INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HENDRIK DE MAN

ARCHIEFNUMMER 94

INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HENDRIK DE MAN

WOUTER STEENHAUT JOSÉE DE CLERCK m.m.v. Jenny Franssen en Ludwine Soubry Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis / 2003

INHOUDSOPGAVE

Inleiding........................................................................................................ 11 Biografie van Hendrik de Man....................................................................... 23

INVENTARIS DEEL I. ARCHIEF........................................................................................... 27 Hoofdstuk I. Persoon en familie.................................................................... 27 1. Biografische gegevens............................................................................... 27 2. Familie....................................................................................................... 27 3. Genealogie................................................................................................. 29 4. Nalatenschap van Van Beers (1941-1942).................................................. 30 5. Varia ......................................................................................................... 31 Hoofdstuk II. Geboorte, kinder- en jeugdjaren (1885-1902)......................... 31 Hoofdstuk III. Student en militant (1902-1914) (1919)................................. 32 1. SJW-militant te Antwerpen (1902-1905)..................................................... 32 2. Studententijd in België (1902-1905) (1919)................................................ 32 2.1. Universiteit Brussel (1903-1904)...................................................... 32 2.2. Universiteit Gent (1904-1919)........................................................... 32 3. Verblijf in buitenland (1905-1910).............................................................. 33 3.1. Universiteit Leipzig (1905-1910)....................................................... 33 3.2. Stuttgart: Socialistische Jeugd Internationale (1907)......................... 34 3.3. Wenen (1907-1908)......................................................................... 35 3.4. Engeland (1910)............................................................................... 35 4. België (1910-1914).................................................................................... 36 4.1. Centrale voor Arbeidersopvoeding (1910-1914)................................ 36 4.2. Dispuut met E. Anseele: artikel in “Die Neue Zeit” (1911-1912)......... 36 Hoofdstuk IV. Eerste Wereldoorlog (1914-1918): oorlogsvrijwilliger............ 37 1. Aan het front.............................................................................................. 37 1.1. Militaire en officiële briefwisseling..................................................... 37 1.2. Persoonlijke briefwisseling................................................................ 39 1.3. Interviews......................................................................................... 41

1

2. (Conferentie van) Stockholm (1917)........................................................ 41 3.

Missie naar Rusland (1917)..................................................................... 41 3.1. Officiële stukken............................................................................... 41 3.2. Toespraken....................................................................................... 41 3.3. Interviews......................................................................................... 42 3.4. Varia................................................................................................. 42

4. Missie naar USA (1918).......................................................................... 42

4.1. Persoonlijke briefwisseling ............................................................... 42



4.2. Briefwisseling / Nota’s...................................................................... 43



4.3. Dossier Mission on Industrial Management....................................... 44



4.4. Dossier Committee on Public Information.......................................... 44



4.5. Dossier Lake Placid Club.................................................................. 44



4.6. Voordrachten.................................................................................... 46



4.7. Interviews......................................................................................... 47

5. Promoties, onderscheidingen, eretekens, officiële documenten, ontslag in het leger (1917-1937).............................................................. 47



Hoofdstuk V. Interbellum (1919 - 10 mei 1940): militant, theoreticus, politicus....................................................................... 49 1. Verblijf in buitenland: USA, Canada, Expeditie naar Newfoundland (1919-1920).................................................................... 49

1.1. (Persoonlijke) Briefwisseling ............................................................ 49



1.2. Dossier International Labor Conference (september 1919)................ 50



1.3. Voordrachten.................................................................................... 50

2. België (1919-1922) (1931)........................................................................ 51 2.1. Centrale voor Arbeidersopvoeding / Arbeidershogeschool (1919-1931)...................................................................................... 51 2.1.1. Briefwisseling / nota’s............................................................. 51 2.1.2. Voordrachten.......................................................................... 52 2.1.3. Publicaties.............................................................................. 52 2.2. Socialistische Internationale (1922-1925)......................................... 53 3. Verblijf in buitenland (1922-1933).............................................................. 54

3.1. Darmstadt (1922-1926)................................................................... 54



3.2. Frankfurt am Main (1929-1933)........................................................ 55





3.3. Kandidatuur voor het Bureau International du Travail (1932-1933)..... 57



3.4. Voordrachten / Radiolezingen (1922-1933)....................................... 58

4. België (1933-1940).................................................................................... 67 4.1. Université Libre de Bruxelles (1933-1940)........................................ 67 4.2. Société de Sociologie Masaryk / Overlijden van President Masaryk (1934-1937)....................................................................... 70 5. Plan van de Arbeid (1933-1936) ............................................................... 71 5.1. Voorbereiding................................................................................... 71 5.2. BWP-congressen.............................................................................. 72 5.2.1. BWP-congres 1933 (Kerstcongres)......................................... 72 5.2.2. Algemene Raad en de cumulkwestie (1934)............................ 72 5.2.3. Algemene Raad en BWP-congres 1934.................................... 73

5.3. Toespraken, voordrachten, debatten over het Plan............................. 73



5.4. Propaganda voor het Plan................................................................. 75



5.5. Bureau d’Etudes Sociales - Bureau voor Sociaal Onderzoek............... 78



5.6. Conferentie van Pontigny (1934, 1937, 1938)................................... 78



5.7. Conférence Internationale des Plans du Travail, Genève (1936)......... 79

6. Regeringsverantwoordelijkheid (1935-1940).............................................. 80 6.1. Regering P. van Zeeland (I) (25/3/1935-26/5/1936)........................... 80 6.1.1. Minister van Openbare Werken en Opslorping van de Werkloosheid.......................................................................... 80 6.1.2. BWP-congressen 1935............................................................ 82 6.1.3. Parlementaire verkiezingen 24/5/1936..................................... 82 6.2. Regering P. van Zeeland (II) (13/6/1936-25/10/1937)........................ 83 6.2.1. Minister van Financiën............................................................. 83 6.2.2. Dossier Fabri........................................................................... 85 6.2.3. Dossier Socialisme National.................................................... 88 6.2.4. Dossier Schandaal Nationale Bank-P. van Zeeland.................... 88 6.2.5. Dossier Viswaters................................................................... 89 6.2.6. Voordrachten / toespraken....................................................... 90 6.3. Regering P. E. Janson (23/11/1937-13/5/1938)................................ 91 6.3.1. Minister van Financiën............................................................. 91 6.3.2. BWP-congressen (maart 1938 / oktober 1938)........................ 92 6.3.3. Verkiezingen april 1939........................................................... 93

6.4. Regering H. Pierlot (III) (3/9/1939-10/5/1940).................................. 93 6.4.1. Vice-Eerste Minister (tot 5/1/1940).......................................... 93 6.4.2. BWP-congres (mei 1939): H. de Man voorzitter van de BWP.... 93 7. Hendrik de Man: senator............................................................................ 94 8. Varia ......................................................................................................... 96

Hoofdstuk VI. Tweede Wereldoorlog (1940-1944): op weg naar collaboratie?......................................................................................... 99 1. Briefwisseling / Nota’s................................................................................ 99 2. Manifest van Hendrik de Man, 28 juni 1940.............................................. 100 3. Manifest van het Nieuwe Belgisch Vakverbond, 19 augustus 1940............ 100 4. Unie van Hand- en Geestesarbeiders (UHGA)............................................ 100 5. Toespraak 1 mei 1941.............................................................................. 101 6. Dossier Belgische krijgsgevangenen......................................................... 101 7. Clandestiene propaganda (tegen Hendrik de Man)..................................... 101 8. Varia ....................................................................................................... 102

Hoofdstuk VII. Zwitserland (1944-1953): exil............................................. 102 1. Verblijf..................................................................................................... 102

1.1. Aanvraag voor politiek asiel / huwelijk............................................. 102



1.2. Briefwisseling (alfabetische volgorde)............................................. 103



1.3. (Werk)nota’s / Dagboek.................................................................. 108



1.4. Financiële situatie en inboedel van Hendrik de Man.......................... 109



1.5. Interviews....................................................................................... 112

2. Processen................................................................................................ 113 2.1. Briefwisseling / Nota’s.................................................................... 113 2.2. Memoranda.................................................................................... 114 2.3. Proces Krijgsraad, 12/9/1946......................................................... 115 2.4. Petitie aan de voorzitter van de Senaat, 13/2/1947.......................... 115 2.5. Proces publicatie “Cavalier seul” en “Au delà du Nationalisme” (1948-1950)............................................................. 115 2.6. Petitie tot herziening van het proces tegen Hendrik de Man (1949/1950)................................................................................... 116

3. Dossiers.................................................................................................. 116

3.1. Koningskwestie.............................................................................. 116 3.2. Kandidatuur leerstoel Zuid-Afrika (1948-1949)................................ 117 3.3. Kandidatuur leerstoel Zwitserland (1949-1950)............................... 117 3.4. Teruggave BWP-vaandels (1951).................................................... 118 3.5. Vertalingsopdrachten...................................................................... 119

4. Voordrachtsreizen / Radiolezingen............................................................ 119 4.1. Spanje / Portugal 1948-1949.......................................................... 119 4.1.1. Briefwisseling........................................................................ 119 4.1.2. Nota’s................................................................................... 119 4.2. Duitsland (1952-1953)................................................................... 120 4.2.1. Briefwisseling / nota’s........................................................... 120 4.2.2. Voordrachtplaatsen............................................................... 121 4.2.2.1. Berlijn.........................................................................121 4.2.2.2. Bremen.......................................................................121 4.2.2.3. Darmstadt...................................................................122 4.2.2.4. Duisburg.....................................................................123 4.2.2.5. Düsseldorf..................................................................123 4.2.2.6. Frankfurt am Main.......................................................124 4.2.2.7. Hamburg.....................................................................125 4.2.2.8. Hannover.....................................................................126 4.2.2.9. Heidelberg..................................................................126 4.2.2.10. Kiel............................................................................127 4.2.2.11. Loccum.....................................................................127 4.2.2.12. Mannheim.................................................................128 4.2.2.13. München...................................................................128 4.2.2.14. Stuttgart....................................................................128 4.2.2.15. Tübingen...................................................................129 4.2.2.16. Wiesbaden................................................................130 4.2.2.17. Wüppertal.................................................................130 4.2.3. Radiolezingen........................................................................130 4.2.3.1. Bayerischer Rundfunk.................................................130 4.2.3.2. Frankfurter Rundfunk.................................................. 131 4.2.3.3. Hessischer Rundfunk.................................................. 131 4.2.3.4. Nordwestdeutscher Rundfunk..................................... 132 4.2.3.5. Rundfunksender Radio Bremen................................... 132 4.2.3.6. Suddeutscher Rundfunk.............................................. 132 4.2.3.7. S. -W. Funk................................................................. 133 4.3. Frankrijk (1953).............................................................................. 133 4.3.1. Briefwisseling betreffende visum voor Frankrijk...................... 133

4.4. Zwitserland (1947-1952)................................................................ 134 4.4.1. Voordrachtplaatsen............................................................... 134 4.4.1.1. Bern .......................................................................... 134 4.4.1.2. Davos......................................................................... 135 4.4.1.3. Zürich......................................................................... 135 5. Hobby-Sportvisserij................................................................................. 135 5.1. Briefwisseling / Nota’s.................................................................... 135 5.2. Visvergunningen / Reglementen...................................................... 139 5.3. Literatuur........................................................................................ 141 6. Varia ....................................................................................................... 141 DEEL II. PUBLICATIES (MANUSCRIPTEN, WERKDOCUMENTEN EN BIJHORENDE STUKKEN)............................................................................. 144 Hoofdstuk I. Algemeen................................................................................ 144 1. Werkmateriaal, nota’s, citaten voor publicaties (en voordrachten).............. 144 2. Briefwisseling met of nota’s betreffende uitgevers (algemeen)................... 148 3. Conflict Hendrik de Man - Les Editions du Cheval Ailé............................... 149

Hoofdstuk II. Publicaties............................................................................. 150 1. Boeken / Brochures.................................................................................. 150

1.1. Het tijdvak der demokratie. Met eene voorrede door Henriette Roland Holst.................................................................................... 150



1.2. Die Arbeiterbewegung in Belgien..................................................... 150

1.3. Geschiedenis der vakbeweging. Beknopte inhoud van een kursus in tien lessen..................................................................................... 159

1.4. Au Pays du Taylorisme.................................................................... 159



1.5. The Remaking of a mind. A soldier’s thoughts on war and reconstruction............................................................... 159



1.6. La leçon de la guerre...................................................................... 160



1.7. Programmabrochure Concert Beethoven ........................................ 160



1.8. Le mouvement d’éducation ouvrière en Belgique. ........................... 161



1.9. Die Intellektuelen und der Sozialismus............................................. 161



1.10. Zur Psychologie des Sozialismus.................................................. 162



1.11. Antwort an Kautsky...................................................................... 166



1.12. Der Kampf um die Arbeitsfreude................................................... 166



1.13. Der Sozialismus als Kulturbewegung............................................. 168



1.14. Aufbauender Sozialismus.............................................................. 168



1.15. Sozialismus und Nationalfascismus.............................................. 169



1.16. Das Weltenrad sind wir!................................................................ 169



1.17. Wir............................................................................................... 169



1.18. Nationalisme en socialisme........................................................... 170



1.19. Réflexion sur l’économie dirigée.................................................... 171



1.20. Die Sozialistische Idee.................................................................. 171



1.21. La réforme bancaire du gouvernement et le Plan du Travail............ 172



1.22. Pour un Plan d’Action................................................................... 173



1.23. Le Plan du Travail......................................................................... 173



1.24. Corporatisme et syndicalisme....................................................... 174



1.25. La guérison du malade prouve l’excellence du remède................... 174



1.26. Une offensive pour la paix / Een offensief voor de vrede................ 174



1.27. Après Coup - Mémoires / Herinneringen........................................ 175



1.28. Réflexions sur la paix.................................................................... 177



1.29. Cahiers de ma montagne.............................................................. 180



1.30. Au delà du Nationalisme............................................................... 181



1.31. Cavalier seul. 45 années de socialisme européen / Gegen den Strom................................................................................ 183



1.32. Jacques Coeur, der königliche Kaufmann...................................... 187



1.33. Vermassung und Kulturverfall. Eine Diagnose unserer Zeit............. 195



1.34. Fliegenfischen leicht gemacht. Anleitung zum Angeln mit der künstlichen Fliege................................................................... 201



1.35. Anglerfreuden. Erlebnisse eines Sportfischers in Europa und Amerika........................................................................................ 209

2. Artikels / Bijdragen en desbetreffende stukken.......................................... 214 3. Boekenrecensies en desbetreffende stukken............................................. 253

Hoofdstuk III. Niet-gepubliceerde manuscripten, werkdocumenten en bijhorende stukken..................................................... 258 1. Westward Ho! From East to West............................................................. 258 2. An Experiment in Self-Americanisation en Is American Civilization Superior?................................................................................ 258 3. Les soldats étrangers de Napoléon........................................................... 258 4. Doom / Age of Fear.................................................................................. 259 5. Propos sur la Démocratie......................................................................... 263 6. Filmscript................................................................................................. 264 7. Die französische Gewerkschaftsbewegung und ihren Verhältnis zu Partei und Staat................................................................... 264 8. The Social Sciences and the Crisis of our Age.......................................... 265 9. Ancêtres Bourgeois.................................................................................. 265

Hoofdstuk IV. Studies over Hendrik de Man................................................ 266

Hoofdstuk V. Bibliotheek van Hendrik de Man............................................. 266

1. Publicaties van Hendrik de Man................................................................ 266 2. Publicaties van derden............................................................................. 267 3. Tijdschriften............................................................................................. 270

DEEL III. ICONOGRAFISCH MATERIAAL...................................................... 272

Hoofdstuk I. Foto’s...................................................................................... 272 1. Hendrik de Man: Persoon en familie.......................................................... 272 2. Eerste Wereldoorlog................................................................................. 275 3. Stockholm............................................................................................... 275 4. Missie naar Rusland................................................................................. 275 5. Verblijf in het buitenland: USA / Canada.................................................... 275 6. Arbeidershogeschool............................................................................... 276 7. Internationale (arbeiders)beweging........................................................... 276

8. Verblijf in het buitenland: Frankfurt am Main.............................................. 277 9. Het Plan van de Arbeid............................................................................. 277 10. BWP- en syndicale congressen / manifestaties....................................... 280 11. Minister................................................................................................. 280 12. Mobilisatie en Tweede Wereldoorlog....................................................... 281 13. Verblijf in buitenland: Haute Savoie (Frankrijk)......................................... 282 14. Voordrachten: voor WO 2 / na WO 2 Duitsland........................................ 284 15. Hobby’s: sportvisserij, bergbeklimmen, skiën, paardrijden...................... 284 16. Hendrik de Man als spreker.................................................................... 286 17. Varia...................................................................................................... 287 18. Negatieven:............................................................................................ 287

18.1. Persoon en familie........................................................................ 287 18.2. Eerste Wereldoorlog...................................................................... 292 18.3. Verblijf in het buitenland: USA / Canada......................................... 292 18.4. Internationale (arbeiders)beweging................................................ 292 18.5. Hobby’s: sportvisserij, bergbeklimmen......................................... 293 18.6. Varia............................................................................................. 294

Hoofdstuk II. Karikaturen / Tekeningen....................................................... 295

Hoofdstuk III. Materiële relicten.................................................................. 296

Afkortingen ................................................................................................ 299

Index van persoonsnamen.......................................................................... 300

INLEIDING EN PLEIDOOI VOOR EEN GLOBALE INVENTARISATIE EN VALORISATIE VAN HET VERSPREIDE PAPIEREN ERFGOED VAN HENDRIK DE MAN

1. Inleiding op de inventaris Gust de Muynck schetste in het tijdschrift “Warande en Belfort” (1967) een emotioneel menselijk portret van zijn schoonbroer in zijn bijdrage “Rik de Man. De tragedie van een vervreemding “.1  Het artikel kaderde in de respectievelijke opeenvolgende pogingen van de familie en vrienden om Hendrik de Man na zovele jaren te rehabiliteren bij het brede publiek en het Belgisch establishment. Dezelfde omschrijving “tragedie” zou ik evengoed kunnen gebruiken voor de “verscheurende” lotgevallen van de archieven van Hendrik de Man na zijn overlijden in 1953. Onmiddellijk moet ik er ter verzachting van deze boude uitspraak aan toevoegen dat ik de wilsbeschikking van Hendrik de Man en de daaropvolgende beslissingen van de erfgenamen om het archief te verspreiden over meerdere binnen- en buitenlandse (archief)instellingen, zeer goed kan begrijpen indien ze geplaatst worden in de context van de politieke en menselijke rehabilitatie waarvoor de familie en zijn vrienden dagdagelijks geijverd hebben onmiddellijk na zijn veroordeling in 1946 en ook na zijn overlijden in 1953. Maar ook en vooral de archivarissen zelf moeten de hand in eigen boezem durven steken voor deze “tragedie van archieven”. De verdeling van het homogeen archieffonds heeft men toen, op twee uitzonderingen na, gretig aanvaard, zelfs al moest men hiervoor het archivalisch herkomstbeginsel met voeten treden. Het spreekwoord “hebben is hebben” is ook aan ons beroep niet vreemd. Maar deze “bestempeling” en de negatieve en hinderlijke gevolgen, die elke onderzoeker ondervindt bij de consultatie van de verschillende en verspreide archieffondsen, kunnen daarentegen een aanzet vormen om een globale oplossing te vinden voor deze tragedie. Hierop komen we verder terug. Na het overlijden van Hendrik de Man stelden zijn schoonzoon, Yves Lecocq, en zijn zoon Jan de Man met de hulp van enkele vrienden - die zich later zullen verenigen in de feitelijke stichting “In Memoriam Hendrik de Man” - overzichtslijsten op van de nalatenschap van archief- en bibliotheekmateriaal in België en Zwitserland. Een werk dat tot in de vroege jaren zeventig zou duren. Onmiddellijk na het overlijden van Hendrik de Man en zijn echtgenote Vali von Orelli werd de familie geconfronteerd met het voorstel van Ger Schmook, toenmalig conservator van het Archief en Museum van het Vlaams Cultuurleven (AMVC), om in de schoot van zijn instelling een “de Manfonds” op te richten. De familie reageerde hierop eerder afwachtend 2  want rond hetzelfde tijdstip werd ze benaderd door Annie Adema van Scheltema met de vraag het archief te schenken aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) te Amsterdam. Volgens deze legendarische bibliothecaresse van het IISG, die de Man in Zwitserland verschillende malen had gecontacteerd in verband met de bestemming van zijn archief en bibliotheek, had hij de schenking aan het IISG schriftelijk bevestigd.3

DE MUYNCK (G.). Rik de Man. De tragedie van een vervreemding in: Warande en Belfort (Antwerpen), Tijdschrift voor letterkunde, kunst en Geestesleven, CXII, 1967, 4, pp 245-258. 1

Antwoord van (Jan de Man) aan Ger Schmook. s.l., 28.6.1953 (Documentaire collectie familie de Man, AmsabCentrum Antwerpen). 2

Brief van (Jan de Man) aan Beck. s.l., 30.8.1953 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 3

11

Enerzijds bezorgd om het respect voor de wilsbeschikking maar anderzijds doordat deze weinig gespecifieerd was, werden door de familie slechts 10 à 20 kisten rechtstreeks van Mürten naar Amsterdam overgebracht.4 Behept met het “in memoriam idee” meende de familie de nagedachtenis aan Hendrik de Man levendig te kunnen houden door de verspreiding van zijn archief over verschillende instellingen, in de hoop dat hierdoor de interesse van de navorsers zou aangescherpt worden. Bovendien zou deze verspreiding een grotere zekerheid bieden voor de fysieke veiligheid van de verschillende archiefschenkingen. De meest ingrijpende verdeling van de archieven in drie grote fondsen gebeurde al in de jaren vijftig, nog vóór Yves Lecocq in 1969 zijn idee over de “opération des archives” en de politieke impact ervan aan de familie uiteenzette. In 1953: schenking aan het IISG te Amsterdam. In 1956: aan het AMVC te Antwerpen; in 1959: aan het Oorlogsarchief te Anderlecht, dat later samengevoegd werd met het Algemeen Rijksarchief van België te Brussel. Het vierde grote archieffonds werd pas in 1969 geschonken aan het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (NSGWO) te Brussel en kaderde in het actieplan van Yves Lecocq. Vanuit archivalisch en wetenschappelijk onderzoeksstandpunt werd toen al het archief van Hendrik de Man gemassacreerd. Om menselijke en eventueel ook om politieke redenen, die duidelijk tot uiting komen in het latere plan van Yves Lecocq, is deze verdeling enigszins te begrijpen. In overleg met een oude vriend van Hendrik de Man5 , Georges Lefranc6 , besliste de familie in 1969 tot een “… saupoudrage de dépôts dans diverses institutions nationales des pays où de Man a vécu, travaillé, milité, opération qui marquerait, dans un sens, surtout si elle fait l’objet d’une certaine “orchestration”, “l’au delà du nationalisme” de l’homme, mort d’ailleurs apatride, par une décision du gouvernement belge en 46-47, et dont l’ouvrage biographique “Cavalier seul” à l’époque fut saisi…”.7  De verspreiding van de archieven over verschillende landen bood aan de familie de unieke gelegenheid “de faire râler le gouvernement belge…” De archieven worden een uitlaatklep, een signaal voor de wrok, het misnoegen en de woede over de veroordeling en de onmenselijke behandeling van de Man door de Belgische regering en over het uitblijven van enige vorm van rehabilitatie. Yves Lecocq zag zijn operatie als volgt: “… des documents (à choisir en fonction des destinataires) seraient légués par les héritiers à diverses institutions (universités, fonds d’archives de la guerre, etc.) nationales étrangères, (contactées ou non au préalable par l’intermédiaire des diplomates de ces pays accrédités à Bruxelles. Les lettres de demande de transmission des dits documents, rappeleraient, avec objectivité, 1° le sort réservé à de Man par les autorités belges (condamnations, et conséquences quant à la perte de nationalité, etc.) après la guerre 40-45, et en second lieu, 2° la raison particulière aux pays concernés de recevoir le legs décidé…”. Grosso modo moesten, volgens Yves Lecocq, archieven en documentatie geschonken worden aan 12 landen: Bondsrepubliek Duitsland (universiteit van Frankfurt a/Main), Duitse Democratische Republiek (universiteit van Leipzig), USA (universiteit van Seattle en nog een ander instituut aan te duiden door de Amerikaanse historicus Peter Dodge), Canada (universiteit van Montréal of Archives Nationales), Oostenrijk (universiteit van Wenen), Groot-Brittannië (archief van de Labour Party), Frankrijk (instelling aan te duiden door G. Lefranc), Scandinavië (instelling aan te duiden door de regeringen van de drie Scandinavische landen), Nederland (de archieven werden reeds volgens de testamentaire wil van H. de Man geschonken aan het Getuigenis van Yves Lecocq in “Actes du colloque international sur l’oeuvre d’Henri de Man. Organisé par la Faculté de Droit de l’Université de Genève, les 18, 19 et 20 juin 1973. Genève, Faculté de Droit de l’Université de Genève, 1974, p. 206. 4

5

Getuigenis van Yves Lecocq in “Actes du colloque international… op. cit., p. 207.

George Lefranc: socialistisch en syndicaal militant, planist, vriend van H. de Man, professor, historicus van de Franse arbeidersbeweging. 6

Brief van (Yves Lecocq) aan (G. Lefranc). Anderlecht-Bruxelles, 20.10.1969 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 7

12

IISG te Amsterdam), USSR (Instituut voor Marxisme en Leninisme), Italië en Zwitserland (archief van de stad Morat/Mürten). Aan “la Belgique officielle” en meer bepaald aan het pas opgerichte NSGWO zouden archiefstukken en documentatie uit de periode van de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse periode met de processen en de petitie aan de Senaat geschonken worden. Yves Lecocq hoopte dat deze operatie, eventueel via de pers, aan het oor zou komen van de Belgische regering en vooral dan de brief die de Stichting “In Memoriam Hendrik de Man” aan de verschillende ambassades van de betrokken landen te Brussel zou richten.8  Pas in november 1971 verstuurden Jan de Man en zijn zuster Elise de bedoelde brieven aan de verschillende ambassades te Brussel. Pas na verschillende herinneringsbrieven gaven de aangeschreven landen antwoord op het aanbod van de familie. Oostenrijk adviseerde wijselijk de archieven niet uit elkaar te rukken. Met dezelfde wetenschappelijke bezorgdheid stelde Groot-Brittannië, na overleg met de Labour Party, voor de hen toegewezen documenten te schenken aan het IISG, waarop de familie besliste deze archiefstukken onder te brengen in het fonds in het AMVC. De Tsjecho-Slowaakse instellingen konden officieel zulke archiefschenkingen niet aannemen. De Sovjet-Unie, die o.m. de teksten en de Russische vertaling van de Franstalige toespraken van de Man voor de Russische troepen aan het front van Galicië evenals enkele andere documenten van deze zending naar Rusland zou krijgen, reageerde niet. Polen antwoordde evenmin. Canada, Frankrijk, Italië, USA, Zwitserland en de Bondsrepubliek Duitsland reageerden positief. Dit laatste land zou de schenking onderbrengen bij het Archiv für Soziale Demokratie der Friedrich-Ebert-Stiftung te Bonn-Bad Godesberg. De artikels die de Man publiceerde in 1907-1908 in de Leipziger Volkszeitung, zouden geschonken worden aan het Staatsarchiv te Dresden. Het is niet steeds duidelijk of al deze schenkingen uiteindelijk daadwerkelijk werden uitgevoerd.9 Het archief van het Staatsdepartement in Washington zou van de familie persoonlijke documentatie en enkele artikels van Hendrik de Man uit de jaren 1907 en 1908 gekregen hebben. Een fotokopie van de briefwisseling tussen Mussolini en de Man uit 1930 over zijn publicatie “Au delà du Marxisme” berust voortaan bij de Archivio Storico Ministerio Affari Esteri te Rome. Het verslag van zijn exploratietocht in Newfoundland in 1919 en enkele persoonlijke aantekeningen van vóór 1920 werden in eigendom afgestaan aan de Public Archives of Canada (Ottawa). De Bibliothèque Nationale te Parijs ontving in 1972 een aantal overdrukken van zijn artikels uit de periode 1934-1935 en 1939, een brief van de Franse auteur Jules Romains uit 1939 aan de Man en twee brieven van de Man aan een Franse uitgever (1953). Een kleine schenking werd gegeven aan het Museum van de Dynastie te Brussel, waaronder een notitie van de Man over de koninklijke familie en enkele documenten betreffende het “Werk Koningin Elisabeth voor onze Soldaten”, waarvan de Man het voorzitterschap bekleedde.10 Brief van (Yves Lecocq) aan “Cher Jan”. s.l. 27.10.1969 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 8

Het Sächsischer Hauptstaatarchiv te Dresden meldde ons geen fonds H. de Man te bezitten (Brief van Dr. Wiegand aan Wouter Steenhaut. Dresden, 11.12.2001). Noch de Säksische Landesbibliothek- Staats- und Universitätsbibliothek Dresden heeft een fonds H. de Man (E-mail van Eberhard Blücher aan Wouter Steenhaut, 17.1.2002). Mogelijk is het fonds uiteindelijk beland in het Sächsische Staatsarchiv te Leipzig. Dit moet nog verder uitgezocht worden. 9

Brief van Jan de Man en Elise Lecocq-de Man aan Sir John Beith, ambassadeur van Groot-Brittannië in Brussel. Anderlecht-Bruxelles, s.d. (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). Brief van J. von Alten, Premier Conseiller Ambassade d’Allemagne, aan Jan de Man en E. Lecocq-de Man. Bruxelles, 12.05.1972 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). Brief van M. Bourke, Troisième Secrétaire Ambassade Britannique, aan Jan de Man en E. de Man-Lecocq. Bruxelles, 10.05.1972 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). Getuigenis van Yves Lecocq in: “Actes du colloque international… op cit., p. 206. BRELAZ (M.). Les archives Henri de Man. in: Bulletin van de “Vereniging voor de Studie van het Werk van Hendrik de Man”, oktober 2000, nr. 26, pp. 69-73. DE SCHEPPER (H.). Inventaris van de verzameling Hendrik de Man. Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1977, pp. 6-7. 10

13

Aan de stad Mürten in Zwitserland (kanton Freiburg), waar de Man en zijn vrouw Vali begraven liggen, werd in 1970 een klein archieffonds geschonken.11 De documenten beslaan de periode 19401953 en vormen feitelijk een eenheid met de fondsen die vandaag bewaard worden in het Algemeen Rijksarchief, het SOMA en het Amsab-ISG-Centrum Antwerpen. De documenten vullen elkaar aan ofwel overlappen elkaar door de talrijke afschriften of kopieën. Op een eerder willekeurige wijze werd dit geheel uiteengetrokken om er uiteindelijk vier deelarchieven te kunnen van maken.12 Het fonds bevat een dossier met briefwisseling van de Man met de Zwitsere overheid, Bundesrat Ernst Nobs, en met dr. Hans Oprecht, persknipsels, rekeningen… Een andere bundel omvat het dagboek van zijn vlucht op 17 augustus 1944 uit zijn châlet “la Patton” in de Haute-Savoie - waar hij zich sinds zijn vertrek uit België in november 1941 teruggetrokken had - tot de grensovertocht op 1-2 september 1944 te St. Gingolf. Het dagboek eindigt op 15 november 1944. Een omslag bevat de originele verklaringen van verschillende personaliteiten, zoals F. Masereel, H.R. Holst, G. en M. Sarton, G.D.H. Cole, … voor de herziening van het proces; een verzegelde omslag met een handgeschreven nota van de Man: “Note sur mes rapports avec le roi Léopold (1948)”; omslagen met notities en brieven uit de periode 1944-1947 o.a. aan Leopold III, P.H. Spaak, en aan zijn vriend Aug. Lambiotte; het programma van 19 juni 1940; nota’s betreffende de krijgsgevangenen en zijn bezoek aan de Belgische steden na de capitulatie; blaadjes uit zijn zakagenda mei 1940 enz.13 Het is vandaag moeilijk een juiste staat op te maken en een duidelijk beeld te krijgen van de verschillende kleine schenkingen aan binnen- en buitenlandse instellingen. Men zou alle instellingen terug moeten aanschrijven en desnoods ter plaatse controleren. De verspreiding over deze verschillende binnen- en buitenlandse instellingen betreft een relatief klein aantal – maar niet steeds onbelangrijke – documenten. Kopieën of afschriften van deze verspreide documenten werden door de familie toegevoegd aan de deelfondsen in het Algemeen Rijksarchief te Brussel, het NSGWO/SOMA te Brussel, in Amsab-ISG-Centrum Antwerpen, en aan de documentaire collectie van de familie de Man die eveneens bij deze laatste Antwerpese instelling berust. Zolang er geen globale selectie of schoning gebeurt, kan men moeilijk spreken van een organisch gegroeid archieffonds en misschien moeten we eerder spreken van collecties en archieffragmenten. Om diverse redenen is het zeer moeilijk de globale omvang te meten van de verschillende deelverzamelingen en schenkingen. Globaal gaat het om duizenden nummers met een veelvoud aan documenten. Door de familie werden dus achtereenvolgens vier grote deelarchieven geschonken aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam, aan het Archief en Museum voor het Vlaams Cultuurleven te Antwerpen, aan het Algemeen Rijksarchief te Brussel en aan het Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog te Brussel (het huidige Studie en Documentatiecentrum Oorlog en Maatschappij).14 Volgens de wil van Hendrik de Man brachten Jan de Man en zijn zuster Elise Lecocq-de Man in 1953 een deel van het persoonlijk archief naar het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

“Inventaire sommaire des documents déposés aux archives de la ville de Morat (Canton de Fribourg) en 1970”, opgesteld door de Stichting “In Memoriam Hendrik de Man”. Van deze schenking (iets meer dan 100 stukken) aan het Stadsarchief van Mürten heeft Michel Brélaz in 2000 een nieuwe inventaris opgemaakt. 11

12

zie ook DE SCHEPPER (H.), op. cit., p.10.

Het archief in het stadsarchief Mürten wordt eveneens beschreven in: BALTHAZAR (H.). Archief H. de Man. Brussel, NSGWO, 1971 en in: DE SCHEPPER (H.), op. cit. 13

Voor een meer gedetailleerde beschrijving van deze deelarchieven (IISG, ARAB, NSGWO/SOMA) verwijs ik naar de respectievelijke inventarissen en de inleiding van DE SCHEPPER (H.). Inventaris van de verzameling Hendrik de Man. Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1977, pp. 5-14. 14

14

te Amsterdam. Het beslaat de periode 1920-1940 en bevat 550 mappen met briefwisseling, knipsels, nota’s en aantekeningen voor voordrachten, grondmateriaal voor zijn boeken en artikels, manuscripten van zijn boeken en studies, zoals “Zur Psychologie des Sozialismus”, “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, en zijn proefschrift “Das Genter Tuchgewerbe im Mittelalter”. Over zijn politieke activiteit zijn er dossiers betreffende zijn activiteiten in de Belgische Werkliedenpartij in de periode 1933-1940 en zijn deelname aan de Belgische regeringen (1935-1940). Deze verzameling werd ontsloten door H. Riethof.15 In november 1975 stortte de familie nog een supplement verslagen en documentatie betreffende de zending van E. Vandervelde, L. de Brouckere en H. de Man naar het Russische front in 1917. Dit dossier wilde de familie eerst schenken aan de Sovjet-Unie, die op dat aanbod echter niet wilde ingaan. De nalatenschap van de Man wordt in het “Jaarverslag over 1953” door het IISG omschreven als “het grootste geschenk dat het Instituut dit jaar mocht verwerven”. De bibliothecaresse van het Instituut, Annie Adema van Scheltema, was vooral opgetogen over de “unieke collectie” van een 270-tal brieven, die de kinderen van de Man terzelfdertijd aan het instituut hadden geschonken. Het betreft hier een historische schat die de Man rond 1910 zou geërfd hebben van Hector Denis. De meeste brieven zijn geadresseerd aan Hector Denis. Deze collectie bevat o.a. 22 brieven van C. De Paepe 1865-1888, waaronder het manuscript van de herdenkingsrede van H. Denis bij de dood van C. de Paepe en een schoolschrift van C. de Paepe (cours de religion), 23 brieven van J.J. Altmeyer na 1866, 9 brieven van Ch. De Coster 1869-1879, 1 brief van Bakoenin aan Messieurs les Rédacteurs de la Liberté 1870 (4p.), 1 brief van A. Herzen aan L. Fontaine 1864, 3 brieven van B. Malon 1876-1878 aan C. De Paepe, 2 brieven van E. Bernstein 1880, 1 brief van G. van Vollmar 1885, 1 brief van A. Schlesinger uit de gevangenis 1876, 2 brieven van M. Schlesinger 1876, 3 brieven van V. Arnould 1869, 1879 en 1886, 4 brieven van L. Brentano 1902-1907, 1 brief van A. Cipriani 1894, 1 brief van J. Jaurès uit de jaren 90, 1 brief van P. Héger 1879, 1 brief van D. Halévy z.j., 2 brieven van A. de Potter 1901, 1 brief van L. de Brouckère uit de gevangenis van St. Gillis 1896, 6 brieven van G. de Greef 1870-1902, 1 brief van Enrico Ferri 1897, 1 brief van E. Feuerbach (zoon van Ludwig) 1872, 1 briefje van P.J. Béranger 1845, 1 brief van A. Franchi aan Benouvier 1863, 1 brief van H.I.P. Boulanger aan De Coster z.j., 1 brief van P. Lafargue 1872 aan de Conseil Fédéral Belge de l’Internationale enz…16 Op de zesde verjaardag van het overlijden van Hendrik de Man, 20 juni 1959, werd een ander groot archiefgedeelte geschonken aan het Oorlogsarchief te Anderlecht, toen nog een afzonderlijke afdeling van het Algemeen Rijksarchief.17 Het betreft hier vooral “verdedigingsmateriaal”, dat door de Man, zijn familie en zijn trouwste vrienden werd bijeengebracht met het oog op de naoorlogse processen en de herziening ervan, en de pogingen van de Man zelf tot eerherstel. Het archief in het Algemeen Rijksarchief beslaat de periodes 1938-1942, 1945-1950 en bevat toespraken, manifesten (1940-1942), publicaties uit dezelfde periode, dossiers met verslagen, knipsels, nota’s en briefwisseling betreffende zijn geheime vredesacties, de likwidatie van de Belgische Werkliedenpartij en haar nevenorganisaties, de oprichting en werking van de Unie van Hand- en Geestesarbeiders, de uitgave van een Vlaams- en/ of Franstalig syndicaal dag(week)blad, de oprichting in juni 1941 van de nationale beweging “Vrij België”. De naoorlogse dossiers betreffen de processen tegen de Man, zijn verzoek tot herziening van deze processen met daaronder de petitie aan de Senaat, persknipsels en afschriften van sympathie-

15

RIETHOF (H.). Index van de collectie van Hendrik de Man. Amsterdam, IISG, 1969, 67 p.

Jaarverslag 1953 van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Amsterdam, IISG, 1954, p. 20. De lijsten van deze geschonken brieven bevinden zich eveneens in de documentaire collectie van familie de Man in het Amsab-Centrum Antwerpen. 16

Brief van Jan de Man en Elise de Man-Lecocq aan “Sire” (Koning Leopold III). Anderlecht-Bruxelles, 1.1.1970. (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen) 17

15

en dankbetuigingen en van andere oorlogscorrespondentie. Deze archiefverzameling werd volledig geïnventariseerd door dr. H. De Schepper en omvat 3038 nummers.18 De schenking van de archiefverzameling op 31 december 1969 aan het toenmalige Navorsings- en Studiecentrum voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (NSGWO) te Brussel19 kaderde in de “opération “ van de archiefverdeling, opgezet door Yves Lecocq met het doel “… de faire râler le gouvernement belge”.20 De volgende dag, op 1 januari 1970, brachten Jan en Elise de Man koning Leopold III schriftelijk op de hoogte van de verdeling van het archief van hun vader, meer bepaald van hun schenking aan het NSGWO te Brussel, en van hun motivatie  “… qu’ils fournissent aux historiens de l’avenir la possibilité d’apprécier l’action de Henri de Man, plus équitablement que ne l’ont fait les tribunaux de circonstance crées au lendemain de la guerre, il convient non moins d’agir dans le respect que le défunt a toujours professé pour la personne royale… Les enfants de Henri de Man ont le souci filial de servir ainsi la mémoire de leur Père auquel la postérité rendra une justice dont il n’a pas bénificié de son vivant. Mais ils ont également conscience d’agir selon la pensée profonde du défunt en ne mettant pas en cause, de son vivant, Celui auquel il est resté fidèle à travers les pires vicissitudes, malgré l’amertume de l’exil et en dépit du silence opposé à ses efforts pour se justifier auprès du Souverain”…. Hun brief was echter vooral bedoeld om de koning te informeren dat het geschonken archief enkele nota’s bevatte over de contacten tussen hem en Hendrik de Man. Onmiddellijk verzekerden ze de koning dat deze documenten in een verzegelde omslag gesloten bleven voor het wetenschappelijk onderzoek tot vijf jaar na zijn overlijden.21 Pas op 28 april 1970 ontvingen de erfgenamen een antwoord van graaf Gobert d’Aspremont Lynden22 “… comme délégué de la personnalité à laquelle vous avez adressé une lettre importante le 1er janvier dernier…”. De graaf vroeg Jan de Man om een onderhoud.23 De afloop hiervan is ons onbekend. Deze archiefverzameling sluit nauw aan bij deze in het Algemeen Rijksarchief en bestaat ook uit zogenaamd “verdedigingsmateriaal”. Het grootste gedeelte van de documenten bestaat uit kopieën, gemaakt door de Man, zijn familie en zijn trouwste vrienden, en waarvan de originelen zich nog bevinden bij andere archiefvormers. Sinds de opstelling van de inventaris door dr. H. Balthazar op 1 september 1970 24 heeft de familie de Man in de periode 1972-1974 nog drie schenkingen gedaan aan het NSGWO 25. Deze laatste addenda werden geïnventariseerd door dr. D. Martin. De verzameling beslaat de periode 1935-1953, telt 776 nummers en is vooral belangrijk voor elke studie over de oorlogsperiode. Slechts vier bundels hebben betrekking op de vooroorlogse periode, met name zijn reïntegratie en bevordering in het reserveofficierskader (1935-1939), zijn activiteit in het “Werk Ko-

DE SCHEPPER (H.). Inventaris van de verzameling van Hendrik de Man. Brussel, Algemeen Rijksarchief, 1977, 100 p. 18

Nieuwe benaming: Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (SOMA), Résidence Palace, Blok E, Wetstraat 155 bus 2, 1040 Brussel. 19

Brief van (Yves Lecocq) aan “Cher Jan”. s.l., 27.10.1969 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 20

Brief van Jan de Man en Elise de Man-Lecocq aan “Sire”. Anderlecht-Bruxelles, 1.1.1970. (Documentaire collectie van familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 21

Graaf Gobert d’Aspremont-Lynden was lid van het Kabinet van de Koning van 1936 tot 1945, Grootmaarschalk van het Hof van 1954 tot 1962 en ereambassadeur. 22

Brief van Comte Gobert d’Aspremont-Lynden aan Jan de Man. Bruxelles, 28.4.1970 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 23

24

BALTHAZAR (H.). Archief H. de Man. Brussel, NSGWO, 1971, 55 p.

25

DE SCHEPPER (H.), op. cit., p. 11.

16

ningin Elisabeth voor onze Soldaten”, zijn vredesmissies 1938-1939 in opdracht van koning Leopold III, en de reacties op zijn artikel “Genoeg sabotage op de onzijdigheid” verschenen in het tijdschrift “Leiding”, oktober 1939. De bundels over de eerste oorlogsmaanden bevatten o.a. verslagen, nota’s, agenda- en dagboeknotities en handelen over de Achttiendaagse veldtocht, de capitulatie en de politieke hertekening van België met o.m. het programma van de Man d.d. 19.6.1940. De bundels met briefwisseling uit de periode 1940-1944 werden chronologisch gerangschikt, soms met onderwerpsontsluiting. Uiterst belangrijk voor de oorlogsperiode zijn de bundels “Unie van Hand- en Geestesarbeiders”, “Belgische Werkliedenpartij”, dag (week)blad “Le Travail”, en “diverse rapporten” (1940-1943). De bundels betreffende de naoorlogse periode handelen over het “anti-Hitlerverzet en H. de Man”, briefwisseling 1945-1952, de processen en de pogingen tot herziening, de sympathiebetuigingen, artikels van en over de Man enz. De latere bijkomende schenkingen handelen over de betrekkingen tussen Leopold III en de Man, briefwisseling uit 1939 met Otto Abetz, Duits ambassadeur te Parijs, met uitgeverijen (1940-1943), met de Zwitserse overheid (vanaf 1944), met zijn vrienden J. en L. de Vriendt, en Michel Tommelein (1947-1951).26 Bij de voorbereiding van de publicatie “Bibliografie van de werken van of over Hendrik de Man 27, vond ik in 1974 bij toeval en op aanwijzing van zijn zoon Jan het archieffonds H. de Man in het Archief en Museum van het Vlaams Cultuurleven (AMVC) te Antwerpen. Het was de tijd van een groeiende (internationale) wetenschappelijke belangstelling voor het leven en werk van Hendrik de Man.28 Doordat dit fonds nog niet geïnventariseerd was, werd het in de leeszaal bijna niet opgevraagd met uitzondering van Mieke Van Haegendoren voor haar uitstekende biografie over Hendrik de Man 29, van A.M. Van Peski voor zijn studie over Hendrik de Man 30, van P. Dodge voor zijn lijvig werk “Beyond Marxism: the faith and works of Hendrik de Man” 31 en zeker door Michel Brélaz die als wetenschappelijk medewerker aan de Faculté de Droit de l’Université de Genève alle archieven Hendrik de Man doorwroette om het nodige materiaal te vinden voor zijn talrijke publicaties over H. de Man en vooral voor zijn monumentale doctoraatsverhandeling, die in 1985 verscheen onder titel “Henri de Man. Une autre idée du socialisme”.32 In de jaren vóór de overdracht aan het AMVC werd het archieffonds bewaard bij zijn zoon Jan en schoondochter Marlene Flechtheim. Elke onderzoeker werd er gastvrij ontvangen en kon zelf logeren in hun huis te Edegem. Een apart kamertje werd hiervoor vrijgemaakt. Na de overdracht van het archief, bleven nog talrijke stukken in het bezit van de familie tot op de laatste dag van deze inventaris. Het opmaken van een globale en definitieve inventaris werd hierdoor sterk bemoeilijkt.

26

zie ook DE SCHEPPER (H.), op. cit., p.11.

In de reeks “Hendrik de Man. Persoon en ideeën”, dI VI, Massificatie en Cultuurverval; Bibliografie. Antwerpen/ Amsterdam, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1976, pp. 255-405. (Bibliografie). STEENHAUT W. Hendrik de Man. Bibliografie. Antwerpen/Amsterdam, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1977, 160 p. 27

Actes du colloque international sur l’oeuvre d’Henri de Man. Genève, Université de Genève (Faculté de Droit, 1974, 3 Fasc, 110 p., 118 p., 305 p. 28

“Sur l’oeuvre d’Henri de Man”. Rapports au colloque international organisé par la Faculté de Droit de l’Université de Genève, les 18, 19 et 20 juin 1973, sous la présidence du professeur Ivan Rens. Genève, Librairie Droz, 174, 303 p. (Revue Européenne des Sciences sociales: Cahiers Vilfredo Pareto, XII, 1974, 31. CLAEYS-VAN HAEGENDOREN (M.) Hendrik de Man. Een biografie Antwerpen/Utrecht, De Nederlandsche boekhandel, 1972, 440 p. 29

30

VAN PESKI (A.M.) Hendrik de Man, Brugge/Utrecht, Desclée De Brouwer, 1969, 200 p.

31

DODGE (P.) Beyond Marxism: the faith and works of Hendrik de Man, Den Haag, Martinus Nijhoff, 1966, 280 p.

32

BRELAZ (M.) Henri de Man, Une autre idée du socialisme. Genève, Editions des Antipodes, 1985, 814 p.

17

In akkoord met de familie en de toenmalige directie van het AMVC ben ik toen begonnen met de inventarisering van het archieffonds H. de Man in het AMVC. Het werd, ondanks alle goede bedoelingen, een werk van zeer lange adem. In 1985 werd door het AMVC en het Amsab onder mijn wetenschappelijke coördinatie een tentoonstelling opgezet in het AMVC-gebouw rond de honderdste verjaardag van Hendrik de Mans geboorte.33 Deze tentoonstelling viel samen met het eeuwfeest van de Socialistische Partij, waartoe de Man 40 jaar had behoord, van kleine jonge socialistische militant tot uiteindelijk nationale partijvoorzitter. Een relatie die eindigde in wederzijdse verwijten en onherstelbare haat. Bij de samenstelling van deze tentoonstelling in het AMVC werd het fonds H. de Man door de familie nogmaals aangevuld met een storting van enkele persoonlijke documenten, die onontbeerlijk waren voor de samenstellers van de tentoonstelling maar de inventarisatie en het uittekenen van een uiteindelijke structuur bemoeilijkten. Op 10 december 1988 organiseerde Amsab in samenwerking met de Vereniging voor de Studie van het Werk van Hendrik de Man te Gent een colloquium rond “De middenstand en het Plan van de Arbeid. Toetsing van Hendrik de Man’s ideeën over de middenstand in een economische crisisperiode”. In het kader van zijn specifieke opdrachten legt Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis sinds jaar en dag een bijzondere interesse aan de dag voor Hendrik de Man en voor archieven die aan hem gerelateerd zijn. Zo had het o.m. de resterende archieven teruggevonden van het Bureau voor Sociaal Onderzoek, waarvan de Man destijds directeur was. Daarnaast legde Amsab een documentatiebestand aan met allerlei artikels en brochures van de Man die onvindbaar waren in België. Amsab-Centrum Antwerpen bezit daarnaast een diareeks over het leven van zijn zuster, de auteur Yvonne de Man, waarin ook beelden zitten over de kindertijd van Hendrik de Man.34 Het fonds werd in een eerste fase beschreven door de Amsab-medewerksters Jenny Fransen, Ludwine Soubry en mijzelf. Dit inventarisatiewerk werd echter constant bemoeilijkt door het nietcontinue karakter ervan en doordat ook derden toegang hadden tot het fonds waardoor de reeds aangebrachte ordening en beschrijving verloren ging. De bijkomende schenkingen, die soms zonder ons medeweten gebeurden, vertraagden daarenboven de finalisering van het werk. Op advies van Leen Van Dyck, directeur van het AMVC - dat zich de laatste jaren terecht wil profileren als het letterkundig archief en museum van Vlaanderen - besloten de schepen van Cultuur, Eric Anthonis, en het Stadsbestuur van Antwerpen op 24 juli 2001 het archieffonds in bewaring te geven aan het Amsab-Centrum Antwerpen. Zoals we hierboven reeds gezien hebben stelde conservator Ger Schmook onmiddellijk na het overlijden van Hendrik de Man voor een afzonderlijk “de Manfonds” in het AMVC op te richten. Pas op 1 augustus 1956 beslisten Jan en Elise de Man tot eigendomsoverdracht van een gedeelte van het archief aan de Stad Antwerpen, geboortestad van Hendrik de Man. Deze eerste schenking bestond uit boeken en brochures, persoonlijke souvenirs, foto’s, sportmateriaal waaronder zijn ski’s en bergwandelstok, legeruniform met helm, kepie en sabel, decoraties en diploma’s. Geschreven of persoonlijke documenten maakten er nog geen deel van uit. Het archief zat immers nog volledig verspreid bij de familieleden en vrienden. Vooral zijn schoonzoon, Yves Lecocq, nam de zorg op zich het archief bijeen te brengen. In 1970 35 droegen de erfgenamen de artikels van de Man in buitenlandse periodieken - waaronder enkele unieke specimens - over aan het AMVC, alsook enkele thematische dossiers, briefwisseling en persknipsels. Yves Lecocq maakte in 1974 een bijkomende schenking klaar voor het AMVC. Deze schenking was al meer een collectie dan een fonds van archiefmateriaal van de Man zelf. Ze was het

33

Catalogus Hendrik de Man, Een portret, 1885-1953. Antwerpen, AMVC, 1985, 72 p.

34

Deze reeks werd gerealiseerd door Jeanne Polak-Suetens.

Brief van Jan de Man en Elise de Man-Lecocq aan “Sire” (Koning Leopold III). Anderlecht/Bruxelles, 1.1.1970 (Documentaire collectie familie de Man, Amsab-Centrum Antwerpen). 35

18

resultaat van de verzamelijver van Yves Lecocq om een zo volledig mogelijk documentatiebestand aan te leggen van en over Hendrik de Man. Het origineel archiefbestand werd vervolledigd met kopieën van ontbrekende stukken en van documenten die in andere deelarchieven werden bewaard. Dit supplement bevatte artikels, briefwisseling, dossiers, dagboeken, reisverslagen,… Jan de Man vulde het aan met dossiers, briefwisseling, werkmateriaal voor publicaties en voordrachten, getuigschriften, diploma’s, foto’s,… van H. de Man, die hijzelf nog in zijn bezit had.36 Het is pas na 1977 en in de loop van de jaren tachtig en negentig dat de laatste supplementen werden overgedragen aan het AMVC en Amsab-Centrum Antwerpen. Mevrouw weduwe Marleen Flechtheimde Man is vandaag nog in het bezit van o.a. persoonlijke briefwisseling en van nieuwjaarsbrieven van H. de Man. Fotokopieën van deze laatste brieven werden opgenomen in de documentaire collectie van de familie de Man die eveneens in het Amsab-Centrum Antwerpen bewaard wordt. Mevrouw weduwe Flechtheim-de Man schonk in 2002 de volledige persoonlijke verzameling van boeken van de Man aan Amsab-Centrum Antwerpen.37 Alle bijgevoegde documentaire stukken hebben we in een eerste fase afgescheiden van het oorspronkelijk archief en ondergebracht in de “documentaire collectie familie de Man”, die deel uitmaakt van een afzonderlijke inventarisatie. Dr. Michel Brélaz stelde in 1998 een voorlopige inventaris op van de documenten die nog in bezit zijn van mevrouw M. Flechtheim-de Man.38 Tevens stelde mevrouw E. Lecocq-de Man hem een ander belangrijk archiefrestbestand ter beschikking met talrijke brieven van de Man en diverse briefwisseling waaronder de fameuze brief van Mussolini aan de Man over zijn boek “Au delà du Marxisme”. De Ecole Ouvrière Supérieure (Brussel) schonk hem in 1997 een kleine briefwisseling tussen Léon Delsinne en Hendrik de Man, bestaande uit 39 documenten.39 Hij slaagde er ook in de briefwisseling te reconstrueren tussen Rose en Auguste Lambiotte met de Man. Dit verzamelbestand telt ongeveer 1200 stukken.40 Deze verschillende fondsen en verzamelingen tellen samen enkele duizenden documenten. Het lovenswaardig werk van dr. M. Brélaz kadert in zijn streven om een zo volledig mogelijke verzameling van archieven en documenten aan te leggen van en over H. de Man. Over de uiteindelijke bestemming van zijn bijeengebracht materiaal zal hij beslissen zodra er een principeakkoord is over een volledige reorganisatie en een gemeenschappelijk concept van de verspreide archieffondsen (verzamelingen) van Hendrik de Man.41 In tegenstelling tot de andere deelarchieven, die elk een welbepaalde afgescheiden periode van de Mans leven en carrière beslaan, is dit fonds het meest omspannende. Het bestrijkt - weliswaar niet steeds volledig voor elke periode - het volledige leven, denken, werken en handelen van de Man.42 We hebben het archivalisch erfgoed benaderd en verwerkt als een chronologisch samenhangend geheel. We zijn bewust vertrokken vanuit de visie dat de mens, de militant, de theoreticus en de politicus één geheel vormen. De scheiding die men soms doorvoert tussen actie en ideologie of tussen de briljante

Michel Brélaz maakte in 1975 een inventaris op van deze archieven, die nog bewaard werden bij Jan de Man , “Inventaire des archives de Hendrik de Man, se trouvant chez Jan de Man, Edegem-Anvers” (1975). Zie ook DE SCHEPPER (H.), op. cit., pp 7-9. 36

Deze boeken worden eveneens opgenomen in deze inventaris en voorzien van een met *, als eigendom van AmsabInstituut voor Sociale Geschiedenis. 37

38

BRELAZ (M.). Inventaire Fonds Henri de Man Edegem. s.l., 1998. (Partie I: 172 numéro; Partie 2: 134 numéros)

39

BRELAZ (M.). Inventaire de la correspondance Henri de Man/ Léon Delsinne. s.l., 1999.

40

De inventaris hiervan bevindt zich in de eindfase.

BRELAZ (M.). Les archives Henri de Man. In: Bulletin van de Vereniging voor de Studie van Hendrik de Man, oktober 2000, nr. 26, pp 72-73. 41

Stukken uit de jaren dat hij in Flims (1926-1927) en in de Haute Savoie (november 1941-augustus 1944) verbleef, ontbreken in dit archief-fonds. 42

19

theoreticus en de “onhandige” politicus, willen we vanuit deze visie niet toepassen. Niettegenstaande deze visie, werd voor de overzichtelijkheid van deze inventaris het erfgoed volgens het soort drager geordend in vier grote delen: archief, publicaties, iconografisch materiaal en materiële relicten. Het archief is zeer divers en omvat officiële documenten, persoonlijke en ambtelijke briefwisseling, persoonlijke en ambtelijke nota’s, manuscripten en werkmateriaal voor voordrachten, knipsels, werkmateriaal voor zijn universitaire opdrachten, diverse dossiers,… De oorspronkelijke door de Man zelf aangebrachte ordening in dossiers per thema werd bij de inventarisatie gerespecteerd voor zover deze getuigde van een logisch inzicht in de hoeveelheid materiaal. Want ook bij deze oorspronkelijke ordening kan men twijfels hebben indien men rekening houdt met de vele manipulaties achteraf en de opeenvolgende verdelingen van het archief. Het deel “Archief” volgt de grote tijdsperiodes in het leven van de Man. De hoofdstukken “Persoon en familie” en “Geboorte, kinder- en jeugdjaren” bevatten vanzelfsprekend overwegend familiegebonden stukken. De meer persoonsgebonden stukken zoals zijn dagboeken en zijn briefwisseling met zijn ouders en vrienden geven aan dit fonds een meer menselijke dimensie, die in de andere archieven ontbreekt. De periode 1902-1914 bevat originele documenten vanaf zijn eerste militantenjaren bij de Antwerpse Socialistische Jonge Wacht (1902), over zijn studentenjaren te Brussel, Gent en Leipzig, zijn verblijven in het buitenland, de oprichting van de Centrale voor Arbeidersopvoeding en zijn dispuut met Edward Anseele over het artikel “Die Arbeiterbewegung in Belgien” dat hij in 1911 samen met Louis de Brouckère publiceerde in het Duitse tijdschrift “Die Neue Zeit”. Het hoofdstuk “Eerste Wereldoorlog” bevat persoonlijke en militaire documenten over de situatie en het leven aan het front; zijn zending samen met Emile Vandervelde en Louis de Brouckère naar Rusland in 1917; zijn missie als lid van een Belgische regeringsdelegatie naar de USA (1918), met daarin verschillende dossiers waaronder het dossier over zijn omstreden voordracht voor de Lake Placid Club. De onderverdeling “Militant, theoreticus, politicus – Interbellum 1919-1940” volgt verder de levensloop van de Man, met zijn verschillende verblijven in USA en Canada (1919-1920), Duitsland waar hij lesopdrachten aanvaardt aan de Akademie der Arbeit (Darmstadt (1922-1926)), en de universiteit van Frankfurt am Main (1929-1933), de dossiers Socialistische Internationale en Bureau International du Travail, de Arbeidershogeschool te Ukkel, Centrale voor Arbeidersopvoeding, zijn lesopdracht aan de Université Libre de Bruxelles (1933-1940), het Plan van de Arbeid met zijn talrijke toespraken en voordrachten, de deelname van de BWP en van de Man aan de opeenvolgende regeringen 1935-1940,… De oorlogsperiode 1940-1944 is zeer minimaal gestoffeerd en is een overlapping van de deelarchieven in het SOMA en het Algemeen Rijksarchief. De periode Zwitserland (1944-1953) is dan op haar beurt rijkelijk gedocumenteerd. De briefwisseling met zijn vrienden en familie, het dagboek, de nota’s betreffende zijn financiële uitgaven, zijn kandidatuur voor een leerstoel in Zuid-Afrika en Zwitserland, zijn vertalingsopdrachten, zijn ontelbare voordrachten en radiolezingen, geven een scherp en triest beeld van het moeilijk en sober leven van Hendrik de Man en van zijn vrouw Vali in hun exilland Zwitserland. De dossiers “Processen”, “Koningskwestie”, en “Teruggave van de BWP-vlaggen”, zijn zowel een overlapping van als een aanvulling op de andere deelarchieven. Deze periode laat ook een Hendrik de Man ontdekken, die men niet zo goed kent: namelijk de verwoede sportvisser. Een hobby die uiteindelijk ook leidde tot twee boeken, verschillende artikels en voordrachten. De bewering dat dit deelarchief een uitzonderlijk specifiek karakter zou hebben en van “Vlaams cultureel belang” zou zijn wegens de overvloed aan archiefmateriaal betreffende zijn wetenschappelijk werk, voordrachten, publicaties en de quasi volledigheid van zijn artikels en bijdragen, moet toch 20

enigszins genuanceerd worden. De hoofdmoot van de Mans publicaties en desbetreffende dossiers zit wel in dit deelarchief, maar moet zeker aangevuld worden met het deelarchief van het IISG, waarin een aantal belangrijke publicaties, voordrachten en artikels uit het interbellum bewaard worden zoals “Das Genter Tuchgewerbe im Mittelalter”, “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, “Der Sozialismus als Kulturbewegung”, “Zur Psychologie des Sozialismus”, “Die Sozialistische Idee”,… De geschriften van de Man werden in eerste instantie onderverdeeld volgens al dan niet gepubliceerde manuscripten. Deze stukken werden dan verder onderverdeeld volgens de aard van publicatie zoals boeken, brochures, bijdragen, artikels, recensies,… De publicaties en bijhorende stukken zoals documentatiemateriaal, manuscripten, briefwisseling enz. werden vervolgens chronologisch volgens publicatiedatum geordend en beschreven. Het fotografisch en iconografisch materiaal werd, voor zover het kon gedateerd worden, chronologisch geordend en beschreven volgens de geldende regels in Amsab-ISG. Volgens het bewaargevingscontract tussen de Stad Antwerpen en Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis omvat het fonds 1305 mappen, naast boeken, kranten(knipsels), foto’s en materiële relicten. Het aantal lopende meters bedraagt ongeveer 7, zonder medeberekening van de materiële voorwerpen, foto’s, bibliotheekmateriaal, de specimens van dagbladen en tijdschriften. De inventaris omvat 1646 beschrijvingsnummers. De fysieke toestand van de stukken kan als bevredigend beschouwd worden, met uitzondering van de tijdschriften en dagbladen (knipsels). Omwille van bewaringsvereisten worden deze voortaan plat in Engelse kaften bewaard. Restauratie van unieke stukken wordt als dringende prioriteit ingeschat, vooraleer ze terug ter consultatie kunnen gegeven worden. Voorlopig zullen hiervan, voor zover de staat der stukken het toelaat, reproducties (fotokopieën) ter beschikking gesteld worden.

2. Pleidooi voor een globale inventarisatie en valorisatie van het verspreide papieren erfgoed van Hendrik de Man De verdeling van de Mans papieren erfgoed over verschillende bewaarinstellingen had het omgekeerde effect van de beoogde wetenschappelijke doelstellingen die de erfgenamen zich initieel hadden gesteld. Door de verspreiding ervan werd het wetenschappelijk onderzoek eerder afgeremd dan gestimuleerd, zowel op licentiaats- als op doctoraatsniveau. De nog levende erfgenamen van de Man wensen nu dat, onder leiding van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, de verschillende deelarchieven terug zouden samengebracht worden om tot een volledige, geïntegreerde ontsluiting te komen. Een van de basisopdrachten van Amsab is de archieven van markante figuren en belangrijke instellingen en organisaties in het brede veld van de sociale bewegingen te verzamelen en te ontsluiten. Het is bijgevolg duidelijk dat het samenbrengen, inventariseren en valoriseren van het versnipperde papieren erfgoed van Hendrik de Man een belangrijke stimulans betekent voor het wetenschappelijk onderzoek van de politieke cultuur van het interbellum in het algemeen en van de socialistische beweging in het bijzonder. Het project “Inventarisatie en valorisatie van het verspreide papieren erfgoed van Hendrik de Man” heeft een vierledig doel: - de globale en inhoudelijke ontsluiting van het verspreide papieren erfgoed van Hendrik de Man; - het digitaliseren en beschikbaar stellen op cd-rom, voorzien van zoekmogelijkheden; - samenstelling van de bibliografie en opbouw van een gecentraliseerde bibliotheek met het wetenschappelijk werk en de publicaties van Hendrik de Man en met de studies over zijn leven en denken; 21

- in de laatste fase beoogt het project het samenbrengen van archieffondsen en/of documentaire verzamelingen, die gerelateerd zijn aan Hendrik de Man, desnoods op nieuwe dragers, gereproduceerd of gedigitaliseerd indien de originele stukken niet kunnen verworven of in bewaring verkregen worden. Wat het archiefgedeelte betreft, is het onmogelijk de beoogde doelstellingen te bereiken op basis van de bestaande inventarissen en (magazijn)staten of door het louter in elkaar schuiven van de bestaande verwerkingsresultaten. Het verschillend ontsluitingsniveau laat zelfs niet toe klappers op personen en onderwerp op te stellen. Om tot een globale inventaris te kunnen komen, is het aldus noodzakelijk de verschillende deelarchieven en schenkingen, desnoods gereproduceerd, opnieuw samen te brengen. Gezien zijn expertise inzake de archieven van de Man is Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis de meest aangewezen instelling voor het samenbrengen van deze archieven. In een eerste fase zal er bijkomende prospectie gedaan worden en een status questionis opgemaakt van het verspreide materiaal aan de hand van een lijst van alle binnen- en buitenlandse instellingen die archiefschenkingen via de erfgenamen ontvangen hebben. Bijkomende prospectie moet ook gedaan worden bij privé-personen (erfgenamen en vrienden) in verband met nog overblijvend achtergebleven archiefmateriaal. Bij de verschillende bewaarinstellingen zal gepeild worden naar en overlegd worden over hun bereidheid hun deelarchief – al dan niet tijdelijk – in bewaring te geven of te schenken aan Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. In het andere geval dienen de verschillende deelarchieven ter plaatse gedigitaliseerd te worden. In een tweede fase zal op basis van de door ons opgestelde structuur een globale, definitieve inventarisatiestructuur geredigeerd worden. Het samengebracht materiaal zal geïnventariseerd en ontsloten worden volgens de internationaal aanvaarde principes en voorzien van een onderwerpontsluiting. In deze fase wordt ook gestart met de restauratie van het papieren archief (incl. bibliotheekmateriaal) en van het audiovisueel materiaal. Door de slechte bewaringsomstandigheden zijn talrijke originele stukken beschadigd. Behalve speciale eisen voor het opbergen betekent dit ook dat conserverende ingrepen door gekwalificeerd personeel noodzakelijk zijn. Dit gaat van de eerste, meest dringende ingrepen om verdere beschadiging tegen te gaan, tot volledige restauratie. Dergelijke ingrepen zijn niet alleen zeer arbeidsintensief en tijdrovend, ze zijn zelfs noodzakelijk om te kunnen reproduceren of digitaliseren. Het eindresultaat is de aanmaak van een cd-rom van het globaal samengebracht archief en van de inventaris voorzien van de nodige opzoekingsmogelijkheden. Tevens wil Amsab een globale bibliotheek uitbouwen van het omvangrijk oeuvre van de Man in de breedste betekenis van het woord. Het samenbrengen van zijn publicaties kan misschien oubollig of voorbijgestreefd lijken in onze snel evoluerende moderne informatie-technologische wereld. Maar het is een praktische noodzaak. De Man legde een ongelooflijke publicatieijver aan de dag. Hij schreef niet minder dan 448 boeken, brochures, bijdragen, artikels, recensies,… en publiceerde in de meest uiteenlopende periodieken over de hele wereld, en met enig geluk is ergens nog een uniek specimen bewaard gebleven. Daarnaast moet de bibliografie die ik in 1976 43 publiceerde, aangevuld worden met nieuwe vondsten, evenals de lijst van de studies die na 1976 verschenen over het leven en denken van Hendrik de Man. De realisatie van deze inventaris was onmogelijk geweest zonder de inzet van Jenny Franssen, Ludwine Soubry en Josée De Clerck voor de beschrijving van de duizenden stukken. Gent, 17 augustus 2003, Dr. Wouter Steenhaut STEENHAUT (W.). Bibliografie van werken van en over H. de Man in de reeks “Hendrik de Man. Persoon en ideeën, dl VI, Massificatie en Cultuurverval; Bibliografie”. Antwerpen/Amsterdam, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1976, pp 255-405. STEENHAUT (W.). Hendrik de Man. Bibliografie. Antwerpen/Amsterdam, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1977, 160 p. 43

22

BIOGRAFIE VAN HENDRIK DE MAN

Alhoewel het doorgaans de gewoonte is in de inleiding van een inventaris een korte biografie te presenteren van de archiefvormer, menen wij hiervan te kunnen afzien. Het leven, het werk, het politiek optreden en de publicaties van Hendrik de Man maken het onderwerp uit van talrijke studies. Bovendien is het onmogelijk dit alles samen te vatten in enkele paragrafen op gevaar af dikwijls onvolledig te zijn betreffende één of ander aspect. Als overzicht van zijn leven, hebben we de “Biografie” overgenomen, die in 1985 werd opgesteld door de Amsab-archivarissen Mady Bouten, Bernadette van Rossem en Conny Dooms n.a.v. de tentoonstelling over Hendrik de Man in het AMVC.43

1885

Op 17 november wordt Hendrik de Man geboren te Antwerpen als zoon van Adolf de Man, vooraanstaand lid van de Antwerpse zakenwereld, en Josefine Van Beers, dochter van de Vlaamse dichter Jan Van Beers (1821-1888). Opgroeiend in dit welstellende, intellectuele milieu, wordt hij streng opgevoed door zijn vader ter voorbereiding van een militaire carrière.

1898

De staking van de Antwerpse drukkers wakkert zijn gevoel voor sociale rechtvaardigheid aan.

1902

In mei 1902 wordt hij lid van de Antwerpse Socialistische Jonge Wachten (S.J.W.) n.a.v. de mislukte staking voor het algemeen enkelvoudig stemrecht. Spoedig wordt hij secretaris van deze radicaalsocialistische jongerenbeweging. Het daaropvolgende jaar richt hij een eigen orgaan voor zijn groep op, “De Zaaier”, en wordt meteen hoofdredacteur van het blad.

1903-1905 Zijn studies aan de Brusselse en Gentse universiteit (respectievelijk natuurwetenschappen en burgerlijk ingenieur) mislukken door zijn ijver voor de socialistische beweging. Als lid van de studiekring van de Gentse S.J.W. komt de Man voor het eerst in contact met de marxistische denkbeelden. 1905

In opdracht van “Le Peuple” ontmoet hij als verslaggever van het congres van de Sozialistische Partei Deutschland te Jena de kopstukken van het toenmalige Duitse radicaal-marxisme (o.a. Karl Kautsky, Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht). Na dit congres besluit de Man in Duitsland te blijven: hij vertrekt naar Leipzig en wordt er medewerker aan het radicaal-marxistisch blad “Leipziger Volkszeitung” (o.l.v. K. Kautsky). Daar komt hij ook in contact met o.a. Karl Radek en Leon Trotsky.

1907

Tijdens het congres van de IIe Internationale te Stuttgart wordt in augustus de Socialistische JeugdInternationale opgericht. H. de Man wordt aangesteld als haar secretaris.

1909

Oorspronkelijk ingeschreven als vrij student aan de Universiteit van Leipzig, promoveert de Man tot dr. phil. met een verhandeling over “Das Genter Tuchgewerbe im Mittelalter”.

1910

Uit belangstelling voor de Engelse arbeidersbeweging, die zich karakteriseerde door haar afwijzing van het marxisme, besluit de Man gedurende één jaar in Engeland te gaan wonen. Als doctrinair marxist kiest de Man voor een huwelijk met een textielarbeidster die samen met hem actief was te Gent als socialistische militante. Dit huwelijk met Elvire Lotigiers vindt plaats te Londen.

44

Hendrik de Man. Een portret, 1885-1953. Antwerpen, AMVC, 1985, pp. 9-17.

23

Terug in België krijgt hij de leiding over het secretariaat van de pas opgerichte Centrale voor Arbeidersopvoeding (C.A.O.) Zo krijgt hij als actief lesgever de gelegenheid zijn interesse voor de culturele en intellectuele ontwikkeling van de arbeiders in praktijk te brengen. 1911

De keuze van de Man voor de orthodox-marxistische linkervleugel binnen de Belgische Werklieden Partij (B.W.P.) komt duidelijk tot uiting door een artikel dat hij samen met Louis de Brouckère schrijft in het Duitse tijdschrift “Die Neue Zeit”. Zijn artikel, dat de overwegende invloed van de coöperatie als belangrijkste oorzaak aangeeft voor het pragmatisme en reformisme binnen de B.W.P., leidt tot een scherp conflict met Edward Anseele daar vooral de Gentse Coöperatie Vooruit op de korrel wordt genomen.

1912-1913 Als afgevaardigde van de C.A.O. in de Syndicale Kommissie stelt H. de Man de centralisering van de Belgische vakbonden voorop. 1914

In juli verleent de Man nog zijn medewerking om via de Socialistische Internationale de oorlog te voorkomen. Op 3 augustus meldt hij zich als oorlogsvrijwilliger aan bij het Belgische leger.

1917

Na de Russische februarirevolutie maakt H. de Man samen met E. Vandervelde en L. de Brouckère deel uit van de Belgische goodwill-missie naar de Sovjet-Unie. Het hoofddoel van deze missie bestaat in het overtuigen van de nieuwe regering de oorlog voort te zetten en geen afzonderlijke vredesovereenkomst met Duitsland te sluiten.

1918

Als vertegenwoordiger van de socialistische vakbonden wordt H. de Man lid van een regeringsdelegatie, belast met de studie van de nieuwe industriële systemen in Amerika. Hij bestudeert er in hoofdzaak de arbeidsverhoudingen. Zijn ervaringen publiceert hij in 1919 in de brochure “Au pays du taylorisme”.

1919

Hij protesteert tegen het Verdrag van Versailles dat volgens hem geen duurzame vrede brengt maar eerder is ingegeven door revanchistische motieven en de grondslag legt voor een nieuw oorlogsconflict. Na zijn demobilisatie emigreert de Man met zijn vrouw en twee kinderen naar Amerika en publiceert er hetzelfde jaar nog zijn eerste boek “The remaking of a mind”. Nadat hij in Newfoundland een expeditie heeft ondernomen, wordt hem een leerstoel Sociale Psychologie aan de universiteit van Seattle aangeboden. Nog voor het academisch jaar van start gaat, wordt zijn college echter geschrapt wegens verdenking van communistische sympathieën.



1920

Op verzoek van Emile Vandervelde keert de Man naar België terug om mee te werken aan de oprichting van de Arbeidershogeschool te Brussel.

1922

Na de mislukking van zijn huwelijk neemt de Man ontslag uit al zijn functies en vestigt zich te Darmstadt nabij Frankfurt am Main. Te Frankfurt wordt hij lesgever aan de Akademie der Arbeit.

1923

Hij neemt ontslag als reserve-officier uit het Belgisch leger uit protest tegen de Frans-Belgische bezetting van het Ruhrgebied.

1926

Het gezin de Man vestigt zich nabij Flims in Zwitserland. In januari wordt tevens de Mans meesterwerk “Zur Psychologie des Sozialismus” gepubliceerd. Hierin wijst hij op grond van zijn praktische ervaringen het marxisme, dat hij voorbijgestreefd acht, af. Uit de naoorlogse realiteit blijkt, aldus de Man, dat niet alle sociale verschijnselen verklaard konden worden door economische factoren. Om het socialisme een nieuwe impuls te geven, moet het niet langer op economische, maar op psychologische motieven gebaseerd worden. Zo komt De Man tot zijn ethische fundering van het socialisme, dat voor hem niet een louter politieke aangelegenheid kan zijn, maar een ethische gezindheid.

24

1929

Na het mislukken van een tweede huwelijk met Lily Reinemund keert de Man terug naar Frankfurt, waar hij docent sociale psychologie wordt tot 1933, evenwel zonder vaste benoeming.

1931

Publicatie van het boek “Opbouwend Socialisme”.

1933

Publicatie van het boek “De Socialistische Idee”. Kort na de machtsovername door Adolf Hitler in Duitsland wordt dit werk in beslag genomen. H. de Man keert naar België terug, waar hij op verzoek van E. Vandervelde de leiding van het “Bureau voor Sociaal Onderzoek” van de B.W.P. op zich neemt. Tevens wordt hij aangesteld als docent sociale psychologie aan de Université Libre de Bruxelles. In het najaar van ’33 vormt de Man samen met Max Buset en Arthur Jauniaux een commissie die, op zijn voorstel, een “Economisch plan voor België” moet ontwerpen. Tijdens het kerstcongres van de B.W.P. wordt het “Plan van de Arbeid” enthousiast aanvaard en wordt de Man verkozen tot ondervoorzitter van de partij.

