Bijzondere Italiaanse rode wijnen Verslag van de NGS proeverij van rode Italiaanse wijnen afkomstig van minder bekende druivenrassen. Deze proeverij werd gehouden tijdens de Italiaanse Wijn Vakdag 2013 in De Kookfabriek te Amsterdam. Samenstelling en presentatie Fred Nijhuis, verslag Paul Op ten Berg.
Italië specialist Fred Nijhuis De autochtone druivenrassen van Italië Italië kent een ware schat aan autochtone druivenrassen, naar schatting circa duizend. Ze dateren vaak uit de oudheid, omvatten 85% van de wijnproductie en zijn te vinden in alle 20 provincies. Naar schatting bijna een miljoen wijnboeren ontfermen zich erover, vier maal zoveel als in Frankrijk. Ze bezitten echter gemiddeld zes keer minder grond dan de Franse wijnboeren. Slechts 7.000 bedrijven bezitten meer dan 10 hectare aan wijngaarden. En slechts 30.000 bottelen zelf en brengen zelf hun wijnen op de markt. De meeste wijn wordt geproduceerd in de provincies Puglia en Sicilië, op de voet gevolgd door Venetië, Toscane en Emilia-Romagna. Er is de laatste tijd sprake van een opleving in belangstelling voor autochtone druivenrassen. In het kader daarvan worden steeds meer vergeten of bijna uitgestorven rassen wetenschappelijk in kaart gebracht. Beschermde herkomstbenamingen In de wet van 1963 en in 2 herzieningen van latere datum werden de beschermde herkomstbenamingen voor de wijnsector vastgesteld. Vini da tavola (VDT); IGT (Indicazione Geografica Tipica); DOC (Denominazione di Origine Controllata); DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita). Voor DOC en DOCG zijn terroir, druivenrassen en rendementen gedefinieerd, terwijl voor IGT meer vrijheid bestaat qua keuze van druivenrassen.
Proeverij ***+ 9.99 - 2009, Cantina Sant’Agata www.famigliacavallero.com/en Wijnstreek: Piemonte. Staat hier al eeuwenlang en is op enkele ha na bijna verdwenen. Appellatie: Ruchè di Castagnole Monferrato DOC Druivenras: 100% ruchè, aromatisch ras met een eigen DOC, vroeg tot gemiddeld rijpend en geliefd door de wespen. Gevoelig voor echte meeldauw maar goed bestand tegen virusziektes. Misschien verwant aan pinot noir. Vinificatie en opvoeding: 14-16 dagen vergist op de schillen bij 28-30°C. Opvoeding op tank met microoxidatie in het voorjaar. Alc. 13%. De fles is voorzien van een glazen afsluiting. De 9.99 op het etiket is de prijs in euro’s die de producent berekent. Het achteretiket vermeldt de diverse bestanddelen als vitamines, anthocyanen e.d. Importeur: Vinion te Almere € K robijnrood met lichte tot gemiddelde concentratie en iets evolutie G fris, kersen, bloemen, levendig, aantrekkelijk S sappig, vrij hoge zuurgraad, kersen, krieken, een puntje specerijen en medicijnen A gemiddelde lengte, zuiver, iets kruidig T aangenaam, zacht, soepel, licht verteerbaar
***Burlotto 2009, Cascina Massara www.cantinamassara.it/index.htm Wijnstreek: Piemonte (provincie Cuneo) rond het stadje Verduno in het Barolo gebied Appellatie: Verduno Pelaverga DOC Druivenras: 100% pelaverga, een lastig druivenras met grote druiven, meestal geblend met nebbiolo of barbera, laat rijpend, gevoelig voor rot, wordt slechts door 8 wijnboeren gebruikt Vinificatie en opvoeding: productie circa 3.500 flessen per jaar, alc. 14%. Importeur: Crivino € 12,95 particulier incl. BTW K licht robijnrood G zeer floraal en wat groen, volgens Fred Nijhuis het karakter van de druif S licht fruitig en wat groen (impressie van onrijpe druiven), kruiden, peper, ook wat jammy, dit alles gescheiden A redelijke lengte, iets jammy T licht verteerbaar, heeft veel lucht