376 278

173 889 335 332 382 565

250 066 478 166 417 776

43,8 % 42,6 % 9,2 %

HOLDINGACTIVITEITEN

10

475 118

626 596

802 673

28,1 %

296 466 135 265 43 386

336 955 246 132 43 509

341 313 445 458 15 903

1,3 % 81,0 % -63,4 %

-1 212 687

-1 014 818

-1 697 451

67,3 %

187 657 982

228 076 604

221 730 540

-2,8 %

XV Financiële vaste activa XVI Geldbeleggingen en liquide middelen XVII Overige activa ELIMINATIES*

22

TOTAAL ACTIVA * De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk vanwege rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV]

79 PASSIVA (In duizenden EUR)

Toelichting

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

11 11 11 11 11 11 11

585 377 1 961 818 10 630 4 470 521 18 219 -1 256 299 -14 725

590 388 2 009 421 10 162 6 871 067 15 934 -1 617 451 -27 240

591 138 2 018 180 9 702 7 355 959 16 611 -1 519 707 -42 951

0,1 % 0,4 % -4,5 % 7,1 % 4,2 % -6,0 % 57,7 %

Totaal eigen vermogen

11

5 775 542

7 852 280

8 428 932

7,3 %

VIII Belangen van derden (inclusief preferente aandelen) IX Achtergestelde schulden X Fonds voor Algemene Bankrisico’s

12 13 14

1 892 119 6 707 905 1 841 379

2 219 123 6 745 978 0

1 967 094 6 285 850 0

-11,4 % -6,8 % -

16 216 944

16 817 380

16 681 876

-0,8 %

160 408 100

199 144 753

192 297 185

-3,4 %

41 961 726 82 209 413 24 966 660 965 280 10 305 021

41 199 589 110 097 895 21 044 512 668 243 26 134 514

39 683 320 113 719 463 23 655 798 724 452 14 514 152

-3,7 % 3,3 % 12,4 % 8,4 % -44,5 %

10 094 907

11 047 212

12 251 604

10,9 %

RISICODRAGEND VERMOGEN I II III IV V Vbis VI

Kapitaal Uitgiftepremie Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Consolidatieverschillen (badwill) Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen

Totaal risicodragend vermogen BANKBEDRIJF XI XII XIII XIV XV

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan cliënten In schuldbewijzen belichaamde schulden Voorzieningen en uitgestelde belastingen Overige passiva

15 16 16 17 18

VERZEKERINGSBEDRIJF XVI Technische voorzieningen XVII Technische voorzieningen betreffende verrichtingen Leven waarvan de polishouders het risico dragen XVIII Deposito’s herverzekeraars XIX Voorzieningen en uitgestelde belastingen XX Overige passiva

19 19

7 101 813 2 285 968

7 366 963 2 952 108

8 860 576 2 813 191

20,3 % -4,7 %

17 20

102 353 259 285 345 487

98 136 263 316 366 689

96 535 44 488 436 814

-1,6 % -83,1 % 19,1 %

HOLDINGACTIVITEITEN

21

1 835 079

1 730 987

1 842 874

6,5 %

1 331 538 0 503 541

1 208 715 0 522 272

1 316 899 2 189 523 786

9,0 % 0,3 %

-897 048

-663 728

-1 343 000

102,3 %

187 657 982

228 076 604

221 730 540

-2,8 %

XXI Financiële schulden XXII Voorzieningen en uitgestelde belastingen XXIII Overige passiva ELIMINATIES*

22

TOTAAL PASSIVA * De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk vanwege rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


80 ANN LINSSEN cliëntenadviseur KBC Sterrebeek

“KBC blijft een zelfstandige bank en denkt vooruit. Zij besteedt bijvoorbeeld veel aandacht aan jonge cliënten.”

GECONSOLIDEERDE RESULTATENREKENING RESULTATENREKENING (In duizenden EUR)

Toelichting

31-12-2000*

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

BANKBEDRIJF A

Nettorente-inkomsten 1 Rente- en soortgelijke opbrengsten 2 Rente- en soortgelijke kosten

23; 28

2 294 976 10 066 214 -7 771 238

2 541 177 11 543 950 -9 002 774

3 046 115 9 501 009 -6 454 894

19,9 % -17,7 % -28,3 %

B

Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten 1 Aandelen en andere niet-vastrentende effecten 2 Deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren

24; 28

142 285 115 114 27 172

120 775 101 564 19 211

157 758 133 287 24 470

30,6 % 31,2 % 27,4 %

C

Winst (Verlies) uit financiële transacties 1 Uit het wisselbedrijf en trading 2 Uit de realisatie van beleggingseffecten

25; 28

835 851 590 101 245 751

884 770 609 557 275 213

1 013 571 615 140 398 432

14,6 % 0,9 % 44,8 %

D

Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten 1 Nettoprovisie-inkomsten 2 Overige bedrijfsopbrengsten

26; 28

1 335 973 1 034 354 301 619

1 427 645 1 056 811 370 834

1 530 845 1 090 588 440 256

7,2 % 3,2 % 18,7 %

E

Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode

27; 28

47 195

2 907

7 411

155,0 %

F

Algemene beheerskosten en overige lasten 1 Personeelskosten 2 Afschrijvingen vaste activa 3 Overige bedrijfskosten

29

-3 094 309 -1 675 340 -295 927 -1 123 042

-3 510 048 -1 842 934 -357 528 -1 309 586

-3 750 667 -1 982 473 -419 456 -1 348 738

6,9 % 7,6 % 17,3 % 3,0 %

G

Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s

30

-241 281

-321 383

-465 298

44,8 %

H

Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen

-15 772

0

0

-

I

Waardecorrecties op effecten

31

-82 321

-88 690

-202 142

127,9 %

J

Voorzieningen voor andere risico’s en kosten

17

15 075

42 640

4 425

-89,6 %

K


-9 193

-8 706

-17 840

104,9 %

I

Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening, bankbedrijf

1 228 480

1 091 087

1 324 176

21,4 %

VERZEKERINGSBEDRIJF

32

A

Netto verdiende premies 1 Bruto verdiende premies 2 Deel herverzekeraars

2 650 473 2 704 723 -54 250

2 508 461 2 570 387 -61 925

3 155 934 3 244 829 -88 896

25,8 % 26,2 % 43,6 %

B

Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23

-2 334 841 182 489

-1 960 899 369 280

-2 273 978 679 777

16,0 % 84,1 %

C

Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23

420 802 161 194 -182 489

256 753 183 549 -369 280

-33 180 197 971 -679 777

7,9 % 84,1 %

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


81 RESULTATENREKENING (In duizenden EUR)

Toelichting

31-12-2000*

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

11 460

4 978

3 543

-28,8 %

D


E

Algemene beheerskosten en overige lasten

-374 287

-406 965

-456 540

12,2 %

F


-1 724

-1 724

-2 669

54,8 %

Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening

371 883

400 604

393 110

-1,9 %

G

Niet-recurrente opbrengsten

144 733

37 165

314 628

746,6 %

H

Niet-recurrente kosten

-119 446

-29 377

-305 146

938,7 %

II

Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening, verzekeringsbedrijf

397 169

408 392

402 593

-1,4 %

-35 652

-34 109

-26 439

-22,5 %

0

0

5 011

-

545

0

0

-

HOLDINGACTIVITEITEN

33

A

Nettorente-inkomsten

B

Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten

C


D

Overige bedrijfsopbrengsten

2 151

4 883

6 101

24,9 %

E


-3 597

-3 790

-4 473

18,0 %

-36 553

-33 016

-19 800

-40,0 %

III Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening, holdingactiviteiten IV Uitzonderlijke opbrengsten

34

745 887

113 544

50 951

-55,1 %

V

34

-46 981

-35 808

-46 798

30,7 %

2 288 004

1 544 199

1 711 122

10,8 %

Uitzonderlijke kosten

VI Winst van het boekjaar vóór belastingen VII A Onttrekking aan de uitgestelde belastingen B Overboeking naar de uitgestelde belastingen

35 35

5 792 -1 050

731 -643

22 556 -15 818

-

VIII Belastingen op het resultaat A Belastingen B Regularisering van belastingen en terugnemingen van belastingvoorzieningen

35

-316 236 -335 297 19 061

-365 859 -380 495 14 636

-517 836 -535 111 17 275

41,5 % 40,6 % 18,0 %

1 976 509 155 829 1 820 680

1 178 428 156 076 1 022 352

1 200 024 165 820 1 034 204

1,8 % 6,2 % 1,2 %

IX Geconsolideerde winst A Aandeel van derden B Aandeel van de Groep * Inclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


82 CONSOLIDATIE- EN WAARDERINGSREGELS: ALGEMENE PRINCIPES

DE VOORNAAMSTE MAATSCHAPPIJEN IN DE CONSOLIDATIEKRING

[Criteria voor consolidatie en opneming volgens de vermogensmutatiemethode]

Bankbedrijf Antwerpse Diamantbank NV Assurisk SA CBC Banque SA Centea NV Krefima NV C{ eskoslovenská Obchodní Banka a.s. (C{ SOB) Fin-Force NV IIB Bank Limited (groep) Investco NV KBC Asset Management NV KBC Asset Management Limited KBC Bank NV KBC Bank Deutschland AG KBC Bank Funding LLC & Trust (groep) KBC Bank Nederland NV KBC Clearing NV KBC Exploitatie NV KBC Finance Ireland KBC Financial Products (groep) KBC Internationale Financieringsmaatschappij NV KBC Lease (groep) KBC Peel Hunt Plc. KBC Securities (groep) Kereskedelmi és Hitelbank Rt. (K&H Bank) Kredyt Bank SA Patria Finance a.s.

Antwerpen − BE Luxemburg − LU Brussel − BE Antwerpen − BE Antwerpen − BE Praag − CZ Brussel −BE Dublin − IE Brussel − BE Brussel − BE Dublin − IE Brussel − BE Bremen − DE New York − US Rotterdam − NL Amsterdam − NL Mechelen − BE Dublin − IE Diverse locaties Rotterdam − NL Diverse locaties Londen − GB Diverse locaties Boedapest − HU Warschau − PL Praag − CZ

100,00 100,00 100,00 99,56 99,48 84,05 90,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 99,68 100,00 100,00 94,90 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 59,33 76,46 100,00

Verzekeringsbedrijf ADD NV Almarisk NV Argosz Insurance Corporation Limited C{ SOB Pojisˇt’ovna a.s. ERGO Poist’ovnˇa a.s. Fidea NV K&H Életbiztositó Rt. (K&H Life) KBC Life Fund Management SA KBC Verzekeringen NV Lucare Captive SA Maatschappij voor Brandherverzekering CV Pardubicka Pojisˇt’ovna a.s. Secura NV VITIS Life Luxembourg SA

Heverlee − BE Brussel − BE Boedapest − HU Pardubice − CZ Bratislava − SK Antwerpen − BE Boedapest − HU Luxemburg − LU Leuven − BE Luxemburg − LU Leuven − BE Zatec − CZ Brussel − BE Luxemburg − LU

100,00 100,00 98,76 84,05 69,42 100,00 79,66 100,00 100,00 99,99 90,91 100,00 95,04 94,32

Holdingactiviteiten KBC Bankverzekeringsholding NV

Brussel − BE

100,00

Brussel − BE

50,00

Maatschappij

Zetel

A INTEGRALE CONSOLIDATIE

1 Integrale en evenredige consolidatie De methode van de integrale consolidatie wordt toegepast voor alle dochter- en kleindochterondernemingen waarover de consoliderende vennootschap een exclusieve controle uitoefent, hetzij in rechte (deelnemingen van meer dan 50 %) hetzij in feite. Ondernemingen waarover, samen met een beperkt aantal vennoten, in rechte of in feite een gezamenlijke controle wordt uitgeoefend, worden geconsolideerd volgens de methode van de evenredige consolidatie.

2 Vermogensmutatiemethode De vermogensmutatiemethode wordt gehanteerd voor geassocieerde ondernemingen waarin de Groep een aanzienlijke invloed op het beleid uitoefent. De vermogensmutatiemethode wordt ook toegepast op ondernemingen in vereffening.

3 Waardering tegen aanschaffingsprijs Participaties in niet-geassocieerde ondernemingen worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening tegen de aanschaffingsprijs (na aftrek van een eventuele waardevermindering).

4 Gevallen waarin van deze criteria wordt afgeweken Een onderneming die in aanmerking komt voor consolidatie wordt ook werkelijk in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen als twee van de volgende criteria worden overschreden: j het deel van de Groep in het eigen vermogen: 1,25 miljoen euro; j het deel van de Groep in het resultaat: 0,5 miljoen euro (in absolute waarde); j balanstotaal + rechten en verplichtingen buiten balanstelling die in aanmerking komen voor de berekening van de CAD-ratio: 6,25 miljoen euro. Het gezamenlijke balanstotaal van de uitgesloten vennootschappen mag niet meer bedragen dan het kleinste van de volgende bedragen: 1 % van het geconsolideerd balanstotaal of 1 miljard euro. Wanneer een eerder geconsolideerde maatschappij niet langer aan de vermelde criteria voldoet, blijft ze in principe verder geconsolideerd, behalve als deze situatie duurzaam is. Verbonden maatschappijen die vastgoedcertificaten uitgeven, worden niet geconsolideerd, aangezien het economisch risico van de activa van deze maatschappijen bij de certificaathouder ligt.

5 Overzicht van de voornaamste maatschappijen in de consolidatiekring

B EVENREDIGE CONSOLIDATIE Bankbedrijf International Factors NV

C OPGENOMEN VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE Bankbedrijf Bank Card Company NV Banksys NV Nova Ljubljanska banka d.d.

Brussel − BE Brussel − BE Ljubljana − SL

21,55 20,55 34,00

Verzekeringsbedrijf Agropolisa SA FBD Limited FBD Holdings Plc. Groep VTB-VAB NV TUiR Warta SA

Warschau − PL Dublin − IE Dublin − IE Antwerpen − BE Warschau − PL

87,22 19,30 23,21 28,26 40,03

Hierna volgt een beknopt overzicht van de voornaamste maatschappijen in de consolidatiekring. De volledige lijst is vervat in de neergelegde jaarrekening en is ook verkrijgbaar op aanvraag.

JAARVERSLAG

Belang (in procenten)

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


83 6 Wijzigingen in de consolidatiekring in 2002 De balans en de resultatenrekening werden in het boekjaar 2002 beïnvloed door wijzigingen in de consolidatiekring. Hierna volgen de voornaamste wijzigingen; de volledige lijst is vervat in de neergelegde jaarrekening en is ook verkrijgbaar op aanvraag.

VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN IN DE CONSOLIDATIEKRING IN 2002 Maatschappij

Consolidatiemethode

31-12-2001

Belang (in procenten) 31-12-2002

Resultaatseffect opgenomen sinds

Vermogensmutatiemethode

-

34,00

01-10-2002

Integrale consolidatie Integrale consolidatie

-

84,05 69,42

01-01-2002 01-01-2003

Integrale consolidatie

100,00

-

-

Bankbedrijf Antwerpse Diamantbank NV Kredyt Bank SA


87,17 54,64

100,00 76,46

01-01-2002 01-01-2002

KBC Clearing NV Kereskedelmi és Hitelbank Rt. (K&H Bank)


75,00 59,01

94,90 59,33

30-06-2002 01-01-2002

Verzekeringsbedrijf Secura NV

Integrale consolidatie

95,04

95,04

01-10-2001

Commentaar

Toevoegingen Bankbedrijf Nova Ljubljanska banka d.d. Verzekeringsbedrijf C{ SOB Pojisˇt’ovna* a.s. ERGO Poist’ovnˇa a.s.

Op 31-12-2002 op de balans geconsolideerd, maar niet in de resultaten

Weglatingen Bankbedrijf KBC Securities Nederland NV

Verkocht; inbegrepen in resultaten t.e.m. 30-11-2002

Wijzigingen in belang

* Dit is de nieuwe naam van IPB Pojisˇt’ovna. Het vroegere C{ SOB Pojisˇt’ovna veranderde zijn naam in Pardubicka Pojisˇt’ovna. Beide fuseren met elkaar.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


Vermogensmutatie t.e.m. 3K2001, daarna integrale consolidatie Vanaf 30-06-2001 inclusief ABN AMRO Magyar Bank Rt. Verhoging van 52,51 % naar 95,04 % sinds 01-10-2001

84 MARNIX SMETS programmamanager C { SOB − Slovakije/Bratislava

“Ook de medewerkers in het buitenland kunnen groeien in hun functie en je hebt het gevoel dat jouw rol in het geheel belangrijk is.”

[Boekhoudprincipes en waarderingsregels: algemene principes] 1 Algemeen De boekhoudprincipes en waarderingsregels zijn in overeenstemming met de Belgische boekhoudwetgeving en de bepalingen van het Koninklijk Besluit van 23 september 1992 betreffende de geconsolideerde jaarrekening van de kredietinstellingen, het Koninklijk Besluit van 13 februari 1996 betreffende de geconsolideerde jaarrekening van de verzekerings- en herverzekeringsondernemingen en het Koninklijk Besluit van 1 september 1986 over de portefeuillemaatschappijen, zoals gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 25 november 1991 (voor de holdingactiviteiten), met uitzondering evenwel van het gehanteerde afwijkende schema. De holdingvennootschap KBC Bankverzekeringsholding NV heeft het karakter van een financieel conglomeraat en groepeert de activiteiten van KBC Bank NV, KBC Verzekeringen NV en KBC Asset Management NV. Het schema toepasselijk voor de portefeuillemaatschappijen is niet geschikt om het vermogen, de financiële positie en het resultaat van KBC Bankverzekeringsholding NV op een getrouwe wijze voor te stellen. Bij de vastlegging van het schema werd geopteerd voor een functionele benadering aan de hand van een indeling per activiteitsgebied (bankbedrijf inclusief assetmanagement, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten). Deze voorstelling respecteert de eigenheid van de activiteiten en biedt flexibiliteit ten aanzien van de verschillen in regelgeving en waardering. De CBF heeft als toezichthouder op beursgenoteerde portefeuillemaatschappijen de nodige afwijkingen toegestaan om het KBC Bankverzekeringsholding NV mogelijk te maken haar geconsolideerde jaarrekening op te stellen op basis van een functioneel schema dat met het uitoefenen van een gemengde activiteit van een financiële-dienstengroep rekening houdt. De geconsolideerde jaarrekening wordt afgesloten per 31 december, de afsluitdatum van de moedermaatschappij en van de grote meerderheid van de geconsolideerde vennootschappen. Voor de vennootschappen die een andere afsluitdatum hebben, wordt een tussentijdse rekening per 31 december opgesteld met het oog op de consolidatie. De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld na winstverdeling van KBC Bankverzekeringsholding NV. De jaarrekeningen van de andere geconsolideerde ondernemingen worden verwerkt vóór winstverdeling.

JAARVERSLAG

2002

Conform de toepassing van artikel 152 § 2 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 worden waarderingsregels van ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode niet herwerkt naar die van de consoliderende onderneming. Op deze waarderingsregel wordt een uitzondering toegepast met betrekking tot een geassocieerde onderneming van KBC Verzekeringen, namelijk FBD Holdings: de niet-gerealiseerde meer- en minderwaarden worden uit de resultaten geëlimineerd. De activa en passiva behorende tot dezelfde activiteit worden in beginsel op uniforme wijze gewaardeerd. Tussen de activiteiten blijven er verschillen bestaan ten gevolge van de specifieke regels toepasselijk voor de sector. Deze verschillen worden evenwel niet geharmoniseerd gezien de eigenheid van de activiteitsdomeinen en betreffen voornamelijk de effectenportefeuille. In de resultatenrekening worden de wederzijdse opbrengsten en kosten tussen de verschillende activiteitsgebieden (bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten) en die ressorteren onder de gewone bedrijfsuitoefening niet geëlimineerd. De hiermee samenhangende wederzijdse balansposities worden evenwel gecorrigeerd via de rubriek Eliminaties. Door deze behandeling wordt een beter bedrijfseconomisch inzicht verschaft in de resultaten van elke bedrijvigheid. Binnen de activiteitsgebieden worden minimaal de wederzijdse saldi van de balans en de resultatenrekening geëlimineerd vanaf een bedrag van 2,5 miljoen euro. In Toelichting 22 wordt bovendien een indicatie gegeven van de wederzijdse verrichtingen tussen het bankbedrijf, het verzekeringsbedrijf en de holdingactiviteiten. De intragroepsmeerwaarden of -minderwaarden worden geëlimineerd naar verhouding van het procentueel belang (rechtstreeks en onrechtstreeks) aangehouden door de consoliderende onderneming in elk van de betrokken dochterondernemingen. Interne winsten en verliezen beneden 0,5 miljoen euro worden niet geëlimineerd.

2 Waarderingsregels a Omrekening van vreemde valuta’s Alle monetaire bestanddelen uitgedrukt in vreemde valuta worden omgerekend in hun tegenwaarde in euro’s tegen de contantkoers op balansdatum. j Bankbedrijf De negatieve en positieve waarderingsverschillen, met uitzondering van die welke betrekking hebben op de financiering van aandelen en deelnemingen in vreemde valuta, worden opgenomen in het resultaat. De niet-monetaire bestanddelen worden gewaardeerd op basis van de wisselkoers op datum van hun

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

aanschaffing of, in voorkomend geval, op basis van de wisselkoers waartegen de voor de betaling van de prijs gebruikte vreemde munt werd aangekocht. Voor transacties waarvoor een financiering (lening) werd aangegaan, wordt − bij afwezigheid van een wisselkoers − de dagkoers genomen. In vreemde valuta uitgedrukte opbrengsten en kosten worden in het resultaat verwerkt tegen de koers die gold op het tijdstip van hun erkenning. De bij voorbaat gedekte kosten en opbrengsten in vreemde valuta worden geboekt in euro’s op basis van de vaste koers. j Verzekeringsbedrijf De saldi van de positieve en negatieve verschillen uit de omrekening van de technische voorzieningen, uitgedrukt in vreemde valuta, zijn inbegrepen in de overeenkomstige posten Wijzigingen van de technische voorzieningen van de resultatenrekening. De saldi uit de omrekening van de technische voorzieningen herverzekering Niet-leven, uitgedrukt in vreemde valuta, zijn inbegrepen in de overeenkomstige post Overige technische lasten van de resultatenrekening Niet-leven. Het saldo van de positieve of negatieve verschillen uit de omrekening van monetaire bestanddelen, andere dan de technische voorzieningen, uitgedrukt in vreemde valuta, wordt als financiële opbrengst of uitgave toegewezen aan de resultatenrekening. Tot 1 januari 2002 werd het positieve saldo evenwel opgenomen in de overlopende rekeningen als over te dragen opbrengst (behoudens de positieve verschillen op EMU-munten die in het resultaat van het (boek)jaar van incorporatie in de euro werden opgenomen aangezien ze op dat moment definitief gerealiseerd waren). Voor de niet-monetaire bestanddelen waarvan de aanschaffingsprijs is uitgedrukt in vreemde valuta, wordt de tegenwaarde in euro’s waarvoor deze bestanddelen in de jaarrekening zijn opgenomen, berekend op basis van de wisselkoers die geldt op het einde van de maand die voorafgaat aan de aanschaffing van de niet-monetaire bestanddelen. Kosten en opbrengsten uitgedrukt in vreemde valuta worden driemaandelijks omgerekend en in de resultatenrekening opgenomen tegen de contantkoers die op het einde van het kwartaal van toepassing is. j Holdingactiviteiten De negatieve omrekeningsverschillen worden verwerkt via de rubriek Niet-gerealiseerde wisselkoersverschillen van de resultatenrekening. De positieve omrekeningsverschillen worden in de balans opgenomen onder de overlopende rekeningen op de passiefzijde, behoudens de positieve verschillen op EMU-munten die in het resultaat van het (boek)jaar van incorporatie in de euro worden opgenomen


85 aangezien ze op dat moment definitief gerealiseerd zijn.

b Omrekening van de financiële staten van de buitenlandse dochterondernemingen De balansen van de buitenlandse dochterondernemingen worden omgerekend in euro’s tegen de contantkoers op balansdatum (uitgezonderd het eigen vermogen dat tegen de historische koers wordt omgezet). De resultatenrekening wordt omgerekend tegen de gemiddelde koers van het boekjaar. De verschillen die voortvloeien uit het gebruik van een verschillende koers voor de activa en passiva enerzijds en de elementen van het eigen vermogen anderzijds, worden (samen met de koersverschillen op de leningen die werden afgesloten ter financiering van deelnemingen in vreemde valuta) voor het aandeel van de Groep opgenomen onder de passivarubriek Omrekeningsverschillen. De geaccumuleerde omrekeningsverschillen afkomstig van de omrekening van financiële staten uitgedrukt in een EMU-munt voor de periode tot de incorporatie van die munt in de euro blijven behouden in deze rubriek. Omrekeningsverschillen worden in het resultaat opgenomen bij gehele of gedeeltelijke overdracht van de deelneming.

c Vorderingen j Bankbedrijf Op voorhand geïnde rentes en soortgelijke opbrengsten (waaronder de bijkomende vergoedingen zoals de fees bij buitenlandse kredieten), voor de hele periode van het krediet, kunnen niet onmiddellijk in het resultaat worden opgenomen, en worden daarom geboekt op een overlopende rekening. Per einde maand wordt het verworven gedeelte overgeboekt naar het resultaat. Aangerekende dossierkosten worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen bij aanvang van de desbetreffende kredieten, kredietverzekeringspremies worden jaarlijks bij betaling in het resultaat opgenomen. De provisies verschuldigd op de verleende bankgaranties (vooraf betaalbaar) worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen. De door KBC Bank toegekende provisies voor bemiddeling inzake kredieten worden in het resultaat opgenomen op het ogenblik van uitbetaling van het krediet. Vorderingen uit voorschotten of gelddeposito’s worden in de balans opgenomen volgens het ter beschikking gestelde bedrag. Het verschil tussen de ter beschikking gestelde gelden en de nominale waarde (disconto) wordt lineair en pro rata temporis als renteopbrengst in aanmerking genomen via de overlopende rekeningen. Langlopende kredieten, afbetalingskredieten en leasingvorderingen worden in de balans opgenomen voor het niet-afgeloste kapitaalsaldo verhoogd met de vervallen doch niet-betaalde rente en de door cliënten nog te betalen diverse kosten. Verworven, niet-vervallen rente (op voorhand geïnde rente) wordt pro rata temporis in het resultaat geboekt via een overlopende rekening. De overige vorderingen worden in de balans opgenomen voor hun nominale waarde. De in het kader van effectiseringsoperaties overgedragen kredieten, waarbij de overdracht van de activa kan beschouwd worden als verkoop in overeenstemming met de richtlijnen van de CBF, behoren niet langer tot de activa van de bank en mogen bijgevolg ook niet op de balans van KBC Bank voorkomen. In de orderekeningen dient dit bedrag wel geregistreerd te worden. Gedurende de looptijd van

JAARVERSLAG

2002

de effectiseringstransactie dient per einde maand de registratie in de orderekeningen aangepast te worden volgens de terugbetalingen van de kredieten door de cliënten. De eventueel gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de geëffectiseerde vorderingen wordt onmiddellijk in het resultaat opgenomen op het moment van de verkoop. Indien de verkoopprijs geheel of gedeeltelijk bestaat uit een variabel gedeelte, afhankelijk van de bedrijfswinst van de koper, zal dat gedeelte pas in het resultaat worden opgenomen wanneer deze bedrijfswinst bekend is en dat gedeelte bijgevolg vast komt te staan. Voor kredieten met onzeker verloop worden globale waardeverminderingen, geïndividualiseerde waardeverminderingen en waardeverminderingen voor economisch samenhangende dossiers toegepast. Alle renten en diverse tegoeden die gedurende drie maanden nadat ze eisbaar zijn geworden onbetaald blijven, worden niet als resultaat erkend. De berekening van de niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen voor binnenlandse kredieten met onzeker verloop is gebaseerd op het onzeker kapitaal, het doorstroompercentage (het gedeelte van de portefeuille onzeker verloop dat ooit dubieus kan worden) en het verliespercentage. De percentages zijn gevormd op basis van hun voortschrijdend gemiddelde over de laatste twaalf maanden. Voor buitenlandse kredieten worden additioneel niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen geboekt, berekend op basis van enkelvoudige percentages. Voor dubieuze en oninbare kredieten worden specifieke waardeverminderingen op individuele basis aangelegd en toegerekend aan de actiefpost van de jaarrekening waarin de risico’s voorkomen, teneinde de verliezen te dekken die als vaststaand of waarschijnlijk worden beschouwd met betrekking tot de uitstaande kredieten. De vervallen rente en kosten worden gereserveerd. Worden als oninbaar en dubieus aangemerkt, die kredieten waarvan de saldi eisbaar zijn en waarvoor men overgaat tot minnelijke of gerechtelijke uitwinning. Het bedrag van de eventuele waarborg is gelijk aan het bedrag van de inschrijving in hoofdsom. De persoonlijke borgstelling wordt voor het uitwinbare bedrag opgenomen in de boekhouding. Telkens wanneer de kredietnemer een aflossing doet, dient het actuele waarborgbedrag te worden aangepast. In geval van onvoldoende waarborg bij kredieten wordt er een risicopremie aangerekend. Dat gebeurt via de aanrekening van een verhoogde rentevoet. Deze opbrengst wordt pro rata temporis in het renteresultaat geboekt. Voor landenrisico’s worden voorzieningen aangelegd die voldoen aan de door de CBF opgelegde norm terzake. Daarbovenop legt de bank aanvullende voorzieningen aan die zij in het kader van het beheer van de landenrisico’s nodig acht. Het betreft risico’s met betrekking tot landen of groepen van landen waarvan de economische, financiële, juridische of politieke toestand van die aard is dat de boeking van een waardevermindering uit voorzichtigheidsoverwegingen aangewezen is. De waardeverminderingen voor landenrisico’s worden vanaf het boekjaar 2000 opgedeeld naar de aard van de tegenpartij (kredietinstelling versus nietkredietinstelling) en als correctiepost opgenomen onder de respectieve rubrieken Vorderingen op kredietinstellingen of Vorderingen op cliënten. Voorheen werd de totale waardevermindering voor lan-