1934

De conferentie te Pontigny heeft een internationale uitstraling van de idee van een geplanifieerde economie tot gevolg.

1935

H. de Man treedt toe tot de eerste nationale regering-Paul van Zeeland als minister van Openbare Werken en Opslorping van de Werkloosheid. Van de uitvoering van het Plan van de Arbeid komt weinig terecht. De Dienst voor Economisch Herstel O.R.E.C. (Office de Redressement Economique) loopt uit op een mislukking. De Bankcommissie, opgericht op 9 juli ter hervorming van het bankwezen, wordt samengesteld door leden van de banken zelf. Verder wordt het de Man financieel onmogelijk gemaakt een grootscheeps programma van Openbare Werken op te stellen. Vanaf september vormt H. de Man samen met Albert Devèze en August de Schryver een comité van Nationale Veiligheid, dat de basis legt voor de militaire hervormingen in december 1936. Hij wordt, op eigen verzoek, opnieuw aangesteld als reserveofficier in het Belgisch Leger.

1936

In de tweede regering van Nationale Unie krijgt H. de Man het departement van Financiën toegewezen. Paul-Henri Spaak wordt minister van Buitenlandse Zaken.

1937

In een interview in “L’Indépendance Belge” spreekt P.H. Spaak zich uit voor een meer nationaal georiënteerd socialisme, waarbij het algemene belang zou primeren op de belangen van één enkele klasse. H. de Man verklaart zich solidair met dit zogenaamde “Socialisme National”. In oktober komt de regering van Zeeland ten val n.a.v. de betrokkenheid van de premier in het “Schandaal van de Nationale Bank”. Na een mislukte formatieopdracht van achtereenvolgens H. de Man en P.H. Spaak wordt Paul-Emile Janson premier. De Man wordt nogmaals minister van Financiën.

1938

Om gezondheidsredenen neemt de Man ontslag als minister en trekt zich terug in Zwitserland. Rond deze periode gaat hij steeds meer de autoritaire democratie als middel bij uitstek beschouwen om de politieke stabiliteit van het regime te bereiken. Bij de mobilisatie wordt hij in september opgeroepen als reserveofficier. Eind ’38 besluit de B.W.P. twee nieuwe tijdschriften op te richten. De Man wordt hoofdredacteur van het Vlaamse blad “Leiding”, Max Buset vervult deze functie voor “La Revue Socialiste”. Op 27 november 1938 overlijdt Emile Vandervelde, voorzitter van de BWP. In december doet de Man via een geheime diplomatieke missie in opdracht van Koning Leopold III een poging om een algemene vredesconferentie te beleggen. In februari ’39 is de mislukking van deze missie duidelijk.



1939

Na een lange discussie wordt de Man in mei verkozen tot voorzitter van de B.W.P. Achille Delattre wordt aangesteld als ondervoorzitter van de partij. Bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog vormt Hubert Pierlot een nationale regering met H. de Man als vice-premier.

1940

Door zijn vastberadenheid in de verdediging van de Belgische neutraliteitspolitiek raakt de Man steeds meer geïsoleerd, niet alleen in de regering, maar eveneens in de B.W.P. In januari neemt hij ontslag als minister en draagt het feitelijk partijvoorzitterschap over aan A. Delattre. Op dat moment wordt hij voorzitter van het “Werk Koningin Elisabeth voor onze Soldaten”. Deze organisatie had hoofdzakelijk tot doel de 25

morele opbeuring, de ontspanning en de verbetering van de materiële situatie van de Belgische soldaten. Langs deze weg komt de Man veelvuldig in contact met Koningin Elisabeth en Koning Leopold III. Ook na de capitulatie van België op 28 mei blijft hij zich bewegen in de nabije omgeving van de koning als diens vleugeladjudant. In het manifest van 28 juni stelt de Man dat de politieke rol van de B.W.P. ten einde is; de economische en sociale activiteiten moeten evenwel voortgezet worden. Samen met enkele syndicalisten sticht hij op 18 augustus het “Nieuwe Belgisch Vakverbond”. Op 22 november wordt onder Duitse inmenging en controle de “Unie van Hand- en Geestesarbeiders” opgericht, die de socialistische, liberale en christelijke vakbonden samen met de syndicale organisatie van het Vlaams Nationaal Verbond (V.N.V.), Arbeidsorde, overkoepelt. H. de Man speelt hierbij vooral een constructieve rol in de onderhandelingen die aan de oprichting van de Unie voorafgingen. 1941

In maart worden de Mans memoires onder de titel “Après coup” en in een Nederlandse vertaling, “Herinneringen”, uitgegeven. Als spreekbuis van de Unie wordt het dagblad “Le Travail” opgericht. Door het geringe succes bij de arbeiders verschijnt het blad vanaf september nog slechts wekelijks. Wanneer het voor de Duitse overheid duidelijk wordt dat H. de Man niet de verhoopte impact op de arbeiders heeft, is hij voor hen niet langer noodzakelijk. Onder druk van het V.N.V. krijgt de Man spreekverbod, in november volgt zijn ontslag als hoogleraar aan de U.L.B. Hij verlaat België en trekt zich terug in HauteSavoie (Frankrijk).

1942

Kort na het verschijnen van “Réflexions sur la paix” wordt het boekje in beslag genomen.

1944

In september vraagt hij politiek asiel in Zwitserland. Hier huwt hij voor de derde maal, met Valerie von Orelli. Tevens verschijnt zijn boek “Cahiers de ma Montagne”.

1946

Op 12 september wordt de Man door de krijgsraad bij verstek veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf, 10 miljoen fr. schadevergoeding en militaire degradatie.

1947

Nadat het Hof van Beroep de veroordeling van september ’46 bevestigd heeft, richt H. de Man in september een petitie tot de Senaat, evenwel zonder reseultaat.

1948

Publicatie van “Cavalier seul”. In deze nieuwe autobiografie laat de Man zich milder uit over zijn vroegere tegenstanders en belicht hij vooral zijn activiteiten tijdens de periode 1938-1940. Het boek wordt in beslag genomen en levert de Man een nieuwe veroordeling op. Het was politiek veroordeelden immers niet toegelaten journalistieke activiteiten uit te oefenen.

1949

In een laatste poging tot eerherstel wordt een petitie opgesteld, ondertekend door een aantal vooraanstaande buitenlandse socialisten, onder wie Henriëtte Roland-Holst. Nogmaals blijft enig resultaat uit.

1950

Publicatie van “Jacques Coeur, der königliche Kaufman”.

1951

Publicatie van “Vermassung und Kulturverfall: eine Diagnose unserer Zeit”.

1953

Op 20 juni komen H. de Man en zijn echtgenote om het leven bij een auto-ongeval te Mürten in Zwitserland. Postuum wordt “Gegen den Strom; Memoiren eines europaïschen Sozialisten” uitgegeven.

26

DEEL I. ARCHIEF

HOOFDSTUK I. PERSOON EN FAMILIE 1.

Biografische gegevens

Verslag van het leven van Hendrik de Man s.l., 25/6/1938 1 st, 3 p, Dac, O 1

Knipsel “Le professeur Henri de Man” {korte biografische schets}, uit: “Voilà” Bruxelles, 17/1/1941 1 st, 6 p, Dr

2

Formulier, notities, briefwisseling tussen Hendrik de Man en Walter Simon, General Manager Europa Publications Limited, over onjuistheden in de gegevens over Hendrik de Man opgenomen in “The International Who’s Who” Greng par Morat, London, 31/12/1951, (1951) ; 24,30/1/1952 ; 8/2/1952, 10/3/1952 9 st, 11 p, Dac, O en C, Dr

3

Werkdocumenten Biografische gegevens Hendrik de Man S.l., s.a. 4 st, 4 p, Dac, Hs, O, C

4

2. Familie

5 Akten Reisdocumenten op naam van Adolf de Man en Maria Josepha de Man-van Beers Amsterdam, Antwerpen, s.l., 1912, 1915 5 st, 6 p, Hs, O

Identiteitskaart “Belgische Uitgewekenen” op naam van Joséphine de Man-van Beers en rechtgevend tot het wisselen van Belgisch geld ‘s-Gravenhage, 1915 1 st, Hs, O

6

27



7

Identiteitskaart

Stad Antwerpen Politie Dienst “Laten doorrijden”, op naam van Maria de

Man-van Beers Antwerpen, s.a. 1 st, O

Brief van Mevr. Kemna-van Beers aan (Joséphine) de Man-van Beers over persoonlijke aangelegenheden Breda, 11/6/(1915) 1 st, 2 p, Hs, O

8

Brief van Bob de Man aan Juffrouw Belpaire over privé-aangelegenheden, met (kinder) briefje van Bobs moeder S.l., 3/1/1937 1 st, 4 p, Hs, O

9



Brief van Hiette aan Mamieke over privé-aangelegenheden, nieuwjaarswensen, J. De Greift S.l., 6/1/1937 1 st, 3 p, Hs, O

10



11

Brief van Mamieke aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden o.a. briefje van Bobs moeder aan juffrouw Belpaire; J. De Greift S.l., 8/1/1937 1 st, 4 p, Hs, O



12

Brief van Jan en Li de Man aan hun grootmoeder (Joséphine de Man-van Beers) over hun kerstgeschenken en met gelukwensen voor haar verjaardag S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O



13

Brieven van Hendrik de Man en Jan en Li de Man aan Joséphine de Man-van Beers over familie-aangelegenheden en met gelukwensen voor haar 70ste verjaardag Frankfurt a/M, s.a. 3 st, 7 p, Hs, O

28



3.

14

Brief v an Margot von Eberstadt aan (Lili de Man) {het eerste kinderbriefje van Margot von Eberstadt aan Lili} S.l., s.a. 1 st, 4 p, Hs, O

Genealogie 15

Brochure «Positiones de Pontifice ... defendet Franciscus Josephus De Man» Leuven, 1687 1 st, 12 p, Dr, O

16

Brief van Elisabeth Behrs (Russische schoonzus van Tolstoi door huwelijk van haar zuster) aan (Hendrik de Man) of aan (grootvader van moederszijde: van Beers) over genealogische gegevens rond de namen van Beers en Behrs Nice, 18/12/1904 1 st, 7 p, Hs, O



17

Brief van A. de Man aan Jan de Man over genealogische opzoekingen o.a. oorsprong van de naam de Man en de familie, met getypte versie van bepaalde delen uit de brief Calmpthout, 14/4/1929 2 st, 7 p, Hs, O, Dac, O



18

Brieven van Floris Prims {stadsarchivaris Antwerpen} aan Hendrik de Man over genealogische opzoekingen o.a. de juiste schrijfwijze van de naam de Man en de stamboom familie de Man Antwerpen, 8,10/7/1936 ; 24/8/1936, 19/12/1936 4 st, 6 p, Dac, O



19

Brief van Louis Franck aan Hendrik de Man met levensschets van Jan van Beers door Louis Franck, verschenen in “De Vlaamsche Kunstbode” in 1885 S.l., 24/3/1937 1 st, 19 p, Dac, O en C



20

Brief van Ministerie van Financiën Hoofdbestuur der Registratie en Domeinen aan het Kabinetshoofd, met plattegrond van het in 1830 verwoeste Lillo en waarop de woning van ene “de Man” aangegeven staat S.l., 22/10/1937 1 st, 1 p, Hs, O 29



21

Prentkaart

uderlijk huis “38 O ( Antwerpen), s.a. 1 st, 2 p, Dr





22

Akte van de Burgerlijke Stand Gemeente Berchem betreffende genealogie van de familie de Man Berchem, s.a. 1 st, 1 p, Hs, O

23

nipsel K v an het artikel

familienamen S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr 4.

Groote markt” na de wereldoorlog

van Jozef Van Overstraeten over de betekenis van

Nalatenschap van Van Beers (1941-1942)



24

Briefwisseling t ussen Jan De Braey {ingenieur-bouwmeester} en Hendrik de Man Antwerpen, Brussel, 4/3/1941, 13/10/1941 ; 5,6/11/1941 5 st, 7 p, Hs, Dac, O en C



25

Briefwisseling tussen Lode Baekelmans (Bestuurder “Bibliotheken en Museum van de Vlaamsche Letterkunde”) en Hendrik de Man Antwerpen, Brussel, 5,11,12/9/1941 ; 13/10/1941 4 st, 4 p, Dac, O en C



26

Briefwisseling tussen René De Winter, notaris, en Hendrik de Man {en zijn secretaressen} Anvers, Bruxelles, 16/9/1941 ; 16,22/10/1941 ; 1/12/1941, 1/4/1942 6 st, 6 p, Dac, O en C



27

Briefwisseling t ussen René De Winter, notaris, en Olivier Goussard, notaris Antwerpen, Châteauneuf, s.l., 16/9/1941 ; 13,16/10/1941 ; 1/4/1942 4 st, 6 p, Dac, O en C



28

Brief van Olivier Goussard, notaris, aan Hendrik de Man, met kopie van brief van Goussard aan De Winter Châteauneuf, 13/10/1941 1 st, 3 p, Dac, O en C

30



29

Brieven van René De Winter, notaris, aan Jan de Braey Antwerpen, s.l., 31/10/1941, s.a. 2 st, 2 p, Dac, O en C

5. Varia

30

Brief van Max Roosen aan Waarde Vriend {in potlood door Hendrik de Man bijgeschreven “P. de Mont”} over bijeenkomst Vlaamse letterkundigen Antwerpen, 5/8/1886 1 st, 1 p, Hs, O



31

Bijdragen «Sachons honorer les Gloires du Passé!», «La Belgique est une terre d’énergie et je ne sais si aucun pays a des souvernirs plus glorieux que le nôtre» {niet ondertekend} S.l., s.a., (1902) 2 st, 12 p, Hs, O

HOOFDSTUK II. GEBOORTE, KINDER- EN JEUGDJAREN (1885-1902)

32

Brief van Jan (...) aan Waarde vriend en moeder van Beers {ouders van Hendrik de Man} met gelukwensen rond de geboorte van Hendrik de Man S.l., (1885) 1 st, 4 p, Hs, O



33

Akte Uittreksel uit register geboorteakten Antwerpen, 15/6/1903 1 st, Hs, O



34

Postkaarten, briefwisseling tussen Hendrik de Man, ouders en grootouders over familie-aangelegenheden Antwerpen, Oeleghem, Bruxelles, Heist a/zee, Remouchamps, S.l.,1887, 1888, 1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896, 1898, 1901, 1903, s.a. 41 st, 84 p, Hs, O



35

Gelegenheidsdrukwerk Nieuwjaarsbrieven van Hendrik de Man aan ouders en grootouders Antwerpen, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896 9 st, 17 p, Hs, O 31



36

Bijdrage verhaal “Trek van Eerlijkheid” van Hendrik de Man (n.a.v. de geboorte van zijn broer), met tekeningetje Antwerpen, 5/1898 1 st, 5 p, Hs, O Kort



HOOFDSTUK III. STUDENT EN MILITANT (1902-1914 (1919) 1. SJW-militant te Antwerpen (1902-1905

37

Lidmaatschapsbewijs van de Socialistische Jonge Wacht, Afdeling Antwerpen-Zuid, op naam van Hendrik de Man Antwerpen, 1902 1 st, O



38

Liedteksten Strijdmars “De Roode Leeuw van Schijn en Scheld”, opgedragen aan Hendrik de Man, voor de Jonge Socialistische Wacht van Antwerpen en gedicht “Epistel” (geïllustreerd) door (Tobie ...) (Antwerpen), 4/1903 1 st, 2 p, Hs, O

2. Studententijd in België (1902-1905) (1919) 2.1. Universiteit Brussel

Akte



39



40 Akte

Inschrijvingscertificaat

van l’Université de Bruxelles in de faculteit Wetenschappen, op naam van Hendrik de Man, voor academiejaar 1902-1903 Bruxelles, 15/6/1903 1 st, 1 p, Dr, Hs, O

Melding

door de Procureur-Generaal van het Hof van Beroep van Brussel betreffende de nietigverklaring door de Kamer van Inbeschuldigingstelling van persmisdrijf van student Hendrik de Man Bruxelles, 19/4/1904 1 st, 1 p, Hs, O

2.2. Universiteit Gent

41

32

Akte Attest van toelating van l’Université de l’Etat à Gand, op naam van Hendrik de Man, tot het examen van kandidaat ingenieur Gand, 3/8/1904 1 st, 2 p, Dr, Hs, O



42

Akten Attest van toelating tot “l’Ecole préparatoire du génie civil et des arts et manufactures” en inschrijvingskaart op naam van Hendrik de Man Gand, 3,17/8/1904 2 st, 2 p, Hs, O



43

Akte Inschrijvingsbewijs van l’Université de Gand op naam van Hendrik de Man voor academiejaar 1904-1905 Gand, 17/10/1904 1 st, 1 p, Dr, Hs, O



44

Akte Pro Justitia van de Rechtbank van Politie aan Hendrik de Man betreffende het zonder toelating doven van een straatlantaarn Gent, 18/3/1905 1 st, 1 p, Hs, O



45

Briefkaart van Hendrik de Man aan A. de Man - Van Beers over zijn doctoraat in de Filosofie en de Letteren en terugkeer naar Londen Gent, 30/5/1919 {poststempel} 1 st, 2 p, Hs, O



46

Diploma van l’Université de l’Etat à Gand van doctor in de Wijsbegeerte en Letteren, groep geschiedenis, op naam van Hendrik de Man Gand, 30/5/1919 1 st, 1 p, Dr,Hs, O

3. Verblijf in buitenland (1905-1910) 3.1..Universiteit Leipzig (1905-1910)



47

Akte Collegeboek van Hendrik de Man als student filosofie aan de Universiteit Leipzig Leipzig, 1905-1909 1 st, 32 p, Dr, Hs, O



48

Diploma’s van de Universiteit van Leipzig op naam van Hendrik de Man voor zijn studies in de filosofie Leipzig, 14/10/1905, 1/5/1908 2 st, 2 p, Dr, Hs, O

33



49

Werkboekje notities van Hendrik de Man als student filosofie i.v.m. de cursus psychologie van Prof. Dr. W. Wundt Leipzig, 1906 1 st, 29 p, Hs, O met

50

Akte Getuigschrift van Universiteit van Leipzig op naam van Hendrik de Man Leipzig, 13/11/1907 1 st, 4 p, Dr, Hs



Akte Getuigschrift van Universiteit van Leipzig op naam van Hendrik de Man Leipzig, 15/7/1909 1 st, 4 p, Dr, Hs, O

51

3.2. Stuttgart: Socialistische Jeugd Internationale (1907) 52

Brochure1 “Die Internationale Organisation der Socialistischen Jugend: Bericht des Sekretariats: der Internationalen Verbindung der Sozialistischen Jugendorganisationen. August 1907” Leipzig, 8/1907 1 st, 90 p, Dr



53

Brochure2 “Compte-rendu de la Première Conférence Internationale de la Jeunesse Socialiste, tenue à Stuttgart le 24, 25 et 26 août 1907», Abonnement Germinal, IV, 1907, 12 Gand, 1907 1 st, 72 p, Dr



54

Specimen Artikel rond de voordracht van Hendrik de Man over de internationale strijd der jeugdorganisaties. in: dagblad Het Volk (Amsterdam), Dagblad voor de Arbeiderspartij Amsterdam, 30/4/1908 1 st, 4 p, Dr

1

De inleiding/woord vooraf werd geschreven door Hendrik de Man

2

De inleiding/woord vooraf werd geschreven door Hendrik de Man

34



55

Knipsel Hendrik de Man en Socialistische Jeugd Internationale S.l., s.a. 1 st, 4 p, Dr over

3.3. Wenen (1907-1908)

56

Akte “Meldungsbuch” van Hendrik de Man, student aan de Faculteit Rechten van de Universiteit van Wenen Wenen, 22/11/1907-15/4/1908 1 st, 29 p, Dr, Hs, O



57

Akte Getuigschrift van inschrijving aan de Universiteit van Wenen, Faculteit Rechten en Staatswetenschappen, op naam van Hendrik de Man Wenen, 23/12/1907 1 st, 1 p, Dr, Hs, O



58

Akte Getuigschrift van de Universiteit van Wenen op naam van Hendrik de Man, student van de Faculteit Rechten en Staatswetenschappen Wenen, 12/3/1908 1 st, 2 p, Dr, Hs, O

3.4. Engeland (1910)

59

Knipsel met het verslag van “Le VIème Congrès triennal de la Fédération internationale des Ouvriers sur Métaux à Birmingham”, waarin Hendrik de Man geloofd wordt voor zijn simultaanvertaling op dit congres, uit: dagblad Le Peuple (Bruxelles) S.l., 4/11/1910 1 st, 2 p, Dr



60

Postkaarten van A. Quist aan Hendrik de Man over de foto’s genomen in Manchester 3 Stuttgart, 17,21/11/1910 2 st, 4 p, Hs, O

3

Zie ook rubriek Foto’s.

35

4. België (1910-1914) 4.1. Centrale voor Arbeidersopvoeding (1910-1914)



61

Knipsels met verslag van de voordracht van Hendrik de Man op 13 december in “Ons Huis” te Gent over burgerlijke democratie en sociaal-democratie, uit: dagblad Vooruit Gent, 16,17,18,19/12/1910 4 st, 8 p, Dr



62

Cursus van de CAO door Hendrik de Man over de “Klassenstrijd”, in zes lessen (Brussel), (1911) 1 st, 20 p, Dr



63

Cursus van de CAO door Hendrik de Man over “De Moderne Vakbeweging”, in zes lessen (Brussel), (1911) 1 st, 12 p, Dr, les 5 en 6 ontbreken



64

Verslag van Hendrik de Man: «Rapport au Comité de la Centrale d’Education Ouvrière sur l’Organisation de l’Office du Cinéma» Bruxelles, 1914 1 st, 28 p, Dr



65

Brochure van Centrale d’Education Ouvrière: «Cours Socialiste Primaire pour Propagandistes Féminines» (Bruxelles), s.a. 1 st, 32 p, Dr

4.2. Dispuut met E. Anseele: artikel in “Die Neue Zeit” (1911-1912)4

4 Dit dossier hebben we ondergebracht in deel II. Publicaties,Hoofdstuk II, 1.2 “Die Arbeiterbewegung in Belgien”.

36

HOOFDSTUK IV. EERSTE WERELDOORLOG (1914-1918): OORLOGSVRIJWILLIGER 1. Aan het front 1.1. Militaire en officiële briefwisseling



66

Brief Van (Jongw…?) aan onderluitenant-tolk Hendrik de Man met felicitaties voor de toewijding betoond tijdens zijn verblijf bij de 48ste divisie van het Britse leger Grand Quartier Général Britannique, 30/6/1915 1 st, 1 p, Hs, O



67

Brief van Hendrik de Man aan “Mon Colonel” over de activiteiten van de Belgische tolken ivm de bescherming van de belangen van de bevolking HQ XIIth Division Mission belge, 18/8/1915 1 st, 7 p, Hs, C

68



Brief van (…Rossom) aan onderluitenant (Hendrik de Man) over de oproepingen en met dank voor de manier waarop Hendrik de Man de belangen van de inwoners van Ploegsteirt heeft behartigd S.l., 18/12/1915 1 st, 1 p, Hs, O

69 Brief

van (…) aan Hendrik de Man over waardering van zijn werk als tolk S.l. , 28/2/1916 1 st, 1 p, Hs, O



70 Akte

Uitgaande van Lieut.Colonel, A.A. & Q.M.G. 9th Scottish Division aan Liaison Officer Belgian Mission, Attached II CORPS over de goede uitvoering van zijn taak en met aanbeveling voor promotie of beloning S.l., 16/5/1916 1 st, 1 p, Dac, C

71 Programma

Muziekprogramma van de “Divisional Band” 9th Division, met handtekeningen Steenwerde, 28/5/1916 1 st, 4 p, Hs, O

37

72 Nota’s

van Lt. Hdleman, Belgian Liason Officer, aan de Divisional Claims Officer, 41st Division en van de Brigadier General, commanding 41st Divisional Artillery aan Headquarters, 41st Division (A) over de schadeclaim ingediend door de pastoor van Nieppe S.l., 9,11/8/1916 2 st, 2 p, Dac, C

73 Akte



Verklaring dat onderluitenant de Man, Belgian Liaison Officer, verbonden is geweest aan de 41st Division sinds 30 mei 1916 S.l., 17/8/1916 1 st, 1 p, Hs, O

74 Brief

van C. (J) Stallard aan Lt. De Man, O. C. Belgian Mission, met dank voor de betoonde steun H-Q 41st Division 17/8/1916 1 st, 3 p, Hs, O

75 Brief

van (Jongw…) Général Major A.D.C. du Roi, Chef de la Mission, aan onderluitenant Hendrik de Man over de goede diensten bewezen aan het Britse leger Au G.Q.G. de l’Armée Britannique, 18/8/1916 1 st, 1 p, Dac, O

76 Brief

van (...Rossom) aan Hendrik de Man over de terugkeer van Hendrik de Man naar het Belgische leger en met dank voor de bewezen diensten aan het Britse leger S.l., 19/8/1916 1 st, 1 p, Hs, O

77 Brief

van de Broqueville, ministre de la Guerre, aan Vandervelde, ministre d’Etat te Le Havre over de aanvraag van onderluitenant de Man om rechtstreeks over te stappen naar het veldleger St Pierrebrouck, 26/9/1916 1 st, 2 p, Dac, O (Afschrift)



78

38

K nipsels over toekenning van “Military Cross” aan onderluitenant Hendrik de Man en over brief van luitenant-tolk Hendrik de Man aan een vriend in Holland S.l., s.a., 1/10/1916 2 st, 2 p, Dr



79

Brief v an Hendrik de Man aan E. Vandervelde (minister van Intendantie) over vergelijking tussen situatie van de Belgische en de Engelse soldaat S.l., 27/1/1917 1 st, 21 p, Hs, O (Kladversie)



80

Lijst van voorwerpen en spellen door onderluitenant Hendrik de Man overhandigd aan commandant De Decker Les Moëres, 16/4/1917 1 st, 1 p, Hs, O



81 Brief

van Commandant De Decker aan Hendrik de Man met uitdrukking van spijt over het niet terugkeren van Hendrik de Man naar de 10e Batterie S.l., 1/10/1917 1 st, 2 p, Hs, O

82 Akte

Vrijgeleide om Frankrijk te verlaten, op naam van Hendrik de Man Ville de Maubeuge, s.a. 1 st, 2 p, Dr, Hs, O

83 Lijst

Met namen van militairen (deel uitmakend van een peloton) S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

84

Affiche “Mission militaire belge” met embleem 1 st, 1 p, Hs, O

1.2. Persoonlijke briefwisseling

85

Omzendbrief van “Antwerpen Getrouw” aan de Bevolking met gedicht van E. Van Offel over de mensen die in Antwerpen bleven tijdens de beschieting van 8 en 9 oktober 1914 (Antwerpen), (1914) 1 st, 1 p, Dr (2 ex)

39



86

Akte, postkaarten,briefwisseling van Hendrik de Man aan A. de Man-van Beers over verblijf in het leger {met foto van Hendrik de Man in uniform op postkaart}, blanco herinneringsbewijs “Antwerpen getrouw” Antwerpen, Brasschaat, Duinkerken, Mechelen, St.Bernard, Zeeverghem,Zwijnaerde, Dendermonde, Sommervieu, Caen, Le Havre, St. Niklaas, s.a., 6,7,12,17,19,22,25/8/1914 ; 18,23,24/9/1914 ; 15,27/11/1914; 7,30/12/1914 ; 12,22/1/1915 ; 8,14/2/1915 ; 26/4/1915, 1/5/1915 27 st, 38 p, Hs, O, Dr



87

Brieven van (de Grunn), Commandant Territorial Belge au Havre, aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden, de oorlog, het leger, “l’esprit militaire” Sainte-Adresse, 12/5/1915, 1/11/1916 2 st, 3 p, Hs, O



88

Brief van Jasper Abraham aan Hendrik de Man over de vier maanden in Steenwerde, zijn afscheid van Rossom, zijn lunch met Fraser Callenden en La belle Elaine en diner met Sir John Keene S.l., 1/6/1916 1 st, 4 p, Hs, O

89

90



Briefwisseling tussen Hendrik de Man en Louis De Brouckère over de oorlog, de toekomst van de internationale socialistische beweging, de Mans aanvraag tot overplaatsing, privé-aangelegenheden, verblijf van Louis de Brouckère in Parijs, overlijden van Dardenne, Dr. Lensch, over het voornemen van Louis de Brouckère zich in te lijven in het leger. Paris, s.l., 6/1916, 3/8/1916, s.a. 3 st, 17 p, Dac, Hs, O Briefkaart van Hendrik de Man aan zijn vader A. de Man-van Beers over persoonlijke aangelegenheden Voorschoten, 30/1/1917 1 st, 2 p, Hs, O

91 Brief

v an Alfred Portielje aan Hendrik de Man over de oorlog {kinderbriefje} Antwerpen, s.a. 1 st, 3 p, Hs, O

40

1.3. Interviews

92

Specimen Interview met Hendrik de Man als soldaat, in: dagblad Het Volk, Dagblad voor de Arbeiderspartij S.l.(Amsterdam), 3/3/1917 1 st, 4 p, Dr



93

Knipsel, werkdocument « Comment Hendrik de Man, un de leaders de la Jeunesse socialiste belge et volontaire belge, gagna la Croix militaire », uit: “Informations Belges” Le Havre, 21/3/1917 2 st, 4 p, Dac, O, Dr

2. (Conferentie van) Stockholm (1917)5

94

Briefkaarten van Hendrik de Man aan zijn vader A. de Man-van Beers over persoonlijke aangelegenheden Stockholm, 14/5/1917, 19/6/1917 2 st, 4 p, Hs, O

3. Missie naar Rusland (1917) 3.1. Officiële stukken

95

Nota Marsbevel van (Broqueville), minister van Oorlog, aan onderluitenant Hendrik de Man om minister Vandervelde te vergezellen naar Scandinavië en Rusland S.l., 20/4/1917 1 st, 1 p, Hs, O

3.2. Toespraken

96

Toespraak van luitenant Hendrik de Man voor het Regiment Volhynski te Petrograd op12/23/5/1917 S.l., (1917) 2 st, 24 p, Dac, C

97 Toespraak,

knipsels, brief van Hendrik de Man aan K. Kautsky over conferentie te Stockholm, rede van Hendrik de Man voor 1ste Russische revolutionaire regiment “Volhynski”, gehouden te Petrograd op 12/23 mei 1917 Bergen, s.l., s.a., 14,15,22/5/1917 ; 26/6/(1917), 4/7/1917 7 st, 25 p, Dac, O, Hs, O, Dr

5

Zie ook 3. Missie naar Rusland (1917).

41

3.3. Interviews

98

Werkdocument, knipsel Interview met Hendrik de Man, uit: “Edinstvo” van 16/29 mei 1917, met Franse vertaling S.l., (1917) 2 st, 4 p, Hs, O, Dr



99

Specimens met artikels van Konrad Haenisch “Zwei Offene Briefe an Hendrik de Man”, betreffende de zending van de BWP-leiders naar het Russisch front, in: Hamburger Echo (Hamburg), 23,24/8/1917 2 st, 12 p, Dr



100 Knipsel

“Een interview met Rik de Man. Zijne ervaringen op het front en in Rusland”, uit: De Volksgazet (Antwerpen), 4,5/12/1918 1 st, 2 p, Dr

3.4. Varia 101 Gelegenheidsdrukwerk



Naamkaartjes van Basile (Oeferieff), diplomatiek attaché, en van Leonide (Koultine) S.l., s.a. 2 st, Dr, H, O

4. Missie naar USA (1918) 4.1. Persoonlijke briefwisseling

102 Brief



103 Brieven

van Hendrik de Man aan Louis de Brouckère over zijn verblijf in USA, missie, de Amerikaanse maatschappij en arbeidersbeweging, ... New York, 12/8/1918 1 st, 12 p, Dac, O van Hendrik de Man aan zijn ouders over persoonlijke aangelegenheden bij terugkeer uit New York aan boord SS La Lorraine, 18/11/1918 2 st, 3 p, Hs, O



42

4.2. Briefwisseling/Nota’s

104 Brief



105 Briefwisseling

v an Ministère de la Guerre aan Hendrik de Man over zijn ter beschikking stelling bij de minister van Buitenlandse Zaken i.v.m. een missie naar de Verenigde Staten Au Front, 29/11/1917 1 st, 1 p, Dac, O tussen Hendrik de Man en Majoor Van Deuren over toezending van oorlogsmateriaal naar de Verenigde Staten en de wederoproeping van Hendrik de Man Washington, Calais, 14/5/1918, 15/6/1918, 3/7/1918 3 st, 7 p, Dac, O, C. Bijlage: brief van Van Deuren aan de minister van Oorlog (Afschrift)



106 Brief



107 Brief



108 Nota



109 Akte



110 Notitie

van (Constant ...), kabinetschef van de minister van Oorlog, aan het hoofd van de Belgische militaire missie in de Verenigde Staten over de wederoproeping van Hendrik de Man en over de voorstelling van oorlogsmateriaal Au Front, 19/6/1918 1 st, 1 p, Dac, O

v an Le Ministère de la Guerre, 1e Direction générale/Personnel, aan Hendrik de Man over zijn wederoproeping en over zijn opdracht in de Verenigde Staten Le Havre, 23/6/1918 1 st, 1 p, Dac, O

van “M.G. Cabinet Militaire” aan de militaire attaché bij de Belgische missie in Washington Au front, 3/9/1918 1 st, 1 p, Hs, O

van de staatssecretaris van de Verenigde Staten tot erkenning van Hendrik de Man als technisch attaché van de Belgische delegatie in Washington S.l., (1918) 1 st, 1 p, Dac, O o ver terugkeer van .l., 10/1918 S 1 st, 1 p, Hs, O

Hendrik de Man naar Frankrijk

43

111 Brief



v an Le Ministère de la Guerre, Directeur général, aan reserve-luitenant Hendrik de Man over zijn verlof zonder soldij vanaf 20 januari 1919 Bruxelles, 22/1/1919 1 st, 1 p, Dac, O

4.3.Dossier Mission in Industrial Management 112 Nota



v an Hendrik de Man over ashington, 15/5/1918 W

de missie

1 st, 6 p, Hs, O

113 Briefwisseling



114 Nota

t ussen Steels en Hendrik de Man Washington, Boston, Detroit, 16,23,25/5/1918 ; (1/6)/1918, 7/6/1918 5 st, 17 p, Hs, O, Dac, C

Brief

van Hendrik de Man aan Prof. A. Van Hecke S.l., Boston, s.a., 23/5/1918 2 st, 3 p, Dac, O en C

4.3. Dossier Committee on Public Information 115 Nota’s,

briefwisseling tussen Hendrik de Man en Edgar Sisson, General Director Committee on Public Information, over sollicitatie van Hendrik de Man bij “Committee on Public Information. Foreign sector” als propagandist in vijandelijke landen S.l., New York, Washington, s.a., 11,18,23/9/1918 5 st, 21 p, Hs, O, Dac, O en C. Bijlage: curriculum vitae van Hendrik de Man



4.5. Dossier Lake Placid Club6 116 Voordracht



van

Hendrik de Man “Talk on war experiences”, gegeven in “Lake Placid Club” op 6 juni 1918 S.l., (6/6/1918) 1 st, 18 p, Dac, O

6 Het desbetreffend Amerikaans dossier van het “Bureau of Investigation” ( vanaf 1935 “Federal Bureau of Investigation (FBI)” bevindt zich in de National Archives and Record Administration at College Park (Washington); microfilm “Bureau of Investigation. Investigative records relating to German Aliens and political radicals(“Old German files”), 1915-1920”; dossier 216717 “H.de Man – Lake Placid Club (1918)” (RG n°65-230/32/27/4 – Box 31. Een ander dossier (nr. 133781) van het Bureau of Investigation ( volgens de Amerikaanse inventaris op microfilm r.21) heb ik niet teruggevonden op de opgegeven microfilm nr.523 van RG n°65.

44



117 Akten



118 Briefwisseling



119 Brief



120



121 Brief



122



123 Brief

Verklaringen afgelegd voor de notaris door May Seymour, Harry J. Crowe, T. Morris Longstreth en Rev. Andrew Reid Bird betreffende de voordracht van Hendrik de Man New York, 8/1918 4 st, 6 p, Dac, O en C (Afschriften)

tussen May Seymour en Pierre Mali, Belgian Consul, over vermeende proDuitse tendens in de voordracht van Hendrik de Man New York, 12,13/8/1918 2 st, 2 p, Dac, O en C (Afschriften)

van Hendrik de Man aan Mr. Crowe over toezending tekst voordracht i.v.m. eventuele publicatie S.l., 13/8/1918 1 st, 2 p, Dac, C

Brief van Melvil Dewey aan Mrs Conway over reacties op vermeende pro-Duitse houding van Hendrik de Man New York, 13/8/1918 1 st, 7 p, Dac, C

v an Melvil Dewey aan E. de Cartier, Minister of Belgium in Washington, over vermeende pro-Duitse houding van Hendrik de Man S.l., 14/8/1918 1 st, 4 p, Dac, C

Briefwisseling tussen Hendrik de Man en E. de Cartier, Minister of Belgium in Washington, over reacties op zijn voordracht New York, Washington, 21/8/1918 ; 18,29/10/1918 ; 5,26/11/1918 5 st, 15 p, Dac, Hs, O en C. Bijlage: kopie telegram van de Cartier aan Dewey

v an Melvil Dewey aan Speakers Bureau, American Red Cross, over reacties op vermeende pro-Duitse houding van Hendrik de Man S.l., 14/8/1918 1 st, 2 p, Dac, C

45



124 Brief



125 Brief



126 Briefwisseling



127 Brief



van Melvil Dewey aan Hendrik de Man over tekst voordracht van Hendrik de Man i.v.m. eventuele publicatie New York, 17/8/1918 1 st, 2 p, Dac, O van Godfrey Dewey aan A.B. Bielaski, Chief, Bureau of Investigation Department of Justice, over de reacties op de voordracht van Hendrik de Man S.l., 20/8/1918 1 st, 4 p, Dac, C

tussen Hendrik de Man en The Military Attaché of the British Embassy Washington met vraag om informatie over luitenant Judson, officier bij het Britse leger New York, Washington, 15,18/10/1918 2 st, 2 p, Dac, O en C

van Chas. Dewoody, Division Superintendent United States Department of Justice-Bureau of Investigation, aan Hendrik de Man over reacties op zijn voordracht New York City, 18/10/1918 1 st, 1 p, Dac, O

4.6. Voordrachten



128 Knipsels



129 Brief



130 Brief

uit Amerikaanse kranten i.v.m. toespraken en voordrachten van Hendrik de Man over de situatie en de evolutie van de Eerste Wereldoorlog en van de socialistische arbeidersbeweging in België en in Europa S.l., s.a., 1918 18 st, 19 p, Dr

v an E.P. Marsh, Director Speakers’ Bureau Dept. of Labor, aan Pierre Mali Washington, 2/7/1918 1 st, 1 p, Dac, C

van Fred. R. Pletscher aan Hendrik de Man ter bedanking voor de toespraak voor het Liberty Loan Committee New York, 15/10/1918 1 st, 1 p, Dac, O

46



131 Brief



132 Toespraak

van Martin T. Joyce, secretaris-schatbewaarder van Massachusetts State Branch van de American Federation of Labor, aan Hendrik de Man over toespraak voor Boston Central Labor Union Boston, 24/10/1918 1 st, 1 p, Dac, O van

Hendrik de Man “Belgian Labor and the War” S.l., s.a. 1 st, 5 p, Dac, C

4.7. Interviews 133 Knipsel

“Een

interview met Rik de Man. In Amerika”, uit: dagblad De Volksgazet ( Antwerpen), 5,6/12/1918 1 st, 2 p, Dr

5. Promoties, onderscheidingen, eretekens, ontslag in het leger (1917-1937)

134 Akten

Benoemingsbrieven van het Ministerie van Oorlog: brevet van aanstelling van Hendrik de Man tot onderluitenant infanterie en tot reserveluitenant Le Havre, 15/6/1917, 10/7/1917 2 st, 2 p, Hs, O

135 Brief

van Hendrik de Man aan le Ministre de la Défense Nationale over zijn ontslag als reserve-officier S.l., 12/1/1923 1 st, 1 p, Hs, O (Kladversie)



136 Akte

van het Ministerie van Landsverdediging betreffende het ontslag van Hendrik de Man als reserveluitenant Bruxelles, 14/2/1923 1 st, 1 p, stencil

47



137 Dossier



138 Akte



139 Akte



140 Akte



141 Akte



142 Akte



143 Akte

over

toekenning frontstreeprente door Nationale Kas voor Oorlogspensioenen Bruxelles, s.l., s.a., 16/8/1933, 7/9/1933, 1/2/1934, 13/8/1934 ; 19,20/9/1934 7 st, 7 p, Dac, O en C, Dr

Toekenning

door de minister van Defensie van herinneringsmedaille voor de oorlog 1914-1918 aan Hendrik de Man, reserve-kapitein (Brussel), 21/10/1935 1 st, 1 p, Dr, Dac, O

Toekenning

door minister van Landsverdediging van “Médaille de la Victoire” aan Hendrik de Man, reserve-kapitein Brussel, 21/10/1935 1 st, 1 p, Dr, Dac

Toekenning door de minister van Defensie van het Oorlogskruis met palm aan Hendrik de Man, reserve-kapitein (Brussel), 30/10/1935 1 st, 1 p, Dr, Dac, O Toekenning door minister van Defensie van “Medaille du Volontaire Combattant” aan Hendrik de Man, reserve-kapitein (Brussel), 30/10/1935 1 st, 1 p, Dr, Dac, O

Benoeming door minister van Landsverdediging tot “Chevalier de l’ordre de la Couronne” van Hendrik de Man, reserve-kapitein Brussel, 30/10/1935 1 st, 1 p, Dr, Dac

Toekenning

door de president van Frankrijk van “Grand Croix de l’ordre de l’Etoile Noire” aan Hendrik de Man, minister van Financiën Paris, 19/2/1937 1 st, 1 p, Dr, Hs

48



144 Identiteitskaart



145 Akte

voor Oudstrijder uit de oorlog 1914-1918, rechtgevend op vervoer met 75% prijsvermindering (Ukkel), (1940) 1 st, 4 p, Dr, Hs, O Hulde

van het vaderland aan Hendrik de Man, reserve-kapitein S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr, Dac

HOOFDSTUK V. INTERBELLUM (1919-10 MEI 1940): MILITANT, THEORETICUS, POLITICUS 1. Verblijf in buitenland: USA, Canada, Expeditie naar Newfoundland (1919-1920)





(Persoonlijke) Briefwisseling

146 Telegram

van Harry J. Crowe betreffende het onderzoekswerk van Hendrik de Man in Newfoundland Battlecreek Mich., 26/3/1920 1 st, 1 p, Dac, O



147 Brief



148 Brieven



149 Postkaarten,

v an S. St. Croix aan Hendrik de Man St. Albans Bay d’Espoir, 10/4/1920 1 st, 2 p, Hs, O

van Jan de Man aan Joséphine de Man-van Beers met familieberichtjes uit Canada en Verenigde Staten S.l., s.a., (12/11/1921) 2 st, 6 p, Hs, O brieven van Hendrik de Man aan A. de Man-Van Beers en A. Kemna-van Beers over verblijf in Canada, de Verenigde Staten en Londen London, St. Albans, The Antlers, Seattle, Boston, Toronto, on board S.S. Lapland, s.l., 23/5/1919, 10/6/(1919), 14/7/1919 ; 1,15,26/8/1919 ; 8/9/1919, 13/10/1919, 28/11/1919, 2/1/1920, 10/2/1920, 8/3/1920, 17/3/1920, 26/4/1920, 17/5/1920 ; 25,29/8/1920 ; 8,25/10/1920 21 st, 55 p, Hs, O 49



150 Lijsten



151 Brieven

van Hendrik de Man met beschrijvingen van foto’s genomen tijdens verblijf in Verenigde Staten S.l., s.a. 4 st, 4 p, Hs, O

v an (...) en van F.S. Blanchard, Pacific Mills aan Hendrik de Man betreffende werkaanbieding Boston, 13/9/1920, 27/10/1920 2 st, 3 p, Dac, O

1.2. Dossier International Labor Conference (sept.1919)

152 Brief



153 Brief



154 Brieven

van Arthur Wauters aan Hendrik de Man over de eventuele aanstelling van Hendrik de Man als hoofd van de vertaaldienst op de “International Labor Conference Washington” Brussel, 8/9/1919 1 st, 4 p, Dac, O v an Pierre Mali, Consul van België te New York, aan Hendrik de Man New York, 8/9/1919 1 st, 2 p, Dac, O en C. Bijlage: kopie van het telegram van A.Wauters aan Mali t.a.v. Hendrik de Man

van A. Butler, secretaris van de International Labour Conference, aan Hendrik de Man, met ontwerp van antwoord van Hendrik de Man aan Butler Washington, 26,27/9/1919 2 st, 3 p, Dac, Hs, O

1.3. Voordrachten

155 Knipsels



156 Brief

Materiaal voor voordracht over “La fatigue industrielle” en “Psychological Aspects of the present Unrest” S.l., 1919, 1920 2 st, 12 p, Dr

van (American Federation of Labor) aan Dr. Henry Suzzalo, University of Washington, betreffende eventuele lezing door Hendrik de Man S.l., 19/3/1920 1 st, 1 p, Dac, C

50



157 Brief



158 Voordrachtschema



159 Knipsels

van Dr. G.S. Lackland, voorzitter van The Denver Open Forum, aan Hendrik de Man betreffende voordracht Denver, 5/11/1920 1 st, 1 p, Dac, O

van

Hendrik de Man .l., s.a. S 1 st, 2 p, Hs, O

over

de voordracht van Hendrik de Man in Seattle over “Labor Crisis is near in Belgium” S.l., s.a. 3 st, 3 p, Dr, O

2. België (1919-1922) (1931) 2.1. Centrale voor Arbeidersopvoeding/Arbeidershogeschool (1919-1931)



2.1.1. Briefwisseling/nota’s

160 Brief



161 Brief



162 Brieven



163 Brieven

van Marc Somerhausen aan Hendrik de Man (CAO) over zijn verblijf in USA Madison, 19/2/1922, 26/6/1922 1 st, 4 p, Dac, O van Centrale d’Education Ouvrière aan Hendrik de Man over financiële afrekening Bruxelles, 17/1/1923 1 st, 2 p, Hs, O. Bijlage: ontvangstbewijs

v an Centrale d’Education Ouvrière en van H. Masson aan Hendrik de Man over “Centrale d’Education Ouvrière” Bruxelles, 4/10/1923, 26/3/1924 2 st, 3 p, Hs, O

van Jauniaux, senator, La Maison des Mutualistes, aan Hendrik de Man over “Centrale d’Education Ouvrière” en de werking van de bibliotheekraad S.l., 29/12/1925, 18/11/(...) 2 st, 12 p, Hs, O 51

164 Brief



van L. Delsinne, Amicale des Directeurs et Professeurs de l’Enseignement Technique, aan Hendrik de Man over “Centrale d’Education Ouvrière”, binnenlandse politiek, de Werkliedenpartij, reacties op boek van Hendrik de Man Bruxelles, 30/12/192(9) 1 st, 3 p, Hs, O

2.1.2.Voordrachten

165 Voordracht



166 Knipsel

van

Hendrik de Man als secretaris CAO over “Taylorisme aux Etats-Unis”, gehouden voor (“Cercle Industriel Bruxelles”) S.l., 22/1/1919 1 st, 16 p, stencil over de verslaggeving van Hendrik de Man op het BWP-congres betreffende de taak van de CAO na WO I, uit: dagblad (Le Peuple) Bruxelles, 20/4/1919 1 st, 2 p, Dr

2.1.3. Publicaties

167 Cursus



168 Specimen



169 Brochure

van de Arbeidershogeschool «Eléments de Psychologie appliqués à la vie social», gegeven door Hendrik de Man S.l., s.a. (1921, 1922) 1 st, 15 p, stencil (2 ex)

van “Ontwikkeling. Maandblad van de Centrale voor Arbeidersopvoeding” met artikel over vertrek van Hendrik de Man naar Duitsland Brussel, 10/1922 1 st, 16 p, Dr

«Rapports

sur l’activité de la Centrale d’Education Ouvrière en 1924” Bruxelles, 1925 1 st, 48 p, Dr

170 Verslag

van het 1ste werkingsjaar van de Arbeidershogeschool (opgestuurd door (Jauniaux) aan Hendrik de Man) S.l., 6/1/1926 1 st, 1 p, stencil, Hs, O

52





171 Brochures

v an de Centrale d’Education Ouvrière: Blume I., «L’Education dans la Famille» Buset M., «Eléments du Socialisme» Delsinne L., «L’Action Syndicale» Dutilleul E., “La Coopération” Feldman O., “La Coopération” Jauniaux A., “Les Assurances Sociales” Koulischer G., “Biographies Socialistes” Masson H., “La Socialisation” Nihon J., “Le Machinisme et la Classe Ouvrière” Troclet L.-E., “La Société des Nations, L’Organisation Politique Belge” Vandersmissen F., “Le Sport Ouvrier” Bruxelles, 1925,1929,1931, s.a. 12 st, 514 p, Dr

172 Brochure

Centrale

d’Education Ouvrière: «Programma des Cours et Conférences. Session 1929-1930» La Louvière, s.a. 1 st, 51 p, Dr



173 Specimen

«La vie ouvrière. Revue mensuelle illustrée de la Centrale d’Education Ouvrière» (Bruxelles), 9/1931 1 st, 24 p, Dr

2.2. Socialistische Internationale (1922-1925)

174 Verslag



175 Specimen



176 Brief

“Protokoll der Internationalen Konferenz der drei internationalen Exekutivkomitees in Berlin vom 2. bis 5. April 1922” Wien, 1922 1 st, 54 p, Dr

“Nachrichten der Internationalen Arbeitsgemeinschaft Sozialistischer Parteien” Wien, 5/1922 1 st, 8 p, Dr van (E. Vandervelde), minister van Buitenlandse Zaken, aan Hendrik de Man (betreffende BSI) S.l., 17/7/1925 1 st, 2 p, Hs, O 53

3.Verblijf in buitenland (1922-1933) 3.1. Darmstadt (1922-1926) Brief



177



178 Brief



179 Brochures,



180 Notities,



181 Werkdocumenten,

van Hermann Bräuning, Leiter der Volkshochschule Darmstadt, aan Hendrik de Man over medewerking van Hendrik de Man aan de Volkshochschule Darmstadt, 13/9/1923 1 st, 1 p, Dac, O van Edgar Gevaert aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden Ste Martens Laethem, 7/11/1923 1 st, 3 p, Hs, O werkdocumenten, knipsels, formulier over cursussen “Psychologie”: sociale psychologie, arbeiderspsychologie en arbeidersbeweging, door Hendrik de Man gegeven aan volkshogeschool Darmstadt Darmstadt, s.l., s.a., 1922, 1923, 1924, 1925, 1926 21 st, x p, Dr, Dac, O, Hs, O, stencil knipsels, liedteksten over “SP (Sozialpsychologie) - Rasse & Nation”, “Rote Melodie” S.l., s.a., 1922, 1926, 1927, 1928, 1929 21 st, x p, Dr, Hs, O knipsels, specimens Werkmateriaal over “Sozialpsychologie” S.l., s.a., 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1930 82 st, x p, Dr, Dac, O en C, Hs, O

182 Notities,

knipsels Werkmateriaal over “SP (Sozialpsychologie) - Theorie der Gruppen - allgemein” S.l., s.a., 1925, 1926, 1927, 1928, 1929 17 st, x p, Dr, Hs, O



183 Werkdocumenten,

knipsels Werkmateriaal over “SP (Sozialpsychologie) - Class BBC 1938” S.l., s.a., 1925, 1926, 1927, 1929, 1938 24 st, x p, Dr, Dac, O, Hs, O



184 Knipsels,

notities over “Mythen & Ideologien” S.l., s.a., 1926, 1927, 1928, 1929, 1930 16 st, x p, Dr, Hs, O Werkmateriaal

54



185 Werkdocumenten,

knipsels, specimens Werkmateriaal over “SP” (Sozialpsychologie) rond o.m. macht en geweld S.l., s.a., 1926, 1927, 1928, 1930 8 st, 30 p, Dr, Hs, O



186 Werkdocumenten,

knipsels Werkmateriaal over “SP (Sozialpsychologie) - Gentleman” rond het begrip “gentleman” S.l., s.a., 1928, 1930 6 st, 8 p, Dr, Hs, O

3.2. Frankfurt am Main (1929-1933)

187 Brief



188 Brief

van Jos. Van Roosbroeck, senator, aan Hendrik de Man over hun vriendschap S.l., 9/11/1929 1 st, 1 p, Hs, O

van (Hendrik de Man) aan (...) over voorgenomen bezoek aan Zürich en met vraag om informatie over Noske i.v.m. openbaar maken van een vroeger genoteerd gesprek S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O (Kladversie)

189 Verslagen,

notities van Hendrik de Man over: gesprek tussen Noske, Harms, Saemisch, Salin, Popitz, Zopfs, bankier Kempner e.a. te Bad Pyrmont op 29 augustus 1930, gesprek met Sinzheimer op 15 november 1930, gesprekken (opgevangen in Pontresina) genoteerd op achterzijde rekening Hotel Concordia voor verblijf Hendrik de Man in juli en augstus 1930 S.l., (1930) 3 st, 7 p, Hs, O



190 Dossier



191 Knipsel

met

correspondentie tussen Hendrik de Man en de Universiteit te Frankfurt am Main betreffende zijn aanstelling en lesopdracht, jaar 1929 Frankfurt, Berlin, 20/7/1929 ; 14,22/8/1929 ; 11,19,26/9/1929 ; 1,4,11,15,16,22,26/11/1929 ; 9,20/12/1929 ; 28/1/1930 17 st, 19 p, Dac, O, stencil, Dr

over aanstelling van Hendrik de Man aan de Universiteit van Frankfurt am Main voor de cursussen “Sozialpsychologie” en “Sozialpädagogik” Berlin, 23/11/1929 1 st, 1 p, Dr 55



192 Briefkaarten,

omzendbrief van Riezler, Kuratorium der Universität, aan Dozenten, Beamten, Angestellten und Lohnempfanger der Unversität over leeropdracht aan universiteit te Frankfurt am Main, jaar 1930 Frankfurt a.M., 22/2/1930,23/6/1930, 29/1/1931 3 st, 7 p, stencil, Dr. Bijlage: contract collectieve ongevallenverzekering



193 Knipsel,



194 Dossier



195 Dossier

werkdocumenten, lijsten, omzendbrieven, brief van (Hendrik de Man) aan (Prof. Hellinger), rondschrijven van Prof. Hellinger, Studienstiftung des Deutschen Volkes, aan Hendrik de Man over deelname en werk van studenten, wintersemester 1930-1931 Frankfurt a.Main, s.l., 8,19/12/1930 ; 12/2/1931, 23/4/1931, s.a. 9 st, 35 p, stencil, Dac, O en C, Hs, O, Dr

over

leeropdracht aan universiteit te Frankfurt am Main, jaar 1931 S.l., Frankfurt a.M., s.a., 9,28/1/1931 ; 9/2/1931, 24/6/1931, 4/8/1931, 12/9/1931 ; 20,22,30/10/1931 ; 10/11/1931, 15/12/1931, 10/3/1932 14 st, 17 p, Dac, O en C, Dr, stencil

over

leeropdracht aan universiteit te Frankfurt am Main, jaar 1932 Frankfurt a.M., s.l., 17,27/2/1932 ; 4,5,11/4/1932 ; 3/6/1932 ; 9,29/8/1932 ; 7/11/1932, 11/1/1933 14 st, 19 p, stencil, Dac, O en C, Dr, Hs, O

196 Dossier

“Übungen. Das Burgertum” met correspondentie over referaten en werk van studenten van Hendrik de Man aan universiteit Frankfurt am Main, (Zomersemester1931) Frankfurt a.M., s.l., Hochheim a.M., s.a., 12/2/1931, 2/3/1931, 30/4/1931, 29/5/1931 ; 21,29/6/1931 ; 1,2,6,7/7/1931 16 st, 37 p, stencil, Hs, O, Dac, O en C, Dr

197 Dossier



“Übungen”, met correspondentie over referaten en werk van studenten Hendrik de Man, wintersemester 1931/1932 Frankfurt a.M., s.l.,s.a., 20/4/1930, 1/11/1931 ; 9,10,19,22,31/12/1931 ; 18,28/1/1932 ; 8,11,19/2/1931 23 st, 62 p, Dac, O en C,Hs, O, Dr

56



198 Knipsels,

werkdocumenten college Hendrik de Man (aan universiteit te Frankfurt), Wintersemester1931/1932 en Zomersemester 1932 S.l., s.a., (1928), 14/5/1932, 25/6/1932 4 st, 42 p, Dr, Hs, O over





199 Omzendbrief,

brief van (Hendrik de Man) aan Dekanatskanzlei Universität Frankfurt a.M. en rondschrijven van Hering, Dekanatskanzlei Johann Wolfgang GoetheUniversität zu Frankfurt a.M., aan Mitglieder des Lehrkörpers over opstellen uurrooster en weigering Hendrik de Man om vragenlijst in te vullen Frankfurt a.M., s.l., 23,31/5/1933 2 st, 5 p, stencil, Dr, Dac, C. Bijlage: formulier “Ankündigung der Vorlesungen und Uebungen”



200 Omzendbrief



201 Brief

van Kuratorium der Universität aan Hendrik de Man met verzoek tot invullen vragenlijst voor wederaanstelling in zijn functie Frankfurt a.M., 26/6/1933 1 st, 6 p, stencil, Dr. Bijlage: formulier “Fragebogen zur Durchführung des Gesetzes zur Wiederherstellung des Berufsbeamtentums vom 7. April 1933”

van (...) der Preussische Minister für Wissenschaft, Kunst und Volksbildung aan Hendrik de Man over zijn ontslag aan de Universiteit van Frankfurt am Main Berlin, 1/9/1933 1 st, 1 p, Dac, O

3.3. Kandidatuur voor het Bureau International du Travail (1932-1933)

202 Postkaarten,

brieven van Paul Desjardins aan Hendrik de Man over opvolging van de overleden Albert Thomas, directeur van het Internationaal Bureau van de Arbeid, en ondersteuning kandidatuur Hendrik de Man Pontigny, De Vollore-Montagne, 24/5/1932 ; 6,11,12,16,17,28/6/1932 ; 4/7/1932, 4/8/1932 9 st, 21 p, Hs, O



203

Brief van Jos Van Roosbroeck, secrétaire général du Conseil Général du POB, aan Hendrik de Man over invullen functie adjunct-directeur bij Internationaal Bureau van de Arbeid Bruxelles, 8/6/1932 1 st, 1 p, Dac, O

57



204 Brief



205 Brieven



206 Knipsels



207 Knipsels



208 Briefwisseling

v an A(rthur) W(auters), Le Peuple, aan Hendrik de Man over kandidatuur Hendrik de Man voor directeurschap Internationaal Bureau van de Arbeid Bruxelles, 10/6/1932 1 st, 2 p, Hs, O van Corn(elis) Mertens, Syndikale Kommissie van België, aan Hendrik de Man over besprekingen bij het IVV rond opvolging van de overleden Albert Thomas, directeur van het International Bureau van de Arbeid, de noodzaak tot benoeming van een onderdirecteur, kandidatuur van Hendrik de Man en van Butler Brussel, Den Haag, 17,22,24/6/1932 ; 6/7/1932 ; 22,30/11/1932 6 st, 16 p, Hs, Dac, O

over verkiezing van nieuwe directeur van International Bureau van de Arbeid en benoeming van Butler Düsseldorf, s.l., 26/6/1932, 3/7/1932 2 st, 4 p, Dr

over

mogelijke opvolging van Hermann Müller, vertegenwoordiger “Allgemeinen deutschen Gewerkschaftsbundes” bij Internationaal Bureau van de Arbeid, door Hendrik de Man Berlin, s.l., 2,3/11/1932 2 st, 3 p, Dr

tussen W. Schevenels, Internationaler Gewerkschaftsbund, en Hendrik de Man over kandidatuur van Hendrik de Man voor directeur bij het Internationaal Bureau van de Arbeid Berlin, s.l., 24,25/11/1932 ; 8/2/1933 3 st, 4 p, Dac, O en C

3.4. Voordrachten/Radiolezingen (1922-1933) 209 Knipsel,

specimen van “Rheinische Zeitung” met verslag over bezoek van Belgische Jongsocialisten aan Keulen Köln am Rhein, 20,21/3/1922 2 st, 13 p, Dr

58



210 Knipsel



211 Specimen



212 Briefwisseling

met verslaggeving van de voordracht van Hendrik de Man “Die Erneuerung der Internationale. Die Rede Henri de Mans “Völker, hört die Signale!”, uit: Rheinische Zeitung {Köln}, Hauptorgan der Sozialdemokratische Partei für den Bezirk Obere Rheinprovinz Köln, 21/3/1922 1 st, 2 p, Dr

met verslaggeving van voordracht «Réalités et illusions du progrès socialiste. Compte rendu sténographique de la conférence donnée par Henri de Man à Liège le 13 mars 1926», in: «Education-Récréation, Organe mensuel illustré de la Centrale d’Education Ouvrière» {VIII, n°5, pp.66-72} S.l., 5/1926 1 st, 20 p, Dr tussen Dr. O.v. Gemmingen, Kulturbund en Hendrik de Man over houden voordrachten “Zur Psychologie des Sozialismus” voor Kulturbund en “Die Krise des Marxismus” voor universiteit te Wenen en vraag om deelname aan discussie-avond van de Akademischer Verein Logos Wien, 20/6/1926, 7/7/1926, 8/8/1926, 22/9/1926, 10/11/1926, 18/12/1926, 10/1/1927 7 st, 9 p, Dac, O en C, Hs, O

213 Briefwisseling

t ussen Dr. Breitenfeld, Akademischer Verein Logos, en Hendrik de Man over bijwonen van discussieavond rond “Zur Psychologie des Sozialismus” bij Akademischer Verein Logos te Wenen Wien, s.l., 23,26/11/1926 ; 7/12/1926 ; 19,30/1/1927 ; 6/4/1927 6 st, 6 p, Dac, O en C



214 Brieven

van R. Danneberg, Partei-Sekretariat der sozialdemokratischen Arbeiterpartei Deutschösterreichs, aan Hendrik de Man over achtergrond van “Kulturbund” te Wenen en houden van voordracht voor Weense universiteit of voor socialistische “Wiener Studenten” Wien, 27/8/1926 ; 4,30/9/1926 3 st, 3 p, Dac, O



59



215 Briefwisseling



216 Werkdocument



217 Brieven



218 Brief



219 Brief

t ussen Dr. J. Hannak, redacteur Arbeit und Wirtschaft, en Hendrik de Man over achtergrond van “Kulturbund” en afzeggen voordracht Hendrik de Man voor deze bond, over mogelijke voordrachten voor discussieclub van de plaatselijke sociaal-democratische partij, over reactie in de pers op zijn voordracht over socialisme in Amerika Wien, s.l., 24,26/11/1926 ; 2,10,14,31/12/1926 ; 19/1/1927 ; 4,16,24/3/1927 10 st, 49 p, Hs, O, Dr, Dac, O en C, Dr. Bijlagen: knipsels o.m. uit “ArbeiterZeitung” over: Kulturbund en “Hendrik de Man an die Wiener Arbeiter. Der Belgische Sozialist über die Wiener Wahlen”

v oor zijn voordracht (“Sozialismus in Amerika”) S.l., s.a. 1 st, 7 p, Hs, O van Franz Klein, Redaktion “Der Österreichische Volkswirt”, aan Hendrik de Man over publicatie artikel van Hendrik de Man of deel van “Zur Psychologie des Sozialismus” in het tijdschrift en eventuele ontmoeting in Wenen ; over toezending “Arbeiter-Zeitung” van 5 december 1926 Wien, 11,13/12/1926 ; 8/1/1927 3 st, 3 p, Dac, O van Stefan Keller, Bund sozialistischer Mittelschüler Österreichs -Ortsgruppe Wien, aan Hendrik de Man over eventuele deelname aan discussie over socialistische “Intellektuellenbewegung” te Wenen Wien, 12/12/1926 1 st, 1 p, Dac, O

van (Martha Schweiger) aan Hendrik de Man zijn voordracht Wien, 18/4/1927 1 st, 5 p, Hs, O



220 Uitnodiging

van “Kulturwissenschaftliche Gesellschaft” te Wenen, voor bijwonen voordrachten o.m. voordracht Hendrik de Man “Die Krise des Fortschriftsglaubens” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

221 Werkdocument





voor

zijn voordracht (Die Krise des) Fortschrittsglaubens S.l., s.a. 1 st, 5 p, Hs, O

60



222 Specimen



223 Voordracht



224 Voordracht



225 Specimen



226 Specimen



227 Specimens,



228 Specimen

met verslaggeving

van voordracht “La crise du socialisme. Conférence faite au Groupement Universitaire d’Etudes Sociales à la Maison du Peuple de Bruxelles, le 21 juin 1927» Bruxelles, 1927 1 st, 44 p, Dr van

Hendrik de Man t.g.v. “Revolutionsfeier” te Hamburg .l., (1927) S 1 st, 12 p, Hs, O

van

Hendrik de Man over “Catholicisme” S.l., (1927) 1 st, 20 p, Hs, O met verslaggeving

van voordracht “Socialisme en Marxisme. Het Marxisme is waarheid geweest. Verslag van eenen voordracht voor de Socialistische Studentengroep te Parijs op 23 januari 1928”, {De Wilde Roos, VI, 1928, 6} Brussel, 1928 1 st, 52 p, Dr, (2 ex)

met verslaggeving van voordracht “Socialisme et Marxisme. Conférence faite à Paris, à la salle de l’Union des Coopérateurs, le 23 janvier 1928 sous les auspices des Etudiants socialistes et de la Vie socialiste et sous la présidence de Pierre Renaudel, in: “La Vie Socialiste” {n°92, pp. 8-18} S.l., 3/3/1928 1 st, 20 p, Dr knipsel van “L’Etudiant socialiste” met voordracht van Hendrik de Man “Marxisme et Socialisme”, gehouden te Brussel en te Luik S.l., 4,6/1928 3 st, 24 p, Dr

van “Der Aufbau. Sozialistische Wochenzeitung” met verslag van A.BietenholzGerhard over voordracht van Hendrik de Man “Die Begründung des Sozialismus” Luzern, 20/4/1928 1 st, 4 p, Dr

61

229 Specimen

van “Neue Wege. Blätter für religiöse Arbeit” met verslag van A.BietenholzGerhard over voordracht van Hendrik de Man “Die Begründung des Sozialismus” 7 Zürich, 5/1928 1 st, 50 p, Dr



230 Specimen



231 Knipsel



232 Knipsel



233 Postkaart,



234 Specimen



235 Specimen,

van “Deutscher Verkehrsbund” met voordracht van Hendrik de Man “Tötet die Maschine die Arbeitsfreude?”, gehouden voor de “Westdeutschen Rundfunk” Berlin, 9/2/1929 1 st, 8 p, Dr met voordracht van Hendrik de Man “Glück und Arbeit”, gehouden voor de “Südwestdeutscher Rundfunk” op (7 april 1929), uit : “Deutscher Verkehrsbund” S.l., (1929) 1 st, 2 p, Dr

met voordracht van Hendrik de Man “Die Seele des Industriearbeiters”, gehouden voor de radio op 18 november (1929), uit : “(...). Offizielles Organ der Rundfunkgesellschaft Deutsche Welle” Berlin, 15/11/1929 1 st, 2 p, Dr brieven van Paul Desjardins aan Hendrik de Man over voordrachten “Au delà du Marxisme” voor “Union pour la vérité” op 22 maart 1930 te Parijs en “Une civilisation ouvrière est-elle possible?” voor “l’Union Intellectuelle française” op 24 maart 1930 te Parijs Pontigny, Paris, 29/10/1929, 28/12/1929, 26/1/1930, 6/3/1930 4 st, 7 p, Hs, O

met voordracht van Hendrik de Man over “Au delà du marxisme”, in: “Union pour la vérité. Bulletin”, {XXXVIII,2 en 3} Paris, 1930 1 st, 92 p, Dr knipsels betreffende voordracht van Hendrik de Man “Le socialisme

7

Gehouden te Zürich op 25 maart 1928 op de “Jahresversammlung der Freunden der Neuen Wege”.