nodig om de groene toon kwijt te raken ***+ Langhe Freisa Briccho Boschis 2008, Cavallotto www.cavallotto.com Wijnstreek: Piemonte Appellatie: Langhe Freisa DOC Druivenras: 100% freisa, licht en fragiel, een van de oudste rassen van Piemonte, verwant aan nebbiolo, viognier en rèze, een oud ras uit de Zwitserse wijnstreek Valais; robuust ras met veel anthocyanen, gemiddelde rijping, gevoelig voor rot Vinificatie en opvoeding: vergisting op de schillen met autochtone gisten en onderdompeling van de hoed gedurende 5-6 dagen, opvoeding 12-15 maanden op traditionele vaten van Slavonisch eiken plus 6 maanden flesrijping, alc. 14% Importeur: De WijnEngel € 12,50 horeca ex BTW K goed geconcentreerd robijnrood G kruidig, medicinaal S vlezig, flinke zuurgraad, nog meer dan tannines A droge finale met bitters, de wijn hangt op zijn zuren T eetwijn, spannend karakter
***(*) Raboso del Piave ‘Potestà’ 2005, Bonotto delle Tezze www.bonottodelletezze.net/en/main_ en.html Wijnstreek: Veneto, omgeving Tezze, iets ten zuiden van Conegliano, provincie Treviso Appellatie: Piave DOC Druivenras: 100% raboso piave, een eigenwijs ras dat sinds eeuwen verbouwd wordt in Veneto op minerale bodem aangevoerd van de Dolomieten, laat in de herfst geoogst, rendement 50 hl/ha Vinificatie en opvoeding: vergisting met schillen en stelen op rvs tank gedurende maximaal 6 maanden, opvoeding deels op barriques van Frans eiken, deels op grotere vaten van Slavonisch eiken, een jaar flesrijping, alc. 13% Importeur: Brunello Wijnimport € 12,68 horeca ex BTW K robijnrood met lichte tot gemiddelde concentratie G rozen, iets animaal, kruidig, kreupelhout S frisse inzet met lenige zuren, goede vulling van kruidig fruit, animaal, zachte tannines A goede lengte, niet zoet, lichte bitters T goed glas wijn met rustieke stijl, balans en karakter ***Lagrein Riserva 2007, Kellerei Girlan www.girlan.it/en Wijnstreek: Bolzano, Südtirol – Alto Adige Appellatie: Südtirol – Alto Adige DOC Druivenras: 100% lagrein van porfierbodem op 300 m hoogte en van lager gelegen percelen met een warme zandbodem, 2007 was een zeer rijp oogstjaar, rendement 45 hl/ha Vinificatie en opvoeding: volledige ontsteling, zachte persing, 20-25 dagen vergisting op de schillen in rvs tanks met systeem voor rondpompen, 20 maanden opvoeding op barriques, 7 maanden flesrijping, alc. 13,4% Importeur: De WijnEngel € 17,30 horeca ex BTW K zeer diep paarsrood G oxidatief, jammy S rijp fruit van o.a. bosbessen, vlezige structuur, specerijen, paddestoelen in een nat bos A goede lengte, tabak en kreupelhout, prima tannines T de smaak is beter dan de geur, boers karakter, gemakkelijke stijl door gebrek aan spanning gevende zuren
***(*) Sacrisassi Rosso 2007, Azienda Agricola Le Due Terre Wijnstreek: Friuli Venezia Giulia Appellatie: Colli Orientali del Friuli DOC Druivenrassen: 50% refosco, 50% schioppettino, biologische wijnbouw (niet gecertificeerd), wijngaarden met mergelbodem op 130-150 m, gemiddeld 16 jaar oude stokken, rendement 34 hl/ha Vinificatie en opvoeding: geen chemische bestrijdingsmiddelen, zeer weinig tot geen sulfiet, 14 dagen vergist op de schillen met autochtone gisten op betonnen cuves, 22 maanden barrique, alc. 14% Importeur: Verkerk Wijnimport € 22,48 ex BTW K diep paarsrood G bosfruit en bloemen met meer finesse en balans dan de vorige wijn S zwoel, wat overrijp fruit, lenig en gespierd, heeft lucht nodig, enige complexiteit A flinke lengte met stevige tannines T levendige zuurgraad, taaie stijl ***(*) Santo Stefano 2008, Tenuta Cavalier Pepe