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

denrisico’s als correctiepost opgenomen onder de rubriek Vorderingen op kredietinstellingen. j Verzekeringsbedrijf De vorderingen worden in de balans opgenomen voor hun nominale waarde. De verworven, niet-vervallen rente, het verschil tussen aanschaffingswaarde en nominale waarde en het disconto op abnormaal laagrentende of renteloze vorderingen worden in de overlopende rekeningen van het actief geboekt en pro rata temporis in het resultaat opgenomen op grond van de samengestelde rente. Wanneer op het einde van het boekjaar de realisatiewaarde van een vordering lager ligt dan haar boekwaarde en deze minderwaarde als reëel en blijvend mag worden beoordeeld, wordt hierop een waardevermindering toegepast ten belope van de vastgestelde minderwaarde. j Holdingactiviteiten De vorderingen worden opgenomen tegen de nominale waarde. Wanneer op het einde van het boekjaar de realisatiewaarde van een vordering lager ligt dan haar boekwaarde, en deze minderwaarde als reëel en blijvend mag worden beoordeeld, wordt hierop een waardevermindering toegepast ten belope van de vastgestelde minderwaarde.

d Effecten De effecten zijn vervat in de rubrieken III, IX, en X van het actief. De effecten worden bij aankoop geboekt tegen de aanschaffingsprijs exclusief de kosten en onder aftrek van de intekenprovisie. De aanschaffingskosten worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen. d1 Beleggingsportefeuille Vastrentende beleggingseffecten worden geboekt tegen hun aanschaffingswaarde, verminderd of vermeerderd met het verlopen gedeelte van het agio of disagio. Het verschil tussen de aanschaffingswaarde en de terugbetalingswaarde wordt pro rata over de resterende looptijd van de effecten als renteopbrengst in het resultaat opgenomen. De opname in het resultaat gebeurt op geactualiseerde basis, uitgaande van het reële rendementspercentage bij aankoop. Perpetuele leningen worden gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs of de beurswaarde indien deze lager is. Wanneer de terugbetaling van een effect onzeker of dubieus is, wordt een waardevermindering geboekt overeenkomstig de principes die gelden voor de waardering van vorderingen. In geval van verkoop wordt de boekwaarde van de verkochte effecten bepaald volgens een systeem van individualisatie van effecten. Winsten of verliezen worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen, uitgezonderd in geval van meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van bepaalde arbitrageverrichtingen. j Bankbedrijf Overeenkomstig artikel 35ter § 5 van het Koninklijk Besluit betreffende de jaarrekening van de kredietinstellingen worden de meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van arbitrageverrichtingen binnen het door het Directiecomité jaarlijks besliste kader gespreid in het resultaat opgenomen samen met de toekomstige opbrengsten uit de arbitrage. Beursgenoteerde aandelen en andere niet-vastrentende effecten worden maandelijks gewaardeerd tegen hun aanschaffingswaarde of hun markt-


86 waarde op balansdatum indien deze lager is. De andere effecten worden minstens jaarlijks gewaardeerd op basis van de jaarrekening van het afgelopen jaar en belangrijke negatieve ontwikkelingen in de loop van het jaar. Op aandelen die tegen een koersdaling zijn afgedekt door een optie, worden geen waardeverminderingen geboekt. j Verzekeringsbedrijf Op vastrentende thesaurie-effecten die als liquiditeitssteun dienen, worden waardeverminderingen geboekt wanneer hun marktwaarde lager ligt dan de waarde verkregen door toepassing van de overige bepalingen van deze waarderingsregels en wanneer er voor het geheel of een gedeelte van de vordering onzekerheid bestaat over de betaling hiervan op de vervaldag. Meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van arbitrageverrichtingen worden gespreid in het resultaat opgenomen samen met de toekomstige opbrengsten uit de arbitrage. Aandelen en andere niet-vastrentende effecten worden gewaardeerd tegen aanschaffingsprijs, waarbij in geval van duurzame minderwaarde een waardevermindering wordt toegepast. Volgens deze waarderingsregel worden aandelen die gedurende drie opeenvolgende jaren een minderwaarde vertonen, gewaardeerd tegen de huidige marktwaarde. Daarnaast wordt een waardevermindering geboekt tot het niveau van de marktwaarde voor die aandelen waarvan de beurskoers 80 % lager ligt dan de boekwaarde. Bovendien wordt elk aandeel individueel beoordeeld en beslist de Raad van Bestuur ad hoc over een eventuele afwaardering. j Holdingactiviteiten De eigen aandelen in portefeuille door KBC Bankverzekeringsholding aangehouden (in het kader van het aandelenoptieplan voor het personeel) worden gewaardeerd tegen hun aanschaffingsprijs. d2 Tradingportefeuille of handelsportefeuille De effecten die behoren tot de tradingportefeuille en de beleggingen betreffende de verrichtingen Leven waarbij de polishouders het risico dragen, worden gewaardeerd tegen marktwaarde. De waarderingsverschillen die hieruit voortvloeien, worden in de resultatenrekening geboekt in respectievelijk de rubrieken Winst (Verlies) uit financiële transacties (voor het bankbedrijf) en Beleggingsopbrengsten en -lasten (voor het verzekeringsbedrijf).

e Financiële vaste activa De financiële vaste activa zijn vervat in de rubrieken IV, IX en XV van het actief en bevatten afhankelijk van het activiteitsgebied deelnemingen, (achtergestelde) vorderingen en effecten in portefeuille. Onder de participaties of deelnemingen worden de maatschappelijke rechten (aandelen) opgenomen die in andere vennootschappen worden aangehouden om met deze ondernemingen een duurzame en specifieke band te scheppen. Indien geen sprake is van een duurzame band en de aandelen verworven worden met het oog op wederverkoop, wordt deze belegging niet als een onderdeel van de financiële vaste activa beschouwd, maar als een onderdeel van de beleggingsportefeuille (voor de bank), als een overige financiële belegging (voor de verzekeraar) of als een geldbelegging (voor de holding) gekwalificeerd, en wel onafhankelijk van de omvang van de participatie en de invloed die men eventueel via deze participatie op het beleid

JAARVERSLAG

2002

van de betrokken ondernemingen zou kunnen uitoefenen. De deelnemingen waarop de vermogensmutatiemethode is toegepast, worden gewaardeerd volgens het aandeel in hun eigen vermogen. Niet-geconsolideerde deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren, worden geboekt tegen hun aanschaffingsprijs. Bijkomende kosten bij aanschaffing worden onmiddellijk ten laste van het resultaat van het boekjaar gebracht. Waardeverminderingen worden uitsluitend toegepast in geval van een duurzame minderwaarde of waardeverlies, vastgesteld op basis van de financiële positie, de rendabiliteit en de vooruitzichten van de desbetreffende vennootschap. De deelnemingen, aandelen en deelbewijzen die behoren tot de financiële vaste activa kunnen worden geherwaardeerd indien zij, uit het oogpunt van hun nut voor de onderneming, een vaststaande en duurzame meerwaarde vertonen. De al dan niet in effecten belichaamde achtergestelde vorderingen op verbonden ondernemingen en ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat, worden gewaardeerd volgens dezelfde principes als de niet-achtergestelde vorderingen. j Holdingbedrijf Financiële vaste activa bevatten ook vorderingen. Deze worden tegen nominale waarde opgenomen. Vorderingen vertegenwoordigd door vastrentende effecten worden evenwel gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde, verminderd of vermeerderd met het verlopen gedeelte van het agio of disagio, dat pro rata over de resterende looptijd in het resultaat wordt opgenomen. Wanneer de terugbetaling van een effect onzeker of dubieus is geworden, wordt een waardevermindering geboekt overeenkomstig de principes die gelden voor de waardering van niet in effecten belichaamde vorderingen.

f Oprichtingskosten en immateriële vaste activa De oprichtingskosten en immateriële vaste activa zijn vervat in de rubrieken V, VIII en XIV van het actief. Alle oprichtingskosten worden als beheerskosten onmiddellijk ten laste van het boekjaar gebracht. Intern ontwikkelde software wordt onmiddellijk in de kosten opgenomen. Systeemsoftware volgt het afschrijvingsritme van de hardware. Standaardsoftware en door een derde partij ontwikkelde maatsoftware worden geactiveerd en lineair afgeschreven over de economische levensduur. Geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over een periode van vijf jaar, tenzij anders wordt beslist door de Raad van Bestuur.

g Consolidatieverschillen De consolidatieverschillen zijn vervat in de rubrieken V, VIII en XIV van het actief en rubriek V en Vbis van het passief. j Algemeen principe Consolidatieverschillen zijn de verschillen tussen enerzijds de aanschaffingsprijs van de verwerving en anderzijds het overeenstemmende aandeel in het eigen vermogen op het tijdstip van verwerving. Voorzover deze verschillen hun oorzaak vinden in een over- of onderwaardering van bepaalde posten van het actief of het passief, worden ze daaraan toegewezen. Dat leidt tot een herwerking van de jaarrekening van de in de consolidatie opgenomen deelneming. Het overblijvende verschil − veroorzaakt door verwachtingen inzake de toekomstige rendabiliteit van de Groep − vormt het consolidatieverschil. KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

Indien de aanschaffingsprijs groter is dan het aandeel in het (eventueel herwerkt) eigen vermogen, dan is er een positief consolidatieverschil (goodwill). Is de aanschaffingsprijs kleiner dan het aandeel in het (eventueel herwerkt) eigen vermogen, dan wordt een negatief consolidatieverschil (badwill) verkregen. j Verwerking van consolidatieverschillen met betrekking tot verwervingen vóór 1 januari 1999 Positieve of negatieve consolidatieverschillen tot 0,5 miljoen euro worden onmiddellijk in het resultaat geboekt. Consolidatieverschillen vanaf 0,5 miljoen euro worden in de geconsolideerde rekeningen opgenomen onder de post Consolidatieverschillen op het actief of passief van de balans. Geactiveerde consolidatieverschillen worden in beginsel afgeschreven over een periode van tien jaar voor banken andere financiële instellingen en over een periode van vijf jaar voor de overige vennootschappen, tenzij de Raad van Bestuur er anders over beslist. Op deze verschillen worden aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen toegepast wanneer het ingevolge wijzigingen in de economische omstandigheden niet langer economisch verantwoord is ze tegen die waarde te handhaven in de geconsolideerde balans. De gepassiveerde verschillen blijven ongewijzigd, behalve bij de latere verkoop van de deelneming of bij compensatie van een later vastgesteld positief verschil op deze deelneming. j Uitzonderlijke afwijking voor het boekjaar 1998 Voor 1998 (bij het ontstaan van de KBC Bankverzekeringsgroep) werd het volgende principe gehanteerd: alle meerwaarden en eersteconsolidatieverschillen die ten gevolge van verschuivingen binnen de Groep zijn ontstaan in het kader van de totstandkoming van de KBC Bankverzekeringsholding NV, werden volledig opgenomen in het resultaat van 1998 als uitzonderlijke opbrengsten respectievelijk kosten. j Verwerking van consolidatieverschillen met betrekking tot verwervingen na 1 januari 1999 Positieve consolidatieverschillen Door de CBF werd een tijdelijke derogatie verleend om voor verwervingen vanaf 1 januari 1999 de positieve consolidatieverschillen in mindering te brengen op het geconsolideerd eigen vermogen, meer bepaald via de rubriek Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen op het passief. Deze verschillen werden periodiek overgeboekt naar de reserves naar rato van de theoretische afschrijvingen ervan (in casu over tien jaar). Ingevolge deze werkwijze werd bij verkoop van een deelneming binnen de tien jaar na verwerving de meerwaarde gecorrigeerd met de nog aanwezige goodwill in de rubriek Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen binnen het eigen vermogen. De Raad van Bestuur besliste individueel over de toepassing van deze, door de CBF verleende derogatie. De (tijdelijke) derogatie van de CBF kwam eind 2001 evenwel te vervallen. Bijgevolg werd bovenstaande werkwijze als volgt aangepast: Goodwill op nieuwe acquisities verworven na 31 december 2001 wordt geactiveerd en afgeschreven over een periode van maximaal twintig jaar (conform internationale gebruiken). Voor alle consolidatieverschillen ontstaan tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 werd de theoretische afschrijvingstermijn aangepast tot twintig jaar. De cijfers van de boekjaren 1999 en 2000 werden hiervoor niet retroactief aangepast, de correctie-


87 boekingen gebeurden volledig in boekjaar 2001 door middel van een verschuiving tussen de reserves en de consolidatieverschillen passief. In 2002 bedroeg de theoretische afschrijving in het kader van de derogatie in totaal 93,5 miljoen euro. Indien de CBF deze derogatie niet had verleend, zou het rendement op eigen middelen 9,7 % hebben bedragen in plaats van 12,7 %. Negatieve consolidatieverschillen Het consolidatieverschil wordt in de geconsolideerde rekeningen opgenomen onder de post Consolidatieverschillen (badwill) op het passief van de balans. De gepassiveerde verschillen blijven ongewijzigd, behalve bij de latere verkoop van de deelneming of bij compensatie van een later vastgesteld positief verschil op deze deelneming.

h Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn vervat in de rubrieken VI, XIII en XVII van het actief. Alle materiële vaste activa worden opgenomen tegen aanschaffingswaarde, verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen. De afschrijvingspercentages zijn berekend op basis van de verwachte economische levensduur en worden lineair toegepast. Bij verkoop van materiële vaste activa worden de gerealiseerde winsten of verliezen onmiddellijk in het resultaat opgenomen. Bij een vernietiging wordt het resterende af te schrijven bedrag onmiddellijk ten laste van de resultatenrekening gebracht. Materiële vaste activa die een zekere en duurzame waardevermeerdering vertonen ten opzichte van de boekwaarde kunnen worden geherwaardeerd. Deze meerwaarde wordt afgeschreven over de gemiddelde residuele gebruiksduur van de betrokken activa. j Bankbedrijf en holdingactiviteiten In de aanschaffingswaarde worden de niet-recupereerbare belastingen opgenomen, maar zij worden in het jaar van aanschaffing afgeschreven. Honoraria van architecten en ingenieurs worden in de kosten geboekt. j Verzekeringsbedrijf In de aanschaffingswaarde worden naast de aankoopprijs de bijkomende kosten opgenomen, zoals de niet-recupereerbare belastingen. De niet-aftrekbare BTW en de overige bijkomende kosten volgen het afschrijvingsritme van het betrokken actief, uitgezonderd die met betrekking tot de onroerende goederen die in het jaar van aanschaffing volledig worden afgeschreven.

i Overlopende rekeningen De overlopende rekeningen worden op dusdanige wijze opgesteld dat de baten en de lasten aan de juiste boekhoudkundige periode worden toegerekend. De met betrekking tot het aandelenoptieplan ontvangen optiepremies worden bij KBC Bankverzekeringsholding, conform de verwerking van de betaalde premies bij de Groepsmaatschappijen, pro rata temporis over drie jaar en vijf maanden in het resultaat opgenomen.

j Schulden Schulden uit ontvangen voorschotten of gelddeposito’s worden in de balans opgenomen ten belope van de ter beschikking gestelde gelden, in voorkomend geval vermeerderd of verminderd met het verschil tussen deze waarde en de terugbetalingsprijs voor het reeds gelopen gedeelte. Het verschil tussen de ter beschikking gestelde gelden en de

JAARVERSLAG

2002

nominale waarde wordt pro rata temporis in het resultaat opgenomen.

k Voorzieningen voor risico’s en kosten De voorzieningen voor risico’s en kosten zijn vervat in de rubrieken XIV, XIX en XXII van het passief. Voorzieningen voor risico’s en kosten zijn bedoeld om naar hun aard duidelijk omschreven verliezen of kosten te dekken die op balansdatum waarschijnlijk of zeker zijn, maar waarvan het bedrag niet vaststaat. j Pensioenen Betreft de verplichtingen inzake rust- en overlevingspensioenen, brugpensioenen en andere gelijkaardige pensioenen of renten. j Belastingen De voorziening dekt de verplichtingen die kunnen voortkomen uit een wijziging van de belastbare basis of van de berekening van de belastingen. De gevormde voorziening stemt minstens overeen met het geschatte bedrag van de uiteindelijke kosten van de op balansdatum bekende fiscale geschillen en betwistingen. j Overige risico’s en kosten Voorzieningen worden gevormd voor onder meer: j juridische betwistingen en geschillen; j groot onderhoud en herstellingswerken; j verbinteniskredieten. j Verzekeringsbedrijf Bij het verzekeringsbedrijf wordt een voorziening voor financiële risico’s aangelegd met het oog op het opvangen van de verlies- en kostenrisico’s die voortvloeien uit posities in vreemde valuta, in effecten of in andere financiële instrumenten, zoals het beurskoersrisico, het wisselrisico en andere marktrisico’s. Aan deze voorziening worden op consistente wijze toevoegingen gedaan tot een bepaald normbedrag bereikt is. Het normbedrag zelf fluctueert naargelang de financiële risicopositie. Onttrekkingen aan de voorziening worden bepaald door het zich voordoen van verliezen en kosten voortvloeiend uit de desbetreffende risico’s. Zo wordt onder meer het niet realiseren van de verwachte recurrente opbrengsten op de (genoteerde) aandelenportefeuille als gevolg van gewijzigde marktomstandigheden beschouwd als de realisatie van een financieel risico. De verwachte recurrente opbrengsten op de (genoteerde) aandelenportefeuille worden berekend op basis van een historisch genormaliseerd rendement en de historisch genormaliseerde marktwaarde van de (genoteerde) aandelenportefeuille.

l Latente belastingen De latente belastingen zijn opgenomen in de rubrieken XV, XX en XXIII van het passief. In de geconsolideerde balans en resultatenrekening wordt rekening gehouden met het verschil dat bij de consolidatie blijkt tussen de aan het boekjaar en de vorige boekjaren toe te rekenen belastingen en de met betrekking tot deze boekjaren betaalde of nog te betalen belastingen, voorzover mag worden aangenomen dat daaruit voor een van de geconsolideerde ondernemingen in de afzienbare toekomst inderdaad kosten zullen voortvloeien. Deze regel wordt toegepast bij de aanpassingen van waarderingsregels van dochtermaatschappijen aan die van de moederonderneming in de consolidatie en waaruit per dochtermaatschappij per saldo passieve belastinglatenties met een tijdelijk karakter voortvloeien.

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

m Technische voorzieningen De technische voorzieningen zijn opgenomen in de rubrieken XVI en XVII van het passief. De voorziening voor niet-verdiende premies wordt voor het rechtstreekse bedrijf waar mogelijk, berekend volgens de methode van de driehonderdvijfenzestigsten. Voor de afgestane herverzekering wordt de voorziening voor niet-verdiende premies berekend volgens de contractuele bepalingen. Voor ontvangen herverzekering en retrocessies gebeurt de berekening naar rata van 50 % op de in aanmerking komende premies van het lopende boekjaar. De voorziening voor de activiteitengroep Leven wordt berekend volgens de geldende actuariële principes. Op geconsolideerd vlak zijn de volgende regels van toepassing: j Voor (i) de klassieke levensverzekeringen in tak 21 en (ii) de moderne levensverzekeringen in tak 21 met tariefgarantie op toekomstige stortingen, worden de technische voorzieningen berekend volgens de prospectieve actuariële formules steunend op de technische basissen van de contracten. Voor de polissen afgesloten vóór 1 januari 1999 en voor schuldsaldoverzekeringen afgesloten vóór 1 oktober 1999 wordt dezelfde regel gehanteerd, met uitzondering van de rentevoet, waarvoor 4 % wordt toegepast. j De technische voorzieningen voor de moderne levensverzekeringen in tak 21 zonder tariefgarantie op toekomstige stortingen, worden berekend volgens de retrospectieve formules steunend op de technische basissen van de contracten. Voor de polissen afgesloten vóór 1 januari 1999 wordt dezelfde regel gehanteerd, met uitzondering van de rentevoet waarvoor 4 % wordt toegepast. j De technische voorzieningen voor de levensverzekeringen in tak 23 worden berekend door het aantal eenheden per fonds te vermenigvuldigen met de koers per eenheid van het desbetreffende fonds. Andere technische voorzieningen (voornamelijk inzake Niet Leven): j De voorziening voor te betalen schaden wordt berekend per schadegeval of per contract op basis van de bekende elementen van het dossier. De te ontvangen bedragen uit verhaal, de vrijstellingen die men heeft moeten betalen aan benadeelden, de verkrijging van de rechten van de verzekerden jegens derden (subrogatie) of de verkrijging van wettige eigendom van de verzekerde goederen (berging) worden overeenkomstig de wettelijke bepalingen niet in mindering gebracht op de voorzieningen voor te betalen schade op het passief, maar wel geactiveerd onder de vorderingen. Hier wordt een voorzichtige raming opgenomen die ook onmiddellijk in het resultaat verschijnt. In het verleden (vóór 2002) werd het schadebedrag verhaald op derden daarentegen geboekt bij ontvangst. Voor de cijfermatige impact wordt verwezen naar 3 Wijziging van de waarderingsregels. j In de voorziening voor egalisatie en catastrofes worden alle bedragen gereserveerd met de bedoeling om in de komende jaren het niet-terugkerend technisch verlies te compenseren, de schommelingen van de schaderatio te nivelleren en bijzondere risico’s af te dekken. Op geconsolideerd niveau werd vanaf boekjaar 1998 het normbedrag, zijnde het bedrag dat de voorziening dient te bereiken,


88 aangelegd. Dit normbedrag is berekend op basis van de forfaitaire methodes zoals bepaald in mededeling CDV nr. D. 151 Voorziening voor egalisatie en catastrofes. Vanaf boekjaar 2001 wordt met betrekking tot de voorziening voor egalisatie en catastrofes een actieve belastinglatentie geboekt. Vanaf boekjaar 2002 wordt de toevoeging aan het normbedrag stopgezet op geconsolideerd niveau. De mutaties (toevoegingen/onttrekkingen) van de voorziening voor egalisatie en catastrofes gebeuren voortaan volgens de lokale voorschriften, zoals toegepast door de individuele juridische entiteiten behorend tot de KBC Verzekeringen-groep.

n Geconsolideerde reserves De Groepsreserves omvatten de reserves en de overgedragen resultaten van de consoliderende onderneming, verhoogd met het aandeel van de Groep in de gereserveerde resultaten van de andere integraal en evenredig geconsolideerde vennootschappen en de vennootschappen waarop de vermogensmutatiemethode is toegepast vanaf de opname in de consolidatie.

o Belangen van derden Deze omvatten het aandeel van derden in het eigen vermogen en in het resultaat van de integraal geconsolideerde vennootschappen. De belangen van derden bevatten ook de via KBC Bank uitgegeven preferente aandelen. Deze aandelen komen in aanmerking voor opname in het Tier-1-vermogen voor de berekening van de solvabiliteitsratio.

p Financiële instrumenten j Waarderingsregels voor trading- en niet-tradingactivititeiten In geval van tradingactiviteiten gebeurt minstens per einde maand een erkenning van het niet-gerealiseerde revaluatieresultaat. Deze revaluatie houdt rekening met de eventueel reeds erkende, pro rata temporis gerealiseerde resultaten van toekomstige kasstromen. Bij verkoop, liquidatie of expiratie is er steeds een onmiddellijke erkenning van het positieresultaat. Ingeval van illiquide munten of effecten worden geen positieve revaluatieresultaten erkend. De bestaande autonome directionele of strategische posities die de dealingroom via derivaten inneemt met het oog op het realiseren van resultaten via meerwaarden of rentemarges op lange termijn, worden overeenkomstig de principes van illiquide renteposities gewaardeerd. Ingeval van niet-tradingactiviteiten gebeurt voor de rente-instrumenten alleen een pro-rata-erkenning van de gerealiseerde resultaten over de overeenstemmende looptijd. Niet-rente-instrumenten (bijvoorbeeld premies van aandelenopties) worden symmetrisch met de afgedekte positie gewaardeerd. Niet-tradingactiviteiten in het kader van het globale valutarentebeheer op lange termijn (macro-hedging)

worden bijkomend gewaardeerd volgens het lower of cost and market-principe, en dit gezamenlijk met de bijhorende balansproducten. Resultaten van gelijkaardige verrichtingen in het kader van het globale euro-ALM-rentebeheer worden uitsluitend op pro-ratabasis erkend. Vooraf betaalde optiepremies worden pas op de vervaldag of bij liquidatie in het resultaat opgenomen, met uitzondering van de optiepremies in verband met caps, floors en collars afgesloten vanuit een hedgingoptiek (pro-rata-erkenning). In tussentijd worden zij geboekt onder de overige activa of passiva. Optiepremies van tradingactiviteiten worden minstens per einde maand gerevalueerd. j Waardering van derivaten Alle derivaten worden steeds in de daartoe bestemde posten buiten balanstelling geregistreerd op de transactiedag. De buitenbalansposten worden uitgeboekt zodra de resultaten op de transactie definitief gekend zijn, ook al vangt bij bepaalde renteproducten de onderliggende looptijd pas op dat moment aan (bijvoorbeeld FRA). j Waardering van OTC-producten Producten die zowel een OTC-karakter als een beursgenoteerd karakter kunnen hebben, worden in beide gevallen op identiek dezelfde wijze gewaardeerd. j Hedgingcriteria voor rentetermijnverrichtingen De algemene criteria zijn beschreven in artikel 36bis van het Koninklijk Besluit betreffende de jaarrekening van de kredietinstellingen van 23 september 1992: j Het gedekte bestanddeel of het gedekte homogeen geheel moet de instelling blootstellen aan een renteschommelingsrisico. j De dekkingsverrichtingen moeten van bij het begin als zodanig in de boeken zijn gekwalificeerd. j Er moet een nauwe correlatie zijn vastgelegd tussen de waardeschommelingen van het gedekte bestanddeel en van de als dekking bestemde verrichting; voor de als dekking bestemde opties moet de correlatie tussen de variaties van het gedekte en die van de onderliggende waarde vaststaan. Daarbovenop zijn er nog specifieke eigen criteria. Al deze criteria zijn cumulatief: zodra aan één criterium niet langer is voldaan, krijgt de hedgingverrichting het karakter van een tradingverrichting en een dusdanige boekhoudkundige verwerking. Vervroegd beëindigde hedgingcombinaties met afgeleide producten krijgen het karakter van een tradingverrichting zodra de onderliggende af te dekken positie verdwijnt. Toekomstige renteposities kunnen worden afgedekt indien er een redelijke zekerheid bestaat dat de toekomstige positie zich effectief zal voordoen. Bovendien dienen bedrag, looptijd en rentevoorwaarden al voldoende vast te staan.

j Berekening van niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten De waardering van derivaten is steeds op contractniveau; positieve en negatieve waarderingsverschillen worden niet boekhoudkundig gecompenseerd. Enkel voor de berekening van het vereiste eigen vermogen met betrekking tot marktrisico’s gebeurt er een netting van het marktrisico per tegenpartij. Voor rentetermijnproducten en hiermee gelijkgestelde (namelijk valutatermijnproducten) bestaat de waardering in een berekening van de netto actuele waarde van de toekomstige, gekende kasstromen op basis van één unieke rentecurve per munt; deze rentecurve wordt bankwijd gehanteerd. Eventuele correcties met betrekking tot operationele en liquiditeitsrisico’s worden in mindering gebracht op de initiële revaluatieberekening. Opties worden gewaardeerd conform de gangbare waarderingsmodellen. Voor rentetermijnproducten buiten balanstelling wordt steeds van een liquide markt uitgegaan, in zoverre de onderliggende munten liquide zijn. De catalogering van een tegenpartij als dubieus of oninbaar in het kader van de kredietverlening wordt doorgetrokken naar de vorderingen en verplichtingen uit buitenbalansproducten ten opzichte van deze tegenpartijen. Voor de vorderingen worden eventueel waardeverminderingen toegepast; voor de verplichtingen worden voorzieningen aangelegd.

3 Wijziging van de waarderingsregels j Het verhaal van schade ten aanzien van derden wordt vanaf boekjaar 2002 aan de hand van een voorzichtige raming in het resultaat opgenomen en geactiveerd onder de vorderingen (niet in mindering van de voorziening voor te betalen schade). Voorheen werd dit verhaal pas in de resultatenrekening geboekt bij ontvangst. Voor het boekjaar 2002 wordt hierdoor een niet-recurrente opbrengst van 45 miljoen euro geboekt. Er wordt ten belope van 15,3 miljoen euro aan passieve belastinglatenties erkend. j Vanaf boekjaar 2002 wordt de toevoeging aan het normbedrag voor de voorziening voor egalisatie en catastrofes op geconsolideerd niveau stopgezet. Mutaties van deze voorziening gebeuren voortaan volgens de lokale voorschriften, zoals toegepast door de individuele juridische entiteiten behorend tot de KBC Verzekeringen-groep. Deze wijziging heeft een positieve invloed op het resultaat van boekjaar 2002 van 6,5 miljoen euro. j Vanaf boekjaar 2002 wordt het positieve verschil uit de omrekening van monetaire bestanddelen, andere dan technische voorzieningen, uitgedrukt in vreemde valuta meteen toegewezen aan het resultaat. Vóór 2002 gebeurde dat alleen voor de negatieve verschillen: de positieve verschillen werden toen opgenomen onder de overlopende rekeningen. De aanpassing van deze waarderingsregel heeft geen materiële impact op de cijfers van boekjaar 2002.