62

s’embourgeoise-t-il?”, gehouden te Brussel en Charleroi S.l., 21,22/2/1930 3 st, 8 p, Dr

236 Specimen



237 Brief



238 Knipsel,



239 Knipsel,



240 Brieven

met verslaggeving van voordracht “Outstanding social tendencies of the present day. An analysis by Hendrik de Man”, in: “Social tendencies of the present day. An analysis and a programme. Being a report of the Third International Conference of Settlements, held at Amersfoort, Holland, in August 1929 {The International Association of Settlements, 1930, pp.32-48} Welwyn Garden City/Hertfordshire, 1930 1 st, 64 p, Dr

van Desphelippe, algemeen secretaris weekblad “Monde”, aan Hendrik de Man over voorstel datum voordracht “Le socialisme s’embourgeoise-t-il?” Paris, 30/1/1930 1 st, 1 p, Dac werkdocumenten betreffende voordracht van Hendrik de Man “Le Réformisme et la Révolution”, gehouden te Luik Liège, s.l., s.a., 24/2/1930 4 st, 8 p, Hs, O, Dr specimen, werkdocument betreffende voordracht van Hendrik de Man: “Der Sozialismus als geistige Bewegung”, gehouden te Keulen Köln am Rhein, Leipzig, 11/1926, 23,26/2/1930 4 st, 32 p, Hs, O, Dr

van (F. Foyet) aan (Hendrik de Man) over eventuele voordracht voor “La Fédération des Etudiants Chrétiens” over “Peuple et christianisme” op (22/3/1930) Paris, s.l., 1,13/3/1930 2 st, 3 p, Hs, O

241 Brieven

v an Joseph Baruzi, secretaire de «l’Union Intellectuelle française», aan (Hendrik de Man) over voordracht («Décadence bourgeoise, renaissance ouvrière?»), ingericht door «l’Union Intellectuelle Française» op 24 maart 1930 te Parijs Paris, 7,12/3/1930 2 st, 4 p, Hs, O

63



242 Brief



243 Postkaart



244 Voordracht



245 Notities,



246 Knipsels,



247 Brieven

van B. Harms, “Deutsche Vereinigung für staatswissenschaftliche Fortbildung”, aan Hendrik de Man over voordracht “Kapitalismus und Sozialismus” op 29 augustus 1930 te Bad Pyrmont Berlin-Kiel, 16/6/1930 1 st, 2 p, Dac, O

van

Ernest Schnelle, boekhandelaar, aan Hendrik de Man i.v.m. inrichten boekententoonstelling in Bad Pyrmont tijdens de leergang van de “DeutscheVereinigung für staatswissenschaftliche Fortbildung” Bad Pyrmont, 11/8/1930 1 st, 2 p, Dac, O

“Labour

and civilisation”, in: “The Old Crofter”, {pp.23-26}8 Birmingham, 3/1931 1 st, 36 p, Dr brieven van Antwerpsche Arrondissementsfederatie van de Belgische Werkliedenpartij {Van Eyndonck en M.Naessens} aan Hendrik de Man over voordrachten o.m. “Nationalisme en Socialisme” gehouden te Antwerpen en het schrijven woord vooraf herdenkingsbrochure bij vredesfeest Antwerpen, s.l., s.a., 4/6/1931, 5/8/1931, 13/11/1931 4 st, 9 p, Dac, O, Hs, O briefkaart, brieven van G. Van de Veegaete, Socialistische Studiekring, aan Hendrik de Man. en van F.J. Willems, voorzitter Vl. Verb. v. Soc. Stud.-Hoofdredacteur voor Vlaanderen van “Kentering-Menschen”, aan Hendrik de Man., over voordracht gehouden te Gent en brochure “Nationalisme en Socialisme” Gent, 9/10/1931 ; 20,24,26/12/1931 ; 21/1/1932, 28/2/1932 6 st, 17 p, Hs, O, Dr. Bijlage: specimen van “Kentering-Menschen”, I/1932 (VIII,5)

van E. Delvo, secretaris CAO, aan Hendrik de Man over coördinatie van voordrachten : “Socialisme en Nationalisme” en “Le Socialisme a-t-il vécu?” gehouden in Antwerpen, Brussel en Gent Brussel, 28/10/1931 ; 16/11/1931 ; 2,8/12/1931 4 st, 4 p, Dac, O

8 Het artikel “Labour and civilisation” bevat de grondgedachten van Hendrik de Mans voordracht over “Working class education”. In ditzelfde nummer van “The Old Crofter” worden deze gedachten uitgebreid besproken door A.B. Gibson, pp.23-26

64



248 Toespraak,

brief van (de Muynck), Belgisch Nationaal Instituut voor Radio-Omroep, aan Hendrik de Man over lezing “Nationalisme en Socialisme” gehouden op 19 december 1931 voor het NIR Brussel, s.l., 27/11/1931, 19/12/1931 2 st, 9 p, Dac, O



249 Brief



250 Specimen



251 Artikel



252 Specimen



253 Artikel

van (Jacob) aan de Muynck over eventuele toespraak van Hendrik de Man te Antwerpen over De Gruyter-boek en “Ter Waarheid” Antwerpen, 3/12/1931 1 st, 2 p, Hs, O

met voordracht “Theaterkrise als Kulturkrise”, in: “Der 11.-Volksbühnentag” {Vertretertag des Verbandes der deutschen Volksbühnenvereine eV}, Würzburg, 1931, {Volksbühnen-Verlags- und Vertriebs GmbH, pp.48-61, Schriften des Verbandes der deutschen Volksbühnenvereine, 22} Berlin, (1931) 1 st, 80 p, Dr, (2 ex)

Voordracht van Hendrik de Man “Wirtschaftliche Strukturwandlung und Soziale Umsichtung”, in: “Zürcher Volkswirtschaftliche Gesellschaft” S.l., 1931/1932 1 st, 7 p, Dr

met voordracht «Le nouveau Nationalisme allemand», in: «Revue de l’Université de Bruxelles», {3}9 (Bruxelles), 2,3,4/1932 1 st, 32 p, Dr oordracht van Hendrik de Man “Massen und Führer” gehouden voor V 8ste congres van “Fédération Internationale des Unions Intellectuelles”, in: “Europäischen Revue” S.l., (1932) 1 st, 20 p, Dr

9 Deze voordracht gaf Hendrik de Man op 21 november 1931 in de Fondation Universitaire te Brussel onder auspiciën van het “Comité des Conférences de Politique Internationale”

65



254 Specimen



255 Specimen



256 Briefwisseling



257 Specimen



258 Manuscript



259 Werkdocument

met verslag van debat “Der Sozialismus und die geistige Lage der Gegenwart {Debat met Radbruch, Tillich en Hendrik de Man, 10 november1931}, in: “Neue Blätter für den Sozialismus” {Potsdam}, Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, {III, 1, pp. 8-18} S.l., 1932 1 st, 60 p, Dr

met teksten van de radiolezingen van Gustav Radbruch, Paul Tillich en Hendrik de Man over “Der Sozialismus und die geistige Lage der Gegenwart”, in: “Neue Blätter für den Sozialismus”, Zeitschrift für die Geistige und Politische Gestaltung, {Potsdam}, III, 1932, 1, pp.8-18 Potsdam, 1932 1 st, 60 p, Dr

tussen Paul Desjardins en Hendrik de Man over reeks voordrachten rond “Psychologie collective” voor het “Collège de France” S.l., Bruxelles, Moustiers Ste Marie, 8,13,18/9/1933 ; 18/10/1933 4 st, 18 p, Dac, O en C, Hs, O. Bijlagen : «Plan-esquisse d’une douzaine d’exposés sur la Psychologie Collective», «Plan-esquisse d’une douzaine d’exposés sur quelques problèmes de psychologie sociale»

met verslag van de voordracht “Student, Techniek en Maatschappij”, in: “Verslagen van den leergang op 17, 18 en 19 januari 1933 te Delft, georganiseerd door de Centrale Commissie voor Studiebelangen” {voordracht van Hendrik de Man pp. 22-34} Delft, 1933 1 st, 60 p, Dr

van de voordracht van Hendrik de Man “Kapitalismus und Sozialismus” S.l., s.a. 1 st, 46 p, Hs, O

o ver voordracht van Hendrik de Man “Arbeitsfreude” S.l., s.a. 1 st, 7 p, Hs, O

260 Knipsel

betreffende voordracht van Hendrik de Man “Die Bilanz des Sozialismus”, gehouden te Nürnberg

66

.l., s.a. S 1 st, 2 p, Dr (2 ex)

261 Knipsel



262 Brief



263 Brief

met verslag van de voordracht van Hendrik de Man “Im Geiste der Völkerversöhnung. Eine Kundgebung der Berliner Gewerkschafts- kommission” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

v an Cecile Polangi aan (Hendrik de Man) met dank voor voordracht S.l., s.a. 1 st, 4 p, Hs, O v an Paul Lazersfeld aan (Hendrik de Man) met dank voor voordracht S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

4. België (1933-1940) 4.1. Université Libre de Bruxelles (1933-1940)

264 Nota



265 Omzendbrief

van Hendrik de Man “Plan-esquisse d’une douzaine d’exposés sur la psychologie collective” S.l., 8.9.1933 1 st, 2 p, Dac, C van A. de Meyer, appariteur de l’Ecole des Sciences Politiques et Sociales, aan professoren over de eerste les van Hendrik de Man « De l’instinct à l’idée » voor het seminarie sociale psychologie aan ULB op 30 oktober (1933) S.l., s.a. 1 st, 1 p, stencil

266 Manuscript

v an de lestekst “De l’instinct à l’idée” S.l., 30/10/1933 1 st, 17 p, Hs,O



267 Notities

van Hendrik de Man “Matière de l’enseignement qui m’est dévolue par le progr(amme)”  S.l., (1933) 1 st, 11 p, Hs, O 67



268 Brief



269

Van (Hendrik de Man) aan Prof. Speyer betr. zijn voordracht “Le nationalisme économique” aan (ULB op 15 december 1933) S.l., 15/11/1933 1 st, 1 p, Dac, C Werkdocument o ver voordracht “Le nationalisme économique” S.l, (1933) 1 st, 3 p, Hs, O

270 Knipsel

“ Henri de Man parle du nationalisme économique à l’Université de Bruxelles”, uit: dagblad (Le Peuple), (16/12/1933) 1 st, 1 p, Dr, O

271 Briefwisseling

tussen Maurice Ansiaux en Hendrik de Man betr. de publicatie van de voordracht “Le nationalisme économique” Bruxelles, 19/12/1933, 21/12/1933 2 st, 3 p, Dac, Hs, O en C



272 Specimen



273 Specimen

et voordracht «Le Nationalisme Economique», in: «Revue de m l’Université de Bruxelles», {3}10 (Brussel), 4/1934 1 st, 28 p, Dr van “L’Etudiant marxiste” waarin artikel “Après la Vierge de Beauraing ... De Man fait apparaître le Bon Dieu à l’ULB” van Moureau, waarboven handgeschreven opmerking van (G. Konlischer) aan Hendrik de Man Bruxelles, 18/10/1934 1 st, 6 p, Dr

274 Werkdocumenten

van J. Nutkewitz , O. Posada, Kr. Bacié, D.Warnotte, E.S. Kirschen, J. Lhoneux, C. Roque Da Costa, A. Fuss, Fr. Longville, I. Feldman, S. Polasznik, Convent, Fr. Gordin (studenten van Hendrik de Man, seminarie sociale psychologie) S.l., 1934-1939 16 st, x p, Hs, O, Dac

10 Hendrik de Man gaf deze voordracht op 15 december 1933 aan de Université Libre de Bruxelles onder de auspiciën van het “Comité des Conférences de Politique Internationale”

68



275 Werkdocumenten

van Hendrik de Man voor zijn seminarielessen sociale psychologie aan ULB S.l, s.a. 5 st, 15 p, Hs, Dr

276

Lijsten, notites, formulieren Informatie-, adressen- en aanwezigheidslijsten van studenten, 1938-1939 S.l., 1938/1939 36 st, 42 p, Dac, Hs, O



277 Lijst



278 Omzendbrief



279 Brief



280 Brief



281 Omzendbrief

met

examenstof seminarie sociale psychologie van Hendrik de Man aan ULB - Ecole des Sciences Politiques et Sociales, 1935-1936 S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O

van Georges Smets, Directeur Institut de Sociologie Solvay/Groupe d’Etudes Sociologiques met uitnodiging tot vergadering Bruxelles, 13/1/1939 1 st, 17 p, stencil. Bijlagen : nota’s van Eug. Dupréel, Frans van Kalken en F. van Langenhove over artikel van D. Warnotte “Les vertus bourgeoises”

van Hendrik de Man aan (Georges Smets) met bemerkingen op artikel van D. Warnotte Bruxelles, 13/1/1939 1 st, 2 p, Dac, C

v an Guy Mangeot aan (Hendrik de Man) over zijn werkstuk voor seminarie sociale psychologie van Hendrik de Man aan ULB - Ecole des Sciences Politiques et Sociales, 1938-1939 Bruxelles, 14/9/1939 1 st, 11 p, Hs, O, Dac, O. Bijlage : Bijdrage van Guy Mangeot  “Contribution à l’étude des classes sociales”

van A. De Meyer, appariteur Ecole des Sciences Politiques et Sociales -ULB, aan de professoren over examenzittijd Bruxelles, 9/10/1940 1 st, 1 p, stencil

69

282 Formulier





Steekkaart

van “Ecole des Sciences Politiques et Sociales”, op naam van Louise Bouly, voor examenzittijd oktober 1940 “Etude approfondie de questions de psychologie” S.l., (1940) 1 st, 2 p, Dr, Dac, O

4.2. Société de Sociologie Masaryk/Overlijden van President Masaryk(1934-1937)



283 Brief



284 Diploma



285 Brief



286 Brief



287 Brief

van Dr. Antonin Obrdlik aan Hendrik de Man over verkiezing van Hendrik de Man tot lid-correspondent van de “Société de Sociologie Masaryk” Brno, 4/4/1934 1 st, 1 p, Dac, O van

corresponderend lid, toegekend door Société de Sociologie Masaryk aan Hendrik de Man Prague, 10/5/1934 1 st, 1 p, Dr, Hs

van Hendrik de Man aan “Mon cher Ministre” (Slavik, gevolgmachtigde minister van de Republiek Tsjechoslovakije te Brussel) met deelneming van Hendrik de Man n.a.v. het overlijden van president Masaryk S.l., 15/11/1937 (15/9/1937?) 1 st, 1 p, Dac, C

v an (Hendrik de Man) aan Secretaris van Masarykova Akademie Prace n.a.v. het overlijden van president Masaryk Bruxelles, 15/9/1937 1 st, 1 p, Dac, C

van Académie Masaryk du Travail en van “Le Ministre de Tchécoslovaquie” aan Hendrik de Man, minister van Financiën met dank voor medeleven betoond bij het overlijden van Dr. T.G.Masaryk {Premier Président de la République Tchécoslovaque} Prague, Bruxelles, 22,24/9/1937 2 st, 3 p, Hs, O, Dac, O

70



5. Plan van de Arbeid (1933-1936) 5.1. Voorbereiding

288 Nota



289 Specimen



290 Brief



291 Nota



292 Rapport,



293 Nota

van

Hendrik de Man aan het “Bureau du CG du POB” over de uitwerking van het Plan van de Arbeid voor de vergadering van 27 oktober 1933 Bruxelles, 23/10/1933 1 st, 13 p, stencil

van

“Le Peuple” met artikel over de bespreking van het Plan van de Arbeid in de Algemene Raad van de Belgische Werklieden Partij en het Nationaal Comité van de Syndikale Kommissie S.l., 16/11/1933 1 st, 8 p, Dr

van Max Patteet, Socialistische Kinema Centrale, aan Hendrik de Man over maatregelen om de nood der werklozen te lenigen Brussel, 21/12/1933 1 st, 5 p, Dac, O. Bijlage: nota van Max Patteet “Hoe kan de nood der werkloozen gelenigd worden?”

van

Hendrik de Man over “Le Plan du Travail” S.l., 1933 1 st, 5 p, stencil notities van Hendrik de Man over het Plan van de Arbeid voor het kerstcongres 1933 van de BWP S.l., s.a. 2 st, 51 p, Hs, O, stencil v an (Hendrik .l., s.a. S

de Man) over het “Plan National Corporatif”

1 st, 6 p, Hs, O

71

5.2. BWP-congressen 5.2.1.BWP-congres 1933 (Kerstcongres)



294 Specimens,



295 Verslag



296 Brochure

knipsels “Le Peuple” {Bruxelles} en “Arbeiter-Zeitung” {Wien} met artikels over het kerstcongres van de BWP en het Plan van de Arbeid S.l., 25,26,29,31/12/1933 ; 2/1/1934 5 st, 24 p, Dr van

van POB - CG over «XXXXVIIIe Congrès du POB, Bruxelles, 24 et 25 décembre 1933. Le Plan du Travail. Rapporteur: H. de Man” Bruxelles,1933 1 st, 11 p, Dr

«Compte

rendu sténographique. XXXXVIIIe Congrès du POB ruxelles, 24 et 25 décembre 1933. Le Plan du Travail» B Bruxelles, 1934 1 st, 164 p, Dr, (2 ex)



5.2.2. Algemene Raad en de cumulkwestie (1934)

297 Nota



298 Brief



299 Specimen



300 Werkdocument

aan

de leden van het “Bureau sur le Cumul” S.l., (1934) 1 st, 2 p, Dac, O

v an Louis de Brouckère aan J. Wauters over de toepassing van de cumul S.l., s.a. 1 st, 3 p, stencil (Afschrift) van

“L’Action Socialiste” met open brief van Hendrik de Man aan P.H. Spaak over het reglement op de cumul S.l., 16/6/1934 1 st, 4 p, Dr (Brief) van Hendrik de Man aan de (redactie van L’Action Socialiste) over hun “oorlogsverklaring” aan de partij en het verdwijnen van de krant S.l., (1934) 1 st, 5 p, Hs, O

72

5.2.3. Algemene Raad en BWP-congres, 1934

301 Toespraak



302 Verslag



303 Notities



304 Verslag

van

Hendrik de Man op BWP-congres van 27 en 28 oktober 1934 S.l.,(1934) 1 st, 12 p, Hs, O, Dac, C, (2 ex)

van

de tussenkomst van Hendrik de Man op het BWP-congres van 27 en 28 oktober 1934 S.l., (1934) 1 st, 5 p, Dac, C

van

Hendrik de Man over zijn toespraak op het BWP-congres van 27 en 28 oktober 1934 S.l., (1934) 1 st, 8 p, Hs, O «Rapport sur l’exécution du Plan de Travail, présenté au Conseil Général du POB par le Bureau d’Etudes Sociales» Bruxeles, 11/1934 4 st, 59 p, stencil

5.3. Toespraken, voordrachten, debatten over het Plan

305 Specimen



306 Brief

van

“Le Mouvement Syndical Belge” met voordracht van Hendrik de Man “Un plan économique pour la Belgique” Bruxelles, 20/11/1933 1 st, 32 p, Dr

van H. Denis-Bohy aan Editions Labor over publicatie van de toespraak van Hendrik de Man voor Economische Raad van de Syndikale Kommissie en gevolgd door het Plan S.l., 7/2/1934 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

307 Specimen

v an “Le mouvement syndical belge” waarin voordracht van d e Man “La Résorption du chômage et le Plan du Travail”

Hendrik

ruxelles, 20/7/1934 B 1 st, 40 p, Dr

73

308 Specimen

van “Comptes rendus des travaux de la Société d’Economie politique de Belgique” met voordracht van Hendrik de Man over “Le Plan du Travail” S.l., 4/1934 1 st, 11 p, Dr



309 Brochure



310 Brieven



311 Werkdocumenten,



312 Nota

«Compte rendus des Travaux de la Société d’Economie politique de Belgique» {bevat het debat tussen V. De Laveleye, G.-L.Gérard, le Comte de Liederkerke, M.-L. Gérard, H. Lambert, J. Vandersmissen en Hendrik de Man over het Plan van de Arbeid} Bruxelles, 5/1934 1 st, 32 p, Dr, (2 ex)

v an Société d’Economie politique de Belgique aan Hendrik de Man over tussenkomst Hendrik de Man bij bespreking Plan van de Arbeid op hun zitting van 24 april Bruxelles, 3,27/4/1934 2 st, 2 p, Hs, Dac, O specimen, briefwisseling tussen Chambre Syndicale de l’Exportation en Hendrik de Man over voordracht van Hendrik de Man «L’Organisation du Commerce extérieur d’après le Plan du Travail» voor Chambre Syndicale de l’Exportation op 9 mei 1934 Bruxelles, s.l., s.a., 10,11,18/4/1934 ; 20/5/1934 5 st, 24 p, Hs, O, Dac, O en C, Dr

van

A. Halasi over de kritiek van Léon Brancart op het Plan van de Arbeid S.l., 24/4/1934 1 st, 2 p, Dac, O



313 Toespraak



314 Toespraak

van Max Buset voor het RESEF op 18 oktober (1934), over propaganda voor het Plan van de Arbeid S.l., s.a. 1 st, 7 p, Dac, C

van

Hendrik de Man voor het RESEF op 25 oktober 1934 over propaganda voor het Plan van de Arbeid S.l., s.a. 1 st, 7 p, Dac, O

74



315 Specimen



316 Specimen

van “Plan. Hebdomadaire de combat pour le plan du travail”, met de rede van Hendrik de Man voor het RESEF op 25 oktober 1934 (Bruxelles), 4/11/1934 1 st, 8 p, Dr

Voordracht “De technici en de crisis. Voordracht van Hendrik de Man te Luik {10 november 1934}. {Ingericht door de Algemeene Bond der Bedienden, Technici, Magazijniers en Handelsreizigers van België, Imprimerie coopérative} Huy, 1934 1 st, 44 p, Dr

317 Knipsels

over

deelname van de socialisten in de regering S.l., 15,18/11/1934 2 st, 4 p, Dr



318 Knipsel,



319 Werkdocument



specimen van “Les Nouvelles Littéraires” over voordracht van Hendrik de Man “Le socialisme devant la crise” rond het Plan, gehouden aan de Sorbonne op 10 december 1934 S.l., s.a., 15/12/1934 2 st, 16 p, Dr, Fk

met annotaties van Hendrik de Man op een samenvattende voordrachttekst van M. Naessens “Une doctrine de l’action socialiste. Un programme de réalisation de 4 ans. Un plan d’action de 2 ans” S.l., s.a. 1 st, 29 p, Hs, O, stencil

320 Knipsels

over studiedag voor het Plan te Gent, met afgedrukte foto’s van Hendrik de Man op spreekgestoelte en toehoorders s.l., s.a. 2 st, 2 p, Dr

5.4. Propaganda voor het Plan

321 Knipsels,

specimen over het Plan van de Arbeid S.l., s.a., 1934, (1935), 1940 13 st, 43 p, Dr

75



322 Specimens



323 Brochure



324 Brochure



325 Specimen



326 Brochure



327 Brochure



328 Specimen

Weekblad “L’Action socialiste. Hebdomadaire de doctrine et de combat”, met artikels over het Plan van de Arbeid (Forest-Bruxelles), 17,24/3/1934 ; 7/4/1934, 12/5/1934 4 st, 16 p, Dr

Vos H. “Het Plan van den Arbeid en de pauselijke Encycliek Quadragesimo Anno”, uitgaven van de Centrale voor Arbeidersopvoeding aangaande het Plan van den Arbeid Brussel, 1934 1 st, 36 p, Dr

uset M. «L’Action pour le Plan» B Bruxelles, 1934 1 st, 84 p, Dr

“Voor

Allen. Socialistisch Weekblad voor Vlaamsch België” Gent, 19/5/1935 1 st, 8 p, Dr Wauter

A. «Paysan! Réveille-toi», uitgave van het Bureau d’Etudes Sociales ruxelles, 1935 B 1 st, 32 p, Dr

Hendrik de Man: “Ons Plan voor ons Volk. Van het Woord naar de Daad! Wij redden het land uit den afgrond. Morgen brengen wij welvaart”, uitgave van de Propagandacentrale der BWP (Brussel), 1936 1 st, 16 p, Dr

Propagandablad

ntwerpen s.a. A 1 st, 4 p, Dr 329 Specimen



Propagandablad

Wij volgen U!” Antwerpen, s.a. 1 st, 4 p, Dr 76

“Het Plan aan de Macht!”

“Hendrik de Man, ontwerper van het Plan van den Arbeid.



330 Brochure

Bohy-Denis

H. et G. «Catéchisme du Plan du Travail» La Louvière, s.a. 1 st, 28 p, Dr

331 Brochure

Syllabus van Vos H.: “De Christen-Democraten en het Plan van den Arbeid”, uitgave van het Nationaal Actiebureau voor het Plan van de Arbeid/Centrale voor Arbeidersopvoeding aangaande het Plan van de Arbeid Brussel, s.a. 1 st, 23 p, stencil



332 Brochure



333 Brochure



334 Brochure



335 Brochure



336 Partituur



337 Partituur

“Het

Plan van den Arbeid. Toegelicht door Willem Eekelers” Antwerpen, s.a. 1 st, 64 p, Dr

Bohy-Denis

H. et G. “Het Plan van den Arbeid in Vragen en Antwoorden” La Louvière, s.a. 1 st, 36 p, Dr

Denis F. «Travailleur chrétien, Tu liras ceci ... Tu comprendras...», uitgave van «Bureau National d’Action pour le Plan du Travail» La Louvière, s.a. 1 st, 32 p, Dr

Delvigne I. «Tuons la Crise par le Plan du Travail», uitgave van «La Presse Socialiste» Bruxelles, s.a. 1 st, 60 p, Dr, (2 ex)

«Marche

du Plan» van Marcel Poot Bruxelles, s.a. 1 st, 20 p, Dr (2 ex)

«Le Plan du Travail», «Les promesses des banquiers», «Quand les banquiers ...» en «Espoir», uitgave van Bureau National d’Action pour la Plan du Travail (Bruxelles), s.a. 1 st, 4 p, Dr

77



338 Partituur



339 Partituur



340 Liedteksten



341 Partituren,

«Kameraad, kom op straat! {Strijdlied voor het Plan van den Arbeid}, uitgave van Antwerpsche Arrondissementsfederatie der BWP Antwerpen, s.a. 1 st, 1 p, Dr “Het Plan van den Arbeid”, uitgave van Antwerpsche Arrondissementsfederatie der BWP Antwerpen, s.a. 1 st, 1 p, Dr “Liederen

gezongen op de grootsche strijdmeeting van Zondag 9 December 1934”, in het Hippodroompaleis, uitgave van Socialistische Werkersbond Antwerpen Antwerpen, s.a. 1 st, 2 p, Dr liedteksten “Plan- en Strijdliederen”, uitgaven van het Nationaal Aktiebureau voor het Plan van den Arbeid Gent, s.a. 1 st, 16 p, Dr

5.5. Bureau d’Etudes Sociales - Bureau voor Sociaal Onderzoek11



342 Omzendbrieven



343 Nota

«Communications du Bureau d’Etudes Sociales» aan “Aux correspondants, aux organismes affiliés et à la presse” Bruxelles, 1,2,3,4,5,12/1934 ; 4/1935 7 st, 67 p, stencil over

het “Bureau d’Etudes Sociales” S.l., s.a. 1 st, 5 p, stencil

5.6. Conferentie van Pontigny (1934, 1937, 1938) 344 Verslag



van

“Konferenz zur Besprechung der Probleme der Planwirtschaft. 1 4.bis 16. September 1934 Abbaye de Pontigny {Frankreich} Zürich, s.a. 1 st, 84 p, Dr

11 Het onvolledig archief van “Bureau d’Etudes Sociales”bevindt zich op Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis te Gent

78



345 Specimen



346 Specimen



347 Verslag



348 Verslag

van “Plan. Hebdomadaire de combat pour le plan de travail” met artikel “Les thèses de Pontigny” over de Europese economische herstelplannen S.l., 23/9/1934 1 st, 8 p, Dr

van “L’Information Sociale” met artikel over de conferentie van Pontigny en het planisme S.l., 13/12/1934 1 st, 16 p, Dr

van «IIIe Conférence Internationale des Plans du Travail. Abbaye de Pontigny, 23-24 Octobre 1937» S.l., s.a. 1 st, 128 p, Dr

«Le droit au savoir. Compte rendu de la semaine d’études tenue à l’Abbaye de Pontigny du 10 au 18 Septembre 1938», uitgave van Centre Confédéral d’Education Ouvrière Paris, 1939 1 st, 60 p, Dr

5.7. Conférence Internationale des Plans du Travail, Genève (1936)

349 Brief

v an Hendrik de Man aan Adolphe Ferrière, Docteur en Sociologie, over het Zwitsers en Belgische Plan van de Arbeid Bruxelles, 17/10/1935 1 st, 1 p, Dac, C

350 Notities,

brief van Bottelberghs, Kabinet van de Minister van Financiën, aan “Mon cher Ministre” betreffende de tussenkomsten van Hendrik de Man op de conferentie te Genève, bemerkingen van Hendrik de Man op de conferentie Bruxelles, s.l., 1/8/1936, s.a. 2 st, 86 p, Dac, Hs, O. Bijlage: verslag van de tussenkomsten van Hendrik de Man



351 Verslag

van «Conférence Internationale des Plans du Travail. Genève, 17, 18,19 avril 1936. I. La Nationalisation du Crédit», uitgave door Centre Confédéral d’Education Ouvrière Paris, s.a. 1 st, 56 p, Dr 79

352 Brochure

«La structure économique de demain: l’Ordre coopératif par le Plan du Travail: Etudes critiques” van Ad. Ferrière, Docteur en Sociologie Genève, 1936 1 st, 66 p, Dr

353 Knipsel

«Les

thèses essentielles du planisme» S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr

354 Brochure

“Der

Plan der Arbeit. Ein Ausweg aus Krise und Not” Zürich, s.a. 1 st, 144 p, Dr

6. Regeringsverantwoordelijkheid (1935-1940) 6.1 Regering P. van Zeeland (I) (25/3/1935-16/5/1936) 6.1.1. Minister van Openbare Werken en Opslorping van de Werkloosheid 355 Nota

van Hendrik de Man over deelname van de socialisten aan de regering {1936} S.l., s.a. 1 st, 15 p, Dac, C

356 Toespraak

van Hendrik de Man (minister van Tewerkstelling) voor radio-omroep SAROV op 1 mei 1935, over het Plan van de Arbeid en de deelname van de socialisten aan de regering S.l., s.a. 1 st, 5 p, Dac, O

357 Briefwisseling



t ussen Hendrik de Man, minister van Openbare Werken en V. Briant, sécretaire de Cabinet du Premier Ministre over de Kommissie voor administratieve hervorming Bruxelles, 9/9/1935 ; 16,19/5/1936 4 st, 4 p, Dac, O en C

358 Nota



van Hendrik de Man voor de ministerraad van 31 januari 1936 met voorstellen voor het comité landsverdediging S.l., s.a. 1 st, 4 p, Dac, C

80



359 Specimen



360 Specimen



361 Knipsels



362 Knipsel



363 Knipsel



364 Brochure

van “Les Nouvelles Littéraires” met interview met Hendrik de Man als minister Paris, 11/5/1935 1 st, 8 p, Dr, 1935

van “Le Peuple” met artikel over het programma van Hendrik de Man, minister van Openbare Werken en Werkloosheid S.l., 18/5/1935 1 st, 6 p, Dr

over de “Week van de Stilte” en de nieuwe reglementering voor de verkeersveiligheid, een initiatief van Hendrik de Man, minister van Openbare Werken S.l., 1935 11 st, 11 p, Dr met

foto van eerste regering van Zeeland .l., 1935 S 1 st, 1 p, Dr

over

een verklaring van Hendrik de Man, minister van Openbare Werken S.l., 9/6/1936 1 st, 1 p, Dr

“Les Travaux publics et la Résorption du Chômage” {Ministère des Travaux publics et de la Résportion du Chômage}, met o.m. uiteenzetting van Hendrik de Man in de Kamer van Volksvertegenwoordigers over de buitengewone begroting 1936 Bruxelles, (1936) 1 st, 70 p, Dr

365 Knipsels

over het “slaan van de eerste klinknagel” van de motorpostboot “Prins Albert” op de Cockerill scheepswerf te Hoboken en de nieuwe werkverschaffing in de scheepsbouw S.l., 1936 7 st, 7 p, Dr

81

366 Verslag



over

anekdote tijdens koninklijke tocht op Albertkanaal “Werklieden hebben ook namen ...” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dac, C

6.1.2. BWP-congressen 1935

367 Toespraak



368 Knipsels,



369 Brochure

van Hendrik de Man op het BWP-congres van 16 en 17 november 1935 over het opmaken van de balans van het regeringswerk S.l., (1935) 1 st, 14 p, Dac, C specimen met de toespraak van Hendrik de Man op het BWP-congres van 31 maart 1935 S.l., 1935 1 st, 8 p, Dr (5 ex) ; 1 st, 4 p, Dr

Rapporten voor het 52ste BWP-congres te Brussel op 16 en 17 november 1935: Wauters A., «Rapports sur la situation politique», Buset M., Propagande pour le Plan du Travail» Bruxelles, (1935) 1 st, 144 p, Dr

6.1.3. Parlementaire verkiezingen 24/5/1936

370 Knipsel



371 Brochure



372 Brochure

met

uittreksel van toespraak van Hendrik de Man “La Défense nationale et Nous” S.l., 23/(5)/1936 1 st, 1 p, Dr

“1930-1935. 5 jaar katholiek-liberaal wanbeleid bracht ... het land aan den afgrond”, uitgave van de Propaganda-centrale der BWP Brussel, 1936 1 st, 4 p, Dr

Vademecum van Buset M. «La Plate-forme électorale du POB. Elections législatives de 1936» Bruxelles, 1936 1 st, 100 p, Dr

82





373 Knipsels,

specimen de wetgevende verkiezingen van 24 mei en de regeringsvorming S.l., 1936 11 st, 30 p, Dr over

6.2. Regering van Zeeland (II) (13/6/1936-25/10/1937) 6.2.1. Minister van Financiën



374 Nota



375 Briefwisseling



376 Briefwisseling



377 Brief



378 Specimen



379 Brief

van

Hendrik de Man, medeondertekend door P.H. Spaak, over het incident Vandervelde bij het indienen van voorstellen over regeringsvorming S.l., 11/6/1936 1 st, 5 p, Dac, O en C, (5 ex)

tussen Kabinet van de Koning/Wodon, staatssecretaris van het Koningshuis en Hendrik de Man betreffende nota van 1927 over administratieve hervormingen Bruxelles, 1,2/9/1936 2 st, 7 p, Hs, O, Dac, C tussen L. Picard en Hendrik de Man betreffende gesprek over de Vlaamse Beweging, het socialistische congres, Rex en culturele autonomie Scheveningen, Brussel, 27/10/1936, 4/11/1936 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlage: knipsel: “Het socialistisch congres te Brussel”, uit: “Het Vaderland”, 27/X/1936

v an Lode Baekelmans, conservator Stad Antwerpen, aan Hendrik de Man met bedanking voor schenking schilderij van Wappers Antwerpen, 16/11/1936 1 st, 1 p, Dac, O van het dagblad “Vooruit” met het artikel “Twee ministers van Financiën?” {Vergelijking tussen het beleid van minister Sap en minister Hendrik de Man} Gent, 26/11/1936 1 st, 8 p, Dr

van R. Lemoine aan Hendrik de Man over maandelijkse artikels van R. Lemoine over België in “The Financial Observer” {New York} S.l., 13/2/1937 1 st, 5 p, Hs, O, Dac, C. Bijlage: artikel “Economic Recovery and Political Sourness in Belgium” 83



380 Brief



381 Briefwisseling



382 Brief



383 Briefwisseling



384 Knipsel,



385 Brief



386 Nota

van (Robert Lemoine) aan Hendrik de Man met vraag voor het schrijven van een woord vooraf S.l., 3/3/1937 1 st, 2 p, Hs, O

t ussen Hendrik de Man en H.L., zijn secretaresse, en Henri Depage over een project van Hendrik de Man i.v.m. (economisch regime in Kongo) Bruxelles, 9/4/1937 ; 4,5/5/1937 3 st, 3 p, Hs, O, Dac, O en C

v an (Hendrik de Man) aan Baron Capelle, privé-secretaris van de Koning, over adres vertegenwoordiger van “Fabbrica Tabacchi” in Brissago Bruxelles, 16/4/1937 1 st, 1 p, Dac, C tussen Hendrik de Man en “L’Equerre” over bouwproject en nieuwe visie op huisvesting Bruxelles, Liège, 11,14/5/1937 ; 8/6/1937 ; 4,17/12/1937 5 st, 6 p, Dac, O en C brief van (Hendrik de Man) aan August De Block, secretaris BWP, over de sabotage van “Le Peuple” t.o.v. Belgische internationale politiek Bruxelles, 14/10/1937 2 st, 2 p, Dac, C, Dr

v an Henry van de Velde aan (Hendrik de Man) met steunbetuiging (Bruxelles), 7/11/1937 1 st, 2 p, Hs, O

over de ministeriële activiteiten van Hendrik de Man tijdens de regeringen van Zeeland S.l., s.a. 1 st, 44 p, Dac, C

387 Brochure

“L’Oeuvre des Ministres Socialistes, de Septembre 1936 à Octobre 1937”. {In de reeks «Documentation pour militants édité par le P.O.B., n°3, Octobre 1937} 1 st, 98 p, Dr

84

6.2.2 Dossier Fabri12 388 Nota

van Hendrik de Man «Conversation téléphonique avec le Procureur Général Hayoit de Termicourt, hier, 15 octobre 1936, à 19 heures» S.l., 16/10/1936 1 st, 2 p, Dac, O en C (5 ex)



389 Nota



390 Briefwisseling

«Dépositions de Monsieur Louis Mahieu» (Vice-gouverneur de la Société Nationale de Crédit à l’Industrie) S.l., (17/10/1936) 1 st, 5 p, Dac, O en C (2 ex)

tussen (G. Janssens), Cabinet du Président/Commission Bancaire en Hendrik de Man: vertrouwelijke en persoonlijke correspondentie Bruxelles, 20,22,24/10/1936 4 st, 8 p, Dac, O en C. Bijlage: kopie van brief van (G. Janssens) aan Baron Maurice Houtart, Président de la Société de Bruxelles pour la Finance et l’Industrie-Brufina ; nota met uittreksel uit “Arrêté royal sur le contrôle des banques et le régime des émissions de titres et valeurs”

391 Brief

v an R. Hayoit de Termicourt, Procureur-Generaal aan Monsieur le Ministre Bruxelles, 24/10/1936 1 st, 8 p, Dac, O

392 Nota’s

van H.L. betreffende de eventuele vergadering met Albert Van Goethem, Secrétaire Général de la Société de Bruxelles pour la Finance et l’IndustrieBrufina S.l., 31/10/1936, 3/11/1936 3 st, 3 p, Dac, O



393 Nota

van

Hendrik de Man «Entrevue avec le Baron Coppée, le 5 novembre 1936» s.l., (5/11/1936) 1 st, 1 p, Dac, O en C (2 ex)

12 Fabri was beheerder van de SNCI/NMKN, van de Banque belge du Congo, van de NMBS en van de Compagnie du Katanga

85



394 Brief



395 Brief



396 Nota



397 Briefwisseling



398 Brief



399 Nota



400 Brief



401 Nota

v an Baron Coppée aan Hendrik de Man Bruxelles, 6/11/1936 1 st, 9 p, Dac, O en C. Bijlage: «Note relative à la Centrale du Centre pour la Fabrication de l’Ammoniaque synthétique» van L. Mahieu, Vice-Gouverneur de la Société Nationale de Crédit à l’Industrie aan Ministre des Finances Bruxelles, 16/12/1936 1 st, 7 p, Dac, O. Bijlage: brief van Baron Coppée aan Société Nationale de Crédit à l’Industrie

van le Ministre (Hendrik de Man) aan Plisnier, Commissaire auprès de la SNCI Bruxelles, 17/12/1936 1 st, 1 p, Dac, C (2ex)

t ussen (Hendrik de Man) en Bovesse, minister van Justitie Bruxelles, 10,12/11/1936 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlage: uittreksels uit het rapport van de Procureur des Konings “Instruction requise le 5 avril 1935”

van Minister (Hendrik de Man) aan Vice-gouverneur van de SNCI {Société Nationale de Crédit à l’Industrie} Bruxelles, 7/1/1937 1 st, 2 p, Dac, C

van

het Kabinet van de minister van Financiën (Bruxelles), 11/1/1937 1 st, 1 p, Dac, O

v an (Hendrik de Man) aan Bovesse, minister van Justitie Bruxelles, 13/1/1937 1 st, 2 p, Dac, C. Bijlage: brief van (Hendrik de Man) aan Servais,Voorzitter van de Onderzoekscommissie en Ere-Procureur-Generaal

v an 4ème Direction, ruxelles, 19/1/1937 B

86

Enregistrement et Domaines, aan de minister

1 st, 9 p, Dac, O, stencil. Bijlagen: omzendbrief nr.25 van het 1e Bestuur van het Beheer der Registratie en Domeinen betreffende de belastingen op beursverrichtingen ; brief van Symoens, Directeur-generaal van de 4e Directie van het Bestuur der Registratie en Domeinen, aan de Directeur der Registratie en Domeinen

402 Brief



403 Brieven



404 Briefwisseling



405 Brief



406 Nota

v an E. Rubbens, minister van Koloniën, aan Hendrik de Man Bruxelles, 20/1/1937 1 st, 1 p, Dac, O van (Hendrik de Man) aan Jaspar, minister van Vervoer; aan Rubbens, minister van Koloniën; aan P. van Zeeland, Eerste Minister Bruxelles, 1,2/2/1937 5 st, 5 p, Dac, C

t ussen (Hendrik de Man) en Bovesse, minister van Justitie Bruxelles, 6,12/2/1937 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlage: brief van Hayoit de Termicourt, ProcureurGeneraal, aan de minister van Justitie

v an A. Wauters, ministre de la Santé publique, aan Hendrik de Man Bruxelles, 21/5/1937 1 st, 1 p, Dac, O

v an (...) bij .l., s.a. S

de resoluties van de Onderzoekscommissie Servais

1 st, 2 p, Hs, O

407 Nota



408 Lijst

van

(...) .l., s.a. S 1 st, 1 p, Hs, O Inhoudsopgave

van het dossier Fabri (waarschijnlijk opgesteld door het Kabinet van minister Hendrik de Man) S.l., s.a. 1 st, 4 p, Dac, C

87

6.2.3. Dossier Socialisme National

409 Knipsel



410 Brieven



411 Knipsel



412 Artikel



413 Werkdocument

«Pour bâtir une Belgique nouvelle. M. Spaak définit le socialisme national», uit: «L’Indépendance (belge)» (Bruxelles), (9/2/1937) 1 st, 3 p, Dr

van Raymond De Becker {journalist bij het dagblad l’Indépendance belge} aan Hendrik de Man over voorstel vragenlijst interview Bruxelles, 12/2/1937, s.a. 2 st, 3 p, Dac, H, O. Bijlage: vragenlijst

«Pour bâtir une Belgique nouvelle. M. Henri de Man nous dit : ‘Je suis d’accord avec Spaak’. La doctrine planiste du POB est une doctrine de solidarité nationale: le POB est et restera un parti du gouvernement», uit: «L’Indépendance (belge)»13 (Bruxelles, 17/2/1937) 1 st, 2 p, Dr “Henri de Man et le socialisme nouveau” van Marcel Laloire, met handgeschreven opdracht van de auteur aan Hendrik de Man, in: “Orientations”, tijdschrift van de Belgische dominicanen S.l., 1/1938 1 st, 16 p, Dr, Hs, O Interview met Hendrik de Man over «Le socialisme belge au carrefour des chemins» S.l., s.a. 1 st, 15 p, Dac, C

6.2.4. Dossier Schandaal Nationale Bank-P. van Zeeland 414 Brieven



van Hendrik de Man aan van Zeeland, Eerste Minister over verslag van Hendrik de Man als minister van Financiën i.v.m. met de kwestie Nationale Bank van België Bruxelles, 25,27/8/1937 2 st, 3 p, Dac, C

13 Deze twee interviews werden uitgegeven als brochure “Pour un socialisme nouveau”. Paris, Bruxelles: Editions Labor, 1937, 40 p.

88



415 Dossier



416 Knipsel



417 Werkdocument



418 Brochure



419 Brochure

over

de verklaring van Eerste Minister van Zeeland in de Kamer op 7 september i.v.m. de kwestie Nationale Bank van België Bruxelles, s.l., 9/1937 6 st, 41 p, Dac, C, stencil, Hs, O

over de toespraak van Hendrik de Man op bijeenkomst van BWP en vakbonden van Arrondissement Antwerpen i.v.m. latente regeringscrisis S.l., (1937) 1 st, 2 p, Dr Kamer

van Volksvertegenwoordigers, zitting van 1938-1939: Drukproef van “Wetsontwerp tot bevestiging van de Koninklijke besluiten van 23 Juli, 30 September, 14 en 22 October 1937, genomen ter uitvoering van de wet van 10 Juni 1937 betreffende de coördinatie van de werking, de inrichting en de bevoegdheden van zekere instellingen van openbaar nut” S.l., (1939) 1 st, 13 p, Dr

van Franck L. “De Incidenten van de Nationale Bank van België. Toespraak en redevoeringen van den heer Gouverneur Louis Franck op de vergaderingen der aandeelhouders van 28 juli 1937 en 2 september 1937” Brussel, 1937 1 st, 74 p, Dr

van Buset M. en Koulischer G. «Le POB et l’affaire van Zeeland-Banque Nationale» Bruxelles, s.a. 1 st, 60 p, Dr

6.2.5. Dossier Viswaters

420 Dossier

Viswaters

S.l., s.a., 15/1/1936 ; 15,21/8/1936 ; 4/9/1936, 5/2/1937, 13/5/1937, 31/7/1939 10 st, x p, Hs, O, Dac, O en C

421 Brief

v an (Hendrik de Man) aan A. Sougné over de viswaters te Ciergnon Bruxelles, 3/7/1936 1 st, 1 p, Dac, C 89



422 Brief



423 Brief



424 Brief



425 Brief

van secretaresse van Hendrik de Man aan Baron Capelle, privé-secretaris van de koning, over nota van Alfred Sougné i.v.m. viswaters te Ciergnon Bruxelles, 16/7/1936 1 st, 1 p, Dac, C

van Van de Landtsheere, secretaris Beheer der Koninklijke Schenking, aan Hendrik de Man, over voorstellen ter verbetering van viswaters behorend tot de Koninklijke Schenking Bruxelles, 2/9/1936 1 st, 1 p, Dac, O

van (Hendrik de Man) aan De Duytschaever over huurprijzen van viswaters behorend tot de Koninklijke Schenking Bruxelles, 21/1/1937 1 st, 1 p, Dac, C

van (Hendrik de Man) aan Pierlot, minister van Landbouw, over de viswaters behorend tot de Koninklijke Schenking Bruxelles, 5/5/1937 1 st, 1 p, Dac, C

6.2.6. Voordrachten/toespraken

426 Telegram,

brieven van dom Jean de Meester aan Hendrik de Man over gespreksbijeenkomst in de abdij van St. André rond “L’Aristocratie de demain” Bruges, s.l., s.a., 20,23/11/1936 2 st, 3 p, Hs, O ; 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)



427 Brochure



428 Knipsel

over gesprekken gevoerd in de abdij van St. André bij Brugge rond “Aristocratie” S.l., (1936) 1 st, 13 p, Dr met redevoering van Hendrik de Man bij de lijkbaar van Hippoliet Vandemeulebroucke S.l., 6/12/1936 1 st, 4 p, Dr

90



429 Voordracht



430 Brief



431 Brieven



432 Knipsel



433 Brief

van

Hendrik de Man over zijn leven als minister, gehouden voor de jonge balie op 2 maart 1937 S.l., s.a 1 st, 35 p, Dac, Hs, O

van R. De Smet, Conférence du Jeune Barreau, aan Hendrik de Man, minister van Financiën met bedanking voor toespraak Bruxelles, 16/3/1937 1 st, 1 p, Dac, O

van Pierre de Ligne aan Hendrik de Man over voordracht van Hendrik de Man voor het “Comité du Cercle des Etudiants libéraux” S.l., 20,29/4/1937 2 st, 4 p, Hs, O over

50-jarig jubelfeest Metaalbewerkerscentrale van Brussel S.l., 4/7/1937 1 st, 1 p, Dr

v an Kabinet van minister van Binnenlandse Zaken aan (Hendrik de Man), (minister van Financiën) met felicitaties n.a.v. toespraak te Antwerpen S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

6.3. Regering P.E. Janson (23/11/1937-13/5/1938) 6.3.1. Minister van Financiën

434 Knipsel



435 Nota

over aanstelling van Gabrielle d’Ieteren {voorzitster “Femmes Prévoyantes Socialistes”} als kabinetsecretaris van minister Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

van J. Desmoutiers, pastoor van Beauwelz, aan (Hendrik de Man) met broederlijke oproep aan de socialistische arbeiders en hun leiders S.l., 28/11/1937 1 st, 7 p, stencil

91



436 Briefwisseling



437 Knipsels

tussen Hendrik de Man en zijn privé-secretaresse en Zuber, directeur “Syndicat d’Initiative Arosa”, over huren verblijf van de koninklijke familie in Arosa S.l., Bruxelles, 17,20,31/12/1937 ; 4/1/1938 4 st, 5 p, Dac, O en C Interview over en ter weerlegging van de aanvallen op Hendrik de Man en de BWP n.a.v. zijn ziekte en de begrotingsproblematiek S.l., 26/3/1938 ; 30/4/1938 2 st, 3 p, Dr



438 Brief van Janssen aan (Hendrik de Man), oud-minister, met gelukwensen over herstel na ziekte S.l., 23/5/1938 1 st, 2 p, Hs, O



439 Brief



440 Knipsels

van (Hendrik de Man) aan Membres du Cabinet du Ministère des Finances de juin 1936 à mars 1938, met dank voor de goede samenwerking na zijn ontslag als minister van Financiën Bruxelles, 7/6/1938 1 st, 1 p, Dac, C over

minister Hendrik de Man S.l., s.a., 1936, 1937, 1938 5 st, 8 p, Dr



6.3.2. BWP-congressen (maart 1938/oktober 1938)

441 Nota



442 Brochure

van Hendrik de Man voor interview in “Notre Journal” over politiek congres van de BWP in oktober (1938) S.l., 15/9/1938 1 st, 3 p, Dac, O

van

POB : «57e Congrès 29-30-31 Octobre 1938. La Politique Intérieure» door Hendrik de Man Bruxelles, (1938) 1 st, 17 p, Dr

92

6.3.3.Verkiezingen april 1939

443 Pamflet



443bis Oproep



444 Knipsel

van Le Parti Ouvrier Belge {Hendrik de Man} n.a.v. de wetgevende verkiezingen van 2 april 1939 Bruxelles, s.a. 1 st, 4 p, Dr van Aug. Vermeylen, Camille Huysmans en Hendrik de Man (n.a.v. wetgevende verkiezingen van 2 april 1939) 1 st, 4 p, Dr over “Nordisk Demokratie: En rolig, men meget stor Kraft”, uit: “SocialDemokraten”14 S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

6.4. Regering H. Pierlot (III) (3/9/1939-10/5/1940) 6.4.1. Vice-Eerste Minister (tot 5.1.1940)

445 Specimen

met interview «A propos de l’urbanisation de Sart Tilman. Interview de M. le Ministre Henri de Man», in: «Bâtir. Revue mensuelle illustrée d’architecture, d’art et de décoration », {pp. 438-441} S.l., 10/1939 1 st, 44 p, Dr

6.4.2. BWP-congres (mei 1939): H. de Man voorzitter van de BWP

446 Knipsels



447 Brief

over

de verkiezing van Hendrik de Man tot voorzitter van de BWP S.l., (Verviers, Antwerpen, Charleroi, Liège, Gent), s.a, (23/5/1939-15/6/1939) 10 st, 18 p, Dr

v an Lode Craeybeckx, volksvertegenwoordiger, aan Hendrik de Man met felicitaties Antwerpen, 25/5/1939 1 st, 1 p, Hs, O

14 Verklaring van Hendrik de Man in Kopenhagen n.a.v. van het congres van de Deense socialistische partij in 1939. “ Scandinavische democratie: een rustige maar grote macht. Bewijst dat men de arbeidersklasse kan vertegenwoordigen en toch een grote volkspartij zijn met verantwoordelijkheidszin voor het gemeenschappelijk belang van de natie. De Belgische fascisten hebben de helft van hun aanhang verloren.” Het knipsel komt zeer waarschijnlijk uit het Deens dagblad “Social-Demokraten”.

93



448 Brief



449 Brief



450 Brief



451 Brief



452 Verslag

van Jean Nihon, voorzitter van Faucons Rouges et Pionniers de la FNJGS , aan Hendrik de Man met felicitaties Uccle, 25/5/1939 1 st, 1 p, Dac, O

v an L. Moureau aan Hendrik de Man met felicitaties Bruxelles, 25/5/1939 1 st, 1 p, Hs, O

v an (...) aan Hendrik de Man met felicitaties S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

v an Jet aan Hendrik de Man met felicitaties S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

«Décisions

prises par le Bureau du Parti en sa séance du 5 juin 1939”

.l., s.a. S 1 st, 1 p, stencil 7.

Hendrik de Man: senator



453 Briefwisseling



454 Brief



455 Omzendbrief

tussen Dr. Wagemans, Ministère des Travaux Publics et de la Résorption du Chômage Office d’Epuration des Eaux Usées, en Hendrik de Man, senator, over plan voor drinkwatervoorziening en weerslag op de werkloosheid Bruxelles, 25/5/1938, 4/6/1938 2 st, 15 p, Hs, O, Dac, C, stencil. Bijlage: nota van Dr. Wagemans: “Un Plan d’Approvisionnement en eau potable et industrielle pour toute la Belgique”

van (Mal P.) aan (Hendrik de Man) over bezoek van Hendrik de Man aan Volkshuis in Charleroi op 30 mei 1938 Gilly, 26/5/1938 1 st, 2 p, Hs, O

v an Kabinetschef van de Eerste Minister aan Hendrik de Man, oud-minister met overzicht financiële situatie van “Caisse commune de bienfaisance” van 25 november 1937 tot 15 mei 1938

94

ruxelles, 27/5/1938 B 1 st, 2 p, stencil. Bijlage: financieel overzicht

456 Brief



457 Specimens

van Cyr. Van Overbergh, senator aan Hendrik de Man over de nota van Hendrik de Man i.v.m. belastingen S.l., 1/6/1938 1 st, 2 p, Hs, O “Parlementaire



Handelingen - Senaat” over nationale crisisbelasting S.l., 7,8,9/6/1938 3 st, 80 p, Dr 458 Briefwisseling tussen Lefevre, algemeen voorzitter Verbond VOS, aan Hendrik de Man {senator} over tussenkomst voor een dienstweigeraar Brussel, 4,25/8/1938 2 st, 3 p, Dac, O en C



459 Brief



460 Briefwisseling



461 Brief

v an Broqueville aan (Hendrik de Man) {senator} over een boek, ingeleid door Broqueville en Henri Jaspar Bruxelles, 9/11/1938 1 st, 3 p, Hs, O

tussen Hendrik de Man en Edg. Klutz, L’Equerre, over uitnodiging voor banket 10e verjaardag van maandblad L’Equerre Bruxelles, Liège, 19,28/11/1938 2 st, 2 p, Dac, O en C

van Leon Kochnitzky aan (Hendrik de Man), senator, met vraag om persoonlijk onderhoud met Hendrik de Man voor het Franse blad “Marianne” S.l., (1938) 1 st, 2 p, Hs, Dac, O. Bijlage: brief van H. Carton de Wiart, eerste secretaris van de Belgische Ambassade, aan Hendrik de Man, senator, i.v.m. introductie van L. Kochnitzky

462 A rtikel et de toespraken m

van Hendrik de Man, G. Balthazar en P.H. Spaak t.g.v. de verjaardag van TACB te Gent s.l., 19/9/1938 1 st, 2 p, Dac, C 95

463 Werkdocument

van

(?) over Spaak, Buset en Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dac, C, (2 ex)

8. Varia 464 Akte



van de burgemeester van de gemeente Ukkel betreffende verblijf van Hendrik de Man te Ukkel sinds 18 maart 1914 Uccle, 18/3/1919 1 st, 1 p, Hs, O

465 Etiket



{van

wijnfles} Herinnering aan carnaval 1922 S.l., 1922 1 st, 2 p, Dr, Hs

466 Lijst

en losse titelpagina’s van boeken voorzien van opdracht van de auteur aan Hendrik de Man S.l., (Paris), (Brux.), (Zehlendorf), Bâle, Var, Wien, s.a., 1922, 1928, 1933, 1936, 1937, 1938, 1940, 1941 24 st, 36 p, Dr, Hs, O

467 Gelegenheidsdrukwerk



Menukaart «Banquet offert par la Confédération Générale du Travail aux Représentants du monde ouvrier international» op 4 augustus 1927 in Versailles Paris, 1927 1 st, 4 p, Dr

468 Voor-

en achterplat van tijdschrift “Arbeiter-Jugend” Berlin, 10/1932 1 st, 4 p, Dr





469 Lidmaatschapsbewijs



470 Knipsels

van “Syndicat Général des ETMV / Section de Bruxelles” op naam van Hendrik de Man, periode van 1 september 1933 tot 3 januari 1940 Bruxelles, 1/9/1933 1 st, 96 p, Dr, O

met

96

afbeeldingen van Hendrik de Man o.m. als minister

v an Financiën, verschenen in diverse periodieken en dagbladen S.l., s.a., 14/1/1934, 12/7/1934, 30/8/1941 4 st, 4 p, Dr

471 Strooibiljet



472 K nipsel

met

propaganda voor «Banque belge du Travail» en «Prévoyance Sociale» S.l., (1936) 1 st, 2 p, Dr et horoscoop van minister Hendrik de Man m S.l., (1937) 1 st, 4 p, Dr



473 Kasstuk



van General Motors Continental aan Hendrik de Man voor aankoop wagen Antwerpen, 11/1/1938 1 st, 1 p, Dac, O



474 Brieven



475 Akte



476 Liedteksten,

v an Etablissements André Pisart aan Hendrik de Man betreffende aankoop wagen Bruxelles, 11,13/1/1938 ; 11/3/1939 3 st, 3 p, Dac, O Rijbewijs

van Hendrik de Man russel, 12/3/1938 B 1 st, 4 p, Dr, Hs, O partituren liederen o.m. Rode Valkenliederen {Pinksterkamp1939} S.l., s.a., 1939 4 st, 34 p, stencil Socialistische

477 Akte

Algemene Vrije Reiskaart van de Senaat van België van 1939 tot 1943 op naam van Hendrik de Man (Brussel, 1939) 1 st, 2 p, Dr

478 Formulier

van

Ministerie van Financiën Centrale Kas: verkeersbelasting voor 1939 Uccle-Forest, s.a. 1 st, 2 p, Dr, Hs, O 97

479 Gelegenheidsdrukwerk



Naamkaartje

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Dr

van Léopold Wathelet, Agent commercial

480 Gelegenheidsdrukwerk

Kaartje

met verjaardagswensen van “Schnurmännchen” aan (H. de Man) 15

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Hs, O

481 Liedtekst



482 Prentkaart



483 Prentkaart



484 Knipsels



485 Prentkaarten



486 Notities

“Maskes,

betrouwt de slijpers niet” .l., s.a. S 1 st, 2 p, Hs, O

met

“Groeten uit Lint” S.l., s.a. 1 st, Dr

“Hunne Koninklijke Hoogheden: Prinses Josephine Charlotte, Prins Boudewijn, Prins Albert, Prins Alexander-Emmanuel” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

van fotomontage over levensloop van Hendrik de Man (verschenen in tijdschrift?, ABC?) S.l., s.a. 14 st, 14 p, {genummerd, nummer 1 en 2 ontbreken}, Dr

met

reproducties van O.L.Vrouwekathedraal te Antwerpen, Belfort t e Brugge, stadhuis te Hamburg en van brevier van Salisbury S.l., s.a. 4 st, 4 p, Dr

Gedicht : « Un lambeau de Patrie » van Emile Verhaeren S.l., s.a. 1 st, 3 p, Hs, O

15 “Schnurmännchen” = Annelise Schnurmann was oud-studente en vriendin van Hendrik de Man in Frankfurt am Main.

98

HOOFDSTUK VI. TWEEDE WERELDOORLOG (1940-1944): OP WEG NAAR COLLABORATIE 1. Briefwisseling/Nota’s

487 Brief



488 Gelegenheidsdrukwerk



489 Dagboek



490 Postkaart



491 Nota



492 Briefkaart



493 Werkdocument,

van Secretaris van koningin Elisabeth aan commandant Hendrik de Man met dank voor het onder aandacht brengen van bepaalde documenten Bruxelles, 8/5/1940 1 st, 1 p, Dac, O

van

koningin Elisabeth met dank voor brief .l., 16/1/1941 S 1 st, Hs, O

van Hendrik de Man, van 10 mei 1940 tot 1 juni 1940, over het uitbreken van Tweede Wereldoorlog S.l., (6/1942) 1 st, 40 p, Hs, O van koningin Elisabeth aan commandant Hendrik de Man met kerst- en nieuwjaarswensen S.l., 12/1943 1 st, 2 p, Hs, O

van (Lucienne Didier) over «Le mouvement Jeune Europe, Ligue pour les Etats Unis d’Europe» S.l., (opgesteld na 1940) 1 st, 1 p, Dac, C van J.d.M. aan (Hendrik de Man), Red Star, met vraag wat ze moeten doen nu iedereen vlucht Schooten, s.a. 1 st, 1 p, Hs, O gelegenheidsdrukwerk Gedicht van (Coole) aan koningin Elisabeth S.l., s.a. 2 st, 2 p, Hs, O, Dr

99

2. Manifest van Hendrik de Man, 28 juni 1940 494 Manifest



van Hendrik de Man, voorzitter BWP, aan de leden van de BWP over de opheffing van de BWP als politieke partij S.l., 28/6/1940 1 st, 1 p, stencil (3 ex) ; 1 st, 2 p, stencil

3. Manifest van het Nieuwe Belgisch Vakverbond, 19 augustus1940 495 Manifest



v an de socialistische en onafhankelijke vakbonden, h et BVV, tot oprichting van het Nieuwe BVV

aangesloten bij

.l., 19/8/1940 S 1 st, 1 p, Dac, O, stencil (3 ex)

4. Unie van Hand- en Geestesarbeiders (UHGA) 496 Brief



van Hendrik de Man aan Dr. Voss, Dienststelle Dr. Hellwig over beëindigen van zijn medewerking aan UHGA Brussel, 29/3/1942 1 st, 5 p, stencil ; 1 st, 5 p (Franstalige versie) (2 ex)

5. Toespraak 1 mei 1941

497 Toespraak



498 Omzendbrief



499 Specimen

1

meiboodschap van Hendrik de Man: “Message aux militants socialistes” Bruxelles, 30/4/1941 1 st, 4 p, stencil

van Michel Tommelein aan Waarde Kameraad over de rede van Hendrik de Man te Antwerpen en te Charleroi Brussel, 3/5/1941 1 st, 1 p, stencil (2 ex) ; 1 st, 2 p, Dr (4 ex). Bijlage: knipsel “Hendrik de Man over het nieuw socialisme. Rede gehouden te Antwerpen en Charleroi in April en Mei 1941” van «Le Travail. Numéro spécial de propagande» met toespraak van Hendrik de Man, gehouden te Antwerpen en te Charleroi in april en mei 1941, over het nieuwe socialisme en manifest van 28 juni 1940 S.l., (1941) 1 st, 2 p, Dr

100

6. Dossier Belgische krijgsgevangenen

500 Nota



501 Brief

van

(Hendrik de Man) over behandeling Belgische krijgsgevangenen Paris, 25/10/1940 1 st, 2 p, Dac, C van Kolonel H. Godeau aan Hendrik de Man over krijgsgevangenschap (Deutschland), 2/1/1943 1 st, 2 p, Hs, O

7. Clandestiene propaganda

502 Verslag



503 Pamflet



504 Pamflet



505 Omzenbrief



506 Omzendbrief

Uiteenzetting van P.H. Spaak, minister van Buitenlandse Zaken en Handel, te Londen op 6 december 1940, over de positie van de Koning, de regering van België en de kolonie Londres, 22/11/1940 1 st, 7 p, Dac, C

“Eendracht maakt macht. Belgen, weest op Uw hoede, de vijand tracht U te verdeelen!” {o.a. tegen Hendrik de Man} S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr, O

Clandestien vlugschrift tegen Hendrik de Man en het voornemen tot oprichting van de militie “Khakibroeken” S.l., s.a. 1 st, 1 p, stencil

Clandestien rondschrijven “De waarheid over de Unie van Hand- en Geestesarbeiders” S.l., s.a. 1 st, 5 p, stencil

Clandestien rondschrijven aan de verantwoordelijken uit de vakbeweging S.l., s.a. 1 st, 2 p, stencil

101

8. Varia

507 Akte



508 Lidmaatschapsbewijzen



509 Akte



510 Formulier



511 Lidmaatschapsbewijs

Vrijgeleide van luitenant-generaal Denis, minister van Landsverdediging, op naam van reserve-commandant Hendrik de Man Bruxelles, 15/5/1940 1 st, 1 p, Dac, O, Hs, O

van de “Club de la Fondation Universitaire” op naam van Hendrik de Man voor de jaren 1941-42 en 1942-43 Bruxelles, 18/5/1942, 24/2/1943 2 st, 3 p, Dr, Hs, O van identiteit, goed gedrag en zeden van Hendrik de Man tot het bekomen van een paspoort voor Frankrijk Bruxelles, 4/5/1943 1 st, 1 p, Hs, O

van “Prüfstelle III, Oberkommando des Heeres”, aan Hendrik de Man i.v.m. weigering vrijgeleide Paris, 26/5/1943 1 st, 1 p, Dac, O

van “Société des Pêcheurs & Terriens de Montigny-sur-Aube” op naam Hendrik de Man, voor het jaar 1944 S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

HOOFDSTUK VII. ZWITSERLAND (1944-1953): EXIL 1. Verblijf 1.1. Aanvraag voor politiek asiel/ Huwelijk 512 Nota



van

Hendrik de Man i.v.m. toestemming verblijf in Zwitserland ern, 4-5/9/1944 B 1 st, 11 p, Dac, C

102



513 Akte

rouwboekje van T ern, 1/2/1945 B

Hendrik de Man en Valeria von Orelli

1 st, 23 p, O

514 Knipsels



515 Brieven

over regime in Zwitserland voor vluchtelingen en emigranten, Zwitserse huwelijksgebruiken, echtscheidingsrecht en het huwen van Zwitserse vrouwen met buitenlanders Bern, s.l., 8/1/1947, 10/3/1947, s.a. 4 st, 6 p, Dr

van Valérie de Man - von Orelli aan Fremdenpolizei Bern en Dr. Freimüller, Polizeidirektor Bern, over terugbekomen Zwitsers staatsburgerschap, verloren door huwelijk met Hendrik de Man Greng/Murten, s.l., 20,27/2/1953 ; 6.3.1953 3 st, 3 p, Dac, C

1.2. Briefwisseling ( alfabetische orde)

516 Brief



517 Briefkaart



518 Brief



519 Brieven

van Pierre G. (Adam) aan (Hendrik de Man) over algemene situatie in het Westen en reacties vanuit België op de veroordeling van (Adam) in 1946 Buenos Aires, 23/3/1951 1 st, 2 p, Dac, O van Eric Agier aan (Hendrik de Man) betreffende kennismaking en vraag om advies bij thesis Lausanne, 20/5/1949 1 st, 2 p, Hs, O

van H. Bandli aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden, over “Cavalier seul” en over het vissen Reigoldswil, 29/4/1953 1 st, 1 p, Hs, O

van Bert (...) aan (Hendrik de Man) met gelukwensen voor de 65ste verjaardag van Hendrik de Man namens de “Antwerpse vrienden”, met nieuwjaarswensen en hoop op rechtsherstel Antwerpen, s.l.,1/1/1950, (17/11/1950) 2 st, 4 p, Hs, O 103



520 Brief



521 Brief



522 Briefwisseling



523 Brieven

van Raymond De Becker aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden o.m. introductie van De Becker bij Duitse uitgevers Pully, 7/10/1952 1 st, 5 p, Hs, O v an Louise de Geyter aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden Antwerpen, 24/7/1952 1 st, 2 p, Dac, O tussen Valerie de Man-von Orelli en Achim Kilian met dank voor toezending thesis Mannheim, Greng/Murten, 3,7/1/1953 2 st, 3 p, Dac, C, Hs, O van Pierre Dufay aan (Hendrik de Man) over gemis van de “perfecte vispartner”, uiting van sympathie, privé-aangelegenheden, uitnodiging voor bezoek (samen met Lambiotte en Tisserand), visstand in de Loire Saint-Ferjeux, 1/6/1949 ; 24,28/5/1953 3 st, 5 p, Hs, O





524 Brief



525 Brief



526 Brief



527 Nota

v an Dr. H. Dyckerhoff aan Hendrik de Man over citaat van Luther Wiesbaden-Bierich, 1/6/1953 1 st, 1 p, Dac, O van J.M. Elsing aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden, het lezen van “Jacques Coeur”, publicatie van boek van Hendrik de Man over de visserij en uitgave van eigen werk Basel, 17/12/1952 1 st, 2 p, Dac, O

van “Fatty” aan “Grumpy” (Hendrik de Man) over “Jacques Coeur” en persoonlijke aangelegenheden S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O van

Wesa Felix aan (Hendrik de Man) over privé-aangelegenheid S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

104



528 Briefwisseling



529 Artikel,



530 Gelegenheidsdrukwerk



531 Briefkaart,



532 Brief



533 Brief





tussen Theo Otto Feuchtner, journalist, en Hendrik de Man over ter beschikking stellen van materiaal voor artikel over Koning Leopold III München, Greng/Murten, 11,23/9/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C, Hs, O {met handgeschreven groeten van Harry SchulzeWilde} knipsel, brieven van P. Frantzen aan Hendrik de Man over de brochure van Frantzen “Enige vooraanstaande denkers uit het Belgische socialisme”, de gemeenteverkiezingen van 12 oktober 1952, voordrachten, cursus sociale psychologie aan Arbeidershogeschool, bezoek van Piet Vermeylen, pas verschenen werken van Vlaamse auteurs Tienen, s.l., 30/8/1952, 19/11/1952, 12/2/1953, 29/1/1953, 21/4/1953, s.a. 6 st, 15 p, Hs, O, Dac, C, Dr Naamkaartje van Walter J. Frings, Pressereferent des Generalkonsulats der Bundesrepublik Deutschland, aan Hendrik de Man met kerst- en nieuwjaarswensen Zürich (12/1952) (1953) 1 st, 1 p, Hs, O brief van H. Ghilain aan Hendrik de Man over eventuele ontmoeting in Zwitserland en over publicatie (Jacques Coeur) Uccle, s.l., 8,17/5/1953 2 st, 4 p, Hs, O van F.V. Grauls aan Hendrik de Man met nieuwjaarswensen, over boek “Jacques Coeur”, e.a. S.l., 22/12/1950 1 st, 2 p, Hs, O gelegenheidsdrukwerk met kerstwensen van (Carmen Hinze) aan Hendrik de Man Heidelberg, s.l., 3/2/1948, 23.12.1952 2 st, 7 p, Hs, O

534 Brief

van Kurt Krüger aan Hendrik de Man over toezending kopieën van twee brieven met filosofische bedenkingen over de verhouding Duitsland en USA en de politieke ontwikkelingen, met passage over Hendrik de Man Darmstadt, 3/11/1952 1 st, 6 p, Dac, O en C. Bijlagen: kopieën van brieven van Kurt Krüger aan Paul (...) en Robert M. Hutchins 105



535 Brieven



536 Notities



537 Postkaart



538 Brieven,



539 Brief



540 Briefkaart



541 Brief

van het echtpaar A. Lambiotte aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden, afspraak in Frankrijk, bezoek aan Morat, visvangst, appreciatie van de boeken “Anglerfreuden” en “Jacques Coeur” Bruxelles, Radepont, Prémery, s.l., 5/1/1951, 6/7/1952, 30/4/1953 ; 14,16,19,(23),27/5/1953 ; 12,15/6/1953 11 st, 17 p, Hs, O, Dac, O

van (Hendrik de Man): fabels, waarvan 2 opgedragen aan Rose Lambiotte, en tekst van Pan-Gloss “La Sagesse des Nations Contre La Sagesse des Nations” over spreekwoorden S.l., 29/11/1950, 9/1/1951, s.a. 5 st, 6 p, Dac, O en C

van

Margriet Lang aan Hendrik de Man met nieuwjaarswensen Bern, 4/1/1953 1 st, 2 p, Hs, O briefkaarten van Yves Lecocq aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden, de ziekte van Tijl, appreciatie van het boek “Jacques Coeur” Dilbeek, 16/2/1952, 29/4/1953 ; 4,10,15,22,26/5/1953 7 st, 13 p, Dac, O, Hs, O

v an Léo Moulin aan André Philip, Mouvement Socialiste pour les Etats-Unis d’Europe, over thematiek in tekst «Pour l’étude des principes d’un socialisme européen» Bruxelles, 26/2/1952 1 st, 7 p, Dac, C

van (R. et H. Perret) met dank voor toesturen van “Jacques Coeur” en over persoonlijke aangelegenheden Neuchâtel, 30/7/1952 1 st, 2 p, Hs, O

van Léon Petit aan Hendrik de Man met nieuws over de mensen van “la Vieille Phalange” Liège, 2/5/1951 1 st, 1 p, Dac, O

106



542 Brief



543 Briefkaart



544 Brief



545 Werkdocument



546 Brief



547 Brieven



548 Telegram,

van Charles (Ritz) aan “Cher Hockeit” (Hendrik de Man) over eventuele publicatie in Zwitserland van boek van Charles (Ritz) Paris, s.a. 1 st, 2 p, Dac, O

van

“Tante Rosi” aan (Hendrik de Man) over privé-aangelegenheden ern, 12/6/1953 B 1 st, 2 p, Hs, O

v an Ruth aan Tante Vali over privé-aangelegenheden Bern, 9/4/1953 1 st, 3 p, Hs, O

Werk- en reisschema van George Sarton {Harvard Library}{verbleef in de Fondation Universitaire te Brussel} S.l., 12/2/1948 1 st, 1 p, stencil

van Friedel Schmidt aan Valerie de Man-von Orelli over privé-aangelegenheden Offenbach, 19/11/1952 1 st, 4 p, Hs, O

van Karl L. Schmidt, Bollwerk Verlag, aan Hendrik de Man over publicaties van Hendrik de Man, contacten met Dr. Oprecht, Dumermuth (vertegenwoordiger van Bourquin), over politieke situatie van Hendrik de Man, SPD, Jongsocialisten, Eugen Reinhardt, Arthur Bratu, privé-aangelegenheden Offenbach am Main, s.a., 24/7/1948 ; 8,29/11/1948 ; 7,22/12/1948 ; 7/2/1949, 29/12/1949, 10/10/1950, 15/8/1952. 11 st, 22 p, Dac, Hs, O en C. Bijlage: kopie brief van Karl L. Schmidt aan Walter Dirks, Frankfurt am Main briefwisseling tussen Harry Schulze-Wilde en (Hendrik de Man) over eventuele publicatie van een reeks exposés München, s.l., 1,2,16/5/1953 3 st, 3 p, Dac, O, Hs, O (steno)

107



549 Brief



550 Brief



551 Brief



552 Brief,



553 Brief

van G. Simons aan Hendrik de Man met gelukwensen 65ste verjaardag Hendrik de Man Antwerpen, 15/11/1950 1 st, 1 p, Dac, O

v an Stadt- und Hochschulbibliothek Bern (Werner ...) aan Hendrik de Man over boek van Marianne Weber over Max Weber Bern, 10/12/1952 1 st, 1 p, Dac, O

v an Tom (Michel Tommelein), Koffiebranderij Sano, aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden en met commentaren op politieke gebeurtenissen Schaarbeek, 12/1/1953 1 st, 4 p, Hs, O briefkaart van (Henry van de Velde) aan (Hendrik de Man) over brief van Prof. Otto (Bartning), privé-aangelegenheden en publicatie bloemlezing en 1ste deel memoires S.l., Oberägi, 25/7/1952, 6/4/1953 2 st, 3 p, Hs, Dac, O v an A.M. van Peski aan Hendrik de Man over privé-aangelegenheden en toezending van foto van H. Roland Holst Leiden, 22/12/(1952) 1 st, 2 p, Hs, O

1.3. (Werk)nota’s/Dagboek

554 Dagboek



555 Notities

van

Hendrik de Man tijdens Tweede Wereldoorlog, periode 17 augustus 1944 tot 15 november 1944 en motivatie tot aanvraag verblijfsvergunning in Zwitserland S.l., 17/8/1944-15/11/1944 2 st, 14 p, Dac, O van Hendrik de Man over o.a. zijn verblijf in Zwitserland, over de reacties op zijn boek “Après Coup”, e.a. S.l., Thalgut {Berne}, s.a., 6/9/1944 5 st, 5 p, Hs, O

108



556 Nota

v an (Hendrik .l., 1950 S

de Man) over de socialistische partijen in West-Europa

1 st, 3 p, Hs, O 1.4. Financiële situatie en inboedel van Hendrik de Man

557 Lijst



558 Lijst

Inventaris van voorwerpen, 17 juni 1940 S.l, s.a. 1 st, 2 p, Dac, O

“ Dossiers emportés par la police, fin novembre 1944” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O

559 Lijst

van dossiers die zich in Brussel bevonden en van dossiers die eind november 1944 van bij Yves Lecocq zijn meegenomen door (...) S.l., s.a. 1 st, 4 p, Dac, O



560 Lijsten

van dossiers meegenomen op 29 november 1944 en documenten die zich bevonden bij Yves Lecocq en Elise de Man in Dilbeek S.l., (29/11/1944), 21/12/1953 3 st, 8 p, Dac, O en C

561 Lijsten

van dossiers, documenten en materiële relicten die zich bij Liske en bij Simon bevonden S.l., 27/2/1947, s.a. 2 st, 4 p, Dac, O

562 Lijsten

van voorwerpen die zich bevinden bij Mme K. en in de Rue Gossart, afgehaalde voorwerpen bij Yves Lecocq en Elise de Man op 3 augustus 1947, inventaris van kleding en voorwerpen vermeld op papier van Croix-Rouge Suisse S.l., s.a., 3/8/1947 3 st, 3 p, Dac, O



109

563 Lijsten

van dossiers die zich bevonden op de zolder van Yves Lecocq en Elise De Man, {met opmerking: reçu 26/11/1947} S.l., s.a. 5 st, 7 p, Dac, O

564

Lijsten, briefwisseling van Hendrik de Man met Yves en Li Lecocq-de Man over voorwerpen, boeken, andere documenten en persoonlijke aangelegenheden, inventaris van voorwerpen die zich in Itterbeek en in de Villa Anna te Lint/Antwerpen bevonden S.l., s.a., 22/8/1947, 8/1947 ; 15,30/10/1947 6 st, 11 p, Hs, O, Dac, O

565 Lijst

van dossiers die zich bevonden op de zolder van Yves Lecocq en Elise de Man {met opmerking: reçu 6/9/1948} S.l., (1948) 1 st, 9 p, Dac, O

566 Lijst

van documenten en boeken verzonden vanuit Dilbeek {Yves Lecocq} naar Valerie von Orelli te Berne S.l., s.a. 1 st, 12 p, Dac, O en C

567 Lijsten

van Engelse en Duitse boeken zonder fiches en boeken die zich bij A. Lambiotte bevonden S.l., s.a. 1 st, 7 p, Dac, O, Hs, O

568 Lijst

van boeken en materiële relicten die zich bevonden in berghut “la Patton” S.l., s.a. 1 st, 7 p, Dac, O, Hs, O

569 Brieven

v an Bellevue Garage AG aan Hendrik de Man betreffende aankoop wagen Bern, 23/11/1949, 15/12/1949, s.a. 2 st, 39 p, O, Dac. Bijlagen: folders “Der Volkswagen”

570 Notities

van

Hendrik de Man betreffende wagens, onkosten, uitstapjes, wijnverbruik .l., (1949) S 11 st, 13 p, Hs, O, Dac, O

110



571 Formulier



572 Briefwisseling



573 Folder

van

“Automobile Club d’Italia” voor invoer wagen van Hendrik de Man Iselle, 22/9/1951 1 st, 2 p, O

t ussen Hendrik de Man en Touring-Club Suisse betreffende lidmaatschap en bijdrage Touring-Club Suisse S.l., Fribourg, 27,29/10/1951 ; 26,28/10/1952 4 st, 4 p, Dac, O, C betreffende

wagen “Renault”

.l., s.a. S 1 st, 2 p, Dr, O

574 Lijst



575 Dossier



576 Werkboekje



577 Knipsel



578 Kasstukken,

van

(Hendrik de Man) over financiële situatie .l., (1950) S 1 st, 1 p, Hs, O

over

belastingen Fribourg, Bern, 24/8/1950, 21/2/1951, 31/8/1951, 23/10/1951, 21/1/1952 ; 4,14/2/1952 8 st, 13 p, Dac, O en C, Dr

met

huishoudelijke uitgaven van 8 januari 1951 tot 1 juni 1953 (Greng/Murten), 1/6/1953 1 st, 10 p, Hs, O

over

deviezenkoers van Franse en Zwitserse frank Bern, 3/7/1952 1 st, 2 p, Dr contract van Bank für Anlagewerte Zürich, Rhein-Main-Bank, Bayerischer Rundfunk, Hessischer Rundfunk, Kantonalbank von Bern, Bremer Bank, Sarasin & Cie Konstanz, München, Zürich, Bern, Basel, 23,24/10/1952 ; 6,7,11,21,22/11/1952 ; 15,23/1/1953 ; 19/2/1953 7 st, 18 p, Hs, O en C, Dac, O en C

111



579 Lijst



580 Brief



581 Brief



582 Kasstuk



583 Kasstuk



584 Lijst



585 Folder

van

effecten van Valerie de Man op de “Kantonalbank von Bern” Bern, 31/12/1952 1 st, 1 p, Dac, O

van René De Mot aan Yves Lecocq betreffende stortingen voor Hendrik de Man Bruxelles,12/5/1953 1 st, 1 p, Hs, O

van Prof. Karel Bollengier aan Yves Lecocq betreffende stortingen t.b.v. Hendrik de Man Antwerpen, 14/5/1953 1 st, 1 p, Hs, O

van

storting door (Yves Lecocq) aan Auguste Lambiotte S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr, Hs, O

van storting door “La Librairie Encyclopédique” op rekening van (Yves Lecocq) Brussel, (194...) 1 st, 1 p, Dr

van (Hendrik de Man) met inkomsten en uitgaven i.v.m. lezingen en interviews S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O met voorschriften i.v.m. deviezen in de belangrijkste buurlanden, verstrekt door “Banque Populaire Suisse Fribourg” (Fribourg), s.a. 1 st, 6 p, Dr

1.5. Interviews 586 Brieven



van M.A. Van de Maele16 aan Hendrik de Man over interview met Hendrik de Man in Greng/Morat

16 Pseudoniem: Christian Saint-Lambert. Het interview “Op bezoek bij Henri de Man” verscheen in de “Vlaamsche Linie”, (Brussel), 27.7.1951

112

Pully,

18,22,27/7/1951 ; 6/8/1951 4 st, 11 p, Dac, O, Hs, O, Dr. Bijlagen: artikel «Visite à un gentilhomme campagnard. Henri de Man à Morat» en knipsel “Schrijven, denken en vissen. Op bezoek bij Hendrik de Man”

587 Brieven

van M.A. Van de Maele aan Hendrik de Man over tweede interview met Hendrik de Man in Greng/Morat Pully, 30/8/1951, 27/9/1951, 20/10/1951 3 st, 38 p, Hs, O, Dac, O en C. Bijlagen: interview met Hendrik de Man17

1. Processen 2.1. Briefwisseling/Nota’s

588 Brief



589 Brief



590 Brieven

17

van (Hendrik de Man) aan P.H. Spaak over verblijf in Zwitserland en terugkeer naar België Berne, 1944 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

van Lucienne Didier aan (P.H. Spaak) over vroegere aanhoudingen en met verzoek tot intrekking van uitleveringsbevel {uitgaande van het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken aan Frankrijk} van haar en haar echtgenoot, beheerder van “Editions de la Toison d’Or”, alsook over de uitgave van werken van o.m. Hendrik de Man Paris, 21/3/1946 1 st, 3 p, Dac, O van Paul M.G. Levy aan Hendrik de Man van 30 oktober 1940 over zijn memoires en een “Belgische” oplossing voor het jodenprobleem Berne, 18/1/1949 2 st, 3 p, Dac, Hs, O en C (Afschriften)

Dit interview werd door Hendrik de Man zelf geschreven of door hem in het Nederlands vertaald.