www.tenutapepe.it/en Wijnstreek: Caratiza wijngaard op 350 m hoogte, gemeente Luogosano, Taurasi, Campania, provincie Avellino Appellatie: Irpinia Campi Taurasini DOC Druivenras: 85% aglianico, 15 % merlot; de kwaliteitsdruif aglianico werd al gebruikt in de oudheid; geoogst begin november Vinificatie en opvoeding: selectie bij aankomst, volledige ontsteling, koude inweking vooraf, minimaal 18 dagen vergisting bij gecontroleerde temperatuur, 9 maanden opvoeding op vaten van Frans eiken, 3 maanden flesrijping, alc. 14% Importeur: Vino e Olio € 11,00 ex BTW K goed geconcentreerd robijnrood G rijp bosfruit, specerijen, aromatisch S heerlijk puur fruit, hoge zuurgraad, zacht en rijp, goede balans, enige complexiteit A vrij lang T zeer evenwichtig, spannend en aangenaam
****Aglianico del Vulture Riserva ‘Vigna Caselle’ 2006, d’Angelo www.dangelowine.com/en/home_page.html Wijnstreek: Basilicata, vulkanische bodem op 400 m hoogte Appellatie: Aglianico del Vulture Riserva DOC Druivenras: 100% aglianico, rendement 45 hl/ha Vinificatie en opvoeding: traditionele vinificatie, 15 dagen op de schillen, 25 maanden rijping op grote vaten, alc. 13% Importeur: Jan Herbrink Wijnen € 13,01 horeca ex BTW K licht robijnrood G zeer floraal, iets volatiel, vrij krachtig bosfruit, leer S fris en stevig, leer en animaal, flinke zuurgraad, goede tannines, specerijen en kruiden A lang tot zeer lang T ferme eetwijn met finesse en een zeer herkenbare Italiaanse stijl
***(*) Sannio Piedirosso 2011, Azienda Agricola Fontanavecchia www.fontanavecchia.info/eng/home.ht ml Wijnstreek: Sannio, Campania, provincie Benevento Appellatie: Sannio Piedirosso DOC Druivenras: 100% piedirosso, lastig in de wijngaard en grillig in de kelder, met een vaak teleurstellend eindresultaat, al sinds de 16e eeuw bekend in Campania, de naam komt van de rode stelen van de trossen tijdens de oogst; productief, gemiddeld rijpend, houdt van warmte en vulkanische bodem, vrij goed bestand tegen echte meeldauw maar gevoelig voor valse meeldauw Vinificatie en opvoeding: van een bodem met rode aarde, vergist op rvs tank, opgevoed op vaten van acacia hout, alc. 12,5% Aangeleverd via Alessandro Matrone K vitaal, gemiddeld geconcentreerd robijnrood G intrigerend aroma van geraniums en rozen, fruit van bessen, frambozen en kersen S speels en attractief, weinig tannine, zacht, fris, licht, karaktervol A opvallend veel lengte, blijft zuiver met mooie lenige tannines T heerlijke wijn
piedirosso druiven ****Cerasuolo di Vittoria Classico DOCG 2008, Avide www.avide.it/en/home#3 Wijnstreek: Comiso, provincie Ragusa, Sicilië Appellatie: Cerasuolo di Vittoria Classico DOCG Druivenras: 70% frappato, 30% nero d’avola van leembodem en rode bodem in Bastonaca en Mortilla op 220 m hoogte, rendement 61 hl/ha Vinificatie en opvoeding: inweking op de schillen, vergist met temperatuurcontrole, 12 maanden flesrijping, alc. 13,5% Importeur: Brunello Wijnimport € 10,30 horeca ex BTW K gemiddeld geconcentreerd robijnrood G floraal, zwoel geurspectrum, leer, veel karakter en aroma, zeer rijp S rijp kersenfruit, leer, champignons, zwarte olijven, mooie tannines en zuren A prima lengte met aangename bitters T goede en licht verteerbare wijn, maar je moet hier wel bij eten