WAARDERING FINANCIE} LE INSTRUMENTEN Producten

IRS en CIRS FX-swaps en FX-outrights Rentefutures, FRA’s, renteopties en caps and floors Valutaopties Aandelenopties Equity swaps

JAARVERSLAG

2002

Pro-rata-erkenning van gekende (eventuele toekomstige) kosten of opbrengsten

Opname in het resultaat van effectieve ontvangsten of uitgaven

Additionele mark to marketwaardering of lower of cost and market-waardering (globaal LT- rentebeheer)

Hedging + trading + globaal beheer KT + LT Hedging + trading + globaal beheer KT Hedging + globaal beheer KT + LT Niet van toepassing Niet van toepassing Hedging + trading

Trading Hedging + trading Hedging + trading -

Trading + globaal LT-beheer valuta Trading Trading + globaal LT-beheer valuta Hedging + trading Trading Trading

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


89 HERBERT WAUTERS kantoordirecteur KBC Eupen

“Als Duitstalige, kleine regio hebben we een eigen plaats gekregen in het bedrijf en kunnen we open praten over onze problemen en resultaten.”

TOELICHTINGEN MET BETREKKING TOT DE ONTWIKKELING VAN DE BALANS Toelichting 1: Geografische en monetaire uitsplitsing van de totale activa − bankbedrijf GEOGRAFISCHE EN MONETAIRE UITSPLITSING VAN DE TOTALE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

176 899 008

215 880 978

208 501 227

-3,4 %

80 224 120 96 674 888 39 792 567

90 808 106 125 072 872 47 799 404

79 169 982 129 331 245 43 598 633

-12,8 % 3,4 % -8,8 %

123 282 544 53 616 464

141 255 806 74 625 173

141 134 259 67 366 968

-0,1 % -9,7 %

(In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal wrv. handelspapier dat in aanmerking komt voor herfinanciering bij de centrale bank van het land van vestiging van de instelling

21 860 314 56 198

28 291 266 47 655

29 298 616 58 678

3,6 % 23,1 %

Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied

4 709 937 17 150 377 7 292 697

6 607 831 21 683 435 7 037 317

6 020 269 23 278 347 10 598 445

-8,9 % 7,4 % 50,6 %

Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta

13 502 566 8 357 748

17 219 087 11 072 179

20 346 115 8 952 501

18,2 % -19,1 %

Indeling naar restlooptijd Onmiddellijk opvraagbaar Op termijn of met opzegging j Tot drie maanden j Meer dan drie maanden tot één jaar j Meer dan één jaar tot vijf jaar j Meer dan vijf jaar j Met onbepaalde looptijd

3 086 184 18 774 130 10 953 276 4 563 027 1 138 914 330 418 1 788 494

4 259 807 24 031 459 15 347 675 7 059 715 1 183 441 144 645 295 983

1 874 114 27 424 503 21 604 876 4 828 800 802 156 105 329 83 341

-56,0 % 14,1 % 40,8 % -31,6 % -32,2 % -27,2 % -71,8 %

Binnenland

31-12-2001 Buitenland

Binnenland


6 607 831 0 6 607 831

21 691 732 -8 297 21 683 435

6 020 269 0 6 020 269

23 308 608 -30 262 23 278 347

0 0

-4 662 -3 635

0 0

-9 493 -20 768

Totaal activa, bankbedrijf Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta

Toelichting 2: Vorderingen op kredietinstellingen − bankbedrijf VORDERINGEN OP KREDIETINSTELLINGEN − BANKBEDRIJF

Waardeverminderingen (mutatietabel waardeverminderingen: zie Toelichting 4) Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag Uitsplitsing waardeverminderingen Specifieke waardeverminderingen voor vorderingen met onzeker verloop Algemene voorziening voor landenrisico’s

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


90 Toelichting 3: Vorderingen op cliënten − bankbedrijf VORDERINGEN OP CLIËNTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal wrv. handelspapier dat in aanmerking komt voor herfinanciering bij de centrale bank van het land van vestiging van de instelling wrv. achtergestelde vorderingen

78 936 173 47 134

87 046 937 66 970

98 775 117 15 709

13,5 % -76,5 %

5 924

27 057

39 390

45,6 %


46 595 331 32 340 842 10 279 856

49 064 444 37 982 492 9 971 372

48 608 807 50 166 310 10 432 953

-0,9 % 32,1 % 4,6 %


58 832 666 20 103 506

59 278 933 27 768 004

71 305 983 27 469 134

20,3 % -1,1 %

Indeling naar restlooptijd Op termijn of met opzegging j Tot drie maanden j Meer dan drie maanden tot één jaar j Meer dan één jaar tot vijf jaar j Meer dan vijf jaar j Met onbepaalde looptijd

78 936 174 19 242 631 7 998 364 21 904 183 23 247 854 6 543 142

87 046 937 20 370 865 12 370 881 24 326 836 24 406 265 5 572 088

98 775 117 27 364 426 9 631 740 24 293 574 30 273 355 7 212 022

13,5 % 34,3 % -22,1 % -0,1 % 24,0 % 29,4 %

Indeling naar krediettype Disconto- en acceptkredieten Leningen op afbetaling Hypothecaire leningen Termijnkredieten > 1 jaar Termijnkredieten < 1 jaar Voorschotten in rekening-courant Overige vorderingen Dubieuze vorderingen en waardeverminderingen

909 794 3 075 074 17 039 171 30 351 663 16 013 594 5 504 080 5 815 801 226 996

810 941 3 279 143 17 817 050 37 025 382 13 788 351 5 894 016 8 723 739 -291 683

552 025 2 937 421 20 521 136 36 533 250 24 114 271 5 845 650 8 378 986 -107 623

-31,9 % -10,4 % 15,2 % -1,3 % 74,9 % -0,8 % -4,0 % -63,1 %

Binnenland


Binnenland


Disconto- en acceptkredieten Leningen op afbetaling Hypothecaire leningen Termijnkredieten > 1 jaar Termijnkredieten < 1 jaar Voorschotten in rekening-courant Overige vorderingen Dubieuze vorderingen en waardeverminderingen Totaal

335 172 3 179 588 14 803 719 16 137 901 7 232 568 3 756 439 3 397 527 221 531 49 064 444

475 769 99 555 3 013 331 20 887 481 6 555 783 2 137 578 5 326 211 -513 215 37 982 492

268 082 2 909 198 15 868 346 17 062 916 6 356 508 3 561 132 2 329 441 253 185 48 608 807

283 943 28 223 4 652 790 19 470 334 17 757 763 2 284 518 6 049 546 -360 808 50 166 310

Waardeverminderingen (mutatietabel waardeverminderingen: zie Toelichting 4)

Binnenland


Binnenland


50 037 093 -972 648 49 064 444

39 318 843 -1 336 351 37 982 492

49 632 804 -1 023 997 48 608 807

51 485 004 -1 318 695 50 166 310

-809 557 -163 091 0 0

-449 580 -638 055 -183 055 -65 661

-880 056 -143 941 0 0

-581 343 -600 033 -112 349 -24 970

Geografische indeling

Vorderingen op cliënten, brutobedrag Waardeverminderingen Vorderingen op cliënten, nettobedrag Uitsplitsing waardeverminderingen Specifieke waardeverminderingen voor dubieuze en oninbare vorderingen Specifieke waardeverminderingen voor vorderingen met onzeker verloop* Algemene voorziening voor internationale kredieten Algemene voorziening voor landenrisico’s * Inclusief waardeverminderingen met onzeker verloop, berekend op portefeuillebasis.

In het bankbedrijf stijgen de vorderingen op cliënten met bijna 14 % tot 99 miljard euro. De groei is in het buitenland te situeren en is, afgezien van de stijging bij onder meer C{ SOB en K&H Bank, vooral te verklaren door een sterke toename van de omgekeerde repos met een Britse clearingorganisatie. Het volume van uitstaande woningkredieten stijgt met 15 % in 2002 (in België +7 %, in Ierland +45 % en in de Centraal-Europese regio +100 %). De stijging bij de termijnkredieten op maximaal één jaar heeft onder meer te maken met de reeds vermelde omgekeerde repos.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


91 Toelichting 4: Mutatietabel waardeverminderingen vorderingen − bankbedrijf MUTATIETABEL WAARDEVERMINDERINGEN VORDERINGEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR) Binnenland


Binnenland


Waardeverminderingen en voorzieningen voor Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten

972 648 0 972 648

1 344 648 8 297 1 336 351

1 023 997 0 1 023 997

1 348 956 30 262 1 318 695

Waardeverminderingen en voorzieningen voor Dubieuze en oninbare vorderingen Vorderingen met onzeker verloop Algemene kredietrisico’s* Landenrisico’s

972 648 809 557 163 091 0 0

1 344 648 449 580 642 008 183 764 69 295

1 023 997 880 056 143 941 0 0

1 348 956 581 343 609 527 112 349 45 738

Dubieuze en oninbare vorderingen

Vorderingen met onzeker verloop

Algemene kredietrisico’s*

Landenrisico’s

809 557

163 091

0

0

178 974 -44 886

49 333 -38 068

0 0

0 0

-88 046 6 251 18 206 880 056

-13 150 0 -17 266 143 941

0 0 0 0

0 0 0 0

449 580

642 008

183 764

69 295

559 383 -353 244

425 842 -255 108

19 399 -56 494

4 697 -28 363

-125 985 -35 340 86 949 581 343

-186 947 -33 693 17 424 609 527

-1 248 -12 314 -20 758 112 349

0 117 -8 45 738

1 259 138

805 099

183 764

69 295

738 357 -398 130

475 175 -293 176

19 399 -56 494

4 697 -28 363

-214 031 -29 089 105 155 1 461 399

-200 096 -33 693 158 753 467

-1 248 -12 314 -20 758 112 349

0 117 -8 45 738

MUTATIETABEL WAARDEVERMINDERINGEN EN VOORZIENINGEN 2002 (In duizenden EUR)

Vorderingen op binnenlandse tegenpartijen Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijzigingen in de consolidatiekring en herklasseringen Eindtoestand Vorderingen op buitenlandse tegenpartijen Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijzigingen in de consolidatiekring en herklasseringen Eindtoestand Vorderingen op kredietinstellingen en cliënten Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijzigingen in de consolidatiekring en herklasseringen Eindtoestand * Algemene voorziening voor internationale kredieten.

Voor commentaar wordt verwezen naar toelichting 30 Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s − bankbedrijf.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


92 Toelichting 5: Effecten en waardepapier − bankbedrijf EFFECTEN EN WAARDEPAPIER − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

A Totale portefeuille

58 174 781

66 224 733

61 895 263

-6,5 %


24 470 234 33 704 546 19 565 443

22 604 189 43 620 544 25 719 433

21 639 183 40 256 080 19 118 388

-4,3 % -7,7 % -25,7 %


43 899 005 14 275 776

48 489 699 17 735 034

41 552 028 20 343 235

-14,3 % 14,7 %

Indeling naar soort effect Vastrentende effecten en waardepapier j Bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier j Obligaties en andere vastrentende effecten Aandelen en andere niet-vastrentende effecten

51 841 558 3 858 170 47 983 388 6 333 222

60 525 434 3 468 148 57 057 285 5 699 299

57 214 470 2 949 606 54 264 864 4 680 793

-5,5 % -15,0 % -4,9 % -17,9 %

Tradingportefeuille

31-12-2001 Beleggingsportefeuille

Tradingportefeuille


9 318 395 599 342 8 719 053 3 905 324 725 775 3 179 549 4 813 729 110 571 4 703 158 1 085 588 3 728 141 4 266 001 639 215 3 626 786 13 584 396

51 207 039 2 868 807 48 338 232 39 256 810 18 937 055 20 319 755 9 081 422 548 137 8 533 286 6 167 205 2 914 217 1 433 298 436 697 996 601 52 640 337

15 313 433 921 755 14 391 678 6 865 865 2 136 517 4 729 348 7 525 814 131 240 7 394 573 1 790 237 5 735 577 3 611 553 241 209 3 370 344 18 924 986

41 901 037 2 027 851 39 873 186 31 737 763 16 917 664 14 820 099 8 135 423 487 100 7 648 323 5 281 008 2 854 415 1 069 240 398 956 670 284 42 970 277

Tradingportefeuille


Tradingportefeuille


29 564

-

369

-

-

370 735 1 375 019

-

352 563 1 059 735

3 201

-

28 199

-

Indeling naar soort effect en portefeuille

Totaal vastrentende effecten en waardepapier wrv. bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier wrv. obligaties en andere vastrentende effecten j Publiekrechtelijke emittenten - Belgische overheid - Andere overheden j Andere emittenten A Belgische emittenten Andere emittenten B Kredietinstellingen Andere Aandelen en andere niet-vastrentende effecten - Belgische emittenten - Andere emittenten Totaal effectenportefeuille Agio’s, disagio’s, e.d.

Obligaties en andere vastrentende effecten Tradingportefeuille j Positieve verschillen tussen marktwaarde en aanschaffingswaarde Beleggingsportefeuille j Agio’s (het positieve verschil tussen terugbetalingswaarde en boekwaarde) j Disagio’s (het negatieve verschil tussen terugbetalingswaarde en boekwaarde) Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Tradingportefeuille j Positieve verschillen tussen marktwaarde en aanschaffingswaarde

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


93 B Totale portefeuille, exclusief bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier Indeling naar restlooptijd

Tot één jaar Meer dan één jaar Aandelen

Obligaties

31-12-2001 Aandelen

Obligaties

31-12-2002 Aandelen

12 342 851 44 714 434 -

5 699 299

8 281 891 45 982 974 -

4 680 793

Obligaties

31-12-2001 Aandelen

Obligaties

31-12-2002 Aandelen

2 853 177 54 204 108 54 845 525 641 417

320 230 5 379 069 5 696 233 317 164

820 204 53 444 660 55 074 331 1 629 671

280 769 4 400 024 4 486 007 85 982

Obligaties

31-12-2001 Aandelen

Obligaties

31-12-2002 Aandelen

48 371 721 -33 489 48 338 232

1 602 450 -169 151 1 433 298

39 933 000 -59 814 39 873 186

1 332 276 -263 036 1 069 240

Obligaties

31-12-2001 Aandelen

Obligaties

31-12-2002 Aandelen

42 733 176 41 708 469 -37 937 783 2 449 560 404 0 1 305 006 0 48 371 721

1 103 407 526 278 -356 601 0 11 554 -2 345 153 845 166 312 1 602 450

48 371 721 45 651 067 -53 248 646 -42 810 -790 994 0 -7 337 0 39 933 000

1 602 450 411 856 -712 036 0 -4 809 0 34 815 0 1 332 276

Obligaties

31-12-2001 Aandelen

Obligaties

31-12-2002 Aandelen

44 411

75 130

33 489

169 151

18 098 -18 681

105 854 -16 581

34 096 -425

197 321 -28 850

-20 829 2 359 8 131 33 489

-12 353 778 16 323 169 151

-1 707 -131 -5 508 59 814

-32 722 -3 786 -38 078 263 036

Notering en marktwaarde

Boekwaarde niet-genoteerde effecten Boekwaarde genoteerde effecten Marktwaarde genoteerde effecten Niet-gerealiseerde meerwaarden C Beleggingsportefeuille* Brutobedrag, nettobedrag en waardeverminderingen

Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag Mutatietabel uitstaand brutobedrag

Begintoestand j Aanschaffingen j Boekwaarde overdrachten j Pro-rataopgave (dis)agio’s (art. 35ter § 4 en 5, KB van 23-09-1992) j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar een andere rubriek j Wijzigingen in de consolidatiekring j Andere wijzigingen Eindtoestand Mutatietabel waardeverminderingen

Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijzigingen in de consolidatiekring en herklasseringen Eindtoestand * Exclusief bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier.

De effectenportefeuille neemt af met circa 7 % tot 62 miljard euro. Hiervan behoort ongeveer 70 % tot de beleggingsportefeuille en 30 % tot de tradingportefeuille. Circa 92 % van de effectenportefeuille betreft vastrentend papier, 8 % betreft aandelen en andere niet-vastrentende effecten. De daling van de niet-vastrentende effecten (-18 %) is voornamelijk te wijten aan een daling van de beleggingsportefeuilles van KBC Bank NV, Centea en C{ SOB en een daling van de tradingportefeuilles van KBC Financial Products en KBC Securities. De daling van de vastrentende effecten (-6 %) is voornamelijk bij KBC Bank NV en IIB Finance te situeren en wordt deels gecompenseerd door een groei bij C{ SOB en KBC Financial Products. De totale niet-gerealiseerde meerwaarden op effecten stijgen met bijna 80 % tot 1 716 miljoen euro. Dit is uitsluitend te danken aan de stijging van de latente meerwaarden op obligaties (meer dan 150 % groei, tot 1 630 miljoen euro), terwijl de latente meerwaarden op aandelen sterk afnemen (met 73 %) tot 86 miljoen euro.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


94 Toelichting 6: Financiële vaste activa − bankbedrijf FINANCIËLE VASTE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal Deelnemingen Achtergestelde vorderingen

616 387 558 928 57 458

193 817 170 271 23 546

686 385 553 074 133 312

254,1 % 224,8 % 466,2 %

Samenstelling deelnemingen Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Deelnemingen in kredietinstellingen j Deelnemingen in andere financiële instellingen j Andere deelnemingen Andere deelnemingen j Deelnemingen in kredietinstellingen j Deelnemingen in andere financiële instellingen en andere deelnemingen

253 102 187 603 65 499 0 305 827 5 933 299 893

41 465 16 886 16 797 7 782 128 806 3 352 125 454

233 394 180 325 37 227 15 841 319 680 110 929 208 751

462,9 % 967,9 % 121,6 % 103,6 % 148,2 % 66,4 %

Samenstelling achtergestelde vorderingen Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Kredietinstellingen j Andere financiële instellingen Andere deelnemingen j Andere financiële instellingen j Andere deelnemingen

42 994 42 994 0 14 464 14 464 0

7 0 7 23 540 20 886 2 654

120 007 120 000 7 13 305 11 159 2 145

0,0 % -43,5 % -46,6 % -19,2 %

352 464 206 465 202 302 -4 163

168 885 1 386 3 041 1 655

366 365 186 708 213 378 26 670

116,9 % -

Notering en marktwaarde deelnemingen Boekwaarde niet-genoteerde effecten Boekwaarde genoteerde effecten Marktwaarde genoteerde effecten Niet-gerealiseerde meerwaarden Mutatietabel aanschaffingswaarde deelnemingen

Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Begintoestand (brutobedrag) j Aanschaffingen j Boekwaarde overdrachten j Aandeel in het resultaat van het boekjaar j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar een andere rubriek j Wijzigingen in de consolidatiekring j Mutatie niet-opgevraagde bedragen j Andere wijzigingen Eindtoestand (brutobedrag)

253 102 0 -881 2 907 -145 0 -213 518 0 0 41 465

Brutobedrag, nettobedrag en waardeverminderingen deelnemingen Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag

41 465 0 41 465

2001 Andere

Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode

349 994 49 652 -56 505 3 414 -162 642 -15 181 0 0 168 732 2001 Andere

41 465 187 192 -450 7 411 23 0 -392 0 -1 854 233 394

Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode

168 732 39 926 128 806

233 394 0 233 394

2002 Andere

168 732 64 228 -13 523 -213 225 874 -50 846 2 093 0 396 345 2002 Andere

396 345 76 665 319 680

De sterke stijging van de deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (+463 %) heeft hoofdzakelijk te maken met de aankoop van een 34-%-participatie in Nova Ljubljanska banka (Slovenië) en de overboeking van een aantal deelnemingen van beleggingseffecten naar financiële vaste activa. De sterke toename van de achtergestelde vorderingen heeft te maken met een achtergestelde vordering op Nova Ljubljanska banka.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


95 Toelichting 7: (Im)materiële vaste activa, consolidatieverschillen en overige activa − bankbedrijf (IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA, CONSOLIDATIEVERSCHILLEN EN OVERIGE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

165 373 120 956 44 417

207 322 171 611 35 711

542 580 195 570 347 010

161,7 % 14,0 % 871,7 %

1 801 033 1 089 952 150 585 82 895 9 316 443 483 366 485 24 801

2 091 340 1 111 431 217 677 106 969 11 916 542 227 447 012 101 121

2 147 372 1 129 750 229 585 98 192 22 099 601 197 484 500 66 548

2,7 % 1,6 % 5,5 % -8,2 % 85,5 % 10,9 % 8,4 % -34,2 %

15 344 948 729 988 6 051 853 8 563 106

31 825 563 1 259 396 19 117 385 11 448 782

15 155 893 1 210 540 9 740 457 4 204 897

-52,4 % -3,9 % -49,0 % -63,3 %

Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Oprichtingskosten en immateriële vaste activa Consolidatieverschillen* Materiële vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties, machines en uitrusting Meubilair en voertuigen Leasing en soortgelijke rechten Overige materiële vaste activa wrv. operationele leasing bij KBC Lease-groep Activa in aanbouw en vooruitbetalingen Overige activa Kas, tegoeden bij centrale banken, postcheque en girodiensten Overlopende rekeningen Overige activa * Zie ook Wijziging waarderingsregels en Toelichting 11: Eigen vermogen.

De goodwill die is betaald op de acquisities tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 werd rechtstreeks in mindering gebracht op het eigen vermogen (zie Waarderingsregels), ingevolge een tijdelijke derogatie verleend door de CBF. Deze derogatie van de CBF is vervallen sinds 1 januari 2002. Bijgevolg wordt de goodwill op nieuwe acquisities verworven na 31 december 2001 geactiveerd en afgeschreven over een periode van twintig jaar (conform internationale gebruiken). De sterke stijging van de geactiveerde consolidatieverschillen heeft hoofdzakelijk te maken met de aankoop van een 34-%-participatie in Nova Ljubljanska banka (Slovenië) en de verhoging van de participatie in Kredyt Bank (Polen). De sterke daling van de Overige activa heeft onder meer te maken met een daling bij de Overlopende rekeningen en een overdracht van activa door C{ SOB naar het Tsjechische Consolidation Agency.

(IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA, CONSOLIDATIEVERSCHILLEN EN OVERIGE ACTIVA − BANKBEDRIJF Mutatietabel (im)materiële vaste activa 2002 (in duizenden EUR)

OprichtingsTotaal kosten en materiële immateriële vaste activa vaste activa

Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Andere wijzigingen Eindtoestand

JAARVERSLAG

2002

Meubilair Leasing en Overige en voertui- soortgelijke materiële gen rechten vaste activa

Activa in aanbouw en vooruitbetalingen

353 616 130 575 -38 493 0 -5 659 8 783 448 821

3 512 721 863 560 -587 684 0 -30 430 34 784 3 792 951

1 635 879 125 744 -63 654 10 837 -4 767 12 174 1 716 213

665 466 164 271 -59 310 10 729 -11 461 201 769 896

298 654 34 119 -28 509 6 875 -2 138 2 944 311 945

19 524 10 609 -1 943 442 -2 149 6 436 32 920

791 802 445 833 -347 990 -943 -6 126 12 853 895 429

101 396 82 983 -86 279 -27 940 -3 788 176 66 548

0 0 0 0

117 411 -7 927 2 552 112 036

117 411 -7 927 2 552 112 036

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

182 005 72 229 0 -1 680 0 -1 572 2 270 253 251 195 570

1 538 791 366 593 -151 -143 711 0 -9 251 5 344 1 757 615 2 147 372

641 859 86 605 -51 -32 139 182 -227 2 270 698 499 1 129 750

447 791 137 482 -84 -39 867 551 -5 816 254 540 310 229 585

191 684 27 655 -17 -7 643 1 168 -1 055 1 961 213 752 98 192

7 608 3 820 0 -1 202 0 -289 885 10 821 22 098

249 575 111 030 0 -62 610 -1 901 -1 863 0 294 232 601 198

275 0 0 -249 0 0 -26 0 66 548

Meerwaarden Begintoestand j Afgeboekt j Andere wijzigingen Eindtoestand Afschrijvingen en waardeverminderingen Begintoestand j Geboekt j Teruggenomen j Afgeboekt j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Andere wijzigingen Eindtoestand Nettoboekwaarde einde boekjaar

Terreinen Installaties, en geboumachines wen en uitrusting

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


96 HELEN WEIDUM kredietadviseur Directoraat Kredieten aan Bedrijven, Landen en Banken KBC Bank

“Net als ieder bedrijf krijgt KBC te maken met veranderingen. In mijn departement worden de medewerkers daar nauw bij betrokken.”

Toelichting 8: Beleggingen − verzekeringsbedrijf BELEGGINGEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Boekwaarde j Beleggingen j Terreinen en gebouwen j Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Andere deelnemingen j Aandelen en andere niet-vastrentende effecten j Obligaties en andere vastrentende effecten j Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen j Hypothecaire leningen en andere kredieten j Deposito’s bij cederende ondernemingen j Andere Beleggingen in het kader van tak 23 Totaal boekwaarde beleggingen

8 266 818 134 481 102 458 49 833 2 465 920 5 073 934 38 991 189 998 116 193 95 011 2 285 968 10 552 786

8 657 609 164 369 104 189 14 439 2 793 655 5 168 591 39 724 176 327 132 792 63 521 2 952 108 11 609 717

10 063 997 201 860 106 741 135 333 2 812 570 6 238 954 39 421 169 891 129 921 229 307 2 813 191 12 877 188

16,2 % 22,8 % 2,4 % 837,3 % 0,7 % 20,7 % -0,8 % -3,7 % -2,2 % 261,0 % -4,7 % 10,9 %

Marktwaarde Beleggingen j Terreinen en gebouwen j Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Andere deelnemingen j Aandelen en andere niet-vastrentende effecten j Obligaties en andere vastrentende effecten j Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen j Hypothecaire leningen en andere kredieten j Deposito’s bij cederende ondernemingen j Andere Beleggingen in het kader van tak 23 Totaal marktwaarde beleggingen

9 782 380 233 310 103 722 136 395 3 531 964 5 327 330 40 393 189 998 116 193 103 075 2 285 968 12 068 348

9 461 593 264 358 108 770 16 565 3 213 823 5 442 474 40 343 176 327 132 792 66 140 2 952 108 12 413 701

10 146 148 303 009 103 255 192 339 2 242 873 6 736 443 40 150 169 891 129 921 228 267 2 813 191 12 959 339

7,2 % 14,6 % -5,1 % -30,2 % 23,8 % -0,5 % -3,7 % -2,2 % 245,1 % -4,7 % 4,4 %

1 153 871 253 396 108 295 1 515 562

426 875 273 882 103 227 803 984

-516 177 497 490 100 838 82 151

81,6 % -2,3 % -89,8 %

Latente meerwaarden j Deelnemingen, aandelen en andere niet-vastrentende effecten j Obligaties en andere vastrentende effecten j Overige Totaal latente meerwaarden

De beleggingen vertegenwoordigen 91 % van de activa van het verzekeringsbedrijf. Beleggingen in het kader van tak 23 nemen hiervan 20 procentpunten voor hun rekening. De marktwaarde van de aandelenportefeuille, exclusief tak 23, neemt sterk af (-30 %) tot 2 243 miljoen euro. De latente minderwaarde op de aandelenportefeuille (inclusief deelnemingen) bedraagt 516 miljoen euro. De marktwaarde van de portefeuille vastrentende effecten daarentegen stijgt als gevolg van de renteontwikkeling en nettoaankopen met 24 % tot 6 736 miljoen euro. De latente meerwaarden op deze portefeuille groeien aan met 82 % tot 497 miljoen euro.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


97 0 0 0 0 0 0 0 0

104 189 3 796 0 0 -5 099 3 543 312 106 741

2 838 421 1 330 160 -916 523 -123 701 0 0 0 3 128 358

5 176 548 2 524 110 -1 454 095 0 0 0 1 264 6 247 827

2 479 0 0 0 0 0 0 2 479

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 -1 762 -1 762

0 3 000 3 000

0 0 0

Afschrijvingen en waardeverminderingen j Begintoestand j Geboekt j Teruggenomen j Afgeboekt j Overboeking naar een andere rubriek Eindtoestand

124 892 16 773 0 -2 405 0 139 260

1 620 653 0 -203 0 2 070

548 1 128 0 -1 1 777 3 453

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

41 949 275 662 -2 428 -4 815 -1 777 308 591

10 436 6 640 -2 723 0 0 14 353

0 0 0 0 0 0

Niet-opgevraagde bedragen Begintoestand j Mutaties tijdens het boekjaar Eindtoestand Nettoboekwaarde einde boekjaar

0 0 0 201 860

0 0 0 2 122

205 -137 68 133 211

0 0 0 0

0 0 0 106 741

2 817 2 617 5 434 2 812 570

0 0 0 6 236 475

0 0 0 2 479

Terreinen en gebouwen

Meerwaarden Begintoestand j Afgeboekt Eindtoestand

Bons, obligaties en vorderingen op verbonden ondernemingen

12 397 633 -15 123 715 0 0 0 136 732

Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Resultaat van het boekjaar j Andere wijzigingen Eindtoestand

Obligaties en andere vastrentende effecten

Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode

4 415 0 -209 -15 0 0 0 4 192

(In duizenden EUR)

Aandelen, deelnemingen en andere nietvastrentende effecten

Bons, obligaties en vorderingen op ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat

289 261 56 202 -4 145 0 0 0 -198 341 119

Deelnemingen in verbonden ondernemingen

Deelnemingen in ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat

MUTATIETABEL BELEGGINGEN 2002

Toelichting 9: (Im)materiële vaste activa, consolidatieverschillen, vorderingen en overige activa − verzekeringsbedrijf (IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA, CONSOLIDATIEVERSCHILLEN, VORDERINGEN EN OVERIGE ACTIVA − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Vorderingen Uit hoofde van rechtstreekse verzekeringsverrichtingen Uit hoofde van herverzekeringsverrichtingen Overige vorderingen en opgevraagd, niet-gestort kapitaal

307 915 143 756 84 981 79 178

335 332 130 934 83 644 120 755

478 166 190 661 144 623 142 882

42,6 % 45,6 % 72,9 % 18,3 %

Overige activa Overlopende rekeningen Overige activa

376 278 184 440 191 837

382 565 184 216 198 349

417 776 205 542 212 234

9,2 % 11,6 % 7,0 %

81 487 70 931 10 556

82 344 73 512 8 832

100 894 62 098 38 796

22,5 % -15,5 % 339,3 %

2001

2002

128 110 31 517 -13 557 -16 -13 146 042

146 042 14 065 -4 560 0 0 155 547

57 179 15 873 0 -522 72 530 73 511

72 530 24 948 -3 983 -46 93 450 62 098

Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Oprichtingskosten en immateriële vaste activa Consolidatieverschillen (zie toelichting 11: Eigen vermogen) Mutatietabel oprichtingskosten en immateriële vaste activa Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Andere wijzigingen Eindtoestand Afschrijvingen en waardeverminderingen Begintoestand j Geboekt j Teruggenomen j Afgeboekt Eindtoestand Nettoboekwaarde JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


98 Toelichting 10: Financiële vaste activa − holdingactiviteiten FINANCIËLE VASTE ACTIVA − HOLDINGACTIVITEITEN (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

296 466 296 466 296 466

336 955 336 955 336 955

341 313 341 313 341 313

1,3 % 1,3 % 1,3 %

Totaal Andere deelnemingen j Achtergestelde vorderingen

De Andere deelnemingen betreffen in hoofdzaak de intekening door KBC Bankverzekeringsholding NV (in 1999) op een ACO (Achtergestelde Converteerbare Obligatielening) van KBC Bank NV voor een bedrag van 250 miljoen euro, met vervaldag in 2006. Daar deze achtergestelde lening wordt geëlimineerd in de post Eliminaties op het actief en in de post Achtergestelde schulden op het passief, komt zij per saldo niet voor op het actief, noch op het passief.