113



591 Brief



592 Lijst



593 Werkdocument

van G. Simons aan Hendrik de Man over zijn eerdere contacten met Hendrik de Man, over de UHGA en het afwijzen door “Elsevier” van publicatie van artikel i.v.m. Hendrik de Man en de Belgische politiek Antwerpen, 14/3/1950 1 st, 9 p, Dac, O. Bijlagen : brief van G. Simons van 6 augustus 1949 en antwoord van “Elsevier’s Weekblad” van 16 augustus 1949 ; artikel “H. de Man en de Belgische politiek”

van

auteurs uitgesloten door het “Comité des Ecrivains français”, of voor enige tijd geschorst, of opgesloten of gefusilleerd S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O

met gegevens over Hendrik Brugmans en {vertaalde} uittreksels uit artikel van Brugmans in “Paraat” van 23 januari 1948 over de houding van Hendrik de Man in 1940 en zijn veroordeling 18 S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dac, O

2.2. Memoranda

594 Verslag



595 Nota



596 Notities

van Hendrik de Man : “De la Capitulation à l’Exil”, over zijn activiteit tijdens de bezetting S.l., 20/1/1945 1 st, 33 p, stencil ; 1 st, 33 p, stencil ; 1 st, 22 p, stencil ; 1 st, 29 p, Dac, C van

Hendrik de Man over zijn rol in de UTMI/UHGA S.l., 1/9/1946 1 st, 11 p, Dac, O en C (2 ex)

van (Hendrik de Man) over de houding t.o.v. zijn persoon ten tijde van het junimanifest 1940 en wie hem later wel of niet als verrader beschouwde S.l., s.a. 1 st, 5 p, Hs, O

18 p.10

114

Brugmans (H.). Hendrik de Man. in: Paraat (Amsterdam), Weekblad van de Partij van de Arbeid, 23.1.1948,

2.3. Proces Krijgsraad (12/9/1946)

597 Nota

van (Hendrik de Man) aan P. De Bock over vonnis van 12 september 1946 en uiteenzetting van de feiten S.l., 5/1/1947 1 st, 12 p, Dac, C

2.4. Petitie aan de voorzitter van de Senaat (13/2/1947)

598 Brief



599 Brief



600 Knipsel

van Grauls aan Hendrik de Man over petitie van Hendrik de Man aan de voorzitter van de Senaat ter herroeping van zijn vonnis K raaienhof, 27/9/1947 1 st, 5 p, Hs, O

van Hendrik de Man aan Président du Sénat de Belgique Berne, 30/9/1947 1 st, 54 p, stencil, (11 ex). Bijlage: petitie «Mémoire justificatif»

over petitie van Hendrik de Man aan de voorzitter van de Senaat, uit: “Rommelpot” S.l., 24/10/1947 1 st, 4 p, Dr



601 Notities

van (Hendrik de Man) over petitie aan de voorzitter van de Senaat S.l., s.a. 1 st, 3 p, Hs, O

2.5. Proces publicatie «Cavalier seul» en «Au delà du Nationalisme» (1948-1950)

602 Nota

over

het nieuwe proces van Hendrik de Man voor de Krijgsraad te Brussel i.v.m. buitenlandse publicatie van “Au delà du Nationalisme” en “Cavalier Seul” S.l., (1949) 1 st, 5 p, Dac, C, onvolledig

115

603 Brief



van Hendrik de Man aan Président du Conseil de Guerre over verantwoording afwezigheid op zitting van 29 november 19 S.l., 2/11/1949 1 st, 5 p, Dac, O (Afschrift)

2.6. Petitie tot herziening van het proces tegen Hendrik de Man (1949/1950)

604 Brief



605 Brieven



606 Werkdocument



van Yves Lecocq aan Henriette Roland-Holst over herziening proces Hendrik de Man (Bruxelles), 1/10/1948 1 st, 1 p, Dac, C

van P. Frantzen aan (Hendrik de Man) o.m. over petitie ter herziening van proces Hendrik de Man, zijn onderhoud hierover met Soudan en over het verschijnen van enkele artikels Brussel, 6/11/1950; 30/11/1950 2 st, 6 p, Hs, O, Dac, C. Bijlage: tekst aan P. Struye, voorzitter van de Senaat (Afschrift)

Interview

met (Hendrik de Man) o.m. over de herziening van zijn proces

.l., s.a. S 1 st, 9 p, Dac, C 3. Dossiers

3.1. Koningskwestie

607 Notitie



608 Knipsels

“Grande enveloppe marquée R.L. très probablement remise par Liske à Y.L. {4142}” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O over

de Koningskwestie S.l., 11-12,13,26/7/1948 3 st, 8 p, Dr

19

Deze brief werd gepubliceerd in “Ecrits de Paris, Revue des Questions Actuelles,1960, nr 184, pp. 89-96

116

3.2. Kandidatuur leerstoel Zuid-Afrika (1948-1949)

609 Briefwisseling



610 Brief



611 Brief

t ussen L.C. van Oudenhove en Hendrik de Man over zijn kandidatuur voor de leerstoel sociologie aan de universiteit van Stellenbosch/Zuid-Afrika en over immigratie Stellenbosch, 15/8/1948 ; 8,29,30/10/1948 ; 5/12/1948, 24/2/1949, 2/11/1949 7 st, 16 p, Dac, O, stencil. Bijlagen: uitnodiging voor reeks lezingen ; statuten “Ekonomiese Vereniging Benelux - Suid- Afrika” ; knipsel van Privé-secretaris van Dr. Stals, minister van Onderwijs, aan Hendrik de Man over zijn verzoek om zich in Zuid-Afrika te vestigen Pretoria, 11/11/1948 1 st, 1 p, Dac, O van (H.J. van de Walle), waarnemend secretaris van Onderwijs, aan Hendrik de Man over zijn kandidatuur voor een leerstoel in Zuid-Afrika Pretoria, 24/11/1948 1 st, 1 p, Dac, O



612 Werkdocumenten,

Curriculum

lijst vitae van Hendrik de Man met persoonlijke referenties

.l., s.a. S 1 st, 1 p (2 ex) ; 1 st, 2 p ( 5 ex) ; 1 st, 1 p (3 ex) ; Dac, O en C 3.3. Kandidatuur leerstoel Zwitserland (1949-1950)

613 Brieven



614 Briefkaart



615 Briefkaarten

v an Edmond Privat, Prof. Université Neuchâtel, aan (Hendrik de Man) over leerstoel aan universiteit van Neuchâtel/Zwitserland Neuchâtel, 12,16/10/1949 2 st, 2 p, Hs, O van Olivier Reverdin (Journal de Genève) aan (Hendrik de Man) over leerstoel aan l’Institut de Hautes Etudes Internationales (Gü...), 23/10/1949 1 st, 2 p, Hs, O van (...) van de “Nationalrat” aan Hendrik de Man over tussenkomst bij Bondspresident Petitpierre S.l., 25/10/1949, 7/12/1949 2 st, 2 p, Hs, O 117



616 Brieven



617 Brief



618 Brief



619 Notities

van Henri Reverdin aan (Hendrik de Man) over leerstoel aan universiteit of aan l’Institut Universitaire de Hautes Etudes Internationales en contacten met William Rappard, directeur van het instituut S.l., Genève, 23/11/1949, 9/12/1949 2 st, 13 p, Hs, O

van Hendrik de Man aan Publicitas Berne over sollicitatie n.a.v. advertentie in “Bund” Berne, 28/12/1949 1 st, 1 p, Dac, C

van Dr. Hans Oprecht aan Hendrik de Man over tussenkomst bij Bondspresident Petitpierre i.v.m. leerstoel aan universiteit van Neuenburg Zürich, 18/1/1950 1 st, 1 p, Dac, O van

Hendrik de Man over Dr. jur. Walter Hallstein S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O

3.4. Teruggave BWP-vaandels (1951)

620 Briefwisseling



621 Knipsels



622 Brief



623 Nota

tussen Hendrik de Man en Hans Oprecht, voorzitter van de Sozialdemokratische Partei der Schweiz S.l., Zürich, 5,24/9/1951 2 st, 3 p, Dac, O en C

betreffende

de teruggave (Antwerpen), (Brussel), 5/12/1951-26/12/1951 10 st, 20 p, Dr

v an Hendrik de Man aan de redactie van het dagblad Le Peuple Greng par Morat, 23/12/1951 2 st, 3 p, Dac, C {Anoniem} betreffende het in veiligheid brengen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de teruggave in 1951 van drie BWP-vlaggen aan de BSP-leiding

118

S.l.,

s.a. 1 st, 4 p, Dac, C (3 ex) {met handgeschreven verbeteringen van Hendrik de Man} 3.5. Vertalingsopdrachten

624 Dossier

met correspondentie tussen Hendrik de Man en J. Hirlimann en A.Gutersohn van het “Schweizerisches Institut für Gewerbliche Wirtschaft”, en A. Beuret van het “Schweizerischer Gewerbeverband” betreffende vertalingen door Hendrik de Man voor de tijdschriften “Gewerblichen Dokumentation” en “Documentation Internationale” Greng bei Murten, Bern, St. Gallen, s.l., 11/4/1950-6/5/1953 100 st, 138 p, Dac, O en C, Hs, O

4. Voordrachtsreizen/Radiolezingen 4.1. Spanje/Portugal 1948-1949

4.1.1. Briefwisseling

625 Brief,

briefwisseling tussen Pedro Rocamora, Ateneo Cientifico Literario y Artistico en Hendrik de Man en van (...) aan Hendrik de Man over het maken van een studiereis en het houden van voordrachten in Spanje Madrid, Berne, 17,23/11/1948 ; 15,24/1/1949 5 st, 7 p, Dac, O en C. Bijlage: brief van Pedro Rocamora met Franse vertaling



626 Brief

van (Hendrik de Man) aan (...) over mogelijke voordrachten in Portugal Berne, 13/2/1949 1 st, 2 p, Hs, O (Afschrift)

4.1.2. Nota’s 627 Formulier

Verzendingsbriefje van M. Aguilar, editor-boekhandelaar, op naam van Hendrik de Man in Hotel Velasquez te Madrid (Madrid), (1949) 1 st, 1 p, Dr, Dac, O



628 Verslag

van (Hendrik de Man) over de reisomstandigheden en het economisch en politiek leven in Spanje S.l., (1949) 1 st, 6 p, Dac, C

119

629 Notities,

lijst met namen van personen en adres in Cordoba/Spanje (naar wie Hendrik de Man een brief moet versturen of verstuurd heeft) S.l., s.a. 2 st, 2 p, Hs, O







630 Gelegenheidsdrukwerk

Naamkaartje

van Pilar Sarasola Llanas (Libreria Luque, Cordoba)

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Dr, Hs, O 631 Notities



Rekensommen geschreven op achterkant formulier “Subsecretaria de Educacion Popular” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O, Dr

4.2. Duitsland (1952-1953) 4.2.1. Briefwisseling/nota’s

632 Briefwisseling



633 Brief



634 Brief



635 Dossier

tussen Hendrik de Man en Generalkonsulat der Bundesrepublik Deutschland te Zürich over verkrijgen en verlengen van visa voor Duitsland voor het houden van voordrachten S.l., Greng/Murten, Zürich, s.a., 15/5/1952 ; 22,25,29/9/1952 6 st, 8 p, Dac, C, stencil, Dr. Bijlagen: voorschriften voor visum voor Duitsland van Valerie de Man-von Orelli aan Leo Lehnen over herfstprogramma voordrachten Hendrik de Man in Duitsland S.l., 23/9/1952 1 st, 1 p, Dac, C van Leo Lehnen aan Hendrik de Man over herfstprogramma voordrachten in Duitsland en herdruk (“Vermassung und Entmassung”) München, 26/9/1952 1 st, 1 p, Dac, O over transfer honoraria voor door Hendrik de Man in West-Duitsland gehouden voordrachten en lezingen in 1952 S.l., Bern, Zürich,Wiesbaden, Frankfurt am Main, Greng/Murten, 5,29/12/1952 ; 6,15,20,23,28,31/1/1953 ; 4/2/1953 9 st, 30 p, Dr, Dac, O en C

120



636 Notities



637 Lijsten



638 Notities

v an (Hendrik de .l., s.a. S 2 st, 2 p, Hs, O

Man)

met herfstprogramma van voordrachten van Hendrik de Man te houden in Duitsland S.l., (1952) 2 st, 5 p, Dac, O en C, Hs, O

van

(Hendrik de Man) over data voordrachten in Duitsland in 1953 S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O



4.2.2. Voordrachtplaatsen

4.2.2.1. Berlijn



639 Brief



640 Briefwisseling

van Leo Lehnen Verlag aan Hendrik de Man over vraag van “Der Senator für Volksbildung” i.v.m. uitnodiging tot houden voordracht in Berlijn München, 11/2/1953 1 st, 1 p, Dac, O

tussen “Der Senator für Volksbildung” en Hendrik de Man over voordracht “Vermassung und Entmassung” voor een volkshogeschool te Berlijn in oktober 1953 Berlin, s.l., 9,15/5/1953 ; 16/6/1953 3 st, 3 p, Dac, O en C, Hs, O



4.2.2.2. Bremen

641 Briefwisseling

tussen “Der Club zu Bremen” en Hendrik de Man over voordracht Vermassung und Entmassung” voor “Der Club zu Bremen” op 21 november 1952 Bremen, Greng/Murten s.l., 8,28,30/10/1952 ; 3/11/1952 4 st, 4 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

121



4.2.2.3. Darmstadt



642 Brief



643 Briefwisseling



644 Knipsel,



645 Briefwisseling



646 Programma



647 Briefwisseling

van G. Schmidt aan Hendrik de Man over mogelijke aansluiting van Hendrik de Man bij “Bund für Freie und Angewandte Kunst” te Darmstadt, over “Vermassung und Kulturverfall” en “Zur Psychologie des Sozialismus” Darmstadt, 3,22/7/1952 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlagen: pamflet “Aufruf des Bundes für Freie und Angewandte Kunst” ; knipsel “Plan zur Wiedervereiniging Deutschlands”

t ussen Dr. Hüfner en Herr Korn, Industrie- und Handelskammer Darmstadt, en Hendrik de Man over voordracht “Person, Elite und Masse”{Der synthetische Mensch”} voor de “Industrie- und Handelskammer Darmstadt”, op 14 oktober 1952 Darmstadt, s.l., 19,22/7/1952 ; 1,5,9,16/9/1952 ; 13/11/1952, 5/12/1952 8 st, 20 p, Dac, O en C, Dr. Bijlagen : uittreksel uit: “Nachrichten der Industrieund Handelskammer Darmstadt” (3 ex) specimen over voordracht “Person, Elite und Masse” voor “Industrie- und Handelskammer Darmstadt” Darmstadt, 16/10/1952, 5/1953 1 st, 2 p (2 ex) ; 1 st, 28 p ; Dr tussen Dr. Engel, Oberbürgermeister der Stadt Darmstadt, en Hendrik de Man over toezending boeken “Darmstädter Gespräche” en prospectus tentoonstelling “Mensch und Technik” Darmstadt, s.l., 6/11/1952, 5/12/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C

van “Seminar für Betriebsleitung und Arbeitskunde” ingericht door “REFAInstitut für Arbeitswissenschaft” Darmstadt, (1952, 1953) 1 st, 14 p, Dr

t ussen Kurt Krüger, Verband für Arbeitsstudien REFA, en Hendrik de Man over voordracht “Arbeitsfreude und Arbeitsunlust” voor het “REFA - Institut für Arbeitswissenschaft” te Darmstadt in oktober 1953 Darmstadt, s.l., 22,27,30/5/1953 ; 13/6/1953 4 st, 4 p, Dac, O en C, Hs, O

122



648 Briefwisseling

tussen Dr. Lottmann, Sekretär Duisburger Universitätsgesellschaft, en Hendrik de Man over eventuele voordracht Hendrik de Man voor Duisburger Universitätsgesellschaft in oktober 1953 Duisburg, s.l.,Greng/Murten, 3,26/11/1952 ; 15/12/1952, 2/1/1953, 28/4/1953, 11/6/1953 6 st, 6 p, Dac, O en C



4.2.2.4. Duisburg

4.2.2.5. Düsseldorf

649 Telegram,

uitnodigingen, briefwisseling tussen Rhein-Ruhr-Klub: Landrat z.Wv. von der Groeben, Meyner, Sekretärin en Landrat i.R.Dr. Loeb-Caldenhof en Hendrik de Man over voordracht “Vermassung und Entmassung” voor de Rhein-Ruhr-Klub te DüsseldorfGrafenberg op 17 oktober 1952 ; aankondiging voordracht Dr. Franz Grosse “Die Neuordnung an der Ruhr” ingericht door Rhein-Ruhr-Klub op 9 oktober 1952 Bonn, s.l., Gevelsberg, Mydlinghoven bei Hubbelrath, 29,31/5/1952 ; 6,26/6/1952 ; 14,19,20,22,24,25/9/1952 ; 25/10/1952 16 st, 20 p, Dac, O en C, Hs, C, Dr

650 Werkdocument

ter voorbereiding voordracht ( Vermassung und Entmassung) S.l., s.a. 1 st, 17 p, Hs, O (deels in steno)

651 Manuscript

van voordracht “Vermassung und Entmassung” S.l., s.a. 1 st, 15 p, Hs, O

652 Voordracht

Verslag van de voordracht “Vermassung und Entmassung” gehouden voor de Rhein-Ruhr-Klub in Düsseldorf op 17 oktober 1952 (zie ook radio-lezingen) S.l., s.a. 1 st, 6 p, stencil (3 ex) ; 1 st, 6 p, Dac, O (p. 3 ontbreekt)



653 Brief

van Albert Müller aan Hendrik de Man met vraag artikel te schrijven voor tijdschrift “Sozialer Fortschritt” n.a.v. “Vermassung und Kulturverfall” en voordracht in Rhein-Ruhr-Klub Bonn, 17/10/1952 1 st, 2 p, Dac, O

123



654 Brief



655 Briefwisseling



656 Statuten,

van Sliky Lucht-van Dievoet aan (Hendrik de Man) over mogelijke afspraak te Düsseldorf op 15 of 16 november 1952 S.l., 7/11/1952 1 st, 2 p, Hs, O

t ussen Gesellschaft für Soziale Betriebspraxis MBH en Hendrik de Man over eventuele voordracht rond thema “Mensch und Kultur im Zeitalter der Rationalisierung” voor “Gesellschaft für Soziale Betriebspraxis” te Düsseldorf in 1953 Düsseldorf, s.l., 25,28/4/1953 ; 4,15/5/1953 4 st, 6 p, Dac, O en C, Hs, O programma van “Verein für soziale Betriebspraxis eV” Düsseldorf, s.a., 4/1953 2 st, 28 p, Dr



4.2.2.6. Frankfurt am Main



657 Telegram,

briefwisseling tussen von Pufendorf, Wirtschaftspolitische Gesellschaft von 1947, en Schepeler en de Gruyter, secretaressen van von Pufendorf, en Hendrik de Man over programmering voordrachten Hendrik de Man in Duitsland Frankfurt am Main, s.l., Greng/Murten, 21,28/5/1952 ; 1,4,10,25/7/1952 ; 1,9,17,22,25,26/9/1952 ; 5,27,29,30/10/1952 ; 1,3/11/1952 20 st, 26 p, Hs, O, Dac, O en C



658 Briefwisseling



659 Briefwisseling

tussen Prof. Dr. Erich Welter en Hendrik de Man over toezending artikel van Karl Korn “Züruck zur Kultur” en mogelijke ontmoeting bij voordracht Hendrik de Man in Frankfurt Mainz, s.l., 2,9/7/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C

tussen Hendrik de Man en Freiherr von Preuschen, Präsident, en W. Paulus, Geschäftsführer van Frankfurter Gesellschaft für Handel, Industrie und Wissenschaft, over voordracht “Vermassung und Entmassung” Frankfurt am Main, Greng/Murten, s.l., 26/8/1952 ; 1,9,15,29/9/1952 ; 2/10/1952 6 st, 6 p, Dac, O en C



124



660 Briefwisseling



661 Briefwisseling



662 Artikel

tussen Valerie de Man-von Orelli en Leo Lehnen, Leo Lehnen Verlag, over toezending herdruk (“Vermassung und Entmassung”) naar het Wirtschaftspolitischen Gesellschaft in Frankfurt am Main München, Greng/Murten, 2,3/10/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C tussen Dettke, Geschäftsführer Christliche Gesellschaft für Kultur - Frankfurt am Main, en Hendrik de Man over voordracht “Mensch, Maschine, Apparat” in oktober 1953 Frankfurt am Main, s.l., 20/12/1952 ; 9,18,23/1/1953 ; 9/3/1953 5 st, 5 p, Dac, O en C “Treffpunkt europäischen Geisteslebens in Frankfurt” over de werking van “Frankfurter Gesellschaft für Handel, Industrie und Wissenschaft”, overdruk uit: “Frankfurter Allgemeine” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr



4.2.2.7. Hamburg



663 Knipsel



664 Briefwisseling



665 Brief

“Der

Revolutionsgedenktag als Werbetag”, uit: “Hamburger Echo” S.l., 10/11/1952 1 st, 2 p, Dr

t ussen Hendrik de Man en Prof.Dr.jur. Capelle, Leiter der Akademie für Gemeinwirtschaft, over voordracht “Soziologie der Masse” te Hamburg op 18 november 1952 Greng/Murten, s.l., Hamburg, 29,31/5/1952 ; 27/10/1952 3 st, 3 p, Dac, O en C

van Prof. Dr. H.D. Ortlieb, Akademie für Gemeinwirtschaft, aan de Gruyter, Wirtschaftspolitische Gesellschaft von 1947, over akkoord datum voordracht Hendrik de Man op 18 november 1952 in de universiteit van Hamburg Hamburg, s.l., 21,27/10/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C

125

666 Brieven

v an Dr. Walter Meis, Akademie für Gemeinwirtschaft, aan Hendrik de Man over praktische regeling voordracht voor de Akademie für Gemeinwirtschaft op 18 november 1952 Hamburg, 31/10/1952, 17/11/1952 2 st, 2 p, Dac, O



667 Briefwisseling



668 Brief



669 Knipsel

tussen (Hendrik de Man) en Prof. Dr. H.D. Ortlieb, Leiter der Akademie für Gemeinwirtschaft, over voordracht voor Akademie für Gemeinwirtschaft te Hamburg op 18 november 1952 Greng, Hamburg, 3,6/11/1952 2 st, 3 p, Dac, O, Hs, O (steno)

v an (...) Der Rektor der Universität Hamburg aan Hendrik de Man over zijn voordracht aan de universiteit te Hamburg op 18 november 1952 Hamburg, 6/11/1952 1 st, 1 p, Dac, O

over

voordracht Hendrik de Man aan de universiteit van Hamburg S.l., 7/12/1952 1 st, 1 p, Dr



4.2.2.8. Hannover

670 Briefwisseling



tussen Dr. Holthausen, Industrieverein Hannover u. Umgegend aan Hendrik de Man over voordracht “Vermassung und Entmassung” voor “Industrieverein Hannover u. Umgegend” op 17 november 1952 Hannover, s.l., 3,5,8,10/11/1952 4 st, 6 p, Dac, O en C, Hs, O (steno)



4.2.2.9. Heidelberg

671 Briefwisseling



tussen Roth, Alfred Weber-Institut für Sozial- und Staatswissenschaften an der Universität Heidelberg, en Hendrik de Man over voordracht “Vermassung und Entmassung” op 6 november 1952 Heidelberg, Greng/Murten, 4/6/1952 ; 22,26/10/1952 3 st, 3 p, Dac, O en C

126



4.2.2.10. Kiel

672 Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Hans Kreplin, Hauptgeschäftsführer der Industrieund Handelskammer zu Kiel, over voordracht “Vermassung und Entmassung” op 20 november 1952 Greng/Murten,Kiel, s.a., 28,30/10/1952 ; 3/11/1952 4 st, 4 p, Dac, O en C

673 Werkdocument

o ver de voordracht “Vermassung und Entmassung” S.l., s.a. 1 st, 20 p, Hs, O



674 Briefwisseling



675 Lijst

tussen Valerie de Man-von Orelli en Hans Kreplin, Hauptgeschäftsführer der Industrie- und Handelskammer, met dank voor goed onthaal en aangenaam verblijf in “Der Kieler Kaufmann” Greng bei Murten, Kiel, 28/11/1952, 10.12.1952 2 st, 3 p, Dac, O, C. Bijlage: zichtkaartje van “Der Kieler Kaufmann” met gasten en deelnemers aanwezig op voordracht van Hendrik de Man “Vermassung und Entmassung” op 20 november 1952 S.l., s.a. 1 st, 3 p, Dac, O



4.2.2.11. Loccum



676 Briefkaart



677 Brief

van W. Steinjan aan “Leo Lehnen Verlag” i.v.m. uitnodiging Hendrik de Man voor houden voordracht voor “Loccumer Akademie” Loccum, 4/6/1953 1 st, 2 p, Dac, O van (Hendrik de Man) aan W. Steinjan, Evang. Akademie, over houden voordracht voor Loccumer Akademie in Loccum Schweiz, 13/6/1953 1 st, 1 p, Dac, C

127



4.2.2.12. Mannheim

678 Briefwisseling



tussen Dr. Heimerich, Oberbürgermeister der Stadt Mannheim, en Hendrik de Man over voordracht “Das Zeitalter der Massen” op 13 oktober 1952 Mannheim, s.l., Greng/Murten,19,22,26,30/8/1952 ; 4,29/9/1952 6 st, 7 p, Dac, O en C



4.2.2.13.München



679 Briefwisseling



680 Knipsels



681 Brief



682 Brief



683 Gelegenheidsdrukwerk

t ussen Sportfischerverein “Die Gesplissten” en Hendrik de Man over eventuele voordracht voor “Sportfischerverein Die Gesplissten” München, 13/6/1952, 1/7/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C over

voordracht Hendrik de Man “Vermassung und Kulturverfall” in München ( München), 19,20,21-22/6/1952 8 st, 9 p, Dr van (Hendrik de Man) aan Leo Lehnen over voorgenomen voordracht in de herfst 1952 en hun weerzien te München S.l., 26/6/1952 1 st, 1 p, Dac, C van Leo Lehnen aan Hendrik de Man over hotelaccomodaties bij bezoek in München München, 13/10/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Naamkaartje van Max. P. Schottenhamel {lid van vereniging voor sportvisserij “Die Gesplissten”} met verwelkoming bij bezoek aan München S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr, Hs, O



4.2.2.14. Stuttgart

684 Telegram,

briefwisseling t ussen Hendrik de Man en Otto Uhlig over mogelijke voordracht in Stuttgart Greng/Murten, Stuttgart, 2,4,7/10/1952 3 st, 3 p, Hs, O en C, Dac, C



128



685 Briefwisseling

tussen (Dr. Schweitzer), Arbeitsgemeinschaft Demokratischer Kreise BadenWürttemberg, en Hendrik de Man over voordracht “Massen und Eliten” voor de “Kulturbunde.V. Stuttgart” en “Arbeitsgemeinschaft Demokratischer Kreise Baden-Württemberg” in november 1952 Stuttgart, Greng bei Murten, 23,26/10/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C



4.2.2.15. Tübingen



686 Brief



687 Brief



688 Telegram,



689 Affiche



690 Werkdocument



691 Brochure,

van (...), der Direktor des Wirtschaftswissenschaftlichen Seminars der Universität Tübingen, aan Hendrik de Man Tübingen, 8/3/1952 1 st, 1 p, Hs, O van Hendrik de Man aan Prof. Karl Brinkmann,Wirtschaftswissenschaft- liche Fakultät an der Universität Tübingen, over mogelijke voordracht in Tübingen S.l., 7/7/1952 1 st, 1 p, Dac, C briefwisseling tussen Dr. G. Ebersbach, Büro für Heimatdienst Land WürttembergHohenzollern, en Hendrik de Man over voordrachten: “50 Jahre SozialismusErlebnisse, Ergebnisse und Lehren” in Tübingen op 10 november 1952, “Massen und Massensuggestion” in Tuttlingen op 11 november 1952 en “Massen und Eliten” in Ravensburg op 12 november 1952 Tübingen, s.l., Greng/Murten, 9,22/7/1952 ; 24/9/1952 ; 2,3,5,17,28,30/10/1952 10 st, 11 p, Dac, O en C, Hs, C

met aankondiging voordracht Hendrik de Man «50 Jahre Sozialismus-Erlebnisse, Ergebnisse und Lehren», gehouden voor «Heimatdienst» in Tübingen op 10 november 1952 Reutlingen, 1952 1 st, 1 p, Dr ter voorbereiding voordracht “50 Jahre Sozialismus” gehouden te Tübingen S.l., s.a. 1 st, 35 p, Hs, O knipsels, specimen, voordracht, notities Werkmateriaal “Sozialismus” S.l., 1949, 1952, 1953 14 st, 71 p, Dr, stencil, Dac, O

129



4.2.2.16. Wiesbaden



692 Knipsels,

briefwisseling tussen Dr. Weynen, Industrie- und Handelskammer Wiesbaden, en Hendrik de Man over voordracht “Person, Elite und Masse” voor de “Industrie- und Handelskammer” te Wiesbaden op 14 november 1952 S.l., Wiesbaden, Greng/Murten, 22,24/9/1952 ; 4,7,25,27,29/10/1952 ; 15,17/11/1952 ; 2/12/1952 7 st, 11 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex). Bijlagen: knipsels over voordracht



693 Werkdocument

ekst van voordracht “ Person, Elite und Masse” T S.l., s.a. 1 st, 3 p, Hs, O

694 Specimen



van “Hessische Wirtschaft im Bezirk der Industrie- und Handelskammer Wiesbaden” met artikel “Der Mensch im Menschen ist in Gefahr” over voordracht Hendrik de Man “Person, Elite und Masse” Wiesbaden, 1/12/1952 1 st, 18 p, D



4.2.2.17. Wüppertal



695 Briefwisseling



696 Verslag

tussen Der Bund Wuppertal en Hendrik de Man over eventuele voordracht te Wuppertal Wuppertal, s.l., Greng/Murten, 22,26/10/1952 ; 3/11/1952, 15/12/1952 ; 7,13/1/1953 6 st, 6 p, Dac, O en C van

“Der Bund Wuppertal” over activiteiten 1951 en geplande voordrachten in 1952 S.l., s.a. 1 st, 14 p, Dr, stencil

4.2.3 Radiolezingen



697

130

4.2.3.1. Bayerischer Rundfunk Kasstukken,

contract voor radio-uitzendingen door Hendrik de Man bij “Bayerischer Rundfunk” over “Zwischen Kulturpessimismus und Kulturoptimismus” en “Vermassung und Kulturzerfall” en bij “Südwestfunk” over “Vermassung und Kulturverfall” München, Baden-Baden, 4,18,20/6/1952 4 st, 4 p, Dac, O



698 Werkdocument



699 Telegram,



700 Briefwisseling



701 Voordracht

ter voorbereiding voordracht “Zwischen Kulturpessimismus und Kulturoptimismus” gehouden voor de Bayerischer Rundfunk te München, op 19 juni 1952 S.l., (1952) 1 st, 20 p, Hs, O, Dac, O en C briefwisseling tussen Clemens Münster, Chefredakteur für Kultur und Erziehung im Bayerischen Rundfunk en Hendrik de Man over voordracht (“Der synthetische Mensch”) gehouden voor “Bayerischer Rundfunk” te München op 20 oktober 1952 München, s.l.,Greng/Murten, 10,14,20,22/9/1952 ; 4/10/1952 5 st, 5 p, Dac, O en C, Hs, C

tussen Susanne Dudel, Bayerischer Rundfunk en Hendrik de Man over de radioopname van de voordracht op 20 oktober 1952 München, s.l., 8,11/10/1952 2 st, 2 p, Dac, Hs, O (deels in steno) van Hendrik de Man “Der Mensch als synthetisch Produkt” voor de Bayerischer Rundfunk te München op 20 oktober 1952 S.l., (1952) 1 st, 6 p, Dac, C



702 Briefwisseling

tussen G. Overbeck en Hendrik de Man met gelukwensen voor voordracht “Der synthetische Mensch” voor de Frankfurter Rundfunk Herborn, Greng/Murten, 20,24/1/1953 2 st, 2 p, Dac, O en C



4.2.3.2. Frankfurter Rundfunk

4.2.3.3. Hessischer Rundfunk

703 Brieven

van Hendrik de Man aan Hessischer Rundfunk over eventuele voordracht “Vermassung und Entmassung” voor Hessischer Rundfunk S.l., 27/9/1952, 26/10/1952 2 st, 2 p, Dac, C

131



4.2.3.4.Nordwestdeutscher Rundfunk



704 Telegram,

contract, briefwisseling tussen Nordwestdeutscher Rundfunk en Hendrik de Man en Valerie de Man-von Orelli over voordracht “Ist Entmassung möglich?” voor de Nordwestdeutscher Rundfunk te Hamburg op 18 november 1952 Hamburg, s.l., 5,8,11,13,20,22,26,28/10/1952 ; 3,18/11/1952 11 st, 12 p, Dac, O en C, Hs, O (deels in steno)



705 Voordracht

van Hendrik de Man “Ist Entmassung möglich?” (gehouden voor de Nordwestdeutscher Rundfunk te Hamburg) S.l., s.a. 1 st, 5 p, Dac, O



4.2.3.5. Rundfunksender Radio Bremen

706 Briefwisseling



t ussen Dr. Lutz Besch, Rundfunksender Radio Bremen, en Hendrik de Man over voordracht Hendrik de Man “Das Weltbild des Abendlandes” voor Radio Bremen, uitgezonden op 25 september 1953, na overlijden Hendrik de Man Bremen, s.l., Greng/Murten, 22,27/5/1953 ; 3,18,/6/1953 4 st, 4 p, Dac, O en C

707 Voordracht

van

Hendrik de Man “Das Weltbild des Abendlandes” S.l., (1953) 1 st, 4 p, Dac, O; 1 st, 3 p, Dac, C (versie na verbeteringen)



4.2.3.6. Suddeutscher Rundfunk



708 Kasstuk,

briefkaart, briefwisseling tussen Hendrik de Man en Süddeutscher Rundfunk over voordracht “Vermassung und Entmassung” voor Süddeutscher Rundfunk te Stuttgart Stuttgart, s.l., 5,9,23/10/1952 ;13/11/1952, 20/4/1953 5 st, 6 p, Dac, O en C



709 Voordracht



710 Werkdocumenten,

van Hendrik de Man “Vermassung und Entmassung” (gehouden voor Rundfunk Stuttgart) S.l., s.a. 1 st, 5 p, Dac, O specimens, notities, knipsels voor voordrachten of artikels rond “Vermassung und Entmassung”, gehouden in Duitsland München, Bern, s.l., 1950, 1951, 1952, 1953, s.a. x st, x p, Hs, O, Dac, O, Dr, stencil

132



4.2.3.7. S-W Funk

711 Voordracht

van

Hendrik de Man “Die unsichtbare Masse” voor radio “S-W Funk” S.l., s.a. 1 st, 6 p, Dac, O, Hs, O

4.3. Frankrijk (1953) 4.3.1. Briefwisseling over visum voor Frankrijk

712 Brief



713 Brief



714 Brieven



715 Brieven



716 Brief

van Campagne Européenne de la Jeunesse, Secrétariat International aan (Hendrik de Man) over onderhoud met Hirsch, directeur “Sûreté” Paris, (23/7/1952) 1 st, 2 p, Hs, O v an Pierre Duparc aan (Hendrik de Man) over tussenkomst bij het ministerie van Binnenlandse Zaken i.v.m. visa S.l., 27/7/1952 1 st, 3 p, Hs, O

van Antoine Pinay, Ancien Président du Conseil, Député de la Loire, Assemblée Nationale, aan Valette over toekennen visum voor Frankrijk aan Hendrik de Man St. Chamond, Paris, 13/4/1953 ; 6,18/5/1953 3 st, 3 p, Dac, O

van Charles Brune, minister van Binnenlandse Zaken van Frankrijk, aan A. Pinay over toekenning visum voor Frankrijk aan Hendrik de Man Paris, 30/4/1953, 13/5/1953 2 st, 2 p, Dac, O

van Valette aan (Charles Brune) over toezending correspondentie ontvangen van A. Pinay Lyon, 11/5/1953 1 st, 1 p, Hs, O

133



717 Brief



718 Brief

van Pierre Duparc aan Hendrik de Man over visum voor Frankrijk, over “l’Ere des Masses et le Déclin de la Civilisation” en vakantieplannen S.l., 13/5/1953 1 st, 2 p, Hs, O

van André Philip, Mouvement européen, Secrétariat International pour la Jeunesse, aan (Hendrik de Man) over afspraak met minister van Binnenlandse Zaken van Frankrijk (Charles Brune) Paris, 15/5/(1953) 1 st, 1 p, Hs, O

4.4. Zwitserland (1947-1952) 4.4.1. Voordrachtplaatsen

4.4.1.1. Bern

719 Omzendbrief



720 Brief



721 Voordracht

van Berner Schriftsteller-Verein aan leden en vrienden met uitnodiging tot bijwonen voordracht Hendrik de Man “Kulturpessimismus.Seine Gründe und Grenzen” op 26 januari Bern, 18/1/1952 1 st, 1 p, stencil v an Erwin Heimann, Berner Schriftsteller-Verein aan Hendrik de Man over praktische regeling voordracht “Gründe und Grenzen des Kulturpessimismus” Bern, 25/1/1952 1 st, 1 p, Dac, O

van

Hendrik de Man “Gründe und Grenzen des Kulturpessimismus” gehouden te (Bern op 26 januari 1952) (Bern), s.a. 2 st, 45 p, Hs, O, Dac, O en C

722 Knipsels



over voordracht van Hendrik de Man “Gründe und Grenzen des Kulturpessimismus” gehouden voor de “Berner Schriftsteller-Verein” Bern, 28,30/1/1952 2 st, 3 p, Dr

134





4.4.1.2. Davos

723 Nota

van

(Hendrik de Man) als inleiding op cursus over de verhouding filosofie sociologie volgens Marx S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dac, O, (onvolledig)

724 Werkdocumenten

van

(Hendrik de Man) over Marx voor (cursus te Davos) S.l., s.a. 3 st, 52 p, Hs, O, Dac, C



4.4.1.3. Zürich

725 Werkdocument

Tekst van voordracht over zijn politieke activiteit 1930-1944, (gehouden te Zürich op 20 mei 1947) S.l., 1947 1 st, 17 p, Hs, O



5. Hobby-sportvisserij20 5.1. Briefwisseling/Nota’s



726 Kasstuk



727 Briefwisseling



728 Brieven

20

Kwitantie van “Delaprez” aan Hendrik de Man voor betaling onderhoud boot (Merlach), 24/3/1950 1 st, 1 p, Hs, O

t ussen Hendrik de Man en Antoinette J. Gerster over huren van bungalow en boot voor de zomer Biel, Bern, Greng par Morat, 10/5/1950, 1/11/1950, 3/12/1950, 14/6/1951, 29/3/1952, 6/4/1952 6 st, 9 p, Hs, O, Dac, C. Bijlage: naamkaartje Antoinette J. Gerster v an Hellmuth Kuntze, Angel- und Fischereigeräte aan Christen & Co. A.-G. over literatuur en visgerei i.v.m. vliegvisserij Berlin-Schöneberg, 9,28/11/1950 ; 7/12/1950 3 st, 3 p, Dac, O

Bevat eveneens materiaal voor zijn publicaties over de sportvisserij

135



729 Brief



730 Brief



731 Briefwisseling

van G. Häsler, Christen & Co A.G. aan Hendrik de Man over ontwerp en prijsopgave i.v.m. (vliegvisserij) Bern, 4/12/1950 1 st, 1 p, Dac, O

v an H. Stork aan Christen & Co. over prijzen voor visgerei München, 4/12/1950 1 st, 1 p, Dac, O

t ussen H. Stork en Hendrik de Man over toezending catalogi van visgerei München, s.l., 10,22,26/1/1951 3 st, 3 p, Dac, O en C

732 Lijst,

folder, brieven v an Graf Hagenburg K.G. aan Hendrik de Man over types en prijs visgerei Sonthofen, 20/12/1951, 29/4/1952, 4/6/1952 4 st, 4 p, Dac, O en C, Dr



733 Brieven



734 Brief



735 Brief



736 Folder,

van W. Scheitlin-Günthart, Hotel Rheinfels aan Hendrik de Man over eventueel verblijf in het hotel en mogelijkheid tot vissen Stein am Rhein, 6/9/1951, 8/11/1951 2 st, 2 p, Dac, O v an Joh. Nägeli-Huber aan Hendrik de Man over vliegvisserij op de Rijn Elliken am Rhein, 7/9/1951 1 st, 1 p, Hs, O

van (K.) Nägeli, kantonale visserij-opzichter aan Hendrik de Man over vliegvisserij op de Rijn, het verkrijgen van vergunning en huren van boot Neuhausen a. Rheinfall, 25/10/1951 1 st, 2 p, Dac, O brief van H.J. Steiger-Willi, directeur Hôtel Château Bellevue, aan Hendrik de Man over eventueel verblijf in het hotel i.v.m. mogelijkheid tot vissen Sierre, 7/11/1951 2 st, 3 p, Dac, O, Dr

136



737 Briefkaart



738 Brieven



739 Briefwisseling



740 Brief



741 Brief



742 Brieven



743 Brief

van

Alfred Bujard aan (Hendrik de Man) over vliegvisserij Lutry, 9/11/1951 1 st, 2 p, Hs, O

van Dr. Marianne Hinrichsen aan Hendrik de Man over het vissen en visstand van vlagzalmen en forellen Ulm-Wiblingen, (...), 13/2/1952, 2/6/1952 2 st, 2 p, Dac, O, Hs, O tussen Hendrik de Man en (Stübinger), Minister für Landwirtschaft, Weinbau und Forsten, over ministeriële beslissing rond de vangst van salmoniden (Greng bei Murten), Mainz, 14/4/1952, 16/5/1952 2 st, 7 p, Dac, O en C, Dr, stencil. Bijlagen: knipsel uit (“Fischwaid”) ; wettekst “Polizeiverordnung über die Ausübung der Fischerei inoffenen Forellengewässern. Vom 28. Januar 1952”

van Dr. Fritz Steurer aan Hendrik de Man over uitwisseling meningen i.v.m. sportvisserij en verwijzing voor informatie naar Hinrichsen, Stork en Schindler Wien, 10/5/1952 1 st, 1 p, Dac, O

van Hotel Eifeler Hof aan Hendrik de Man over toezending prospectus hotel “Eifeler Hof” en visstand in de “Kyll” Birresborn-Eifel, 16/5/1952 1 st, 4 p, Dac, O, Dr. Bijlage: folder over hotel “Eifeler Hof”

van Dr. G.H. Abrezol aan Hendrik de Man over het tesamen gaan vissen in de “Glane” Lausanne, 28/5/1952, 8/7/1952 2 st, 2 p, Dac, O v an Verband Deutscher Sportfischer “Die Fischwaid” aan Hendrik de Man met opgave van adressen voor beoefenen sportvisserij Hamburg, 29/5/1952 1 st, 1 p, Dac, O



137



744 Kasstuk,



745 Notities



746 Lijst

brief van Hendrik de Man aan Département des Travaux Publics, Service de la Navigation over betaling vaarbelasting voor het jaar 1952 en vraag om toezending bewijs aan eigenares A. Gerster Greng par Morat, 3/11/1952 2 st, 2 p, Dac, C, Hs, O

over

visvangst, ligging van visplaatsen, adressen, telefoonnummers S.l., (1951), (1952) 11 st, 14 p, Hs, O

met

prijzen van levend visaas (Seebach), (1952) 1 st, 1 p, Dr (4 ex)



747 Knipsel,

notities over sportvisserij S.l., s.a. 5 st, 7 p, Hs, O, Dr



748 Knipsel



749 Notities



750 Knipsel

over

inrichten visserijmuseum op initiatief van Karl Nägeli S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr

over

sportvisserij S.l., s.a. 10 st, 10 p, Hs, O, Dac, O met

advertentie voor levend visaas S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

751 Knipsel



over

visgids uitgegeven door “Walliser kantonale Sportfischer-Verband” ern, s.a. B 1 st, 1 p, Dr

138



752 Briefkaart

met voorgedrukt adres aan firma H. Hebeisen te Zürich, {te gebruiken voor bestelling visgerei en levend aas} S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr

5.2. Visvergunningen/Reglementen

753 Lidmaatschapsbewijzen



754 Brochures



755 Lidmaatschapsbewijzen



756 Reglement,



757 Reglement



758 Lidmaatschapsbewijs

Visvergunningen op naam Henri de Man en Valerie de Man - von Orelli voor de jaren 1948-1951 Bern, 1/3/1948 2 st, 4 p, Dac, O

over

de interkantonnale overeenkomst i.v.m. visrechten op het meer van Morat S.l., (1948), (1951), (1952) 3 st, 18 p, Dr Visvergunning op naam Hendrik de Man voor het meer van Morat jaren 19501953 Morat, 2/5/1950-18/5/1953 1 st, 6 p, Dr brief van Hendrik de Man aan (Inspectorat intercantonal de la navigation) over vaarvergunning voor het jaar 1950 op boot gehuurd A. Gerster Greng par Morat, 13/7/1950 3 st, 3 p, Hs, O, Dr (Kladversie)

van

kanton Bern over de visserij voor het jaar 1951 Bern, (1950) 1 st, 20 p, Dr (2 ex)

isvergunning op naam Hendrik V aihingen/Enz, 7/6/1952 V

de Man voor het jaar 1952

1 st, 2 p, Dr, Dac, O

759 Toelatingsbewijs

van

“Haueisen & Sohn” aan Hendrik de Man om in hun viswater te vissen Neuenbürg, 7/6/1952 1 st, 1 p, Dac, O 139



760 Brief



761 Brochure



762 Reglement



763 Lidmaatschapbewijs



764 Lidmaatschapsbewijs



765 Formulier



766 Akte



767 Formulier

v an Ludwig Krüg, Angelsport-Vereinigung 1934, aan Hendrik de Man over toezending toelatingsbewijs voor het vissen in hun viswaters Frankfurt am Main, 12/10/1952 1 st, 2 p, Dac, O. Bijlage: Toelatingsbewijs van “Angelsport-Vereiniging 1934”

over cantonale wetgeving op de visserij in kanton Fribourg voor het jaar 1952 (Fribourg), (1952) 1 st, 12 p, Dr

van

Verband Deutscher Sportfischer eV voor organiseren hengelwedstrijden S.l., 1952 1 st, 16 p, Dr

Visvergunning van “Féderation La Truite de la Haute-Loue” op naam van Valerie de Man-von Orelli Ornans, 1 juni 1953 1 st, 2 p, Dr, Hs, O

Visvergunning van “Société des Pêcheurs & Terriens de Montigny-sur-Aube, op naam van Hendrik de Man S.l., 1953 1 st, 2 p, Dr, Hs, O

voor

de statistiek van de visvangst voor het meer van Morat S.l., (1953) 1 st, 1 p, Dr

aarvergunning voor V .l., 1953 S 1 st, 4 p, Dr, Dac, O

roeiboot, op naam van Hendrik de Man

voor de statistiek van de visvangst voor departement Bellinzona voor het jaar 1953 S.l., (1953) 1 st, 2 p, Dr (2 ex)

140

5.3. Literatuur

768 Knipsel



769 Brochure,



770 Artikel



771 Artikel



772 Plan

met recensie over publicatie van Henrich Kuhn rond bescherming van waters S.l., 29/5/1953 1 st, 2 p, Dr specimen “Der Kescher. Zeitschrift des Verbandes Deutscher Sportfischer”, “Bestimmungen für die Veranstaltung von Wurfturnieren” S.l., 5/1952, 5-6/1952 2 st, 44 p, Dr

van H. Lorenz “Ueber Raumbeziehungen der Bachforellen” over visvangst, in: “Schweizerische Fischerei-Zeitung” Zürich, 8/1952 1 st, 4 p, Dr

van Dr. Heinrich Schreiner “Die Kunstfliege” over sportvisserij, in: “Die Fischwaid. Zeitschrift für Sportfischerei” Hamburg, 1/9/1952 1 st, 6 p, Dr van

viswaters in Zwitserland, uitgegeven door E. Bürkli, Verlag “Petri-Heil” Zürich, s.a 1 st, Dr

6. Varia

773 Knipsels

over

o.m. de Tweede Wereldoorlog S.l., 12/6/1943, 8/2/1945, 20/9/1947, 1/10/1948, 5/12/1952 ; 21,28/3/1952 7 st, 16 p, Dr

774 Voorplatten

van “Le Revue Syndicale Suisse. Organe mensuel de l’Union syndicale suisse” {Berne, 9-10/1948} en van “Jeune Patron. Revue mensuelle du Centre des jeunes patrons” {Paris, 1/1949} Berne, (Paris), 9-10/1948, 1/1949 2 st, 4 p, Dr 141

775 Knipsel

van het artikel «Portraits: Augustin Habaru» door Paul Viret», uit : «Revue Syndicaliste” S.l., 11/1948 1 st, 2 p, Dr

776 Knipsel



met artikel van Eugène Varga “Varga ne confesse que ses péchés véniels”, uit: “Etudes et documents”, {Paris}, 1, 1949, pp.23-24 {verscheen eerder in een Russisch tijdschrift} Paris, 1949 1 st, 2 p, Dr



777 Knipsel



778 Knipsel

“Bij Mevrouw Roland Holst. Portretschets van een grote kunstenares” van A.Th. Mertens, uit: “De Linie” S.l., 21/12/1951 1 st, 2 p, Dr

o ver berichtgeving dat ( Brussel), 3/9/1952

Hendrik de Man in België zou zijn

1 st, 1 p, Dr 779 Notities



op omslag van “Wetenschappelijke Tijdingen” S.l., 10/1952 1 st, 2 p, Dr, Hs, O



780 Postkaarten



781 Notitie



782 Notities

van

Morat, Zwitserland S.l., s.a. 2 st, 2 p, Dr van

Hendrik de Man betreffende adressen S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O van (Hendrik de Man) over adressen en telefoonnummers (in Zwitserland) en varia S.l., s.a., (1945) 18 st, x p, Hs, O

142



783 Notities



784 Gelegenheidsdrukwerk

van

Hendrik de Man met namen, adressen en telefoonnummers S.l., s.a. 15 st, x p, Hs, O, Dr

Naamkaartjes

met Franse en Zwitserse adressen

.l., s.a. S 4 st, 5 p, Dr, Hs, O

785 Gelegenheidsdrukwerk

Naamkaartje

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Dr

van Hofrat Dr. Friedrich Hertz, (Bundeskanzler)

786 Werkdocument

Uittreksel uit interview met Henriette Roland Holst in “De Linie”, waarin ze spreekt over Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O

143

DEEL II. PUBLICATIES









(MANUSCRIPTEN, WERKDOCUMENTEN EN BIJHORENDE STUKKEN)

HOOFDSTUK I. ALGEMEEN 1. Werkmateriaal, nota’s, citaten voor publicaties (en voordrachten)

787 Artikel



788 Specimen



789 Werkdocumenten,



790 Werkdocument



791 Knipsels



792 Knipsel

van

C.G. Jung “Die Entschleierung der Seele”, in: “Europäische Revue” Berlin, 7/1931 1 st, 12 p, Dr, (onvolledig)

van «Le Vingtième. Artistique et Littéraire» met artikel «A l’Académie Picard. La réception de M. l’abbé Jacques Leclercq par M. Charles Plisnier» S.l., 22/11/1936 1 st, 8 p, Dr brief, briefwisseling tussen Hendrik de Man en Dr. Leo Goemans, bestendig secretaris van de “Koninklijke Vlaamsche Academie” en van Jet aan “Vlieg” {Hendrik de Man} over spreekwoorden en gezegden S.l., Brussel, 10/12/1936, s.a., 20,25/5/1942 5 st, x p, Hs, O, Dac, C

over

oorsprong en betekenis van het woord “klasse” S.l., 14/11/1938 1 st, 6 p, Hs, O

“La vie et la mort dans la poésie”: bespreking van “Over Leven en Dood in de poëzie” van P.N. van Eyck, uit: “Le Nouveau Journal” S.l., 16,30/10/1942 2 st, 4 p, Dr

«Sur

l’Esprit Swing» door Robert Poulet, uit : «Le Nouveau Journal» S.l., 7-8/11/1942 1 st, 2 p, Dr

144



793 Lijst



794 Notities



795 Knipsel



796 Brief



797 Brief



798 Brief



799 Knipsels



800 Knipsel

met

adressen van Amerikaanse tijdschriften S.l., (1943) 1 st, 1 p, Hs, O van

Hendrik de Man over boek van Emmanuel Berl “L’Histoire de l’Europe” S.l., 30/4/1946 1 st, 1 p, Dac, O “Das

Gespenst des technisierten Krieges” uit: “Der Bund” ern, 8/9/1946 B 1 st, 2 p, Dr van Mildred B. Allport, Press and Cultural Relations Attaché American Legation Bern-Press Section, aan Hendrik de Man over identificatie en toezending van boeken Bern, 6/4/1948 1 st, 1 p, Dac, O v an (H. Goone), Schweizerische Landesbibliothek aan Hendrik de Man over beschikbaarheid van boeken in stadsbibliotheek Bern Bern, 14/4/1948 1 st, 1 p, Dac, O van Bess Ellen Backes, Cultural Assistant American Legation Bern-Press Section, aan Hendrik de Man over beschikbaarheid van boeken Bern, 28/6/1948 1 st, 1 p, Dac, O “What every young man ought to know”, “Public and private directors”, “White Collar” {bespreking van: White Collar: The American Middle Classes. - New York: Oxford University Press, 1951}, “Reels, Rods and Redditch”, over de populariteit van televisie, uit: “The New Statesman and Nation” S.l., 26/11/1949, 17/12/1949, 1/9/1951, 1/3/1952, 19/4/1952 5 st, 12 p, Dr

“Hoogtepunt

van het nihilisme overschreden”, uit: “De Vlaamse Linie” S.l., 3/11/1950 l st, 2 p, Dr 145



801 Brochure



802 Knipsel

“Political Education. A Plea for Cultural Parochialism Properly Defined” van Harry D. Gideonse, Brooklyn College Washington, (1951) 1 st, 22 p, Dr

met commentaar op artikel verschenen in Belgische “Germinal” over Dr. Daels Bern, 30/9/1952 1 st, 2 p, Dr



803 Artikel



804 Artikel



805 Specimen



806 Notities



807 Notities



808 Notities

“Sozialautonomie auch in der Lohnpolitik”, overdruk uit: “Sozialer Fortschritt. Unabhängige Zeitschrift für Sozialpolitik” (Berlin), 10/1952 1 st, 4 p, Dr

van Hartwig Pfingsten {lid “Deutschen Literatur-Institut”}: “Wie soll gehandelt werden?” Hof Fegetasch (Schlei), 27/4/1953 1 st, 2 p, Dac, O

van «La République Libre. Hebdomadaire de la Démocratie Socialiste» met artikel van Charles Salençon «Histoire ouvrière: Les origines du premier mai» S.l., 15/5/1953 1 st, 4 p, Dr van (Hendrik de Man) over werken van B.H. Liddell Hart, Ernest Hemingway en Agathe Christie S.l., s.a. 3 st, 4 p, Hs, O

van

Hendrik de Man over de uitdrukking “Spiegelmensch” van Weifel S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O

van

(Hendrik de Man) over «L’importance des petites choses» S.l., s.a. 1 st, 3 p, Hs, O

146



809 Lijsten

met titelbeschrijvingen van boeken van Weber, Colm, Miller en Aitken en van de “Sammlung Dalp”, uitgegeven door A. Francke A.G. Verlag Bern en Leo Lehnen Verlag GmbH München S.l., s.a. 2 st, 3 p, Dr, Dac, C



810 Notities



811 Knipsels



812 Notities,



813 Werkdocument



814 Notities

o ver o.m. “Fehlkonstruktionen” .l., s.a. S 2 st, 2 p, Dac, O

over “Französischer Literaturbrief” {rond werk van J. Lucas-Dubreton: “Napoléon devant l’Espagne”}, “Was liest Amerika?”, “A propos d’un centenaire. Le socialisme a perdu son âme” en “Karl Mannheim, een groot socioloog ging heen” S.l., s.a. 4 st, 6 p, Dr knipsels met citaten, uittreksels uit werken en gedichten van verschillende auteurs S.l., s.a. x st, x p, Hs, O, Dac, O, Dr

van

(Hendrik de Man) over (“Die abendländische Kultur ...”) S.l., s.a. 1 st, 3 p, Hs, O v an (Hendrik .l., s.a. S

de Man) met referentienummers en data

2 st, 2 p, Hs, O

815 Knipsel



816 Werkdocument

“Kleine

Völkerpsychologie von der Strasse aus”, uit: “Touring” .l., s.a. S 1 st, 4 p, Dr

Afbeeldingen van militaire insignes: “Gradabzeichen und Waffengattungen unserer Armee” {Bijlage bij “Schweizer Illustrierten Zeitung”} S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr 147

817 Notities



van

Hendrik de Man over “Principles of Ethics” S.l., s.a. 1 st, 4 p, Hs, O

2. Briefwisseling met of nota’s betreffende uitgevers (algemeen)

818 Brief



819 Briefkaart



820 Brief



821 Lijst



822 Lijst



823 Notities,



824 Notities

v an Dorothy M. Sells aan Hendrik de Man over uitgeverijen Bern, 14/3/1946 1 st, 1 p, Dac, O

van

Peter Diederichs aan Hendrik de Man over afspraak voor bezoek Brüssel, 11/2/1947 1 st, 1 p, Hs, O van Hans Oprecht, Bücher Gilde Gutenberg aan Hendrik de Man met adressen van uitgeverijen in Stockholm en Kopenhagen Zürich, 15/6/1950 1 st, 1 p, Dac, O met

publicaties van Hendrik de Man van 1919 tot 1942 .l., s.a. S 1 st, 23 p, Dac, O

met

titelbeschrijvingen van werken van Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, C lijst adressen van uitgevers S.l., s.a. 11 st, 18 p, Hs, O, stencil met

van

(Hendrik de Man) met adressen uitgevers S.l., s.a. 3 st, 5 p, Hs, O

148



825 Notitie



826 Notities,

over

uitgevers S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O lijst van (Hendrik de Man) over uitgevers, titels en auteurs S.l., s.a. 6 st, 10 p, Hs, O, Dr

3. Conflict Hendrik de Man - Les Editions du Cheval Ailé

827 Notities



828 Brief



829 Brief



830 Briefwisseling

van

(Hendrik de Man) over ontvangen sommen van Bourquin voor “Au delà du Nationalisme” en “Cavalier Seul” S.l., (1948) 2 st, 2 p, Hs, O

van Hendrik de Man aan Jardin met vraag om advies i.v.m. zaak “Les Editions du Cheval Ailé” Berne, 30/12/1948 1 st, 1 p, Dac, C, (2 ex)

van Constant Bourquin aan Hendrik de Man over voordrachten Hendrik de Man in Portugal en ontslagname Bourquin als beheerder van “Les Editions du Cheval Ailé” Madrid, 8/1/1949 1 st, 1 p, Dac, O

tussen Les Editions du Cheval Ailé en Hendrik de Man over zoekgeraakte drukproeven van “Jacques Coeur”, Duitse vertaling van “Cavalier Seul” en conflict met de uitgeverij n.a.v. niet betalen auteursrechten Berne, Genève, La Tour-de-Peilz, 10,11,12/1/1949 ; 21/2/1949 ; 2,8,9,19/3/1949 ; 22,28/9/1949 ; 20/10/1949, 28/11/1949 ; 4,8/12/1949 17 st, 22 p, Dac, O en C

149



831 Kasstuk,

lijst, notities, briefwisseling tussen Hendrik de Man en Raymond Vernet, advocaat, over gerechtelijke stappen ondernomen door Hendrik de Man tegen “Les Editions du Cheval Ailé” i.v.m. niet nakomen overeenkomst Berne, Genève, Greng par Morat, 28/12/1949-28/1/1952 x st, x p, Dac, O en C, Hs, O. Bijlagen: nota van Hendrik de Man over «Cavalier Seul» ; teksten «1.er Mémoire» en «2ème Mémoire» ; correspondentie tussen advocaten H. Oederlin en R. Vernet ; brief van Hendrik de Man aan Cottier, Directeur des Imprimeries Populaires ; rekeninguittreksel van advocaat Vernet ; correspondentie tussen Hendrik de Man en «Les Editions du Cheval Ailé» ; «Mémoire en cassation» (afschrift) ; brief van «la Coopérative du Livre» aan Bourquin (afschrift) ; brief Georges van der Essen, «La Diffusion du livre» aan Hendrik de Man ; brief Joubert, Ministère des Affaires Etrangerès aan Bourquin (afschrift) ; brief van Hendrik de Man aan Georges van der Essen, La Diffusion du Livre



832 Notitie,

briefwisseling tussen Pilet-Golaz, SOPIC SA en Hendrik de Man over mogelijke oplossing voor schuldvorderingen op “Les Editions du Cheval Ailé” Lausanne, Berne, 28,31/3/1950 2 st, 2 p, Dac, O en C

HOOFDSTUK II. PUBLICATIES 1. Boeken/Brochures 1.1. Het tijdvak der demokratie. Met eene voorrede door Henriette Roland Holst



SPECIMEN



833 Specimen



van “Het tijdvak der demokratie. Met eene voorrede door Henriette Roland Holst”, met een handgeschreven opdracht aan zijn vader Gent, 1907, {Germinalreeks, IV, 1907, 9} 1 st, 88 p, Dr

1.2 Die Arbeiterbewegung in Belgien SPECIMEN 834 Specimen

van

“Die Arbeiterbewegung in Belgien” {samen met L. de Brouckère} Stuttgart,Verlag Paul Singer, {Ergänzungshefte zur Neuen Zeit, 1911, 9} Stuttgart, 10/3/1911 1 st, 72 p, Dr ; 1 st, 68 p, Dr, (onvolledig)

150







835 Brochure,

werkdocumenten caractère d���������������������������� u mouvement ouvrier belge”21 Bruxelles, {V. Brismée}, (1911) 1 st, 4 p, Dr (8 ex) ; 2 st, 19 p, Hs, O

836 Artikel

“Le

van Hendrik de Man over de Gentse coöperatieven {Gedeelte in Franse vertaling} S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

DISPUUT H. DE MAN – BWP



837 Brief



838 Brief



839 Brief



840 Brief

21

van (Wauters), Le Peuple, aan “Cher ami” over het niet kunnen publiceren van artikels van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” Bruxells, 8/4/1911 1 st, 1 p, Hs, O

van Société Coopérative Volksdrukkerij aan “Citoyens” waarin afschrift opgenomen is van correspondentie tussen (A. De Backer) van Comité Germinal en Louis De Brouckère en Hendrik de Man over publicatie van hun artikels verschenen in “Die Neue Zeit” Gand, 27/4/1911 1 st, 2 p, Hs, O

van Hendrik de Man aan A. De Backer over rechtzetting van verwijten aan het adres Hendrik de Man, uitgesproken door De Backer tijdens de zitting van de Landelijke Raad Brussel, (2)/7/1911 1 st, 2 p, Hs, C (Kladversie)

van A. De Backer, Société Coopérative Volksdrukkerij, aan J. Van Roosbroeck over het aanvaarden van een onderzoekscommissie in de zaak Hendrik de Man Gand, 9/7/1911 1 st, 1 p, Hs, O

Samenvatting en uittreksels van het artikel “Der Eigenart der belgischen Arbeiterbewegung”

151



841 Brief



842 Brief



843 Brief



844 Knipsel



845 Brief



846 Brief



847 Knipsel

van Joseph Van Roosbroeck aan A. De Backer over benoeming van een scheidsrechterlijke raad in de zaak Anseele-Hendrik de Man S.l., 24/7/1911 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift)

van (E. Anseele), SM Vooruit, aan (...) over vertaling van artikels van Hendrik de Man en van Louis De Brouckère, verschenen in “Die Neue Zeit” Gent, 6/9/1911 1 st, 1 p, Hs, O

van Hendrik de Man aan Bureau du Conseil Général du POB over uitspraken van E. Anseele in de Kamer m.b.t. de persoon van Hendrik de Man en over het aanstellen van een scheidsrechterlijke raad Bruxelles, 24/1/1912 1 st, 2 p, Hs, O (Kladversie) met publicatie van brief van Hendrik de Man aan de krant Le Peuple over dispuut met E. Anseele Bruxelles, 26/1/1912 1 st, 1 p, Dr

van Arthur Verschraegen, secretaris, aan Vandersmissen met vraag om kenbaar te maken wanneer de bespreking zal plaatsvinden over de artikels van Hendrik de Man en Louis De Brouckère, verschenen in “Die Neue Zeit” Gent, 26/1/1912 1 st, 1 p, Hs, O

van (E. Anseele) aan “Chers Camarades” met o.m. de mededeling dat hij niet kan aanwezig zijn op de zitting, zijn protest tegen Le Peuple voor de publicatie van artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” en het niet aanvaarden van de aanstelling van een scheidsrechterlijke raad Gand, 26/1/1912 1 st, 4 p, Hs, O

“Goed geklopt” {verschenen in dagblad Vooruit} over antwoord van E.Anseele in de Kamer op artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” Gent, 26/1/1912 1 st, 1 p, Dr

152



848 Brief



849 Brief



850 Brief

van Hendrik de Man aan Vandersmissen, secrétaire du Conseil Général du POB, over artikel “Goed geklopt” {verschenen in dagblad Vooruit}, de weigering van E. Anseele tot het aanvaarden van een scheidsrechterlijke raad en over het zoeken naar een oplossing zonder de partijbelangen te schaden Bruxelles, 26/1/1912 1 st, 3 p, Hs, O (Kladversie)

van Bureel van de Landelijke Raad aan Gezel Bogaerts, hoofdopsteller van Vooruit, over bijeenroepen algemene vergadering ter bespreking van het artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” S.l., 26/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C van (“Landelijken Raad”) aan Gezel Verschraegen, over bijeenroepen algemene vergadering van de Landelijke Raad ter bespreking van artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” S.l., 27/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C



851 Brief



852 Brief



853 Brief

v an (Bureau du Conseil Général) aan Citoyen Anseele, député à Gand, over bijeenroepen van algemene vergadering ter bespreking van het artikel van Hendrik de Man verschenen in «Die Neue Zeit» S.l., 27/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C

van (...) aan Hendrik de Man over het doorsturen van de brief van Hendrik de Man aan Eduard Anseele betreffende de aanstelling van een scheidsrechterlijke raad, de daaropvolgende weigering van Anseele en bevestiging van samenroeping van de Landelijke Raad ter discussie van artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” S.l., 27/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C van (...) aan Citoyen Emile Royer, député, met vraag om voorzitterschap waar te nemen op de algemene vergadering ter bespreking van het artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” S.l., 27/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C

153



854 Brief



855 Briefwisseling



856 Specimen



857 Brief



858 Brief



859 Brief

van Emile Royer, député de Tournai-Ath, aan Vandersmissen, secrétaire du Parti Ouvrier, met aanvaarding van het voorzitterschap van de algemene vergadering en vraag om toezending vertaling van het artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” Bruxelles, 27/1/1912 1 st, 1 p, Dac, O

tussen A. Verschraegen, secretaris van Gentsche Soc. Federatie, en secretaris (...) over artikel van Hendrik de Man en Louis De Brouckère verschenen in “Die Neue Zeit” en het incident du Bus de Warnaffe-Anseele en met verzoek de besprekingen hierrond te houden met alle arrondissementsafgevaardigden Gent, s.l., 27,29/1/1912 2 st, 2 p, Hs, O, Dac, C van

“La Métropole” met artikel “Les intellectuels socialistes et M.Anseele” betreffende conflict met E. Anseele over artikel van Hendrik de Man verschenen in “Die Neue Zeit” Anvers, 27/1/1912 1 st, 6 p, Dr

van J. Lampens, Tusschengemeentelijk Werkloozenfonds der Gentsche omligging, aan Vriend Laurent met de mededeling niet aanwezig te kunnen zijn op de zitting van de Landelijke Raad en met uiting van protest tegen de aanval van Hendrik de Man op de Gentse afdeling van de BWP Gent, 30/1/1912 1 st, 1 p, Hs, O

v an (E. Anseele), Schepen van Financiën en der Regiën Stad Gent, aan (...) (over artikel van Hendrik de Man) Gent, 30/1/1912 1 st, 1 p, Hs, O

v an le secrétaire du Conseil Général aan Citoyen Anseele, député à Gand, over vertaling artikel van Hendrik de Man S.l., 30/1/1912 1 st, 1 p, Dac, C

154



860 Briefwisseling



861 Brief



862 Specimen



863 Brief



864 Brief



865 Brief

tussen A. Verschraegen en Vandersmissen over het niet kunnen uitnodigen van de arrondissementsfederaties op de zitting van de Landelijke Raad i.v.m. bespreking van artikels verschenen in “Die Neue Zeit” en over de Gentse vrouwenorganisatie S.l., Gent, 2/2/1912 2 st, 2 p, Hs, O, Dac, C

v an Hendrik de Man aan Vandersmissen over het niet meer toelaten van nietleden van de Landelijke Raad tot de zittingen Bruxelles, 3/2/1912 1 st, 2 p, Hs, O (Kladversie)

van “Recht en Vrijheid” waarin publicaties van brief van Hendrik de Man “Antwoord van onzen vriend de Man aan gezel Anseele” van 26 januari 1912 Aalst, 4/2/1912 1 st, 4 p, Dr

van (Bertrand) Chambre des Représentants aan “Cher Ami” over het niet kunnen aanwezig zijn op de volgende zitting van de Landelijke Raad en over zijn gewijzigde houding t.o.v. Hendrik de Man S.l., 13/2/1912 1 st, 1 p, Hs, O van (...) aan Hendrik de Man over uitnodiging aan Hendrik de Man om gehoord te worden door de Landelijke Raad alvorens tot besluitvorming over te gaan S.l., 14/2/1912 1 st, 1 p, Dac, C

van Hendrik de Man aan Vandersmissen, secrétaire du CG du POB, over het niet kunnen bijwonen van de zitting van 14 februari wegens ziekte en met verzoek om verder te overleggen zonder echter tot een beslissing over te gaan Bruxelles, 14/2/1912 1 st, 2 p, Hs, O (Kladversie)

155



866 Postkaart



867 Brief



868 Resolutie



869 Knipsel

van P. De Visch aan Vandersmissen over de postkaart die verspreid werd in het arrondissement Gent-Eeklo en over de verschillende resoluties van de Landelijke Raad Gent, 16/2/1912 1 st, 4 p, Hs, O, Dr. Bijlage: postkaart “Hoe ze de boeren bij de keel nemen” over artikel van Hendrik de Man en Louis De Brouckère, verschenen in “Die Neue Zeit” van Anton Thissen, “Sociaal-Demokratische Vereeniging van Nederlanders en Vlamingen”, aan Vandersmissen over toesturen van de goedgekeurde resolutie Bruxelles, 19/2/1912 1 st, 3 p, Hs, O. Bijlage: goedgekeurde resolutie (in het Nederlands en in het Frans) met verzoek aan de Landelijke Raad om geen beslissing te nemen voor Hendrik de Man gehoord is van Louis Bertrand, Louis De Brouckère en Joseph Wauters betreffende de zaak Anseele-Hendrik de Man, goedgekeurd in de zitting van 28 februari 1912 (Bruxelles), (28/2/1912) 1 st, 1 p, Dac, O “ Het geval Anseele-de erchem, 2/1912 B

Man”, uit: “Volharding” {Berchem}, {II/1912, 1}

1 st, 5 p, Dr

870 Postkaart



871 Brief



872 Werkdocument

van (Gerstein) “Redaktion der Neuen Zeit” aan Camille Huysmans betreffende bericht dat door “Die Neue Zeit” moet gepubliceerd worden n.a.v. de zaak Anseele-Hendrik de Man Berlin-Friedenau, 17/3/1912 1 st, 2 p, Hs, O van de secretaris van de Conseil Général du Parti Ouvrier aan Karl Kautsky, redacteur “Die Neue Zeit”, over toezending in Duitse vertaling van de resolutie van de Landelijke Raad in de zaak Anseele-Hendrik de Man (Bruxelles), 22/3/1912 1 st, 2 p, Dac, C. Bijlage: resolutie Landelijke Raad in Duitse vertaling Duitse

vertaling van de resolutie van de Landelijke Raad S.l., s.a. 1 st, 4 p, Hs, O

156



873 Nota’s



874 Nota



875 Nota



876 Nota



877 Nota



878 Nota



879 Resoluties

van A. De Backer en G. De Visch aan de Landelijke Raad waarin de aanvallen van Hendrik de Man op de Gentse coöperatieven veroordeeld worden en zijn ontslag als hoofd van de Centrale van Arbeidersopvoeding gevraagd wordt S.l., s.a. 2 st, 3 p, Hs, O van E. Royer, gericht aan de Landelijke Raad, waarin gesteld wordt dat de houding van Hendrik de Man later zal beoordeeld worden en dat de coöperatieven “De Zaaier” en “Vooruit” in ere hersteld worden S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift) van Wauters en Vandersmissen met de besluitvoming in de zaak AnseeleHendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dc, C, Hs, O (Afschrift) van J. Wauters en L. Vandersmissen met de besluitvorming in de zaak AnseeleHendrik de Man, met handgeschreven opmerkingen door (...) en bestemd voor E. Vandervelde S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, C, Hs, O (Afschrift)

van Conreur met besluitvorming in de zaak Anseele-Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift)

van

Lépers met besluitvorming in de zaak Anseele-Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

betreffende

de zaak Anseele-Hendrik de Man

.l., s.a. S 1 st, 3 p, stencil

880 Resolutie

van Wauters en Vandersmissen over de zaak Anseele-Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O 157



881 Brief



882 Werkdocument



883 Werkdocument



884 Werkdocumenten



885 Verslag



886 Nota

van (...) Chambre des Représentants aan Vandersmissen over dagorde zaak Anseele-Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O

met reactie van Hendrik de Man na lezing van verslag van vorige vergadering van de Landelijke Raad S.l., s.a. 1 st, 8 p, Hs, O

betreffende de tussenkomst van Hendrik de Man op een zitting van de Landelijke Raad S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

Vertaling van rondschrijven verspreid in 1910 in het arrondissement Gent, over de voorwaarden voor aankoop van vee bij het “Bureau pour le placement de bétail” {Arthur Verschraegen} S.l., s.a. 2 st, 6 p, Hs, O, stencil

van

A. Verschraegen over de werking van het “Bureel van Veeplaatsing” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Dr

van Emile Vandervelde over artikel van Hendrik de Man en Louis De Brouckère verschenen in “Die Neue Zeit” S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 887 Knipsel



van het artikel van W. Van Overstraeten “ Rappel au passé” over heruitgave van brochure van Hendrik de Man en Louis de Brouckère “Die Arbeiterbewegung in Belgien” door “Les Editions de l’Etat” te Moskou (uit: “Le Drapeau Rouge”, 12/4/1924) 1 st, 2 p, Dr

158

1.3. Geschiedenis der vakbeweging. Beknopte inhoud van een kursus in tien lessen



SPECIMEN

888 Specimen

van “Geschiedenis der vakbeweging. Beknopte inhoud van een kursus in tien lessen” Brussel, {Centrale voor Arbeidersopvoeding}, 1912 1 st, 60 p, Dr

1.4. Au Pays du Taylorisme SPECIMEN



889 Specimen

van

«Au pays du Taylorisme» ruxelles, {Petite Bibliothèque du Peuple}, 1919 B 1 st, 110 p, Dr

PRESENTEXEMPLAREN, RECENSIES, BEDANKINGEN



890 Brief

van (...), American Legation aan Hendrik de Man met dank voor toesturen van het boek “Au Pays du Taylorisme” Brussels, 10/6/1919 1 st, 2 p, Hs, O

1.5. The Remaking of a Mind. A soldier’s thoughts on war and reconstruction



MANUSCRIPT



891 Manuscript

van

Hendrik de Man “The remaking of a mind” .l., s.a. S 1 bundel, Hs, O, Dac, O

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN

892 Contract

tussen Hendrik de Man en Charles Scribner’s Sons over uitgave van “The remaking of the world” (mind) S.l., 24/10/1918 1 st, 4 p, Dr, Dac, O 159

893 Kasstukken



van Charles Scribner’s Sons aan Hendrik de Man over auteursrechten op “The remaking of a mind” New York, 2/8/1920, 2/7/1923 2 st, 2 p, Hs, O PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



894 Brief



895 Brief

van Karl Bücher {alter Lehrer}, Redaktion der Zeitschrift für die gesamte Staatswissenschaft, aan Hendrik de Man over toezending “The remaking of a mind” en over persoonlijke aangelegenheden Leipzig, 30/11/1919 1 st, 2 p, Hs, O

van H. Pirenne, Université de Gand, Cabinet du Recteur, aan Hendrik de Man over “The Remaking of a Mind” Gand, 17/12/1919 1 st, 3 p, Hs, O

1.6. La leçon de la guerre SPECIMEN 896 Specimen

van

«La leçon de la guerre» Bruxelles, Librairie du Peuple, 1920 1 st, 52 p, Dr

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 897 Brief



van H. Pirenne aan Hendrik de Man waarschijnlijk betreffende de artikelenreeks van Hendrik de Man “La Leçon de la guerre” in het dagblad Le Peuple Gand, 3/8/1919 1 st, 4 p, Hs, O



1.7. Programmabrochure Concert Beethoven

SPECIMEN

160

898 Brochure

Programma “Concert Beethoven”, met bijdrage van Hendrik de Man “Beethoven l’héroïque”

ruxelles, {Comité Bruxellois d’Education Ouvrière}, 1921 B 1 st, 16 p, Dr 1.8. Le mouvement d’éducation ouvrière en Belgique

SPECIMEN

899 Specimen

van «Le mouvement d’éducation ouvrière en Belgique» Bruxelles, {Centrale d’Education Ouvrière}, 1922 1 st, 32 p, Dr (2 ex)

1.9. Die Intellektuelen und der Sozialismus SPECIMEN



900 Specimen



901 Specimen

“De

Intellectueelen en het Socialisme” Brussel, {De Wilde Roos}, 1927 1 st, 37 p, Dr (2 ex)

“Intelektualové

a Socialism” raha, Ustredni Delnické Knihkupectir a Nakladatelstvi, 1927 P 1 st, 34 p, Dr

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



902 Contract



903 Brief

tussen Hendrik de Man en Eugen Diederichs Verlag over uitgave van “Die Intellektuellen und der Sozialismus” Jena, 19,22/8/1926 1 st, 2 p, Dac, O

van Arbeiter-Zentralbuchhandlung Verlag Antiquariat {Ant. Sveceny} aan Hendrik de Man over auteurshonorarium voor “Die Intellektuellen und der Sozialismus”, {te Praag verschenen onder de titel “Intelektualové a socialism”. Praha, Ustredni Delnicke Knihkupectvi a Nakladatelstvi} Prag, 30/(kvetna)/1927 1 st, 2 p, Dac, O, (in het Tsjechisch opgesteld, met Duitse vertaling op achterzijde)