***(*) Ribeca Perricone 2008, Firriato http://firriato.it/#/en Wijnstreek: Tenuta Pianoro Cuddìa, provincie Trapani, Sicilië Appellatie: Sicilia IGT Druivenras: 100% perricone (de barbera van het zuiden), kalk-klei bodem op 200 m hoogte, rendement 40-42 hl/ha, handmatige oogst Vinificatie en opvoeding: 14 dagen vergist op rvs tanks bij 26°28°C, opvoeding 10-12 maanden op barriques van Frans eiken, 6 maanden flesrijping, alc. 14,5% Importeur: Douwe Walinga € 24,80 particulier incl. BTW K meer dan gemiddeld geconcentreerd robijnrood G medicinaal, specerijen, jodium, kruidnagel S vol rijp fruit, medicinaal, kruidig, veel concentraat A goede lengte, zuren zorgen voor balans T stevige, krachtige, spannende wijn met veel hout **** Calderara Sottana 2007, Tenuta delle Terre Nere Wijnstreek: Caldera wijngaard, Randazzo (noordelijke helling van de vulkaan Etna), Sicilië Appellatie: Etna Rosso DOC Druivenras: 98% nerello mascalese (bush vines, 40 tot ruim 140 jaar oud, soms pre-phylloxera), 2% nerello capuccio, zwarte lavabodem op 800-900 m hoogte, stokken uit 1957 en 1967, de Bourgogne van de Middellandse Zee Vinificatie en opvoeding: klassieke Bourgondische vinificatie met 10 à 15 dagen fermentatie op de schillen in barriques met malo, 18 maanden rijping in barriques van Frans eiken (20% nieuw), enkele maanden flesrijping, alc. 14% Importeur: Eck en Maurick € 31,00 particulier incl. BTW K licht robijnrood, iets evolutie G zeer boeiend, kersen, frambozen en rozen, rook, aarde, munt, mineralen, complexiteit S lenig en complex, boeiend en zeer
geschakeerd, bijzonder mooi verweven tannines A mineraal, gespierd en levendig, met prachtige tannines, lang tot zeer lang T deze bijzondere wijn heeft en geeft energie ****Niccolò V da Sarzana 2007, Cantine Lunae Bosoni www.cantinelunae.it/flash/index_fullscreen.html Wijnstreek: bij de plaatsen Ortonovo en Castelnuovo Magra, Liguria, provincie La Spezia, nabij de grens met Toscane, op de heuvels van de Apenijnen, nabij de Middellandse Zee Appellatie: Rosso Colli di Luni DOC Druivenrassen: 70% sangiovese, 15% merlot, 15% pollera nera (oud ras verwant aan mammolo, gemiddeld rijpend, overvloedige productie), handmatige pluk Vinificatie en opvoeding: 12 dagen vergist op de schillen op rvs tanks, de drie druivenrassen gescheiden, opvoeding 12 maanden op barriques, alc. 13,5% Importeur: Vinites: € 14,95 K licht tot gemiddeld robijnrood G geschakeerd, diep en verfijnd, subtiel en floraal (tomatenbladeren) S rijp fruit van zwarte bessen en kersen, geroosterd, elegant, divers A lange finale T elegante en frisse wijn
*** Nepente di Oliena Riserva ‘Sos usos de una ia’ 2008, Gostolai www.gostolai.it/it/vini_sardi Wijnstreek: Oliena, Sardinië Appellatie: Cannonau di Sardegna Riserva DOC Nepente Druivenras: 90% cannonau (= garnacha tinta), 10% pascale en bovale, espalier en bush vines, 36 hl/ha Vinificatie en opvoeding: 2 weken vergist op de schillen,12 maanden houtopvoeding, 6 maanden flesrijping, alc. 14,5% Importeur: Dooijewaard in Wijn € 12,15 ex BTW K licht robijnrood G bloemen, bosfruit, rabarbercompote, steeds krachtiger wordend medicinaal aroma, iets weeïg, zeer geconcentreerd S hout en fruit zorgen voor een stevig en krachtig smaakbeeld, iets oxidatief, iets bret A zeer lang, zuren komen terug T minder balans dan bij de twee vorige wijnen, type grenache lichte stijl
*** Korem 2009, Argiolas www.argiolas.it/en/index.html Wijnstreek: Sa Tanca Estate, provincie Cagliari, westelijk Sardinië Appellatie: Isola dei Nuraghi IGT Druivenrassen: bovale sardo (= graciano) met carignano (= mazuelo) en cannonau (= garnacha tinta), wijngaard op 250-300 m hoogte, losse witte bodem van kalksteen en bruine bodem van klei, milieuvriendelijke wijnbouw, handmatige pluk in de vroege ochtend Vinificatie en opvoeding: 10-12 dagen vergisting op de schillen, malo op met glas gevoerde