Toelichting 11 a: Aansluiting van het eigen vermogen van KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Bankverzekeringsholding Het geconsolideerd eigen vermogen van KBC Bankverzekeringsholding is lager dan de som van het geconsolideerd eigen vermogen van KBC Bank en van KBC Verzekeringen dat is vermeld onder het hoofdstuk Solvabiliteit, vanwege onder meer: j de eliminatie van intragroepsverrichtingen j de eliminatie van eigen aandelen van KBC Bank j de bijdrage van het niet-geconsolideerd resultaat van KBC Bankverzekeringsholding j leveraging op het niveau van de holdingmaatschappij.

Toelichting 11 b: Consolidatieverschillen CONSOLIDATIEVERSCHILLEN Mutatietabel consolidatieverschillen 2002 (in duizenden EUR)

Begintoestand

BANKBEDRIJF Consolidatieverschillen Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief) Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)

Stijging Daling deeldeelnemingsnemingspercentage percentage

Afschrij- Aanpassing Andere vingen afschrij- wijzigingen vingstermijn

Eind toestand

35 711 3 245 -1 520 413

66 059 0 0

0 0 4 893

-14 448 0 85 529

0 0 0

191 677 -678

87 514 3 921 -1 430 669

0 4 852 -7

262 820 0 0

0 0 0

-3 392 0 0

0 0 0

68 0 0

259 496 4 852 -7

VERZEKERINGSBEDRIJF Consolidatieverschillen Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief) Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)

8 832 2 505 -8 180

31 950 0 0

0 0 0

-2 667 0 601

0 0 0

0 0 0

38 115 2 505 -7 578

0 5 333 -88 851

683 0 0

0 0 0

-2 0 7 392

0 0 0

0 0 7

681 5 333 -81 452

HOLDINGACTIVITEITEN Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Geïmputeerde goodwill (passief)

0

0

0

0

0

0

0

35 711 8 832 15 934 -1 617 450

328 880 32 633 0 0

0 0 0 4 893

-17 840 -2 669 0 93 522

0 0 0 0

259 0 677 -671

347 010 38 796 16 611 -1 519 707

TOTAAL Geactiveerde goodwill (actief) Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


99 De goodwill die is betaald op de acquisities sinds 1 januari 1999 tot en met 31 december 2001 werd rechtstreeks in mindering gebracht op het eigen vermogen (zie Waarderingsregels), ingevolge een tijdelijke derogatie verleend door de CBF. Het bedrag van de afgetrokken goodwill, na aftrek van de theoretische afschrijving daarop, is opgenomen onder de passiefrubriek Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen. De theoretische afschrijving op de sinds 1 januari 1999 geïmputeerde consolidatieverschillen bedraagt in totaal 93,5 miljoen euro in het boekjaar 2002. De bovenvermelde tijdelijke derogatie van de CBF verviel op 1 januari 2002. Bijgevolg wordt de goodwill op nieuwe acquisities verworven na 31 december 2001 geactiveerd en afgeschreven over een periode van twintig jaar (conform internationale gebruiken). Voor alle consolidatieverschillen ontstaan tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 werd in 2001 de theoretische afschrijvingstermijn aangepast tot twintig jaar. De cijfers van de boekjaren 1999 en 2000 werden hiervoor niet retroactief aangepast, de correctieboekingen gebeurden volledig in boekjaar 2001 door middel van een verschuiving tussen de reserves en de consolidatieverschillen passief. De positieve consolidatieverschillen op het actief hebben bijgevolg betrekking op de nog niet afgeschreven goodwill naar aanleiding van acquisities vóór 1 januari 1999 of na 31 december 2001. De passiefrubriek Consolidatieverschillen heeft betrekking op badwill.

Toelichting 11 c: Mutatietabel eigen vermogen

Overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s

Omrekeningsverschillen

Andere wijzigingen

585 377 1 961 818 10 630 4 470 521 18 219 -1 256 299 -14 725 5 775 542

5 011 47 603 52 613

574 881 574 881

-88 919 -284 410 -373 329

76 743 -76 743 0

1 838 574 1 838 574

0 -12 516 -12 516

0 0 -468 -733 -2 285 0 -3 486

590 388 2 009 421 10 162 6 871 067 15 934 -1 617 451 -27 240 7 852 280

Mutatietabel 2002 Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves en overgedragen resultaat Consolidatieverschillen Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Eigen vermogen

590 388 2 009 421 10 162 6 871 067 15 934 -1 617 451 -27 240 7 852 280

750 8 759 9 509

573 886 573 886

-93 522 98 415 4 893

0 0 0

0 0

0 -15 711 -15 711

0 0 -460 4 528 677 -671 4 075

591 138 2 018 180 9 702 7 355 959 16 611 -1 519 707 -42 951 8 428 932

Winstreservering

Begintoestand

Eindtoestand

Aanpassing afschrijvingstermijn

Mutatietabel 2001 Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves en overgedragen resultaat Consolidatieverschillen Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Eigen vermogen

Mutatietabel geconsolideerd eigen vermogen (in duizenden EUR)

Kapitaalverhoging en omzetting ATO’s

Afboeking geïmputeerde positieve consolidatieverschillen

MUTATIETABEL EIGEN VERMOGEN

KBC heeft het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) in 2001 overgeboekt naar de reserves en loopt hiermee vooruit op de IAS-norm 30, waarin het FAB niet langer wordt beschouwd als een voorziening maar als een onderdeel van het eigen vermogen. De CBF heeft KBC derogatie verleend om deze eenmalige overboeking rechtstreeks te doen zonder over de resultatenrekening te gaan, vanuit de optiek van het getrouwe beeld van de resultaatsontwikkeling. Voor een gedetailleerd overzicht van de ontwikkeling van het kapitaal, de uitgiftepremies en het aandeelhouderschap wordt verwezen naar de toelichtingen bij de vennootschappelijke jaarrekening.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


100 CHRISTOPH VERBIEST medewerker Systeembeheer − Binnenlands Betalingsverkeer Verwerking Overschrijvingen en Domiciliëringen KBC Bank

“Werken bij KBC geeft je een status waarop je trots kunt zijn, en in vergelijking met andere bedrijven verdienen we goed ons brood.”

Toelichting 11 d: Staat van de reserves en het overgedragen resultaat STAAT VAN DE RESERVES EN HET OVERGEDRAGEN RESULTAAT (In duizenden EUR)

2001

2002

4 470 521 1 022 352 -446 168 -1 304 -88 919 76 743 1 838 574 -733 6 871 067

6 871 067 1 034 204 -459 176 -1 142 -93 522 0 0 4 528 7 355 959

Aantal

In procenten van de uitgegeven aandelen

Boekwaarde (in duizenden EUR)

1 000 000 154 661 5 397 474 724 418 29 900 10 000

0,33 % 0,05 % 1,79 % 0,24 % 0,01 % 0,00 %

18 751 4 678 225 824 21 914 904 303

Begintoestand j Resultaat van de Groep j Dividenden j Bestuurders j Theoretische afschrijving consolidatieverschillen j Aanpassing afschrijvingstermijn theoretische afschrijving consolidatieverschillen j Overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s j Overige Eindtoestand

Toelichting 11 e: Staat van de eigen aandelen STAAT VAN DE EIGEN AANDELEN In portefeuille bij

Centea KBC Bank KBC Bankverzekeringsholding KBC Financial Products Brussels (tradingportefeuille) KBC Securities (tradingportefeuille) Assurisk

De aandelen KBC Bankverzekeringsholding (voorheen Kredietbank) die in handen waren van KBC Verzekeringen en enkele van haar dochterondernemingen maakten deel uit van de beleggingsportefeuille van KBC Verzekeringen op het ogenblik van de fusie die tot de KBC Groep leidde. Einde 1998 bezaten KBC Verzekeringen en haar dochterondernemingen 2,97 % van het aantal aandelen KBC Bankverzekeringsholding; in 2002 verkocht KBC Verzekeringen haar resterende aandelen KBC Bankverzekeringsholding, waardoor zij eind 2002 geen aandelen KBC Bankverzekeringsholding meer in portefeuille had. Door de inkoop in het kader van KBC-aandelenoptieplannen voor het personeel bezit KBC Bankverzekeringsholding 1,79 % van het aantal uitgegeven aandelen.

Toelichting 12: Belangen van derden − Groep BELANGEN VAN DERDEN − GROEP (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal Belangen van derden Preferente aandelen

1 892 119 352 304 1 539 815

2 219 123 643 310 1 575 812

1 967 094 499 957 1 467 137

-11,4 % -22,3 % -6,9 %

De Belangen van derden (in strikte zin, dus zonder de preferente aandelen) nemen af door voornamelijk de verhoging van de participatie in Kredyt Bank (Polen) en Antwerpse Diamantbank.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


101 Toelichting 13: Achtergestelde schulden − Groep ACHTERGESTELDE SCHULDEN − GROEP (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal Converteerbaar Niet-converteerbaar

6 707 905 864 732 5 843 173

6 745 978 786 258 5 959 720

6 285 850 725 542 5 560 308

-6,8 % -7,7 % -6,7 %

Maatschappij Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Eliminaties

7 004 208 19 336 -315 639

7 077 732 19 336 -351 089

6 620 965 19 336 -354 451

-6,5 % 0,0 % 1,0 %

Geografische indeling, bankbedrijf Binnenland Buitenland wrv. eurogebied

3 429 061 3 575 146 252 038

3 547 708 3 530 024 353 230

3 700 081 2 920 885 2 606 478

4,3 % -17,3 % 637,9 %

Monetaire indeling, bankbedrijf In euro’s In vreemde valuta

6 593 595 410 612

6 603 976 473 755

6 201 764 419 201

-6,1 % -11,5 %

2003 535 196

2004 896 716

Indeling naar restlooptijd, bankbedrijf (vervaljaar) 2005 1 835 953

2006 896 779

2007 518 638

2008 415 718

2009 296 735

2010 161 877

2011 199 279

2012 41 098

2013 13 693

2014 26 509

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

1 825 476 15 772 131 0 0 1 841 379

1 841 379 0 0 -1 838 574 -2 804 0

0 0 0 0 0 0

-100,0 % -100,0 % -

Perpetueel 782 774

Toelichting 14: Fonds voor Algemene bankrisico’s − bankbedrijf FONDS VOOR ALGEMENE BANKRISICO’S − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR) Begintoestand j Toevoegingen j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar reserves ingevolge wijziging waarderingsregels j Andere wijzigingen Eindtoestand

Het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) is een voorzorgsfonds ter beveiliging van de solvabiliteit van de instelling tegen toekomstige risico’s die, hoewel nog niet te onderkennen, eigen zijn aan de aard van het bankbedrijf. Dit voorzorgsfonds wordt aangelegd bovenop de nodige geïndividualiseerde en niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen en voorzieningen voor vorderingen, effecten, risico’s en kosten. Het FAB wordt in de berekening van de wettelijk opgelegde solvabiliteitsratio beschouwd als Tier-1-kapitaal. Per einde 2001 besliste KBC (zie Toelichting 11 c) dit fonds over te boeken naar de post Reserves van het eigen vermogen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


102 Toelichting 15: Schulden aan kredietinstellingen − bankbedrijf SCHULDEN AAN KREDIETINSTELLINGEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal wrv. mobiliseringsschulden wegens herdiscontering van handelspapier

41 961 726 103 593

41 199 589 14 373

39 683 320 21 139

-3,7 % 47,1 %


9 289 890 32 671 837 12 475 879

3 449 404 37 750 185 13 414 693

2 266 819 37 416 501 16 270 855

-34,3 % -0,9 % 21,3 %


25 246 917 16 714 810

23 767 826 17 431 763

25 589 534 14 093 786

7,7 % -19,1 %


2 128 257 39 833 470 31 212 689 4 103 124 838 387 3 492 407 186 863

6 077 690 35 121 899 26 096 262 7 064 573 666 518 1 262 181 32 364

2 233 198 37 450 122 28 774 423 7 922 274 348 750 379 975 24 700

-63,3 % 6,6 % 10,3 % 12,1 % -47,7 % -69,9 % -23,7 %

Toelichting 16: Schulden aan cliënten en in schuldbewijzen belichaamde schulden − bankbedrijf SCHULDEN AAN CLIËNTEN EN IN SCHULDBEWIJZEN BELICHAAMDE SCHULDEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

107 176 073 82 209 413 24 966 660

131 142 407 110 097 895 21 044 512

137 375 260 113 719 463 23 655 798

4,8 % 3,3 % 12,4 %

Schulden aan cliënten

82 209 413

110 097 895

113 719 463

3,3 %


49 922 799 32 286 614 7 004 099

55 199 928 54 897 967 9 753 176

58 026 917 55 692 546 9 474 112

5,1 % 1,4 % -2,9 %


59 094 348 23 115 066

72 193 737 37 904 158

81 313 963 32 405 500

12,6 % -14,5 %


20 829 820 61 379 593 23 551 697 16 573 257 2 501 160 206 800 18 546 679

26 590 182 83 507 713 41 081 702 12 768 941 4 468 787 744 515 24 443 768

27 979 650 85 739 813 44 602 277 11 196 293 2 361 642 1 685 421 25 894 180

5,2 % 2,7 % 8,6 % -12,3 % -47,2 % 126,4 % 5,9 %

24 966 660

21 044 512

23 655 798

12,4 %


9 579 218 15 387 441 7 003 449

7 960 632 13 083 880 6 140 206

6 819 733 16 836 065 7 257 448

-14,3 % 28,7 % 18,2 %


14 602 183 10 364 477

12 289 034 8 755 478

14 541 676 9 114 122

18,3 % 4,1 %

Indeling naar restlooptijd Op termijn of met opzegging j Tot drie maanden j Meer dan drie maanden tot één jaar j Meer dan één jaar tot vijf jaar j Meer dan vijf jaar j Met onbepaalde looptijd

24 966 660 11 366 242 5 526 613 7 739 124 304 492 30 189

21 044 512 5 684 462 5 144 388 8 753 275 1 441 354 21 033

23 655 798 9 549 369 2 490 762 10 524 970 1 035 271 55 426

12,4 % 68,0 % -51,6 % 20,2 % -28,2 % 163,5 %

Totaal Schulden aan cliënten In schuldbewijzen belichaamde schulden

In schuldbewijzen belichaamde schulden

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


103 (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

107 176 073

131 142 407

137 375 260

4,8 %

Totaal schulden aan cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s

82 209 413 16 899 636 31 952 445 18 436 743 2 317 805 12 602 784

110 097 895 20 620 544 44 890 835 20 172 408 2 567 650 21 846 458

113 719 463 20 800 120 37 533 966 24 245 774 2 918 115 28 221 489

3,3 % 0,9 % -16,4 % 20,2 % 13,6 % 29,2 %

Totaal schuldbewijzen Kasbons Obligaties Depositocertificaten

24 966 660 8 894 581 4 522 341 11 549 738

21 044 512 7 695 938 5 414 609 7 933 966

23 655 798 6 694 706 7 006 960 9 954 131

12,4 % -13,0 % 29,4 % 25,5 %

Binnenland


Binnenland


Totaal schulden aan cliënten en schuldbewijzen

63 160 560

67 981 847

64 846 650

72 528 610

Totaal schulden aan cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s

55 199 928 11 924 974 20 798 741 19 459 931 489 689 2 526 593

54 897 967 8 695 570 24 092 094 712 477 2 077 961 19 319 865

58 026 917 11 218 319 18 602 954 23 246 972 543 719 4 414 953

55 692 546 9 581 801 18 931 012 998 802 2 374 396 23 806 535

7 960 632 7 655 107 153 048 152 477

13 083 880 40 831 5 261 560 7 781 489

6 819 733 6 659 806 136 741 23 186

16 836 065 34 900 6 870 219 9 930 945

Schulden aan cliënten en schuldbewijzen, indeling naar type

Schulden aan cliënten en schuldbewijzen, geografische indeling

Totaal schuldbewijzen Kasbons Obligaties Depositocertificaten

De sterke stijging bij de depositoboekjes (+20 %) heeft onder meer te maken met de succesvolle spaarmaandactie in oktober 2002 (waardoor het marktaandeel van de KBC Groep in België steeg van 19,8 % naar 21,1 %). Uiteraard speelt ook het onzeker beursklimaat mee, waardoor geld voorlopig op spaarrekeningen geparkeerd wordt. Bij de kasbons (-13 %) blijft de negatieve trend aanhouden mede door de relatief lage langetermijnrentevoeten. De toename bij de obligaties en de depositocertificaten is grotendeels te wijten aan een nieuw Commercial Paper-programma bij KBC Financial Products en een toename van obligaties bij KBC IFIMA.

Toelichting 17: Mutatietabel voorzieningen en uitgestelde belastingen − Groep MUTATIETABEL VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN − GROEP 2002 (in duizenden EUR)

Begintoestand

Toevoegingen

Bestedingen en terugnemingen

Totaal mutaties met resultaatsimpact

Andere wijzigingen

Eindtoestand

Bankbedrijf Pensioenen Toekomstige kosten voor gebouwen Betwiste zaken (BTW, juridisch, andere) Operationele risico’s Herstructureringskosten Autoleasing IT-dochterondernemingen Verplichte aankoop probleemkredieten in het kader van IPB Andere voorzieningen Subtotaal voorzieningen voor risico’s en kosten Belastingen Verbinteniskredieten Totaal voorzieningen Uitgestelde belastingen Totaal voorzieningen en uitgestelde belastingen

82 747 16 124 54 412 80 843 24 699 15 321 11 429 164 376 70 784 520 735 54 902 86 636 662 273 5 969 668 242

37 933 1 832 11 140 2 697 55 301 2 997 0 0 6 367 118 266 0 27 553 145 819 61 509 207 328

-31 105 -5 012 -26 715 -921 -20 650 -2 750 -11 429 -325 -23 785 -122 691 0 -23 719 -146 410 0 -146 410

6 828 -3 180 -15 575 1 775 34 652 248 -11 429 -325 -17 419 -4 425 0 3 834 -591 61 509 60 918

-2 566 0 3 546 2 279 17 638 -2 091 0 -10 345 -15 166 -6 705 963 1 033 -4 709 0 -4 709

87 009 12 944 42 383 84 898 76 989 13 478 0 153 706 38 200 509 606 55 865 91 503 656 974 67 479 724 452

Verzekeringsbedrijf Belastingen Herstructureringskosten IT Financiële risico’s Andere voorzieningen Totaal

71 052 25 406 1 204 156 662 8 993 263 316

2 936 1 135 0 118 390 5 759 128 219

-8 418 -4 816 -1 105 -275 052 -4 412 -293 803

-5 483 -3 681 -1 105 -156 662 1 347 -165 584

-53 244 0 0 0 0 -53 244

12 325 21 724 99 0 10 340 44 488

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


104 Toelichting 18: Overige passiva − bankbedrijf OVERIGE PASSIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal Overlopende rekeningen Overige

10 305 020 6 109 225 4 195 794

26 134 514 20 862 891 5 271 623

14 514 152 9 628 487 4 885 665

-44,5 % -53,8 % -7,3 %

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Bruto Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering Leven j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Voorziening voor egalisatie en catastrofes j Andere technische voorzieningen Tak 23 Totaal bruto technische voorzieningen

7 101 813 188 102 4 497 804 2 130 761 21 688 203 486 59 972 2 285 968 9 387 781

7 366 963 203 217 4 637 766 2 217 100 29 958 208 336 70 586 2 952 108 10 319 071

8 860 576 225 817 5 884 296 2 441 635 30 844 186 709 91 274 2 813 191 11 673 767

20,3 % 11,1 % 26,9 % 10,1 % 3,0 % -10,4 % 29,3 % -4,7 % 13,1 %

Deel van de herverzekeraar Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering Leven j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Voorziening voor egalisatie en catastrofes j Andere technische voorzieningen Totaal deel van de herverzekeraar

178 078 2 932 5 233 166 864 0 0 3 049 178 078

173 889 2 851 7 369 161 578 21 0 2 070 173 889

250 066 6 621 6 745 234 901 0 0 1 798 250 066

43,8 % 132,3 % -8,5 % 45,4 % -100,0 % -13,1 % 43,8 %

6 923 735 185 171 4 492 570 1 963 897 21 688 203 486 56 923 2 285 968 9 209 703 533 264

7 193 074 200 366 4 630 397 2 055 522 29 937 208 336 68 516 2 952 108 10 145 182 150 236

8 610 510 219 195 5 877 551 2 206 734 30 844 186 709 89 476 2 813 191 11 423 701 150 483

19,7 % 9,4 % 26,9 % 7,4 % 3,0 % -10,4 % 30,6 % -4,7 % 12,6 % 0,2 %

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

342 217 87 539 24 530 230 148 146 869

347 844 91 489 14 317 242 039 131 513

422 477 150 692 50 748 221 037 101 867

21,5 % 64,7 % 254,5 % -8,7 % -22,5 %

3 270

18 844

14 337

-23,9 %

Toelichting 19: Technische voorzieningen − verzekeringsbedrijf TECHNISCHE VOORZIENINGEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)

Netto Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering Leven j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Voorziening voor egalisatie en catastrofes j Andere technische voorzieningen Tak 23 Totaal netto technische voorzieningen wrv. gewaarborgd door zakelijke zekerheden op de activa van de onderneming

Toelichting 20: Overige passiva − verzekeringsbedrijf OVERIGE PASSIVA − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR) Schulden Uit hoofde van rechtstreekse verzekeringsverrichtingen Uit hoofde van herverzekeringsverrichtingen Overige schulden wrv. gewaarborgd door zakelijke zekerheden op de activa van de onderneming Overlopende rekeningen

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


105 Toelichting 21: Financiële schulden − holdingactiviteiten In 2002 stijgen de financiële schulden van de KBC Bankverzekeringsholding NV per saldo met 9 % tot 1 317 miljoen euro. Zie verder onder het hoofdstuk Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV.

Toelichting 22: Eliminaties en betrekkingen met verbonden ondernemingen en met ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat en die niet in de consolidatie zijn opgenomen of niet geëlimineerd − Groep ELIMINATIES EN BETREKKINGEN MET VERBONDEN ONDERNEMINGEN EN MET ONDERNEMINGEN WAARMEE EEN DEELNEMINGSVERHOUDING BESTAAT EN DIE NIET IN DE CONSOLIDATIE ZIJN OPGENOMEN OF NIET GEËLIMINEERD − GROEP (In duizenden EUR)

Tussen bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en Holding Eliminaties 31-12-2001 31-12-2002

Verbonden ondernemingen Niet-geëlimineerd 31-12-2001 31-12-2002

Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat Niet-geëlimineerd 31-12-2001 31-12-2002

ACTIVA BANKBEDRIJF I Vorderingen op kredietinstellingen II Vorderingen op cliënten III Effecten en waardepapier III A Vastrentend IV Financiële vaste activa VII Overige activa

0 374 314

0 570 515

432 858 497 250

124 368 74 017

544 85 363

21 735 151 232

0 10 659 551

0 10 659 12 194

114 485 0 0

71 753 2 145 0

7 790 0 0

7 205 120 000 0

VERZEKERINGSBEDRIJF IX Beleggingen XII Vorderingen XIII Overige activa

3 826 0 174 075

2 479 0 515 901

2 796 16 129 0

2 123 5 630 0

11 644 96 0

133 211 325 0

HOLDINGACTIVITEITEN XV Financiële vaste activa XVI Geldbeleggingen en liquide middelen XVII Overige activa

336 604 94 823 19 965

359 134 211 787 14 781

0 0 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

1 014 818

1 697 451

1 063 518

280 035

105 437

433 707

PASSIVA IX Achtergestelde schulden

351 089

354 451

74

6 333

0

0

BANKBEDRIJF XI Schulden aan kredietinstellingen XII Schulden aan cliënten XV Overige passiva

0 264 213 24 866

0 744 253 16 038

520 354 382 163 0

128 059 181 076 0

151 21 264 0

10 134 8 896 0

VERZEKERINGSBEDRIJF XX Overige passiva

64 409

71 332

13 747

13 193

161

288

HOLDINGACTIVITEITEN XXII Financiële schulden XXIII Overige passiva

298 415 11 825

476 048 35 330

0 0

0 0

0 0

0 0

Subtotaal exclusief achtergestelde schulden

663 729

1 343 000

916 264

322 329

21 576

19 317

1 014 818

1 697 451

916 338

328 662

21 576

19 317

51 316

0

-

-

-

-

TOTAAL ACTIVA

TOTAAL PASSIVA RESULTATENREKENING BANKBEDRIJF C Nettoprovisies

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


106

TOELICHTINGEN MET BETREKKING TOT DE ONTWIKKELING VAN DE RESULTATEN [Resultaten uit de gewone bedrijfsuitoefening van het bankbedrijf] Toelichting 23: Nettorente-inkomsten − bankbedrijf NETTORENTE-INKOMSTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

2 294 976

2 541 177

3 046 115

19,9 %

Rente- en soortgelijke opbrengsten Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Vastrentende effecten en waardepapier, tradingportefeuille Vastrentende effecten en waardepapier, beleggingsportefeuille Nettoresultaat dekkingsverrichtingen

10 066 214 1 880 863 5 190 652 273 110 2 619 847 101 742

11 543 950 3 473 399 5 213 999 309 514 2 547 039 0

9 501 009 1 259 847 5 205 621 538 904 2 496 638 0

-17,7 % -63,7 % -0,2 % 74,1 % -2,0 % -

Rente- en soortgelijke kosten Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan cliënten Schuldbewijzen Achtergestelde schulden Nettoresultaat dekkingsverrichtingen

-7 771 238 -3 344 205 -3 072 350 -1 009 865 -344 818 0

-9 002 774 -4 298 818 -3 089 475 -1 118 505 -420 553 -75 423

-6 454 894 -1 721 955 -3 116 151 -918 094 -369 170 -329 526

-28,3 % -59,9 % 0,9 % -17,9 % -12,2 % 336,9 %

Nettorente-inkomsten

In 2002 stijgt de totale rentewinst met bijna 20 % (autonoom, dit is zonder de wijzigingen in de consolidatiekring, bedraagt de stijging 12 %). De grootste (autonome) stijging valt op te tekenen in de dealingrooms. De commerciële rentemarge in België is constant gebleven met een stijging voor kredieten en een daling voor cliëntendeposito’s. De groei van de rentewinst in de Centraal-Europese regio is goed, hoewel het groeicijfer gunstig wordt beïnvloed door wisselkoerseffecten en een eenmalige renteopbrengst in Tsjechië in het tweede kwartaal van 2002.