161

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 904 Specimen



met recensie over werk van Hendrik de Man “Die Intellektuellen und der Sozialismus, in: “Literarischer Handweiser”, {LXIII,11, p. 844} Freiburg im Breisgau, 8/1927 1 st, 48 p, Dr

1.10. Zur Psychologie des Sozialismus

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN

905 Brief



906 Contract



907 Contract



908 Contract

van Eugen Diederichs Verlag aan Hendrik de Man over contract met Hendrik de Man voor uitgave van “Zur Psychologie des Sozialismus” Jena, 31/7/1925 1 st, 6 p, Dac, O. Bijlage: contract tussen Hendrik de Man en Eugen Diederichs Verlag ; folder van “Zur Psychologie des Sozialismus”

t ussen

Hendrik de Man en NV van Loghum Slaterus’ Uitgevers Maatschappij over verkorte uitgave van “Zur Psychologie des Sozialismus” Arnhem, Eberstadt, 9/4/1926 1 st, 1 p, stencil

t ussen

Hendrik de Man en Société Coopérative L’Eglantine voor uitgave van «Au delà du Marxisme» Bruxelles, 27/11/1926 1 st, 2 p, Dac, C t ussen

Hendrik de Man en George Allen & Unwin Ltd voor Engelse van “Zur Psychologie des Sozialismus” S.l., 8/2/1927 1 st, 1 p, Dac, C uitgave

909 Brief



van “Orbis” Druck-, Verlags- und Zeitungs-Aktiengesellschaft aan Hendrik de Man over verkorte uitgave in Tsjechische vertaling van “Zur Psychologie des Sozialismus” Prag, 17/6/1927 1 st, 1 p, Dac, O

162



910 Contract



911 Contract



912 Brief



913 Notities

tussen Hendrik de Man en Aguilar, uitgever te Madrid, voor Spaanse uitgave van “Au delà du Marxisme” Flims-Waldhaus, Madrid, 29/9/1927, 12/10/1927 1 st, 1 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en Bokförlagsaktiebolaget Tiden voor Zweedse vertaling van “Zur Psychologie des Sozialismus” Stockholm, Flims Waldhaus, 7/10/1927 1 st, 1 p, Dac, C

van Gius. Laterza & Figli aan Hendrik de Man over Italiaanse uitgave van “Au delà du Marxisme” Bari, 21/11/1928 1 st, 1 p, Dac, O

van

Hendrik de Man over vertalingsrechten voor : “Au delà du Marxisme”, “Joie au travail, “Socialisme constructif” en “L’Idée socialiste” {uitgeverij Aguilar} S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



914 Specimen



915 Artikel



916 Artikel



met recensie van werk van Hendrik de Man “Zur Psychologie des Sozialisumus”, in: “Literarischer Handweiser”, {LXIII,1,p.47} 10/1926 1 st, 76 p, Dr

Bespreking van “Zur Psychologie des Sozialismus” door Bonger (W.A.) “Het boek van de Man”, overdruk uit: “De Socialistische Gids”, {Amsterdam}, XII, augustus-september 1927, pp.673-689 Amsterdam, 8-9/1927 1 st, 24 p, Dr

“Jenseits

des Marxismus” van Emile Vandervelde over boek “Zur Psychologie des Sozialismus” van Hendrik de Man”, in: “Die Gesellschaft. Internationale Revue für Sozialismus und Politik” Berlin, 3/1928 1 st, 14 p, Dr 163

917 Specimen



van “Deutsche Republik”, met boekbespreking van werk van Hendrik de Man “Zur Psychologie des Sozialismus” en “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, 6 juli 1928 (II,40), pp. 1302-1304) Frankfurt am Main, 6/7/1928 1 st, 36 p, Dr



918 Brochure



919 Specimen

van Vandervelde E. «La psychologie du Socialisme. A propos de trois livres récents. Karl Kautsky - N. Boukharine - Henri de Man” Bruxelles, 1928 1 st, 48 p, Dr

“Karl Marx eller Hendrik tockholm, 1929 S

de Man?” {Arthur Engberg}

1 st, 86 p, Dr



920 Specimen



921 Specimen



922 Briefwisseling



923 Artikel

Recensie over werk van Hendrik de Man “Zur Psychologie des Sozialismus”, uit: “Revue de Métaphysique et de Morale » Paris, 1929 1 st, 36 p, Dr

van

“Studi Sociali” waarin open brief van Hendrik de Man “A p roposito di ‘Al di là del Marxismo’” met zijn reactie op de recensie van T. Gobbi van “Au delà du Marxisme” verschenen in “La Lotta Umana”22 Montevideo-Buenos Aires, 16/3/1930 1 st, 8 p, Dr

tussen Benito Mussolini en Hendrik de Man over “Au delà du Marxisme” en antwoord van Hendrik de Man van 23 augustus 193023 Roma, Frankfurt am Main, 21/7/1930, 23/8/1930 1 st, 3 p, Dac, C ; 1 st, 2 p, Dac, (Afschrift?) van Speier (H.) “Verbürgerlichung des Proletariats?”, in: “Magazin der Wirtschaft, Berlin, VII, 13, 27.3.1931, pp.591-596 ; 14, 3.4.1931, pp.633, {met

22 In deze brief repliceert Hendrik de Man op de recensie van T. Gobbi van Au delà du marxisme, verschenen in La Lotta Umana (Paris), Rassegna bimensile anarchica, II, 15.3.1929, 8, p.7; 28.3.1929, 9, pp. 7-8; 18.4.1929, 10, pp. 5-7 23

Na zijn overlijden gepubliceerd in “Ecrits de Paris” - Zie “Collectie Erfgenamen”

164

bespreking van “Zur Psychologie des Sozialismus”} Berlin, 27/3/1931, 3/4/1931 2 st, 108 p, Dr

924 Knipsels



925 Knipsels



926 Specimen

«La marche du socialisme. En relisant Henri de Man» van R. Raguenau, uit: «Au Travail. Hebdomadaire populaire syndicaliste» S.l., 10,17,24/7/1943 3 st, 6 p, Dr

met boekbesprekingen over werk van Hendrik de Man “De psychologie van het socialisme” S.l., s.a. 2 st, 4 p, Dr

Overdruk uit “Revue de Métaphysique et de Morale” met bespreking van “Au delà du Marxisme” van Hendrik de Man Paris, s.a. 1 st, 36 p, Dr

PRIJS SOCIALE WETENSCHAPPEN



927 Knipsels



928 Brief



929 Verslag

over toekenning vijfjaarlijkse prijs Sociale Wetenschappen aan Hendrik de Man S.l., 29,31/10/1932 ; 1933 2 st, 4 p, Dr ; 1 st, 8 p, Dr (2 ex) van (Claeys), Directeur Général Ministère des Sciences et des Arts aan Hendrik de Man over toekenning vijfjaarlijkse prijs Sociale Wetenschappen aan Hendrik de Man voor “Au delà du Marxisme” Bruxelles, 14/12/1932 1 st, 2 p, Dac, O. Bijlage: Koninklijk Besluit over toekenning prijs aan Hendrik de Man (Afschrift) van de jury over toekenning vijfjaarlijkse prijs Sociale Wetenschappen aan Hendrik de Man voor “Au delà du Marxisme” {uittreksel uit Belgisch Staatsblad van 2 maart 1933} Bruxelles, 1933 1 st, 4 p, Dr

165



930 Brief



931 Brief

van Fernand Heger, administrateur, en A. De Hertogh, secrétaire de l’ULB, aan Hendrik de Man met gelukwensen voor toekenning vijfjaarlijkse prijs Sociale Wetenschappen aan Hendrik de Man voor “Au delà du Marxisme” Bruxelles, 4/5/1933 1 st, 1 p, Dac,O

van E. Vandervelde aan Hendrik de Man over toekenning vijfjaarlijkse prijs Sociale Wetenschappen aan Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 4 p, Hs, O

1.11. Antwort an Kautsky SPECIMEN 932 Specimen



“Antwort

an Kautsky” Jena, Verlag E. Diederichs, 1927 1 st, 28 p, Dr

1.12. D er Kampf um die Arbeitsfreude BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



933 Contract



934 Contract



935 Contract

tussen Hendrik de Man en Eugen Diederichs Verlag voor uitgave van “Der Kampf um die Arbeitsfreude” Flims-Waldhaus, Jena, 9,14/3/1927 1 st, 2 p, Dac, O

t ussen

Hendrik de Man en NV van Loghum Slaterus’ Uitgevers Maatschappij voor verkorte Nederlandse uitgave van “Der Kampf um die Arbeitsfreude” Arnhem, Flims Waldhaus, 18/1/1928 1 st, 1 p, Dac, O

t ussen

Hendrik de Man en George Allen & Unwin Ltd voor Engelse uitgave van “Der Kampf um die Arbeitsfreude” S.l., 10/4/1928 1 st, 1 p, stencil

166



936 Contract



937 Contract



938 Brief

tussen Hendrik de Man en Bokförlagsaktiebolaget Tiden voor Zweedse vertaling van “Der Kampf um die Arbeitsfreude” Stockholm, Flims Waldhaus, 1/3/1929 1 st, 1 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en M. Aguilar voor Spaanse uitgave van “La joie au travail” Madrid, Francfort, 13/5/1930 1 st, 1 p, Dac, O

van Gius. Laterza & Figli aan Hendrik de Man over Italiaanse uitgave van “La joie au travail” Bari, 2/7/1930 1 st, 1 p, Dac, O

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



939 Specimen



940 Specimen



941 Specimen



942 Artikel

met recensie van werk van Hendrik de Man “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, in: “Literarischer Handweiser”, {LXIV,2,p.122} Freiburg im Breisgau, 11/1927 1 st, 60 p, Dr met recensie van werk van Hendrik de Man “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, in: “Die Bücherwarte”, {III,3,pp.73-74} Berlin, 3/1928 1 st, 52 p, Dr met

recensie van D. Crena de Iongh van werk van Hendrik de Man “Der Kampf um die Arbeitsfreude”, overdruk uit: “De Gids” van november 1928, pp.239-246 S.l., s.a. 1 st, 12 p, Dr

“La

joie au travail” van Reginald Hemeleers over gelijknamige werk van Hendrik de Man, in: “Chantiers Noël. Revue mensuelle universitaire. Organe de la JUC de Belgique» S.l., 25/12/1937 1 st, 8 p, Dr 167

1.13. Der Sozialismus als Kulturbewegung SPECIMEN



943 Specimen



944 Specimen

“Socialismen

som kulturuppgift” skiltuna, Tryckeriaktiebolaget Folket, 1927 E 1 st, 34 p, Dr “ Het socialisme als kultuurbeweging” msterdam, Arbeidersjeugdcentrale, 1928 A 1 st, 52 p, Dr

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 945

Specimen

van “Deutsche Republik”, met boekbespreking van werk van Hendrik de Man “Der Sozialismus als Kulturbewegung”, 25 januari 1929 (III,17), p. 544 Frankfurt am Main, 25/1/1929 1 st, 36 p, Dr

1.14. Aufbauender Sozialismus BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



946 Brief



947 Contract



948 Contract

van Orbis Druck-, Verlags- und Zeitungs-Aktiengesellschaft aan Hendrik de Man over Tsjechische heruitgave van “Aufbauender Sozialismus” Prag XII, 2/2/1931 1 st, 2 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en M. Aguilar voor Spaanse uitgave van “Le socialisme constructif” Madrid, 28/5/1931 1 st, 1 p, Dac, O

t ussen

Hendrik de Man en NV van Loghum Slaterus’ Uitgevers aatschappij voor Nederlandse uitgave van “Opbouwend Socialisme” M Arnhem, Frankfurt a/Main, 11/6/1931 1 st, 1 p, Dac, O

168

1.15. Sozialismus und Nationalfascismus PRESENTEXEMPLAREN, BEDENKINGEN, RECENSIES



949 Specimen

van “Schakels. Socialistisch maandschrift voor Noord en Zuid Nederland” met bespreking door J. Rens van het werk van Hendrik de Man “Sozialismus und National-Faszismus” S.l., 5/1931 1 st, 16 p, Dr

950 Specimen

van “Deutsche Republik”, met boekbespreking van de brochure van Hendrik de Man “Sozialismus und Nationalfascismus”, 4 juli 1931 (V,40), pp.1262-1266 Frankfurt am Main, 4/7/1931 1 st, 36 p, Dr

1.16. Das Weltenrad sind wir! SPECIMEN



951 Brochure

“Das Weltenrad sind wir!”, met bijdrage van Hendrik de Man “Grossmütterchen Freude”, {Der 6. Deutsche Arbeiterjugendtag in Frankfurt am Main und das 2.Reichszeltlager der SAJ auf der Rheininsel Namedy} Berlin, Arbeiterjugendverlag, 1931 1 st, 68 p, Dr

1.17. Wir SPECIMEN



952 Brochure



953 Partituren

“Maifestspiel” met artikels van Hendrik de Man “Die Handlung des Festspiels” en “Das Frankfurter Maifestspiel” Frankfurt am Main, Kulturkartell der modernen Arbeiterbewegung, 1932 1 st, 24 p, Dr van “Wir! Ein Sozialistiches Festspiel. Dichtung von Hendrik de Man. Müsik von Ottmar Gerster» S.l., (1932) 1 st, 40 p, Dr 169

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



954 Contract



955 Contract

tussen Hendrik de Man en Arbeiterjugend-Verlag voor uitgave Wir!” {Sprechchorwerk} Berlin, 30/3/1932 1 st, 1 p, Dac, C

tussen Hendrik de Man en Ottmar Gerster enerzijds en Deutschen ArbeiterSängerbund anderzijds voor medewerking aan socialistisch feestspel “Wir” Frankfurt a/Main, Berlin, 4,12/1/1933 1 st, 1 p, Dac, C

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 956 Specimen



Bespreking

van A. Habaru van de brochure “Wir”, in: “Neue Blätter für den Sozialismus, Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung”, {III,1932, 6} s.l., 1932 1 st, 55 p, Dr

1.18. Nationalisme en socialisme SPECIMEN



957 Specimen



958 Specimen

«Nationalisme

et socialisme», Paris/Bruxelles, L’Eglantine, 1932, {Equilibres, 2e série, 1932, 1} 1 st, 106 p, Dr

“Nasionalisme

dan sosialisme” Djokjakarta-Djawa, (1934) 1 st, 68 p, Dr

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES 959 Brief



van Herman Vos aan (Hendrik de Man) met bedanking voor toezenden presentexemplaar van brochure (“Nationalisme en Socialisme”) Antwerpen, 15/2/1932 1 st, 2 p, Hs, O

170



960 Knipsel

met bespreking door Emile Vandervelde van brochure van Hendrik de Man “Nationalisme et Socialisme”, uit: “Journal de Charleroi” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dr

1.19. Réflexion sur l’économie dirigée BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



961 Specimen

“ Réflexions sur l’Economie dirigée” Paris-Bruxelles, 1932 1 st, 48 p, Dr

962 Briefwisseling

tussen Landsvreugt, La Nouvelle Eglantine Editions et Librairie, en Hendrik de Man over uitgave van “Masses et chefs” en eventuele uitgave van “Réflexion sur l’économie dirigée” na overleg met Hélène Bohy Bruxelles, 14,18/9/1937 2 st, 2 p, Dac, O, Hs, O

1.20. Die Sozialistische Idee BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



963 Kasstukken,

contract, briefwisseling tussen (H. Langueville, privé-secretaresse van Hendrik de Man) en Eugen Diederichs Verlag over afrekening honoraria voor uitgave van “Zur Psychologie des Sozialismus” en “Die sozialistische Idee”, overeenkomst voor uitgave van “Die sozialistische Idee” Bruxelles, Jena, Frankfurt a.M., 10,23/9/1932 ; 10/3/1936 ; 23,24/3/1937 ; 7,13/4/1937 13 st, 14 p, Dac, O en C



964 Contract

tussen Hendrik de Man en van Loghum Slaterus’ Uitgeversmaatschappij voor Nederlandse uitgave van “De socialistische idee” Arnhem, Frankfurt a/Main, 23/1/1933 1 st, 1 p, Dac, O

171



965 Brief



966 Contract



967 Contract



968 Brief



969 Brieven

van Orbis, Druck-, Verlags- und Zeitungs-Aktiengesellschaft aan Hendrik de Man over Tsjechische uitgave van “Die sozialistische Idee” Prag, 15/2/1933 1 st, 2 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en Bokförlagsaktiebolaget Tiden voor Zweedse vertaling van “Die sozialistische Idee” Stockholm, Ukkel bei Brüssel,19/4/1933 1 st, 1 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en M. Aguilar voor Spaanse uitgave van “L’Idée socialiste” Madrid, 19/4/1933 1 st, 1 p, Dac, O

van Instytut Wydawniczy “Renaissance” aan Hendrik de Man over overeenkomst Poolse uitgave van “L’Idée socialiste” Warszawa, 8/6/1935 1 st, 1 p, Dac, O v an van Loghum Slaterus’ Uitgeversmaatschappij NV aan Hendrik de Man over verkoopscijfers en winstuitkering voor uitgaven “Opbouwend socialisme”, “Psychologie van het socialisme” en “Socialistische Idee” Arnhem,17/2/1937, 24/2/1938, 14/3/1939 3 st, 3 p, Dac, O

1.21. La réforme bancaire du gouvernement et le Plan duTravail24 SPECIMEN 970 Specimen



«La

réforme bancaire du gouvernement et le Plan du Travail Bruxelles», L’Eglantine, (1934) 1 st, 44 p, Dr

24 Bundeling van de artikels, verschenen in het dagblad Le Peuple (Bruxelles), van 9/9/1934 tot en met 12/9/1934

172

1.22. P our un Plan d’Action25 SPECIMEN



971 Specimen



972 Specimen

«Pour

un Plan d’Action», Paris, M. Rivière, s.a., {Cahier de révolution constructive, 1} 1 st, 38 p, Dr

“Voor

een Plan van Actie” Brussel, , De Wilde Roos, s.a 1 st, 99 p, Dr

1.23. Le Plan du Travail SPECIMEN



973 Specimen

«Le

Plan du Travail» Paris/Bruxelles, Editios Labor, 1934 1 st, 36 p, Dr

974 Specimen

“Planned socialism. The Plan du Travail of the Belgium Labour Party. Translated and edited by G.D.H. Cole”, {“The New Fabian Research Bureau & Victor Gollancs Ltd.”} London, 1935 1 st, 46 p, Dr

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



975 Brief

van Instytut Wydawniczy “Renaissance” aan Hendrik de Man over Poolse uitgave van “Plan du Travail” Warszawa, 8/6/1935 1 st, 1 p, Dac, O

25 Bundeling van de artikels, verschenen in het dagblad Le Peuple (Bruxelles), van 24/9/1933 tot en met 6/12/1933

173

1.24. Corporatisme et syndicalisme26 BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



976 Brief



977 Brief



978 Nota

van Directeur Editions Labor aan H. Denis-Bohy over uitgave “Corporatisme et Syndicalisme” en “Plan” S.l., 13/9/1934 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

van Directeur Editions Labor aan Hendrik de Man over Franstalige uitgave van “Corporatisme ou Syndicalisme” Bruxelles, 3/10/1934 1 st, 1 p, Dac, O

van (H. Denis-Bohy) over de overeenkomsten met Editions Labor voor uitgave van “Corporatisme et Syndicalisme” en “Plan du Travail » S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O

1.25. La guérison du malade prouve l’excellence du remède. ­­MANUSCRIPT 979 Manuscript

van de brochure “La guérison du malade prouve l’excellence du remède” 27 S.l., s.a. 1 st, 14 p, Dac, Hs, O

1.26. Une offensive pour la paix/Een offensief voor de vrede BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN 980 Brief



v an secretaresse van Hendrik de Man aan Carl André, Editions Labor over auteursrechten voor brochure Hendrik de Man (“Une offensive pour la paix”)

26 Bundeling van de artikels, verschenen in het dagblad Le Peuple (Bruxelles) van 25/7/1934 tot en met 3/10/1934 27 Dit manuscript werd als brochure uitgegeven door het “Office de Propagande du Parti Ouvrier Belge”, Bruxelles, 1936, 16 p.

174

ruxelles, 13/12/1938 B 1 st, 1 p, Dac, C

981 Kasstukken

van Editions Labor aan Hendrik de Man voor brochures “Une offensive pour la paix” en “Een offensief voor de vrede” Bruxelles, 7/1/1939, 22/3/1939 2 st, 2 p, Dac, O

1.27. Après Coup – Mémoires / Herinneringen MANUSCRIPT



982 Manuscript



983 Manuscript

van

«Après Coup» S.l., (1941) 1 bundel, Hs, Dac, O

van “Après Coup” {met correcties en aanvullingen als uitbreiding op “Cavalier Seul”} S.l., 1941 1 bundel, Dr, Hs, O

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



984 Contract



985 Brieven



986 Contract

tussen Hendrik de Man en Uitgeverij De Sikkel voor uitgave van “Herinneringen” Antwerpen {Wilrijk}, 6/2/1941 1 st, 2 p, Dr, Dac, O, Hs, O

v an Peter Diederichs, Eugen Diederichs Verlag, aan Hendrik de Man over eventuele Duitse uitgave van “Herinneringen” Jena, 7/3/1941, 25/4/1941 2 st, 3 p, Dac, O tussen Hendrik de Man en Edouard Didier, Les Editions de la Toison d’Or, voor Franstalige uitgave van “Après Coup” Bruxelles, 17/3/1941 1 st, 1 p, Dac, O ; 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

175



987 Brieven



988 Briefwisseling



989 Nota



990 Notities,



991 Brieven



992 Briefwisseling

van Nabersberg, vice-voorzitter Deutsch-Belgische Gesellschaft, aan Hendrik de Man over uitgaven in verschillende talen, waaronder het Duits, van “Herinneringen” Berlin-Grunewald, 18/3/1941, 10/6/1941 2 st, 3 p, Dac, O

tussen Edouard Didier, Les Editions de la Toison d’Or, en Hendrik de Man en secretaresse L. Triest over mogelijke uitgave in vertaling van werken van Hendrik de Man o.m. van “Après Coup” en over inkomsten van boekenverkoop Bruxelles, 3,16/7/1941 ; 4,30/10/1941 ; 6,10/11/1941 ; 7,10,13/3/1942 ; 3/11/1942 12 st, 16 p, Dac, O en C. Bijlage: contract tussen Les Editions de la Toison d’Or en Editori Gius. Laterza & Figli (Afschrift) over buitenlandse uitgeverijen die in aanmerking komen voor uitgave van (“Après Coup”) in samenwerking met “Les Editions de la Toison d’Or” S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, O briefwisseling tussen Hendrik de Man en L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man, en De Sikkel over honoraria voor verkoop van “Herinneringen” en “Plan van de Arbeid” S.l., Antwerpen, Brussel, 22/9/1941 ; 9,11/9/1942 ; 13/10/1942 ; 17,19/3/1943 7 st, Dac, O en C, Hs, O

van Georg Westermann Verlagsbuchhandlung, aan Hendrik de Man over optie op Duitse uitgave van “Herinneringen” Braunschweig, 23/4/1942, 11/6/1942, 13/7/1942 3 st, 5 p, Dac, O

tussen Hendrik de Man en secretaresse L. Triest en Violette M. Fayod over mogelijke Italiaanse uitgave van “Après Coup” en andere werken van Hendrik de Man Bruxelles, Genève, 17/2/1942, 13/3/1942, 22/4/1942, 13/5/1942, 28/8/1942, 15/12/1942 4 st, 4 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C ; 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift) ; 1 st, 1 p, Dac, O ; 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

176



993 Brief



994 Brief

van L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man, aan Didier over financiële regeling Italiaanse uitgave “Après Coup” Bruxelles, 21/5/1943 1 st, 1 p, Dac, C van Les Editions de la Toison d’Or aan L.Triest over toezending contract met Italiaanse uitgeverij Einaudi voor uitgave”Après Coup” Bruxelles, 27/11/1943 1 st, 3 p, Dac, O. Bijlage: contract tussen Giulio Einaudi en Editions de la Toison d’Or (Afschrift)

PRESENTEXEMPLAAR, BEDANKINGEN, RECENSIES



995 Brieven



996 Knipsels,



997 Lijst

van Mamieke aan Hendrik de Man over “Herinneringen” {vertaling van “Après Coup”} S.l., 18,19/6/1941 2 st, 7 p, Hs, O script, artikels, briefwisseling tussen Eug. De Bock, De Sikkel, en Hendrik de Man over boekbesprekingen van “Herinneringen” {vertaling van “Après Coup”}, o.m. door Edgar Delvo voor Radio Brussel S.l., Antwerpen, Brussel, 1941 16 st, x p, Dr, Dac, O en C. Bijlagen: boekbesprekingen

van bijlagen {met vermelding van o.m. la Toison d’Or en De Sikkel}, opgestuurd op 10 november 1947 S.l., (1947) 1 st, 1 p, Dac, C

1.28. Réflexions sur la paix28 MANUSCRIPT



28

998

Manuscript van «Reflexions sur la paix» S.l., (1942) 1 st, x p, Hs, O

Deze publicatie werd door de Duitse overheid verboden en in-beslag-genomen. 177

WERKDOCUMENTEN



999

Werkdocumenten, knipsels ter voorbereiding van “Réflexions sur la paix” S.l., (1941-1942) 1 bundel, Dr, Hs, O

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1000



1001

Contract t ussen Hendrik

de Man en Les Editions de la Toison d’Or voor Franstalige uitgave van «Réflexions sur la paix» S.l., Bruxelles, s.a. 2 st, 2 p, Dac, O, Hs, O (Ontwerp) Brief van secretaresse van Hendrik de Man aan Didier over toezending eerste twee hoofdstukken van “Reflexion sur la paix” Bruxelles, 21/4/1942 1 st, 1 p, Dac, C



1002

Briefwisseling tussen Les Editions de la Toison d’Or en Hendrik de Man over toezending contract en lijst van Belgische en Franse recensenten Bruxelles, 20,22/5/1942 2 st, 2 p, Dac, O en C



1003

Brief van Les Editions de la Toison d’Or aan Triest, secretaresse van Hendrik de Man, met vraag om opgave bibliografie van Hendrik de Man voor uitgave van “Réflexions sur le paix” Bruxelles, 9/6/1942 1 st, 1 p, Dac, O



1004

Brief van secretaresse van Hendrik de Man aan De Bock, Uitgeversmaatschappij De Sikkel, over Nederlandse uitgave van schriftje over “Vrede” Brussel, 13/5/1942 1 st, 1 p, Dac, C

178

Brieven van Guido Eeckels, afgevaardigde-beheerder Uitgeverij De Lage Landen NV, aan Hendrik de Man over contract voor Nederlandstalige uitgave van “Le chemin de la paix” en toezending aantal exemplaren van “Beschouwingen over den vrede” Brussel, 19/5/1942, 29/10/1942 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlage: contract tussen Hendrik de Man en Uitgeverij “De Lage Landen” NV



1005



1006



Brieven van Albert Voigt Hansen aan Hendrik de Man over mogelijke uitgave in Zweden van “Réflexions sur la paix” Paris, 11/6/1942, 20/7/1942 2 st, 3 p, Dac, O, Hs, O. Bijlage: brief van J. Sigfrid Edstrom, International Chamber of Commerce

1007

Briefwisseling tussen Dr. Emil Oprecht, Europa Verlag AG, en Hendrik de Man over heruitgave in het Duits van “Réflexions sur la paix” in Zwitserland en wijzigingen aangebracht omwille van de censuur Zürich, s.l.,28/9/1942, 26/10/1942, 7/11/1942 3 st, 3 p, Dac, O en C

BRIEFWISSELING MET DUITSE OVERHEID (CENSUUR)

Brief van de Sonderführer aan Editions de la Toison d’Or over het schrappen van pagina’s 81 tot 83 van “Réflexions sur la paix” S.l., 1942 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift)

1008



1009



1010

Werkdocumenten

van (Hendrik de Man) over correcties pagina’s 81-83 van “Réflexions sur la paix” (op bevel van de Sonderführer) S.l., (1942) 1 st, 3 p, Hs, O ; 1 st, 3 p, Dac, O en C (4 ex) ; 1 st, 4 p, Dr (5 ex)

Brief

van Teske, Sonderführer, aan Verlag Toison d’Or over het versturen van een aantal exemplaren van “Réflexions sur la paix” naar Parijs S.l., 1942 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift)

179

1.29. Cahiers de ma montagne MANUSCRIPT



1011

anuscript M v an «Cahiers

de ma montagne»

.l., (1944) S 1 st, x p, Hs, O, Dac, O, Dr

WERKDOCUMENTEN



1012

ijsten L o ver behandelde

onderwerpen in “Cahiers de ma montagne” en bibliografie

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Dac, O en C (4 ex) ; 1 st, 1 p, Dac, C



1013

Lijst «Index des sujets traités» van «Cahiers de ma montagne» S.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1014



1015

ontract C t ussen Hendrik

de Man en Les Editions de la Toison d’Or voor de Franstalige uitgave van “Cahiers de ma montagne” Bruxelles, 12/1/1944 1 st, 2 p, Dac, O ; 2 st, 2 p, Dac, O (Afschriften)

Brief

van S. Duclos aan Hendrik de Man over verzending exemplaren van “Cahiers de ma montagne” en regeling reproductierechten Paris, 27/7/1944 1 st, 2 p, Dac, O. Bijlage: onkostennota

RECENSIES



1016

K nipsels,

notities met boekbesprekingen van “Cahiers de ma montagne” S.l., 6/1944-7/1944 18 st, 21 p, Dr, Dac, O



1017

Brief

van Raymond Jublou aan (Hendrik de Man) over “Cahiers de ma montagne”

180

olleur, 14/7/1944 P 1 st, 4 p, Hs, O

1018



1019



1020

Brief

v an Liske (Triest) aan Hendrik de Man over o.a. de reacties op “Cahiers de ma montagne” 18/8/1944 1 st, 2 p, Hs, O

Brief

van Hendrik de Man aan C. Bourquin over stijl- en taalgebruik in “Cahiers de ma montagne” Splügen, 5/3/1947 1 st, 3 p, Dac, C

Brief

van H. Ghilain aan Hendrik de Man met persoonlijke beschouwingen over “Cahier de ma montagne” S.l., 5/7/1944 1 st, 3 p, Dac, O (Afschrift)

1.30. Au delà du Nationalisme29 MANUSCRIPT



1021

anuscript M v an (Hendrik

de Man) «Au delà du Nationalisme»

yposcript T v an «Au delà

du nationalisme»

.l., s.a. S 1 bundel, Hs, O, Fk

1022

S.l., (1946) 1 bundel, Dac, O en C, Hs, O



1023

Werkdocument

Drukproef van het 1ste hoofdstuk “La grande désillusion” van het boek “Au delà du Nationalisme” S.l., s.a. 1 st, 37 p, Dr

29 Zie ook dossier “Conflict Hendrik de Man – Les Editions du Cheval Ailé”. Het embryo van dat werk was de door de Duitsers verboden publicatie “Réflexions sur la paix”

181

WERKDOCUMENTEN



1024



1025

Notities

van (Hendrik de Man) over correcties (aan te brengen in “Au delà du Nationalisme” of “Cavalier Seul”) S.l., s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

erkdocumenten W v an Hendrik de Man

ter voorbereiding en ter correctie van “La Paix difficile” {wordt later “Au delà du Nationalisme”} S.l., s.a. x st, x p, Hs, O, Dac, O en C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1026

Notities,

briefwisseling tussen Les Editions du Cheval Ailé, Constant Bourquin, en Hendrik de Man over uitgave van werk Hendrik de Man “La Paix difficile”, {later}”Au delà du nationalisme” Berne, Genève, Splügen, Fex, s.l., 24/7/1945 ; 17,22/11/1945 ; 16/1/194619/12/1946 56 st, 70 p, Dac, O en C, Hs, O, Dr ; 1 st, 2 p, Dac, C (2 ex). Bijlagen: contract tussen Hendrik de Man en Constant Bourquin voor uitgave van “Liquidons la guerre ou liquidons l’Europe” ; bibliografische nota ; knipsel “Vient de paraïtre” ; adressenlijsten ; brief van Constant Bourquin aan Max Petitpierre {Chef du département politique fédéral} ; brief van Petitpierre aan Constant Bourquin

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1027



1028

ijsten L et adressen m

voor verzending presentexemplaren “Au delà du Nationalisme” S.l., 1/10/1946, 14/1/1947, s.a. 4 st, 6 p, Dac, O en C, Hs, O

ijst, knipsels, artikels, specimens L et boekbesprekingen van “Au delà m

.l., 1946, 1947, 1948, 1949 S 28 st, x p, Dr, Dac, C, Hs, O



1029

Brief

du nationalisme”

v an François Perroux, Institut de Science Economique appliquée, aan Hendrik de Man met lofbetuiging voor «Au delà du nationalisme»

182

aris, 23/8/1947 P 1 st, 1 p, Dac, O

1030



1031

Brief

van M. Allais, Professeur d’Economie Générale à l’Ecole Nationale Supérieure des Mines, aan Hendrik de Man met dank voor toezending «Au delà du nationalisme» Paris, 19/6/1947 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

v an (Legueu) aan (...) over toezending boek “Au delà du nationalisme” Chanveaux, 17/7/1947 1 st, 2 p, Hs, O

1.31. Cavalier seul. 45 années de socialisme européen/Gegen den Strom30 -

Cavalier seul MANUSCRIPT



1032

Typoscript van «Cavalier seul» S.l., (1948) 2 st, x p, Dac, O en C



1033

Manuscript/Typoscript van «Cavalier seul» S.l., (1948) 2 st, x p, Hs, O, Dac, O en C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1034

Briefwisseling

tussen Les Editions du Cheval Ailé {C. Bourquin, L. Curchod, P. Domec, M.Vincent} en Hendrik de Man hoofdzakelijk over uitgave van “Cavalier seul”, ook over medewerking Hendrik de Man aan “l’Almanach du Cheval Ailé 1948”, “Jacques Coeur”, “Au delà du Nationalisme” Berne, Genève, Splügen, 10,28,30/1/1947 ; 5,10,25/2/1947 ; 17/3/1947 ; 14,17,19/4/1947 ; 9,21/5/1947 ; 6/6/1947 ; 20,27/8/1947 ; 29/9/1947 ; 7,9,16,21/10/1947 ; 1,11,27/11/1947 27 st, 33 p, Hs, O, Dac, O en C ; 1 st, 2 p, Dac, C (2 ex)

30 Zie ook dossier “Conflict Hendrik de Man – Les Editions du Cheval Ailé”. De stukken betreffende zijn boek Gegen den Strom zijn deels eveneens in deze rubriek opgenomen, daar het een herwerkte versie van Cavalier seul betreft, dat op zijn beurt een herwerkte versie is van Après Coup.

183



1035

Notities,

briefwisseling tussen Les Editions du Cheval Ailé {L. Curchod, C. Bourquin} en Hendrik de Man over uitgave van “Cavalier seul”, o.m. Duitse uitgave bij “Verlag der Zwölf” en mogelijke Portugese uitgave Genève, Berne, Splügen, 5,24/2/1948 ; 2,12/3/1948 ; 12/4/1948 ; 13,20/5/1948 ; 3,12,16,18,19/6/1948 ; 3/7/1948, 1/8/1948, 22/10/1948, 26/11/1948 ; 18,29/12/1948 19 st, 29 p, Hs, O, Dac, O en C ; 1 st, 2 p, Dac, C (2 ex) ; 1 st, 1 p,Dac, O en C (2 ex)



1036

Brief

van Coopélivre aan (Hendrik de Man) over uitgave in vertaling van (“Cavalier seul”) Paris, 29/4/1949 1 st, 2 p, Hs, O

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1037

ijsten L et adressen m S.l., s.a.

voor toezending presentexemplaar “Cavalier seul”

2 st, 12 p, Dac, O en C



1038



1039

nipsels, artikel K et boekbesprekingen m

van “Cavalier Seul” Neuchâtel, s.l., 24/7/1948, 8/1948, 10/1948, 27/11/1948, 8 st, 17 p, Dr, stencil

Brief

van W. de Ravesteyn aan Hendrik de Man over zijn overpeinzingen bij het lezen van “Cavalier Seul” Rotterdam, 28/1/1953 1 st, 2 p, Hs, O

- Gegen den Strom MANUSCRIPT



1040

anuscript M v an “Gegen

den Strom”

.l., (1953) S 1 st, x p, Hs, O, Dac, O en C

184

WERKDOCUMENTEN/MATERIAAL



1041

Notities en woord vooraf van (Hendrik de Man) voor Duitse uitgave van “Cavalier seul” S.l., s.a. 3 st, 4 p, Dac, O, Hs, O



1042

erkdocumenten W et woord vooraf, m S.l., s.a.

correcties en aanvullingen voor “Gegen den Strom”

1 bundel, Hs, O, Dac, O



1043

ijst, notities L o ver inhoudsopgave

van “Gegen den Strom” .l., s.a. S 2 st, 3 p, Hs, O, Dac, C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1044



1045



1046

Briefwisseling

tussen Verlag der Zwölf {Harry Schulze, W. Ehglücksfurtner} en Hendrik de Man over Duitse uitgave van “Cavalier seul” en regeling met “Les Editions du Cheval Ailé” Splügen, München, Bern, 23/8/1948, 18/9/1948 ; 1,20,24/10/1948 ; 6,10,23,27/11/1948 ; 2,22,30/12/1948 ; 11,20/1/1949 ; 4/2/1949 ; 14,15,21,23/3/1949 ; 14,30/4/1949 ; 27/6/1949, 21/7/1949, 22/11/1949, 8/12/1949 24 st, 31 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex). Bijlage: ontwerpcontract en contract tussen Hendrik de Man en “Verlag der Zwölf” voor “Cavalier seul”

otities N v an (Hendrik

de Man) over honorarium Duitse uitgave van “Cavalier seul” S.l., 26/1/1950 1 st, 2 p, Hs, O

Brief

van Harry Schulze-Wilde, Chefredaktion “Echo der Woche”, Verlag “Die Blaue Presse”, aan Hendrik de Man over niet kunnen uitgeven van (“Cavalier seul”) München, 6/3/1950 1 st, 1 p, Dac, O

185

Nota



1047



1048

Briefwisseling tussen Peter Diederichs, Eugen Diederichs Verlag, en Hendrik de Man over niet kunnen uitgeven van “Cavalier seul” Düsseldorf, Greng/Murten, 15/1/1951 ; 15,28/5/1951 3 st, 4 p, Dac, O en C



1049

Briefwisseling



1050



1051



1052



1053

van Hendrik de Man over terugnemen van rechten op Duitse uitgave van “Cavalier seul” wegens stopzetten activiteiten van “Verlag der Zwölf” Greng bei Murten, 14/6/1950 1 st, 1 p, Dac, O en C (3 ex)

tussen Karl Epting, Greven Verlag, en Hendrik de Man over Duitse uitgave van “Cavalier seul” = “Gegen den Strom” S.l., Köln, Greng/Murten, 15,19/5/1951 ; 30/7/1951 ; 4,15/8/1951 ; 4,24/9/1951 ; 3,25,29/10/1951 ; 3,10/11/1951 ; 11,18/2/1952 15 st, 22 p, Dac, O en C, Hs, O. Bijlage: contract (ontwerp)

Brief

van R. Oldenbourg aan Hendrik de Man over niet kunnen uitgeven Duitse editie van “Cavalier seul” München, 29/9/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

v an Dr. Hans Oprecht, Bücher Gilde Gutenberg, aan Hendrik de Man over interesse voor uitgave van “Cavalier seul” door Deutschen Verlags-Anstalt Zürich, 3/1/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Marquardt, Lektorat, en Dr. Jaffé van Deutsche Verlags-Anstalt over Duitse uitgave van “Cavalier seul” s.l., Greng b. Murten, Stuttgart, 4/1/1952, 7/2/1952, 13/2/1952 ; 25,28/2/1952 ; 12/3/1952 ; 10,14/4/1952 ; 18,26/5/1952 ; 1,10,13,24,21/7/1952 ; 18/8/1952, 3/9/1952, 6/9/1952 ; 24,29/9/1952 ; 13,16/12/1952 ; 26,30/1/1953 ; 23,25/2/1953 ; 12,14,24,26,27,31/3/1953 ; 4,11,13,28/4/1953 41 st, 44 p, Dac, O en C

Kasstukken

van “Schweizerischer Bankverein” i.v.m. storting honoraria door Deutsche Verlags-Anstalt Zürich, 4,5/6/1953 3 st, 3 p, Dr, Dac, O

186

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1054

Folder

uitgegeven door Deutsche Verlags-Anstalt bij publicatie van “Gegen den Strom. Memoiren eines europaïschen Sozialisten” (Stuttgart), s.a. 1 st, 4 p, Dr, (15 ex)

1.32. Jacques Coeur, der königliche Kaufmann MANUSCRIPT



1055

anuscript/typoscript M v an «Jacques Coeur, argentier

.l., 1944 S 1 bundel, Hs, O, Dac, O



1056



1057

du Roy»

anuscript M v an “Jacques

Coeur, der königliche Kaufmann” {deel} .l., (1950) S 1 bundel, Hs, O (deels in steno)

yposcript T v an “Jacques

Coeur, der königliche Kaufmann”

.l., (1950) S 1 bundel, Dac, O

WERKDOCUMENTEN



1058

ostkaart, notities P o ver “Jacques Coeur”

.l., s.a., 1944, 1948, 1951 S 12 st, 12 p, Hs, O, Dac, O, Dr



1059

Kasstuk,

lijst, briefwisseling tussen Simone Duclos en Hendrik de Man over resultaten opzoekingen voor “Jacques Coeur” Paris, La Clusaz, 11/1/1943 ; 12,16,29/11/1943 ; 2,11,28/12/1943 ; 2/1/1944 ; 1,12/2/1944 ; 1,28/3/1944 16 st, 42 p, Hs, O, Dac, O. Bijlagen: nota’s van Simone Duclos ; uittreksel uit brief van kolonel Chenu ; brief van kolonel Chenu aan Simone Duclos

187



1060



1061



1062



1063



1064



1065



1066



1067

Briefwisseling

t ussen W. Keller, Franckh’sche Verlagshandlung, en Hendrik de Man over literaire samenwerking rond “Jacques Coeur” Stuttgart, s.l., 4/8/1943, 12/10/1943 2 st, 4 p, Dac, O en C

riefkaart B v an Hendrik

de Man aan Albert Broadman Kerr over “Jacques Coeur” a Clusaz, 19/11/1943 L 1 st, 2 p, Hs, O

Brief

van R. Dewitte, conservator Rijksarchief Brugge, aan L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man over inlichtingen rond de figuur van Jacques Coeur Brugge, 8/12/1943 1 st, 1 p, Hs, O

Brief

v an Prof. Van Werveke aan (L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man) over inlichtingen rond de figuur van Jacques Coeur Sint-Denijs-Westrem, 9/12/1943 1 st, 1 p, Hs, O

Brief

van R. A. Parmentier, stadsarchivaris van Brugge, aan L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man over inlichtingen rond de figuur van Jacques Coeur Brugge, 10/12/1943 1 st, 1 p, Hs, O

Brief

van Archives Générales du Royaume aan L. Triest, secretaresse van Hendrik de Man, over inlichtingen rond de figuur van Jacques Coeur Bruxelles, 18/12/1943 1 st, 1 p, Dac, O

Brieven

van Rijksarchief {R. Dewitte, conservator}en Stadsarchief van Brugge {R.A. Parmentier, stadsarchivaris} en van Prof. Van Werveke over inlichtingen rond de figuur van Jacques Coeur S.l., (1943) 1 st, 1 p, Dac, O (Afschriften)

Brief

van M. de Dainville, Président de la soc. arch. de Montepellier, aan (Hendrik de Man) over toezending studie rond de figuur van Jacques Coeur

188

ontpellier, 25/1/1944 M 1 st, 1 p, Hs, O

1068

asstuk, notities K v an (Hendrik de Man)

.l., (1944) S 6 st, 7 p, Hs, O



1069



1070



1071



1072



1073



1074

over opzoekingen voor “Jacques Coeur”

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Paul Wescher over gebruik foto’s uit Paul Weschers boek “Jean Fouquet” ter illustratie van “Jacques Coeur” Bern, Lugano/Massagno, 18/3/1947, (24)/3/(1947) 3 st, 5 p, Dac, C, Hs, O. Bijlage: vragenlijst over de afbeeldingen

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man-von Orelli en Holbein-Verlag over gebruik van foto’s uit Paul Weschers boek “Jean Fouquet” ter illustratie van “Jacques Coeur” Bern, Basel, 6/6/1947, 21/11/1947 2 st, 2 p, Dac, O en C

asstuk K Betaling

aan Holbein-Verlag voor het gebruik van 2 foto’s ern, 26/1/1948 B 1 st, 2 p, Dr, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man-von Orelli en Joseph Calmette met vraag om inlichtingen over afbeelding Charles VII op boekomslag “Chute et relèvement de la France” van Calmette Berne, (Saurat), 26/3/1947, 5/4/1947 2 st, 2 p, Dac, C, Hs, O

Briefwisseling

t ussen Hendrik de Man-von Orelli en Henri Bernard, Librairie Hachette, met vraag om inlichtingen over afbeelding Charles VII op boekomslag “Chute et relèvement de la France” van Calmette Berne, Paris, 21/4/1947, 6/5/1947 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brief

v an Hendrik de Man-von Orelli aan L’Archiviste des Archives Nationales met vraag om inlichtingen over afbeelding Charles VII op boekomslag “Chute et relèvement de la France” van Calmette Berne, 17/5/1947 1 st, 1 p, Dac, C 189



1075



1076



1077



1078



1079

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man-von Orelli en Dr. Eberhard Hanfstaengl, Generaldirektor der Bayerischen Staatsgemälde-Sammlungen, over reproductie foto voor “Jacques Coeur” Bern, München, 4,17/12/1947 2 st, 2 p, Dac, O en C

asstukken K v an “Stadt &

Hochschulbibliothek Bern” voor betaling reproductie foto Bern, 28/11/1947, 4/12/1947 2 st, 2 p, Dac, O, Dr

Brieven

van Hendrik de Man aan Bourquin over clichés voor “Jacques Coeur” en afrekening kosten Berne, 6/12/1947, 17/1/1948, 3/6/1948 3 st, 3 p, Dac, C

Brief

van (Art Photo Louis) Andrieux aan Hendrik de Man over terugbezorgen van aantal voorwerpen toebehorend aan Hendrik de Man, waaronder clichés van “Jacques Coeur” Annecy, 30/11/1947 1 st, 2 p, Dac, O

otities N o ver «Journal

d’un Bourgeois de Paris»

.l., s.a. S 4 st, 5 p, Hs, O



1080

otities N o ver bibliografie

van “Jacques Coeur”

.l., s.a. S 58 st, x p, Hs, O, Dac, O



1081

erkdocumenten W o ver “Jacques Coeur”

.l., s.a. S x st, x p, Hs, O, Dac, O



1082

Werkdocument

Inhoudsopgave van “Jacques Coeur, der Schatzmeister des Königs” en beschrijving van afbeeldingen S.l., s.a. 1 st, 6 p, Dac, C

190



1083

nipsel, notities K o ver «Jacques Coeur»

.l., s.a., 1950 S 59 st, x p, Dr, Hs, O, Dac, O



1084

erkdocumenten W o ver aan te brengen

correcties “Jacques Coeur”

.l., s.a. S 13 st, x p, Hs, O, Dac, O

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1085



1086



1087



1088



1089

Contract

tussen Hendrik de Man en Les Editions de la Toison d’Or voor Franse uitgave van «Jacques Coeur» Bruxelles, 12/1/1944 1 st, 2 p, Dac, O ; 2 st, 2 p, Dac, O en C (Afschriften)

Brief

v an Hendrik de Man aan Edouard Didier, “Editions de la Toison d’Or”, over terugnemen door Hendrik de Man van alle rechten op “Jacques Coeur” S.l., 10/11/1944 1 st, 1 p, Dac, C

Brieven

v an Frundsberg-Verlag Winkler & Burg K-G aan Hendrik de Man over een Duitse uitgave van “Jacques Coeur” Royat, 23/5/1944, 7/6/1944 3 st, 5 p, Dac, O en C

ontract C t ussen Hendrik

de Man en “Verlag A. Francke A.G.” over Duitse uitgave van “Jacques Coeur” Bern, 24/3/1949 1 st, 2 p, Dac, O

Kasstuk,

notities, briefwisseling tussen Hendrik de Man en A. Francke AG: C. Lang en W. Adri(an) over Duitse uitgave van “Jacques Coeur. Der königliche Kaufmann” Splügen, Bern, Greng bei Murten, 25,28/7/1949 ; 21/10/1949 ; 12,19/1/1950 ; 17,28/4/1950 ; 3,19,23/5/1950 ; 3,7,9/6/1950 ; 7,11,21,29/7/1950 ; 23/8/1950, 25/9/1950 ; 5,6,12/10/1950 ; 3/11/1950 ; 12,17,31/12/1951 ; 20,31/3/1953 29 st, 33 p, Dac, O en C, Hs, O, (deels in steno). Bijlage: opgave adressen recensie-exemplaren 191



1090

olders F et publiciteit m

.l., (1953) S 2 st, 8 p, Dr



1091



1092



1093



1094



1095



1096

voor “Jacques Coeur. Der königliche Kaufmann”

Brief

van (Didier) aan Guido Eeckels, uitgeverij “De Lage Landen” over Nederlandse uitgave van “Jacques Coeur” S.l., 1/7/1944 1 st, 1 p, Dac, C (Afschrift)

Brief

van M. Aguilar aan Hendrik de Man over vertaling bepaalde paragraaf in het Spaans en in het Frans Madrid, 19/5/1949 1 st, 2 p, Dac, O. Bijlage: nota met Spaanse en Franse vertaling

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man aan Editorial Sudamericana over eventuele Spaanse uitgave (in Zuid-Amerika) van “Jacques Coeur” Greng par Morat, Buenos Aires, 9/1/1951 ; 14,24/2/1951 ; 22/5/1951, 23/7/1951 5 st, 5 p, Dac, O en C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Editorial Losada over eventuele Spaanse uitgave van “Jacques Coeur” (Greng par Morat), Buenos Aires, 10/1/1951, 20/2/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C

Contract

tussen Hendrik de Man en Jean Tardy, «Société des Editions Tardy» over uitgave «Jacques Coeur» Bourges, 6/1/1950 1 st, 2 p, Dr, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Editions Tardy over Franse uitgave van “Jacques Coeur” Berne, Bourges, Greng par Morat, 18,25,28/10/1949 ; 2,4,15,17,22/11/1949 ; 14,20/12/1949 ; 5,10,31/1/1950 ; 19/5/1950, 12/6/1950 ; 1,8/8/1950 ; 31/1/1951, 29/5/1951 ; 7,11/6/1951 ; 16/7/1951, 20/9/1951, 3/10/1951, 19/11/1951 ; 7,9,16/1/1952 ; 20/2/1952 27 st, 32 p, Dac, O en C ; 1 st, 3 p, Dac, C (2 ex) ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex)

192



1097



1099



1100



1101



1102



1103

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Editions Tardy over verzending recensie- en auteursexemplaren van «Jacques Coeur” Greng par Morat, Bourges, 5,9/7/1952 ; 1/1/1953 3 st, 6 p, Dac, C, Hs, O. Bijlage: adressenlijsten 1098 Brief van (Hendrik de Man) aan Jean Tardy over toezending domiciliëringsbewijs Greng par Morat, 21/3/1953 1 st, 1 p, Dac, C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man aan Forlaget Fremad over eventuele Deense uitgave van “Jacques Coeur” Greng bei Murten, Kopenhagen, 4/11/1950 ; 8,17/1/1951 3 st, 3 p, Dac, O en C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en E. Aeschlimann, Casa Editrice Libraria Ulrico Hoepli over eventuele Italiaanse uitgave van “Jacques Coeur” Greng par Morat, Milano, 4,10/11/1950 2 st, 2 p, Dac, O en C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Agenzia Letteraria Internazionale over eventuele Italiaanse uitgave van “Jacques Coeur” Milano, s.l., Greng par Morat, 9,19/1/1951 ; 2/2/1951 ; 10/9/1951 4 st, 4 p, Dac, O en C

erkdocumenten W pgave van werken O

van Hendrik de Man klaar voor publicatie {“Jacques Coeur, the Kings’ Banker” en “The Age of Fear”} en biografische gegevens S.l., s.a. 4 st, 4 p, Dac, O en C

otities N o ver auteursrechten

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Hs, O



1104

op “Jacques Coeur”

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Auguste Lambiotte, Jean Tardy en R. Kaelin {Ets. Lambiotte Frères Paris} betreffende betaling van auteursrechten Bruxelles, Greng par Morat, Paris, Bourges, s.l., 8/7/1952 ; 12,20,23/2/1953 ; 6,13,31/3/1953 ; 1,8/4/1953 ; 7/5/1953 14 st, 15 p, Dac, O en C 193

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1105

K nipsels,

briefkaart, notities boekbesprekingen van “Jacques Coeur” S.l., 1950-1953, 1956 97 st, x p, Dr, Hs, O



1106

Brief



1107



1108

van (...) aan Hendrik de Man met dank voor toezenden (“Jacques Coeur”) S.l., 15/3/1951 1 st, 1 p, Hs, O

Briefwisseling

t ussen Dr. Georg Böse, Deutsche Zeitung, en Hendrik de Man over boekbesprekingen “Jacques Coeur” en “Vermassung und Kulturverfall” en mogelijke ontmoeting in Stuttgart Stuttgart, s.l., 26/3/1952, 4/4/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C

elegenheidsdrukwerk G aamkaartje van Agnes N

ürich, 7/9/1951 Z 1 st, 1 p, Hs, O



1109



1110



1111

Farner-Hasler met dank voor boek “Jacques Coeur”

Brief

van Léo Moulin aan Hendrik de Man over zoeken naar uitgevers voor “Jacques Coeur” en “Vermassung und Kulturverfall”; zijn indrukken over politieke situatie in Frankrijk Ixelles, 19/11/1951 1 st, 2 p, Dac, O

Brief

van Léo Moulin aan Hendrik de Man over zijn appreciatie van “Jacques Coeur” Bruxelles, 31/7/1952 1 st, 2 p, Dac, O

Brief

van (...) aan (Hendrik de Man) met dank voor toezenden van “Jacques Coeur” en over persoonlijke aangelegenheden Bruxelles, 20/7/1952 1 st, 2 p, Hs, O

194



1112



1113



1114



1115



1116

Brief

van L. Tixier aan (Hendrik de Man) over zijn appreciatie van “Jacques Coeur” en toezenden foto van de tempel van Janus te Autun Nevers, 7/10/1952 1 st, 4 p, Hs, O, Dr. Bijlage: prentkaart van tempel van Janus

Brief

van G. Albertini, BEIPI, aan Hendrik de Man over verzending recensieexemplaren “Jacques Coeur” Paris, 25/2/1953 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van G. Lefranc, “La Revue Syndicaliste”, aan Hendrik de Man over toezending van “Jacques Coeur” voor bespreking in “La Revue Syndicaliste” Paris, 9/3/1953 1 st, 1 p, Dac, O, Hs, O

pecimen S v an «Les Cahiers

Libres. Revue d’Information et de Culture» met boekbespreking van «Jacques Coeur» Lyon, 5/1953 1 st, 20 p, Dr

Brief

v an Bertrand de Jouvenel aan (Hendrik de Man) over maken van een film rond de figuur van Jacques Coeur Paris, s.a. 1 st, 2 p, Hs, O

1.33. Vermassung und Kulturverfall. Eine Diagnose unserer Zeit31 MANUSCRIPT



1117

anuscript M v an “Vermassung S.l., (1951)

und Kulturverfall”

1 bundel, Hs, O



1118

yposcript T v an “Vermassung S.l.,

(1951) 1 bundel, Dac, C

31

und Kulturverfall”

Zie ook “Collectie Erfgenamen”

195

WERKDOCUMENTEN/MATERIAAL



1119

Brief

v an Hendrik de Man aan Prof. W. Kaegi met vraag naar bron van citaat te gebruiken in “Vermassung und Kulturverfall” (Greng bei Murten), 29/5/1951 1 st, 1 p, Dac, C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN

1 120 Contract tussen Hendrik de Man en Verlag A. Francke A.G. voor uitgave van “Das Zeitalter der Angst” (“Vermassung und Kulturverfall”) Greng b/Murten, Bern, 5,6/12/1950 1 st, 2 p, Dac, O

1121



1122



1123



1124



1125

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Dr. C. Lang, Verlag A. Francke AG over bezorgen manuscript en voorstellen definitieve titel (“Vermassung und Kulturverfall”) (Greng bei Murten), Bern, 14/3/1951 ; 20,26/4/1951 3 st, 4 p, Dac, O en C. Bijlage: lijst met titelvoorstellen

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Dr. C. Lang, Verlag A. Francke AG over inleveren drukproef en laatste regelingen voor uitgave van “Vermassung und Kulturverfall” Greng/Murten, Bern, 8,12,13/6/1951 ; 3/8/1951, 20/9/1951, 16/10/1951 6 st, 6 p, Dac, O en C

Brief

van (Hendrik de Man) aan Dr. Lang over uitgeverijen die in aanmerking komen voor vertaling van “Vermassung und Kulturverfall” Greng/Murten, 5/12/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Briefwisseling

t ussen Hendrik de Man en Dr. C. Lang, Verlag A. Francke AG over afrekening auteursrechten “Vermassung und Kulturverfall” en mogelijke Franse vertaling Greng/Murten, Bern, 18,20/12/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brief

van Hendrik de Man aan Dr. C. Lang over terugsturen gebrocheerd exemplaar “Vermassung und Kulturverfall” met aangebrachte correcties en exemplaar op zicht van “Mengen Massen Kollektive” van Clemens Münster

196

Greng/Murten, 29/5/1952 1 st, 1 p, Dac, C Brief



1126



1127



1128 Kasstuk,

van Valerie de Man-von Orelli aan Dr. C. Lang over drukfouten in nieuwe (tweede) oplage van “Vermassung und Kulturverfall” Greng/Murten, 16/1/1953 1 st, 1 p, Dac, C

Briefwisseling

t ussen Dr. C. Lang, Verlag A. Francke AG, en Hendrik de Man over verkoop en afrekening van “Vermassung und Kulturverfall” en “Jacques Coeur” Bern, Greng/Murten, 3,5/2/1953 2 st, 3 p, Dac, O en C. Bijlage: afrekening

briefwisseling tussen Hendrik de Man en Leo Lehnen Verlag over nieuw word vooraf en drukproef 2de oplage “Vermassung und Kulturverfall” Greng bei Murten, München, 5,9,10,12,13,15/7/1952 ; 3/10/1952 6 st, 6 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex)

1129 Brief

v an Gaston Gallimard aan Marcel Aymé met vraag om toezending Duitse versie {Vermassung und Kulturverfall} voor eventuele vertaling in het Frans {l’Ere des masses et le déclin de la civilisation} Paris, 19/9/1951 1 st, 1 p, Dac, O



1130



1131

Brief

van Hendrik de Man aan Gaston Gallimard over toezending (“Vermassung und Kulturverfall”) voor eventuele uitgave in Franse versie {“l’Ere des masses et le déclin de la civilisation”} S.l., 3/10/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Albertini aan Hendrik de Man over contact met uitgeverij “Editions Le Portulan” voor uitgave van (Franstalige versie van “Vermassung und Kulturverfall” {“l’Ere des masses et le déclin de la civilisation”}); over persoonlijke aangelegenheden Paris, 7/12/1951 1 st, 1 p, Dac, O

197



1132



1133



1134



1135



1136



1137

Brieven

van L. Laurat aan Hendrik de Man over mogelijke uitgave van “Vermassung und Kulturverfall” door Editions Le Portulan {in Franstalige versie “l’Ere des masses et le déclin de la civilisation”} Paris, 9/12/1951, 10/1/1952 2 st, 2 p, Hs, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Jean Renon, Editions Le Portulan, betreffende de uitgave in Franstalige versie van “Vermassung und Kulturverfall” {“l’Ere des masses et le déclin de la civilisation”}, auteursrechten, vertalingen, titelkeuze, contractvoorwaarden, betalingswijze, e.a. Greng par Morat, s.l., Paris, 7,16,18,21/1/1952 ; 7,11,28/2/1952 ; 3,4/3/1952 ; 29/4/1952 ; 6,12,31/5/1952 ; 7,15/7/1952 18 st, 22 p, Hs, O, Dac, O en C ; 1 st, 2 p, Dac, O en Fk (2 ex)

Contract

tussen Hendrik de Man en Editions Le Portulan voor Franstalige uitgave van «Vermassung und Kulturverfall» {«l’Ere des masses et le déclin de la civilisation»} Paris, 7/2/1952 1 st, 2 p, Dac, O en Fk (2 ex)

Brief

van (Hendrik de Man) aan Dr. C. Lang over bereiken van overeenkomst met Editions Le Portulan (voor Franstalige uitgave van “Vermassung und Kulturverfall” {“l’Ere des masses et le déclin de la civilisation”}) Greng/Murten, 11/2/1952 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Maurice Bourdel, Librairie Plon, aan Hendrik de Man over afwijzing publicatie Franstalige uitgave van “Vermassung und Kulturverfall” Paris, 15/2/1952 1 st, 1 p, Dac, O

otities N v an (Hendrik S.l., s.a.

de Man) over Editions Le Portulan en Librairie Plon

2 st, 2 p, Hs, O

1138

198

Werkdocumenten Woord vooraf en (recensie) voor “l’Ere des masses et le déclin de la civilisation” Greng par Morat, s.l., s.a., 1953 4 st, 9 p, Hs, O, Dac, C

Brief



1139



1140

Kasstuk,



1141

Briefwisseling



1142

Kasstukken,



1143

Briefkaart



1144

van Librairie Française de Crédit aan (Hendrik de Man) over vertaling boek van Hendrik de Man en overmaken van fondsen Vichy, 24/7/1952 1 st, 2 p,, Hs, O

brief van Schweizerische Bankgesellschaft aan Valérie de Man-von Orelli over betalingsopdracht van Editions Le Portulan voor auteursrechten op Franse vertaling van “Vermassung und Kulturverfall” Bern, 15,29/8/1952 2 st, 4 p, Dr, Dac, O, Hs, O. Bijlage: berichtgeving van betaling t ussen Schweizerische Verrechnungstelle en Valerie de Man-von Orelli over geldoverdracht van Editions Le Portulan voor auteursrechten op Franse vertaling van “Vermassung und Kulturverfall” Zürich, Greng/Murten, 27,30/8/1952 ; 10/9/1952 3 st, 5 p, Dac, O en C, Dr, Hs, O. Bijlage: berichtgeving van betaling briefwisseling tussen A. Delmas, Jacques Marc en Hendrik de Man over de Franse vertaling van “Vermassung und Kulturverfall”, de titelkeuze “l’Ere des masses et le déclin de la civilisation” en mogelijke vertraging bij uitgave Le Vésinet, Greng/Murten, 15/10/1952, 27/11/1952 ; 9,16,18,27/12/1952 ; 2,3,5,14,20,23/1/1953 ; 14,16/3/1953 16 st, 30 p, Dac, O, Hs, O, Dr

van Alice von Eugen-van Nahuys, directrice van Querido’s Uitgeversmij, over mogelijke Nederlandstalige uitgave van “Vermassung und Kulturverfall” Amsterdam, 4/12/1951 1 st, 2 p, Dac, O

Brief

van (Hendrik de Man) aan (Dr. C. Lang, Verlag Francke AG) met vraag om toezending exemplaar van “Vermassung und Kulturverfall” aan Alice von Eugen-van Nahuys, Querido’s Uitgeversmij Greng/Murten, 8/12/1951 1 st, 1 p, Dac, C

199

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1145

Lijsten,

notities met namen voor toezending recensie- en auteursexemplaar “Vermassung und Kulturverfall” en (“Doom”) en prijsberekeningen S.l., (1951) 3 st, 3 p, Hs, O



1146

K nipsels,



1147

Brief



1148



1149



1150



1151

folders, notities, artikel, specimens, brief van Südwestfunk aan Leo Lehnen-Verlag met boekbesprekingen van “Vermassung und Kulturverfall” S.l., s.a., 1951, 1952, 1953 x st, x p, Dr, Dac, O, stencil. Bijlage: boekbespreking door Georg Böse

v an Dr. Jur. Adolf Iglseder aan Hendrik de Man over appreciatie van “Vermassung en Kulturverfall” Neumarkt, 13/1/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van Heinz Schmidt aan Hendrik de Man over toezending boekbespreking “Vermassung und Kulturverfall” en eventuele ontmoeting in Duitsland Düsseldorf, 5/1/1952 1 st, 1 p, Dac, O

nipsels K et boekbesprekingen m

van werk van Hendrik de Man: “Vermassung und Kulturverfall” Zürich, Bern, Göttingen, Hamburg, München, s.l., 1952-1953 11 st, 31 p, Dr

Brief

van (...) aan (Hendrik de Man) over appreciatie van “Vermassung und Kulturzerfall” (Kulturverfall) en over vliegvisserij n.a.v. herlezen (“Fliegenfischen leicht gemacht”) Walchwil, 20/7/1952 1 st, 1 p, Dac, O, Hs, O

oordracht V v an Wilhelm

Weber over boek “Vermassung und Kulturverfall” van Hendrik de Man voor “Radio Saarbrücken” S.l., 17/3/1953 1 st, 4 p, Dac, C

200



1152

nipsel K et boekbespreking m

.l., s.a. S 1 st, 2 p, Dr

van «l’Ere des masses et le déclin de la civilisation»

1.34. Fliegenfischen leicht gemacht. Anleitung zum Angeln mit der künstlichen Fliege MANUSCRIPT



1153

anuscript M v an “Fliegenfischen

leicht gemacht”

.l., (1951) S 1 bundel, Hs, O, Dac, O



1154



1155

yposcript T v an “Fliegenfischen

leicht gemacht” .l., (1951) S 1 bundel, Dac, O en C, Hs, O

Drukproeven van “Fliegenfischen leicht gemacht” {met afbeeldingen} Basel, (1951) 1 st, 202 p, Dr ; 1 st, eerste 16 p, Dr

WERKDOCUMENTEN/MATERIAAL



1156



1157

Brief

van Wed. Gérard de Chamberet aan Hendrik de Man over kunstvliegen voor visvangst Charette, 17/7/1950 1 st, 2 p, Hs, O

Briefwisseling

tussen H.R. Sauerländer en Hendrik de Man over mogelijke uitgave nieuw boek van Hendrik de Man over vissport (“Menschen, Fliegen, Fische”), reproducties van foto’s en latere afwijzing wegens te beperkte afzetmarkt Aarau, Greng bei Murten, 23,29/11/1950 ; 21,23/12/1950 ; 7,17/1/1951 ; 3,10/2/1951 7 st, 7 p, Dac, O en C ; 1 st, 2 p, Dac, C (2 ex)

201



1158



1159



1160



1161



1162



1163



1164

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en F. Cavallasca, Neue Züricher Zeitung, over gebruik foto’s uit “Neue Zürcher Zeitung” {Photos Hans Gerber} S.l., Zürich, 8,11,30/1/1951 ; 22/3/1951 ; 7,10,19/4/1951 7 st, 7 p, Dac, O en C

Briefwisseling

van Hendrik de Man en Dr. Kustermann met vraag om informatie over vlagzalmvangst, toezending boek “Fliegenfischen leicht gemacht” en uitnodiging om te vissen in de viswaters van Kustermann München, (Greng par Morat), s.l., 8/1/1951, 9/2/1951, 29/4/1952,12/5/1952, 11/10/1952 5 st, 6 p, Dac, O en C, Hs, O (deels in steno)

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en S. Elizabeth DeVoy, Art Director Charles Scribner’s Sons, over reproductie van foto’s uit boek van Edward R. Hewitt “A Trout and Salmon Fisherman” uitgegeven bij Scribner’s Sons Greng par Morat, New York, 10,19/1/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brieven

van Hellmuth Kuntze, Deutsche Angelgeräte-Manufaktur DAM, aan Hendrik de Man over toezending catalogus en verwerven van boek van Hendrik de Man over vliegvisserij (“Fliegenfischen leicht gemacht”) Gunzenhausen/Mittelfr., 15/1/1951 ; 22,28/1/1952 3 st, 3 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en E. Bürkli over reproduceren afbeeldingen uit tijdschrift “Petri Heil”, toezending van documentatie en van het boek “Fliegenfischen leicht gemacht”, de visstand in de Rijn Greng bei Murten, Zürich, s.l., 28/2/1951 ; 27,28/3/1951 ; 4,17,20/4/1951 ; 10/5/1951 ; 8,10/11/1951 9 st, 49 p, Hs, O, Dac, O en C. Bijlagen: knipsels en tijdschrift “Petri-Heil. Fishing guide in Switzerland”

Brief

v an Hendrik de Man aan Vorstand des Fischereivereins over gebruik foto uit tijdschrift “Petri Heil” voor “Fliegenfischen leicht gemacht” (Greng bei Murten), 20/4/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Hendrik de Man aan Hotel zum Hirschen over toezending kopie van brief aan “Fischereiverein Diessenhofen” i.v.m. foto uit tijdschrift “Petri-Heil”

202

( Greng bei Murten), 20/4/1951 1 st, 1 p, Dac, C

1165

Lijst,

briefwisseling tussen G. Häsler, Christen & Co. AG, en Hendrik de Man over gebruik van afbeeldingen van vissen en visgerei Bern, s.l., Greng/Murten, 15,22/3/1951 ; 3,28/4/1951 ; 1,10/5/1951 ; s.a. 7 st, 7 p, Dac, O en C



1166

Brief



1167



1168

Gelegenheidsdrukwerk,



1169

Briefwisseling



1170



1171

van H. Gerber, Naturhistorisches Museum, aan Hendrik de Man over doorverwijzing naar F. Tschirren voor het fotograferen van vlagzalmen Bern, 22/3/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Weber, Sprudelbad-Fabrik, over gebruik foto van vlagzalmen voor boek “Fliegenfischen leicht gemacht” (Greng bei Murten), Zürich, 22/3/1951, 16/4/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C postkaart, briefwisseling tussen Hendrik de Man en F. Tschirren, Focus-Bilderdienst over het fotograferen van vlagzalmen ter illustratie van (“Fliegenfischen leicht gemacht”) (Greng bei Murten), Bern, s.l., 3,4,5,22,30/4/1951 ; s.a. 6 st, 6 p, Dac, O en C, Dr

tussen Hans Gerber, Reklame- und Presse-Photographie en Hendrik de Man over toezending kopie van de gevraagde foto uit “Neue Zürcher Zeitung” Zürich, Greng/Murten, 2,10/5/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brief

van Albert Müller Verlag AG aan F. Tschirren over terugsturen gebruikte foto’s voor “Fliegenfischen leicht gemacht” (Rüschlikon), 30/10/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Librairie Maloine (...) aan Hendrik de Man over reproductie foto’s uit boek van Barbellion Paris, 11/4/1951 1 st, 3 p, Dac, O, Hs, O. Bijlage: brief van P. Barbellion over toelating reproductie foto’s uit zijn boek 203



1172



1173



1174



1175



1176



1177



1178



1179

Brief

v an (Hendrik de Man) aan P. Barbellion met dank voor opgestuurde foto’s en films S.l., 28/4/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Albert Müller Verlag AG aan Häsler, Christen & Co. over terugsturen gebruikte foto’s voor “Fliegenfischen leicht gemacht” (Rüschlikon), 30/10/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Albert Müller Verlag AG aan E. Bürkli Verlag over terugsturen gebruikte foto’s voor “Fliegenfischen leicht gemacht” (Rüschlikon), 30/10/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Albert Müller Verlag AG aan H.R. Sauerländer & Co. over terugsturen gebruikte foto’s voor “Fliegenfischen leicht gemacht” (Rüschlikon), 30/10/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brieven

van Hendrik de Man aan Librairie Maloine over terugzenden gebruikt foto- en filmmateriaal Greng par Morat, 2,7/11/1951 2 st, 2 p, Dac, C

Brief

van Albert Müller Verlag AG aan Hendrik de Man over terugsturen illustratiemateriaal Rüschlikon, 5/11/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van André Ragot aan Hendrik de Man over vliegvisserij en toezending catalogus Loudéac, 17/12/1952 1 st, 3 p, Dac, O. Bijlage: nota over kunstvlieg

ijst L et titelbeschrijvingen m

.l., s.a. S 1 st, 1 p, Dac, O

204

van boeken over vissen



1180

Nota van F. Schneider met informatie over insecten Wädenswil, s.a. 1 st, 1 p, Dac, O 1181 Lijsten van te gebruiken foto’s en adressen van geïnteresseerden voor uitgave van “Fliegenfischen leicht gemacht”, waarvan 1 ondertekend door Lambiotte S.l., s.a. 3 st, 3 p, Dac, O en C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN

Briefwisseling



1182



1183

Kasstuk,



1184

Briefwisseling



1185

tussen Charles Ritz en “Hockeit” (Hendrik de Man) over mogelijke uitgevers en bronnen voor foto’s boek van Hendrik de Man over vissport “Fliegenfischen leicht gemacht” Paris, Greng par Morat, s.l., 7/11/1950, 24/12/1950 ; 4,20/3/1951 ; s.a 9 st, 15 p, Dac, O en C, Hs, O. Bijlage: lijst foto’s Barbellion briefwisseling tussen Hendrik de Man en Albert Müller Verlag AG over uitgave van “Fliegenfischen leicht gemacht” {voorheen getiteld “Menschen, Fliegen, Fische”} S.l., Rüschlikon, Greng/Murten, 20,23,25,27,29/1/1951 ; 1,2,12,27/2/1951 ; 21,22,28,30/3/1951 ; 5,7,8,11,13,25,30/4/1951 ; 10,22,29/5/1951 ; 1,13,14,15,25,28/6/1951 ; 12,16,31/7/1951 ; 2,13,30/8/1951 ; 4,8,20,29/9/1951 ; 30/10/1951 42 st, 53 p, Dac, O en C. Bijlagen: contract tussen Hendrik de Man en Albert Müller Verlag voor uitgave van “Fliegenfischen leicht gemacht” ; recensie van Hendrik de Man over “Return to the River” van Roderick L. Haig-Brown

tussen Hendrik de Man en Dr. Rieben, Verlag Hallwag over afwijzing uitgave van “Menschen, Fliegen, Fische” en gelukwensen van Dr. Rieben voor “Jacques Coeur” (Greng bei Murten), Bern, 23,31/1/1951 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brief

van Hendrik de Man aan Herr Direktor over eventuele ontmoeting in Bern (i.v.m. uitgave van “Fliegenfischen leicht gemacht”) Greng, 14/3/1951 1 st, 1 p, Dac, C

205



1186



1187



1188



1189



1190



1191



1192

Brief

van Hendrik de Man aan (...) over het in druk zijn van “Fliegenfischen leicht gemacht” bij Albert Müller AG Greng/Murten, 14/4/1951 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van (Heiniger), Buchdruckerei zum Basler Berichthaus AG aan Hendrik de Man over terugsturen verbeterde drukproef van “Fliegenfischen leicht gemacht” Basel, 24/5/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Dehaas over auteurs- en presentexemplaren van “Fliegenfischen leicht gemacht” Greng par Morat, s.l., 10,11/10/1951 1 st, 2 p, Hs, O, Dac, C. Bijlage: afrekening reproductiekosten en adressen

Brief

van Dehaas, Albert Müller Verlag AG aan Hendrik de Man over verkoopcijfers in 1951 voor “Fliegenfischen leicht gemacht” Rüschlikon, 7/3/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

v an Dehaas, Albert Müller Verlag AG aan Hendrik de Man over verkoopcijfers in 1952 voor “Fliegenfischen leicht gemacht” en “Anglerfreuden” Rüschlikon, 19/2/1953 1 st, 1 p, Dac, O

Notities

van (Hendrik de Man) over bibliografie van “Fliegenfischen leicht gemacht” en berekening inkomsten verkoop S.l., s.a. 6 st, 7 p, Dac, O, Hs, O

Folder

“Gute Fischer-Bücher” van Albert Müller Verlag, met voorstelling van “Fliegenfischen leicht gemacht” (Rüschlikon-Zürich), s.a. 1 st, 4 p, Dr (2 ex)

206

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1193



1194



1195



1196



1197



1198



1199

ostkaart P v an Alb. Krebs

aan Hendrik de Man met dank voor toezending “Fliegenfischen leicht gemacht” Magliaso, 10/10/1951 1 st, 2 p, Hs, O, Dr

Gelegenheidsdrukwerk

Naamkaartje van R. Sauerländer-Oehler met dank voor toezending boek over visvangst Aarau, 10/10/1951 1 st, 1 p, Dr, Dac, O Brief met bedanking van Dr. F. Cavallasca voor toezending “Fliegenfischen leicht gemacht” Zürich, 14/10/1951 1 st, 1 p, Dac, O Brief

v an Dr. F. Dick, Schweizerische Bundesanwaltschaft, aan Hendrik de Man met dank voor toezending “Fliegenfischen leicht gemacht” om het vervolgens door te geven aan Seiler Bern, 22/10/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van H. Seiler aan Hendrik de Man met dank voor overhandiging door Dr. F. Dick van “Fliegenfischen leicht gemacht” Bern, 31/10/1951 1 st, 1 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Dehaas, Albert Müller Verlag, en Hendrik de Man over uitgave nieuw boek van Hendrik de Man over de vissport (“Anglerfreuden”), over toezending recensies van “Fliegenfischen leicht gemacht” en beoordeling andere boeken over vissport Greng/Murten, Rüschlikon, 6,10,12,22,28,30/11/1951 ; 15,18,19/12/1951 ; 9,10/1/1952 12 st, 17 st, Dac, O en C

riefkaart B v an (...) met

dank voor boek (“Fliegenfischen leicht gemacht”) Walchwil, 14/11/1951 1 st, 2 p, Hs, O 207