betonnen tanks, alc. 14,5% Importeur: Vinites € 19,95 K gemiddeld tot goed geconcentreerd robijnrood G gesloten, kersen, vrij diep, animaal, umami S vol, peperig fruit, alcoholisch A flinke bitters, vlezig, gemiddelde lengte T krachtig mineraal karakter
***
È ISS 2008, Tintore di Tramonti Prephilloxera, Vigna Paradiso, Tenuta San Francesco www.vinitenutasanfrancesco.it/la%20p roduzione_eng.html Wijnstreek: Tramonti, kuststrook tussen Amalfi en Maiore, Campania Appellatie: Campania IGT Druivenras: 100% tintore di tramonti, 120 jaar oude niet geënte wijnstokken van vóór de phylloxera, steile terrassen op 300-500 m hoogte, rendement 50-65 hl/ha, dit is de enige producent die een 100% tintore maakt, productie 1.500 flessen, geoogst laatste week oktober Vinificatie en opvoeding: 28 dagen vergist op de schillen in rvs tanks, 2 jaar opvoeding op eiken vaten van 25 hl, 6 maanden flesrijping Importeur: Douwe Walinga € 29,80 particulier incl. BTW K gemiddeld geconcentreerd robijnrood G fenolisch, medicinaal, zeer aromatisch S flinke zuurgraad, leer, animaal, lenig, veel concentraat A gemiddelde lengte T door de hoge zuurgraad is de wijn niet zwaar en mooi in balans
***(*) Sirica 2008, Feudi di San Gregorio www.feudi.it/en Wijnstreek: Irpinia, Campania Appellatie: Campania Rosso IGT Druivenras: 100% sirica, daterend uit de Romeinse tijd, blend van 6 jaar oude en van de enige vier overgebleven 200 jaar oude stokken, verwant aan teroldego, lagrein, refosco fruliano en syrah, van 1,5 ha op de vulkanische hoogvlakte van Taurasi (350-600 m), alleen Feudi di San Gregorio maakt deze wijn, 4.500 flessen per jaar Vinificatie en opvoeding: 6 maanden op houten vaten van circa 500 liter, 8 maanden flesrijping Importeur: Vinites (niet in het assortiment) K meer dan gemiddeld geconcentreerd robijnrood G diep en kruidig, zwarte kersen, munt, mineraal, ijzer S vrij vol en levendig, zure kersen, bramen, pruimen, specerijen, rook, volop zachte tannines A flinke lengte T minerale kracht, jong en ingetogen, heeft tijd nodig
*** Villa dei Misteri 2006, Mastroberardino Wijnstreek: Campania, provincie Napoli Appellatie: Pompeiano IGT Druivenrassen: piedirosso en sciascinoso, geplant in 1990, wijngaard met vulkanische bodem tussen de archeologische opgravingen van Pompeï, rijk aan mineralen, 8.000 stokken/ha Vinificatie en opvoeding: zoals in de Romeinse tijd in Pompeï werd gebezigd, vinificatie en opvoeding op houten vaten volgens de beschrijvingen van Columella en Plinius de Oudere, lange inweking op de schillen, lange opvoeding op eiken vaten (tot 10 jaar), niet geklaard, niet gefilterd Importeur: Vos & Partners / Italcasa (niet in het assortiment) K meer dan gemiddeld geconcentreerd robijnrood G floraal, vol rijp fruit, rokerig, hout, specerijen, nootmuskaat S vlezig, krachtig, veel concentraat, karamel, taart, banaan A behoorlijke lengte, vooral door het hout T spannend, hoge zuurgraad, extreme wijn met veel invloed van het hout *** Marzemino passito M 2009, Cantina San Michele www.sanmichelevini.it Wijnstreek: Lombardia Appellatie: Montenetto di Brescia IGT Druivenras: 100% marzemino Vinificatie en opvoeding: de druiven krijgen 4 maanden indroging in kratten, vergisting op rvs tank, opvoeding 5 maanden op barriques van Frans eiken, 6 maanden flesrijping, alc. 13%. Uit Italië opgestuurd. K diep robijnrood G thee, cassis, amandelen, iets hout S inzet van licht zoet bosfruit, iets medicinaal, de flinke zuren staan wat apart A gemiddelde lengte met wat tannines T vlezig fruit, de wijn is niet overdreven zoet