Toelichting 24: Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten − bankbedrijf OPBRENGSTEN UIT NIET-VASTRENTENDE EFFECTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

142 285 77 528 37 586 27 172

120 775 58 106 43 458 19 211

157 758 95 626 37 661 24 470

30,6 % 64,6 % -13,3 % 27,4 %

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal

835 851

884 770

1 013 571

14,6 %

Uit het wisselbedrijf en trading

590 101

609 557

615 140

0,9 %

Uit de realisatie van beleggingseffecten Vastrentende effecten en waardepapier Uit effectisering van vorderingen Niet-vastrentende effecten j Almanij en KBC Bankverzekeringsholding j ING j UCB j Electrabel j Fortis j Delhaize De Leeuw j Aegon j Solvay j Colruyt j Dexia j Philips j Koninklijke KPN j Royal Dutch j ABN AMRO j ASM Lithografy j Groep Brussel Lambert

245 751 -30 302 4 004 272 049 26 920 24 955 1 050 16 755 26 374 1 756 13 039 4 473 -3 011 4 728 35 953 37 400 13 053 14 238 10 739 20 156

275 213 215 804 2 436 56 973 -1 683 2 330 924 3 698 3 153 348 1 324 -31 0 1 881 -198 0 131 -111 0 31 263

398 432 374 765 10 032 13 635 -33 -1 158 -63 4 551 -2 037 77 -1 796 -4 15 746 -1 308 36 0 -339 0 3 869

44,8 % 73,7 % 311,9 % -76,1 % -

Totaal opbrengsten uit niet-vastrentende effecten Aandelen en niet-vastrentende effecten, tradingportefeuille Aandelen en niet-vastrentende effecten, beleggingsportefeuille Overige opbrengsten uit financiële vaste activa

Toelichting 25: Winst uit financiële transacties − bankbedrijf WINST UIT FINANCIËLE TRANSACTIES − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


107 (In duizenden EUR) j Vodafone (Mannesmann) j UPC j Numico j VNU j Unilever j Arbed j Axa UAP j NPM j Prolion Holding j GIMV j Bespar j BNB j Finoutremer j Euronext j Telenet j Vivendi j Andere

31-12-2000 4 443 -4 803 3 155 6 028 -4 658 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 19 306

31-12-2001 -292 0 0 0 167 1 083 1 995 1 729 -2 700 -1 194 4 794 1 798 5 711 0 0 0 854

31-12-2002 0 0 0 0 42 1 612 0 4 846 0 -371 0 958 0 25 452 -12 053 -4 828 -4 579

Verschil -

Het resultaat uit het wisselbedrijf en trading blijft min of meer stabiel in 2002 (autonoom is er een daling van circa 4 %). Daarbij is er voor de gelden kapitaalmarktproducten een sterke daling (evenwel zonder rekening te houden met de gestegen rente-inkomsten vervat in de post Rente en soortgelijke opbrengsten). De handel in afgeleide producten evolueert zeer positief, terwijl de aandelenhandel een lichte daling vertoont. Voor 2002 ligt het bedrag aan gerealiseerde meerwaarden op effecten uit de beleggingsportefeuille per saldo bijna 45 % hoger dan in 2001. Deze meerwaarden werden bijna volledig gerealiseerd op een obligatieportefeuille die specifiek werd aangehouden in het vooruitzicht van een mogelijke rentedaling.

Toelichting 26: Nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten − bankbedrijf NETTOPROVISIE-INKOMSTEN EN OVERIGE OPBRENGSTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten

1 335 973

1 427 645

1 530 845

7,2 %

Ontvangen provisies Effecten en vermogensbeheer Verbinteniskredieten Betalingsverkeer Verzekeringen Andere

1 437 967 847 941 103 672 180 392 54 415 251 546

1 465 634 765 830 129 265 247 128 54 360 269 050

1 526 956 776 861 127 521 324 116 57 614 240 844

4,2 % 1,4 % -1,3 % 31,2 % 6,0 % -10,5 %

Betaalde provisies Acquisitiekosten Andere betaalde provisiekosten

-403 613 -96 876 -306 737

-408 823 -92 508 -316 315

-436 368 -87 358 -349 010

6,7 % -5,6 % 10,3 %

Overige bedrijfsopbrengsten

301 619

370 834

440 256

18,7 %

Vooral het slechte beursklimaat heeft een negatieve impact op de ontwikkeling van de nettoprovisie-inkomsten. Meer bepaald de inkomsten uit effectenverrichtingen en uit financierings- en overnametransacties van bedrijven vallen tegen, terwijl de provisie-inkomsten uit fondsenbeheer grosso modo op peil blijven. Anderzijds blijven de inkomsten uit betalingsverkeer groeien, vooral in Centraal-Europa. De post Overige bedrijfsopbrengsten vertoont in 2002 een sterke stijging (+19 %), die grotendeels te verklaren is door eenmalige recuperaties uit effectiseringstransacties in het eerste halfjaar.

Toelichting 27: Aandeel in het resultaat van deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode − bankbedrijf AANDEEL IN HET RESULTAAT VAN DEELNEMINGEN IN ONDERNEMINGEN OPGENOMEN VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE − BANKBEDRIJF 31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

47 195 27 855

2 907 0

7 411 0

155,0 % -

Totaal wrv. Crédit Commercial de France

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


108 Toelichting 28: Gegevens met betrekking tot de resultaten − bankbedrijf GEGEVENS MET BETREKKING TOT DE RESULTATEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

A Rente- en soortgelijke opbrengsten B Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten 1 Aandelen en andere niet-vastrentende effecten 2 Deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren C Winst uit financiële transacties 1 Uit het wisselbedrijf en trading 2 Uit de realisatie van beleggingseffecten D1 Ontvangen provisies D2 Overige bedrijfsopbrengsten

Belgische vestigingen

31-12-2001 Buitenlandse vestigingen

Belgische vestigingen

31-12-2002 Buitenlandse vestigingen

6 574 525

4 969 425

5 754 131

3 746 878

87 675 15 036

13 889 4 176

58 736 4 171

74 551 20 299

169 126 271 807 869 263 268 801

440 432 3 406 596 371 102 033

230 291 388 749 816 682 318 312

384 849 9 682 710 274 121 944

GEOGRAFISCHE UITSPLITSING VAN DE POST B 2 DEELNEMINGEN EN AANDELEN DIE TOT DE FINANCIËLE VASTE ACTIVA BEHOREN VAN DE RESULTATENREKENING (In duizenden EUR) België 4 172

Duitsland 1 069

Ierland 2 780

VK 11

Hongarije 677

Luxemburg 4 824

Nederland 32

Italië 9 302

Polen 212

Tsjechië 830

Portugal 561

Totaal 24 470

(In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil


-3 094 309

-3 510 048

-3 750 667

6,9 %

Personeelskosten Bezoldigingen Werkgeversbijdragen Andere personeelskosten Rust- en overlevingspensioenen

-1 675 340 -1 234 434 -351 453 -76 895 -12 559

-1 842 934 -1 372 392 -378 128 -80 846 -11 568

-1 982 473 -1 489 477 -390 299 -87 973 -14 724

7,6 % 8,5 % 3,2 % 8,8 % 27,3 %

Overige beheerskosten BTW en andere heffingen Andere kosten

-1 123 042 -123 119 -999 923

-1 309 586 -130 835 -1 178 751

-1 348 738 -135 244 -1 213 494

3,0 % 3,4 % 2,9 %

-295 927

-357 528

-419 456

17,3 %

66,5 %

70,5 %

65,2 %

Toelichting 29: Algemene beheerskosten en overige lasten − bankbedrijf ALGEMENE BEHEERSKOSTEN EN OVERIGE LASTEN − BANKBEDRIJF

Afschrijvingen vaste activa Kostendruk

De ontwikkeling van de algemene beheerskosten van het bankbedrijf is opmerkelijk gunstig in 2002. Tegenover vorig jaar is er wel een toename van de kostenmassa met ongeveer 7 %, maar die is volledig te verklaren door een uitbreiding van de consolidatiekring. Op autonome basis is er een kostendaling van bijna 1 % (personeelsuitgaven +1 %, afschrijvingen +9 %, overige bedrijfskosten -6 %). De kostendruk bedraagt 65,2 %, een opmerkelijke verbetering tegenover de 70,5 % van 2001. De kostenontwikkeling in 2002 wordt onder meer beïnvloed door de kosten voor modernisering van de IT-systemen en van het bankkantorennet in Centraal-Europa (de afschrijvingslasten in de regio zijn in 2002 autonoom met ongeveer 40 % toegenomen in vergelijking met het voorgaande jaar − het cijfer is weliswaar verhoogd door het wisselkoerseffect) en door de kostenbesparingen in de verschillende Groepsondernemingen, vooral in België. Zo wordt voor KBC Bank (niet-geconsolideerd) een kostendaling van bijna 8 % opgetekend.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


109 Toelichting 30: Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s − bankbedrijf WAARDEVERMINDERINGEN EN VOORZIENINGEN KREDIETRISICO’S − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

-15 772

0

0

-

-241 281 -233 724 -7 557

-321 383 -156 238 -165 145

-465 298 -144 046 -321 252

44,8 % -7,8 % 94,5 %

Binnenland


Binnenland


Totaal waardeverminderingen

-156 238

-165 145

-144 046

-321 252

Specifieke Dubieuze en oninbare vorderingen j Waardeverminderingen j Terugnemingen waardeverminderingen Vorderingen met onzeker verloop j Waardeverminderingen j Terugnemingen waardeverminderingen Verbinteniskredieten j Voorziening j Terugnemingen voorziening

-86 092 -159 043 72 952 -79 925 -111 577 31 652 -572 -2 800 2 228

-96 430 -158 229 61 799 -131 948 -204 994 73 046 64 290 -10 093 74 383

-134 088 -178 974 44 886 -11 265 -49 333 38 068 1 307 -549 1 857

-206 139 -559 383 353 244 -170 733 -425 842 255 108 -5 141 -27 003 21 862

Algemene Kredietrisico’s j Waardeverminderingen j Terugnemingen waardeverminderingen Landenrisico’s j Voorziening j Terugnemingen voorziening

10 351 0 10 351 0 0 0

-7 065 -36 725 29 660 6 007 -174 6 181

0 0 0 0 0 0

37 095 -19 399 56 494 23 666 -4 697 28 363

Nettotoevoeging aan het Fonds voor Algemene Bankrisico’s Waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s Binnenland Buitenland Details toevoegingen en terugnemingen van waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s

In 2002 nemen de kredietvoorzieningen met 45 % toe tot een historisch hoog niveau. De kredietverliesratio of loanlossratio stijgt naar 0,55 %. In België, waar de kredietverlening vooral gericht is op retailcliënten en middelgrote ondernemingen, blijft de kredietverliesratio beperkt tot 0,29 % (0,32 % in 2001). Met uitzondering van Polen is de kredietkwaliteit in de Centraal-Europese regio goed. In Hongarije zijn de kredietverliezen relatief beperkt (kredietverliesratio: 0,34 %) en in Tsjechië en Slovakije konden opnieuw voorzieningen worden teruggenomen (kredietverliesratio exclusief terugnemingen van voorzieningen: 0,04 %). In Polen werden belangrijke kredietvoorzieningen geboekt, deels als gevolg van het slechte economisch klimaat, deels door de verstrengde voorzieningspolitiek. De kredietverliesratio bedraagt er 4,20 %. De (niet-Centraal-Europese) internationale kredietportefeuille heeft te lijden onder de vertraagde groei van de wereldeconomie. De kredietverliesratio bedraagt 0,70 %, vooral geconcentreerd in de sectoren elektriciteit, luchtvaart en telecom (voornamelijk op het vlak van projectfinanciering en gestructureerde handelsfinanciering en vooral in de VS). Eind december 2002 bedraagt de non-performing ratio 2,8 %. De non-performing kredieten zijn voor circa 63 % afgedekt door specifieke kredietvoorzieningen en voor nog eens 8 % door algemene kredietvoorzieningen.

Toelichting 31: Waardeverminderingen op effecten − bankbedrijf WAARDEVERMINDERINGEN OP EFFECTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Totaal

-82 321

-88 690

-202 142

127,9 %

Vastrentende effecten Waardeverminderingen Terugnemingen waardeverminderingen

-28 998 -29 490 492

583 -18 098 18 681

-33 671 -34 096 425

88,4 % -97,7 %

Niet-vastrentende effecten Waardeverminderingen Terugnemingen waardeverminderingen

-53 323 -62 313 8 989

-89 274 -105 854 16 581

-168 471 -197 321 28 850

88,7 % 86,4 % 74,0 %

In 2002 werd, gezien de ontwikkeling van de aandelenmarkten, netto 168 miljoen euro aan minderwaarden op de aandelenbeleggingsportefeuille van het bankbedrijf geboekt (deze portefeuille wordt immers gewaardeerd naar Lower of cost and market). De 34 miljoen euro aan minderwaarden op de vastrentende beleggingsportefeuille betreft hoofdzakelijk perpetuele leningen en bedrijfsobligaties.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


110 [Resultaten uit de gewone bedrijfsuitoefening van het verzekeringsbedrijf] Toelichting 32 a: Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening − verzekeringsbedrijf WINST UIT DE GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING − VERZEKERINGSBEDRIJF 31-12-2000 (in duizenden EUR)

Technische rekening Leven

Technische rekening Niet-leven

Niettechnische rekening

Totaal

Bruto verdiende premies Uitgaande herverzekeringspremies Netto verdiende premies (rubriek A)

1 885 995 -4 707 1 881 288

818 728 -49 543 769 185

0 0 0

2 704 723 -54 250 2 650 473

Betaalde brutobedragen Betaalde bedragen, deel herverzekeraar Brutovoorziening voor te betalen schaden Voorziening voor te betalen schaden, deel herverzekeraar Winstdeling en restorno’s, onder aftrek van herverzekering Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten Netto technische lasten (rubriek B)

-629 075 1 428 -6 089 558 1 084 -1 120 507 -2 446 -1 755 046

-550 246 70 607 -38 301 -40 781 -397 -7 985 -12 693 -579 795

0 0 0 0 0 0 0 0

-1 179 320 72 035 -44 389 -40 222 687 -1 128 492 -15 139 -2 334 841

0 -182 489 0 0 326 919 144 431

0 0 0 0 200 040 200 040

716 258 0 -91 112 -21 855 -526 959 76 331

716 258 -182 489 -91 112 -21 855 0 420 802

0

0

11 460

11 460

-86 080 -23 234 -109 314

-216 275 -48 698 -264 974

0 0 0

-302 355 -71 932 -374 287

Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen (rubriek F)

0

0

-1 724

-1 724


161 359

124 457

86 068

371 883

1 101 0 0 0 0 -1 101 0

0 -37 477 29 566 23 285 -9 440 -5 934 0

90 781 -52 420 0 0 0 -13 075 25 286

91 882 -89 897 29 566 23 285 -9 440 -20 110 25 286

161 359

124 457

111 354

397 169




Totaal


1 694 131 -5 732 1 688 399

876 256 -56 193 820 063

0 0 0

2 570 387 -61 925 2 508 461


-535 009 462 -17 631 1 025 -8 239 -801 292 -3 651 -1 364 335

-533 635 36 269 -63 746 -8 070 59 -15 206 -12 236 -596 564

0 0 0 0 0 0 0 0

-1 068 644 36 731 -81 377 -7 045 -8 180 -816 498 -15 888 -1 960 899

0 -369 280 0 0 338 463 -30 817

0 0 0 0 203 275 203 275

694 171 0 -58 766 -9 374 -541 738 84 294

694 171 -369 280 -58 766 -9 374 0 256 752

Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C) Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten Algemene beheerskosten (rubriek E)

Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Voorziening voor schadegevallen met betrekking tot jaar 2000 en dioxine Wijziging premiereserve Extra voorziening voor egalisatie en catastrofes Overige Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening 31-12-2001 (in duizenden EUR)

Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C)

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


111 31-12-2001 (in duizenden EUR)




Totaal

0

0

4 978

4 978

-92 169 -27 579 -119 748

-231 369 -55 848 -287 216

0 0 0

-323 538 -83 427 -406 965

Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen (rubriek F)

0

0

-1 724

-1 724


173 499

139 557

87 548

400 604

0 0 0

0 0 0

37 165 -29 377 7 788

37 165 -29 377 7 788

173 499

139 557

95 336

408 392




Totaal


2 247 948 -2 306 2 245 642

996 882 -86 590 910 291

0 0 0

3 244 829 -88 896 3 155 934


-788 089 941 -21 523 -281 -552 -809 706 -3 717 -1 622 927

-615 638 64 623 -153 365 50 730 -77 13 576 -10 902 -651 052

0 0 0 0 0 0 0 0

-1 403 727 65 564 -174 887 50 449 -629 -796 129 -14 619 -2 273 978

0 -679 777 0 0 401 174 -278 604

0 0 0 0 211 974 211 974

759 218 0 -101 823 -10 797 -613 148 33 450

759 218 -679 777 -101 823 -10 797 0 -33 180

0

0

3 543

3 543

-112 332 -36 947 -149 278

-249 239 -58 022 -307 262

0 0 0

-361 571 -94 969 -456 540

0

0

-2 669

-2 669

194 833

163 952

34 324

393 110

0 0 0 12 046 -12 046 0

0 45 007 0 -18 529 -26 478 0

112 960 0 -298 663 0 195 186 9 483

112 960 45 007 -298 663 -6 482 156 662 9 483

194 833

163 952

43 807

402 593

Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten Algemene beheerskosten (rubriek E)

Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening 31-12-2002 (in duizenden EUR)

Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C) Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten Algemene beheerskosten (rubriek E) Afschrijvingen eerste consolidatieverschillen (rubriek F) Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Verhaal op derden Waardecorrecties Vergrijzingsvoorziening Voorziening voor financiële risico’s Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening

Recurrent versus Niet-recurrent Niet-recurrente opbrengsten en niet-recurrente kosten zijn resultaatscomponenten die verband houden met de gewone bedrijfsuitoefening in het verzekeringsbedrijf, maar die niet terugkerend van aard zijn. De niet-recurrente opbrengsten bevatten de als niet-recurrent beschouwde gerealiseerde meerwaarden op aandelen en de desbetreffende aanwending in (meestal) extra niet-recurrente voorzieningen. De recurrente opbrengst van de aandelenportefeuille wordt gedefinieerd als het product van het historisch genormaliseerd rendement en de historisch genormaliseerde marktwaarde. Het historisch genormaliseerd rendement is het gemiddelde verwachte rendement van de aangehouden aandelenportefeuille over de afgelopen tien jaar. De historisch genormaliseerde marktwaarde is de gemiddelde marktwaarde van de aangehouden aandelenportefeuille over de voorbije tien jaar. Het positieve verschil tussen de effectief ontvangen dividenden en gerealiseerde meerwaarden en de berekende recurrente opbrengst wordt geboekt als niet-recurrente opbrengst. Is het verschil negatief, dan wordt het tekort onttrokken aan de voorziening voor financiële risico’s.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


112 Toelichting 32 b: Samenstelling bruto geboekte premies Leven SAMENSTELLING BRUTO GEBOEKTE PREMIES LEVEN (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

1 885 719

1 693 848

2 247 280

32,7 %

Aangenomen zaken

18 682

27 006

16 759

-37,9 %

Rechtstreekse zaken

1 867 037

1 666 842

2 230 521

33,8 %

Individueel versus groep Individuele premies (inclusief tak 23) Premies betreffende groepsverzekeringsovereenkomsten

1 761 864 105 172

1 550 113 116 729

2 081 959 148 562

34,3 % 27,3 %

Periodiek versus koopsom Periodieke premies Koopsommen

390 925 1 476 112

487 197 1 179 645

540 672 1 689 849

11,0 % 43,3 %

94 770 313 705 1 458 562

99 676 338 003 1 229 163

118 321 1 141 539 970 662

18,7 % 237,7 % -21,0 %

-1 022

-670

-1 208

80,3 %

-53 106

-53 874

-62 878

16,7 %

Totaal

Zonder versus met winstdeling en tak 23 Premies van overeenkomsten zonder winstdeling Premies van overeenkomsten met winstdeling Premies van overeenkomsten waarbij het beleggingsrisico niet gedragen wordt door de onderneming (tak 23) Herverzekeringssaldo Commissielonen

Het premie-inkomen stijgt in 2002 met ongeveer een derde (op autonome basis bedraagt de groei nog 27 %). Het premie-incasso heeft voor 43 % betrekking op levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen en voor 57 % op de overige producten. Het premievolume van producten met gegarandeerde rente bedraagt ruim drie keer zoveel als vorig jaar, en was vooral geconcentreerd in het eerste halfjaar. De verkoop werd vanaf het derde kwartaal bewust afgeremd vanwege de lage rentestand. De verkoop van producten gekoppeld aan een beleggingsfonds daalt met 21 % tegenover het jaar voordien, wat te verklaren is door de risicoaversie bij de cliënteel. Het premie-inkomen van het levenbedrijf werd voor 81 % gerealiseerd via het bankkantorennet, voor 12 % via het eigen agentennetwerk en voor 7 % via onafhankelijke makelaars.

Toelichting 32 c: Overzicht schadebedrijf OVERZICHT SCHADEBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Bruto verdiende premies Brutoschaden1 Brutobedrijfskosten2 Herverzekeringssaldo3

818 728 -588 546 -275 673 -8 257

876 256 -597 381 -297 446 -18 742

996 882 -769 002 -322 690 42 751

13,8 % 28,7 % 8,5 % -

Subtotaal, resultaat Niet-leven (verdere indeling: zie hieronder) Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten Beleggingsopbrengsten en -lasten

-53 748 -9 143 -12 693 200 040

-37 313 -14 169 -12 236 203 275

-52 060 14 940 -10 902 211 974

39,5 % -10,9 % 4,3 %

Resultaat van de technische rekening Niet-leven

124 457

139 557

163 952

17,5 %

1 Betaalde brutobedragen + voorziening te betalen schaden. 2 Algemene administratiekosten en acquisitiekosten (zonder aftrek van herverzekering en winstdeling). 3 Deel van de herverzekeraars in de technische lasten - uitgaande herverzekeringspremies + commissielonen ontvangen van herverzekeraars en winstdeling.

De netto premie-inkomsten nemen toe met 11 % (op autonome basis bedraagt de groei 7 %). De (autonome) premiegroei bedraagt 4 % in België, 58 % bij de CentraalEuropese verzekeringsdochtermaatschappijen en 6 % voor de herverzekeringsactiviteiten. In België is de groei het sterkst in de tak Brand; in Centraal-Europa wordt de sterkste premiegroei gerealiseerd in Hongarije (Argosz). Het premie-inkomen voor schadeproducten werd voor 69 % gegenereerd via het eigen agentennetwerk, voor 23 % via onafhankelijke makelaars en voor 8 % via het bankkantorennet. De schaderatio van de verzekeringsgroep neemt toe tot 71,8 % (+2,4 procentpunten). De rechtstreekse zaken in België vertonen ondanks de stormschade in oktober een schaderatio van 65,3 % (zonder stormschade zou dit 62,6 % zijn), wat maar 1,4 procentpunt hoger is dan vorig jaar. De schadeverzekeringen in Centraal-Europa en de herverzekeringsactiviteit werden in augustus geconfronteerd met waterschade en noteren een respectieve schaderatio van 78,7 % (een sterke stijging met 15 procentpunten) en 89,2 % (een toename met 1 procentpunt). De kostenratio voor het jaar 2002 bedraagt 33,3 %; dit is een daling van 1,1 procentpunt ten opzichte van vorig jaar. Door de voormelde weersomstandigheden tijdens de tweede helft van het jaar is de gecombineerde ratio van de verzekeringsgroep op jaarbasis gestegen naar 105,1 %, tegenover 103,8 % in 2001. De ratio voor het directe schadebedrijf in België bedraagt 100,2 %, wat in de lijn ligt van het zeer goede niveau van 2001 (100,0 %).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


113 RESULTATEN PER SUBTAK Bruto verdiende premies

Brutoschaden

Brutobedrijfskosten

Herverzekeringssaldo

Totaal

Totaal

876 256

-597 380

-297 446

-18 742

-37 313

Aangenomen zaken

205 599

-177 774

-60 177

-12 989

-45 340

Rechtstreekse zaken 1 Ongevallen en ziekte (takken 1, 2 exclusief arbeidsongevallen) 2 Arbeidsongevallen (tak 1) 3 Motorrijtuigen burgerlijke aansprakelijkheid (tak 10) 4 Motorrijtuigen andere takken (takken 3, 7) 5 Scheepvaart, luchtvaart, transport (takken 4, 5, 6, 7, 11, 12) 6 Brand en andere schade aan goederen (takken 8, 9) 7 Algemene burgerlijke aansprakelijkheid (tak 13) 8 Kredieten en borgtochten (takken 14, 15) 9 Diverse geldelijke verliezen (tak 16) 10 Rechtsbijstand (tak 17) 11 Hulpverlening (tak 18)

670 657 68 953 64 550 193 837 71 409 1 790 187 103 50 846 381 1 854 26 561 3 375

-419 607 -40 387 -46 379 -154 149 -40 172 -1 208 -82 176 -33 163 -6 -534 -19 552 -1 881

-237 269 -25 529 -14 411 -62 977 -24 475 -761 -76 686 -21 699 -13 -704 -8 714 -1 302

-5 753 -1 047 -1 064 2 286 78 -77 -1 919 -3 064 -945 0 0 0

8 027 1 989 2 695 -21 003 6 840 -256 26 322 -7 081 -583 616 -1 705 192

Totaal

996 882

-769 002

-322 690

42 751

-52 060

Aangenomen zaken

206 656

-172 200

-60 462

-9 442

-35 448

Rechtstreekse zaken 1 Ongevallen en ziekte (takken 1, 2 exclusief arbeidsongevallen) 2 Arbeidsongevallen (tak 1) 3 Motorrijtuigen burgerlijke aansprakelijkheid (tak 10) 4 Motorrijtuigen andere takken (takken 3, 7) 5 Scheepvaart, luchtvaart, transport (takken 4, 5, 6, 7, 11, 12) 6 Brand en andere schade aan goederen (takken 8, 9) 7 Algemene burgerlijke aansprakelijkheid (tak 13) 8 Kredieten en borgtochten (takken 14, 15) 9 Diverse geldelijke verliezen (tak 16) 10 Rechtsbijstand (tak 17) 11 Hulpverlening (tak 18)

790 225 76 646 64 290 233 763 101 689 4 129 217 792 57 224 225 2 614 27 730 4 124

-596 802 -46 431 -39 384 -185 385 -62 164 -2 966 -202 163 -36 968 42 -2 017 -16 799 -2 568

-262 228 -28 327 -14 530 -69 725 -31 481 -1 174 -82 227 -23 754 -42 -911 -8 548 -1 508

52 193 -264 506 1 546 -3 535 -30 57 745 -3 486 -949 661 0 0

-16 612 1 624 10 882 -19 801 4 509 -41 -8 853 -6 985 -725 347 2 382 48

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Recurrent technisch resultaat Leven Recurrent technisch resultaat Niet-Leven Recurrent niet-technisch resultaat Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrent resultaat

161 359 124 457 86 068 371 883 25 286

173 499 139 557 87 548 400 604 7 788

194 833 163 952 34 324 393 110 9 483

12,3 % 17,5 % -60,8 % -1,9 % 21,8 %

Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening

397 169

408 392

402 593

-1,4 %

2001

2002

Toelichting 32 d: Overzicht OVERZICHT (In duizenden EUR)

Niet-technisch resultaat: Het niet-technisch resultaat daalt tegenover 2001 met 61 % als gevolg van algemeen lagere beleggingsopbrengsten. De bijdrage van de groepsmaatschappijen die opgenomen zijn volgens de vermogensmutatiemethode blijft grosso modo constant. Niet-recurrent resultaat: Om een beter inzicht te verschaffen in de resultaten, worden de opbrengsten en kosten die wel eigen zijn aan de gewone bedrijfsuitoefening, maar niet courant voorkomen, afzonderlijk voorgesteld onder de rubriek van het niet-recurrent resultaat. Op jaarbasis compenseren de niet-recurrente opbrengsten de niet-recurrente lasten (waaronder de waardeverminderingen op de aandelenportefeuille) en bedraagt het saldo 9 miljoen euro. Het jaarresultaat wordt beïnvloed door de volgende factoren: j Als voorbereiding op de toepassing van de IAS/IFRS-rapporteringsnormen werd in het vierde kwartaal een pakket van KBC-aandelen uit de beleggingsportefeuille verkocht. Zo wordt vermeden dat deze aandelen onder het nieuwe regime in mindering moeten worden gebracht op het eigen vermogen en zo de solvabiliteitsratio negatief beïnvloeden. Omdat mede door deze transactie het historisch genormaliseerd rendement op de aandelenportefeuille wordt overschreden, worden deze meerwaarden als niet-recurrent beschouwd. j In 2002 werden er voor 299 miljoen euro duurzame (niet-gerealiseerde) waardeverminderingen opgetekend.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


114 HANNA WINCZEWSKA Credit Adviser − Credit Risk Department Kredyt Bank − Polen

“Onder impuls van KBC streeft mijn bank steeds meer naar kwaliteit. Ongetwijfeld zal die zoektocht tot mooie resultaten leiden.”

j De negatieve waardecorrecties op de aandelenportefeuille werden in de eerste drie kwartalen van 2002 in belangrijke mate gecompenseerd door onttrekking aan de vroeger aangelegde Voorziening voor financiële risico’s (157 miljoen euro), die als doel heeft dergelijke waardeschommelingen op te vangen. Deze voorziening is sinds eind september volledig aangewend. j Het niet-recurrent resultaat bevat ook een eenmalige inhaalboeking (45 miljoen euro) in het derde kwartaal voor Verhaal op derden. Tot en met het tweede kwartaal 2002 werd een schadebedrag dat op derden werd verhaald pas geboekt bij ontvangst van het gerecupereerde bedrag. Als voorbereiding op de overschakeling naar de IAS/IFRS-rapporteringswijze worden deze bedragen vanaf het derde kwartaal als vordering geboekt en ook onmiddellijk in het resultaat opgenomen, overigens in overeenstemming met de algemene praktijk in de sector. j Een evaluatie van de reservevereisten heeft geleid tot een bijkomende verhoging met 6 miljoen euro van de vergrijzingsreserve, die de toenemende levensverwachting van de bevolking moet opvangen.