Brieven



1200



1201



1202



1203



1204

Postkaart,



1205

Kasstuk,



1206

Brief

van Dr. Fritz Steurer aan Hendrik de Man met dank voor boek “Fliegenfischen leicht gemacht”, zijn opmerkingen op het boek en persoonlijke aangelegenheden Wien, 22/12/1951 ; 2,26/2/1952 ; 21/4/1952 4 st, 6 p, Hs, O, Dac, O

Brieven

v an F. Funk, Schweizerischer Fischerei-Verein, aan Hendrik de Man over recensie van “Fliegenfischen leicht gemacht” voor tijdschrift Schweizerischer Fischerei-Verein en uitnodiging om samen te vissen Bern, 7,10/1/1952 ; 2/2/1952 3 st, 3 p, Dac, O

Brief

van Fritz Tschirren, Focus-Bilderdienst, aan Hendrik de Man met dank voor bezorgen van “Fliegenfischen leicht gemacht” en over nieuwe foto’s ter illustratie van (“Anglerfreuden”) Zollikofen, 4/3/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Briefwisseling

tussen Dr. Colas, Verband Deutscher Sportfischer eV “Die Fischwaid”, en Hendrik de Man over recensie van “Fliegenfischen leicht gemacht” en publicatie van uittreksels uit boek in voorbereiding “Anglerfreuden” in het tijdschrift “Die Fischwaid” Hamburg, (Greng bei Murten), 29/4/1952 ; 6,9/5/1952 3 st, 3 p, Dac, O en C brief van (Hendrik de Man) aan Funk over voorpublicatie van uittreksels uit “Anglerfreuden” en recensie van “Fliegenfischen leicht gemacht” in het tijdschrift “Schweizerische Fischerei-Zeitung”, over reis naar Duitsland en uitnodiging om samen te vissen Campfèr, s.l., 31/5/1952, 6/6/1952 ; 9,16/7/1952 4 st, 5 p, Dac, O en C, Hs, O brief van A. & H. Hebeisen aan Hendrik de Man over aankoop visgerei en verkoop van “Fliegenfischen leicht gemacht” Zürich, 25/7/1952 1 st, 2 p, Dr, Hs, O, Dac, O

van I. du Monceau, Pan l’Hebdomadaire satirique du mercredi, aan Hendrik de

208

Man over ontvangst van boek van Hendrik de Man voor bespreking in “Pan” Bruxelles, 3/11/1952 1 st, 1 p, Dac, O

1207

nipsels, specimens, lijst K et boekbesprekingen over m

.l., Zürich, s.a., 1952 S 12 st, x p, Dr, Dac, O



1208

“Fliegenfischen leicht gemacht”

Briefwisseling

t ussen Dr. Georg Frhr v. Bechtolsheim en Hendrik de Man over boek “Fliegenfischen leicht gemacht”, de sportvisserij, de naam “Bechtolsheim” en een eventuele ontmoeting n.a.v. uitnodiging door H. Kustermann S.l., München, 4,25/3/1953 ; 12/4/1953 ; 26/5/1953 4 st, 8 p, Dac, O en C

1.35. Anglerfreuden. Erblebnisse eines Sportfischers in Europa und Amerika MANUSCRIPT



1209

anuscript M v an “Anglerfreuden”

.l., (1952) S 1 bundel, Hs, O



1210

Typoscript,

werkdocument, folder Drukproef van “Anglerfreuden” S.l., (1952) 2 st, x p, Dac, C, Dr

WERKDOCUMENTEN/MATERIAAL



1211



1212

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Fritz Steurer over cataloog en prijzen van visgerei en reproductie van afbeeldingen Greng bei Murten, Wien, 8,12,17,30/1/1951 4 st, 6 p, Dac, O en C, Hs, O

Brief

v an Hendrik de Man aan The Inn Theale over gebruik foto ter illustratie van (“Anglerfreuden”) Greng bei Murten, 12/2/1952 1 st, 1 p, Dac, C 209



1213



1214



1215



1216



1217



1218



1219

Brief

van Hendrik de Man aan F. Tschirren over gebruik foto’s ter illustratie van (“Anglerfreuden”) Greng/Murten, 12/2/1952 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

van Hendrik de Man aan Direktion des Hotel Drei Mohren over gebruik foto’s ter illustratie van (“Anglerfreuden”) Greng/Murten, 12/2/1952 1 st, 1 p, Dac, C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Donald C. Dunham, Legation of the USA, Cultural Department, over gebruik foto’s ter illustratie van (“Anglerfreuden”) (Greng/Murten, Bern), 12,21/2/1952 2 st, 2 p, Dac, O en C

Brief

v an Gaston Gevaert aan Hendrik de Man over toezending foto’s ter illustratie van (“Anglerfreuden”) Bevere, 13/2/1952 1 st, 1 p, Hs, O

Brief

van (...) aan Hendrik de Man over toezending van album van Dr. Höft (over sportvisserij) n.a.v. tweede boek van Hendrik de Man over de vissport “Anglerfreuden” Bern,23/2/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van (...) aan (Hendrik de Man) over gegevens i.v.m. illustratiemateriaal voor (“Anglerfreuden”) en over “Valette” en “Charlie” (Charles Ritz) Paris, 28/2/1952 1 st, 2 p, Hs, O

Brief

van Valerie de Man-von Orelli aan (...) met vraag om toezending van werk van Wunder n.a.v. tweede boek van Hendrik de Man over de vissport “Anglerfreuden” Greng bei Murten, 10/3/1952 1 st, 1 p, Dac, C

210



1220



1221



1222



1223

Brief

van Valette aan (Auguste Lambiotte) over illustratiemateriaal voor (“Anglerfreuden”) S.l., 17/3/1952 1 st, 1 p, Dac, O (Afschrift)

Brieven

van Auguste Lambiotte aan Hendrik de Man over toezending reproductie en opmerkingen betreffende (“Anglerfreuden”) Bruxelles, 24/3/1952, 8/10/1952 2 st, 2 p, Dac, O

Brief

van Ursula von Wiese aan (Hendrik de Man) met opmerkingen bij 2de hoofdstuk van “Anglerfreuden” Bern-Bümplitz, 13/5/1952 1 st, 1 p, Dac, O

erkdocumenten W t er voorbereiding van

(“Anglerfreuden”)

.l., s.a. S 2 bundels, Hs, O, Dac, O

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1224



1225

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Dehaas, Albert Müller Verlag, over uitgave van “Anglerfreuden” Greng/Murten, Rüschlikon, s.l., 29,31/3/1952 ; 7,8,9,17,21,26,28/4/1952 ; 5,7,9,12,13,16,17,24,26/5/1952 ; 30/6/1952 ; 2,7,13,17,19,21,27/7/1952 27 st, 38 p, Dac, O en C, Hs, O. Bijlage: contract tussen Hendrik de Man en Albert Müller Verlag

Briefwisseling tussen Hendrik de Man en Albert Müller Verlag over “Anglerfreuden” en “Fliegenfischen leicht gemacht”: reeds verschenen boekbesprekingen, bestelling van “Die Fischwaid”, vraag om informatie Greng/Murten, Rüschlikon, 20,22,26/1/1953 ; 16,23/3/1953 5 st, 6 p, Dac, O en C

211

PRESENTEXEMPLAREN, BEDANKINGEN, RECENSIES



1226

nipsels K et boekbesprekingen m

.l., 1952 S 3 st, 12 st, Dr



1227



1228



1229



1230



1231



1232

van “Anglerfreuden”

Brief

van Hendrik de Man aan Dr. Colas, Die Fischwaid, over voorpublicatie uittreksels uit “Anglerfreuden” in tijdschrift “Die Fischwaid” en over mogelijkheden tot vliegvissen tijdens reis in Duitsland S.l., 24/5/1952 1 st, 1 p, Dac, C

Briefwisseling

tussen Hendrik de Man en Dr. H. Kustermann betreffende toezending boek “Anglerfreuden”, uitnodiging tot vissen in de private viswaters van Kustermann te Polling Greng par Morat, München, Polling, 26/6/1952 ; 11,15,21/10/1952 4 st, 4 p, Dac, Hs, O en C

K nipsel

v an “Schweizerische Fischerei-Zeitung” met uittreksel uit “Anglerfreuden” 8/1952 1 st, 4 p, Dr

Brief

v an F. Funk aan Hendrik de Man met dank voor bezorgen “Anglerfreuden” en over het vissen Bern, 5/10/1952 1 st, 1 p, Dac, O

Brief

van Hendrik de Man aan de voorzitter van de “Angelsportvereinigung 1934” over toezending boek Hendrik de Man “Anglerfreuden” en gelegenheid tot vissen bij bezoek aan Frankfurt na voordracht voor “Frankfurter Gesellschaft für Handel, Industrie und Wissenschaft” S.l., 4/10/1952 1 st, 1 p, Dac, C

Brief

v an Gaston Gevaert aan Hendrik de Man over zijn appreciatie van “Anglerfreuden”, het voorkomen van de naam Jan de Man {in 1252} in stadsarchief van Oudenaarde en de bekendheid van Oudenaarde voor de visvangst

212

Bevere-Audenaerde,

1 st, 1 p, Hs, O

1233



1234



1235

Brief

van Schnurmännchen aan Hendrik de Man met verjaardagswensen en dank voor toezending “Anglerfreuden” en over persoonlijke aangelegenheden London, 16/11/1952 1 st, 8 p, Hs, O

Brief

van Dr. Fritz Steurer aan Hendrik de Man met dank voor toezending (“Anglerfreuden”) Wien, 11/1/1953 1 st, 1 p, Dac, O

erkdocument W ittreksel uit bespreking U .l., s.a. S 1 st, 1 p,



8/10/1952

1236

van “Anglerfreuden”

Dac, C

otities N v an (Hendrik de Man) over present- en auteursexemplaren “Anglerfreuden” en (“Fliegenfischen leicht gemacht”) .l., s.a., (1951) S 2 st, 2 p, Hs, O

213

2. Artikels/Bijdragen en desbetreffende stukken32 1237

De partijdag der Duitsche sociaal-demokratie te Jena. in: De Waarheid (Gent), Vlaamsch socialistisch maandschrift, III, 1905, 11, pp. 227-235. 1 st, Dr. (specimen)

1238

Brief uit Duitschland. in: Vooruit (Gent), Orgaan der Belgische Werkliedenpartij, 9.10.1905/1, B, C; 10.10.1905/1, B, C; 13.10.1905/1, A, B, C; 24.101905/1, A, B; 25.10.1905/1, A, B; 26.10.1905/1, B, C: 6.11.1905/1, C, D; 13.11.1905/1, A, B, C; 4.12.1905/1, A, B, C; 22.12.1905/1, A, B; 2.7.1906/1, A, B (2 ex); 9.7.1906/1, B, C, D33. 14 st, 56 p, Dr. (specimens)

1239

Het daget in den Oosten. in: Vooruit (Gent), 15.11.1905/1, A, B, C; 17.11.1905/1, A, B, C; 19.11.1905/1, B, C, D; 21.11.1905/1, B, C, D; 24.11. 1905/1, B, C; 13.12.1905/1, B, C, D, E; 1��������������������������������������������������������������������� 4.12.1905/1, B, C, D; 19.12.1905/1, A, B, C; 26.12.1905/1, A, B, C34. 9 st, 36 p, Dr. (specimens)

1240

Brief van een Duits partijgenoot aan het dagblad Vooruit. in: Vooruit (Gent), 25.11.1905/2, B, C35. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1241

Vakvereeniging en partij. in: De Waarheid (Gent), Vlaamsch socialistisch maandschrift, IV, 1906, 2, pp. 57-62 ; 3, pp. 86-94 2 st, Dr. (specimen)

1242

Jaurès und der Antimilitarismus. in: Leipziger Volkszeitung, Organ für die Interessen des gesamten werkthätigen Volkes, 15.1.1906/1. Beilage36 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

32

Zie ook de collectie van de erfgenamen van H. de Man.

33 Deze reeks Brief uit Duitschland handelt over de sociale, economische en politieke problemen in Duitsland. De eerste brief is ondertekend met H. de Man. De volgende brieven zijn ondertekend met H.D. of R. Sommige zijn soms helemaal niet ondertekend. Andere brieven zijn gedateerd vanuit Leipzig. De persknipsels van deze Brief uit Duitschland, die bewaard worden in dit archief van Hendrik de Man, zijn door hemzelf in potlood ondertekend met de beginletter van zijn voornaam, R (Rik). De bijdrage van 3.11.1905 ontbreekt, cfr. STEENHAUT (W.), Hendrik de Man. Bibliografie. Antwerpen/Amsterdam, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1977, p.38. 34 Deze artikels zijn ondertekend met de beginletter “R” van zijn voornaam. Deze reeks handelt over de Russische revolutie en haar mogelijke invloed en weerslag op de Europese arbeidersbewegingen. Handschriftelijke correcties van H. de Man. 35 Op het exemplaar heeft H. de Man dit artikel gemerkt als zijnde van hem. Hierin heeft hij het over de veroordeling voor diefstal van een bediende van de sociaaldemokratische cooperatieve maatschappij in Landeshut. 36 Hendrik de Man tekende zijn artikels in Die Leipziger Volkszeitung nooit met zijn naam, cfr. H. de Man, Après coup, Paris/Bruxelles, 1941, p. 74: “…l’anonymat des auteurs, qui employaient tout au plus des signes conventionnels connus par peu de gens, … rendaient sa tenue (Leipziger Volkszeitung) encore plus austère … ». Hij merkte zijn artikels in zijn archieffonds in potlood met de beginletter « R » van zijn voornaam. Andere artikels werden ingeleid door “Unser belgischer Mitarbeiter schreibt uns”. Dit geldt eveneens voor zijn artikels in Der Steinarbeiter, Vorwärts, Arbeiter-Zeitung en soms in het dagblad Vooruit.

214

1243

Le prolétariat et la guerre. Interview d’Auguste Bebel. in: Le Peuple (Bruxelles), 23.1.1906/1, A, B. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1244

Erklärung van A. Bebel betreffende het gepubliceerde interview in Le Peuple. in: (Vorwärts), s.a. (25.1.1906) 1 st, Dr. (knipsel)

1245

Erklärung van H. de Man en van A. Bebel. (Vorwärts), s.a. 1 st, Dr. (knipsel)

1246

Brief van Hendrik de Man aan het dagblad Vooruit. in: Vooruit, 3.2.1906/1, B37. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1247

Der Unterricht in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, 3.2.1906/1. Beilage, A. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1248

Barbarei und Korruption. in: Leipziger Volkzeitung, 13.2.1906/1. Beilage, A38. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1249

Die Ministerkrise in Frankreich. in: Leipziger Volkszeitung, 12.3.1906/1. Beilage, A. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1250

Der französische Bergarbeiterstreik. in: Leipziger Volkszeitung, 21.3.1906/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1251

Die Achtstundenbewegung in Frankreich. in: Leipziger Volkszeitung, 14.1.1906/1. Beilage, A. 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1252

Die Belgischen Gewerkschaften. in: Leipziger Volkszeitung, 28.4.1906/1, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1253

Die französischen Kammerwahlen. in: Leipziger Volkszeitung, 11.5.1906/1, A, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1254

Die Kammerwahlen in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, 26.5.1906. 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

37

In deze brief replikeert Hendrik de Man op de kritiek van Bebel op het interview in Le Peuple.

38 Het onderwerp van het artikel is de studie van Professor Dr. F. Cattier (ULB, lid van het Internationaal Koloniaal Instituut) i.v.m. de Kongo-staat.

215

1255

Die belgischen Kammerwahlen. in: Leipziger Volkszeitung, 31.5.1906/1. Beilage, A, B 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1256

Eine Probe auf « die direkte Aktion ». in: Leipziger Volkszeitung, (juni 1906), 1. Beilage, A39. 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1257

Het Algemeen Stemrecht in Oostenrijk. in: Vooruit (Gent), 30.10.1906/2, B, C40. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1258

De achteruitgang der Engelsche vakvereenigingen. in: Vooruit (Gent), 2.11.1906/1, D, E41. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1259

Eine feine Nummer. in: Leipziger Volkszeitung, 28.11.1906/1. Beilage, A42. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1260

Die Kompottschüssel der belgischen Bergarbeiter. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), Sozialdemokratisches Organ für das Rheinisch-Westfälische Industrie-Gebiet, 18.2.1907/1, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1261

Der Papst über den Achtstunden-Tag. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 16.3.1907/1, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1262

Eine holländische Enquête über die Steinbauerkrankheit in: Der Steinarbeiter (Leipzig), (Organ für des Zentralverbandes der Steinarbeiter Deutschlands, 16.3.1907/1. Beilage, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1263

Sind die belgischen Bergarbeiter Gegner des gesetzlichen Achtstundentag. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 20.3.1907/1, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1264

Eine Spaltung in der belgischen Gewerkschaftsbewegung. in: Leipziger Volkszeitung, 20.3.1907/3. Beilage, A, B; 21.3.1907/2, A. 2 st, Dr.

39

Het artikel handelt over de staking voor de achturendag in Frankrijk.

40

Anoniem artikel.

41

Het artikel is ondertekend met de afkorting “R”.

42

Dit artikel handelt over de Kongo-kwestie.

216

1265

Der französische Bergarbeiterkongress. in: Arbeiter- Zeitung (Dortmund), 19.4.1907/1, B, C43. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1266

Die Krise in Belgien. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 19.4.1907/1, A, B. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1267

Die politische Krise in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, 19.4.1907/1, A, B, C ; 2, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) (2 ex)

1268

Die Meuterer des 17. Regiments und die Kammer. in: Leipziger Volkszeitung, 12.7.1907/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1269

Der Jahreskongress der belgischen Steinarbeiter. in: Der Steinarbeiter (Leipzig), 20.7.1907/2, C ; 3, A. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1270

German labor unions. in: Chicago Daily Socialist, 27.7.1907/4, C, D, E. 1 st, 4 p, Dr. (specimen, knipsel)

1271

Partij- en vakbeweging in Oostenrijk. in:Vooruit (Gent), 17.10.1907/1, A, B, C, D. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)44

1272

Brief van Hendrik de Man aan de redactie van De Waarheid. in: De Waarheid (Gent), Socialistisch maandschrift, V, 1907, pp. 344-34645 1 st, Dr. (specimen)

1273

Gewerkschaftsbewegung : ein missglückter Organisationsversuch in: (Leipziger Volkszeitung), s.a. (februari 1908) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) 1274 Belgische Kolonialpolitik. in:Leipziger Volkszeitung, 7.2.1908/1, A, B, C ; 2, A46. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

43 Dit artikel is van de hand van “Unser Pariser Mitarbeiter schreibt uns”. Zoals zijn andere artikels heeft H. de Man dit artikel gemerkt in potlood met de beginletter van zijn voornaam “R”. 44 De eerste bijdrage van zijn artikel “Partij- en vakbeweging in Oostenrijk” verscheen in het dagblad Vooruit, 14.10.1907. De twee bijdragen verschenen ook in het Antwerps dagblad De Werker van dezelfde data. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 43. 45 In deze brief bekritiseert Hendrik de Man de slechte Nederlandse vertaling van de toespraak van Henriette Roland Holst over de socialistische opvoeding van de jeugd op het Internationaal Socialistische Jeugdcongres te Stuttgart, 1907, verschenen in: De Waarheid (Gent), Socialistische maandschrift, V, 1907, pp. 282-283. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 43. 46 Het eerste deel van het artikel verscheen in Leipziger Volkszeitung, 6.2.1908. cfr STEENHAUT (W.), op. cit., p. 44.

217

1275

Genosse Van der Velde und die Kolonialpolitik. in: Leipziger Volkszeitung, 22.2.1908/3. Beilage, A, B, C ; 2 , A, B 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1276

Neutrale Gewerkschaftspolitik in der Praxis. in: Leipziger Volkszeitung, 2.3.1908/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1277

Von der belgischen Gewerkschaftsbewegung in: Arbeiter-Zeitung (Wien), 29.3.1908/11, A, B, C ; 12, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1278

Hoe de organisatie der jonge arbeiders ingericht is in Pruisen en Oostenrijk. in: De Zaaier (Amsterdam), Orgaan van “De Zaaier”-Bond van Jonge Arbeiders(sters) in Nederland, II, 1.4.1908, 9, pp. 2-4. 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1279

Rechtzetting van H. de Man aan “Der Jugendliche Arbeiter”. in: Der Jugendliche Arbeiter (Wien), Zeitschrift des Reichsverbandes der jugendlichen Arbeiter Österreichs, VII, April 1908, 4, p. 3 1 st, 12 p, Dr. (specimen)

1280

Die Belgischen Kammerwahlen. in: Leipziger Volkszeitung, 1.6.1908/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1281

Uitstapjes. in: Vooruit (Gent), 6.7.1908/2, E ; 3 , A47. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1282

Belgische Gewerkschaftskongresse. in: Leipziger Volkszeitung, 12.6.1908/3, A, B. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1283

Genosse Vandervelde und die Kongoübernahme. in: Leipziger Volkszeitung, 20.7.1908/1, A, B, C ; 2, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1284

Die Kongoübernahme beschlossen. in: Leipziger Volkszeitung, 24.8.1908/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1285

Die Belgische junge Garde. in: Gleichheit (Stuttgart), Zeitschrift für die Interessen der Arbeiterinnen, XVII, 31.8.1908, 18, pp. 161-162. 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

47 Verscheen ook in De Jonge Socialist (Gent), Maandelijkse uitgave der Vlaamsche Federatie van Socialistische Jonge Wachten, I, 1908, 6, pp. 42-43. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 45.

218

1286

Die Belgische Arbeiterpartei und die Kongofrage. in: Leipziger Volkszeitung, 1. Beilage zu Nr. 270, 21.11.1908. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1287

Der belgische Gewerkschaftskongress. in: Leipziger Volkszeitung, 29.12.1908/2, A, B, 30.12.1908/2, A, B. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1288

Przycnynek do oswietlenia i krytiki beijskiego ruchu robotniczego. in: Przeglad Social-Demokratyczny, IV, 1908, 6, pp. 533-54648 1 st, 125 p, Dr. (specimen)

1289

Der Risz. in: Leipziger Volkszeitung, 1. Beilage zu Nr. 27, s.a. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1290

Die Einheit in der Konfusion. in: Leipziger Volkszeitung, 2.1.1909/3. Beilage, A, B, C49. 1 st, 2 p, Dr. 1291 Von der internationalen Bergarbeiterbewegung. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 7.1.1909/1, A, B, (2 ex); 8.1.1909/1, A, B (2 ex); 9.1.1909/1, A, B, C (2 ex). 3 st, 12 p, Dr. (knipsels) Dit artikel is de kritiek van H. de Man op het artikel van :

1292

- O. Hue. Die Bergarbeiter in den internationalen Bewegung. Bergarbeiter-Zeitung (Bochum), Organ zur Förderung der Interessen der Bergarbeiter und verwandten Berufe, 21.11.1908/3, B, C. 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1293

Antwoord van O. Hue op de artikels van H. de Man in de Arbeiter-Zeitung. Die Bergarbeiter in der internationalen Arbeiterbewegung. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 19.2.1909/1, A, B, C; 22.2.1909/1, A, B, C; 24.2.1909/1, A, B, C; 2, A. 3 st, 22 p, Dr. (specimen, knipsel)

1294

Wederwoord van H. de Man. Nochmals: die Bergarbeiter in der internationalen Arbeiter-bewegung. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 17.3.1909/1, A, B, D. 1 st, 2 p, Dr.

48

In het Nederlands: Bijdrage tot het onderzoek en de kritiek der Belgische arbeidersbeweging.

49 K. Radel bekritiseerde deze bijdrage van “Der belgische Mitarbeiter der Leipziger Volkszeitung” in zijn artikel Bemerkung zur Frage der Einheit der Arbeiterklasse (Die Neue Zeit, Wochenschrift der deutschen Sozialdemokratie, XXVII, 12.3.1909, pp. 868-877). Hierop publiceerde H. de Man zijn antwoord Notiz: Zur Frage der Einheit der Arbeiterklasse eveneens in het tijdschrift Die Neue Zeit, XXVII, 2.4.1909, 27, pp. 30-31. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 46.

219

1295

Die belgischen Gewerkschaften über das Genter System. in: Vorwärts (Berlin), Berliner Volksblatt, 10.2.1909/3. Beilage, A, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1296

Der Neunstundentag für die belgischen Bergarbeiter. in Leipziger Volkszeitung, 2.4.1909/1. Beilage, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1297

Der Kongresz der belgischen Arbeiterpartei. in: Leipziger Volkszeitung, (Pasen 1909)50 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1298

Von der Brüsseler Parteischule. in: Leipziger Volkszeitung, 22.9.1909/1. Beilage, p. 3, C. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1299

Die belgische Arbeiterpartei und der Ministerialismus. in: Leipziger Volkszeitung, 12.10.1909/2, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1300

Nach 25 Jahren Klerikalismus. in: Arbeiter-Zeitung (Dortmund), 26.10.1909/1, A, B. 27.10.1909/1, A. 2 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1301

Der Militarismus in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, 15.11.1909/1, A, B, C ; 2, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1302

Die Arbeitslosenversicherung in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, november 1909/3, A, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1303

Ein Streik in Flandern. in: Leipziger Volkszeitung, 1909, nr. 80, Feuilleton-Beilage; nr. 81, Feuilleton-Beilage. 2 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1304

Manuscript: Le mouvement ouvrier en Belgique. s.l., s.a. (december 1909). 1 st, 21 p, Hs, O51.

1305

Belgische Korruptionsskandale. in: Leipziger Volkszeitung, 10.5.1910/1. Beilage, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

50

Er is geen enkele formele noch inhoudelijke aanduiding dat H. de Man de auteur is van dat artikel.

51 Op 21 november 1909 verzond H. de Man dit artikel naar de International Socialist Review (Chicago) dat het publiceerde onder de titel The working-class movement in Belgium, in 1910, nr. 10, pp. 907-914. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 48.

220

1306

Manuscript: Die Union von Süd-Afrika. s.l., 30.5. (1910) + briefomslag van Hamburger Echo met poststempel 1.6. (19)10 t.a.v. H. de Man te Londen. 2 st, 9 p, Hs, O.

1307

Das Ende des belgischen Papierarbeiterstreiks. in: Leipziger Volkszeitung, (Juni 1910) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1308

Der belgische Gewerkschaftskongress. in: Leipziger Volkszeitung, 31.12.1910/4. Beilage, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1309

Streiks und Streikkrawalle in Belgien. in: Leipziger Volkszeitung, 11.1.1911/ Feuilleton-Beilage, 5, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1310

Ein Streik der « direkten Aktion ». in: Leipziger Volkszeitung, 14.1.1911/2. Beilage, 7, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1311

Een « gunstig » jaar voor de arbeider. in: Vooruit (Gent), 22.1.1911/2, D, E 52. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1312

Das Ende des Lutticher Bergarbeiterstreiks. in: Leipziger Volkszeitung, 23.1.1911/2. Beilage, 2, 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1313

Artikels van Amor. De toestand der engelsche werklieden, hunne loonen, werkuren en levensvoorwaarden. Ons antwoord aan gezel De Man. in: Vooruit , 6.1.1911 (bijvoegsel)/A, B; 7.1.1911 (bijvoegsel)/A, B; 8.1.1911 (bijvoegsel/A, B) 53 3 st, 8 p, Dr. (knipsel) (2 ex)

1314

Antwoord van H. de Man op de verslaggeving van Amor. De Engelsche arbeiderstoestanden en wat zij ons leeren. in: Vooruit, (Gent), 19.2.1911/6, B, C, D, E; 21.2.1911/5, A, B, C, D 54. 2 st, 6 p, Dr. (2 ex)

52 Wij twijfelen of dit artikel kan toegeschreven worden aan Hendrik de Man. Het artikel werd ondertekend met de initialen FMW.. 53 Verslag van journalist Amor over de voordracht van H. de Man in Ons Huis te Gent over de Engelse vakbeweging en Engelse arbeiderstoestanden. We hebben dit hier opgenomen in de rubriek “Artikels van H. de Man” omdat H. de Man in twee daaropvolgende artikels zal reageren op dat verslag. 54 p. 50.

Deze artikels verschenen eveneens in het dagblad De Werker (Antwerpen) cfr. STEENHAUT (W.), op. cit.,

221

1315

Brief van Hendrik de Man aan het dagblad Vooruit. Engelsche arbeiderstoestanden en wat zij ons leeren. in: Vooruit (Gent), 24.2.1911/6, C, D, E. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1316

Manuscript: Le citoyen Vertongen. (december 1911) 1 st, 10 p, Hs, O55.

1317

Une Confirmation. Lezersbrief van H. de Man aan Renaudel, 28.2.1915. in: l’Humanité, 4.3.191556. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1318

European unrest and the returned soldier. in: Scribner’s Magazine (New York), LXVI, 1919, 4, pp. 432-436 (8) 1 st, 6 p, Dr, O. (onvolledig knipsel)

1319

La passerelle de Fockewerf. s.l., février 1917. 1 st, 4 p, Hs, O. La passerelle de Fockewerf – A la mémoire du lieutenant Léon Schaeverbeke, mort au champ d’honneur. in: Le Peuple (Bruxelles), 10.4.1919 (knipsel) 57

1320

The prospects of a revolution in Germany. in: Scribner’s Magazine (New-York), LXIV, 1918, 6, pp. 676-687 1 st, 14 p, Dr. (knipsel)

1321

La grande désillusion. in: Le Peuple (Bruxelles), (26.1.1919/1, A, B) 58 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1322

Un cercle vicieux. in: Le Peuple (Bruxelles), (5.2.1919/1, A, B) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

55 We hebben het nummer van het tijdschrift La Lutte des Classes, waarvoor dat artikel bestemd was, niet teruggevonden. 56 Une confirmation handelt over het bezoek van Herman Müller aan Parijs op 1 augustus 1914. Zie ook de artikels van H. de Man in Vossische Zeitung, 22.3.1931. 57

De gepubliceerde tekst is niet identiek aan het manuscript.

58

Het artikel is ondertekend met “Un officier socialiste”.

222

1323

Artikelenreeks La leçon de la guerre in het dagblad Le Peuple (Bruxelles) 59 La leçon de la guerre. in: Le Peuple, (7.5.1919/1, A, B.) 1 st, 2 p Dr. (knipsel) La révision du marxisme. in: Le Peuple, (13.5.1919/1, A, B.) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Socialisme et démocratie. in: Le Peuple, (20.5.1919/1, A, B) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La conquête de l’état. in: Le Peuple (27.5.1919/1, A, B, C, D, E, F) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La lutte de classe et collaboration sociale. in: (Le Peuple, 29.5.1919/3, A, B, C, D, E, F.) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le nouveau socialisme. in: (Le Peuple, 3.6.1919/3, A, B, C, D, E, F.) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Het antwoord van Rik de Man. in: Volksgazet (Antwerpen), 19/20.5.1919/1, A, B60. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel) Aankondiging in het dagblad Le Peuple van de uitgave van de brochure « La Leçon de la guerre » s.a. (1920) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

59 Deze artikelen werden in 1920 uitgegeven in brochurevorm La leçon de la guerre. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 26. 60 Het antwoord van Hendrik de Man op het artikel van J., Het zuiveringsproces van Rik de Man’s marxistisch geweten, Volksgazet (Antwerpen), 15, 16.5.1919/1, A in verband met de artikelenreeks in Le Peuple, La leçon de la guerre. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 26.

223

1324

Artikelenreeks Lettre d’Amérique (du Canada) in Le Peuple (Bruxelles). Prospérité économique et réaction politique. in: Le Peuple, 8.8.1919/1, E, F. 1 st, 4 p, Dr. Vie chère et malaise social. in: Le Peuple, 26.8.1919/3, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Immigration et américanisation. in: Le Peuple, 11.9.1919/1, A, B. 1 st, 2 p., Dr. (knipsel) La reprise de la lutte des classes. in: Le Peuple, 22.10.1919/1, E, F. 1 st, 4 p, Dr. La mission du Cardinal Mercier. in: Le Peuple, 12.11.1919/1, E, F. 1 st, 4 p, Dr. Méditations d’un socialiste belge dans les forêts canadiennes. in: Le Peuple, 12.1.1920/6, C, D. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La terreur blanche. in: Le Peuple, 12.2.1920/1, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le réveil démocratique. in: Le Peuple, 13.2.1920/1, A, B, C. 1 st, 4 p, Dr. Samuel Gompers. in: Le Peuple, 16.2.1920/1, F, G ; 2, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le recul de la réaction. in: Le Peuple, 20.3.1920/3, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Les élections de novembre 1920 et la classe ouvrière. in: Le Peuple, 4.4.1920/ supplément, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le progrès du mouvement ouvrier. in: Le Peuple, 22.4.1920/1, A, B. (Lettre du Canada). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) L’alliance des fermiers et des ouvriers. in: Le Peuple, 7.5.1920/1, F, G. (Lettre du Canada). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Winnepeg. in: Le Peuple, 6.7.1920/1, C, D. (Lettre du Canada) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Ce qu’on ne voit pas au cinéma. in: Le Peuple, 20.7.1920/3, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La prohibation aux Etats-Unis. in: Le Peuple, 27.7.1920/3, A, B. 1 st, 4 p, Dr. Les élections de novembre. in: Le Peuple, 7.9.1920/1, E, F61. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) L’handicap Europe-Amérique. in: Le Peuple, 2.10.1920/1, A, B. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel) Les campagnes tentaculaires. in: Le Peuple, 28.10.1920/4, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

61 Het volgend artikel Le socialisme aux élections in Le Peuple, 29.9.1920, ontbreekt in het archieffonds. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 57.

224

Le fermier du Nouveau Monde. in: Le Peuple, 31.10.1920/1, A, B. 1 st, 6 p, Dr. (specimen) 1325

Revolution or evolution in Belgium. in: The North American Review (New-York, CCXI, May 1920), pp. 600-613. 1 st, 14 p, Dr. (knipsel)

1326

How Belgian labour is educating itself. in: The Survey (New-York), XLIV, September 1920, 19, pp. 667-670. 1 st, 4 p, Dr, (2 ex) (knipsel)

1327

A blow at international solidarity. in: Seattle Union Record, (6.10)1920/8. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1328

The menace to Europe’s urban civilization. in: Queen’s Quarterly (Kingston, Ontario), XXVII, October/November/December 1920, 2, pp. 107-117. 1 st, 12 p, Dr. (knipsel)

1329

On the difficulties of world-citizenship. in: (Scribner’s Magazine New-York, LXVIII, November 1920, 5) pp. 583-589. 1 st, 8 p, Dr. (knipsel)

1330

Karl Liebknecht. in: Ontwikkeling en Uitspanning (Brussel), Maandblad van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, II, januari 1921, 6, pp. 81-82. 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

1331

Jan van Beers als volksdichter. in: Ontwikkeling en Uitspanning (Brussel), Maandblad van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, II, februari 1921, 7, pp. 9899. 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

1331bisWinterwandelingen.

in: Ontwikkeling en Uitspanning (Brussel), Maandblad van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, II, februari 1921, 7, pp. 108-109. 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

1332

Het land waar de vrouw een mensch is. in: Ontwikkeling en Uitspanning (Brussel), Maandblad van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, II, maart 1921, 8, pp. 123124. 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

1333

Artikelenreeks l’Allemagne nouvelle. in: het dagblad Le Peuple (Bruxelles): 12.6.1921/1, A, B; 14.6.1921/1, E, F; 15.6.1921/3; 16.6.1921/2, D, E, F; 17.6.1921/3; 19.6.1921/2; 22.6.1921/3; 23.6.1921/3; 24.6.1921/3; 25.6.1921/3; 26.6.1921/2; 28.6.1921/4; 29.6.1921/3; 30.6.1921/2; 2.7.1921/4; 4.7.1921/3; 5.7.1921/3; 7.7.1921/4. 18 st, 19 p, Dr. (knipsels) 225

1334

New Germany. in: The Living Ag������������������������������������� e (Boston), 1921, 4022, pp. 355-35862 1 st, 6 p, Dr. (knipsel)

1335

Créerons-nous une nouvelle bourgeoisie ? in: Education-Récréation (Bruxelles), Organe mensuel de la Centrale d’Education Ouvrière, 1 août 1921, 27, pp. 453-454. 1 st, 16 p, 1 Dr. (specimen)

1336

Workers’ education in Belgium. in: International Labour Review (Genève), VI, 1922, 4, pp. 527-545. 1 st, 191 p, Dr. (specimen)

1337

How Belgian workers educate themselves. in: Locomotive Engineers Journal (Des Moines, Iowa), March 1923, 3, pp. 195-197. 1 st, 8 p, Dr. (knipsel)

1338

Can labor save Europe. in: Scribner’s Magazine (New-York), LXXIII, June 1923, 6, pp. 5-18. 1 st, 20 p, Dr. (overdruk) (4 ex)

1339

Brieven van Robert Bridgers, Scribner’s Magazine, aan H. de Man betr. publicatie van artikels. New York, 26.2.1923, 20.10.1923, 5.6.1925 3 st, 4 p, Dac, O.

1340

Notities en documentatiemateriaal van (H. de Man) betreffende artikels (o.a. Does America need an aristocracy, On Words) voor Scribner’s Magazine s.l., s.a. (1925) 3 st, 30 p, Hs, Dr, O.

1341

Germany’s new prophets. in: (The Yale Review (New Haven), XIII, 1925, 4), pp. 665-683. 1 st, 20 p, Dr, (2 ex) (knipsel)

1342

Briefe an einen jungen Arbeiter. in: Jungsozialistische Blätter (Berlin), Erster Brief : IV, Juni 1925, 6, pp. 172-176 ; Zweiter Brief ; IV, Juli 1925, 7, pp. 207-211 ; Dritter Brief : IV, Oktober 1925, 10, pp. 305-307. 3 st, Dr, (3 ex) (knipsel)

1343

Labor education in Belgium. in: American Federationist, XXXII, 1925, 11, pp. 1021-1028. 1 st, 12 p, Dr. (knipsel)

1344

Jugendbanden, Jugendgerichte und Jugendbewegung. in: Der Führer (Berlin), VII, Oktober 1925, 10, pp. 135-137. 1 st, 6 p, Dr. (knipsel)

Enkele artikels uit de reeks “L’Allemagne nouvelle”, verschenen in het dagblad Le Peuple.

62

226

1345

Contract tussen H. de Man en Carl Marhold, Verlagsbuchhandlung (Halle a/S). Eberstadt/Halle, 11 en 17.11.1925, betr.: bijdrage van H. de Man Psychologie des Arbeiters in « Handbuch der Arbeitwissenschaft ». 1 st, 2 p, Dac, Hs, O.

1346

Ist Marxkritik parteischädigend. Von der Kritik der Psychologie zur Psychologie der Kritik. in: Die Gesellschaft (Berlin), Internationale Revue für Sozialismus und Politik, III, 1926, 5, pp. 458-47263. 1 st, 12 p, Dr. (overdruk)

1347

Jongsocialisme. in: Ontwikkeling. Tijdschrift van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, VII, mei 1926, 10, pp. 160-16164 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1348

L’ouvrier et l’instinct de propriété. in: Education-Récréation (Bruxelles), Organe mensuel illustré de la Centrale d’Education Ouvrière, juin 1926, 6, pp. 83-84. 1 st, 20 p, Dr. (specimen)

1349

L’ouvrier et l’instinct de propriété. La joie au travail. in: Supplément au Journal Le Travail, 22.6.192665. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1350

Arbeiterbildung in der Welt. in: Die Tat (Jena), Monatsschrift für die Zukunft deutscher Kultur, XVIII, Juli 1926, 4, pp. 290-299. 1 st, 16 p, Dr. (knipsel); 1 st, 113 p, Dr. (specimen)

1351

La politique de la Centrale d’Education Ouvrière. in: Education-Récréation (Bruxelles), Organe mensuel illustré de la Centrale d’Education Ouvrière, octobre 1926, 10, pp. 147-148. 1 st, 20 p, Dr. (specimen)

1352

De politiek der Centrale voor Arbeidersopvoeding. in: Ontwikkeling (Brussel), Maandelijksch tijdschrift van de Centrale voor Arbeidersopvoeding, VIII, november 1926, 4, pp. 42-4466. 1 st, 12 p, Dr. (specimen)

63 Antwoord van Hendrik de Man op de recensie van K. Schröder, Marxismus oder Psychologismus, van de Man’s boek Zur Psychologie des Sozialismus, in: Die Gesellschaft, Internationale Revue für Sozialismus und Politik, III, 1926, 3, pp. 241-261. Repliek van K. Schröder op de Man’s antwoord, ‘Wer ist in der Defensive. Ein Schlusswort von Karl Schröder. Was habe ich aus de Man’s Buch fest zu stellen gesucht ?’ in: Die Gesellschaft, Internationale Revue für Sozialismus und Politik, III, 1926, pp. 473-476. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 63. 64 Vertaling van zijn artikel Jungsozialisten und Weltanschauung, dat verschenen was in Freie Sozialistische Jugend (Hamburg), II, 1926, 2, pp. 27-31. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 63. 65

Fragment uit: La psychologie du socialisme ; chapitre : La joie au travail.

66

In samenwerking met Bojarski.

227

1353

Socialisme et bonheur. in: L’Avenir Social, Revue mensuelle d’éducation ouvrière, I, 15 janvier 1927, 1, pp. 14-1767. 1 st, 36 p, Dr. (specimen)

1354

Die Repetitivarbeit als Kulturproblem. in: Europaïsche Revue (Berlin), III, Mai 1927, 2, pp. 88-97. 1 st, 26 p, Dr. (knipsel)

1355

Zeit-oder Akkordlohn ? in: Arbeit und Wirtschaft (Wien), Halbmonatsschrift für volkswirtschaftliche, sozialpolitische und gewerkschaftliche Fragen. Organ der Gewerkschaftskommission, Arbeiterkammern und Betriebsräte Österreichs, V, 1 Mai 1927, 9, pp. 347-252 (2 ex); 15 Mai 1927, pp. 403-40868 2 st, 6 p, Dr. (knipsels)

1356

Kritik der Jungsozialismus. in: (Die Tat (Jena), Monatsschrift für die Zukunft deutscher Kultur, XIX, Juli 1927, 4), pp. 287-295. 1 st, 10 p, Dr. (knipsel)

1357

Der Kampf um die Arbeitsfreude. in: Verband und Wirtschaft (Bochum), VI, 1927, 10, pp. 150-152. 1 st, 8 p, Dr. (knipsel)

1358

Kapitalismus und Sozialismus. in: ‘Kapital und Kapitalismus’, uitgegeven door B. Harms bij Verlag von Reimar Hobbing. Berlin, (1927), pp. 53-74. 1 st, 24 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1359

Sozialismus und Gewalt. in: Neue Wege (Zürich), Blätter für religiöse Arbeit, XXII, März 1928, 3, pp. 100-10769 1 st, 52 p, Dr. (specimen)

1360

Socialisme en geweld. in: Barchem Bladen (Scheveningen), Orgaan van de Barchem-beweging, III, mei 1928, 8 pp. 236-243. 1 st, 36 p, Dr. (specimen)

1361

Socialisme en democratie. in: Der Wecker (New York), VI, 7.4.1928, 334, pp. 10-1170 1 st, 16 p, Dr. (specimen)

Fragment uit het laatste hoofdstuk van het boek Au delà du marxisme.

67

68 Fragment uit het nog niet gepubliceerde boek Der Kampf um die Arbeitsfreude, dat in de loop van 1927 zal verschijnen bij het Verlag E. Diederichs (Jena). 69 Nadruk uit Gewalt und Gewaltlösigkeit. Handbuch der Aktiven Pazifismus. Hrsg. F. Kobler. Leipzig/Zürich, Rotapfel-Verlag A.G., 1928. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit. , pp. 32-33. 70

Der Wecker is een Hebreeuws tijdschrift.

228

1362

Réponse à Emile Vandervelde. in: l’Avenir Social (Bruxelles), Revue mensuelle publiée sous le patronage du P.O.B., V, Mai 1928, 5, pp. 259-26871 1 st, 68 p, Dr. (specimen)

1363

“Les motifs du socialisme”. in: l’Avenir Social (Bruxelles), Revue mensuelle publiée sous le patronage du P.O.B., juillet 1928, 7 pp., pp.416-420 1 st, 62 p., Dr. (specimen)

1364

“Les motifs du Socalisme”. in: L’Espoir du Mon����������������������������������� de, XXI, août 1928, 8, pp.181-18572 1 st, 32 p, Dr (specimen)

1365

“Messsage (van H. de Man) au Congrès international du Socialisme religieux”. in: L’Espoir du Monde, XXI, Octobre 1928������������������ , 10, pp.233-23673 1 st, 26 p, Dr

1366

Open brief van H. De Man: Zur Weltlage: vom religiosen Sozialismus. in: Neue Wege, Blätter für religiöse Arbeit, (Zürich), XXII, November 1928, 11, pp. 532-535 1 st, 8 p, Dr. (knipsel)

1367

Manuscript van Het recht op arbeidsvreugde. (gedateerd: januari 1927) 1 st, 14 p, Hs, O.

1368

Drukproef van het artikel Het recht op arbeidsvreugde. 1 st, 8 p, Dr.74

1369

Die Soziale Wirkungen der Technik. in: Europäische Revue (Berlin), IV, Januar 1929, 10, pp. 594-602. 1 st, 12 p, Dr. (knipsel)

1370

Im sozialistischen Urteil. in: Das Rote Blatt der Katholischen Sozialisten (Köln), I, Februar 1929, 2, p. 7, A 75 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

71 Repliek van Hendrik de Man op de kritiek van E. Vandervelde betreffende zijn werk Au delà du marxisme, verschenen in l’Avenir Social, (Bruxelles, V, 1928, 3, pp. 134-142). cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 66. 72 Stellingen van Hendrik de Man op het Congres voor het Ethisch Socialisme te Heppenheim (Duitsland), eind mei 1928 73

Het congres greep plaats in Locle (Zwitserland)

74 Verschenen in: Sociale Verhandelingen (Antwerpen), Maandschrift de Algemeene Federatie van Vakbonden Antwerpen, II, 1928, 7, pp. 285-292. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 66. 75 Begroeting van H. de Man van het eerste nummer van het nieuwe blad “Das Rote Blatt der Katholischen Sozialisten”

229

1371

Art prolétarien ou art socialiste. in: Le Monde (Paris), Hebdomadaire d’information littéraire, artistique, scientifique, économique et sociale, II, 6.4.1929, 44, p. 5 ; p. 15, A, B. 2 st, 6 p, Dr, O. (knipsel, onvolledig)

1372

Une Aube. in: L’Espoir du Monde (Paris), Organe des Socialistes Chrétiens de langue française, XXII, Septembre 1929, 9, p. 182. 1 st, 28 p, Dr. (specimen)

1373

Radikalismus und Reformus in der heutigen Arbeiterbewegung. in: Das Rote Blatt der Katholischen Sozialisten (Köln), I, Oktober 1929, 10, p. 2, B, C; p. 3, A, B, C; p. 4, A, B. 1 st, 6 p, Dr. (specimen)

1374

Radikalismus und Reformus in der heutigen Arbeiterbewegung. in: Das Neue Werden, Kulturpolitische Beilage der Rheinischen Zeitung (Köln), 22.11.1929, p. 1, A, B, C; p. 2, A 1 st, 2 p, Dr. (knipsel, 2 ex)

1375

La crise doctrinale du socialisme. in: Le Monde, ((Paris), Hebdomadaire d’information litéraire, artistique, scientifique, économique et sociale), (16.11.1929), pp. 10-11. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1376

Paul Passy. in : Jugnet (L.) Paul Passy, un apôtre. Laon, Imprimerie des Tablettes de l’Aisne, 1929, pp. 50-51. 1 st, 76 p, Dr. (specimen)

1377

Manuscript Socialism and industrial democracy. 1 st,  8 p, Dac, O.76

1378

Auf der Strasse. in: Neue Blätter für den Sozialismus (Potsdam), Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, I, (Januar) 1930, 1, pp. 41-45 77 2 st, 8 p, Dr. (knipsel en specimen)

1379

Burgerlijke en socialistische cultuur. in: De Stem (Arnhem), X, april 1930, 4, pp. 289-306. 1 st, 20 p, Dr. (knipsel)

76 Dit artikel verscheen in The socialism of our time. A symposium. New York, H.W. Laidler & N. Thomas, 1929, pp. 362-371. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 116. 77 Het artikel is ondertekend door “Tijl”. We twijfelen of Tijl een pseudoniem is van Hendrik de Man of van schoonbroer, Yves Lecocq.

230

1380

Die Wirkung des Rhythmus im Vollzug industralisierter Werkarbeit. in: Musik und Gesellschaft (Berlin/Mainz/Leipzig), Arbeitsblätter für Musikpflege und Musikpolitik, I, Mai 1930, 2, pp. 41-43 78 1 st, 16 p, Dr. (knipsel)

1381

Arbeiterbewegung und bürgerliche Kultur. in: Europaïsche Revue (Berlin), VI, August 1930, 8, pp. 553-567. 1 st, 20 p, Dr. (knipsel)

1382

Verbürgerlichung des Proletariats? in: Neue Blätter für den Sozialismus (Potsdam), Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, I, 1930, pp. 106-118. 1 st, 16 p, Dr. (knipsel) 1 st, 51 p, Dr. (specimen)

1383

Crise économique et critique de l’économie. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), V, 25 novembre 1930, 10, pp. 357-362. 1 st, 6 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1384

Weihnachten und wir. in: Der Sozialistische Student (Heidelberg), Organ der sozialistischen Studentenschaft Deutschlands und Österreichs. Ortsgruppe Heidelberg, I, Dezember 1930, 2, p 3 79 1 st, 8 p, Dr. (specimen) Bijdrage Christian Labor Unions80

1385

Brief van Alvin Johnson, managing editor van de Encyclopedia of the Social Sciences, aan H. de Man. New York, 25.2.1929. 1 st, 1 p., Dac., O.; bijlage : folder, richtlijnen voor redactie, memorandum, lijst auteurs. 3 st, 8 p, Dr, Dac.

1386

Bedankingsbrief van Alvin Johnson aan H. de Man. New York, 12.04.1929 1 st, 1 p, Dac, O.

1387

Nota’s en bibliografie betreffende de christelijke vakbonden. 1 st, 27 p, Hs, O.

1388

Artikel van Friedrich Hertueck, Was trennt die freien Gewerkschaften von dem Christlichen ?, knipsel uit Deutscher Verkehrsbund, s.a. 1 st, 4 p, Dr.

78 Fragment uit Der Kampf um die Arbeitsfreude Eine Untersuchung auf Grund der Aussagen von 78 Industrie-Arbeitern und Angestellten. Jena, Verlag E. Diederichs, 1927. 79

Enqûete bij bekende socialisten, o.a. H. de Man, over het kerstfeest.

80 De bijdrage van H. de Man verscheen in Encyclopedia of the Social Sciences, dl. 3, New-York, 1930, pp. 443-446. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 33.

231

1389

Note to author van de Encyclopedia of the Social Sciences. New-York, 12.8.1930. 1 st, 1 p, Dr.

1390

Manuscript  Christian Labor Unions. 1 st, 12 p, Hs. Tekst Christian Labor Unions 1 st, 8 p, Dac, C.

1391

Die bürgerliche Erbmassa des Sozialismus. in: Der Leuchter (Darmstadt), [IX, 1930/1931; 1, pp 104-123] 1 st, 22 p, Dr. (overdruk)

1392

Zwischen zwei Generationen.  in: Volksstimme, 6. Deutscher ArbeiterjugendtagFrankfurt/Main, (1931), pp. 4-5. 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1393

Nationalsozialismus ? in: Europaïschen Revue (Berlin), VII, Januar 1931, 1, pp. van 18-38 81 1 st, 24 p, Dr. (knipsel); 1 st, 90 p, Dr. (specimen). “Bemerkungen der Redaktion” betreffende zetfouten 2 st, 4 p, Dr. (knipsels uit Europaïschen Revue)

1394

The worker and the machine. in: The Aryan Path (Bombay), II, February 1931, 2, pp. 76-81. 1 st, 61 p, Dr. (specimen)

1395

Hermann Müllers Pariser Sendung. Die letzte Aktion im August 1914. in: Vossische Zeitung (Berlin), 22.3.1931, p. 4.82 1 st, 4 p, Dr. (3 ex) (specimen); 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1396

Manuscript van het artikel van H. de Man. s.l., s.a. 1 st, 10 p, Dac, C.

1397

Briefwisseling tussen Dr. Südekum en H. de Man. Berlin, s.l., 23, 26.3.1931. 2 st, 2 p, Dac, C.

1398

Knipsels betreffende de zending van Herman Müllers naar Parijs op 1.8.1914 en zijn overlijden in 1931 6 st, Dr, Dac, Stencil

81

Hoofdstuk uit “Aufbauender Sozialismus”. Frankfurt a. Main, 1931.

82

Zie ook zijn artikel Une Confirmation in L’Humanité, 4.3.1915.

232

1399

Le capitalisme libéral. in : Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VI , 25.4.1931, 8. 1 st, 8 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1400

Im englischen Bergarbeiterdorf. in: Die Bergbau Industrie, Organ des Verbandes der Bergbauindustriearbeiter Deutschlands, XXXXIII, 2.5.1931, pp. 2-3. 1 st, 8 p., Dr. (specimen)

1401

Die englische Arbeiterschaft in der Wirtschaftskrise. in: Arbeit und Wirtschaft (Wien), Halbmonatsschrift für volkswirtschaftliche, sozialpolitische und gewerkschaftliche Fragen. Organ des Bundes der freien Gewerkschaften, der Arbeiterkammern und der Betreibsräte Österreichs, IX, Mai 1931, 9, pp. 349-354. 1 st, 24 p, Dr. (specimen)

1402

Economische crisis en de toestand der arbeidende klasse in Engeland. in: De Vakbeweging (Amsterdam), Maandblad van het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen, XI, augustus/september 1931, 8/9, pp. 380-386. 1 st, 20 p, Dr. (knipsel)

1403

La crise du capitalisme. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VI, 25.7.1931, 2. 1 st, 6 p., Dr. (overdruk) (2 ex)

1404

Le socialisme espagnol. Lettre à une jeune socialiste. in: L’Avenir Social (Bruxelles), Revue mensuelle publiée sous le patronage du POB, Aôut/Septembre 1931, 8/9, pp 514-524. 1 st, 14 p, Dr. (knipsel)

1405

Entre la France et l’Allemagne. Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de la Belgique (Bruxelles), VI, 10.9.1931, 5. 1 st, 6 p, Dr. (overdruk)

1406

Profit ou rendement. in: Revue Economique Internationale (Bruxelles), XXIII, décembre 1931, 3, pp. 474-517. 1 st, 47 p, Dr. (knipsel)

1407

Werkdocument “Mensch und Machine”. (in: Festschrift der Akademie der Arbeit. Frankfut/Main, 1931, pp. 148-154). 1 st, 7 p, Dac, C

1408

Werkdocument “Von einer blume, die ihren Beruf verfehlte” over het brengen van een bloemengroet op de SAJ Arbeiterjugendtag. (in: ..? ) s.l. , s.a. 1 st, 3 p, Dac, O

233

1409

Drei Formen des Antikapitalismus. Das Stehkragenproletariat und der proletarisierte Mittelstand im Banne des Nationalsozialismus. in: Die Welt am Montag (Berlin), Unabhängige Zeitung für Politik und Kultur, 4.1.1932, 2. Beilage, p. 1 1 st, 10 p, Dr. (specimen)

1410

Sociale krachten in de hedendaagsche crisis van Duitschland. in: De Socialistische Gids (Amsterdam), Maandschrift der Sociaal-democratische Arbeiderspartij, XVII, februari 1932, pp. 81-91 ; maart 1932, 3, pp. 161-171 2 st, 14 p + 14 p, Dr. (knipsels)

1411

Brief van de NV Drukkerij en Uitgeversmaatschappij De Arbeiderspers aan H. de Man over de uitgave van zijn artikels in brochurevorm. Amsterdam, 3.3.1932.83 1 st, 1 p, Dac, O.

1412

Sociale krafter i Tysklandskris. in: Tiden (Stockholm), Tidschrift för socialistisk kritik och politik, februari 1932, 2, pp. 73-93. 1 st, 23 p, Dr. (specimen) De sociale kraefter i den tyske krise. in: Socialisten (Kóbenhavn), Socialdemokratisk Tidsskrift, XXIX, maart 1932, 3, pp. 73-80; april 1932. 4, pp. 93-101. 2 st, 20 p + 24 p, Dr. (specimen)

1413

Massa en leiders. in: De Stem (Arnhem), XII, januari 1932, 1, pp. 37-51. 1 st, 18 p, Dr. (knipsel))

1414

Novy nemecky nacionalism. in: Pritomnost (Praha), 1932, 8, pp. 122-125, 9, pp. 136139. 2 st, 12 + 20 p, Dr. (specimen)

1415

Die Planwirtschaft (Schluss). in: Soziale Revue (Prag), Amtblatt des Ministeriums für Soziale Fürsorge/Zugleich Publikationsorgan des Sozialinstitutes der Cechoslovakischen Republik, II, K-Juli-August 1932, 7/8, pp. 485-501 84 1 st, 35 p, Dr. (specimen)

1416

Planovite hospodársti’r. in: Sociálni Revue (Praha), vestník ministerstva sociálni péce/spolu list sociálního ústava ceskoslov, republiky, XIII, juli-augustus 1932, 7/8, pp. 405-417 85 1 st, 20 p, Dr. (specimen)

83 De brochure Sociale krachten in de hedendaagse crisis van Duitschland werd in 1932 uitgegeven door De Arbeiderspers, 23 p. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 28. 84 Het eerste deel van het artikel, verschenen in nummer 6 van het tijdschrift “Soziale Revue”, ontbreekt. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., pp. 73-74. 85 Het eerste deel van het artikel, verschenen in nummer 6 van het tijdschrift “Sociàlni Revue”, ontbreekt. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., pp. 73-74.

234

1417

Der neu entdeckte Marx. in: Der Kampf, Sozialdemokratische Monatsschrift, XXV, 1932, 5, pp 224-229; 6, pp. 267-277. 2 st, 52 p + 48 p, Dr. (specimen)

1418

Der nyupptäckte Marx. in: Tiden (Stockholm), Tidsskrift för socialistik kritik och politik, augustus 1932, 7, pp. 417-427. 1 st, 34 p, Dr. (knipsel)

1419

Den nyopdagade Marx. in: Socialisten (Kobenhavn), Socialdemokratisk Tidsskrift, XXIX, augustus 1932, 8, pp. 219-255; september 1932, 9, pp. 266-272; oktober 1932, 10, pp. 291-296. 3 st, 16 p + 24 p + 20 p, Dr. (knipsels)

1420

Briefwisseling tussen P. Landsvreugt, Maison de l’Edition et de Librairie L’Eglantine, en H. de Man betreffende eventuele auteursrechten bij de publicatie Neu entdeckter Marx. Bruxelles, 26.5. en 28.5.1937. 2 st, 2 p, Dac, O + C.

1421

Wie wir die Jugendinternationale gründeten. in: Arbeiter-Jugend (Berlin), Monatsschrift der sozialistischen Arbeiterjugend, XXIV, Oktober 1932, 10, pp. 297299 1 st, 26 p, Dr. (specimen)

1422

Du protectionisme à l’autarchie. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VII, 25.12.1932, 12. 1 st, 8 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1423

Wende des Sozialismus. in : [Hamburger Echo.] Abschluss einer Epoche. 17.1.1933. Die Bedeutung des Reformismus. 19.1.1933. Die neue Phase des Kapitalismus. 20.1.1933. Die Folgen der kapitalistischen Monopolwirtschaft. 24.1.1933. Sozialisierung als Sofortprogramm. 25.1.1933. Generaloffensive des Sozialismus. 26.1.1933. 6 st, 6 p, Dr. (knipsels)

1424

Bespreking van H. de Mans Wende des Sozialismus. Zur Vorbereitung des Frankfurter SPD-Partei-tages. Kommunistenhetze und Scheinsozialistische Betrugsmanöver. Hendrik de Man über die Wende des Sozialismus und die Sozialisierung als Sofortprogramm. in: (Hamburger Echo), 28.1.1933.86 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

86 De artikelenreeks van H. de Man Wende des Sozialismus, verschenen in Hamburger Echo, werd na het overlijden van H. de Man door zijn erfgenamen ten onrechte toegevoegd aan het archieffonds. Wij hebben deze gefotocopieerde artikels ondergebracht in de collectie van de erfgenamen van H. de Man, cfr. STEENHAUT (W.), pp. 74-75.

235

1425

La technocratie. in : Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VIII, 25.2.1933, 4. 1 st, 4 p, Dr. (overdruk)

1426

Het worden der waarheid. in: De Stem (Arnhem), XIII, maart 1933, 3, pp. 240253.87 1 st, 18 p, Dr. (knipsel)

1427

Zum Ideeen-Interessen-Problem im Marxismus. in: Der Kampf (Wien), Sozialdemokratische Monatsschrift, XXIV, März/April 1933, 3/4, pp. 148-154. 1 st, 10 p, Dr. (knipsel)

1428

Du plan technique au plan économique. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VIII, 25.5.1933, 10. 1 st, 4 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1429

La volte-face des Etats-Unis. in : Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VIII, 25.6.1933, 12. 1 st, 6 p, Dr. (overdruk) Artikelenreeks Pour un plan d’action in het dagblad Le Peuple : Clarification. in: (Le Peuple, 24.9.1933)88 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1430-1434 1430

1431

Economie nationale dirigée, oui! Repli économique national, non! in: (Le Peuple, 6.12.1933).89 1 st, 1 p, Dr.

1432

Correctie van (?) betreffende het artikel van H. de Man Socialisme petitbourgeois? 90 s.l., s.a. 1 st, 1 p, Dac, C.

1433

Brief van (H. de Man) aan “La rédaction du journal Le Peuple” betreffende het honorarium van zijn dagbladartikels. Bruxelles, 2.11.1933. 1 st, 1 p, Dac, C.

Fragment uit zijn boek De Socialistische Idee.

87

88 Dit artikel is een aflevering van de artikelenreeks Pour un plan d’action, die in het dagblad Le Peuple verscheen van 24.9.1933 tot 6.12.1933. In 1933 verscheen deze artikelenreeks ook in brochurevorm Pour un plan d’action. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 29, p. 76. 89 Dit artikel is een aflevering van de artikelenreeks Pour un plan d’action, dat in het dagblad Le Peuple verscheen van 24.9.1933 tot 6.12.1933. In 1933 verscheen deze artikelenreeds ook in brochurevorm Pour un plan d’action. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 29, p. 76. 90

236

Het artikel Socialisme petit-bourgeois? Verscheen in dezelfde artikelenreeks, 8.11.1933.

1434

Briefwisseling tussen volksvertegenwoordiger (Dierkens) en (H. de Man) betreffende het moeilijk taalgebruik van H. de Mans artikels in het dagblad Le Peuple. s.l., Bruxelles, 22.11.1933 en 23.11.1933. 2 st, 3 p, Dac + Hs, O + C.

1435

Brief van Ankersmit (drukkerij en uitgeversmaatschappij De Arbeiderspers en dagbladen Het Volk en Volksblad) aan H. de Man betreffende een artikel voor de Nederlandse socialistische dagbladen, Amsterdam, 27.9.1933 1 st, 1 p, Dac, O. Brief van Wiardi Beckman (drukkerij en uitgeversmaatschappij De Arbeiderspers) aan O. De Swaef (Le Peuple). Amsterdam, 7.10.1933. 1 st, 1 p, Dac, O. Brief van H. de Man aan O. De Swaef (Le Peuple) betreffende zijn foto voor het Nederlands dagblad Het Volk. Brussel, 16.10.1933. 1 st, 1 p, Dac, C.

1436

Libre-échange, anarchie ou économie dirigée ? in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), VIII, 25.10.1933, 8. 1 st, 6 p, Dr. (overdruk) (3 ex) Libre-échange, autarchie ou économie dirigée? in: Bulletin de la Chambre de Commerce d’Anvers, XXIX, novembre 1933, pp. 355-361 1 st, 14 p, Dr. (knipsel)

1437

Antifaschismus und Antikapitalismus. in: Arbeiter-Zeitung, 8.10.1933, p. 3, A, B. 1 st, 2 p, Dr.(knipsel)

1438

Souhaits de Noël. in: (Le Peuple, 13.12.1933) 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1439

Drukproef van de bijdrage Volksbildungsarbeit in Belgien91 1 st, 9 p, Dr.

1440

Contract tussen H. de Man en de Neuer Breslauer Verlag betreffende de bijdrage Volksbildungsarbeit in Belgien. Frankfurt/Main, Breslau, 12.9 en 22.12.1931. 1 st, 1 p, Dr, Hs, O.

1441

Brief van H. de Man aan O. De Swaef (Le Peuple) betreffende een artikel voor het Nederlands tijdschrift De Sociaal-Democraat. Brussel, 17.10.1933. 1 st, 1 p, Dac, C.

91 Deze bijdrage verscheen in “Handwörterbuch des deutschen Volksbildungswesen”. Hrsg. H. Becker, G.A. Narciss, R. Mirbt. Breslau, Neuer Breslauer Verlag, 1933, pp. 265-274. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit. p. 33.

237

1442

Artikelenreeks La défense nationale in het dagblad Le Peuple A propos de la Défense Nationale. in: (Le Peuple, 20.12.1933). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) La défense nationale et le Petit Larousse. (Le Peuple, 4.1.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) Le premier problème de la défense nationale c’est celui de la nation. in: (Le Peuple, 10.1.1934) 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) La conquête de la patrie. in: (Le Peuple, 17.1.1934). 1 st, 1 p., Dr., (knipsel) De 1910 à 1934. in: (Le Peuple, 24.1.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) La défense nationale et le Plan du Travail. in: (Le Peuple, 31.1.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) Défense nationale ou militarisme in: (Le Peuple, 7.2.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) La préparation de la guerre passée. in: (Le Peuple, 15.2.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) De la guerre d’armées à la guerre des civils. in: (Le Peuple, 21.2.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) Si la guerre éclatait néanmoins. in: (Le Peuple, 28.2.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) Vers la guerre sans soldats. in: (Le Peuple, 7.3.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel) Pour la nation contre le militarisme in: (Le Peuple, 14.3.1934). 1 st, 1 p., Dr. (knipsel)

1443

Correctie van (?) betreffende het artikel van H. de Man A propos de la Défense Nationale. s.l., s.a. 1 st, ½ p., Dac, C

1444

Briefwisseling tussen Georges Truffaut (La Wallonnie) en H. de Man betreffende zijn wekelijkse artikels voor de dagbladen Le Peuple en La Wallonnie. Liège/ Bruxelles, 24.1.1934 en 25.1.1934. 2 st, 2 p, Dac, O + C.

1445

Commerce extérieur et économie dirigée. in: Revue Economique Internationale, (Bruxelles), XXVI, février 1934, 2, (pp. 255-273). 1 st, 28 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1446

Les douze objections au Plan du Travail. in: Plan du Travail au Pouvoir, (février 1934), p. 3. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

238

1447

La Banque Belge du Travail et le Plan. in: (Le Peuple, 22.3.1934).92 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1448

Artikelenreeks over financiële en economische politiek in het kader van het Plan van Arbeid in het dagblad Le Peuple.93 Le crédit dirigé dans l’économie dirigée. in: (Le Peuple, 5.4.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) La nationalisation du crédit ruinera-t-elle l’Etat. in: (Le Peuple, 11.4.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Le coût de la nationalisation. in: (Le Peuple, 18.4.1934) 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Comment financier l’Institut de Crédit de l’Etat? in: (Le Peuple, 25.4.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Un placement de tout repos en vue! in: (Le Peuple, 9.5.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) A bas la déflation! in: (Le Peuple, 16.5.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) La thésaurisation en Belgique. in: (Le Peuple, 23.5.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Reprise mondiale ou reprises nationales. il: (Le Peuple, 30.5.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La déflation de la déflation. in: (Le Peuple, 6.6.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Après le gouvernement de la déflation, la déflation du gouvernement. in: (Le Peuple, 7.6.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Déflation, inflation, réflation, dévaluation. Comment s’y retrouver? in: (Le Peuple, 13.6.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Ni déflation, ni inflation: Le Plan! in: (Le Peuple, 20.6.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le renard argenté et le consommateur désargenté. in: (Le Peuple, 27.6.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Compression des prix ou expansion de la production? in: (Le Peuple, 4.7.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel). L’organisation de la misère. in: (Le Peuple, 11.7.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le Plan au pouvoir! L’appel au Parlement, avant l’appel aux électeurs. in: (Le Peuple, 18.7.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

92 Dit artikel verscheen onder de titel De Belgische Bank van de Arbeid en het Plan eveneens in de dagbladen De Volksgazet, 21.3.1934, en Vooruit, 22.3.1934. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 80. 93 Deze artikelenreeks in het dagblad Le Peuple is onvolledig. Het eerste artikel Nationalisation ou confiscation? Ontbreekt in het archieffonds. Deze artikelen verschenen ook in de dagbladen Vooruit en/of De Volksgazet. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., pp. 78-79.

239

1449

Le Plan pour 1936. in: Plan (Bruxelles). Hebdomadaire de combat pour le Plan du Travail, I, 6.5.1934, 7, p. 1. 1 st, 8 p., Dr. (specimen)

1450

L’argent fondant: panacée ou aberration. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique (Bruxelles), IX, 25.5.1934, 10. 1 st, 8 p, Dr. (overdruk) (2 ex)

1451

Brief van H. de Man aan de Redactie van het dagblad Vooruit betreffende de vertaling van zijn wekelijkse artikels. Brussel, 4.6.1934. 1 st, 1 p, Dac, C.

1452

Briefwisseling van Hendrik de Man met A. Molter (De Volksgazet) betreffende de vertaling van zijn wekelijkse artikels. Brussel/Antwerpen, 4.6.1934, 6.6.1934, 8.6.1934. 3 st, 3 p, Dac, O, C.

1453

Lettre ouverte au citoyen Henri de Man, van P.H. Spaak. in: L’Action Socialiste, Hebdomadaire de doctrine et de combat, II, 2.6.1934, 21, p 1. 1 st, 4 p, Dr. (specimen)

1454

Lettre de de Man à Spaak et de Spaak à de Man. in: L’Action Socialiste (Bruxelles), Hebdomadaire de doctrine et de combat, II, 9.6.1934, 22, p. 2. 1 st, 4 p, Dr. (2 ex) (specimen)

1455

Brief van H. de Man aan P.H. Spaak. s.l., 12.6.1934.94 1 st, 1 p, Dac, C.

94 Zie ook L’Action Socialiste, Hebdomadaire de doctrine et de combat, 16.6.1934, p. 2. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 81.

240

1456

Artikelenreeks Le corporatisme in het dagblad Le Peuple95 Le corporatisme et nous. in: (Le Peuple, 25.7.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Du corporatisme antiféodal au corporatisme anticapitaliste. in: (Le Peuple, 1.8.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Du corporatisme artisanal au corporatisme syndical. in: (Le Peuple, 8.8.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Corporatisme et lutte de classes. in: (Le Peuple, 15.8.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Syndicalisme contre corporatisme. in: (Le Peuple, 22.8.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) La synthèse de la classe et de la corporation. in: (Le Peuple, 29.7.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Unité syndicale et différenciation corporative. in: (Le Peuple, 5.9.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Le corporatisme socialiste contre l’étatisme. in: (Le Peuple, 19.9.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le vrai et le faux corporatisme. in: (Le Peuple, 26.9.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel) Démocratie industrielle ou dictature capitaliste. in: (Le Peuple, 3.10.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Lezersbrief Mon étatisme. Une mise au point de Karl Kautsky. in: (Le Peuple, 29.9.1934)96 en de reactie hierop van H. de Man. in: (Le Peuple, 3.10.1934). 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1457

Les clases medias y el socialismo. Leviatan (Madrid), Revista mensual de hechos e ideas, I, julio 1934, pp. 32-40. 1 st, 12 p, Dr. (knipsel)

1458

Jean Jaurès. Socialisten (Kobenhavn), Socialdemokratisk Tiddskrift, XXXI, september 1934, 9, pp. 265-276. 1 st, 16 p, Dr. (knipsel)

1459

Jean Jaurès. De Stem (Arnhem), XIV, oktober 1934, 10, pp. 954-969. 1 st, 22 p, Dr. (knipsel)

1460

La réalisation du socialisme (I+II). Europe (Paris), 15.9.1934, 141, pp. 81-101; 15.10.1934, 142, pp. 230-257. 2 st, 22 p + 32 p, Dr. (knipsel)

95 Deze artikels verschenen ook in de dagbladen Vooruit en/of De Volksgazet. Daarna werden ze gebundeld in de brochures resp. Corporatisme et socialisme. (Paris/Bruxelles, Ed. Labor, 1935) en Corporatisme en Socialisme. Vertaling J. Verhasselt. Brussel, 1935. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 30. 96

Lezersbrief van Karl Kautsky op het artikel van H. de Man Le Corporatisme socialiste contre l’étatisme.

241

1461

Artikelenreeks La réforme bancaire in het dagblad Le Peuple97 Plan du Travail ou Plan du Capital. in: (Le Peuple, 9.9.1934) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La Réforme Bancaire du Gouvernement. Pour les banques: deux milliards: Pour le public: le bourrage de crâne. in: (Le Peuple, 10.9.1934). 1 st, 2 p Dr. (knipsel) La socialisation des pertes conduira-t-elle à l’inflation? Un cadeau qui ne coûte rien. (Le Peuple, 11.9.1934). 1 st, 3 p, Dr. (knipsel) Après l’échec du Plan du Capital viendra la victoire du Plan du Travail. La contrepartie de la subvention aux banques. in: (Le Peuple, 12.9.1934). 1 st, 3 p, Dr. (knipsel)

1462

Artikelenreeks Le Plan et les communistes in het dagblad Le Peuple (Bruxelles)98 Le Plan et les communistes. in: (Le Peuple, 10.10.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La brochure de Varga. in: (Le Peuple, 17.10.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) La portée de la nationalisation. in: (Le Peuple, 24.10.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Un défenseur communiste du réformisme. in: (Le Peuple, 31.10.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Marx et Lenine contre Varga. in: (Le Peuple, 7.11.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Révolte destructive ou révolution constructive. in: Le Peuple, 14.11.1934). 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

97 Deze artikels werden ook in Nederlandse vertaling gepubliceerd in de dagbladen De Volksgazet en Vooruit. Daarna werden de Franstalige artikels gepubliceerd in de brochure La réforme bancaire du gouvernement et le Plan du Travail. Bruxelles, l’Eglantine, s.a., 39 p. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 83, p. 30. 98 Deze artikels werden gebundeld in de brochure Le Plan du Travail et les communistes. Paris/Bruxelles, Ed. Labor, 1935, 27 p. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 30.

242

1463

Wekelijkse artikels in het dagblad Le Peuple99 Branle-bas de combat. in: (Le Peuple, 21.11.1934) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Pour supprimer le chômage, il faut diriger le crédit. in: (Le Peuple, 28.11.1934) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Le premier poste du Plan: Travaux et Commandes 5 milliards. in: (Le Peuple, 5.12.1934) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Inflation de crédit in: (Le Peuple, 12.12.1934) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) L’Action pour le Plan. La troisième vague. in: (Le Peuple, 26.12.1934) 1 st, 2 p, Dr. Impressions du Borinage: il est moins cinq. in: (Le Peuple (Bruxelles), 20.1.1935/1, E, F; 2, C.) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) L’Heure du Plan doit venir avant l’heure de la grève générale. in: (Le Peuple, 23.1.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Plus que jamais: à bas la déflation. in: (Le Peuple, 30.1.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Que peut-on attendre de la Commission Nationale du Travail? in: (Le Peuple, 13.2.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Incompétence économique et incompétence psychologique. in: (Le Peuple, 20.2.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Nous avons fait l’économie d’une grève générale. Faites, Messieurs, l’économie d’une dissolution! in: (Le Peuple, 27.2.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Sur le radeau de la “Méduse”. in: (Le Peuple, 13.3.1935) 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Il ne sert à rien de sauver le Belga si l’on ne sauve pas la Belgique. in: (Le Peuple, 20.3.1935) 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1464

Le problème des reprises nationales. in: Bulletin d’Information et de Documentation de la Banque Nationale de Belgique, X, 25.1.1935, pp. 33-38. 1 st, 6 p, Dr. (overdruk)

99 Deze artikelenreeks is onvolledig aanwezig in het archieffonds. Deze artikels werden ook gepubliceerd in de dagbladen Vooruit en De Volksgazet. Voor een volledige opgave, cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., pp. 85-87.

243

1465

Reproduction de la réponse envoyée par le Ministre des Travaux Publics, H. de Man, à la revue l’Equerre (Bruxelles, 17.5.1935). in: L’Equerre (Liège), pour une meilleure architecture, VII, 1935, 5/6, p. 1.100 1 st, 16 p, Dr, (2 ex) (specimen)

1466

Open brief van H. de Man aan het tijdschrift L’Equerre. Opbouwen: een brief van Hendrik de Man. in: Voor Allen, 9.6.1935/3. 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1467

Tekst van het artikel La lutte décisive pour le Plan du Travail. s.l., s.a. (1936). 1 st, 4 p, Dac, C.

1468

De beslissende strijd voor het Plan van den Arbeid. in: Vooruit, 12.4.1936/1, E, F 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1469

Tekst van het artikel (La question des sports), s.l., s.a. (1936). 1 st, 6 p, Dac, C.

1470

La question des sports, vue par Henri de Man, Ministre des Travaux. in: (Le Travail), (Verviers), 22.4.1936. 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1471

La politique gouvernementale d’amélioration des routes. in: La Revue Sportive Illustrée (Bruxelles, Organe officiel des Automobiles Clubs d’Anvers, Bruges, …, XXXII, 1936,2. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1472

La résorption du chômage. in : L’Europe Nouvelle (Paris), XIX, 25.4.1936, 950, pp.425-427 101 1 st, 32 p, Dr (specimen)

1473

Briefwisseling van (Hendrik de Man) met Graaf de Lichtervelde over het artikel Pour un socialisme Nouveau van de Lichtervelde in Revue Générale (Belge) en over de publicatie van brief van H. de Man, eveneens in La Revue Générale (Belge). Bruxelles, 16.9.1937; 17.9.1937; 20.9.1937.102 4 st, 10 p, 1 st, 3 p, (2 ex), Hs, O, Dac, C.

100 Zie ook het antwoord van H. de Man op Réproduction de la lettre envoyée par la revue l’Equerre à Monsieur le Ministre des Travaux Publics H. de Man, in : L’Equerre (Liège), Pour une meilleure architecture, VII, 1935, 4, p. 1. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 88. 101 Dit artikel verscheen in het speciaal nummer van L’Europe Nouvelle over “Bilan de l’expérience économique et monétaire belge, avec la collaboration de Baron Houtart, Henri de Man, Fernand Baudhuin, Charles Rogers, Lucien Vertongen. 102 Het artikel van van Lichtervelde Pour un socialisme nouveau verscheen in La Revue Générale Belge, 15.9.1937, pp. 277-285. Het antwoord van H. de Man verscheen in hetzelfde tijdschrift op 15.10.1937, pp. 511-512.

244

1473bisLa

vérité sur la crise belge, ses causes, réelles et ses dessous. in: Paris-Soir (Paris), 8.11.1937/2, A, B, C. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1474

Brief van de uitgever van het tijdschrift Nature (London) aan H. de Man. London, 29.7.1938. 1 st, 1 p, Dac, O. Tekst van het artikel The new Flemish Academy103 1 st, 2 p, Dac, C. (2 ex)

1475

Un dilemme: la guerre ou l’abdication? Non, il y a une troisième possibilité! in: Le Peuple (Bruxelles), 22.9.1938/1, A, B, C; 2, C, D, E. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1476

Reactie van Max Buset Penser juste et parler clair. in: Le Peuple, 24.9.1938/1, A. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1477

Tekst van het artikel Voor een socialistische vredespolitiek. s.l., s.a. (1938) 1 st, 12 p, Dac, O.

1478

Pour une politique socialiste de la paix. in: Le Peuple (Bruxelles), 1.11.1938/1, C, D, E; 2, D, E, F. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1479

Faut-il sacrifier la Paix à la Liberté. in: L’Oeuvre (Paris), 27.11.1938/1, A; 6, C, D. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1480

Pas de pacifisme bêlant…une offensive. Pour une conférence générale de la Paix. in: L’Oeuvre (Paris), 4.12.1938/1, A, B; 4, D, E.104 1 st, 1 p, Dr.

1481

Tekst van het artikel Voor een algemene vredesconferentie. s.l., s.a., (1938) 1 st, 5 p, Dac, C.

1482

Hella Versailles maste strykas ut. in: Stockholms-Tidningen, 20.12.1938/1, B, C; 22, C, E. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1483

Tekst Emile Vandervelde, bestemd voor Opera Mundi (Paris), (december 1938) 1 st, 7 p, Stencil

103 Het artikel The New Flemish Academy verscheen in het septembernummer 1938 van Nature. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 90. 104 Deze twee artikels werden later gebundeld in de brochure “Une offensive pour la Paix”. Paris/Bruxelles, Ed. Labor, s.a., 30 p. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 31.

245

1484

Brief van de secretaresse van H. de Man aan Opera Mundi. s.l., 27.4.1939. Betr.: betaling van de auteursrechten. 1 st, 1 p, Dac, C.

1485

Antwoord van Opera Mundi aan H. de Man. Paris, 11.5.1939 + bijlage: rekeningoverzicht, dd. 8.5.1939. 2 st, 2 p, Dac, O.

1486

Artikels van H. de Man in het tijdschrift Leiding (Brussel), Vlaamsch Socialistisch Maandschrift. Is het Planisme dood? in: Leiding, januari 1939, 1, pp. 3-13. 1 st, 68 p, Dr (specimen) (2 ex) Hervorming van den Staat vooraf! in: Leiding, februari 1939, 2, pp. 68-73. 1 st, 14 p, Dr. (knipsel) Regeering en Parlement. in: Leiding, maart 1939, 3, pp. 147-154. 1 st, 12 p, Dr. (knipsel) Oude en Nieuwe Demokratie. in: Leiding, mei 1939, 5, pp. 290-301. 1 st, 68 p, Dr. (specimen) Klassenstrijd en Klassepartij. in: Leiding, juni 1939, 6, pp. 336-343. 1 st, 68 p. Dr. (specimen) Nawoord van H. de Man bij het artikel van Vos (H.). Hervorming van den Staat of opheffing van het Parlementarisme? in: Leiding, juni 1939, 6, pp. 333-335. 1 st, 68 p, Dr. (specimen) Manuscript van het artikel Genoeg sabotage van de onzijdigheid105 1 st, 18 p, Hs, O.

1487

Van Zeeland’s achievements and failures. in: The Highway (London), XXXI, maart 1939, p. 141. 1 st, 42 p, Dr. (specimen)

1488

Een soldatenblad. in: Pinnekensdraad, (Brussel), 1, 19.12.1939. 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1489

Un journal des soldats. in: Le Barbelé (Bruxelles), 1, 19.12.1939. 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1490

Leçon de fidélité, de persévérance et de courage. in: Le Peuple (Bruxelles), 27.12.1939/1, B.106 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

105 Het artikel werd gepubliceerd in Leiding, Vlaamsch socialistisch maandschrift, I, 1939, 10, p.605-612. H. de Man was directeur van dit maandblad. Dit artikel ondertekende hij anoniem met ***. 106

246

Artikel over Emile Vandervelde.

1491

Woord vooraf van Hendrik de Man bij het boek van Edgard Delvo Hedendaagsch humanistisch streven: democratisch socialisme en zijn beteekenis voor de BWP. Antwerpen, 1939.107 1 st, 6 p, Dr. (knipsel)

1492

Artikels in het dagblad Le Travail (Bruxelles), Journal Quotidien, n° 14.3.1941 30/31.8.1941108 146 st, Dr. (specimen) Daarin verschenen de artikels van H. de Man: Présentation. in: Le Travail (Bruxelles), 14.3.1941/1, C, D, E.109 Le problème des salaires. in: Le Travail (Bruxelles), 9.4.1941/1, A, B, D; 3, E, F, G. Salaires et prix. in: Le Travail (Bruxelles), 10.4.1941/1, A, B, C; 2, A, B. Devant le tableau noir. in: Le Travail (Bruxelles), 11.4.1941/1, A, B, C; 2, C, D, E. Premier mai 1941. in: Le Travail (Bruxelles), 1.5.1941/1, A, B. Het hoofdstuk Le Plan du Travail uit Après Coup. in: Le Travail (Bruxelles), 28.4.1941/1, A, B; 2, A, B. 29.4.1941/1, A, B; 2, A, B. 30.4.1941/1, A, B. 1.5.1941/4, A, B. 2.5.1941/1, A, B; 2, A, B. 3/4 5.1941/1, A, B; 2, A, B. A nos lecteurs. 30/31.8/1941/1, F, G.110

1493

Artikels in het weekblad Le Travail (Bruxelles), Hebdomadaire-Politique-SocialLittéraire-Artistique, n° 1, 6.9.1941 – n° 26, 28.2.1942. 27 st, Dr. (specimens) Daarin verschenen de artikels van H. de Man: La liberté ou les libertés. in: Le Travail (Bruxelles), 6.9.1941/1. Vers la démocratie autoritaire. in: Le Travail (Bruxelles), 13.9.1941/1. Illusions et réalités de la démocratie. in: Le Travail (Bruxelles), 20.9.1941/1; 2. Les mobiles de la démocratie. in: Le Travail (Bruxelles), 27.9.1941/1. Le contenu social de la démocratie. in: Le Travail (Bruxelles), 4.10.1941/1. Echec à la peur. in: Le Travail (Bruxelles), 11.10.1941/1,2. Libertés concrètes. in: Le Travail (Bruxelles), 18.10.1941/1, 2. La liberté change de camp. in: Le Travail (Bruxelles), 25.10.1941/1,20

1494

Belgien als Europaïschen Problem. s.l., s.a. 1 st, 8 p, Hs, O.

107

Antwerpen, De Sikkel, 1939, X – 91 p.

108

Le Travail was het orgaan van l’Union des Travailleurs Manuels et Intellectuels (U.T.M.I.).

109

Het artikel is ondertekend met “La rédaction”.

110

Het artikel is ondertekend met “La rédaction”.

247

1495

Belgien als Europaïschen Problem. (Ursprünglichener Text des für den Weltpressedienst geschriebenen und in der Kölnischen Zeitung von 2. April 1942 erschienenen Artikels. Die in Klammern () gesetzten Stellen wurden in der Kölnischen Zeitung weggelassen. s.l., s.a.111 1 st, 4 p, Stencil, (3 ex)

1496

Ein Jahrhundert belgische Wanderbewegungen. in: Zeitschrift für Geopolitik (Leipzig), XIX, November 1942, 11, pp. 497-504. 1 st, 10 p, Dr. (2 ex) (overdruk)

1497

Jenseits des Nationalismus. in: Europäische Revue (Stuttgart/Berlin), Januar 1943. 2 st, 12 p, Dr, Dac, C. (overdruk) (2 ex); 1 st, 62 p, Dr. (specimen)

1498

Au delà du Nationalisme. (Traduction d’un article paru dans la “Europäische Revue-janvier 1943). 1 st, 12 p, Stencil

1499

De l’Allemagne-Raisons de craindre et raisons d’espérer. in: Curieux, 8.3.1945/3, A, B, C. (knipsel)112

1500

Artikels van Hendrik de Man in het dagblad De Standaard (Brussel)113 Komt er weer een socialistische Internationale? Een eerste congres in Zwitserland. in: De Standaard, 31.5.1947/1, A, B; 2, D. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel) De socialistische Internationale te Zürich: een fiasco! in: De Standaard, 22.6.1947/1, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Europa N.V., een ontwerp-regering inzake de kredieten-Marshall. in: De Standaard, 6.7.1947/1, A, B; 2, D, E. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Het Zwitserland van achter het toeristisch decor. Een zeer bijzondere sociale en politieke wereld. in: De Standaard, 3.8.1947/1, A, B; 3, C. 2 st, 2 p, Dr. (knipsel) Het Plan Marshall. Geen geneesmiddel voor het doodzieke Europa. in: De Standaard, 26.8.1947/1, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Welk Europa wordt bedoeld. In dienst van de vrede of in dienst van de oorlog. Noodzakelijkheid van precieser formulering. in: De Standaard, 9.9.1947/1, A, B. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

111 Dit artikel verscheen eveneens in de Berliner Börsen Zeitung, 2.4.1942; Hamburger Tageblatt, 2.4.1942; National-Zeitung (Essen), 2.4.1942; Hannoverscher Anzeiger, 2.4.1942; Mitteldeutsche National-Zeitung (Halle), 2.4.1942; Merseburger Zeitung, 2.4.1942. 112

Anoniem artikel; ondertekend met *** (cfr. Artikels in het tijdschrift Leiding)

113

De artikels in het dagblad De Standaard verschenen ofwel anoniem ofwel onder het pseudoniem “Manfred”.

248

Tussen communistisch gevaar en oorlogsgevaar. Is een derde keus mogelijk? in: De Standaard, 18.9.1947/1, A, B; 2, E. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) Het federalisme van Dr. Brugmans. in: De Standaard, 24.10.1947/1, A, B; 2, F, G. 1 st, 2 p, Dr. (knipsel) 1501

Tekst van het artikel “Het Zwitserland….” s.a., 3.8.1947. 1 st, 4 p, Dac, C. (2 ex) Tekst van het artikel “Het Plan Marshall”… 1 st, 4 p, Dac, O, C. (2 ex) Tekst van het artikel “Welk Europa…” 1 st, 4 p, Dac, O, C. (2 ex) Tekst van het artikel “Tussen communistisch gevaar….”. 1 st, 4 p, Dac, O, C. (2 ex)

1502

Notities van (Hendrik de Man) over de honoraria voor zijn artikels in het dagblad De Standaard. s.l., (8.12.1947) 2 st, 2 p, Hs, O.

1503

Kasstukken. Kennisgeving van betaling door het dagblad De Standaard aan Yves Lecocq. Brussel, s.a. 5 st, 5 p, Dr.

1504

Brief van Bertrand de Jouvenel aan Hendrik de Man over het Marshall Plan met in bijlage 4 bijdragen (artikels) en krantenartikel van Bertrand de Jouvenel over het Marshall Plan. s.l., s.a., (3.7.1947) 5 st, 17 p, Dac, O en C.

1505

Werkdocument Die belgische Köningsfrage und ihre Hintergründe. s.l., s.a.114 1 st, 6 p, Dac, C.

1506

Werkdocument Der Fall Hendrik de Man. s.l., s.a. (1948).115 1 st, 7 p, Dac, O.

114 Dit werkdocument verscheen als een anoniem artikel Hintergründe der belgischen Königsfrage; in Echo der Woche, 24.1.1948. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 95. 115 Anonieme tekst, maar met eigenhandig geschreven correcties, aanvullingen (en nota’s) van H. de Man. Deze tekst sluit aan bij het eveneens anoniem artikel Hintergründe der belgischen Königsfrage, verschenen in Echo der Woche, 24.1.1948.

249

1507

Artikel L’Avenir du socialisme. Brieven van Hendrik de Man aan Yves (Lecocq) over het toenmalige socialisme. De brief, dd. 26.1.1949, werd als artikel L’Avenir du socialisme gepubliceerd116 1 st, 2 p, Hs, O; 1 st, 5 p, Dac, O (2 ex); 1 st, 5 p, Dac, C (2 ex); 1 st, 4 p, Stencil (3 ex)

1508

Kan Politiek Socialisme de massa nog voldoen? De Voorpost, Nationaal Strijdblad, 29.4.1949, p. 5.117 1 st, 8 p, Dr. (specimen)

1509

Knipsel van het artikel van Charles Perrier, Portraits: Augustin Habaru et Henri de Man. in: (La Revue Syndicaliste (Paris), II, février 1949, 10, pp. 12-13).118 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1510

Manuscript van het artikel “Augustin Habaru et Henri de Man”. s.l., s.a. 2 p, Dac, O. (met handschriftelijke verbeteringen)

1511

Dagbladknipsel met Open brief van Hendrik de Man aan de uitgever van de New York Times over de capitulatie van België in mei 1940. Berne, 25.3.1949. in: New York Times, s.a. (9.4.1949) 1 st, 1 p, Dr. (knipsel)

1512

Contribution à l’histoire du syndicalisme belge sous l’occupation. in: La Revue Syndicaliste, novembre 1949, n° 19, pp. 9-12.119 1 st, 28 p, Dr. (specimen)

1513

La question royale en Belgique. in: Oedipe (Paris), Hebdomadaire de la conjuncture mondiale, 20.5.1949, 50, pp. 21-22. 1 st, 4 p, Dr. (knipsel)

1514

Winston Churchill et Léopold III. in: Ecrits de Paris, Revue des questions actuelles, 1949, 54, pp. 55-61. 1 st, 130 p, Dr. (specimen), (2 ex) ; 1 st, 10 p, Dr. (knipsel)

1515

Werkdocument/Manuscript van Hendrik de Man Winston Churchill et Leopold III. s.l. (1949) 1 st, 8 p, Dac, O.

116

Ecrits de Paris, Revue des Questions Actuelles, 1954, 117/118, pp. 91-96. cfr. STEENHAUT (W.), p. 95.

117

Nederlandstalige vertaling van “L’Avenir du socialisme”.

118

Wij vermoeden dat Charles Perrier een pseudoniem is van H. de Man.

119

Het artikel is ondertekend met de initialen “J.M.”, vermoedelijk een pseudoniem van H. de Man.

250

1516

Brieven van René Malliavin (Ecrits de Paris) aan Hendrik de Man over de publicatie van het artikel en van een recessie over het boek Cavalier seul. Paris, 31.5.1949; 22.6.1949 ; s.a. 3 st, 3 p, Dac, O.

1517

De man van Stockholm in een nieuw licht. Het geval Huysmans. in: De Nieuwe Gids, 26.1.1950/1, G, H.120 1 st, 2 p, Dr. (2 ex) (knipsel)

1518

De man van Stockholm. Huysmans toen en nu. in: De Nieuwe Gids, 27.1.1950/1, G, H; 2, A, B.121 1 st, 2 p, Dr. (2 ex) (knipsel)

1519

Werkdocument van H. de Man over Gustav Mayers Memoires, waarin sprake is van Camille Huysmans. 1 st, 1 p, Dac, C

1520

Begeleidingsbrief van (H. de Man) aan (The Editor of the New Statesman and Nation (London) en lezersbrief van (H. de Man) met weerlegging van het artikel van N. Mac Kenzie Divided Belgium (verschenen in The New Statesman and Nation, 18.31950) waarin Hendrik de Man bestempeld wordt als collaborateur. Berne, 30.3.1950. 2 st, 3 p, Dac, C. (2 ex)

1521

Lezersbrief van H. de Man afgedrukt in The New Statesman and Nation, the weekend review, (London), 8.4.1950, pp. 402-403. 1 st, 28 p, Dr. (specimen)

1522

Der Prozess Falkenhausen. Ein belgischer Staatsmann schreibt uns seine Meinung. in: Echo der Woche, 27.10.1950/.122 1 st, 2 p, Dr. (2 ex)

1523

Die Masse als gesellschaftliches Schicksal. in: Du (Zürich), Schweizerische Monatsschrift, XII, März 1952, pp. 41-42. 1 st, 72 p, Dr. (specimen, 2 ex)

1524

Briefwisseling van Hendrik de Man met W.R. Corti van DU, Schweizerische Monatsschrift, betreffende zijn artikel. s.l., Greng par Morat, Zürich, 19.12.1951, 7.1.1952, 19.1.1952, 21/1/1952; s.a. 5 st, 7 p, Hs, O, Dac, O en C.

120

Anoniem artikel. Wij vermoeden op basis van de inhoud dat dit artikel van de hand is van H. de Man.

121

Anoniem artikel. Wij vermoeden op basis van de inhoud dat dit artikel van de hand is van H. de Man.

122

Anoniem artikel. Gemerkt door H. de Man met de letter “R”.

251

1525

Manuscript van het artikel Vermassung und Entmassung met handschriftelijke correcties van de auteur.123 1 st, 9 p, Dac, Hs, O.

1526

Drukproeven van het artikel (met handschriftelijke correcties van de auteur). s.l., (1952) 1 st, 3 p, Dr, Hs, O. (3 ex)

1527

Brief van (H. de Man) aan Walther Pahl. s.l., 18.3.1953. 1 st, 1 p, Dac, C.124

1528

Briefwisseling van Handwörterbuch der Sozialwissenschaften, Redaktion R. Schaeder/W. Dadek, met H. de Man over zijn bijdrage Huizinga Johan aan het Handwörterbuch. Göttingen, Leiden, Greng bei Murten, 7/1/1952; 10/1/1952; 11/1/1952; 16/1/1952;18/1/1952; 4.3.1952; 6.3.1952; 31.5.1952; 19.8.1952; 10.11.1952. Bijlagen: contract tussen H. de Man en Mitarbeitern des Handwörterbuch der Sozialwissenschaften und den Verlagsbuchhandlungen Vandenhoeck & Ruprecht, J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Piscator-Verlag; drukproef van de bijdrage Huizinga, Johan, schema litteratuurindex. 10 st, 27 p, Dac, O en C, Dr.

1529

Typoschrift, manuscript, werkdocumenten van H. de Man over Johan Huizinga. s.l., s.a. 8 st, 73 p, Dac, Hs, O, C.

1530

Briefwisseling van Vandenhoeck & Ruprecht, Verlagsbuchhandlung, met H. de Man over betaling van honorarium. Göttingen, Greng/Murten, 12.1.1953 en 15.1.1953. 2 st, 2 p, Dac, O en C.

1531

Briefwisseling van H. de Man met Frankfurter Hefte, Redaktion W. Dirks/L. Herschel/W.M. Guggenheimer/B. Bübenheim, over het artikel van H. de Man Johan Huizinga voor het tijdschrift Frankfurter Hefte. Frankfurt am Main, s.l., Greng/Murten, 10.3.1952; 27.6.1952, 30.6.1952; 31.7.1952; 5.10.1952; 6.10.1952; 26.1.1953; 11.4.1953, 13.4.1953; 22.4.1953; 8.5.1953 125 11 st, 12 p, Dac, O en C.

123 Het artikel Vermassung und Entmassung verscheen in Gewerkschaftliche Monatshefte, Dezember 1952. cfr. STEENHAUT (W.), op. cit., p. 96. 124

Zie ook de collectie van de erfgenamen van H. de Man.

125

Zie ook de collectie van de erfgenamen van H. de Man.

252

1532

Brief van M.M. Devillers (Sources Chrétiennes) aan Hendrik de Man over de publicatie van een bijdrage. Paris, 9.6.1953. (betr. artikel Position de départ)126 1 st, 1 p, Dac, O.

3. Boekenrecensies en desbetreffende stukken 1533

Beier. Der Sozialismus als Weltanschauung. Breslau, Verlag Volkswacht, s.a. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVII, 1927, 1, pp. 242243. 1 st, 9 p, Dr, O. (overdruk)

1534

Pieper (A.). Berufsgedanken und Berufsstand im Wirtschaftsleben. MönchenGladbach, Volksvereinsverlag, 1925. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVII, 1927, 1, pp. 243-246. 1 st, 9 p, Dr, O. (overdruk)

1535

Suhr. (O.). Die Welt der Wirtschaft vom Standort des Arbeiters. Jena, Verlag Gewerkschafts- Archiv, 1926. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVII, 1927, 1, pp. 252-253. 1 st, 8 p, Dr, O. (overdruk)

1536

Wilbrandt (R.). Die moderne Industriearbeiterschaft. Eine Einführung in die Grundfragen der Sozialreform. Stuttgart, Verlag E.H. Moritz, s.a. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVII, 1927, 1, pp. 264-266. 1 st, 8 p, Dr, O. (overdruk)

1537

Hermes (G.). Die geistige Gestalt des marxistischen Arbeiters und die Arbeitersbildungsfrage. Tübingen, Verlag J.C.B. Mohr, 1926. Piechowski (P.). Proletarischer Glaube. Die religiöse Gedankenwelt der organisierten deutschen Arbeiterschaft nach sozialistischen und kommunistischen selbstzeugnissen. Berlin, Furche-Verlag, 1927. Soecknick (G.). Religiöser Sozialismus der neueren Zeit, unter besonderer Berücksichtigung Deutschlands. Jena, Fischer, 1926. (Köningsberger Sozialwissenschaftlichen Forschungen, 5. Band). Deze drie recensies verschenen onder de titel Sozialismus als Glaube. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVIII, 1927, 3, pp. 629-645. 1 st, 22 p, Dr, O. (overdruk)

126 Deze bijdrage van Hendrik de Man rond het thema “La spiritualité du travail”, verscheen in Sources Chrétiennes (Paris), 1953, 9, pp. 99-110. Zie ook de collectie van de erfgenamen van H. de Man.

253

1538

Dessauer (F.) Philosophie der Technik. Bonn, Verlag F. Cohen, 1927. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LVIII, 1927, 3, pp. 646-648. 1 st, 8 p, Dr. (overdruk)

1539

Giese (F.). Handwörterbuch der Arbeitswissenschaft. Halle a.S., Verlag Machold, 1927. in: Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (Tübingen), LIX, 1928, 1, pp. 215 –217 1 st, 8 p, Dr. (overdruk)

1540

Brauer. Der moderne deutsche Sozialismus. Freiburg i. Br., 1929. Recensie onder de titel : Brauer und der Sozialismus. in: Das Rote Blatt der katholischen Sozialisten (Köln), I, April 1929, 4, p. 5, B, C; p. 6, A, B, C; p. 7, A, B.127 1 st, Dr, O. (2 ex) (specimen)

1541

Professor Brauer und der Sozialismus. Ein kritisches Nachwort. in: Das Rote Blatt der katholischen Sozialisten (Köln), I, Mai 1929, 5, pp. 3-4. 1 st, Dr, O. (specimen)

1542

Artikel van Prof. Dr Eduard Heimann. Katholizismus und Sozialismus, die « Unvereinbaren » Blick über das zweispältige Buch von Professor Brauer. in: Das Rote Blatt der katholischen Sozialisten (Köln), I, Juni 1929, 6, pp. 3-4. 1 st, Dr, O. (specimen)

1543

Kracauer (S.). Die Angestellten. Frankfurt, (1930). Recensie onder de titel : Eine Sozialpsychologie der Angestellten. in : Arbeit und Wirtschaft (Wien), Halbmonatsschrift für volkswirtschaftliche, sozialpolitische und gewerkschaftliche Fragen. Organ des Bundes der freien Gewerkschaften, der Arbeiterkammern und der Betriebsräte Österreichs, VIII, 15.5.1930, 10, pp. 386-392. 1 st, Dr, O. (4 ex) (specimens en knipsel)

1544

Kracauer (S.). Die Angestellten. in : Beamten-Gewerkschaft (Berlin), VIII, 5.7.1930, 14, pp. 337-340. 1 st, 4 p, Dr, O. (knipsel)

1545

Haken (B.N). Der Fall Bundhund. Ein Arbeitslosenroman. Jena, Verlag E. Diederichs, 1930. Recensie onder de titel : Vom Fall Bundhund zum Fall Haken. in : Neue Blätter für den Sozialismus (Potsdam), Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, I., 1930, 11, pp. 525-526. 1 st, 4 p, Dr, O. (knipsel) 1 st, 51 p, Dr, O. (specimen)

127 Deze bespreking zou eveneens verschenen zijn in Die Rheinische Zeitung, april 1929. Antwoord van Hendrik de Man op de twee artikels die Professor Bauer in de Kölnischen Volkszeitung van 28 april en 5 mei 1929 had geschreven als antwoord op de recensie van Hendrik de Man van zijn werk Der moderne deutsche Sozialismus.

254

1546

Breitenstein (D.). Die sozialistische Erziehungsbewegung. Ihre geistigen Grundlagen und ihr Verhältnis zum Marxismus. Freiburg im Br., Herder, 1930. in: Zeitschrift für die Gesamte Staatswissenschaft (Tübingen), XCI, 1931, 1, pp. 196202. 1 st, 6 p, Dr, O. (drukproef)

1547

Peukert (W.E.). Volkskunde des Proletariats. Aufgang der proletarischen Kultur. Frankfurt a.M., Neuer Frankfurter Verlag, 1931. Mein Arbeitstag-mein Wochenende. 150 Berichte von Textilarbeiterinnen, gesammelt und herausgegeben vom Deutschen Textilarbeiterverband. Berlin, Verlag Textilpraxis. Ruhle (O.). Illustrierte Kultur- und Sittengeschichte des Proletariats. Berlin, Neuer Deutscher Verlag. Deze drie recensies verschenen onder de titel Proletarische Volkskunde. in: Neue Blätter für den Sozialismus (Potsdam), Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, II, 1931, 2, pp. 94-96. 1 st, 6 p, Dr, O. (knipsel)

1548

Doeblin (A.). Wissen und verändern. Berlin, S. Fischer Verlag, 1931. Recensie onder de titel: Entscheidung eines geistigen. in: Neue Blätter für den Sozialismus (Potsdam), Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung, II, 1931, 5, pp. 247248. 1 st, 66 p, Dr. (specimen)

1549

Lazarsfeld (P.). Jugend und Beruf. Jena, Verlag G. Fischer, 1931. (Quellen und Studien zur Jugendkunde, Heft 8, herausgegeben von Charlotte Bühler). in : Arbeit und Wirtschaft (Wien), Halbmonatsschrift für volkswirtschaftliche, sozialpolitische und gewerkschaftliche Fragen. Organ des Bundes der freien Gewerkschaften, der Arbeiterkammern und der Betriebsräte Österreichs (Wien), IX, 1.12.1931, 23, pp. 923-930. 1 st, 28 p, Dr, O. (specimen) ; 1 st, 10 p, Dr (overdruk)

1550

Braun-Vogelstein (J.). Ein Menschenleben, Heinrich Braun und sein Schicksal. Tübingen, Rainer Wunderlich Verlag, 1932. in: Literarische Umschau, Beilage zur Vossischen Zeitung, 40, 2.10.1932. 1 st, 4 p, Dr, O. (2 ex) (knipsel)

1551

Manuscript van de recensie van Leichter (K.). So leben wir. Recensie onder de titel : Arbeiterinnenschicksal 1 st, 4 p, Hs, O. (onvolledig); 1 st, 7 p, Dac, C.128

128 Deze recensie zou verschijnen in: Arbeit und Wirtschaft (Wien), Zeitschrift für volkswirtschaftliche, sozialpolitische und gewerkschaftliche Fragen. Organ des Bundes des freien Gewerkschaften, der Arbeiterkammern und der Betriebsräte Österreichs, XI, 1933, 1, pp. 1-6.

255

1552

De Jouvenel (B.). Du pouvoir. (Histoire naturelle de sa croissance). Genève, Edition du Cheval Ailé, 1945. Fromm (E.) Die Furcht vor der Freiheit. Zurich, Steinberg-Verlag, 1945. Deze beide recensies verschenen onder de titels. Die gefährdete Freiheit of La Liberté en péril ? resp. in : Gewerkschaftliche Rundschau (Bern), Monatsschrift des Schweizerischen Gewerkschaftsbundes, XXXVIII, 1946, 9, pp. 344-360 1 st, Dr, (3 ex) (specimens)

1553

en in La Revue Syndicale Suisse (Berne), Organe mensuel de l’Union Syndicale Suisse, 1946, 9, pp. 333-349 129 1 st, Dr, (2 ex) (specimens)

1554

Manuscript, notities, typoscript van de recensie “Die Gefährdete Freiheit”. 6 st, 51 p, Hs, O, Dac, O.

1555

Reves (E.). De anatomie van de vrede. Recensie onder de titels : Een radicaal pacifist : Emery Reves. De souvereiniteit der nationale staten is de bron der oorlogen. en Wereldregering, maar hoe ? in: De Standaard (Brussel), 7.6.1947/1, A, B; 2, D en 13.6.1947/1, A, B.130 2 st, Dr, O. (knipsels)

1556

Jünger (E.). Sprache und Körperbau. Recensie onder de titel: Een herrezen Duitse Schrijver. Ernst Jünger. in : De Standaard (Brussel), 18.7.1947, p. 2 131 1 st, 2 p, Dr, O. (knipsel)

1557

Van Overstraeten. Albert 1er –Léopold III. (Vingt ans de politique militaire belge). Recensie onder de titel : Les mémoires du Général Van Overstraeten : Albert Ier et Léopold III. in : Ecrits de Paris, Revue des questions actuelles, octobre 1949, 60, pp. 77-89. 1 st, 16 p, Dr. (knipsel) ; 1 st, 130 p, Dr (specimen)

1558

Manuscript  van Les mémoires du Général Van Overstraeten: Albert Ier et Léopold III. s.l., s.a. 1 st, 15 p, Dac, Hs, O.

1559

Briefwisseling tussen J. Lafond, redactiesecretaris van Les Ecrits de Paris, en H. de Man. Paris en Splügen (Grisons), 18.8.1949, 24.8.1949, 27.8.1949 en 7.9.1949. 3 st, 5 p, Hs, O, Dac, C.

129

Deze recensie is ondertekend met “Dr. H. Coudenberg”, een pseudoniem van H. de Man.

130

Deze recensie is ondertekend met “Manfred”, een pseudoniem van H. de Man.

131

Op het dagblad heeft H. de Man de recensie eigenhandig ondertekend in potlood met “Manfred”.

Voor de briefwisseling met het dagblad De Standaard, verwijzen wij naar de rubriek “Artikels 1947”.

256

1560

Van Overstraeten Albert I – Léopold III (Vingt ans de politique militaire belge). Recensie onder de titel : De diepere reden. in: De Vlaamse Linie (Brussel), 25.11.1949/1.132 1 st, 2 p, Dr. (knipsel)

1561

Marlio (L.), Le cercle infernal. Paris, Flammarion, 1951. in : (Kyklos (Bern), Revue internationale des sciences sociales, V., 1951/1952, 3, pp. 274-276). 1 st, 4 p, Dr, (2 ex) (knipsel)

1562

Briefwisseling tussen R. Frei, redacteur van Kyklos, en H. de Man. Zollikon/ s.l., 15.12.1951, 21.12.1951, 18.1.1952, 27.1.1952 + bijlage: recensie van het boek  Le cercle infernal. 5 st, 6 p, Dac, O, C.

1563

Briefwisseling tussen Rudolf Frei en H. de Man. Zollikon/s.l., 24.5.1952 en 29.5.1952 betr. bespreking van het werk van Donald, The Negro Freedman. 2 st, 2 p, Dac, O, C.

1564

Briefwisseling tussen R. Frei en H. de Man. Zollikon/s.l., 10.7.1952, 14.9.1952 en 23.9.1952 + bijlage: manuscript en drukproeven van de recensie  The Negro Freedman en van de recensie Mengen, Massen, kollektive.133 6 st, 10 p, Dac, Dr, O, C.

1565

Briefwisseling tussen R. Frei en H. de Man. Zollikon/s.l., 5.101952, 27.10.1952, 30.10.1952 betr.: eventuele recensie van het boek van G. Mackenroth, Sinn und Ausdruck in der sozialen Formenwelt  en van het werk van M. Tumin, Caste in a peasant society. A case study in the dynamics of caste. 3 st, 3 p, Dac, O, C.

132 Deze recensie is ondertekend met de initialen M.F., hoogstwaarschijnlijk Manfred, pseudoniem van H. de Man. Hijzelf heeft het artikel in potlood gemerkt met de letter “R”. 133 H. de Man publiceerde in Kyklos ook nog de recensies van: Von Clemens Munster. Mengen, Massen, Kollektive. München, Kösel Verlag, 1952. in: Kyklos (Bern), Revue internationale des sciences sociales, V, 1951/1952, 4, pp. 380-382. Donald (H.H.). The negro freedman. (Life conditions of the American negro in the early years after emancipation). New-York, H. Schuman, 1952. in: Kyklos (Bern), Revue internationale des sciences sociales, V, 1951/1952, 4, pp. 383-385.

257

HoOFDSTUK III. NIET-GEPUBLICEERDE MANUSCRIPTEN, WERKDOCUMENTEN EN BIJHORENDE STUKKEN

1. Westward Ho! From East to West MANUSCRIPT 1566 Manuscript

van het artikel “Westward Ho! From East to West” S.l., s.a. 1 st, 5 p, Hs, O

WERKDOCUMENTEN/ WERKMATERIAAL

1567

Werkdocumenten

.l., s.a. S 1 st, 11 p, Hs, O

voor het artikel “Westward Ho! From East to West”

2. An Experiment in Self-Americanisation en Is American Civilization Superior?



BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1568

Briefwisseling

t ussen Hendrik de Man, Member of the Belgian Commission on Industrial Management, en “The editor of the Atlantic” (Ellery ...) over artikel “An Experiment in Self-aAmericanisation/Is American Civilization Superior?” Toronto, 15/2/1920 3 st, 47 p, Hs, O, Dac, O. Bijlagen: artikels “An Experiment in Self-Americanisation” en “Is American Civilization Superior?” 3. Les soldats étrangers de Napoléon MANUSCRIPT



1569

258

Manuscript,

typoscript van Hendrik de Man over “Die ausländischen Soldaten Napoleons” en “Napoleon’s Experiment with International Armies : did it fail?” S.l., (1944) 4 st, 93 p, Hs, O, Dac, C

WERKDOCUMENTEN/WERKMATERIAAL



1570

1571

Werkdocumenten,

knipsels t er voorbereiding onvoltooid werk (Les soldats de Napoléon) S.l., (1944-1953) 1 bundel, Dac, O en C, Hs, O Werkdocumenten

t er voorbereiding werk “Les soldats étrangers de Napoléon” S.l., (1944) 1 bundel, Hs, O, Dac, O en C

1572

Brief

van Hans Georg Wirz aan Hendrik de Man over bibliotheken met interessante collecties rond zijn werk over de soldaten van Napoleon Bern, 13/11/1944 2 st, 5 p, Hs, O

1573

Briefwisseling

van Hendrik de Man aan Orell-Füssli Verlag over informatie rond foto ondertiteld “Goethe: Rekrutenaushebung in Apolda” in boek “Goethe und Goethestätten” Bern, Zürich, 14,17/9/1945 2 st, 2 p, Dac, O en C

4. Doom/Age of Fear134 MANUSCRIPT



1574

Manuscript

v an “The Age of Fear” {“Doom”} S.l., s.a. 1 bundel, Hs, O, Dac, O en C

1575

yposcript T v an “The Age of Fear” S.l., s.a. 13 st, 239 p, Dac, O

134 “ The Age of Fear is de titel voor de Amerikaanse uitgave van de studie “Doom”, die later “L’Ere des Masses” zal worden. De studie werd eveneens geschreven in het Duits onder de titel “Vermassung und Kulturverfall”. “Twilight of Civilization” is het 1ste hoofdstuk van “Doom”; een ander hoofdstuk is “Can civilization be destroyed”. De Amerikaanse uitgave werd echter nooit gerealiseerd.

259

yposcript T v an “The Age of Fear” {“Doom”} S.l., s.a. 1 bundel, 203 p, Dac, C



1576



1576bis Typoscript

v an “the Age of Fear” {Doom} S.l., s.a. 1 bundel, 203 p, Dac, O



1577

Typoscript

van “Can Civilization S.l., s.a. 1 st, 22 p, Dac, O

be destroyed?”

1578

Typoscript, notities “Can civilization be destroyed?” S.l., s.a. 4 st, 21 p, Dac, O en C (4 ex) ; 1 st, 1 p, Hs, O



anuscript M v an “Can civilization S.l., s.a. 1 st, 40 p, Hs, O

1579

be destroyed?”

WERKDOCUMENTEN/MATERIAAL



1580

Werkdocumenten,



1581

Werkdocumenten, knipsel betreffende “Can civilization be destroyed?” S.l., s.a. 16 st, 17 p, Hs, O, Dac, O en C, Dr ; 1 st, 1 p, Dac, C (7 ex)



1582

Werkdocumenten,

260

notities, specimen over (democratie), met tekst van Hendrik de Man “Pour quelle démocratie allons-nous mourir?” S.l., s.a. x st, x p, Dac, O, Hs, O, Dr

knipsels ter voorbereiding van “The Age of Fear” {“Doom”} S.l., s.a., (1950) 1 bundel, Dr, Hs, O, Dac, O en C



1583

Notities

v an (Hendrik de Man) over mogelijke titels voor (“The End of Civilization”) S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN



1584

Briefwisseling

tussenProf. M. Polanyi, University of Manchester, en secretaresse Olive Davies en Hendrik de Man over mogelijke publicatie S.l., Berne, Manchester, 28/10/1947, 18/12/1947, 28/2/1949 ; 7,14,21/3/1949 ; 4/4/1949 6 st, 7 p, Dac, O, Hs, O ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex)

1585

Brief

van (...) aan Hendrik de Man met aantekeningen bij hoofdstuk II van (“The Age of Fear”) Berne, 15/8/1948 1 st, 2 p, Hs, O

1586

Lijst,

brief, briefwisseling tussen Hendrik de Man en Prof. Leonard W. Doob en van Hendrik de Man aan (E.F. Rimensberger) over beoordeling manuscript van “Doom” voor mogelijke publicatie Berne, New Haven, Torremolinos, 28/2/1949 ; 4,7,18,19,24/3/1949 ; 7,18/4/1949 ; 14/6/1949 10 st, 14 p, Dac, O en C, Hs, O (deel in steno) ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex)



1587

Brief

van E. Watson, English Book Dept., Curtis Brown Ltd., aan Hendrik de Man over publicatie van “Doom” London, 6/5/1949 1 st, 1 p, Dac, O

1588

Brief

van Hendrik de Man aan Sidney Hook over het vinden van een uitgever voor (“Doom”) Splügen, 5/8/1949 1 st, 1 p, Dac, C

261



1589

Briefwisseling

tussen Evans Clark, Director The Twentieth Century Fund, en Hendrik de Man over mogelijke publicatie Splügen, New York, 6,9/8/1949 2 st, 2 p, Dac, O en C

1590

Brieven

van de Jouvenel aan (Hendrik de Man) over mogelijke uitgevers voor boek van Hendrik de Man o.m. “Doom” Manchester, s.l., 7/12/1949, s.a. 2 st, 7 p, Hs, O

1591

Briefkaart,



1592

Briefwisseling tussen Hendrik de Man en Felix Morley, Editor of “Human Events”/”Barron’s”, over het zoeken naar mogelijke Amerikaanse uitgevers voor “The Age of Fear” Greng par Morat, Washington D.C., s.l., 15/6/1950, 10/7/1950, 1/8/1950, 14/10/1950, 30/11/1950, 10/2/1951, 30/3/1951 5 st, 7 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex) ; 1 st, 1 p, Dc, C (2 ex). Bijlage: kopie van brief van Felix Morley aan Henry Regnery

1593

briefwisseling tussen Hendrik de Man en Naomi Burton, (Claudine Escoffier) en Curtis Brown Ltd. over mogelijke uitgave van “Jacques Coeur” en “The Age of Fear” en latere afwijzing Berne, New York, 24,27,31/1/1950 ; 6,16/2/1950 ; 8,21,24/3/1950 ; 3/5/1950 10 st, 11 p, Hs, O, Dac, O en C

Briefwisseling

t ussen Hendrik de Man en Frank V. Morley, Eyre & Spottiswoode, over onbeantwoorde correspondentie met zijn broer Felix Morley i.v.m. mogelijke uitgevers voor “The Age of Fear” S.l., Greng par Morat, London, 31/1/1951, 6/2/1951, 28/4/1951 ; 1,4/5/1951 ; 3/7/1951 ; 4,25/10/1951 ; 8/12/1951 ; 2,7,9,19/1/1952 13 st, 14 p, Dac, O en C ; 1 st, 1 p, Dac, C (2 ex)

1594

Briefwisseling

tussen Henry Regnery en Hendrik de Man over mogelijke publicatie van “The Age of Fear” Greng par Morat, Chicago, 5/4/1951 ; 25,29/5/1951 3 st, 3 p, Dac, O en C

262



1595

rieven B van Hendrik de Man aan Dr. C. Lang over ontwerpovereenkomst voor Duitse vertaling van “The Age of Fear” (“Vermassung und Kulturverfall”) Greng/Murten, 20/10/1950, 30/11/1950 2 st, 2 p, Dac, C



1596

rief B van Wendy Gillbanks aan Hendrik de Man met dank voor terugsturen bijbel, voor geldelijke gift en voor inlichtingen verstrekt i.v.m. (“The Age of Fear”) Berne, 30/11/1948 1 st, 2 p, Hs, O

5. Propos sur la Démocratie135 MANUSCRIPT





1597

1598

1599

anuscript M v an Hendrik de Man S.l., s.a. 1 st, 67 p, Hs, O

«Propos sur la Démocratie»

yposcript T v an «Propos sur la Démocratie» handgeschreven correcties .l., s.a. S 2 st, 80 p, Dac, O en C

van P. Duplan, met

Typoscript

v an «Propos sur la Démocratie» van P. Duplan S.l., s.a. 2 st, 118 p, Dac, O en C WERKDOCUMENTEN



1600

erkdocumenten, knipsels W t er voorbereiding van “Propos

.l., s.a., 1949, 1950, 1951 S 28 st, x p, Dr, Dac, O, Hs, O

135

sur la Démocratie”

Het artikel “Propos sur la Démocratie” schreef Hendrik de Man onder het pseudoniem P. Duplan.

263

BRIEFWISSELING MET UITGEVERS



1601

Brief

v an K. Vertommen aan W. Melis over eventuele publicatie “Propos sur la Démocratie” in tijdschrift “De Vlaamse Linie” Brussel, 24/5/1950 1 st, 2 p, Dac, C

1602

Brief

v an (...ville) aan (Bosset), directeur Editions du Milieu du Monde over werk van Hendrik de Man over de democratie («Propos sur la Démocratie”) S.l., s.a. 1 st, 1 p, Hs, O (Afschrift, kladversie?) 6.

Filmscript



1603

Brief

v an Elsbeth Rundel aan Hendrik de Man over realisatie van filmmscript Ravensburg, 4/1/1953 1 st, 2 p, Dac, O

1604

Brief

van Valerie de Man-von Orelli aan Elsbeth Rundel over onmogelijkheid tot medewerking aan realisatie filmscript Greng/Murten, 15/1/1953 1 st, 1 p, Dac, C 7.

Die französische Gewerkschaftsbewegung in ihren Verhältnis zu Partei und Staat MANUSCRIPT



1605

Manuscript

van de bijdrage “Die französische Gewerkschaftsbewegung in ihrem Verhältnis zu Partei und Staat”136 S.l., s.a. 1 st, 32 p, Hs, O

136 Het is onbekend of deze gezamenlijke studie over de vakbondsproblematiek in USA, Sovjet-Unie, GrootBrittannië, Frankrijk, Italië en de vakbondsinternationale ooit gepubliceerd werd.

264



1606

yposcript T van de bijdrage “Die französische Gewerkschaftsbewegung in ihrem Verhältnis zu Partei und Staat” S.l., s.a. 1 st, 23 p, Dac, Hs, O en C

BRIEFWISSELING MET UITGEVERIJEN

1607

Folder, briefwisseling tussen Hendrik de Man en K.H. Pfeffer, secretaris van het Auslandswissenschaftliche Gesellschaft eV, betreffende de publicatie van zijn bijdrage s.l., Greng bei Mürten, Hamburg, 16/7/1951, 11/8/1951 ; 4,20,24/9/1951 ; 3,7/3/1952 ; 31/5/1952, 26/1/1953, 4/2/1953 12 st, 17 p, Dac, O en C, Dr

8. The Social Sciences and the Crisis of our Age



1608

yposcript T v an het artikel The S.l., s.a. 1 st, 12 p, Dac, O

Social Sciences and the Crisis of our Age

9. Ancêtres Bourgeois

1609

Brief

v an (Hendrik de Man) aan (uitgeverij?) over idee voor boek rond de burgerij S.l., s.a. 1 st, 3 p, Dac, C

1610

ota’s, lijsten, notities N betreffende het thema “burgerij” S.l., s.a. 38 st, 39 p, Dac, O, Hs, O



1611

K nipsel

« Splendeurs et misères des bourgeois», uit : «Radio National» S.l., 26/7-1/8/1942 1 st, 2 p, Dr

265

HOOFDSTUK IV. STUDIES OVER HENDRIK DE MAN

1612

pecimen S v an “Uranus.

Revue de Synthèse” waarin artikel “Les grandes doctrines. Le socialisme Henri de Man» Bruxelles, 6/1937 1 st, 31 p, Dr 1613

rochure B van Austriacus “Le socialisme gouvernemental d’Henri de Man », vertaling door P. Landsvreugt Bruxelles, 1938 1 st, 37 p, Dr

1614 Specimen

“ Feuilles Libres de la quinzaine” met bespreking werk van Hendrik de Man (Lyon), 15/4/1939 1 st, 20 p, Dr



1615

K nipsel

o ver het Plan van de Arbeid S.l., 18/7/1952 1 st, 2 p, Dr

HOOFDSTUK V. BIBLIOTHEEK VAN HENDRIK DE MAN 5.1. Publicaties van Hendrik de Man

A2003-MB/67

Zur Psychologie des Sozialismus / Hendrik de Man. – Jena : Eugen Diederichs, 1926. – 433 p. [Eig. 8. H. de Man, 4.XII.1925]*137

A2003-MB/66

Der Kampf um die Arbeitsfreude : eine Untersuchung auf Grund der Aussagen von 78 Industrie-arbeitern und Angestellten / Hendrik de Man. – Jena : Eugen Diederichs, 1927. – 289 p. – [Eig. 16. H. de Man, Flims-Waldhaus, 9.VII.27]*

A2003-MB/72

Joy in Work / Hendrik de Man ; vertaald door Eden & Cedar Paul. – London : Allen & Unwin, 1929 – 224 p. – [Eig. 29]*

137 De publicaties met een * werden in 2002 aan Amsab-Centrum Antwerpen geschonken door Mevrouw Wed. Marlene de Man-Flechtheim (Schenkingscontract S/02/547) en maken geen deel uit van het depot van AMVC. Ze behoorden tot de eigen bibliotheek van Hendrik de Man.

266

MB/1863

De Psychologie van het Socialisme / Hendrik de Man ; vertaald door E. J. Brouwer. – 2e druk. - Arnhem : Van Loghum Slaterus, 1929. – 374 p. – [Eig.27]*

A2003-MB/73

Il Superamento del Marxismo / Henri de Man ; A cura di Alessandro Schiavi. – Bari : Gius. Laterza & Figli, 1929. – 306 p. – [Eig.25]*

A2003-MB/71

Die sozialistische Idee / Hendrik de Man . – Jena : Eugen Diederichs Verlag, 1933. – 343 p. – [H. de Man Malaga, 8/III/33]*

A2003-MB/70

Après Coup (memoires) / Henri de Man. – Bruxelles : La Toison d’Or, 1941. – 323 p. : ill. – [H. de Man, 3.V.1941]*

A MAD/102.03

Herinneringen / Hendrik de Man. – 2e druk. - Antwerpen : De Sikkel, 1941. – 265 p. – [H. de Man, 29.IX.41]*

A2003-MB/65

Jacques Coeur: Der Königliche Kaufmann / Hendrik de Man. – Bern : A. Francke, 1950. – 257 p. : ill. – [Herrn und Frau Pfarrer Jeacklin, in Freundschaft gewidmet, H. und V. de Man, Oktober 1950]*

A2003-MB/68

Vermassung und Kulturverfall : eine Diagnose unserer Zeit / Hendrik de Man. – Bern : Francke, 1951. – 208 p. – [H. de Man, Greng, 22.X.1951]*

A2003-MB/69

Vermassung und Kulturverfall : eine Diagnose unserer Zeit / Hendrik de Man. – zweite Auflage. - München : Leo Lehnen Verlag, 1952. – 191 p. – [H. de Man, Greng, 6.X.52]*

5.2. Publicaties van derden

A MAD/104.16

Une Vie de Poète / George Sarton. – Gand : A. Vandeweghe, 1905. – 39 p.

A2003-MB/77

The Acquisitive Society / R.H. Twaney. – New York : Harcourt, Brace and Howe, 1920. – 188 p.*138

A MAD/104.06

Manuel du sectionnaire métallurgiste / Centrale des Métallurgistes de Belgique et Centrale d’Education Ouvrière ; intr. de Henri de Man. – Bruxelles : Centrale d’Education Ouvrière, 1921. – 211 p. : ill. - (Editions de la Centrale d’Education Ouvrière ; Vol. 9) [H. de Man, Eig. 44]*

138 De publicaties met een * werden in 2002 aan Amsab-Centrum Antwerpen geschonken door Mevrouw Wed. Marlene de Man-Flechtheim (Schenkingscontract S/02/541 en S/02/547) en maken geen deel uit van het depot van AMVC. Ze behoorden tot de eigen bibliotheek van Hendrik de Man.

267

A2003-MB/82

Social Psychology / Floyd Henry Allport. – Boston : Houghton Mifflin Company, 1924. 453 p. – [Engl.1]*

A2003-MB/79

The Sociology of Revolution / Pitirim A. Sorokin. – Philadelphia, London : Lippincott Company, 1925. – 428 p. – (Lippincott Sociological Series). – [Engl.25]*

A2003-MB/83

The Psychology of Time / Mary Sturt. – London, New York : Kegan Paul, Trench, Trubner & Co., 1925. – 152 p. – [Engl.26]*

A2003-MB/81

An Introduction to Social Psychology / William McDougall. – London : Methuen & C° Ltd., 1925. – 440 p. – [Engl.5]*

A MAD/104.13

De Sociaal-Economische Geschiedenis van België / Floris Prims. – Brugge, Antwerpen, Den Haag : Excelsior, 1925. – 180 p.

A MAD/104.17

Die Befriedung Europas / Eduard David. – Berlin : Hensel & Co. Verlag, 1926. – 31 p.

A2003-MB/80

Where Is Civilization Going? / Scott Nearing. – New York : Vanguard Press, 1927. – 110 p. – [Engl.15]*

A2003-MB/64

Im Zeichen des Löwen : für Eugen Diederichs zum 60. Jahr am 22. Juni 1927 / Hendrik de Man, E.R. Weiss, Wilhelm Bölsche, [et alii]. – Leipzig : Spamerschen Buchdruckerei, 1927. – 208 p. : ill. – [Eig.48. Mit Artikel von H. de Man über seine erste Begegnung mit Diederichs 1922]*

A MAD/104.19

Über psychologische und ethische Läuterung des Marxismus / Max Adler. – Berlin : E. Laubsche Verlagsbuchhandlung, 1928. – 44 p. – (Jungsozialistische Schriftenreihe)

A2003-MB/78

The Socialism of our Times / A symposium by Harry Elmer Barnes, Stuart Chase, Paul H. Douglas, [et alii]. - New York : The Vanguard Press, 1929. – 377 p. – [Engl.51]*

A MAD/104.07

The English / Henry W. Nevinson. – London : George Routledge & Sons Ltd., 1930. – 75 p. – [Engl.16]*

A MAD/105.03

Antihistoricisme / Benedetto Croce. – Paris : Librairie Armand Colin, (1931). – 12 p. – Extrait de “Revue de métaphyique et de morale”, 1931, nr. 1

A MAD/105.02

Die Entwicklung des Sozialismus von der Wissenschaft zur Utopie : Marxismus oder Sozialismus? / Waldemar Zeltner. – Jena : Verlag Karl Zwing, (1931). – 26 p. – Beihefte zur Monatschrift fü entschiedene Schulreform und freiheitlische Suchpolitik, heft 12

A2003-MB/76

Great Democrats / A. Barratt Brown. – London : Nicholson and Watson, 1934. - 704 p. [Engl.104]*

268

A MAD/104.14

De la Démocratie au Socialisme / A. Rossi. - Zürich-Aussersihl : VPOD Fédération suisse du personnel des Services Publiques, 1934. – 72 p.

A MAD/104.18

Un ingénieur chez les ministres / Max-Léo Gérard. – Bruxelles : Société belge des Ingénieurs et des Industriels, 1936. – 19 p. – Extrait du Bulletin de la Société belge des Ingénieurs et des Industriels 1936 nr. 4

A MAD/106.02

L’Expansion économique et la recherche scientifique / Robert-J. Lemoine. – s.l. : s.n., (1937). – 9 p. – Extrait du “Bulletin d’Information et de Documentation”  de la Banque Nationale de Belgique, 12ème année, vol. 1, nr. 8

A MAD/106.03

L’Economie nationale et les travaux publics / Robert-J. Lemoine. – Bruxelles : s.n., (1937). – 9 p. – Extrait du “Bulletin d’Information et de documentation” de la Banque Nationale de Belgique, 12ème année, vol. 2, nr. 1

A MAD/103.16

Der Sozialimperialismus als letzte Etappe des Imperialismus / Adolf Grabouwsky. – Basel : Weltpolitisches Archiv, 1939. – 126 p. (Forschungen zur Weltpolitik und Weltwirtschaft, I)

A MAD/106.01

Perspectives françaises / Marcel Déat. – Paris : L’Oeuvre, (1940). – 31 p.

A2003-MB/84

Scott-King’s Modern Europe / Evelyn Waugh. – s.l. : Chapman & Hall, 1947. – 88 p. [Rik]*

A MAD/104.20

Gewerkschaften und soziale Neugestaltung : Vortrag im Hörsaal des dentistischen Instituts am 22; November 1951 in München / Franz Grosse. – München : Institut für Sozialpolitik und Arbeitsrecht, 1951. – 24 p. – (Kleine Schriften zur Sozialpolitik und Arbeitsrecht ; heft 8)

A MAD/105.04

25 jarig bestaan van het Vlaams Economisch Verbond. – Antwerpen : VEV, 1951. - p. 411-464. – Jubelnummer VEV Berichten 15 mei 1951

A2003-MB/100

Mengen Massen Kollektive / Clemens Münster. – München : Kösel-Verlag, 1952. – 211 p.

A MAD/104.15

Het zwart en geel fascisme : Thorhout vraagt een Vlaamsch Mussolini / Cyrano. - s.l. : s.n., s.a. – 16 p.

A MAD/105.01

Nichtbewusste Kulturanthropologische Kategorien / Arnold Gehlen. – Meisenheim, Glan : Westkulturverlag Anton Hain, s.a. – p.322-346. – Sonderdrück aus der Zeitschrift für Philosophische Forschung IV/3

1282

Boekomslag van “Citizen Tom Paine” door Howard Fast, s.l., s.a., 1 st, Dr

269

5.3. Tijdschriften

ACA-F19

Die Bücherwarte : Zeitschrift für sozialistische Buchkritik mit Beilage Arbeiterbildung. – Berlin : Reichsausschuss für sozialistische Bildungsarbeit. – (1926) 1-9,12 ; (1927) 1,3,5-6,8-9,12 ; (1928) 2,7,9,11

PAD/0053

Mitteilungsblatt des Verbandes sozialdemokratischer Akademiker: Die Stellung und Aufgabe der Intellektuellen in der Sozialdemokratie. – Heidelberg, Mannheim : Vorstand Verbandes Sozialdemokratischer Akademiker. – (1927) 9

PAD/0051

The Nation. – New York : Oswald Garrison Villard. – (1929) 3355-3356,3358,3360,3363

ACA-F19

Sozialistische Bildung. – Berlin : Reichsausschuss für sozialistische Bildungsarbeit. – Mit den Beilagen Bücherwarte und Sozialistische Erziehung. – (1929)1,2,7,8

ACA-F19

Die Tat : Monatsschrift zur Gestaltung neuer Wirklichkeit / von Eugen Diederichs. – Jena : Eugen Diederichs Verlag. – (1929-1930)7-12 ; (1930-1931)2-12 ; (1931-1932) 1-12 ; (1932-1933)1-12 ; (1933-1934)1-11

PAD/0052

Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpoliti / begründet von Werner Sombart, Max Weber und Edgar Jaffe ; [et alii]. – Tübingen : JBC Mohr. - (1930) 63.Band,3

ACA-F19

Das rote Blatt der katholischen Sozialisten. – Mannheim : Verlag der Religiösen Sozialisten. – (1930)2-3,5,7-12

ACA-G19

Neue Blätter für den Sozialismus : Zeitschrift für geistige und politische Gestaltung. – Potsdam : Alfred Protte. – (1930)1-2,4-10,12 ; (1931)1-4,6-12 ; (1932)2-5,7-12 ; (1933)1-4

ACA-H14

Socialisme en Democratie : maandblad van de Wiardi Beckman Stichting / Partij van de Arbeid Nederland. – Amsterdam : WBS. – (1939)2,4,6 ; (1940)1-4

ACA-B18

The New Statesman and Nation : the Weekend Review. – London : Cornwall Press – (1952) 1112-1117 ; (1952)1138

PAD/0054

Sozialer Fortschritt : unabhängige Zeitschrift für Sozialpolitik. – Bonn : Gesellschaft für Sozialen Fortschritt. – (1952)9

270

1617

The Living Age. – (1921)4022, onvolledig

1618

Bruxelles Universitaire : organe officiel mensuel de l’Association Générale des Etudiants de l’Université Libre de Bruxelles. – Bruxelles : Maison des Etudiants. - (1922)3,4

1619

Zeitschrift für Rechtsphilosophie in Lehre und Praxis. – Leipzig : Felix Meiner Verlag. – (1929)4

271

DEEL III. ICONOGRAFISCH MATERIAAL

HOOFDSTUK I. FOTO’S 1. Hendrik de Man: persoon en familie 018.000 018.001 018.002 018.003 018.004 018.005 018.006 018.007 018.008 018.009 018.010 018.011 018.012 018.013 018.014 018.015 018.016 018.017 018.018 018.019 018.020 018.021 018.022 018.023 018.024 018.025 018.026 272

Portret van (Fientje van Beers), {moeder van Hendrik de Man}, Antwerpen, (1886), 1 st Portret van (Hendrik de Man) als baby, Antwerpen, (1886), 1 st Vrouw met twee kinderen, (Rik op driejarige leeftijd en Bob?), s.l., (1888), 1 st {Daguerreotype} Ouderlijk huis in de Harmoniestraat, Antwerpen, 1889, 1 st “Bob en Rik de Man”, Antwerpen-Burght, 5/1907, 1 st Hendrik de Man, Gent, 17/6/1910, 1 st Hendrik de Man met baby Jan, s.l., (1910?1914?), 1 st (2 ex) Soldaat in uniform, “Voor Tafine en Von en Max. Calais, Jan”, Calais, 2/2/1915, 1 st Fientje van Beers-de Man, (Schotenhof), (1919), 1 st Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1926, 1 st (6 ex) Hendrik de Man, portret, Bruxelles, 1926, 1 st Fientje van Beers, echtgenote A. de Man, Flims, s.l., (1927, 1928), 1 st Hendrik de Man op een terras, Lyon, 4/8/1929, 1 st Hendrik de Man (op een receptie), Amersfoort, 9/1929, 1 st Hendrik de Man zittend op bank, “Photograph JdM …”, WaldhausFlims, 1929, 1 st Hendrik de Man, portret, Frankfurt am Main, 1930, 1 st (3 ex) Hendrik de Man, Amersfoort, 14/9/1932, 1 st Hendrik de Man, “dorst lessen”, Orselina, 4/1933, 1 st Hendrik de Man, lezend in ligstoel, Orselina, 4/1933, 1 st Hendrik de Man, foto van schilderij {portret} gemaakt door André Cleusenaar, s.l., 2/1934, 1 st Hendrik de Man op een terras, in gezelschap van (… ?), Noyers, Pasen, 1934, 1st Hendrik de Man en Alice Pels bij de wagen langs de weg, Frankrijk, lente 1934, 1 st Hendrik de Man, portret, getekend “Hommage respectueux d’Alban”, Bruxelles, 1936, 1 st (2 ex) Hendrik de Man aan tafel met P. Vienot, Spinasse en (…?), “Avec mes meilleurs souhaits pour la nouvelle année », ondertekend (… ?), Paris, 25/12/1938, 1 st Hendrik de Man, “25 Rue St Bernard”, Bruxelles, 7/1941, 1 st Hendrik de Man, “25 Rue St Bernard”, Bruxelles, 7/1941, 1 st Kerk (waar Hendrik de Man en Vali von Orelli trouwden), s.l., (1944), 1 st

018.027 Hendrik de Man en Vali von Orelli, Greng, 1951/1952, 1 st (3 ex) 018.028 Hendrik de Man, portret, senator, Bruxelles, s.a. 1 st (3 ex) 018.029 Hendrik de Man, portret, Frankfurt am Main, s.a., 1 st 018.030 Hendrik de Man, portret, Frankfurt am Main, s.a., 1 st (3 ex) 018.031 Hendrik de Man, portret, met stempel “Biographie de l’Armée” en ondertekend door A. Ruyl op de achterzijde, Bruxelles, s.a., 1 st 018.032 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st (2 ex) 018.033 (Hendrik de Man), portret, als kind, (Anvers), s.a., 1 st 018.034 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 018.035 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 018.036 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 018.037 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 018.038 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 019.039 Hendrik de Man, portret, Bruxelles, s.a., 1 st 018.040 Hendrik de Man, portret, s.l., s.a., 1 st 018.041 Hendrik de Man, portret, met stempel “Biographie de l’Armée” en op de achterzijde ondertekend door A. Ruyl, Bruxelles, s.a., 1 st 018.042 Hendrik de Man, portret, s.l., s.a., 1 st 018.043 Hendrik de Man, portret, op jonge leeftijd, Antwerpen, s.a., 1 st 018.044 Hendrik de Man, portret, “voor Tante Jet”, Darmstadt, s.a., 1 st 018.045 Hendrik de Man, portret, Darmstadt, s.a., 1 st 018.046 Hendrik de Man, portret, als kind, Antwerpen, s.a., 1 st 018.047 Hendrik de Man, portret, s.l., s.a., 1 st 018.048 Hendrik de Man, portret, s.l., s.a., 1 st 018.049 Hendrik de Man, portret, op jonge leeftijd, s.l., s.a., 1 st 018.050 Hendrik de Man met moeder, s.l., s.a., 1 st 018.051 Hendrik de Man met moeder, s.l., s.a., 1 st 018.052 Hendrik de Man met moeder, s.l., s.a., 1 st 018.053 Tante Jet, s.l., s.a., 1 st 018.054 Familiekiekje “Westkapelle, bij Teddy Le Ghait die juist werpt”, s.l., s.a., 1 st 018.055 Hendrik de Man in overjas, s.l., s.a., 1 st 018.056 Daguerreotype (Yvonne de Man met moeder?), met notitie in potlood “YdM+zoon Frank Bolsius”, s.l., s.a., 1 st 018.057 Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st 018.058 Portret van vrouw (familie), (Anvers), s.a., 1 st 018.059 Gust de Muynck op het NIR, s.a., s.l., 1 st 018.060 “Josephine van Beers – de Man + 3 kinderen Robert {Bob}, Yvonne + Rik”, s.l., s.a., 1 st 018.061 Potloodtekening van “Buschmann, echtgenoot van Tante Jet”, s.l., s.a., 1 st 018.062 “Tante Jet Buschmann met kleinzoon Jan Buschmann”, s.l., s.a., 1 st 018.063 Groepsfoto “Souvenir de voyage. Laroche-sur-Ourthe” met links Adolphe de Man, vader van Hendrik de Man, Laroche-sur-Ourthe, s.a., 1 st 018.064 “Fientje van Beers – de Man”, portret, (Hannover), s.a., 1 st 273

018.065 018.066 018.067 018.068 018.069 018.070 018.071 018.072 018.073 018.074 018.075 018.076 018.077 018.078 018.079 018.080 018.081 018.082 018.083 018.084 018.085 018.086 018.087 018.088 018.089 018.090 018.091 018.092 018.093 018.094 018.095 018.096 018.097 018.098 018.099 018.100

274

Groepsfoto verkleedpartij “Zilveren bruiloft de Man – van Beers?? Rechts zittend: Jet van Beers – Buschmann”, s.l., s.a., 1 st (Schoolfoto), met op “1e rij Gabrielle d’Ieteren, 2e rij midden, jong: Li de Man”, s.l., s.a., 1 st Echtpaar (Kemma – van Beers), s.l., s.a., 1 st Portret (Yvonne de Man), Anvers, s.a., 1 st Fientje van Beers – de Man, (Kalmthout), s.a., 1 st Hendrik de Man met (Charles Ritz) bij het haarknippen, s.l., s.a., 1 st Adolf de Man, s.l., s.a., 1 st Jan en Li de Man op een bank, s.l., s.a., 1 st “Bob, Rik,”, Antwerpen, s.a., 1 st “Yvonne en Moe”, Antwerpen, s.a., 1 st Hendrik de Man met (vrouw), Waldhaus-Flims, s.a., 1 st Vader van Adolphe de Man {grootvader van Hendrik de Man}, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en Yvonne de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man als baby, Anwerpen, s.a., 1 st Hendrik de Man als baby, Anwerpen, s.a., 1 st Hendrik de Man als baby, Anwerpen, s.a., 1 st Hendrik de Man met (Charles Ritz) bij het haarknippen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op hobbelpaard in tuin met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op hobbelpaard in tuin met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op hobbelpaard in tuin met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op hobbelpaard in tuin met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op hobbelpaard in tuin met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man aan zijn werktafel, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man aan zijn wagen met nummerplaat P-75, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man aan zijn wagen met nummerplaat P-75, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man slapend in een bed, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin, met honden, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin, met honden, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in tuin of landschap, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in overall, s.l., s.a., 1 st

2. Eerste Wereldoorlog 018.101 018.102 018.103 018.104 018.105 018.106 018.107

Hendrik de Man in uniform, getekend “Voor de Zet van Vlieg”, St. Omer, 11/1915, 1 st (3 ex) Hendrik de Man en Emile Vandervelde in het bureau van “Le Livre du Soldat”, in Londen, 1916, 1 st (2 ex) Hendrik de Man in uniform, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man in de loopgraven bij mortiergeschut in Wereldoorlog I, s.l., s.a., 1 st + negatief Hendrik de Man in legeruniform, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform, (Paris), s.a., 1 st Hendrik de Man (in uniform), s.l., s.a., 1 st

3. Stockholm 018.108

Groepsfoto “Kristiania 2 juli 1917” met Hendrik de Man, Stauning, Vandervelde, Vidnes, Branting, de Brouckère, Buen; met opdracht “Salutations fraternelles”, ondertekend door Vidnes, Kristiania, 2/7/1917, 1 st

4. Missie naar Rusland 018.109 018.110

Hendrik de Man, onderluitenant, tijdens missie naar Rusland, s.l., 1917, 1 st Groepsfoto Sovjet-leger met o.m. Hendrik de Man en Vandervelde, s.l., 1917, 1 st

5. Verblijf in buitenland: USA / Canada 018.111 018.112 018.113 018.114 018.115 018.116 018.117 018.118 018.119 018.120 018.121 018.122 018.123

Hendrik de Man met kinderen, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man met kinderen, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man met kinderen, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man met kinderen, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man met kinderen, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man in uniform, samen met andere militair, USA, 1918, 1 st Hendrik de Man en A.E. Miller, secretaris Engineers’ Union, Seattle, 1918, 1 st Hendrik de man met rechts A.E. Miller, secretaris Engineers’ Union, Seattle, 1918, 1 st Militair voor « Snug Rock », USA, 1918, 1 st Militair in {park of tuin}, USA, 1918, 1 st “Ons kamp op Whidley Island gezien van den waterkant”, USA, augustus 1920, 1 st “Ons kamp en ’t bootafdak, mist op zee”, Whidley Island, USA, 8/1920, 1 st Hendrik de Man met pijp, Whidley Island, USA, 8/1920, 1 st (4 ex) 275

018.124 018.125 018.126 018.127 018.128 018.129

Hendrik de Man voor zijn trappershut “mijn komfortabelste verblijf, voor eene week”, tijdens zijn verblijf in de USA., s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in zijn tent “Interieur in mijne tent, bij Roti Bay”, tijdens zijn verblijf in Canada, Roti Bay, s.a., 1 st Hendrik de Man met anderen voor de tent tijdens verblijf in de USA, s.l., s.a., 1 st (3 ex) Tent en hut, met zittend op de trap Elvire Lotigiers, echtgenote van Hendrik de Man, tijdens verblijf Hendrik de Man in de USA, s.l., s.a., 1 st + negatief Voor hut: Swanson, Li en Larsson tijdens verblijf in USA, s.l., 1 st Zicht op “Ship Cove”, Newfoundland, s.a., 1 st

6. Arbeidershogeschool 018.130

Frans-Engels-Belgische samenkomst van de Arbeidershogeschool Met v.l.n.r. Charles Longuet, Marcel Sombat, Ramsay Mac Donald, Hendrik de Man, Léon Blum, J. van Roosbroeck, Camille Huysmans, Louis de Brouckère, vooraan Arthur Henderson, William Gillies, Tom Shaw, Pierre Renaudel, Joseph Wauters, Ukkel, 1922, 1 st

7. Internationale (arbeiders)beweging 018.131 018.132 018.133 018.134 018.135 018.136 018.137 018.138 276

“II. Konferenz der Vereinigung der freien Jugendorganisationen Deutschlands. Berlin den 6. September 1908”, Berlin, 6/9/1908, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st

018.139 018.140 018.141 018.142 018.143 018.144 018.145

Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 1 st “Erste Zusammenkunfst mit deutschen Sozialisten” met o.m. Hendrik de Man, Tom Shaw, Ramsay Macdonald, A. Henderson, Troelstra, Otto Wils, Hermann Müller, Otto (Hue), Amsterdam, 1921, 1 st Internationale studieweek van de socialistische studenten ArbeidersHogeschool Ukkel, met v.l.n.r. (Jef Rens), (Antoon Pannekoek), (L. Delsinne), (?), (Hendrik de Man), ondertekend “Dankbare Herinnering,(…?), s.l., 12/1932, 1 st Hendrik de Man met anderen op podium (tijdens vergadering), met achter zich spandoek “The best friend the workers Daily Citizen” en vooraan affiche met “Daily Citizen Textile Workers’Co (…)”, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man als mijnwerker tussen 5 andere mijnwerkers met op de achterzijde “als Bergarbeiter in Schottland”, Schotland, s.a., 1 st Hendrik de Man als mijnwerker met 3 andere mijnwerkers, Schotland, s.a., 1 st

8. Verblijf in buitenland: Frankfurt a/ Main 018.146

Festspiel “Wir”, massaspel, (Frankfurt a.M.), (1933), 1 st

9. Het Plan van de Arbeid 018.147 018.148 018.149 018.150 018.151 018.152 018.153 018.154 018.155 018.156

Betoging van de Socialistische Vrouwen, met E. Vandervelde en L. Pierard aan het hoofd, Brussel, 17/1/1933, 1 st Meeting te Ieper in de stadsschouwburg met sprekers Hendrik de Man en Willem Eekelers, Ieper, 3/2/193(3), 1 st Studiedag (JBS), Bruxelles, 2/1934, 1 st Hendrik de Man als spreker op congres Syndikale Kommissie in Magdalenazaal ({la Madeleine}, rechts van Hendrik de Man Fernand Brunfaut {volksvertegenwoordiger en gemeenteraadslid van Brussel }, Brussel, 7/1934, 1 st (2 ex) Hendrik de Man als spreker op congres Syndikale Kommissie in Magadalenazaal {la Madeleine}, Brussel 7/1934, 1 st (3 ex) “Plan de Man” geverfd op de straatstenen, s.l., zomer 1934, 1 st Vrouwendag te Deinze, deel betoging Plan van de arbeid, Deinze, 23/9/1934, 1 st Vrouwendag te Deinze, 2e deel betoging “Optocht Plan van den Arbeid”, Deinze, 23/9/1934, 1 st Hendrik de Man in gezelschap in tuin, Pontigny, herfst 1934, 1 st  Hendrik de Man in gezelschap in tuin, Pontigny, herfst 1934, 1 st 277

018.157 Meeting van de Textielbond “Leve de Textielbond 1890-1935. Hulde aan de stichters”, “De Macht aan het Plan”, s.l., s.a., 1 st 018.158 Manifestatie van werklozen in Magdalenazaal {la Madeleine}, Bruxelles, 29/1/1935, 1 st 018.159 Manifestatie van werklozen in Magdalenazaal {la Madeleine}, Bruxelles, 29/1/1935, 1 st 018.160 Manifestatie van werklozen in Magdalenazaal {la Madeleine}, Bruxelles, 29/1/1935, 1 st 018.161 Manifestatie van werklozen in Magdalenazaal {la Madeleine}, Bruxelles, 29/1/1935, 1 st 018.162 Manifestatie van werklozen in Magdalenazaal {la Madeleine}, Bruxelles, 29/1/1935, 1 st 018.163 Hendrik de Man op tournee in Aalst om propaganda te maken voor het Plan, in een herberg, in aanwezigheid van 2 personen, waarvan 1 (Jef Rens), Aalst, 2/1935, 1 st (2 ex) 018.164 Transparant voor de manifestatie met opschrift “Arbeiders van Hand en Geest. Hand in Hand tegen de uithongeraars” “Travailleurs du Cerveau et du Muscle. La main dans la main contre les affameurs », met afbeeldingen van Theunis en Van Ysacker, s.l., s.a., 1 st 018.165 Propagandawagen voor het Plan, s.a., s.l., 1 st 018.166 Karikatuur van optocht voor het Plan, s.l., s.a., 1 st 018.167 Aantal brochures over het Plan van de Arbeid, s.l., s.a., 1 st 018.168 Hendrik de Man als spreker op een meeting, s.l., s.a., 1 st 018.169 Toehoorders bij een Plan-meeting, s.l., s.a., 1 st 018.170 Deel van tentoonstelling over het Plan “Volledige redding door gansch het Plan”, s.l., s.a., 1 st 018.171 Speldje “Plan”, s.l., s.a., 1 st 018.172 Hendrik de Man als spreker op Plan-meeting, s.l., s.a., 1 st (2 ex) 018.173 Propaganda voor meeting in het feestpaleis op zondag 3 februari, onder voorzitterschap van A. Dierkens, met als sprekers Hendrik de Man en Willem Eekelers, s.l., s.a., 1 st 018.174 Toehoorders bij Plan-meeting, s.l., s.a., 1 st 018.175 Paneel “Wij eischen werk. Nous réclamons du travail”, s.l., s.a., 1st 018.176 Muurkrant der Algemeene Centrale van BA & GV: Socialistisch Woord: Propaganda Centrale der BWP: “Voor het Plan aan de Macht”, s.l., s.a., 1 st 018.177 Meeting over het “Plan van de Arbeid”, met Spaak als spreker, s.l., s.a., 1 st 018.178 Tribune met prominenten met opgeheven vuist, (Bruxelles), s.a., 1 st 018.179 Het boek « De uitvoering van het Plan van den Arbeid », s.l., s.a., 1 st 018.180 “Congrès de la femme socialiste à Bruxelles”, Bruxelles, s.a., 1 st 018.181 Plan-meeting met op de voorgrond de tribune met mandatarissen, (Brussel), s.a., 1 st 018.182 Hendrik de Man op de sprekerstribune, s.l., s.a., 1 st 018.183 Militantenvergadering, (Meenen), s.a., 1 st 278