Toelichting 32 e: Beleggingsopbrengsten en -lasten BELEGGINGSOPBRENGSTEN EN -LASTEN (In duizenden EUR)

Opbrengsten en lasten

Waardecorrecties

Meer- en minderwaarden

Totaal

495 010 19 291 0 128 126 321 012 2 069 12 514 5 682 17 530 -11 213 0

-400 672 -10 312 4 978 -30 797 -37 0 94 0 -369 280 266 4 415

183 549 0 0 183 549 0 0 0 0 0 0 0

277 887 8 979 4 978 280 878 320 974 2 069 12 608 5 682 -351 750 -10 947 4 415 -8 507 269 380

487 467 19 251 0 89 642 352 940 3 043 11 476 5 213 18 108 -12 206 0

-695 532 -9 702 3 543 -909 811 0 79 0 -679 777 -1 680 -7 897

197 971 0 0 197 971 0 0 0 0 0 0 0

-10 094 9 549 3 543 286 704 353 751 3 043 11 555 5 213 -661 669 -13 886 -7 897 -11 416 -21 510

2001 Totaal zonder beheerskosten Terreinen en gebouwen Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Obligaties en andere vastrentende effecten Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen Hypothecaire leningen en andere kredieten Deposito’s bij cederende ondernemingen Beleggingen in het kader van tak 23 Overige beleggingen Resultaten uit omrekening vreemde valuta Beheerskosten Totaal met beheerskosten 2002 Totaal zonder beheerskosten Terreinen en gebouwen Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Obligaties en andere vastrentende effecten Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen Hypothecaire leningen en andere kredieten Deposito’s bij cederende ondernemingen Beleggingen in het kader van tak 23 Overige beleggingen Resultaten uit omrekening vreemde valuta Beheerskosten Totaal met beheerskosten

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


115 SAMENSTELLING MEERWAARDEN OP AANDELEN

Société Générale L’Oréal TotalFina Almanij ASML Holding Fortis ING ST Microelectronics Mannesmann Colruyt UCB Solvay Financière d’Obourg Siemens SOCIETE IMMOBILIERE MARSEILLAISE Unilever KBC Bankverzekeringsholding Royal Dutch Pinault Printemps BNP Sanofi CCF Hagemeyer Skandia Fosakrings Copeba Secura BGL Suez Lyonnaise des Eaux Telenet Aventis Nokia Delhaize De Leeuw Crédit Lyonnais Arbed GBL Deutsche Bank BASF Ahold COMPAGNIE DE SAINT-GOBAIN GIB Akzo Nobel Mobistar Bekaert KBC Life Top Sofina VNU Eni Nationale Bank van België The Royal Bank of Scotland Unibal Commerzbank Tibotec-Virco Electrabel Numico Sonera OYJ Immobilie¨n Vennootschap van Belgie¨ SCOR Oracle Corporation Overige

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

0 0 0 -10 312 0 15 691 2 058 0 65 265 0 2 776 0 0 0 0 0 -4 289 0 0 0 0 108 206 -5 825 15 642 13 758 0 6 445 5 255 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 39 950

4 616 2 191 8 752 21 210 0 4 122 0 13 945 0 0 0 0 0 0 0 0 10 373 0 4 436 3 087 2 952 0 0 0 0 2 900 0 0 34 970 7 605 2 879 5 118 3 416 2 590 8 180 3 025 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 51 060

7 047 3 563 3 884 31 529 5 745 -2 609 0 0 0 7 373 0 5 702 3 265 4 314 2 739 2 278 140 172 4 662 0 631 0 0 0 0 0 0 0 1 556 0 4 091 0 -4 039 1 996 0 5 350 2 308 2 250 1 979 1 957 3 000 1 709 6 026 4 949 235 1 372 1 284 1 208 1 129 1 067 1 276 -1 024 -775 -547 -688 -6 178 -638 -567 1 664 19 550


116 [Resultaten uit de gewone holdingactiviteiten] Toelichting 33: Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening − holdingactiviteiten De holdingactiviteiten leveren, zoals vorig jaar, een negatief resultaat op door onder meer de kosten van schuldfinanciering en de bedrijfskosten naar aanleiding van de externe communicatie van de Groep.

[Uitzonderlijke resultaten en belastingen] Toelichting 34: Uitzonderlijke resultaten − Groep UITZONDERLIJKE RESULTATEN − GROEP (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Uitzonderlijk resultaat

698 906

77 736

4 153

-94,7 %

Uitzonderlijke resultaten, bankbedrijf Uitzonderlijke afschrijvingen en (terugnemingen van) waardeverminderingen op vaste activa Gerealiseerde meer- en minderwaarden op materiële vaste activa Gerealiseerde meer- en minderwaarden op financiële vaste activa j Kredietbank SA Luxembourgeoise j KBC Securities Nederland j Crédit Commercial de France j Telenet j Clearstream International j Andere Andere uitzonderlijke opbrengsten en kosten

693 171 -29 696 2 171 712 641 62 910 0 644 206 0 0 5 525 8 055

79 455 -13 008 -6 163 99 776 0 0 0 80 683 0 19 093 -1 150

12 347 -21 056 3 928 29 953 0 -10 848 0 0 40 866 -65 -478

-84,5 % 61,9 % -70,0 % -58,5 %

Uitzonderlijke resultaten, verzekeringsbedrijf Afschrijvingen op immateriële vaste activa Voorzieningen voor herstructurering Andere uitzonderlijke opbrengsten en kosten

-5 245 0 -4 271 -974

-1 719 0 -3 879 2 160

-8 194 -5 922 -2 543 271

376,7 % -34,4 % -87,5 %

Uitzonderlijke resultaten, holdingactiviteiten Uit de realisatie van financiële vaste activa (CCF)

10 980 10 980

0 0

0 0

-

Per saldo bedraagt het uitzonderlijk resultaat voor 2002 slechts 4 miljoen euro, opmerkelijk minder dan in 2001, dat onder meer begunstigd werd door gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in Telenet.

Toelichting 35: Belastingen − Groep De belastingen over het jaar 2002 zijn aanzienlijk verhoogd (+40 % tegenover 2001) als gevolg van de omvangrijke belastbare kapitaalwinsten op obligaties in het bankbedrijf en de toegenomen fiscaal niet-aftrekbare waardeverminderingen in het algemeen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


117

TOELICHTINGEN MET BETREKKING TOT DE POSTEN BUITEN BALANSTELLING Toelichting 36: Posten buiten balanstelling − bankbedrijf POSTEN BUITEN BALANSTELLING − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

1 Eventuele passiva A Niet-genegotieerde accepten B Kredietvervangende borgtochten C Overige borgtochten D Documentaire kredieten E Activa bezwaard met zakelijke zekerheden voor rekening van derden

15 621 467 39 726 6 350 499 7 936 666 737 431 557 145

15 818 915 35 265 6 694 224 8 108 579 811 888 168 958

15 509 231 57 454 5 879 207 8 489 870 854 756 227 944

-2,0 % 62,9 % -12,2 % 4,7 % 5,3 % 34,9 %

2 Verplichtingen met een potentieel kredietrisico A Vaste verplichtingen tot fondsverstrekking B Verplichtingen wegens contantaankopen van effecten en andere waarden C Beschikbare marge op betekende kredietlijnen D Verplichtingen tot vaste opneming en plaatsing van effecten

49 346 910 3 609 548 253 165 45 390 249 93 948

46 471 078 635 907 1 583 559 44 221 898 29 714

40 001 975 1 821 013 1 022 365 37 115 545 43 051

-13,9 % 186,4 % -35,4 % -16,1 % 44,9 %

3 Aan de in de consolidatie opgenomen ondernemingen toevertrouwde waarden A Waarden gehouden onder fiducieregeling B Open bewaring en gelijkgestelde

92 434 244 1 197 365 91 236 879

89 250 955 1 662 615 87 588 340

88 089 318 2 044 944 86 044 374

-1,3 % 23,0 % -1,8 %

28 068

4 232

1 030

-75,7 %

Verbonden Ondernemingen ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat

Andere

Totaal

658 0 572 1 80 5

1 030 372 572 1 80 5

4 Te storten op aandelen Maatschappij (2002)

Bankbedrijf Resiterra African Export-Import Bank IDETA ModeNatie MTS Belgium

372 372 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

5 Buitenbalansverrichtingen op termijn in effecten, vreemde valuta’s en andere financiële instrumenten (inclusief verzekeringsbedrijf) (in duizenden EUR) 31-12-2001

Gecontracteerde bedragen

≤ 1 jaar

Resterende looptijd 1-5 jaar ≥ 5 jaar

Vervangingswaarde Positieve Negatieve

Potentieel kredietrisico

99 320 976

76 286 422

16 550 956

6 483 598

826 749

-739 966

427 677

8 827 422 2 011 550 61 363

8 050 156 1 084 741 36 355

760 241 764 899 25 008

17 025 161 910 0

129 448 102 104 0

-63 344 -54 583 0

119 790 61 236 1 614

2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten 81 852 118 j Rentetermijncontracten 781 144 j Rentefutures 3 869 506 j Renteopties 383 278 Andere contracten j Aandelenopties 1 534 594

62 419 766 781 144 3 430 887 378 278

13 953 511 0 436 219 0

5 478 841 0 2 400 5 000

582 767 8 242 2 667 63

-619 872 -245 -1 860 -63

151 950 0 2 217 75

105 094

611 079

818 423

1 457

0

90 794

NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


118 DIETER VANMELDERT informatiebeheerder − Leven Ondernemingen Productie KBC Verzekeringen

“KBC durft de mening te vragen van haar medewerkers over het personeelsbeleid en houdt ook rekening met de resultaten van dat onderzoek.”

31-12-2001


≤ 1 jaar




551 592 660

282 243 345

179 968 043

89 381 272

10 181 626

-10 205 662

7 604 500

59 330 722 10 864 926 10 579 527

57 622 975 4 337 637 10 184 647

1 651 741 4 375 352 394 880

56 005 2 151 937 0

1 226 509 475 594 102 410

-1 215 652 -354 022 -91 677

663 017 423 539 121 590

311 361 152 15 396 344 19 203 472 60 621 807

125 327 509 13 534 789 17 541 297 12 178 546

110 144 986 1 861 555 1 654 232 39 779 924

75 888 657 0 7 943 8 663 337

6 608 367 15 967 7 802 381 445

-6 069 082 -24 093 -8 254 -360 288

1 689 055 9 308 8 390 328 874

63 050 234 1 184 476

40 331 469 1 184 476

20 105 373 0

2 613 392 0

1 360 431 3 102

-2 079 423 -3 172

4 289 657 71 069

650 913 636

358 529 767

196 519 000

95 864 870

11 008 375

-10 945 628

8 032 176

68 158 144 12 876 475 10 640 891

65 673 131 5 422 378 10 221 002

2 411 982 5 140 250 419 889

73 030 2 313 847 0

1 355 957 577 699 102 410

-1 278 995 -408 605 -91 677

782 808 484 775 123 204

393 213 270 16 177 488 23 072 978 61 005 085

187 747 275 14 315 933 20 972 184 12 556 824

124 098 497 1 861 555 2 090 451 39 779 924

81 367 498 0 10 343 8 668 337

7 191 134 24 209 10 469 381 507

-6 688 954 -24 339 -10 114 -360 351

1 841 005 9 308 10 607 328 949

64 584 828 1 184 476

40 436 563 1 184 476

20 716 452 0

3 431 814 0

1 361 888 3 102

-2 079 423 -3 172

4 380 452 71 069

55 888 887 499 446 719 95 578 030

51 117 833 272 811 919 34 600 015

4 075 576 154 044 281 38 347 923

695 479 72 590 518 22 157 451

73 601 6 546 658 4 388 116

-62 369 -9 055 726 -1 827 532

420 091 4 841 153 2 770 932

TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen TOTAAL TRADING EN NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen Indeling naar soort tegenpartij Overheid Financiële instellingen Overige

Becijfering in de toelichting bij de jaarrekening van de invloed op de resultaten van de derogatie aan de waarderingsregel van artikel 36bis § 2, met betrekking tot de rentetermijnverrichtingen

Categorieën rentetermijnverrichtingen In het kader van het thesauriebeheer In het kader van het ALM

JAARVERSLAG

Bedrag op Verschil tussen afsluitdatum de marktwaarde van de en de rekeningen boekwaarde 56 735 223 11 110 503

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


-13 014 -131 262

119 31-12-2002


≤ 1 jaar




94 303 313

72 589 747

15 883 499

5 830 067

1 550 027

-1 816 559

399 266

11 044 425 1 968 990 134 351

10 423 551 1 027 195 107 660

606 865 622 611 26 691

14 010 319 184 0

230 410 55 318 0

-200 129 -124 271 0

135 629 65 341 2 411

58 467 027 1 331 586 608 392 515 667

13 708 245 309 880 77 460 82 211

5 456 067 0 0 40 113

1 262 273 907 0 944

-1 490 331 -1 458 0 -350

150 382 1 549 387 1 013

1 526 107 144

449 535 0

693 0

0 176

0 -20

36 124 6 429

630 668 944

354 348 877

189 032 851

87 287 216

12 337 099

-12 992 269

8 171 830

87 312 010 15 112 870 14 128 980

85 993 252 5 858 293 13 384 707

1 285 081 6 242 136 744 273

33 677 3 012 441 0

1 164 108 383 355 3 576

-1 263 271 -437 037 -4 226

926 712 596 623 171 061

354 776 277 20 304 997 22 819 032 52 248 590

159 635 383 15 081 437 18 949 726 19 511 234

126 317 181 4 360 215 3 869 306 23 340 237

68 823 713 863 346 0 9 397 120

8 002 488 36 832 32 721 478 922

-8 718 224 -29 630 -28 199 -242 189

1 663 942 34 751 19 347 257 658

62 723 836 1 242 351

34 692 495 1 242 351

22 874 422 0

5 156 920 0

2 219 966 15 131

-2 259 515 -9 979

4 427 195 74 541

724 972 257

426 938 624

204 916 350

93 117 283

13 887 126

-14 808 829

8 571 096

98 356 435 17 081 860 14 263 332

96 416 803 6 885 488 13 492 367

1 891 945 6 864 747 770 964

47 687 3 331 625 0

1 394 518 438 673 3 576

-1 463 400 -561 308 -4 226

1 062 342 661 964 173 472

432 407 616 21 946 463 23 504 884 52 886 582

218 102 410 16 413 022 19 558 118 20 026 901

140 025 426 4 670 095 3 946 767 23 422 448

74 279 780 863 346 0 9 437 233

9 264 761 37 739 32 721 479 866

-10 208 555 -31 087 -28 199 -242 539

1 814 324 36 301 19 734 258 671

63 175 590 1 349 494

34 694 021 1 349 494

23 323 957 0

5 157 613 0

2 219 966 15 307

-2 259 515 -9 999

4 463 319 80 970

968 399 562 840 891 161 162 967

453 437 338 760 987 91 033 254

346 663 157 728 088 46 841 599

168 300 69 660 869 23 288 114

10 233 9 080 286 4 796 607

-15 051 -13 070 335 -1 723 443

4 603 5 684 642 2 881 851

NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties

2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten 77 631 339 j Rentetermijncontracten 1 641 466 j Rentefutures 685 853 j Renteopties 637 991 Andere contracten j Aandelenopties 451 754 j Futuresverrichtingen 107 144 TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen TOTAAL TRADING EN NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen Indeling naar soort tegenpartij Overheid Financiële instellingen Overige

Becijfering in de toelichting bij de jaarrekening van de invloed op de resultaten van de derogatie aan de waarderingsregel van artikel 36bis § 2, met betrekking tot de rentetermijnverrichtingen

Categorieën rentetermijnverrichtingen In het kader van het thesauriebeheer In het kader van het ALM

JAARVERSLAG

Bedrag op Verschil tussen afsluitdatum de marktwaarde van de en de rekeningen boekwaarde 53 664 104 8 826 813

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


-4 311 -624 166

120 Tradingverrichtingen Tradingverrichtingen hebben als doel op korte termijn winst te halen uit de schommelingen van prijzen of rente. Dergelijke verrichtingen worden naar de markt gewaardeerd. Operaties afgesloten als gevolg van het stellen van prijzen door de bank op de markt worden onder meer beschouwd als verrichtingen uit de tradingportefeuille. Verrichtingen uit de tradingportefeuille zijn onderworpen aan de eigenvermogensvereisten voor de dekking van het renterisico. Niet-tradingverrichtingen Dekkingsverrichtingen: deze hebben als doel het rente- of valutarisico van een afgedekte positie te verminderen. Gelijksoortige verrichtingen mogen worden beschouwd als een homogeen geheel van af te dekken bestanddelen, voorzover de afwijking van de duration niet meer bedraagt dan 10 %. De classificatie is onherroepelijk; bij het afsluiten van een dekkingsverrichting moet duidelijk worden gespecificeerd welke positie wordt afgedekt. Een dekkingsverrichting die niet meer voldoet aan de daarvoor gestelde criteria wordt beschouwd als een verrichting uit de tradingportefeuille. Partiële afdekking is toegestaan. Om effectief te zijn, gebeurt de afdekking in dezelfde munt als die van de af te dekken positie. De Basis-Point-Value van de afdekking mag maximaal 20 % afwijken van die van de af te dekken positie. Asset Liability Management (ALM) in euro’s: verrichtingen in financiële instrumenten afgesloten in het kader van het ALM in euro’s zijn macrodekkingsverrichtingen (voldoen dus niet aan de criteria voor microdekkingsverrichtingen) waarbij conform het kaderbesluit van 14 juni 1994 van de CBF de resultaatsverwerking op pro-ratabasis gebeurt. Thesauriebeheer: rentetermijnverrichtingen die de normale termijn van geldmarktverrichtingen niet overschrijden en die zijn afgesloten in het kader van het thesauriebeheer (in vreemde valuta’s) worden conform de kaderbeslissing van 14 juni 1994 van de CBF op pro-ratabasis in de resultatenrekening opgenomen. Directionele posities in vreemde valuta’s: het betreft posities die enkel de dealingroom in Brussel door middel van derivaten inneemt met het oog op het realiseren van resultaten via meerwaarden of rentemarges op langere termijn. De bank waardeert deze portefeuille naar de markt. In tegenstelling tot latente minderwaarden, worden latente meerwaarden uit voorzichtigheid echter niet geboekt (het wel boeken van de latente meerwaarden zou in 2002 een bijkomende winst ad 34,2 miljoen euro hebben teweeggebracht). Termijnverrichtingen van de directionele portefeuille voldoen niet aan de definitie van verrichtingen uit de tradingportefeuille voor de eigenvermogensvereisten. Globaal beheer in vreemde valuta’s: de andere rentetermijnverrichtingen in vreemde valuta’s, die het voorwerp uitmaken van een algemeen beheer van balansen buitenbalansverrichtingen per munt, worden op pro-ratabasis in de resultatenrekening verwerkt. Het eventuele verlies per munt dat voortvloeit uit de marktwaardering van deze rentetermijnverrichtingen moet in de resultatenrekening worden opgenomen na compensatie van de eventuele latente meerwaarden van balansproducten in dezelfde munt. Het laatste deel van de bovenstaande tabel (artikel 36bis § 2) geeft de bedragen op afsluitdatum van de verrichtingen afgesloten in het kader van het thesauriebeheer en in het kader van het ALM (ALM in euro’s + globaal beheer in vreemde valuta’s). Indien de thesaurieverrichtingen naar de markt zouden zijn gewaardeerd, zou een bijkomend verlies van 4,3 miljoen euro zijn geboekt. Indien de ALM-verrichtingen naar de markt zouden zijn gewaardeerd, zou een bijkomend verlies van 624,2 miljoen euro zijn geboekt. Deze latente minderwaarden moeten worden geplaatst tegenover latente winsten op balansposten die evenmin in de resultaten werden geboekt. Posten buiten balanstelling − verzekeringsbedrijf Per einde boekjaar 2002 heeft de verzekeringsgroep ten bedrage van 39 miljoen euro verkochte maar nog niet geleverde effecten en ten bedrage van 171 miljoen euro gekochte maar nog niet ontvangen effecten. De herverzekeringsondernemingen van de groep hebben ten bedrage van 60 miljoen euro effecten geblokkeerd ten gunste van cedenten.

Toelichting 37: Te storten op aandelen − verzekeringsbedrijf TE STORTEN OP AANDELEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)

Verbonden Ondernemingen ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat

Andere

Totaal

Totaal

0

67

5 433

5 500

Huis der Verzekering Gemeenschappelijk Waarborgfonds 4 AZA Bioscience IT-Partners Aquafin Capricorn Venture Fund Net Fund Europe Big Bang Ventures Gemma Frisius Fonds Brussels I3 Fonds

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

66 1 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 100 248 495 3 000 119 320 656 495

66 1 100 248 495 3 000 119 320 656 495

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


121 Toelichting 38: Zakelijke zekerheden die door het geconsolideerd geheel worden gesteld of onherroepelijk beloofd op zijn eigen activa − Groep ZAKELIJKE ZEKERHEDEN DIE DOOR HET GECONSOLIDEERD GEHEEL WORDEN GESTELD OF ONHERROEPELIJK BELOOFD OP ZIJN EIGEN ACTIVA − GROEP (In duizenden EUR) Als waarborg voor schulden en verplichtingen van het geconsolideerd geheel Passiefposten j Mobiliseringen j Vast pand kredietfaciliteit European Investment Bank j Asset pledge requirement KBC New York j Pand Federal Reserve Bank of New York j Andere Posten buiten balanstelling j Opties en futures j Effectenleningen j Verplichte waarborgen arbeidsongevallen j Andere

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

19 379 347 532 227 256 851 0 963 629

25 756 115 529 253 154 317 0 606 675

31 686 286 633 850 204 062 1 045 000 96 372

23,0 % 19,8 % 32,2 % -84,1 %

400 199 3 221 9 987 0

1 005 012 0 0 124

1 043 056 0 0 0

3,8 % -100,0 %

604 242

459 259

492 489

7,2 %

116 252

19 893

42 483

113,6 %

Als waarborg voor schulden en verplichtingen van derden Passiefposten j Andere Posten buiten balanstelling j Andere

De bank garandeert onherroepelijk alle per 31 december 2002 bestaande verplichtingen, opgesomd in Section 5 c van de Ierse Companies Amendment Act, van de hierna vermelde Ierse ondernemingen. Hierdoor komen deze ondernemingen in aanmerking voor ontheffing van bepaalde publicatieverplichtingen zoals vermeld in sectie 17 van de Ierse Companies Amendment Act. • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • •

IIB Bank Limited KBC Financial Services (Ireland) Limited IIB Nominees Limited Monastersky Limited Kalzari Limited Danube Holdings Limited Perisda Limited Meridian Properties Limited Wardbury Properties Limited Bencrest Properties Limited Maurevel Investment Company Limited Linkway Developments Limited

• • • • • • • • • • •

Needwood Properties Limited Dunroamin Properties Limited Homeloans and Finance Limited Irish Homeloans and Finance Limited KBC Asset Management Ireland Limited IIB Homeloans Limited IIB Finance Limited IIB Homeloans and Finance Limited IIB Commercial Finance Limited IIB Asset Finance Limited IIB Leasing Limited Intercontinental Finance Limited

Lease Services Limited Khans Holdings Limited Proactive Mortgages Limited KBC Homeloans and Finance Limited Demilune Limited Cluster Properties Limited Staple Properties Limited Glare Nominee Limited KBC Fund Managers Limited KBC Asset Management Limited KBC Asset Management International Limited

ANDERE TOELICHTINGEN Toelichting 39: Kasstromentabel van KBC Bankverzekeringsholding NV (geconsolideerd) KASSTROMENTABEL VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV (GECONSOLIDEERD) (In duizenden EUR) KASSTROOM UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN Geconsolideerde winst Bankbedrijf Nettowaardeverminderingen op vorderingen, verbintenissen, beleggingseffecten en financiële vaste activa Afschrijvingen op vaste activa Nettowijzigingen van de voorzieningen Verzekeringsbedrijf Afschrijvingen op vaste activa Afschrijvingen op beleggingen Nettowijzigingen van de voorzieningen niet-levensverzekeringen Nettowijzigingen van de voorzieningen levensverzekeringen Nettowijzigingen van andere voorzieningen Subtotaal interne financiering Uitkeringen aan bestuurders

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING

2000

2001

2002

1 976 509

1 178 428

1 200 024

360 579 313 814 -18 930

405 834 381 084 -43 538

704 179 456 662 57 084

51 032 7 473 110 035 1 080 227 82 019 3 962 757

56 379 1 674 253 875 681 604 4 031 2 919 370

44 390 284 083 1 418 375 -139 856 -218 828 3 806 113

-1 362

-1 304

-1 142


122 (In duizenden EUR)

2000

2001

2002

52 064 -30 974 790 31 728 137 116 533 657 498 -4 300 908 339 205

193 311 -42 234 747 38 294 384 -2 449 1 688 134 -2 184 141 -409 741

84 546 -46 062 923 53 960 682 42 810 -1 857 475 -6 556 771 -263 368

Verzekeringsbedrijf Aanschaffing beleggingseffecten Verkoop van beleggingseffecten Wijzigingen van de overlopende rekeningen Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie

-3 327 910 2 115 887 10 974 -133 225 82 559

-2 707 726 1 610 336 15 798 -28 104 -25 967

-3 775 984 2 207 657 -25 833 -72 680 333 557

Holdingactiviteiten Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie

151 632 -402 767

-104 214 471 160

137 304 -66 827

76 284

-2 505 898

1 889 667

Bankbedrijf Aanschaffing van financiële activa Overdracht van financiële vaste activa Aanschaffing van (im)materiële vaste activa Overdracht van (im)materiële vaste activa

-181 938 770 711 -557 085 302 172

-73 199 114 843 -942 748 729 736

-384 732 37 520 -1 323 014 625 660

Verzekeringsbedrijf Aanschaffing van (im)materiële vaste activa Overdracht van (im)materiële vaste activa

-13 230 230

-31 517 13 557

-46 698 577

Holdingactiviteiten Aanschaffing van financiële vaste activa

-11 030

-40 488

-4 358

309 830

-229 817

-1 095 045

Opbrengst van de uitgifte van aandelen Betaalde dividenden Opbrengst van de uitgifte van preferente aandelen Achtergestelde obligaties en doorgeplaatste leningen Eliminaties bij consolidatie van achtergestelde obligaties Niet-achtergestelde obligaties en doorgeplaatste leningen Afboeking consolidatieverschil Overige wijzigingen

37 168 -424 470 47 562 1 078 804 -315 639 1 033 262 263 768 -198 498

52 612 -446 168 35 997 389 162 -351 089 892 269 -361 153 103 950

9 509 -459 176 -108 676 -105 677 -354 451 1 592 352 97 744 -411 474

Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten

1 521 958

315 580

260 152

Kas en kasmiddelen aan het begin van het boekjaar Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten

3 949 299 76 284 309 830 1 521 957

5 857 373 -2 505 899 -229 817 315 580

3 437 237 1 889 667 -1 095 045 260 152

Kas en kasmiddelen aan het einde van het boekjaar

5 857 370

3 437 238

4 492 012

Bankbedrijf Kas, tegoeden bij centrale banken, postcheque en giro Bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier Vorderingen op kredietinstellingen, zicht Schulden aan kredietinstellingen, zicht Mobiliseringsschulden herdiscontering handelspapier

729 988 3 961 501 3 086 184 -2 128 257 -103 593

1 259 396 3 582 772 4 259 807 -6 077 690 -14 373

1 210 540 3 023 992 1 874 114 -2 233 198 -21 139

Verzekeringsbedrijf Beschikbare waarden verzekeringsbedrijf

176 284

181 192

192 246

Holdingactiviteiten Geldbeleggingen en liquide middelen

135 265

246 132

445 458

5 857 372

3 437 236

4 492 012

Bankbedrijf Invloed wijzigingen in de consolidatiekring op waardeverminderingen op vorderingen Aanschaffing beleggingseffecten Verkoop van beleggingseffecten Actuariële spreiding agio/disagio beleggingseffecten Wijzigingen van de overlopende rekeningen Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie

Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN

Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN

Totaal

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


123 De kasstromentabel van KBC Bankverzekeringsholding (geconsolideerd) geeft een beeld van de wijzigingen in de loop van het jaar 2002 van de beschikbare kasmiddelen van de Groep. Behalve voor de financieringsactiviteiten worden de kasstromen afgezonderd naargelang zij in het bankbedrijf, verzekeringsbedrijf of in de holding plaatsvinden. De kasstromentabel is opgemaakt volgens de indirecte methode. Hierbij wordt de geconsolideerde winst aangepast voor de posten die geen kasontvangsten of kasuitgaven inhouden. Deze interne financiering behoort, net zoals de kasstromen van het bedrijfskapitaal, tot de kasstromen van de bedrijfsactiviteiten. Naast de kasstromen van de bedrijfsactiviteiten zijn ook de kasstromen van de investerings- en financieringsactiviteiten weergegeven. De som van deze drie kasstromen geeft de totale kasstroom weer tussen het begin en het einde van het boekjaar.

Toelichting 40: Financiële relaties met bestuurders en zaakvoerders − Groep FINANCIËLE RELATIES MET BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS − GROEP (In duizenden EUR) A Bedrag van de bezoldigingen van bestuurders* of zaakvoerders van de consoliderende onderneming op grond van hun werkzaamheden in de consoliderende onderneming, haar dochterondernemingen en verbonden ondernemingen, met inbegrip van het bedrag van aan gewezen bestuurders of zaakvoerders op die grond toegekende rustpensioenen * wrv. leden van het Directiecomité B Voorschotten en kredieten toegekend aan de bestuurders en zaakvoerders waarvan sprake in punt A

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

8 556

8 652

8 004

5 623 4 310

6 028 4 505

5 319 3 871

De in deze toelichting vermelde bedragen liggen hoger dan de bedragen vermeld in het hoofdstuk Deugdelijk Bestuur omdat deze toelichting ook die bezoldigingen van de bestuurders van KBC Bankverzekeringsholding NV betreft die zijn betaald door andere Groepsmaatschappijen dan KBC Bankverzekeringsholding NV, KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV.

Toelichting 41: Vergoeding van de commissaris Naast het door de Algemene Vergadering van KBC Bankverzekeringsholding NV, KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV vastgelegde honorarium werden in 2002 de volgende bijkomende vergoedingen betaald aan de commissaris en de vennootschappen waarmee hij beroepshalve in samenwerkingsverband staat (exclusief BTW): j KBC Bankverzekeringsholding NV: 17 976,15 euro voor uitzonderlijke werkzaamheden voornamelijk met betrekking tot kapitaalverhogingen voor het personeel en de wijziging van het maatschappelijk doel; j KBC Bank NV: 370 171,50 euro voor uitzonderlijke werkzaamheden voornamelijk met betrekking tot de voorbereiding op de IAS-conversie, comfort letters in verband met de uitgifte van schuldpapier, procedures in verband met Qualified Intermediary en opleidingen; j KBC Verzekeringen NV: 10 974,55 euro voor uitzonderlijke werkzaamheden met betrekking tot expertiseverslagen.

Toelichting 42: Personeel − Groep PERSONEEL − GROEP 31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

10 35 839 2 943 281 39 073 20 344

11 43 827 2 945 295 47 078 20 549

2 019 41 995 3 907 322 48 243 20 220

-4,2 % 32,7 % 9,2 % 2,5 % -1,6 %

910 1 657 119 144 197 17 441 1 819 667

1 174 1 820 961 152 895 21 973 1 997 003

149 647 1 831 603 158 166 24 466 2 163 882

0,6 % 3,4 % 11,3 % 8,4 %

Gemiddeld personeelsbestand (in VTE) KBC Bankverzekeringsholding KBC Bank KBC Verzekeringen* KBC Asset Management Totaal wrv. werkzaam in België Personeelskosten en kosten voor pensioenen (in duizenden EUR) KBC Bankverzekeringsholding KBC Bank KBC Verzekeringen KBC Asset Management Totaal * Voor de verzekeringsmaatschappijen wordt het distributienetwerk niet meegerekend.

De vergelijking van de personeelsaantallen en de daaraan gerelateerde kosten in 2002 en 2001 wordt bemoeilijkt door de overdracht van een 2 000-tal personeelsleden van de bank en verzekeraar naar de zogenaamde Kostendelende Vennootschap die juridisch onder de KBC Bankverzekeringsholding valt. In de resultatenrekening worden de kosten van deze Kostendelende Vennootschap aan de bank en de verzekeraar toegewezen. In deze toelichting blijven ze echter onder KBC Bankverzekeringsholding staan, om het verband met de personeelsaantallen niet te verstoren. De bovenstaande personeelsaantallen betreffen voltijdbaanequivalenten (VTE) en gemiddelden over het jaar. Voor maatschappijen die evenredig geconsolideerd worden, werd het evenredige deel van het personeelsbestand in aanmerking genomen.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


124

SOLVABILITEIT SOLVABILITEIT KBC BANK (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

Reglementair eigen vermogen KBC Bank (na winstverdeling)

14 549 161

14 568 779

12 976 020

-10,9 %

Tier-1-kapitaal Eigen vermogen Herwaarderingsmeerwaarden Fonds voor Algemene Bankrisico’s Oprichtingskosten en immateriële activa Eigen aandelen Consolidatieverschillen Preferente aandelen* Belangen van derden

8 612 533 5 299 052 -10 630 1 841 379 -120 956 -55 269 -40 767 1 291 880 407 844

8 754 560 7 007 267 -10 162 0 -171 611 -55 269 -32 791 1 313 184 703 942

8 388 177 7 277 514 -9 702 0 -195 570 -55 269 -381 117 1 258 227 494 094

-4,2 % 3,9 % -4,5 % 14,0 % 0,0 % -4,2 % -29,8 %

Tier-2-kapitaal Herwaarderingsmeerwaarden Upper-Tier-2-instrumenten j Verplicht converteerbare lening (1993-2003) j Verplicht converteerbare lening (1998-2008) j Verplicht converteerbare lening (1999-2006) j Perpetuele leningen Achtergestelde schulden

6 067 300 10 630

5 743 427 10 162

5 202 282 9 702

-9,4 % -4,5 %

244 212 185 920 250 000 1 070 272 4 306 267

243 958 185 920 250 000 1 049 843 4 003 544

243 704 185 920 250 000 991 686 3 521 270

-0,1 % 0,0 % 0,0 % -5,5 % -12,0 %

Tier-3-kapitaal

312 863

339 815

111 797

-67,1 %

Aftrekposten (deelnemingen)

-443 536

-269 023

-726 236

170,0 %

91 014 335 85 148 141 2 038 663 1 929 925 1 714 125 183 481

99 081 256 92 060 206 2 042 450 2 637 263 1 686 688 654 650

94 983 778 86 243 090 3 151 625 3 278 563 1 788 000 522 500

-4,1 % -6,3 % 54,3 % 24,3 % 6,0 % -20,2 %

9,46 % 15,99 %

8,84 % 14,70 %

8,83 % 13,66 %

Totaal risicogewogen volume Kredietrisico, belegging Kredietrisico, trading Renterisico, trading Positie tradingportefeuille aandelen Wisselrisico Solvabiliteitsratio’s Tier-1-ratio CAD-ratio Verklaring ontwikkeling solvabiliteitsratio’s

Tier-1-ratio

CAD-ratio

8,84 % -0,58 %

14,70 % -0,92 %

Preferente aandelen Achtergestelde leningen en perpetuele leningen Winstreservering Overige

-0,06 % 0,00 % 0,30 % -0,04 %

-0,11 % -0,72 % 0,24 % -0,12 %

Autonome groei risicogewogen volume

0,37 %

0,59 %

Toestand op 31-12-2002

8,83 %

13,66 %

Toestand op 01-01-2002 Acquisities Nieuwe middelen en interne vermogenscreatie

* De preferente aandelen worden in de balans geboekt onder de minderheidsbelangen.

Het geconsolideerde eigen vermogen van KBC Bank nam in 2002 toe met 270 miljoen euro, hoofdzakelijk als gevolg van de winstreservering. Naast het boekhoudkundig eigen vermogen wordt het Tier-1-kapitaal in 2002 voornamelijk beïnvloed door de hogere aftrek van de consolidatieverschillen (door de aankoop van een participatie in NLB en de verhogingen van de participaties in Kredyt Bank en C{ SOB). De belangen van derden dalen, in hoofdzaak door de zonet vermelde participatieverhogingen. Parallel met de daling van het Tier-1-kapitaal nemen de preferente aandelen opgenomen in dit Tier-1-kapitaal ook af (het Tier-1-kapitaal mag slechts ten belope van 15 % bestaan uit preferente aandelen; het saldo van de preferente aandelen is opgenomen in het Tier-2-kapitaal onder de perpetuele leningen). De afname van de achtergestelde schulden wordt verklaard door de daling van de gemiddelde restlooptijd waarmee rekening wordt gehouden bij de berekening van het Tier-2-kapitaal. De aftrekposten vermeerderen met 457 miljoen euro, hoofdzakelijk als gevolg van de opname van NLB volgens de vermogensmutatiemethode en de achtergestelde vordering verleend aan NLB, de toename van de participatie van C{ SOB in (ex-) IPB Pojisˇt’ovna en de aangroei van het eigen vermogen van de KBC Asset Management-groep, opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode. Door een strakke beheersing van de autonome groei van de risicogewogen activa zijn deze gedaald met 4 097 miljoen euro. De voornaamste daling trad op bij KBC Bank (deze daling lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig met de groei van de vorderingen op cliënten, maar die omvat een sterke toename van de omgekeerde retrocessies, die via onderliggende OLO’s tegen 0 % gewogen worden). Bij KBC Financial Products was er een toename van de marktrisico’s, onder meer als gevolg van de activiteiten inzake kredietderivaten.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


125 De acquisities in 2002 hebben een grotere impact op de CAD-ratio dan op de Tier-1-ratio, wat te verklaren is door de aftrek van de vermogensmutatiewaarde van NLB. De solvabiliteitsratio’s van KBC Bank liggen ruim boven de interne doelstelling van 8-8,25 % en 12 % voor respectievelijk de Tier-1-ratio en de CAD-ratio. Als dusdanig vormt dit overschot een beschikbare marge voor verdere endogene en exogene groei.

SOLVABILITEIT KBC VERZEKERINGEN (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Verschil

28 955 121 743 1 368 905 -124 288 -2 044 1 393 270 -160 065 56 645 1 289 849 19 336 1 309 185

29 007 121 743 1 563 076 -127 484 1 580 1 587 921 -187 134 8 155 1 408 942 19 336 1 428 277

29 007 121 743 1 719 129 -81 199 -7 669 1 781 011 -190 080 8 458 1 599 389 19 336 1 618 725

0,0 % 0,0 % 10,0 % -36,3 % 12,2 % 1,6 % 3,7 % 13,5 % 0,0 % 13,3 %

-70 931 -10 556 -81 487

-74 554 -8 832 -83 386

-62 923 -38 796 -101 719

-15,6 % 339,3 % 22,0 %

Totaal Niet-gerealiseerde meerwaarden

1 227 698 1 503 132

1 344 891 791 555

1 517 006 69 721

12,8 % -91,2 %

Totaal inclusief niet-gerealiseerde meerwaarden

2 730 830

2 136 446

1 586 727

-25,7 %

Bedrag vereiste solvabiliteitsmarge van de activiteiten Niet-leven Activiteitsgroepen Niet-leven en Arbeidsongevallenwet Renten Totaal

126 451 5 875 132 326

135 985 6 423 142 408

152 053 6 761 158 815

11,8 % 5,3 % 11,5 %

Bedrag vereiste solvabiliteitsmarge van de activiteiten Leven Tak 21 Tak 23 Totaal

244 412 22 860 267 271

256 038 25 123 281 160

317 791 19 438 337 229

24,1 % -22,6 % 19,9 %

Totaal vereiste solvabiliteitsmarge

399 597

423 568

496 044

17,1 %

Expliciete solvabiliteitsratio

307 %

318 %

306 %

-

Impliciete solvabiliteitsratio

683 %

504 %

320 %

-

Surplus expliciet

828 101

921 323

1 020 962

10,8 %

Surplus impliciet

2 331 233

1 712 877

1 090 683

-36,3 %

Gestort maatschappelijk kapitaal Uitgiftepremies Reserves Consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Totaal eigen vermogen van de groep Dividenduitkering KBC Verzekeringen Belang van derden Totaal eigen vermogen Achtergestelde schulden Totaal aansprakelijk vermogen Af te trekken Immateriële vaste activa Consolidatieverschillen Subtotaal

Het totaal aansprakelijk vermogen (na aftrekposten) van KBC Verzekeringen nam in 2002 toe met 172 miljoen euro tot 1 517 miljoen euro. De voornaamste mutatie hierin was de winstreservering. De expliciete solvabiliteitsratio, die wordt berekend als de verhouding tussen het in de verzekeringsgroep aanwezige solvabiliteitskapitaal exclusief latente meerwaarden en het vereiste solvabiliteitskapitaal, daalt met 12 procentpunten. Autonoom zou de expliciete solvabiliteitsratio zijn toegenomen tot 336 %. De voornaamste oorzaken van de daling zijn de integrale consolidatie van (ex-) IPB Pojisˇt’ovna, de bijkomende goodwill die van het eigen vermogen wordt afgetrokken en de toename van de kapitaalsvereisten door de integrale consolidatie. De impliciete solvabiliteitsratio (inclusief de latente meerwaarden) benadert de expliciete ratio, een gevolg van het feit dat de latente meerwaarden door de slechte financiële toestand op de financiële markten sterk geslonken zijn.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING


126

VERSLAG VAN DE COMMISSARIS OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING ″VERSLAG VAN DE COMMISSARIS OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2002 GERICHT AAN DE GEWONE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV Overeenkomstig de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen, brengen wij u verslag uit over de uitvoering van de controleopdracht die ons werd toevertrouwd. Wij hebben de controle uitgevoerd van de geconsolideerde jaarrekening, opgesteld onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur van de vennootschap, over het boekjaar afgesloten op 31 december 2002, met een balanstotaal van EUR 221.730.540.(000) en waarvan de resultatenrekening afsluit met een aandeel van de groep in het resultaat van EUR 1.034.204.(000). Wij hebben eveneens de controle van het geconsolideerde jaarverslag uitgevoerd.

[Verklaring over de geconsolideerde jaarrekening zonder voorbehoud] Onze controles werden verricht overeenkomstig de Belgische controlenormen uitgevaardigd door het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Deze beroepsnormen eisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de geconsolideerde jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat, rekening houdend met de Belgische wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften met betrekking tot de geconsolideerde jaarrekening. Overeenkomstig deze normen hebben wij rekening gehouden met de administratieve en boekhoudkundige organisatie van de groep, alsook met de procedures van interne controle. Wij hebben de voor onze controles vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij hebben op basis van steekproeven de verantwoording onderzocht van de bedragen opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Wij hebben de waarderingsregels, de consolidatiegrondslagen, de betekenisvolle boekhoudkundige ramingen die de onderneming maakte en de voorstelling van de geconsolideerde jaarrekening in haar geheel beoordeeld. Wij zijn van mening dat onze werkzaamheden een redelijke basis vormen voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel, rekening houdend met de in België toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften, geeft de geconsolideerde jaarrekening afgesloten op 31 december 2002 een getrouw beeld van het vermogen, van de financiële toestand en van de resultaten van het geconsolideerd geheel en wordt een passende verantwoording gegeven in de toelichting.

[Bijkomende verklaringen] Wij vullen ons verslag aan met de volgende bijkomende verklaringen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening over het boekjaar 2002 te wijzigen: j Het geconsolideerde jaarverslag bevat de door de wet vereiste gegevens en stemt overeen met de jaarrekening. j De toelichting bij de jaarrekening bevat passende commentaren betreffende: - de wijziging van waarderingsregels, - de afwijkingen verleend door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen krachtens artikel 8 van het KB van 1 september 1986 betreffende de geconsolideerde jaarrekeningen van portefeuillemaatschappijen inzake: - de verwerking van de positieve consolidatieverschillen, - het gehanteerde schema van de jaarrekening en - de toepassing van waarderingsregels die rekening houden met de eigenheid van de activiteitsgebieden (bankbedrijf inclusief asset management, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten). Brussel, 5 maart 2003 Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV Commissaris, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont Vennoot

Danielle Vermaelen Vennoot″

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[VERSLAG

VAN DE COMMISSARIS OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING]

127 RENAAT MERTENS KMO-relatiebeheerder KBC Antwerpen-Rockox

“De buitenwereld beschouwt ons als zeer professioneel. Nieuwe producten en systemen volgen elkaar op, maar de collega’s passen zich vlot aan.”

VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV De vennootschappelijke jaarrekening van KBC Bankverzekeringsholding NV wordt hierna voorgesteld in een verkorte versie. Overeenkomstig de wettelijke voorschriften worden de vennootschappelijke jaarrekening, het verslag van de Raad van Bestuur en het verslag van de commissaris neergelegd bij de Nationale Bank van België. Deze documenten zijn op aanvraag gratis beschikbaar bij: KBC Bankverzekeringsholding NV Stafdirectie Strategie en Expansie − SEE Havenlaan 2 BE-1080 Brussel De commissaris heeft over de vennootschappelijke jaarrekening van KBC Bankverzekeringsholding NV een verklaring zonder voorbehoud afgegeven.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[VENNOOTSCHAPPELIJKE

JAARREKENING


128

BALANS, RESULTATENREKENING EN RESULTAATVERWERKING [Balans na winstverdeling] (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

Vaste activa

5 975 382

5 922 966

5 927 324

IV Financiële vaste activa A Verbonden ondernemingen 1 Deelnemingen 2 Vorderingen

5 975 382 5 975 382 5 678 916 296 466

5 922 966 5 922 966 5 586 011 336 955

5 927 324 5 927 324 5 586 011 341 313

180 747

291 226

462 461

23 403 23 403

23 679 23 679

24 821 24 821

132 098 132 098

148 839 148 839

225 824 225 824

3 167

97 293

194 813

22 079

21 414

17 003

6 156 129

6 214 192

6 389 784

4 317 226

4 477 925

4 537 334

585 377 585 377

590 388 590 388

591 138 591 138

1 961 818

2 009 421

2 018 180

1 769 583 58 538 133 437 189 869 1 387 739 448

1 875 083 59 039 150 178 189 869 1 475 997 3 032

1 900 158 59 114 227 163 189 869 1 424 013 27 857

1 838 903

1 736 267

1 852 450

0

0

2 189

416 520 416 520 116 520 300 000

416 520 416 520 116 520 300 000

477 148 477 148 177 148 300 000

1 347 129 917 113 339 012 578 101 490 107 0 107 429 419

1 243 303 793 780 0 793 780 0 148 14 134 449 375

1 301 169 800 500 0 800 500 98 22 784 3 168 19 617 477 788

75 254

76 444

71 945

6 156 129

6 214 192

6 389 784

ACTIVA

Vlottende activa VII Vorderingen op ten hoogste één jaar B Overige vorderingen VIII Geldbeleggingen A Eigen aandelen IX Liquide middelen X Overlopende rekeningen Totaal activa PASSIVA Eigen vermogen I

Kapitaal A Geplaatst kapitaal

II

Uitgiftepremies

IV Reserves A Wettelijke reserve B Onbeschikbare reserves C Belastingvrije reserves D Beschikbare reserves V Overgedragen winst Schulden VII Voorzieningen en uitgestelde belastingen VIII Schulden op meer dan één jaar A Financiële schulden 1 Kredietinstellingen 2 Overige leningen IX Schulden op ten hoogste één jaar B Financiële schulden 1 Kredietinstellingen 2 Commercial Paper C Handelsschulden E Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 1 Belastingen 2 Bezoldigingen en sociale lasten F Overige schulden X Overlopende rekeningen Totaal passiva

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


JAARREKENING


129

[Resultatenrekening] (In duizenden EUR)

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

109 617

123 521

97 403

196

549

186

2 490

2 068

9 168

D Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen

910

1 174

149 647

E Diverse lopende kosten

417

0

0

0

0

149

L Winst van het boekjaar

431 216

555 557

510 218

Totaal kosten

544 846

682 869

766 771

N Te bestemmen winst van het boekjaar

433 869

555 557

510 218

479 785

616 498

565 563

49 001

62 535

44 774

420

714

769

D Andere bedrijfsopbrengsten

0

0

154 716

E Andere lopende opbrengsten

2

4

0

F Diverse opbrengsten

0

90

949

10 498

3 027

0

5 140

0

0

544 846

682 869

766 771

2 653

0

0

31-12-2000

31-12-2001

31-12-2002

A Te bestemmen winstsaldo 1 Te bestemmen winst van het boekjaar 2 Overgedragen winst van het vorige boekjaar

436 576 433 869 2 707

556 005 555 557 448

513 250 510 218 3 032

C Toevoegingen aan het eigen vermogen 1 Aan de wettelijke reserve 2 Aan de overige reserves

-10 298 298 10 000

-105 501 501 105 000

-25 075 75 25 000

-448 448

-3 032 3 032

-27 857 27 857

-425 830 424 469 1 361

-447 471 446 168 1 304

-460 318 459 176 1 142

KOSTEN A Kosten van schulden B Andere financiële kosten C Diensten en diverse goederen

F Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en kosten

OPBRENGSTEN A Opbrengsten uit financiële vaste activa B Opbrengsten uit vlottende activa C Andere financiële opbrengsten

I

Realisatiemeerwaarden

K Regularisering van belastingen Totaal opbrengsten M Onttrekking aan de belastingvrije reserves

[Resultaatverwerking] (In duizenden EUR)

D Over te dragen resultaat 1 Over te dragen winst F Uit te keren winst 1 Vergoeding van het kapitaal 2 Bestuurders of zaakvoerders

[Dividend] De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering voorstellen op de dividendgerechtigde aandelen een brutodividend van 1,52 euro uit te keren. Dit komt overeen met een nettodividend per gewoon aandeel van 1,14 euro en een nettodividend per aandeel met VV-strip van 1,292 euro.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


JAARREKENING


130

TOELICHTINGEN BIJ DE VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING Toelichting 1: Financiële vaste activa FINANCIËLE VASTE ACTIVA (In duizenden EUR)

Verbonden ondernemingen

Vorderingen

5 586 011 0 5 586 011

336 955 4 358 341 313

Boekwaarde 01-01-2002 Aanschaffingen Boekwaarde 31-12-2002

De deelnemingen in verbonden ondernemingen betreffen vooral de participatie van KBC Bankverzekeringsholding NV in KBC Bank NV (99,35 %), KBC Verzekeringen NV (100 %) en, sinds 2000, KBC Asset Management NV (55,25 %). De vorderingen betreffen in hoofdzaak een door KBC Bankverzekeringsholding NV (in 1999) onderschreven ACO (Achtergestelde Converteerbare Obligatielening) van KBC Bank NV voor een bedrag van 250 miljoen euro, met vervaldag in 2006. De toename van de vorderingen in 2002 is het gevolg van de inlevering van ATO’s (zie verder) bij KBC Bankverzekeringsholding, waardoor er een vordering op KBC Bank ontstaat. De aandeelhoudersstructuur van KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV ziet er eind 2002 als volgt uit:

AANDEELHOUDERSSTRUCTUUR KBC BANK EN KBC VERZEKERINGEN (31-12-2002) Aantal aandelen KBC Bankverzekeringsholding NV KBC Bank NV KBC Verzekeringen NV Centea NV Totaal

KBC Bank NV KBC Verzekeringen NV In procenten Aantal aandelen In procenten

361 775 623 0 1 2 354 483 364 130 107

99,35 0,00 0,00 0,65 100,00

467 857 1 0 0 467 858

100,00 0,00 0,00 0,00 100,00

Toelichting 2: Eigen vermogen en aandeelhouders − Vennootschappelijk EIGEN VERMOGEN EN AANDEELHOUDERS − VENNOOTSCHAPPELIJK

a Mutatietabel eigen vermogen − vennootschappelijk (In duizenden EUR)

Begintoestand 01-01-2002

Kapitaalverhoging voor het personeel

Omzetting ACO’s

Winstreservering

Andere wijzigingen

Eindtoestand 31-12-2002

590 388 2 009 421 1 875 083 3 032 4 477 925

293 4 858 0 0 5 151

457 3 901 0 0 4 358

0 0 25 075 24 825 49 900

0 0 0 0 0

591 138 2 018 180 1 900 158 27 857 4 537 334

Kapitaal Uitgiftepremies Reserves Overgedragen resultaat Eigen vermogen

b Gedetailleerde ontwikkeling van het kapitaal en de uitgiftepremies j Aandelen Het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding bestaat uitsluitend uit gewone aandelen. Er zijn geen winstbewijzen of aandelen zonder stemrecht uitgegeven. De aandelen zijn genoteerd op Euronext Brussels. De aandelen uitgegeven in het kader van de kapitaalverhoging voor het personeel in 2002, zullen pas vanaf boekjaar 2003 dividendgerechtigd zijn.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


JAARREKENING


131 j Maatschappelijk kapitaal en uitgiftepremies

ONTWIKKELING VAN HET KAPITAAL EN DE UITGIFTEPREMIES IN 2000, 2001 EN 2002 (In EUR) Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel en de gepensioneerden Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008

Op 31 december 2002 bereikte het geplaatst maatschappelijk kapitaal van de vennootschap een bedrag van 591 137 829 euro, verdeeld in 302 239 200 aandelen, waarvan 28 862 460 van het VV-type. Van deze laatste zullen 149 628 aandelen pas dividendgerechtigd zijn vanaf het boekjaar 2003. Het maatschappelijk kapitaal is volgestort. In de loop van het boekjaar steeg het maatschappelijk kapitaal met 749 974 euro. Er werden 149 628 nieuwe aandelen van het VVtype uitgegeven ingevolge een kapitaalverhoging waartoe de Raad van Bestuur besliste in het kader van het toegestaan kapitaal en die voorbehouden werd aan de personeelsleden van KBC Bankverzekeringsholding en haar Belgische dochtervennootschappen. Het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders werd derhalve opgeheven. De aandelen werden uitgegeven tegen 34,43 euro en zijn in overeenstemming met de wettelijke voorschriften geblokkeerd gedurende vijf jaar. Met deze kapitaalverhoging beoogt KBC Bankverzekeringsholding de band met haar personeel en dat van haar dochterondernemingen nauwer aan te halen. Gezien de geringe omvang van de kapitaalverhoging zijn de financiële gevolgen voor de bestaande aandeelhouders uiterst beperkt. Verder werden in de loop van het boekjaar 232 510 nieuwe aandelen gecreëerd door inbreng van 23 251 achtergestelde in Aandelen (KBC Bankverzekeringsholding) Terugbetaalbare Obligaties 1993/ 1996-2003 (ATO’s) en 502 nieuwe aandelen gecreëerd door inbreng van 502 achtergestelde in Aandelen (KBC Bankverzekeringsholding) Terugbetaalbare Obligaties 1998/2008 (ATO’s).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

Datum

Kapitaal

Uitgiftepremies

Aantal aandelen

01-01-2000 t.e.m. 29-11-2000 28-12-2000 28-12-2000 28-12-2000 01-01-2001 t.e.m. 30-03-2001 30-03-2001 01-04-2001 t.e.m. 29-06-2001 29-06-2001 01-07-2001 t.e.m. 28-09-2001 28-09-2001 01-10-2001 t.e.m. 29-11-2001 27-12-2001 27-12-2001 01-01-2002 t.e.m. 28-03-2002 28-03-2002 01-04-2002 t.e.m. 27-06-2002 27-06-2002 01-07-2002 t.e.m. 30-09-2002 30-09-2002 01-10-2002 t.e.m. 29-11-2002 30-12-2002 30-12-2002 30-12-2002

584 331 040 585 062 816 585 373 660 585 377 277 585 477 456 585 482 241 586 225 838 586 226 503 588 737 469 588 737 864 589 619 212 590 387 504 590 387 854 590 402 946 590 403 254 590 451 372 590 451 678 590 451 991 590 452 236 590 844 236 591 137 507 591 137 703 591 137 829

1 944 083 038 1 959 048 207 1 961 692 192 1 961 818 061 1 962 670 165 1 962 836 742 1 969 161 644 1 969 184 789 1 990 542 623 1 990 556 374 1 998 052 960 2 009 408 794 2 009 420 979 2 009 549 030 2 009 559 717 2 009 967 984 2 009 978 603 2 009 981 264 2 009 989 772 2 013 315 772 2 018 174 194 2 018 175 857 2 018 180 213

298 761 422 299 134 777 299 293 707 299 295 556 299 346 776 299 349 223 299 729 413 299 729 753 301 013 573 301 013 775 301 464 395 301 856 381 301 856 560 301 864 260 301 864 417 301 888 967 301 889 123 301 889 283 301 889 408 302 089 408 302 239 036 302 239 136 302 239 200

Op 31 december 2002 waren er in totaal 829 442 ATO’s 1993/1996-2003 (voor een nominaal bedrag van 154 209 857 euro) in omloop (met een basisrente van 5,75 % en vervaldag 30 november 2003) die nog niet werden ingebracht in het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding. De houders hebben tot 20 november 2003 het recht inbreng te vragen van hun ATO’s in de verhouding van tien nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding voor één ATO. De door de houders niet ingebrachte ATO’s zullen op de eindvervaldag automatisch worden omgezet in nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding. Hierdoor zal het aantal aandelen van het VV-type van KBC Bankverzekeringsholding met 8 294 420 toenemen. Op 31 december 2002 waren er in totaal 2 649 348 ATO’s 1998-2008 (voor een nominaal bedrag van 185 533 840 euro) in omloop (met een basisrente van 3,5 % en vervaldag 30 november 2008) die nog niet werden ingebracht in het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding. De houders hebben tot 30 november 2008 het recht inbreng te vragen van hun ATO’s in de verhouding van één nieuw aandeel KBC Bankverzekeringsholding voor één ATO. De door de houders niet ingebrachte ATO’s zullen op de eindvervaldag automatisch worden omgezet in nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding. Hierdoor zal het aantal aandelen van het VV-type van KBC Bankverzekeringsholding met 2 649 348 toenemen. Op 16 november 1998 nam de Raad van Bestuur van KBC Bankverzekeringsholding de beslissing (zoals gewijzigd bij beslissingen van 26 november en 9 december 1998) tot een uitgifte van warrants die aan de houders van de door KBC International

&

VERZEKERING


JAARREKENING

Finance (Curaçao) uitgegeven obligaties (voor een bedrag van 950 000 000 Duitse mark en met vervaldag 10 december 2005) het recht geven deze gedurende de looptijd in te brengen in het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding tegen een inschrijvingsprijs die initieel is vastgesteld op 3 225 Belgische frank (omgerekend 79,95 euro) per nieuw uit te geven aandeel. Het op basis van deze initiële inschrijvingsprijs uit te geven aantal nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding bedraagt maximaal 6 077 261, zijnde 2,05 % van het totale aantal uitstaande aandelen op het ogenblik van de uitgifte. Deze obligaties werden geplaatst via de internationale kapitaalmarkt. j Toegestaan kapitaal De machtiging inzake het toegestaan kapitaal kan nog tot 27 april 2005 worden aangewend ten belope van 198 206 660,76 euro.

c Aandeelhouders De structuur van het aandeelhouderschap, zoals die blijkt uit de kennisgevingen ontvangen in het kader van enerzijds de Wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen en tot reglementering van de openbare overnamebiedingen en anderzijds de artikelen 631 en 632 van het Wetboek van Vennootschappen: Wet van 2 maart 1989 Op 11 juni 1998 gaf Almanij, optredend in eigen naam en als lasthebber van een aantal verbonden ondernemingen, kennis van een participatie van 69,93 %. Op dat ogenblik waren er 295 412 290 aandelen KBC Bankverzekeringsholding en


132 1 318 505 ATO’s 1993/1996-2003 (die bij conversie recht geven op tien aandelen KBC Bankverzekeringsholding per ATO) in omloop. De samenstelling van deze participatie staat in onderstaande tabel. Deze kennisgeving was een gevolg van de vorming van de KBC Bankverzekeringsgroep binnen de Almanij-groep. Wetboek van Vennootschappen De overeenkomstig het Wetboek van Vennootschappen ontvangen kennisgevingen met betrekking tot de aantallen aandelen in bezit op 31 december 2002, staan in de tabel onderaan.