018.184 018.185 018.186 018.187 018.188 018.189 018.190 018.191 018.192 018.193 018.194 018.195 018.196 018.197 018.198 018.199 018.200 018.201 018.202 018.203 018.204 018.205 018.206 018.207 018.208 018.209 018.210 018.211 018.212

Toehoorders bij het zingen van de Internationale, met de kameraden van de CGT, s.l., s.a., 1 st Groep arbeiders die de omhaling voor de Spaanse kinderen verzekerd, (Wervick), s.a., 1 st Hendrik de Man als spreker, s.l., s.a., 1 st Aantal boeken en brochures over het Plan van de Arbeid, s.l., s.a., 1 st Plan-meeting, Brussel, s.a., 1 st Het boek “De uitvoering van het Plan van den Arbeid”, s.l., s.a., 1 st Aantal boeken en brochures over het Plan van de Arbeid, s.l., s.a., 1 st Toehoorders bij Plan-meeting, (Waregem), s.a., 1 st Hendrik de Man als spreker over het Plan in het Feestpaleis, Kortrijk, s.a., 1 st Toehoorders bij Plan-meeting, (Gent), s.a., 1 st Meeting van gemeentediensten van de Brusselse agglomeratie in de Magadalenazaal {la Madeleine}, Brussel, s.a., 1 st Plan-meeting, Brussel, s.a., 1 st Tribune bij Plan-meeting, (Bruxelles), s.a., 1 st Toehoorders bij Plan-meeting, s.l., s.a., 1 st Deelnemers op fietsen in optocht voor het Plan {collage}, (Gent), s.a., 1 st Tentoonstelling en tribune bij voordracht over het Plan (Gent), {collage}, s.l., s.a., 1 st Groep fietsers voor Volkshuis “Lokeren – De fietsers doen hun wekelijkschen propagandatocht; deze goede vrienden werden reeds vroeg in den morgend gesnapt”, Lokeren, s.a., 1 st Propagandawagen “Ons Plan voor ons volk”, s.l., s.a., 1 st Affiche waarop afbeelding van Hendrik de Man met de tekst “Een de Man, een woord, …” {geretoucheerde foto}, s.l., s.a., 1 st Deel optocht met spandoek “Vrouw en Man op voor het Plan” {geretoucheerde foto}, s.l., s.a., 1 st Uitstalraam met affiches voor het Plan “Mobilisatie Front van de Arbeid …”; met handgeschreven tekst op achterzijde: “Propaganda des Front der Arbeit Für die Vergaderüng am Sontag”, s.l., s.a., 1 st Uitstalraam met propaganda voor het Plan, s.l., s.a., 1 st Straatbeeld massameeting, (Bruxelles), s.a., 1 st Toehoorders en tribune op Plan-meeting, met spandoek “Contre les Organisateurs De la Misère” {collage}, s.l., s.a., 1 st Glazen galerij met spandoek en wimpels voor het Plan, s.l., s.a., 1 st Betoging op Korennmarkt te Gent, met spandoeken “Genoeg ellende. Wij willen werk!”, Gent, s.a., 1 st Spekerstribune bij Plan-meeting, s.l., s.a., 1 st Toehoorders op Plan-meeting, met spandoeken “Contre les Organisateurs de la Misère” en “le Plan du Travail”, s.l., s.a., 1 st Propagandawagen met oproep tot volksmeeting in het Sportpaleis van Schaerbeek op zondag 15 maart, (Brussel), s.a., 1 st 279

10. BWP- en syndicale congressen/manifestaties 018.213 Hendrik de Man op spreekgestoelte en aan sprekerstafel tijdens buitengewoon congres B.W.P., s.l., 28/10/1914, 1 st 018.214 Hendrik de Man op spreekgestoelte en aan sprekerstafel tijdens buitengewoon congres B.W.P., s.l., 28/10/1914, 1 st 018.215 Hendrik de Man op spreekgestoelte en aan sprekerstafel tijdens buitengewoon congres B.W.P., s.l., 28/10/1914, 1 st 018.216 Hendrik de Man bij viering 40ste verjaardag Textielarbeiderscentrale, {foto’s geschonken door Jef Rens}, Gent, 9/1938, 1 st 018.217 Hendrik de Man bij viering 40ste verjaardag Textielarbeiderscentrale, {foto’s geschonken door Jef Rens}, Gent, 9/1938, 1 st 018.218 Hendrik de Man bij viering 40ste verjaardag Textielarbeiderscentrale, {foto’s geschonken door Jef Rens}, Gent, 9/1938, 1 st 018.219 Hendrik de Man op spreekgestoelte tijdens 57e B.W.P.-congres te Brussel op 5,6 en 7 november 1938, Brussel, 7/11/1938, 1 st (2 ex) 018.220 Partijgenoot Henché, burgemeester van Madrid, op spreekgestoelte tijdens 57e BW.P.-congres te Brussel op 5,6 en 7 november 1938, Brussel, (7)/11/1938, 1 st 018.221 Hoofd van de optocht Guldensporenviering, (Kortrijk), s.a., 1 st 018.222 Hendrik de Man tijdens Guldensporenviering van de BWP te Kortrijk, met o.m. Bouchery, Huysmans, Delvo, s.l., s.a., 1 st 11. Minister 018.223 018.224 018.225 018.226 018.227 018.228 018.229 018.230 018.231 018.232 018.233 018.234 018.235 280

Hendrik de Man als minister van Openbare Werken en Opslorping van de Werkloosheid “Der neugebackene Minister”, s.l., 3/1935, 1st Hendrik de Man met Gustav Möller {Zweeds minister van werkVerschaffing}, s.l., 19/4/1935, 1 st Hendrik de Man in gezelschap van Leopold III en Koningin Astrid en Camille Huysmans bij ontvangst te Antwerpen, enkele weken voor de Blijde Intrede, Antwerpen, 11-12/5/1935, 1 st Hendrik de Man bij bezoek aan tentoonstelling, Bruxelles, 8-9/1935, 1 st Hendrik de Man bij bezoek aan tentoonstelling, Bruxelles, 8-9/1935, 1 st Hendrik de Man bij bezoek aan tentoonstelling, Bruxelles, 8-9/1935, 1 st Hendrik de Man, minister van Openbare Werken en Opslorpng van de Werkloosheid, tijdens de “Week van de stilte”, Antwerpen, 24/11/1935, 1 st Hendrik de Man, minister van Openbare Werken en Opslorpng van de Werkloosheid, tijdens de “Week van de stilte”, Antwerpen, 24/11/1935, 1 st Hendrik de Man met Leopold III bij een bezoek aan Cockerill, s.l., 1936, 1 st Hendrik de Man als minister van Financiën met (…?), Bruxelles, 1/3/1937, 1 st Hendrik de Man zit (pers)vergadering voor, (Brussel), (26/3/1937), 1 st Hendrik de Man als vice-voorzitter van buitengewone kabinetsraad op weg naar de vergadering n.a.v. ontslag minister van justitie de Laveleye, Bruxelles, 13/7/1937, 1 st Hendrik de Man als minister van Financiën, Bruxelles, 9/9/1937, 1 st

018.236 018.237 018.238 018.239 018.240 018.241

Hendrik de Man als minister van Financiën, Brussel, 9/9/1937, 1 st Hendrik de Man als (minister), Bruxelles, 6/10/193(?), 1 st Hendrik de Man op de tribune met o.a. Leopold III en koningin Astrid, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op galadiner, s.l., s.a., 1 st Galadiner, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man (als minister), in gezelschap, (aan de waterkant), s.l., s.a., 1 st

12. Mobilisatie en Tweede Wereldoorlog 018.242 018.243 018.244 018.245 018.246 018.247 018.248 018.249 018.250 018.251 018.252 018.253 018.254 018.255 018.256 018.257

“Antwerpen {Mobilisatie}. In de kazerne van het 6de Linie Regiment werden Hendrik de Man {oud-minister} en De Grünne Senator door den Colonel verwelkomt”, Antwerpen, 27/9/1938, 1 st Hendrik de Man met koningin Elisabeth op bordes van koninklijke villa,{foto genomen door Barones Louise Carton de Wiart}, De Panne, (20/5/1940), 1 st Hendrik de Man met koningin Elisabeth op het bordes van de Koninklijke villa, De Panne, (20/5/1940), 1 st Groepsfoto op het bordes van kasteel Wynendael met v.l.n.r. Hendrik de Man, (Jean van Nieuwenhuyse), koningin Elisabeth, (graaf Weemaes), majoor Van Den Heuvel, barones Carton de Wiart, getekend “Elisabeth”, Wynendael, 24/5/1940, 1 st (2 ex) Koning Leopold III bij het verlaten van kasteel Wynendael in de ochtend, Wynendael, 25/5/1940, 1 st Hendrik de Man voor kasteel Wynendael, Wynendael, 26/5/1940, 1 st Hendrik de Man met koningin Elisabeth, 2 militairen en een fotograaf in het bos, s.l., s.a., 1 st Twee Duitse soldaten op wacht bij de ingang van een gebouw, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth en anderen {in het bos}, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth en andere militairen bij bezoek aan (legerkamp), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth {op inspectie}, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth bij bezoek aan (legerkamp), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth bij bezoek aan (legerkamp), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth in (bos of tuin), s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth en tuinman die aan het snoeien is, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth, omringd door kinderen, bij bezoek aan huisgezinnen, s.l., s.a., 1 st (2 ex) 281

018.258 Hendrik de Man in uniform met koningin Elisabeth bij bezoek aan (legerkamp, huisgezinnen), s.l., s.a., 1 st 018.259 Koningin Elisabeth in gesprek met militairen bij bezoek aan (legerkamp), s.l., s.a., 1 st 018.260 Demonstratie van oefeningen uitgevoerd door militairen, op straat, (tgv bezoek van koningin Elisabeth aan legerkamp), s.l., s.a., 1 st 018.261 Demonstratie van oefeningen uitgevoerd door militairen, op straat, (tgv bezoek van koningin Elisabeth aan legerkamp), s.l., s.a., 1 st 018.262 tot en met 018.455 Hendrik de Man in gezelschap van Koningin Elisabeth en andere militairen bij bezoek aan legerkamp en vliegbasis in (Ardennen), s.l., s.a., 194 st 018.456 6de Linie Mobilisatie, (Antwerpen), s.a., 1 st 018.457 6de Linie Mobilisatie, (Antwerpen), s.a., 1 st 018.458 tot en met 018.475 Hendrik de Man met koningin Elisabeth op bezoek in legerkamp, s.l., s.a., 18 st 018.476 Hendrik de Man met andere militairen en fotograaf in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.477 Hendrik de Man met andere militairen en fotograaf in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.478 Hendrik de Man met andere militairen en fotograaf in het bos, s.l., s.a., 1 st

13. Verblijf in buitenland: Haute Savoie (Frankrijk) 018.479 Hendrik de Man op ski’s, s.l., 8/2/1928, 1 st 018.480 Hendrik de Man voor berghut“An diese Stunde, als wir in strahlender Sonne voor der Hütte (…) un mit einander sprachen, denke ich oft und froh”, s.l., 8/2/1928, 1 st 018.481 Hendrik de Man en een vrouw op ski’s, les Aravis, 20/12/1941, 1 st 018.482 Berghut, Haute Savoie, 21/12/1941, 1 st 018.483 Hendrik de Man, beneden aan de kabelbaan, “au bas du télé”, La Clusaz, 22/12/1941, 1 st 018.484 Hendrik de Man, beneden aan de kabelbaan, “au bas du télé”, La Clusaz, 22/12/1941, 1 st 018.485 Hendrik de Man, beneden aan de kabelbaan, “au bas du télé”, La Clusaz, 22/12/1941, 1 st 018.486 Hendrik de Man op ski’s, (Les Aravis), (1941), 1 st 018.487 « Un coin de mon chalet », met gereedschap voor het bergbeklimmen, Haute Savoie, 4/1943, 1st 018.488 Hendrik de Man, de planten verzorgend voor zijn berghut, s.l., 20/6/1943, 1 st (2 ex) 018.489 Hendrik de Man, de planten verzorgend voor zijn berghut, s.l., 20/6/1943, 1 st 282

018.490 018.491 018.492 018.493 018.494 018.495 018.496 018.497 018.498 018.499 018.500 018.501 018.502 018.503 018.504 018.505 018.506 018.507 018.508 018.509 018.510 018.511 018.512 018.513 018.514 018.515 018.516 018.517 018.518 018.519 018.520

Hendrik de Man en kinderen Gisèle en Maurice {kinderen van de boer uit de buurt} bij en in zijn berghut, s.l, 12/1943, 1 st Hendrik de Man en kinderen Gisèle en Maurice {kinderen van de boer uit de buurt} bij en in zijn berghut, s.l, 12/1943, 1 st Hendrik de Man en kinderen Gisèle en Maurice {kinderen van de boer uit de buurt} bij en in zijn berghut, s.l, 12/1943, 1 st Hendrik de Man en kinderen Gisèle en Maurice {kinderen van de boer uit de buurt} bij en in zijn berghut, s.l, 12/1943, 1 st Hendrik de Man en kinderen Gisèle en Maurice {kinderen van de boer uit de buurt} bij en in zijn berghut, s.l, 12/1943, 1 st Hendrik de Man op het terras van zijn berghut, s.l., 12/1943, 1 st Hendrik de Man in zijn berghut, s.l., (1943), 1 st Hendrik de Man in zijn berghut, s.l., (1943), 1 st Hendrik de Man in de (Haute Savoie), (1943), 1 st Hendrik de Man, Haute Savoie, (1943), 1 st Hendrik de Man, Haute Savoie, (1943), 1 st Berghut “La Patton”, Haute Savoie, 1/1944, 1 st Berghut “La Patton”, Haute Savoie, 1/1944, 1 st Besneeuwd landschap, Haute Savoie, s.a., 1 st Besneeuwd landschap, Haute Savoie, s.a., 1 st Hendrik de Man op ski’s voor zijn berghut, La Clusaz, 1 st Werktafel {in de berghut} waarop manuscript van Jacques Coeur ligt, Haute Savoie, s.a., 1 st Berghut, Haute Savoie, s.a., 1 st Zicht op dorp (La Clusaz), Haute Savoie, s.a., 1 st Franse boer, (La Clusaz), Haute Savoie, s.a., 1 st Berghut en zicht op besneeuwde bergketen Aravis, “Vue de mon chalet vers la vallée », Haute Savoie, s.a., 1 st Interieur berghut, Haute Savoie, s.a., 1 st Interieur berghut, Haute Savoie, s.a., 1 st Interieur berghut, Haute Savoie, s.a., 1 st Hendrik de Man bij berghut, (Haute Savoie), s.a., 1 st Hendrik de Man bij berghut, (Haute Savoie), s.a., 1 st Hendrik de Man bij berghut, (Haute Savoie), s.a., 1 st Hendrik de Man bij berghut, (Haute Savoie), s.a., 1 st Hendrik de Man bij de radio in de berghut, La Clusaz, s.a., 1 st Hendrik de Man met Gisèle {kind van de boer uit de buurt} voor zijn berghut, Haute Savoie, s.a., 1 st (Hendrik de Man) op ski’s voor zijn berghut, La Clusaz, 1 st

283

14. Voordrachten: Voor Tweede Wereldoorlog

018.521

Hendrik de Man met (Just) Havelaar, konferentie op “Paasheuvel”, 6 tot 13 augustus 1927, s.l., 8/1927, 1 st

Na Tweede Wereldoorlog: Duitsland

018.522 Hendrik de Man op het spreekgestoelte bij voordracht in Duitsland, s.l., (1952), 1 st 018.523 Hendrik de Man en toehoorders bij voordracht in Duitsland, s.l., (1952), 1 st 018.524 Toehoorders bij voordracht Hendrik de Man in Duitsland, s.l., s.l., (1952), 1 st 018.525 Toehoorders bij voordracht Hendrik de Man in Duitsland, s.l., (1952), 1 st 15. Hobby’s: sportvisserij, bergbeklimmen, skiën, paardrijden Sportvisserij 018.526 Hut bij vijver, s.l., mei 1936, 1 st 018.527 Hendrik de Man bij het vissen, s.l., zomer 1936, 1 st 018.528 Visser, “le bas de la petite île”, 1936, 1 st 018.529 Hendrik de Man bij het meer van San Bernardino, 3/8/1937, 1 st 018.530 Hendrik de Man met de visvangst, “pêche d’une matinée {avec Lambiotte}, (Le Reuleau), Condroz, 29/9/1940, 1 st 018.531 Hendrik de Man met de visvangst, “pêche d’une matinée {avec Lambiotte}, (Le Reuleau), Condroz, 29/9/1940, 1 st 018.532 Hendrik de Man met de visvangst: snoek van 6 kg., Limal, Allerheiligen 1940, 1 st 018.533 Visvangst, (Limal), Allerheiligen 1940, 1 st 018.534 (Bulliard, Tixier, …?) bij het vissen, s.l., 10/1943, 1 st 018.535 Hendrik de Man bij het vissen (bas du coup d’Hotelans), oktober 1943, 1 st 018.536 Hendrik de Man met vriend in een bootje, (Hotelans, Gravière de Longuy), oktober 1943, 1 st 018.537 Hendrik de Man bij het vissen (bij Dr. Tisserand), s.l., 1943, 1 st 018.538 Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st 018.539 Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st 018.540 Hendrik de Man bij het vissen (gebruikt als illustratiemateriaal voor “Fliegenfischen leicht gemacht”), s.l., s.a., 1 st + negatief 018.541 Hendrik de Man bij het vissen (gebruikt als illustratiemateriaal voor “Fliegenfischen leicht gemacht”), s.l., s.a., 1 st 018.542 Hendrik de Man bij het vissen (gebruikt als illustratiemateriaal voor “Fliegenfischen leicht gemacht”), s.l., s.a., 1 st 284

018.543 018.544 018.545 018.546 018.547 018.548 018.549 018.550 018.551 018.552 018.553 018.554 018.555 018.556 018.557 018.558 018.559 018.560 018.561 018.562 018.563 018.564 018.565 018.566 018.567 018.568 018.569 018.570 018.571 018.572 018.573 018.574 018.575 018.576 018.577 018.578 018.579

Hendrik de Man bij het vissen (gebruikt als illustratiemateriaal voor “Fliegenfischen leicht gemacht”), s.l., s.a., 1 st Vrouw aan het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met de visvangst “onze landlady, met ’n Engelsch- Indiaansch-Fransch pedigree”, Port aux Basques, s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man met de landlady, een visser en de visvangst, Port aux Basques, s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man bij het vissen, in gezelschap van (…?), {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Visser, (Raquette Lake)., s.a., 1 st (2 ex) Zicht op riviertje, {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen in (Fextal), {Postkaart}, s.a., 1 st Zicht op riviertje en berghut, (Fextal), s.a., 1 st (Visser) poserend voor huis, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Landschap met meer, s.l., s.a., 1 st Zicht op een meer, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met de visvangst, “dat is wat anders als de vijver van (Passenbroucke)”, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het bereiden van vis boven open vuurtje, s.l., s.a., 1 st (3 ex) (Bevriend echtpaar) aan het water, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, (Zwitserland), s.a., 1 st Hendrik de Man met de visvangst, s.l., s.a., 1 st Huis te Radepont, op de achterkant handgeschreven door (Augustus Lambiotte): “Voici la maisonnette de Radepont qui vous attend tous deux, … et de truitelles », Radepont, s.a., 1 st Visvangst uitgestald op tafel, s.l., s.a., 1 st Visser, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Zeelt, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met visvangst, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen (bij Dr. Tisserand), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Visvangst uitgestald, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Schilderij met vijver, s.l., s.a., 1 st Zicht op riviertje, {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Zicht op riviertje, {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Zicht op riviertje, {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st 285

018.580 018.581 018.582 018.583 018.584 018.585 018.586 018.587 018.588 018.589 018.590

Zicht op riviertje, “Bob Truite à l’indienne … ?”, {Postkaart}, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man (bij het bereiden van vis boven open vuurtje) {Postkaart},(USA, Canada), s.a., 1 st Au Pêcheur. C. Kresz ainé « , (ter illustratie van « Anglerfreuden »), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het bereiden van vis boven open vuurtje, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met visvangst, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Zicht op vissersdorp, Haute Savoie, s.a., 1 st Zicht op vissersdorp, Haute Savoie, s.a., 1 st Twee vissers, (Raquette Lake), s.a., 1 st

Bergbeklimmen

018.591 018.592 018.593 018.594 018.595 018.596 018.597 018.598

Hendrik de Man in de bergen {“Sommet du Tambohorn 3.278 m”}, s.l., 5/8/1937, 1 st Hendrik de Man in de bergen {“Sommet du Tambohorn 3.278 m”}, s.l., 5/8/1937, 1 st Hendrik de Man in de bergen, s.l., 9/1/1942, 1 st (2 ex) Hendrik de Man in de bergen “au sommet de l’(Etole)”, 20/6/1943, 1 st Hendrik de Man in de bergen, s.l., (1944), 1 st Hendrik de Man als bergbeklimmer, s.l., s.a. 1 st (3 ex) Hendrik de Man bij het bergbeklimmen “am Ostgrat des Piz (Dado)”, s.l., s.a., 1 st (Hendrik de Man) bij het bergbeklimmen, s.l., s.a., 1 st

Skiën

018.599 Hendrik de Man aan het skiën, s.l., 14/2/1944, 1 st 018.600 Hendrik de Man aan het skiën, s.l., s.a., 1 st (2 ex) 018.601 Hendrik de Man aan het skiën, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Paardrijden

018.602

Hendrik de Man te paard, s.l., herfst 1938, 1 st (2 ex)

16. Hendrik de Man als spreker 018.603 018.604 018.605 018.606 286

Hendrik de Man als spreker, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man als spreker, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op spreekgestoelte, tussen jongeren (bij een opvoering), (Bruxelles), s.a., 1 st Hendrik de Man op spreekgestoelte, tussen jongeren (bij een opvoering), (Bruxelles), s.a., 1 st

018.607 018.608 018.609

Hendrik de Man op spreekgestoelte, tussen jongeren (bij een opvoering), (Bruxelles), s.a., 1 st Hendrik de Man aan sprekerstafel, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man (tussen zijn studenten), s.l., s.a., 1 st

17. Varia 018.610 Interieur drukkerij Museum Plantijn, Antwerpen, s.a., 1 st 018.611 Groepsfoto met kleuters en drie verpleegsters; opdracht op achterzijde “Avec mes petits amis, je vous présente, Chère Mademoiselle, nos meilleurs sentiments, et tous nos remerciements pour votre aimable attention. Nous espérons que vous aurez eu d’agréables (… ?), ondertekend Jeanne (Otten), s.l., s.a., 1 st 018.612 “Alain”, Le Pouldu, s.a., 1 st 018.613 Portret « pour Henri de Man, aicalement, Alain », s.l., s.a., 1 st 18. Negatieven 18.1. Persoon en familie

018.614 018.615 018.616 018.617 018.618 018.619 018.620 018.621 018.622 018.623 018.624 018.625 018.626 018.627 018.628 018.629 018.630 018.631 018.632 018.633 018.634 018.635

Jan de Man, (Raquette Lake), s.a., 1 st Jan de Man, (Raquette Lake), s.a., 1 st Li de Man, (Raquette Lake), s.a., 1 st Jan de Man in het water, (Raquette Lake), s.a., 1 st Jan en Li de Man in het water, (Raquette Lake), s.a., 1 st Dochter van Lilli (Rosemundt) {tweede levensgezellin van Hendrik de Man}, (Flims), s.a., 1 st Lilli (Flims), s.a., 1 st Lilli (Flims), s.a., 1 st (Lilli) op veranda met haar dochter en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Dochter van Lilli en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st Li de Man, s.l., s.a., 1 st Jan de Man, s.l., s.a., 1 st Jan de Man met Li de Man en dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st Jan de Man met Li de Man en dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st Dochter van Lilli en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Dochter van Lilli en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Jan en Li de Man met (Elvire Lotigiers), {eerste echtgenote van Hendrik de Man}, (Raquette Lake), s.a., 1 st Jan en Li de Man, s.l., s.a., 1 st Li de Man, s.l., s.a., 1 st Jan en Li de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met Jan en Li, s.l., s.a., 1 st 287

018.636 018.637 018.638 018.639 018.640 018.641 018.642 018.643 018.011 018.644 018.645 018.646 018.647 018.648 018.649 018.650 018.651 018.652 018.653 018.654 018.655 018.656 018.657 018.658 018.659 018.660 018.661 018.662 018.663 018.664 018.665 018.666 018.667 018.668 018.669 018.670 018.671 018.672 018.673 018.674 018.675 018.676 018.677 018.678 288

Jan en Li de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met Lilli en (haar oudste dochter), (Flims), s.a., 1 st Lilli met (haar oudste dochter), (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man, Lilli en anderen in het water, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli die uit het water komen, (Flims), s.a., 1 st Grootmoeder Joséphine Van Beers met Jan de Man, s.l., s.a., 1 st Grootmoeder Joséphine Van Beers, met Jan de Man s.l., s.a., 1 st Grootmoeder Joséphine Van Beers met Jan de Man, s.l., s.a., 1 st Joséphine Van Beers, (Flims), (1927,1928), 1 st Hendrik de Man, Joséphine Van Beers, Jan en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Joséphine Van Beers, met Jan en Li de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij een boom, s.l., s.a., 1 st Joséphine Van Beers met Jan en Li de Man, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man met (familie) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man met (familie) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st (Familielid) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st (Familielid) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st (Familielid) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st Jan en Li de Man voor huis, s.l., s.a., 1 st Huis van de familie de Man in Darmstadt, s.a., 1 st Jan en Li de Man bij huis, Flims, s.a., 1 st (Oudste dochter) van Lilli, s.l, s.a., 1 st Li de Man met grootouders Adolphe de Man en Joséphine van Beers, (Flims), s.a., 1 st Huis in Flims, s.a., 1 st Hendrik de Man, Lilli en Jan de Man, Flims, s.a, 1 st Zicht in Flims, s.a., 1 st Li de Man, Flims, s.a., 1 st Hendrik de Man, Flims, s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli, Flims, s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli en Jan de Man, Flims, s.a., 1 st Hendrik de Man met Lilli en Li in de sneeuw, Flims, s.a., 1 st Dochter van Lilli, Flims, s.a., 1 st Li de Man, Flims, s.a., 1 st Li de Man in het water, s.l., s.a., 1 st (Familie) van Lilli, s.l., s.a., 1 st (Familie) van Lilli, s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Li de Man in de sneeuw, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st Lilli met (familie), s.l., s.a., 1 st (Familielid) op de ski’s, s.l., s.a., 1 st (Familie) op de ski’s, s.l., s.a., 1 st (Familie) op de ski’s, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met (Elvire Lotigiers), Jan en Li in het water, (Raquette Lake), s.a., 1 st

018.679 018.680 018.681 018.682 018.683 018.684 018.685 018.686 018.687 018.688 018.689 018.690 018.691 018.692 018.693 018.694 018.695 018.696 018.697 018.698 018.699 018.700 018.701 018.702 018.703 018.704 018.705 018.706 018.707 018.708 018.709 018.710 018.711 018.712 018.713 018.714 018.715 018.716 018.717 018.719 018.720 018.721 018.723 018.724

(Elvire Lotigiers) met Jan en Li, (Raquette Lake), s.a., 1 st (Elvire Lotigiers) met Jan en Li, (Raquette Lake), s.a., 1 st Lilli met dochter en (familie), s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man met Lilli en (familie), s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st Lilli, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man met Lilli, (Flims), s.a., 1 st Lilli met haar (oudste dochter) en Li, s.l., s.a., 1 st Lilli met Jan en Li en haar dochter, s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met Jan en Li, s.l., s.a., 1 st Lilli met Jan en Li, haar jongste dochter en haar (oudste dochter), s.l., s.a., 1 st Lilli, (Flims), s.a., 1 st Jan en Li en dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st Lilli, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man, (Flims), s.a., 1 st Jan en Li en dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st (Familie van Lilli) op ski’s, (Flims), s.a., 1 st Jan de Man in weide, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man op ski’s, s.l., s.a., 1 st Huis in Flims, s.a., 1 st Jan en Li de Man voor huis, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man, Lilli, Jan en Li de Man en familieleden, (Flims), s.a., 1 st Hendrik de Man met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man aan de waterkant, s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Li de Man en dochter van Lilli en (familielid), s.l., s.a., 1 st Li de Man en dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Li de Man en dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Li de Man en dochter van Lilli, s..l., s.a, 1 st Lilli met ander (familielied), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli in de sneew, s.l., s.a., 1 st Lilli poserend onder een boom, s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) in de bossen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man op wandeltocht in de bossen, s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) op wandeltocht, s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) (tijdens de picknick), s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli), rustend in het bos, s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) poserend tegen een boom, s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers) met Jan en Li aan de waterkant, (Raquette Lake), s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) poserend tegen de rotswand, (Raquette Lake), s.a., 1 st (Elvire Lotigiers of Lilli) bij de picknick, (Raquette Lake), s.a., 1 st Hendrik de Man in het bos, s.l., s.a., 1 st 289

018.725 (Elvire Lotigiers of Lilli), Jan en Li poserend op een bosweggetje, s.l., s.a., 1 st 018.726 (Elvire Lotigiers of Lilli), poserend liggend op top van de berg, s.l., s.a., 1 st 018.727 (Elvire Lotigiers of Lilli) op wandeltocht, s.l., s.a, 1 st 018.728 Hendrik de Man in de bossen, s.l., s.a., 1 st 018.729 Hendrik de Man op wandeltocht, s.l., s.a., 1 st 018.730 (Elvire Lotgiers of Lilli) bij bereiding van het eten, s.l., s.a., 1 st 018.731 Dochter van Lilli en Jan op de achtergrond, (Flims), s.a., 1 st 018.732 (Lilli) in het bos, (Flims), s.a., 1 st 018.733 Li de Man, (Flims), s.a., 1 st 018.734 Jan de Man, (Flims), s.a., 1 st 018.735 Joséphine van Beers met dochter van Lilli, (Flims), s.a., 1 st 018.736 Dochter van Lili, (Flims), s.a., 1 st 018.737 Lilli met Jan en Li en dochter van Lilli op bank in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.738 Lilli met Jan en Li en dochter van Lilli op bank in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.739 Jan en Li en dochter van Lilli in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.740 Lilli met Jan en Li en dochter van Lilli in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.741 Dochter van Lilli in het bos, s.l., s.a, 1 st 018.742 Jan en Li in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.743 Lilli met Jan en Li en haar dochterop bank in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.744 Lilli met Jan en Li en haar dochter op bank in het bos, s.l., s.a., 1 st 018.745 Jan en Li en dochter van Lilli al spelend, s.l., s.a., 1 st 018.746 Lilli met haar (oudste dochter), s.l., s.a., 1 st 018.747 (Familielid) met twee kinderen, s.l., s.a., 1 st 018.748 Hendrik de Man met Lilli in de bergen, s.l., s.a., 1 st 018.749 Lilli bij wildwaterriviertje, s.l., s.a., 1 st 018.750 Jan en Li en dochter van Lilli op een bordes, s.l., s.a., 1 st 018.751 Lilli met haar (oudste dochter), s.l., s.a., 1 st 018.752 (Familielid) met kind, s.l., s.a., 1 st 018.753 (Familielid) met kind, s.l., s.a., 1 st 018.754 Vrouw met kind, s.l., s.a., 1 st 018.755 Dochter van Lilli met kind, s.l., s.a., 1 st 018.756 Lilli met (familielid), s.l., s.a., 1 st 018.757 (Familielid/moeder van Lilli) met kind, s.l., s.a., 1 st 018.758 Lilli met familie, s.l, s.a., 1 st 018.759 Lilli met Jan en Li en haar dochter en (familie), s.l., s.a., 1 st 018.760 Hendrik de Man en Lilli, s.l., s.a., 1 st 018.761 Lilli, s.l., s.a., 1 st 018.762 Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st 018.763 Jan en Li met een fiets, s.l., s.a., 1 st 018.764 Lilli, s.l., s.a., 1 st 018.765 Hendrik de Man langs de weg, s.l., s.a., 1 st (2 ex) 018.766 Lilli langs de weg, s.l., s.a., 1 st (2 ex) 018.767 Hendrik de Man langs de weg, s.l., s.a., 1 st 290

018.768 018.770 018.771 018.772 018.773 018.774 018.775 018.776 018.777 018.778 018.779 018.780 018.781 018.782 018.783 018.784 018.785 018.786 018.787 018.788 018.789 018.790 018.791 018.792 018.793 018.794 018.795 018.796 018.797 018.798 018.799 018.800 018.801 018.802 018.803 018.804 018.805 018.806 018.811 018.812 018.813 018.814 018.853 018.859 018.860

Jan en Li en dochter van Lilli op de fiets, s.l., s.a., 1 st Villa (Reg…), s.l., s.a., 1 st Huis in Flims, s.a., 1 st Lilli en Hendrik de Man, s.l., s.a, 1 st (Familielid) met kind, s.l, s.a., 1 st (Familielid) met kind, s.l., s.a., 1 st Lilli met dochter, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met Lilli, s.l., s.a., 1 st Lilli met (dochter), s.l., s.a., 1 st Lilli met (dochters), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in bos, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli in omhelzing, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met (oudste dochter van Lilli), s.l., s.a., 1 st Kind, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en Lilli in omhelzing, s.l., s.a., 1 st Jan en Li aan de waterkant, s.l., s.a., 1 st Lilli met dochter aan de waterkant, s.l., s.a., 1 st Lilli in winterlandschap, s.l., s.a., 1 st Lilli op binnenplaats, s.l., s.a., 1 st Jan en Li op bank in bos, s.l., s.a., 1 st (Familielid) met Li en dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Close-up van Lilli, s.l., s.a., 1 st Lilli bij winterpaadje, s.l., s.a., 1 st Lilli bij winterpaadje, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en (Lilli) op ski’s, s.l., s.a., 1 st (Familielid), (Li) en (jongste dochter van Lili)met slede, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en (Lilli) op ski’s, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man en familie in de sneeuw, s.l., s.a., 1 st (Lilli) met Li en haar (jongste dochter), s.l., s.a., 1 st (Oudste dochter van Lilli), s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st Dochter van Lilli, s.l., s.a., 1 st (Oudste dochter van Lilli), s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met pijp, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man, Lilli en (familielid) in koets, s.l., s.a., 1 st Close-up Hendrik de Man, Lilli en (familielid) in koets, s.l., s.a., 1 st (Lilli), s.l., s.a., 1 st (Elvire Lotigiers) met Jan en Li de Man, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st tot en met Hendrik de Man met (familie en vrienden) in de bergen, s.l., s.a., 7 st Hendrik de Man op ski’s in de sneeuw, s.l., s.a., 1 st 291

018.861 018.880 018.889 018.891 018.894 018.926

(Familie) op ski’s, s.l., s.a., 1 st tot en met Hendrik de Man in de bergen, met groep mensen (familie), (Flims), s.a., 10 st Jan de Man op veranda voor huis, s.l., s.a., 1 st Jan de Man op veranda voor huis, s.l., s.a., 1 st (Jan de Man) op sede in sneeuwlandschap, s.l., s.a., 1 st 018.927 (Jan de Man) op slede in sneeuwlandschap, s.l., s.a., 1 st

18.2. Eerste Wereldoorlog

018.807 018.809 018.810 018.897

Hendrik de Man te paard, in uniform, s.l., s.a., 1 st Militairen, s.l., s.a., 1 st, 1 st Militairen, s.l., s.a., 1 st (2 ex) Hendrik de Man in legeruniform in loopgraven, s.l., s.a., 1 st

18. 3. Verblijf in het buitenland: USA/Canada

018.121 018.122 018.123 018.127 018.128 018.718 018.722 018.808 018.936 018.937

“Ons kamp op Whidley Island gezien van de waterkant”, USA, 8/1920, 1 st “Ons kamp en ’t bootafdak, mist op zee”, Whidley Island, USA, 8/1920, 1 st Hendrik de Man met pijp, Whidley Island, USA, 8/1920, 1 st (2 ex) (Elvire Lotigiers) op trap voor hut kamp Whidley Island, USA, s.a, 1 st Voor hut: Swanson, Li en Larsson tijdens verblijf in USA, s.l., 1 st Zicht op bos (Raquette Lake), s.a., 1 st Zicht op rotswand, (Raquette Lake), s.a., 1 st Zicht op Raquette Lake, USA, s.a., 1 st (Elvire Lotigiers) op trap hut kamp Whidley Island, USA, s.a., 1 st Zicht op Raquette Lake met vogels, USA, s.a., 1 st

18. 4. Internationale (arbeiders)beweging

018.815 018.820 018.821 018.824 018.825 018.828 018.829 018.830 018.831 018.832 018.833 018.834 018.836 018.837 018.840 292

tot en met Internationaal Metaalarbeiders Congres te Birmingham {foto’s genomen door A. Quist}, Brussel, Birmingham, Manchester, Middlesborough, Antwerpen, hersft 1910, 6 st tot en met Hendrik de Man op bezoek bij de mijnwerkers, s.l., s.a., 4 st tot en met Huizen en kapel in (Denemarken of Zweden), s.a., 4 st Bijeenkomst in (Denemarken of Zweden), s.a., 1 st Arbeidersoptocht in (Denemarken of Zweden), s.a., 1 st Bijeenkomst in (Denemarken of Zweden), s.a., 1 st Bijeenkomst in (Denemarken of Zweden), s.a., 1 st Arbeidersoptocht in (Denemarken of Zweden), s.a., 1 st tot en met Bijeenkomst in (Denemarken of Zweden), s.a, 3 st tot en met Hendrik de Man op bezoek bij de mijnwerkers, s.l., s.a., 4 st

18. 5. Hobby’s: sportvisserij, bergbeklimmen Sportvisserij

018.841 018.842 018.843 018.844 018.845 018.846 018.847 018.848 018.849 018.850 018.851 018.528 018.539 018.548 018.557 018.559 018.560 018.567 018.574 018.581 018.585 018.590

Hendrik de Man en Jan, Raquette Lake “na 1 uur 20 min. Vissen”, Raquette Lake, 7/1919, 1 st Hendrik de Man en Jan, Raquette Lake “na 1 uur 20 min. Vissen”, Raquette Lake, 7/1919, 1 st Hendrik de Man en Jan bij het vissen, Raquette Lake, 7/1919, 1 st Vissersboot, Raquette Lake, s.a., 1 st Hendrik de Man en Jan in vissersbootje, Raquette Lake, 7/1919, 1 st Visvangst, s.l., s.a., 1 st Zicht op stroom met vissersboot en vogels, (Raquette Lake)., s.a., 1 st Zicht op Raquette Lake met vissersboot en vogels, Raquette Lake, s.a., 1 st Schoonmaken van de vis op vissersboot (Raquette Lake), s.a., 1 st Visser, “le bas de la petite île”, 1936, 1 st Hendrik de Man, s.l., s.a., 1 st Visser, “le bas de la petite île”, 1936, 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Visser, (Raquette Lake), s.a., 1 st Hendrik de Man met de visvangst, “dat is wat anders als de vijver van (Passenbroucke)”, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het bereiden van vis boven open vuurtje, s.l., s.a., 1 st (Bevriend echtpaar) aan het water, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man bij het vissen, s.l., s.a., 1 st Visvangst uitgestald, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man (bij het bereiden van vis boven open vuurtje) , s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man met visvangst, s.l., s.a., 1 st Twee vissers, (Raquette Lake, s.a., 1 st

Bergbeklimmen

018.596 018.852 018.862 018.863 018.864 018.865 018.866 018.867 018.868 018.869 018.870 018.872 018.873 018.874 018.875

Hendrik de Man als bergbeklimmer, s.l., s.a. 1 st Hendrik de Man in berglandschap, s.l., s.a., 1 st Dorpje in de bergen, s.l., s.a., 1 st Twee bergbeklimmers, s.l., s.a., 1 st Zicht op de bergen, s.l., s.a., 1 st Zicht op de bergen, s.l., s.a., 1 st Zicht op huizen in de bergen, s.l., s.a., 1 st Zicht op huizen in de bergen, s.l., s.a., 1 st Bergbeklimmer, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man als bergbeklimmer, s.l., s.a., 1 st Bergebeklimmer, s.l., s.a., 1 st Zicht op de bergen, s.l., s.a., 1 st Hendrik de Man in de bergen, s.l., s.a., 1 st (Hendrik de Man) in de bergen, s.l., s.a., 1 st Zicht op bergriviertje, s.l., s.a., 1 st 293

018.876 018.877 018.878 018.879 018.890 018.892 018.893 018.895 018.896 018.898 018.899 018.923 018.924 018.929 018.936

Zicht op bergriviertje, s.l., s.a., 1 st Hut in de bergen, s.l., s.a., 1 st Zicht op bergriviertje, s.l., s.a., 1 st Zicht op huis in de bergen, s.l., s.a., 1 st (Hendrik de Man) in berglandschap, s.l., s.a., 1 st Berglandschap, s.l., s.a., 1 st Zicht op de bergen, s.l. s.a., 1 st Zicht op huizen in de bergen, s.l., s.a., 1 st (Hendrik de Man) in berglandschap, s.l., s.a., 1 st (Hendrik de Man) in berglandschap, s.l., s.a., 1 st Berglandschap, s.l., s.a., 1 st Zicht op bergriviertje, s.l., s.a., 1 st Zicht op bergriviertje, s.l., s.a., 1 st Bergandschap, s.l., s.a., 1 st Zicht op de waterval, s.l., s.a., 1 st

18. 6. Varia

018.769 018.871 018.900 018.901 018.906 018.907 018.912 018.913 018.914 018.915 018.916 018.917 018.922 018.925 018.928 018.930 018.935

294

“Charles VII présidant la Chambre des comptes” (gebruikt voor “Jacques Coeur”), s.l., s.a., 1 st Twee vrouwen aan riviertje, s.l., s.a., 1 st Bijeenkomst lezing (arbeidersopvoeding), s.l., s.a., 1 st tot en met (Familie/onbekenden) , s.l., (jaren ’20), 6 st tot en met Zichten in (Nederland), s.a., 6 st Arbeiders met een brood in de handen voor (winkel) “Michel Sammels”, s.l., s.a., 1 st Vrouwen in gaarkeuken, (Schaarbeek), s.a., 1 st Vrouwen in gaarkeuken, (Schaarbeek), s.a., 1 st Schip in droogdok, s.l., s.a., 1 st tot en met Boottocht op de (Rijn?), s.a., 6 st Zicht op veld, s.a., s.l., 1 st Kerkinterieur, s.l., s.a., 1 st tot en met Landschappen met dorp en boer aan het ploegen op het veld, s.l., s.a., 6 st

HOOFDSTUK II. KARIKATUREN/TEKENINGEN

1620



1621



1622



1623



1624



1625

nipsels, specimen K rief van (...) aan Hendrik B

de Man arikaturen van verschillende tekenaars met Hendrik de Man als K centrale figuur, verschenen in diverse periodieken en dagbladen Liège, s.l., 1932-1941 19 st, x p, Dr

rentkaart P et afbeelding m

van potloodschets van Hendrik de Man op het s preekgestoelte, met tekst “Hendrik de Man Weekeinde januari 1933 te Bentveld”, uitgave van”Arbeidersgemeenschap der woodbrookers te Bentveld” Bentveld, 1933 1 st, 2 p, Dr (2 ex)

nipsel K et karikatuur m

van Hendrik de Man “Sports prolétariens” {over vertrek Hendrik de Man op wintersport}, (verschenen in “La Libre Belgique”) S.l., (6/1/1937) 1 st, 1 p, Dr

rochure B et karikaturen m

van Jam “Le Paul Pleureur” {Paul van Zeeland} met woord vooraf door Léon Degrelle, uitgegeven door “La Presse de Rex”, met opdracht van JAM aan Hendrik de Man Bruxelles, (1937) 1 st, 32 p, Dr

nipsels K arikaturen K

van tekenaar “Jam”, o.m. verschenen in “Brüsseler Zeitung” S.l., (1940-1944) 19 st, x p, Dr

Tekening van (TID)

aan Hendrik de Man “La cathédrale à Bourges, à Henri de Man qui l’a si bien décrite” s.l., s.a. 1 st, 1 p, O

295

HOOFDSTUK III. MATERIËLE RELICTEN

1626



1627

otitieboekje N “ Field Message

Book” in bruin lederen kaft met vermelding “2nd Lieutenant de Man belgian liaison officer Division BEF» S.l., s.a. 1 st

aradesabel P i n schede, met

.l., s.a. S 1 st



1628

1 lederen en 1 vergulde kwast

epies K .l., s.a. S

2 st



1629

pauletten E et zilveren m

.l., s.a. S 1 paar



1630

kroontje en cijfer 6 in koper

iersnoer voor uniform S i n de kleuren rood en groen

.l., s.a. S 1 st



1631

Legerhelm S.l., s.a.

1 st



1632

ordels G é én in bruin

l., s.a. S 2 st



1633

leder en één in zwart geweven stof

nderlegger O v oor schrijftafel,

l., s.a. S 1 st





1634

oekentas B i n zwart leder

.., s.a. S 1 st

296

in bruin leder, met BWP-embleem



1635

aft K v an notaboekje,

l., s.a. S 1 st



1636

bruin leder

rillenetui met bril {gebroken} B aarin briefje met tekst “Lunettes w

l., s.a. S 1 st



1637

ijnlamp M a angeboden

.., s.a. S 1 st



1638



1639



1640



1641

de travail d’Henri de Man, Greng, 1953”

door de mijnwerkers van Charleroi

edailles M “ Croix de

l’étoile noire” {één aan blauw zijden lint, één metclip}, in doos met letters “R.F.” in gouddruk op deksel S., s.a. 2 st

edaille M et op achterzijde: m

«Léopold III signe les arrêtés-lois règlementant la profession d’agent de change 15 octobre 1934-30 janvier 1935 Eugène Resteau à ses amis 1934-1937» S.l, s.a. 1 st

edailles M i n brons, met

op de achterzijde van medaille 1: “Monsieur H. de Man Ministre des Finances Honore de sa visite Le Comité de la Cote Le 14-X-1936, achterzijde van medaille 2: «Monsieur H. de Man Ministre des Finances Honore de sa visite La Commission de la Bourse Le 8-IX-1936», achterzijde van medaille 3: «Monsieur H. de Man Ministre des Finances Honore de sa visite La Caisse de Liquidation Le 8-IX-1936, {in lederen koffertje} S.l., s.a. 3 st

edaille M ( in brons)

van Albert Poels met op de voorzijde “Meer geluk en welvaart door 40 uren arbeid” en op de achterzijde “Gedenkpenning uitgereikt ter gelegenheid van de wettelijke invoering der 40 uren week in de diamantnijverheid op 1 april 1937” S.l., s.a. 1 st 297



1642



1643

lakket P i n (brons)

met op voorzijde “Le Barrage de Monsin à Liège”, op achterzijde “ Aux Ingenieurs Leon Van Wetter et Jean Lekenne. Renovateurs de la Meuse Liegeoise. Leurs amis et admirateurs Liegeois Reconnaissants 1936» S.l., s.a. 1 st

andelstok W et handvat m

in nikkelzilver

andelstok W i n hout, met

koperen plaatje “De Erkentelijke Metaalbewerkers”

.l., s.a. S 1 st



1644

.l., s.a. S 1 st



1645

ergsokken B i n wol

.l., s.a. S 2 paar



1646

ki’s S i n hout,

.l., s.a. S 1 paar

298

met skistokken in bamboe

AFKORTINGEN AG : Aktiengesellschaft BEIPI : Bulletin de l’Association d’Etudes et d’Informations Politiques Internationales BSI.: Bureau Socialiste International BSP : Belgische Socialistische Partij BVV : Belgische Vakverbond BWP : Belgische Werkliedenpartij CAO : Centrale voor Arbeidersopvoeding CEO : Centrale d’Education Ouvrière CG : Conseil Général DAM : Deutsche Angelgeräte Manufaktur ETMV : Employées, Techniciens, Magasiniers et Voyageurs de Commerce eV : eingetragener Verein FNJGS : Fédération Nationale des Jeunes Gardes Socialistes GmbH : Gesellschaft mit beschränkter Haftung IVV : International Vakverbond KB : Khaki-Brigade KG : Kommanditgesellschaft Ltd : Limited NIR : Belgisch Nationaal Instituut voor Radio-Omroep NV : Naamloze Vennootschap POB : Parti Ouvrier belge PTT : Post, Telegraaf en Telefoon RESEF : Radio-émissions socialistes d’expression française SA : Société Anonyme SAJ : Sozialistische Arbeiterjugend SAROV : Socialistische Arbeiders Radio Omroep voor Vlaanderen SEDEIS : Société d’Etudes et de Documentation Economiques Industrielles et Sociales SJW : Socialistische Jonge Wacht SM : Samenwerkende Maatschappij SNCI : Société Nationale de Crédit à l’Industrie SP : Sozialpsychologie SPD : Sozialdemokratische Partei Deutschlands TACB : Textielarbeiderscentrale van België UHGA : Unie van Hand- en Geestesarbeiders ULB : Université Libre de Bruxelles USA : United States of America UTMI : Union des travailleurs manuels et intellectuels VOS : Vlaamse Oudstrijdersbond

299

INDICES Index van Persoonsnamen Abraham, J. 88 Abrezol, G.H. 742 Adler, M. A MAD/104.19 Adri(an), W. 1089 Aeschlimann, E. 1100 Agier, E. 517 Aguilar, M. 627, 937, 947, 967, 1092 Albert Prins 483 Albert I Koning 1557, 1558, 1560 Albertini, G. 1113, 1131 Alexander-Emmanuel Prins 483 Allais, M. 1030 Allport, M.B. 796 Allport, F.H. A2003-MB/82 Amor, 1313, 1314 André, C. 980 Andrieux 1078 Ankersmit 1435 Anseele E. 841, 842, 843, 844, 846, 847, 848, 851, 852, 856, 858, 859, 862, 868, 869, 870, 871, 875, 876, 877, 878, 879, 880, 881 Ansiaux, M. 271 Astrid Koningin 018.225, 018.238 Austriacus, 1613 Aymé, M. 1129 Bacié, K. 274 Backes, B.E. 798 Baekelmans, L. 25, 377 Balthazar, G. 462 Bandli, H. 518 Barbellion, P. 1171, 1172, 1182 Barnes, H.E. A2003-MB/78 Barratt Brown, A. A2003-MB/76 Bartning 552 Baruzi, J. 241 Bebel, A. 1243, 1244, 1245 Beckman, W. 1435, ACA-H14 Beethoven 898 Behrs, E. 16 Beier 1533 Belpaire, M.E. 9, 10, 11, 995 Berl, E. 794 Bernard, H. 1073

300

Bert 519 Bertrand, L. 863, 868 Besch, L. 706 Beuret, A. 624 Bielaski, A.B. 125 Bietenholz-Gerhard, A. 228, 229 Bird A. Reid 117 Blanchard, F.S. 151 Blum, L. 018.130 Blume, I. 171 Bogaerts 849 Bohy-Denis, G. 330, 333 Bohy-Denis, H. 306, 330, 333, 962, 976, 978 Bollengier, K. 581 Bölsche, W. A2003-MB/64 Bonger, W.A. 915 Böse, G. 1107, 1146 Bosset 1602 Bottelberghs 350 Bouchery 018.222 Boudewijn Prins 483 Boukharine, N. 918 Bouly, L. 282 Bourdel, M. 1136 Bourquin, C. 547, 827, 829, 831, 1019, 1026, 1034, 1035, 1077 Bovesse 397, 400, 404 Brancart, L. 312 Branting 018.108 Bratu, A. 547 Brauer Prof. 1540, 1541, 1542 Braun, H. 1550 Braun-Vogelstein, J. 1550 Bräuning, H. 177 Breitenfeld 213 Breitenstein, D. 1546 Briant, V. 357 Bridgers, R. 1339 Brinkmann, K. 687 Broadman Kerr, A. 1061 Brouwer, E.J. MB/1863 Brugmans, H. 593 Brune, C. 715, 716, 718 Brunfaut, F. 018.150 Bübenheim B. 1531 Bücher, K. 894 Buen 018.108 Bühler, C. 1549 Bujard, A. 737

Bulliard 018.534 Bürkli, E. 772, 1162 Burton, N. 1591 Buschmann 018.061 Buschmann, J. 018.062 Buset, M. 171, 313, 324, 369, 372, 419, 463, 1476 Butler, H.A. 154, 205, 206 Callenden, F. 88 Calmette, J. 1072, 1073, 1074 Capelle Baron 382, 422 Capelle Prof. Dr. Jur. 664 Carton de Wiart, H. 461 Carton de Wiart, L. Barones 018.243, 018.245 Cavallasca, F. 1158, 1195 Cedar, P. A2003-MB/72 Chase, S. A2003-MB/78 Chenu 1059 Christie, A. 806 Churchill, W. 1514, 1515 Claeys 928 Clark, E. 1589 Colas 1203, 1227 Cole, G.D.H. 974 Colm 809 Conreur 877 Constant 106 Convent 274 Conway 120 Coole 493 Coppée Baron 393, 394, 395 Corti, W.R. 1524 Cottier 831 Craeybeckx, L. 447 Crena de Iongh, D. 941 Croce, B. A MAD/105.03 Crowe, H.J. 117, 119, 146 Curchod, L. 1034, 1035 Dadek, W. 1528 Daels 802 Danneberg, R. 214 Dardenne 89 David, E. A MAD/104.17 Davies, O. 1584 Déat, M. A MAD/106.01 De Backer, A. 838, 839, 840, 841, 873 De Becker, R. 410, 520

De Block, A. 384 De Bock 1004 De Bock, E. 996 De Bock, P. 597 De Braey, J 24, 29 de Broqueville 45, 77, 95 de Brouckère, L. 89, 102, 298, 834, 838, 842, 845, 855, 866, 868, 886, 887, 018.108, 018.130 de Cartier, E. 121, 122 de Chamberet, G. 1156 de Dainville, M. 1067 De Decker 80, 81 De Duytschaever 424 de Geyter, L. 521 De Greift, J. 10, 11 de Grunn 87 De Grünne senator 018.242 de Gruyter 657, 665 De Hertogh, A. 930 de Jouvenel, B. 1116, 1590, 1504, 1552, 1590 de Laveleye, V. 309, 018.234 de Lichtervelde Graaf 1473 de Liederkerke Comte 309 de Ligne, P. 431 de Man, A. 5, 17, 34, 35, 45, 86, 90, 94, 103, 149, 833, 018.063, 018.071, 018.076, 018.657 de Man, E. 12, 13, 14, 560, 562, 563, 565, 018.066, 018.072, 018.128, 018.616, 018.618, 018.622, 018.623, 018.625, 018.627, 018.628, 018.629, 018.630, 018.631, 018.632, 018.633, 018.634, 018.635, 018.636, 018.644, 018.645, 018.647, 018.653, 018.655, 018.657, 018.661, 018.665, 018.667, 018.668, 018.672, 018.678, 018.679, 018.680, 018.687, 018.689, 018.690, 018.692, 018.695, 018.700, 018.701, 018.706, 018.707, 018.708, 018.709, 018.733, 018.737, 018.738, 018.739, 018.740, 018.741, 018.743, 018.744, 018.745, 018.750, 018.759, 018.763, 018.768, 018.784, 018.788, 018.789, 018.794, 018.797, 018.811 De Man, F.J. 15 de Man, J. 12, 13, 17, 148, 12, 32, 492, 018.006, 018.072, 018.614, 018.615, 018.617, 018.618, 018.626, 018.627, 018.628, 018.631, 018.632, 018.634, 018.635, 018.636, 018.641, 018.642, 018.643, 018.644, 018.645, 018.647, 018.653, 018.655, 018.659, 018.664, 018.678, 018.679, 018.680, 018.687, 018.689, 018.690, 018.692, 018.695, 018.697, 018.700, 018.701, 018.731, 301

018.734, 018.737, 018.738, 018.739, 018.740, 018.742, 018.743, 018.744, 018.745, 018.750, 018.759, 018.763, 018.768, 018.784, 018.788, 018.811, 018.841, 018.842, 018.843, 018.845, 018.891, 018.894, 018.926, 018.927 de Man, R. 018.002, 018.004, 018.060, 018.073, 018.580 de Man, Y. 018.056, 018.060, 018.068, 018.074, 018.077 de Man-van Beers, J. 6, 8, 9, 11, 12, 13, 32, 34, 35, 103, 148, 018.000, 018.008, 018.011, 018.050, 018.051, 018.052, 018.060, 018.064, 018.069, 018.074, 018.641, 018.642, 018.643, 018.644, 018.645, 018.647, 018.657, 018.735 de Man-van Beers, M. 7 de Man-van Beers, M.J. 5 de Man-von Orelli, V. 513, 515, 522, 544, 546, 566, 579, 633, 660, 674, 704, 753, 763, 1126, 1140, 1141, 1219, 1604, 018.027 de Meester, J. dom 426 De Meyer, A. 265, 281 de Mont, P. 30 De Mot, R. 580 de Muynck, G. 248, 249, 018.059 de Ravesteyn, W. 1039 De Smet, R. 430 De Swaef, O. 1435, 1441 De Visch, G. 873 De Visch, P. 866 De Voy, S.E. 1160 De Winter, R. 26, 27, 28, 29 Degrelle, L. 1623 Dehaas 1188, 1189, 1190, 1198, 1224 Delmas, A. 1142 Delsinne, L. 164, 171, 018.142 Delvigne, I. 335 Delvo, E. 247, 996, 1491, 018.222 Denis Luitenant-generaal 507 Denis, F. 334 Depage, H. 381 Desjardins, P. 202, 233, 256 Desmoutiers, J. 435 Desphelippe 237 Dessauer, F. 1538 Dettke 661 Devillers M.M. 1532 Dewey, G. 125 Dewey, M. 120, 121, 123, 124 Dewitte, R. 1062, 1066 302

Dewoody, C. 127 Dick, F. 1196, 1197 Didier, E. 986, 988, 993, 1001, 1019, 1086 Didier, L. 491, 589 Diederichs, E. A2003-MB/64, ACA-F19 Diederichs, P. 819, 985, 1048 Dierkens 1434, 018.173 d’Ieteren, G. 434, 018.066 Dirks, W. 547, 1531 Doeblin, A. 1548 Domec, P. 1034 Donald, 1563 Doob, L.W. 1586 Douglas, P.H. A2003-MB/78 du Monceau, I 1206 Duclos, S. 1015, 1059 Dudel, S. 700 Dufay, P. 523 Dunham, D.C. 1215 Duparc, P. 713, 717 Duplan, P. 1598, 1599 Dupréel, E. 278 Dutilleul, E. 171 Dyckerhoff, H. 524 Ebersbach, G. 688 Eden A2003-MB/72 Edstrom, J.S. 1006 Eeckels, G. 1005, 1091 Eekelers, W. 332, 018.148, 018.173 Ehglücksfurtner, W. 1044 Einaudi, G. 994 Eitken 809 Elisabeth Koningin 487, 488, 490, 493, 018.243, 018.244, 018.245, 018.248, 018.250, 018.251, 018.252, 018.253, 018.254, 018.255, 018.256, 018.257, 018.258, 018.259, 018.260, 018.261, 018.262-018.455, 018.458-018.475 Elsing, J.M. 525 Engberg, A. 919 Engel 645 Eptin, K. 1049 Escoffier, C. 1591 Fabri 408 Farner-Hasler, A. 1108 Fast, H. 1282 Fayod, V.M. 992 Feldman, I. 274

Feldman, O. 171 Felix, W. 527 Ferrière, A. 349, 352 Feuchtner, T.O. 528 Fouquet, J. 1069, 1070 Foyet, F. 240 Franck, L. 19, 418 Frantzen, P. 529, 605 Frei, R. 1562, 1563, 1564, 1565 Freimüller 515 Fremad, F. 1099 Frings, W.J. 530 Funk, F. 1201, 1204, 1230 Fuss, A. 274 Gallimard, G. 1129, 1130 Gehlen, A. A MAD/105.01 Gérard, G.-L. 309 Gérard, M.-L. 309, A MAD/104.18 Gerber, H. 1158, 1166, 1169 Gerstein 870 Gerster A. 744, 756 Gerster A.J. 727 Gerster, O. 953, 955 Gevaert, E. 178 Gevaert, G. 1216, 1232 Ghilain, H. 531, 1020 Gideonse, H.D. 801 Giese, F. 1539 Gillbanks, W. 1596 Gillies, W. 018.130 Gobbi, T. 921 Godeau, H. 501 Goemans, L. 789 Goethe 1573 Gompers, S. 1324 Goone, H. 797 Gordin, F. (student van H. de Man) 274 Goussard, O. 27, 28 Grabouwsky, A. A MAD/103.16 Grauls, F.V. 532, 598 Grosse, F. 649, A MAD/104.20 Guggenheimer W.M. 1531 Gutersohn, A. 624 Habaru, A. 775, 956, 1509, 1510 Haenisch, K. 99 Hagenburg K.G. 732 Haig-Brown R.L. 1183

Haken, B.N., 1545 Halasi, A. 312 Hallstein, W. 619 Hanfstaengl, E. 1075 Hannak, J. 215 Harms 189 Harms, B. 242, 1358 Hart, B.H.L. 806 Häsler, G. 729, 1165 Havelaar, J. 018.521 Hayoit de Termicourt, R. 388, 391, 404 Hdleman 72 Heger, F. 930 Heimann, E. 720, 1542 Heimerich 678 Heiniger 1187 Hellinger 193 Hellwig 496 Hemeleers, R. 942 Hemingway, E. 806 Henché 018.220 Henderson, A. 018.130, 018.141 Hering 199 Hermes, G. 1537 Herschel, L. 1531 Hertueck, F. 1388 Hertz, F. 785 Hewitt, E.R. 1160 Hinrichsen, M. 738, 740 Hinze, C. 533 Hirlimann, J. 624 Hirsch 712 Höft 1217 Holst, H.R. 553, 604, 777, 786, 833 Holthausen 670 Hook, S. 1588 Houtart, M. Baron 390 Hue, O. 1292, 1293, 018.141 Hüfner 643 Huizinga, J. 1528, 1529, 1531 Hutchins, R.M. 534 Huysmans, C. 443bis, 870, 1517, 1518, 1519, 018.130, 018.222, 018.225 Iglseder, A. 1147 Jacob 249 Jaffe, E. PAD/0052 Jaffé 1052 303

Jam 1623, 1624 Janssens 438 Janssens, G. 390 Jardin 828 Jaspar, H. 403, 459 Jauniaux, A. 163, 170, 171 Jeacklin, A2003-MB/65 Jeaurès, J. 1242, 1458, 1459 Johnson, A. 1385, 1386 Josephine Charlotte Prinses 483 Joubert 831 Joyce, M.T. 131 Jublou, R. 1017 Judson 126 Jung, C.G. 787 Jünger, E. 1556 Kaegimet, W. 1119 Kaelin, R. 1104 Kautsky, K. 97, 871, 918, 932, 1456 Keene, J. 88 Keller, S. 218 Keller, W. 1060 Kemna-van Beers 8 Kemna-van Beers A. 149, 018.067 Kempner 189 Kilian, A. 522 Kirschen, E.S. 274 Klein, F. 217 Klutz, E. 460 Kochnitzky, L. 461 Konlischer, G. 273 Korn 643 Korn, K. 658 Koulischer, G. 171, 419 Koultine, L. 101 Kracauer, S. 1543, 1544 Krebs, A. 1193 Kreplin, H. 672, 674 Krüg, L. 760 Krüger, K. 534, 647 Kuhn, H. 768 Kuntze, H. 728, 1161 Kustermann, H. 1159, 1208, 1228 Lackland, G.S. 157 Lafond, J. 1559 Laloire, M. 412 Lambert, H. 309 304

Lambiotte, A. en R. 523, 535, 536, 567, 582, 1104, 1181, 1220, 1221, 018.563 Lampens, J 857 Landsvreugt, P. 962, 1420, 1613 Lang, C. 1089, 1121, 1122, 1123, 1124, 1125, 1126, 1127, 1135, 1144, 1595 Lang, M. 537 Langueville, H. 381, 392, 436, 963139 Larsson 018.128 Laurat, L. 1132 Laurent 857 Lazersfeld, P. 263, 1549 Leclercq, J. 788 Lecocq-de Man, Y. en L. 538, 559, 560, 562, 563, 564, 565, 566, 580, 581, 582, 583, 604, 1503, 1507 Lefevre 458 Lefranc, G. 1114 Le Ghait, T. 018.054 Legueu 1031 Lehnen, L. 633, 634, 660, 681, 682 Leichter, K. 1551 Lekenne, J. 1642 Lemoine, R. 379, 380, A MAD/106.02, A MAD/106.03 Lenin 1462 Leopold III Koning 528, 1514, 1515, 1557, 1558, 1560, 018.225, 018.231, 018.238, 018.246, 1639 Lépers 878 Levy, P.M.G. 590 Lhoneux, J. 274 Liebknecht, K. 1330 Llanas, P.S. 630 Loeb-Caldenhof 649 Longstreth T. Morris 117 Longuet, C. 018.130 Longville, F. 274 Lorenz, H. 770 Lotigiers E. 018.127, 018.631, 018.678, 018.679, 018.680, 018.713, 018.715, 018.716, 018.717, 018.719, 018.720, 018.721, 018.723, 018.725, 018.726, 018.727, 018.730, 018.811, 018.127, 018.936 Lottmann 648 139

Zie ook Triest, L.

Triest, L. en Langueville, H. waren secretaressen van Hendrik de Man. Het onderscheid is niet altijd duidelijk.

Lucas-Dubreton, J. 811 Lucht-van Dievoet, S. 654 Luther 524 Mac Donald, R. 018.130, 018.141 Mac Kenzie, N. 1520 Mackenroth, G. 1565 Mahieu, L. 389, 395 Mal, P. 454 Mali, P. 118, 129, 153 Malliavin, R. 1516 Mangeot, G. 280 Mannheim, K. 811 Marc, J. 1142 Marhold, C. 1345 Marlio, L. 1561 Marquardt 1052 Marsh, E.P. 129 Marx, K. 723, 724, 919, 1417, 1418, 1419, 1420, 1462 Masaryk, T.G. 284, 285, 286, 287 Masson, H. 162, 171 Mayer, G. 1519 McDougall, W. A2003-MB/81 Meis, W. 666 Melis, W. 1601 Mercier Cardinal 1324 Mertens, A.T. 777 Mertens C. 205 Meyner 649 Miller 809 Miller A.E. 018.117, 018.118 Möller, G. 018.224 Molter, A. 1452 Morley, F. 1592, 1593 Morley, F.V. 1593 Moulin, L. 539, 1109, 1110 Moureau 273 Moureau, L. 449 Müller, A. 653, 1224 Müller, H. 207, 1395, 1398, 018.141 Münster, C. 699, 1125, 2003-MB/100 Mussolini, B. 922, A MAD/104.15 Nabersberg 987 Naessens, M. 245, 319 Nägeli, K. 735, 748 Nägeli-Huber, J. 734

Napoleon 811, 1569, 1570, 1571, 1572 Nearing, S. A2003-MB/80 Nevinson, H.W. A MAD/104.07 Nihon, J. 171, 448 Noske 188, 189 Nutkewitz, J. (student van H. de Man) 274 Obrdlik, A. 283 Oederlin, H. 831 Oeferieff, B. 101 Oldenbourg, R. 1050 Oprecht, E. 1007 Oprecht, H. 547, 618, 620, 820, 1051 Ortlieb, H.D. 665, 667 Overbeck, G. 702 Pahl, W. 1527 Pannekoek, A. 018.142 Parmentier, R.A. 1064, 1066 Passy, P. 1376 Patteet, M. 290 Paulus, W. 659 Pels, A. 018.021 Perret, H. 540 Perret, R. 540 Perrier, C. 1509 Perroux, F. 1029 Petit, L. 541 Petitpierre, M. 615, 618, 1026 Peukert, W.E. 1547 Pfeffer, K.H. 1607 Pfingsten, H. 804 Philip, A. 539, 718 Picard, L. 376 Piechowski, P. 1537 Pieper A. 1534 Pierard, L. 018.147 Pierlot 425 Pierre, G. (Adam) 516 Pilet-Golaz 832 Pinay, A. 714, 715, 716 Pirenne, H. 895, 897 Pisart, A. 474 Pletscher, F.R. 130 Plisnier 396 Plisnier, C. 788 Poels, A. 1641 Polangi, C. 262 Polanyi, M. 1584 305

Polasznik, S. 274 Poot, M. 336 Popitz 189 Portielje, A. 91 Posada, O. 274 Poulet, R. 792 Prims, F. 18, A MAD/104.13 Privat, E. 613 Quist, A. 60, 018.132, 018.133, 018.134, 018.135, 018.136, 018.137, 018.138, 018.139, 018.140, 018.815-018.820 Radbruch, G. 254, 255 Ragot, A. 1178 Raguenau, R. 924 Rappard, W. 616 Regnery, H. 1592, 1594 Reinhardt, E. 547 Renaudel, P. 226, 1317, 018.130 Renon, J. 1133 Rens, J. 949, 018.142, 018.163, 018.216, 018.217, 018.218 Resteau, E. 1639 Reverdin, H. 616 Reverdin, O. 614 Reves, E. 1555 Rieben 1184 Riezler 192 Rimensberger, E.F. 1586 Ritz, C. 542, 1182, 1218, 018.070, 018.081 Rocamora, P. 625 Roosen, M. 30 Roque Da Costa, C. 274 Rosemundt Lilli 018.620, 018.621, 018.622 018.637, 018.638, 018.639, 018.640, 018.659, 018.663, 018.664, 018.665, 018.669, 018.670, 018.674, 018.681, 018.682, 018.684, 018.685, 018.686, 018.687, 018.690, 018.691, 018.693, 018.701, 018.703, 018.710, 018.711, 018.712, 018.713, 018.715, 018.716, 018.717, 018.719, 018.720, 018.721, 018.723, 018.725, 018.726, 018.727, 018.730, 018.732, 018.737, 018.738, 018.740, 018.743, 018.744, 018.746 018.748, 018.749, 018.751, 018.756, 018.757, 018.758, 018.759, 018.760, 018.761, 018.764, 018.766, 018.772, 018.775, 018.776, 018.777, 018.778, 018.780, 018.783, 018.785, 018.786, 018.787, 018.790, 018.791, 018.792, 018.793, 018.795, 306

018.797, 018.804, 018.805, 018.806 Rosemundt dochters 018.619, 018.622, 018.623, 018.624, 018.627, 018.628, 018.629, 018.630, 018.637, 018.638, 018.656, 018.666, 018.671, 018.681, 018.686, 018.687, 018.688, 018.690, 018.692, 018.695, 018.705, 018.706, 018.707, 018.708, 018.709, 018.731, 018.735, 018.736, 018.737, 018.738, 018.739, 018.740, 018.741, 018.743, 018.744, 018.745, 018.746, 018.750, 018.751, 018.755, 018.759, 018.768, 018.775, 018.777, 018.778, 018.780, 018.785, 018.789, 018.794, 018.797, 018.798, 018.799, 018.800, 018.801, 018.802 Rosi, 543 Rossi, A. A MAD/104.14 Rossom 68, 76, 88 Roth 671 Royer, E. 853, 854, 874 Rubbens, E. 402, 403 Rundel, E. 1603, 1604 Ruprecht 1528, 1530 Ruyl A. 018.031, 018.041 Saemisch 189 Salençon, C. 805 Salin 189 Sap 378 Sarton, G. 545, A MAD/104.16 Sauerländer-Oehler, R. 1157, 1194 Schaeder, R. 1528 Schaeverbeke, L. 1319 Scheitlin-Günthart, W. 733 Schepeler 657 Schevenels, W. 208 Schiavi, A. A2003-MB/73 Schindler 740 Schmidt, F. 546 Schmidt, G. 642 Schmidt, H. 1148 Schmidt, K.L. 547 Schneider, F. 1180 Schnelle, E. 243 Schottenhamel, M.P. 683 Schreiner, H. 771 Schulze-Wilde, H. 528, 548, 1044, 1046 Schweiger, M. 219 Schweitzer 685 Seiler, H. 1196, 1197 Sells, D.M. 818

Servais 400 Seymour, M. 117, 118 Shaw, T. 018.130, 018.141 Siebeck, P. 1528 Simon, W. 3 Simons, G. 549, 591 Sinzheimer 189 Sisson, E. 115 Slavik 285 Smets, G. 278, 279 Soecknick, G. 1537 Sombart, W. PAD/0052 Sombat, M. 018.130 Somerhausen, M. 160 Sorokin, P.A. A2003-MB/79 Soudan 605 Sougné, A. 421, 422 Spaak, P.H. 299, 374, 409, 411, 462, 463, 502, 588, 589, 1453, 1454, 1455 Speier, H. 923 Speyer Prof. 268 Spinasse 018.023 Stallard C. (J.) 74 Stauning 018.108 Steels 113 Steiger-Willi, H.J. 736 Steinjan, W. 676, 677 Steurer, F. 740, 1200, 1211, 1234 Stork 740 Stork, H. 730, 731 Struye, P. 605 Stübinger 739 Sturt, M. A2003-MB/83 Südekum Dr. 1397 Suhr, O. 1535 Suzzalo, H. 156 Swanson 018.128 Symoens 401 Tardy, J. 1095, 1098, 1104 Teske 1010 Theunis 018.164 Thissen, A. 867 Thomas, A. 202, 205 Tillich, P. 254, 255 Tilman, S. 445 Tisserand 523, 018.570 Tixier, L. 1112, 018.534 Tolstoi 16

Tommelein, M. 498, 551 Triest, L. 422, 561, 607, 980, 988, 990, 992, 993, 994, 1001, 1003, 1004, 1018, 1062, 1063, 1064, 1065, 1484140 Troclet, L.-E. 171 Troelstra 018.141 Truffaut, G. 1444 Tschirren, F. 1166, 1168, 1170, 1202, 1213 Tumin, M. 1565 Twaney, R.H. A2003-MB/77 Uhlig, O. 684 Valette 714, 716, 1220 van Beers 16 van Beers, J. 19, 1331 van Beers-Buschmann, J. 451, 789, 018.044, 018.053, 018.061, 018.062, 018.065 Van de Landtsheere 423 Van de Maele, M.A. 586, 587 Van Den Heuvel Majoor 018.245 van der Essen, G. 831 Van de Veegaete, G. 246 van de Velde, H. 385, 552 van de Walle, H.J. 611 Van Deuren 105 van Eyck, P.N. 791 Van Eyndonck 245 Van Goethem, A. 392 Van Hecke, A. 114 van Kalken, F. 278 van Langenhove, F. 278 Van Nieuwenhuyse, J. 018.245 Van Offel, E. 85 van Oudenhove, L.C. 608 Van Overbergh, C. 456 Van Overstraeten Generaal 1557, 1558, 1560 Van Overstraeten, J. 23 Van Overstraeten, W. 887 van Peski, A.M. 553 Van Roosbroeck, J. 187, 203, 840, 841, 018.130 Van Werveke 1063, 1066 Van Wetter, L. 1642 Van Ysacker 018.164 van Zeeland, P. 362, 386, 403, 414, 415, 419, 1487, 1623 140 Zie ook Langueville, H. Triest, L. en Langueville, H. waren secretaressen van Hendrik de Man. Het onderscheid is niet altijd duidelijk.

307

Vandemeulebroucke, H. 428 Vandenhoeck 1528, 1530 Vandersmissen, L. 845, 848, 854, 860, 861, 865, 866, 867, 875, 876, 880, 881 Vandersmissen, F. 171 Vandersmissen, J. 309 Vandervelde, E. 77, 79, 95, 176, 374, 876, 886, 916, 918, 931, 960, 1275, 1283, 1362, 1483, 018.102, 018.108, 018.110, 018.147 Varga, E. 776 Verhaeren, E. 486 Vermeylen, A. 443bis Vermeylen, P. 529 Vernet, R. 831 Verschraegen, A. 845, 850, 855, 860, 884, 885 Vertommen, K. 1601 Vertongen, 1316 Vidnes 018.108 Vienot, P. 018.023 Vincent, M. 1034 Viret, P. 775 Voigt Hansen, A. 1006 von Bechtolsheim, G. 1208 von der Groeben, Wv. 649 von Eberstadt, M. 14 von Eugen-van Nahuys, A. 1143, 1144 von Gemmingen, O. 212 von Preuschen Freiherr 659 von Pufendorf 657 von Wiese, U. 1222 Vos, H. 323, 331, 959, 1486 Voss 496 Wagemans 453 Wappers 377 Warnotte, D. 274, 278, 279 Wathelet, L. 479 Watson, E. 1587 Waugh, E. A2003-MB/84 Wauters, A. 204, 326, 405, 152, 153, 369, 837 Wauters, J. 298, 868, 875, 876, 880, 018.130 Weber 809, 1167 Weber, M. 550, PAD/0052 Weber, W. 1151 Weemaes Graaf 018.245 Weifel 807 Weiss, E.R. A2003-MB/64 Welter, E. 658 Wescher, P. 1069, 1070 308

Westermann, G. 991 Weynen 692 Wilbrandt, R. 1536 Willems, F.J. 246 Wils, O. 018.141 Wirz, H.G. 1572 Wodon 375 Wunder 1219 Wundt, W. 49 Zeltner, W. A MAD/105.02 Zopfs 189 Zuber 436