Toelichting 3: Schulden

Toelichting 5: Opbrengsten

De Schulden op meer dan één jaar betreffen een emissie van Medium Term Notes in 2000 (via KBC IFIMA) alsook de financiering van de KBC-aandelenoptieplannen voor het personeel. De beperkte stijging van deze post is te wijten aan de financiering van het in 2002 uitgebrachte KBC-Aandelenoptieplan voor het personeel. De Schulden op ten hoogste één jaar betreffen voornamelijk het uitstaand Commercial Paper en de te betalen dividenden.

De Andere bedrijfsopbrengsten hebben te maken met de recuperatie van de bedrijfskosten van de bovenvermelde Kostendelende Vennootschap. De andere inkomsten van KBC Bankverzekeringsholding bestaan overwegend uit dividenden, die in 2002 als volgt waren samengesteld (in miljoenen euro’s): KBC Bank 343,7 KBC Verzekeringen 187,1 KBC Asset Management 9,4

Toelichting 4: Kosten Op een totaal van 302 239 200 aandelen in omloop vertegenwoordigt dit samen 1 918 979 aandelen of 0,63 %. In de loop van het boekjaar 2002 werden uit de effectenportefeuille van KBC Verzekeringen 6 282 939 aandelen KBC Bankverzekeringsholding verkocht voor een prijs van 200 172 171,31 euro. Ingevolge de inkoopmachtigingen verleend door de Algemene Vergadering van 27 april 2000, 26 april 2001 en 25 april 2002 werden in de loop van het boekjaar 2002 in totaal 2 021 828 eigen aandelen ingekocht door KBC Bankverzekeringsholding tegen een aankoopprijs van 76 984 457,65 euro. Inclusief de in vorige boekjaren ingekochte aandelen, heeft KBC Bankverzekeringsholding nu 5 397 474 eigen aandelen in bezit. Per 31 december 2002 vertegenwoordigde dit 1,79 % van het geplaatst kapitaal.

Begin 2002 werden enkele ondersteunende diensten ondergebracht in KBC Bankverzekeringsholding (onder meer marketing, communicatie, logistiek en informatietechnologie) en door middel van een Kostendelende Vennootschap worden de uitgaven van deze diensten volgens objectieve criteria verdeeld onder de Groepsvennootschappen. In 2002 bedroeg het totaal aan verdeelde kosten 154,7 miljoen euro. Dit verklaart het merendeel van de stijging van onder meer de posten Diensten en diverse goederen, en Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen. De overblijvende kosten (van de holdingactiviteiten die niet in de Kostendelende Vennootschap vallen) betreffen de kosten van schuldfinanciering en de kosten in verband met de activiteiten inzake acquisities en externe communicatie van de KBC Groep en hebben betrekking op onder meer personeelskosten, honoraria, reiskosten en publicaties.

AANDEELHOUDERSCHAP 11-06-1998 (KENNISGEVING OVEREENKOMSTIG WET VAN 2 MAART 1989)

Almanij NV KBC Verzekeringen NV HSA-Spaarkrediet NV Fidelitas NV Secura NV Delphi NV Delphi Leven NV AVM NV Maatschappij voor Brandherverzekering CV CBC Banque SA

Adres

Aantal aandelen en ATO’s

Schoenmarkt 33, BE-2000 Antwerpen Waaistraat 6, BE-3000 Leuven Mechelsesteenweg 180, BE-2018 Antwerpen Van Eycklei 14, BE-2018 Antwerpen Montoyerstraat 12, BE-1040 Brussel Van Eycklei 14, BE-2018 Antwerpen Van Eycklei 14, BE-2018 Antwerpen Zwartzustersvest 21, BE-2800 Mechelen Minderbroedersstraat 8, BE-3000 Leuven

202 051 390 aandelen; 458 216 ATO’s 7 082 060 aandelen, 43 410 ATO’s 817 380 aandelen; 8 663 ATO’s 484 180 aandelen; 2 500 ATO’s 70 290 aandelen; 100 ATO’s 10 000 ATO’s 37 980 aandelen 18 950 aandelen 2 690 aandelen; 11 ATO’s

Grote Markt 5, BE-1000 Brussel

430 ATO’s

AANDEELHOUDERSCHAP 31-12-2002 (KENNISGEVING OVEREENKOMSTIG WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN) Adres KBC Bank NV Centea NV KBC Securities NV KBC Financial Products Brussels NV Assurisk SA

Aantal aandelen

Havenlaan 2, BE-1080 Brussel Mechelsesteenweg 180, BE-2018 Antwerpen Havenlaan 12, BE-1080 Brussel Havenlaan 12, BE-1080 Brussel Avenue de la Gare 8-10, LU-1610 Luxembourg

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


154 661 1 000 000 29 900 724 418 10 000

JAARREKENING


133

ALGEMENE GEGEVENS [Algemene informatie KBC Bankverzekeringsholding]

[Plaatsen waar de voor het publiek toegankelijke documenten kunnen worden ingezien]

Naam KBC Bankverzekeringsholding NV

De statuten van de vennootschap liggen ter inzage op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel van Brussel.

Oprichting 9 februari 1935 als Kredietbank NV huidige naam sinds 4 juni 1998 Zetel van de vennootschap Havenlaan 2, BE-1080 Brussel HR Brussel 77 445 Rechtsvorm Naamloze vennootschap naar Belgisch recht die een publiek beroep doet of heeft gedaan op het spaarwezen; de vennootschap is een financiële holding ingeschreven als portefeuillemaatschappij bij de Commissie voor het Bank- en Financiewezen.

De jaarrekeningen worden bij de Nationale Bank van België neergelegd. De beslissingen inzake de benoeming en afzetting van leden van de Raad van Bestuur worden in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt. De financiële berichten over de vennootschap en de oproepingen voor de Algemene Vergaderingen verschijnen ook in de financiële dagbladen. De jaarverslagen van de vennootschap zijn verkrijgbaar op haar zetel. Zij worden elk jaar verstuurd naar de houders van aandelen op naam en naar de personen die daarom hebben gevraagd.

[Algemene Vergadering van Aandeelhouders] Jaarlijks wordt op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats een Algemene Vergadering gehouden op de laatste donderdag van april of, als die dag een wettelijke feestdag is, op de laatste daaraan voorafgaande werkdag, om 11 uur. Om tot de Algemene Vergadering te worden toegelaten, moeten de houders van aandelen of obligaties aan toonder deze ten minste vier werkdagen voor de Algemene Vergadering neerleggen op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats. Ook de eigenaars van aandelen of obligaties op naam moeten binnen dezelfde termijn op de zetel van de vennootschap schriftelijk hun voornemen te kennen geven de Algemene Vergadering bij te wonen. De houders van obligaties hebben het recht om de Algemene Vergadering bij te wonen, maar alleen met raadgevende stem.

Duur Onbepaald Doel De vennootschap is een financiële holding die tot doel heeft het rechtstreeks of onrechtstreeks houden en beheren van participaties in andere ondernemingen, waaronder − maar niet beperkt tot − kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen en andere financiële instellingen (artikel 2 van de statuten).

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING


JAARREKENING


134 VALÉRIE MARTENS internationale-opleidingscoördinator Internationale Training en Communicatie KBC Bank

“KBC heeft het uitdagende project Centraal-Europa aangedurfd en besteedt bij de samenwerking met Centraal-Europa blijvende aandacht aan de eigenheid van elk land en elke cultuur.”

INTERNATIONALE AANWEZIGHEID VAN DE KBC GROEP Dit overzicht geeft een vereenvoudigd beeld van het buitenlandse netwerk van KBC Bank en de belangrijkste dochter- en kleindochtermaatschappijen en participaties van de KBC Groep in het binnen- en buitenland.

BELGIË

CENTRAAL-EUROPA*

ADD Almarisk Antwerpse Diamantbank CBC Banque Centea Fidea Fin-Force International Factors KBC Asset Management KBC Bank KBC Financial Products Brussels KBC Investco KBC Lease KBC Securities KBC Verzekeringen Secura

Agropolisa (Polen) Argosz (Hongarije) C{ SOB (Tsjechië en Slovakije) C{ SOB Pojisˇt’ovna (Tsjechië) ERGO Poist’ovnˇa (Slovakije) K&H Bank (Hongarije) K&H Life (Hongarije) Kredyt Bank (Polen) Nova Ljubljanska banka (Slovenië) Patria Finance (Tsjechië) Warta (Polen)

KBC Bank Deutschland (Duitsland) KBC Finance Ireland (Ierland) KBC Financial Products (VK, Frankrijk, Italië, Spanje) KBC IFIMA (Nederland) KBC Lease (VK, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland) KBC Bank Nederland (Nederland) KBC Peel Hunt (VK) KBC Securities (Frankrijk, Nederland) Lucare (Luxemburg) VITIS Life (Luxemburg)

BUITEN EUROPA REST VAN EUROPA Assurisk (Luxemburg) Banque Diamantaire Anversoise (Suisse) (Zwitserland) FBD (Ierland) IIB Bank (Ierland) KBC Asset Management Limited (Ierland) KBC Bank (kantoren in Frankrijk, het VK, Ierland en Nederland, vertegenwoordigingskantoor in Turkije, network desks in Italië en Spanje, structured finance units in Ierland en het VK) KBC Clearing (Nederland)

Antwerpse Diamantbank (India, VS, Hongkong) KBC Bank (kantoren in China, Hongkong, Maleisië, Filippijnen, Singapore, Taiwan en de VS, vertegenwoordigingskantoren in India, Iran en Mexico, structured finance units in de VS, Hongkong en Australië, marketing office in Maleisië) KBC Bank Singapore (Singapore) KBC Financial Products (VS, Japan, Hongkong) KBC Securities (VS)

* Via vertegenwoordigingskantoren en dochtermaatschappijen van C { SOB en Kredyt Bank is KBC ook aanwezig in Rusland, Litouwen en Oekraïne.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[INTERNATIONALE

AANWEZIGHEID VAN DE

KBC GROEP]

135 JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[INTERNATIONALE

AANWEZIGHEID VAN DE

KBC GROEP]

136 ELKE BETEN scorebeheerder − Kredietbeleid KBC Bank

“Veel ruimte voor nieuwe ideeën, een goede teamgeest en snelle informatiedoorstroming. Dit laatste waarderen de medewerkers sterk, vooral bij belangrijke gebeurtenissen.”

OVERIGE INFORMATIE OVERZICHT KWARTAALRESULTATEN 2001 EN 2002 GECONSOLIDEERDE RESULTATEN KBC GROEP* (In miljoenen EUR)

1K2001

2K2001

3K2001

4K2001

1K2002

2K2002

3K2002

4K2002

Bankbedrijf Nettorente-inkomsten Dividenden Resultaat vermogensmutatiemethode Winst uit financiële transacties wrv. wisselbedrijf en trading wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten

1 283,7 608,3 14,3 8,0 264,3 199,2 65,0 388,8

1 105,0 577,8 74,5 -1,8 158,4 124,2 34,2 296,0

1 164,6 632,4 11,2 -8,9 200,2 134,3 65,9 329,7

1 424,0 722,7 20,7 5,6 261,9 151,8 110,1 413,1

1 413,4 737,2 9,7 1,1 247,0 170,6 76,5 418,4

1 457,4 778,6 101,3 -0,5 184,2 161,0 23,2 393,8

1 467,6 814,6 23,4 4,3 294,4 101,3 193,1 330,9

1 417,3 715,7 23,4 2,5 288,0 182,4 105,6 387,7

191,6 694,7 -418,0 242,8 -84,0 60,6 -242,8 -1,1

204,4 633,2 -679,8 -92,5 250,2 7,9 92,5 0,7

185,3 516,2 -6,6 471,0 -329,3 56,2 -471,0 5,0

228,1 664,4 -856,5 -252,0 419,8 58,8 252,0 0,3

212,5 941,3 -880,9 11,2 149,8 67,3 -11,2 2,3

209,7 913,4 -420,6 436,9 -286,2 8,0 -436,9 3,0

229,4 644,9 -275,8 307,2 -135,8 61,2 -307,2 -3,9

200,8 656,2 -696,7 -75,5 239,0 61,5 75,5 2,2

-11,1

-4,3

-7,4

-6,5

-4,7

-0,9

-5,7

-4,0

1 464,2

1 305,0

1 342,5

1 645,6

1 621,2

1 666,1

1 691,3

1 614,1

Bankbedrijf Personeelskosten Bedrijfskosten en afschrijvingen materiële vaste activa

-829,9 -459,2 -370,7

-852,6 -458,4 -394,2

-778,8 -408,5 -370,3

-1 048,7 -516,8 -531,9

-924,0 -495,7 -428,3

-973,6 -512,7 -460,9

-884,4 -483,9 -400,5

-968,6 -490,1 -478,5

Verzekeringsbedrijf Acquisitiekosten Bedrijfskosten

-103,1 -84,3 -18,8

-101,6 -81,0 -20,6

-95,6 -75,4 -20,1

-106,7 -82,8 -23,9

-114,0 -96,6 -17,4

-107,4 -88,2 -19,2

-127,0 -93,4 -33,6

-108,2 -83,3 -24,8

Holdingactiviteiten

-0,6

-1,2

-1,0

-1,0

-0,9

-0,5

-1,2

-1,9

ALGEMENE BEHEERSKOSTEN

-933,6

-955,4

-875,4

-1 156,4

-1 038,8

-1 081,5

-1 012,6

-1 078,7

EXPLOITATIERESULTAAT wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf

530,6 453,8 88,5

349,6 252,3 102,8

467,1 385,8 89,7

489,3 375,3 121,4

582,3 489,4 98,5

584,6 483,8 102,2

678,7 583,2 102,4

535,4 448,7 92,6

Waardecorrecties Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s Waardecorrecties op effecten Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen Voorzieningen voor andere risico’s en kosten

-82,5 -58,7 -23,4 -1,4 0,9

-35,9 -23,5 -5,2 -5,2 -2,0

-159,9 -78,9 -85,0 2,8 1,2

-89,1 -160,4 24,9 3,8 42,6

-75,6 -88,4 7,7 0,0 5,1

-180,9 -85,3 -77,3 0,0 -18,4

-249,1 -131,3 -141,5 0,0 23,7

-157,4 -160,3 8,9 0,0 -6,0

Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23 Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23 Resultaat vermogensmutatiemethode Holdingactiviteiten BRUTOBEDRIJFSINKOMSTEN

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[OVERIGE

INFORMATIE]

137 (In miljoenen EUR)

1K2001

2K2001

3K2001

4K2001

1K2002

2K2002

3K2002

4K2002

Afschrijvingen eerste-consolidatieverschillen

-2,6

-2,6

-2,6

-2,6

-2,6

-6,8

-4,1

-7,0

Niet-recurrente resultaten verzekeringsbedrijf

7,4

5,4

2,0

-7,0

-2,8

-4,1

-37,3

53,6

83,3

8,8

-27,3

12,9

2,2

42,2

-4,4

-35,8

RESULTAAT VOOR BELASTINGEN wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf

536,2 453,7 95,5

325,2 229,0 107,7

279,3 192,7 87,6

403,5 295,1 115,9

503,6 414,1 95,0

435,0 338,9 97,5

383,8 326,2 64,6

388,7 257,3 137,4

Belastingen op het resultaat wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf

-133,2 -112,6 -19,9

-57,3 -42,1 -13,3

-82,4 -76,5 -5,1

-92,8 -81,3 -12,8

-135,5 -126,0 -8,6

-114,1 -113,2 -0,8

-195,9 -165,6 -29,7

-65,7 -56,6 -8,5

GECONSOLIDEERDE WINST

403,0

267,9

196,9

310,7

368,1

320,9

188,0

323,1

Aandeel van derden in de winst

-47,5

-38,1

-38,2

-32,2

-52,2

-40,9

-36,5

-36,3

GECONSOLIDEERDE WINST, deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten

355,4 292,6 76,6 -13,7

229,8 149,8 93,4 -13,4

158,7 72,9 87,7 -1,9

278,4 182,4 102,2 -6,2

315,9 236,2 86,1 -6,4

280,0 185,3 96,3 -1,6

151,5 122,4 36,5 -7,4

286,8 164,2 129,1 -6,4

Uitzonderlijke resultaten

* Eind 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers voor de vorige periodes worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige tussentijdse rapporten gepubliceerd.

HANGENDE RECHTSGESCHILLEN [Gerechtelijke onderzoeken] Sommige personeelsleden van KBC Bank NV en haar zustervennootschap Kredietbank SA Luxembourgeoise en de voorzitter van het Directiecomité van KBC Bank NV werden in verdenking gesteld in de zogenaamde KB Lux-affaire. De voorzitter en de betrokken personeelsleden ontkennen deze aantijgingen en zullen zich dan ook tegen deze inverdenkingstelling in rechte verzetten. De Belgische gerechtelijke autoriteiten hebben een gerechtelijk onderzoek ingesteld met betrekking tot transacties in Italiaanse obligaties, die betrekking hadden op forfaitair buitenlands belastingkrediet. De magistraat die het onderzoek gevoerd

heeft, heeft sommige (voormalige) leden van het Directiecomité, directieleden en personeelsleden van KBC Bank NV, in verdenking gesteld. KBC Bank NV is er stellig van overtuigd dat de handelingen van deze personen in alle opzichten wettig waren en dat de wettigheid van deze transacties volledig zal kunnen worden aangetoond voor de rechtbank.

[Geschillen zonder verdere invloed op de winsten verliesrekening] Met betrekking tot bovenvermelde KB Luxzaak, eiste de Belgische belastingadministratie van KBC Bank NV de betaling van de roerende voorheffing omdat zij het niet eens is met het statuut van niet-ingezetene van meerdere cliënten gedurende een beperkte periode in het verleden.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[OVERIGE

INFORMATIE]

Net zoals in het strafrechtelijk onderzoek, is KBC Bank NV ervan overtuigd dat de argumenten van de belastingadministratie niet correct zijn en dat een definitieve gerechtelijke uitspraak ten voordele van KBC Bank NV zal luiden. Niettemin heeft KBC Bank NV uit beleidsoverwegingen de betwiste roerende voorheffing betaald met behoud van al haar rechten om de zaak te behandelen voor een rechtbank. Zoals alle andere Belgische banken is KBC Bank NV sedert 1992 betrokken in een discussie met de fiscus omtrent de juiste methode om de brutowaarde te berekenen van een forfaitair buitenlands belastingkrediet. Twee Hoven van Beroep en het Hof van Cassatie hebben al een beslissing genomen in het voordeel van de methode gehanteerd door de banken. Bijgevolg zal KBC Bank NV trachten de procedures te

138 bespoedigen zodat de zaak gunstig kan worden afgehandeld. KBC Bank NV heeft, uit beleidsoverwegingen, de betwiste belasting betaald met behoud van al haar rechten om de zaak te behandelen voor de rechtbank. KBC Verzekeringen NV is betrokken in een geschil met de Belgische fiscus aangaande de manier waarop het vroegere ABB de technische voorzieningen berekende voor haar levensverzekeringsactiviteiten (ABB gebruikte een technische rentevoet van 4 %, afwijkend van de 4,75 % die gebruikt werd om de inventarisreserves of het gewaarborgd rendement voor de verzekerden te berekenen). De fiscus eist dat het bedrag dat het verschil tussen de twee berekeningen vertegenwoordigt, belast wordt. KBC Verzekeringen NV heeft na afwijzing van het bezwaar een verzoekschrift ingediend bij de rechtbank en heeft hiervoor een voorziening van 55,8 miljoen euro aangelegd. De rechtbank heeft zeer recent een beslissing genomen waarin voormelde eis van de fiscus wordt afgewezen. De fiscus heeft tegen deze beslissing evenwel hoger beroep aangetekend.

Aangezien al voorzieningen werden aangelegd of bedragen werden betaald, kunnen deze betwistingen geen verdere invloed hebben op de winsten verliesrekeningen van respectievelijk KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV.

[Andere geschillen] KBC Bank NV is, zoals andere banken, betrokken in een geschil met de Belgische BTW-administratie aangaande specifieke aspecten van de berekening van het verhoudingsgetal dat bepalend is voor de mate waarin de bank de door haar betaalde BTW kan recupereren. Tijdens de vorige controles door de fiscale administratie werd de correctheid van de werkwijze van de bank nochtans bevestigd. Een van de andere betrokken banken kreeg al gelijk voor de rechtbank, zonder dat de bevoegde overheid daartegen binnen de gestelde termijn beroep aantekende. KBC Bank NV bracht deze aangelegenheid ook voor de rechtbank en verwacht ook een gunstige uitspraak. KBC Bank NV is, door middel van haar Tsjechische dochter C{ SOB a.s., partij (als eiser of verweerder) in een aantal burgerlijke en

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[OVERIGE

INFORMATIE]

strafzaken die zijn ontstaan ten gevolge van een overeenkomst met Investicní a Posˇtovní banka a.s. inzake de verkoop van het bedrijf van voormelde bank, die enkele dagen voor deze transactie onder curatele werd gesteld. In het kader van dezelfde transactie heeft Nomura Principal Investment Plc. een klacht ingediend tegen C{ SOB en KBC Bank NV met betrekking tot bescherming tegen oneerlijke mededinging. De zaken zullen gepleit worden voor de Tsjechische rechtbank en/of via arbitrage. De Groepsvennootschappen zijn daarenboven onderworpen aan een reeks andere vorderingen en zijn betrokken in een aantal andere juridische procedures die voortvloeien uit de normale werking van de respectieve vennootschappen. Hoewel het resultaat hiervan onzeker is en sommige vorderingen betrekking hebben op relatief grote bedragen aan schadevergoeding, gelooft het bestuur niet dat de schulden ten gevolge van deze vorderingen een negatief effect hebben op de geconsolideerde financiële positie of resultaten van de Groep.

139 KATLEEN DEBRUCKER medewerkster Boekhouding en Rapportering Directie Kredietbeheer en Naverwerking KBC Bank

“KBC doet me geloven in mijn job, wat goed is voor het zelfvertrouwen. Het bedrijf zelf is ook niet bang voor investeringen.”

INFORMATIEVERSTREKKING AAN AANDEELHOUDERS EN CLIËNTEN CLIËNTEN

AANDEELHOUDERS

WEBSITE

Informatie over producten, diensten en publicaties van de KBC Groep is beschikbaar bij het KBC-Telecenter, bereikbaar van maandag tot vrijdag van 8 tot 22 uur en op zaterdagen en banksluitingsdagen van 9 tot 17 uur. Tel. 078 152 153 (Nederlands), Tel. 078 152 154 (Frans, Engels, Duits) Fax 03 283 29 50 E-mail [email protected]

Inlichtingen over de strategie en de resultaten van de KBC Groep kunt u verkrijgen bij Luc Cool, Investor Relations Manager, of Nele Kindt, Investor Relations Assistant. KBC Bankverzekeringsholding Stafdirectie Strategie & Expansie − SEE, Havenlaan 2 BE-1080 Brussel Tel. 02 429 49 16 Fax 02 429 44 16 Website www.kbc.com E-mail [email protected]

Het jaarverslag, het halfjaarverslag en de kwartaalverslagen, de persberichten en andere financiële informatie zijn beschikbaar op de website www.kbc.com.

Bij problemen inzake dienstverlening of als uw kantoor of agent u moeilijk kan helpen: Bankzaken KBC Bank NV Centrale Dienst Clie¨ntenservice Brusselsesteenweg 100 BE-3000 Leuven Tel. 078 15 20 45 Fax 016 86 30 38 E-mail [email protected]

FINANCIËLE KALENDER j Boekjaar 2002 Bekendmaking resultaten 5 maart 2003 Algemene Vergadering 24 april 2003 Dividenduitkering 28 april 2003 j 1K2003 Bekendmaking resultaten 22 mei 2003 j 2K2003 Bekendmaking resultaten 3 september 2003 j 3K2003 Bekendmaking resultaten 20 november 2003

Verzekeringen KBC Verzekeringen NV Ombudsdienst Waaistraat 6 BE-3000 Leuven Tel. 016 24 37 38 Fax 016 24 37 37 E-mail [email protected]

De meest actuele versie van de financiële kalender is steeds beschikbaar op de website. JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

[INFORMATIEVERSTREKKING

AAN AANDEELHOUDERS EN CLIËNTEN]

140 Gespreksbegeleiders: GEERT GOOSSENS Stafdirectie Communicatie KOEN MAEGHERMAN Stafdirectie Organisatie Verslag: BRUNO COMER Stafdirectie Communicatie CONNY JANSSENS Stafdirectie Communicatie PATRICK WOLFS Stafdirectie Communicatie

Deelnemers: ELKE BETEN scorebeheerder − Kredietbeleid KBC Bank FILIP BONTE kantoordirecteur KBC Bellegem WILLY BREESCH voorzitter Raad van Bestuur KBC Bankverzekeringsholding HERBERT D’HAESE hoofd Commercial Sales − Geld- en Kapitaalmarkten KBC Bank GEERT DE KEGEL hoofd Distributie Retail/KMO C { SOB − Tsjechië KATLEEN DEBRUCKER medewerkster Boekhouding en Rapportering Directie Kredietbeheer en Naverwerking KBC Bank INE GHEKIERE personeelsadviseur KBC Verzekeringen KRISTEL GRUPPING kantoordirecteur KBC-private-bankingkantoor Herentals ERTAN KARAKORUK commercieel medewerker KBC-bedrijvenkantoor Hasselt-Genk DANIELLE LAUWEREYS hoofd Personeelsadministratie Leuven KBC Bank ANN LINSSEN cliëntenadviseur KBC Sterrebeek VALÉRIE MARTENS internationale-opleidingscoördinator Internationale Training en Communicatie KBC Bank RENAAT MERTENS KMO-relatiebeheerder KBC Antwerpen-Rockox CONCETTA PERGOLA regioassistent Brabant-Centrum KBC Bank MARNIX SMETS programmamanager C { SOB − Slovakije/Bratislava

ERNA VAN RENSBERGEN administratief verantwoordelijke KBC-private-bankingkantoor Aarschot PETER VANDERHEYDEN actuaris Schadeverzekeringen − Productenbeleid KBC Verzekeringen DIETER VANMELDERT informatiebeheerder − Leven Ondernemingen Productie KBC Verzekeringen HENK VANWALLEGHEM coördinator Portefeuillebewaking − Zone Vlaanderen KBC Verzekeringen CHRISTOPH VERBIEST medewerker Systeembeheer − Binnenlands Betalingsverkeer Verwerking Overschrijvingen en Domiciliëringen KBC Bank ALEX VERBRAEKEN Verbraeken, Vandewal, Ache en Co KBC-verzekeringsagent − Tervuren REMI VERMEIREN voorzitter Directiecomité KBC Bankverzekeringsholding NIK VINCKE marketingmanager Ondernemingen − Marketing Retail KBC Bank WOJCIECH WASZAK Director of Strategic Customers Department Kredyt Bank − Polen HERBERT WAUTERS kantoordirecteur KBC Eupen HELEN WEIDUM kredietadviseur Directoraat Kredieten aan Bedrijven, Landen en Banken KBC Bank HANNA WINCZEWSKA Credit Adviser − Credit Risk Department Kredyt Bank − Polen JOHAN WITHOFS kantoordirecteur KBC Tongeren

Hoofdredactie: Luc Albrecht − Taaladvisering: Leo Segers − Revisie: Mieke Opdecam − Creatie en coördinatie: Nancy Van der Auwermeulen Coördinatie Taaldienst: Elke De Backer − Drukwerkbegeleiding: Eddy Moyaers − Druk: Van der Poorten, Leuven Verantwoordelijk uitgever: KBC Bankverzekeringsholding NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. Dit jaarverslag is gedrukt op milieuvriendelijk papier.

JAARVERSLAG

2002

KBC BANK

&

VERZEKERING

JAARVERSLAG VAN KBC BANK & VERZEKERING

Recommend Documents