Integrale Vroeghulp Zuid-Holland Zuid Position paper 2014
Organisatie: Opdrachtgever: Auteur: Plaats: Datum:
Samenwerkingsverband Integrale Vroeghulp ZHZ mevr. A. Theeuwes, voorzitter mevr. C. van Wingerden, coördinator Integrale Vroeghulp Zuid-Holland Zuid Hendrik Ido Ambacht mei 2014
De wethouder: Ik zie vooral kansen “Ik zie in de transitie van de Jeugdzorg vooral kansen voor ouders en kinderen zelf. Ik zie een kans op betere zorg, die licht is als het kan, maar zwaar als het nodig is; die aansluit bij de behoeften van ouders en die is georganiseerd op de plekken waar kinderen opgroeien. Dat is op straat, in de wijk, op school en in de gemeente dus.”
1 Inleiding Als gevolg van de nieuwe Jeugdwet zijn gemeenten per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de (toeleiding naar) zorg voor alle jeugdigen. Een van de aandachtsvelden hierbij is de ‘vroegsignalering’ bij jonge kinderen met ontwikkelingsproblemen. Het samenwerkingsverband Integrale Vroeghulp voorziet in een goed werkende schakel naar vroege diagnostiek en interventies waar nodig. Met deze position paper benadrukt het samenwerkingsverband de noodzaak om de functie van vroege signalering en interventie voor de groep (zeer) jonge kinderen te borgen binnen de (nieuwe) gemeentelijke en/of regionale organisatiestructuur. De paper is daarom in eerste instantie bedoeld voor gemeentebestuurders, raadsleden en gemeenteambtenaren maar kan ook van belang zijn voor anderen die betrokken zijn bij het toeleiden van - en de zorg voor jongeren met een beperking.
2 Netwerk Integrale Vroeghulp Integrale Vroeghulp Zuid-Holland Zuid biedt hulp aan kinderen tussen 0 en 7 jaar met een (vermoedelijke) beperking of chronische ziekte en/of meervoudige ontwikkelingsproblemen en hun ouders. Kenmerken van Integrale Vroeghulp zijn: Een ketennetwerk van vroegtijdige signalering, integrale diagnostiek, gezinsondersteuning, onderwijs en zorg; Erkenning van de positie van de ouders als regisseur; Een voor ouders begrijpelijk en hanteerbaar adviesplan; Indien nodig: trajectbegeleiding voor ouders bij het organiseren van de passende voorzieningen, gezins- en opvoedingsondersteuning, een samenhangend aanbod van onderwijs- en zorgarrangementen. In de regio Zuid-Holland Zuid zijn de volgende organisaties aangesloten bij het netwerk Integrale Vroeghulp: ASVZ; Bureau Jeugdzorg Stadsregio Rotterdam; Bureau Jeugdzorg Zuid Holland; CJG Rijnmond; Gemiva-SVG Groep; Ipse-de Bruggen; Koninklijke Visio; Lucertis Kinder- en Jeugdpsychiatrie; MEE Plus Groep; Rijndam Revalidatiecent rum; Rivas Zorggroep; Syndion; Yulius GGZ
1
Om inzicht te geven in het aantal kinderen waarover het gaat hierbij een overzicht van nieuw aangemelde kinderen per gemeente (laatste vijf jaar). Regio ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE ZHE DS DS DS DS DS DS AV AV AV AV AV AV AV AV Totaal:
Gemeente Bernisse Binnenmaas Brielle Cromstrijen Goeree Overflakkee Hellevoetsluis Korendijk Oud-Beijerland Spijkenisse Strijen Westvoorne Alblasserdam Dordrecht Hendrik Ido Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Graafstroom Giessenlanden Gorinchem H.Giessendam Leerdam Liesveld Nieuw-Lekkerland Zederik
2013 2 13 5 4
2012 1 10 1 2
2011 4 14 2 4
2010 2 13 2 6
2009 3 9 3 4
19 15 0 5 36 1 2 9 43
11 26 6 9 25 7 1 18 38
13 25 3 6 32 4 3 6 30
18 21 18 11 38 8 4 6 28
16 24 6 6 25 5 2 6 29
6 11 8 14 1 7 2 1 2 2 8 0 216
10 8 13 10 5 5 9 2 2 1 3 3 226
8 10 8 15 5 3 9 4 4 2 5 2 221
22 13 5 11 6 8 19 16 7 2 10 3 297
5 14 2 14 3 8 13 10 4 1 3 4 219
3 Werkwijze Integrale Vroeghulp 3.1 Casemanagement De casemanager gaat op intake bij ouders, verzamelt informatie van de dagbesteding of school die het kind bezoekt en vraagt beschikbare rapportage op bij derden. De casemanager formuleert samen met ouders de vraagstelling voor het kernteam. Tijdens het kernteam heeft de casemanager een ondersteunende rol naar ouders. Volgend op het advies uit het kernteam (zie 3.2) begeleidt de casemanager ouders bij (het inzetten van) een vervolgtraject of het afstemmen van de hulpverlening rondom het kind en gezin. De begeleiding is ondersteunend waar nodig. Het uitgangspunt is dat ouders de regie over hun kind en gezin zelf in handen hebben of terugnemen.
2
Het traject wordt afgesloten op het moment dat de vraag van ouders is beantwoord, wanneer zij zelf verder kunnen op de ingeslagen weg of als de begeleiding wordt overgenomen door een andere organisatie.
3.2 Kernteam Het kernteam is een multidisciplinair overleg dat de start vormt van het diagnostische traject. Kind en ouders zijn hierbij aanwezig. De centrale vraag is “wat is er aan de hand met dit kind?” De informatie uit de intake en overige beschikbare rapportage met betrekking tot het kind wordt doorgesproken en beoordeeld. Hierdoor ontstaat een eerste beeld van de ontwikkeling en het gedrag van het kind. Het team formuleert adviezen op het gebied van ontwikkeling, opvoeding en gezondheid. Indien nodig worden kind en ouders doorverwezen voor nadere diagnostiek of hulpverlening.
De coördinator: iemand moet de zorg van ouders serieus nemen. Beschikbaarheid van de juiste informatie en het juiste advies op het juiste moment is voor alle ouders van groot belang. Iémand moet de zorg van ouders serieus nemen, of dit nu een huisarts, de school of het consultatiebureau is. Na dit startschot biedt een casemanager - die náást de ouders staat, het overzicht en de voortgang bewaakt - een grote meerwaarde. Dat biedt Integrale Vroeghulp, laagdrempelig en zonder indicatie. Sommige gezinnen vinden een dergelijke regisseur in het particuliere circuit, sommigen vullen die rol na verloop van tijd zelf in. Met name in het begin, wanneer er nog veel onduidelijk is en de coördinatie van d e zorg moet worden gestart, zijn professionals onmisbaar.
3.3 Coördinatie De coördinator is de ketenregisseur van het IVH netwerk en heeft verschillende coördinerende taken zoals: het geven van (telefonisch) advies en consult aan ouders en verwijzers; organiseren van de kernteams; bewaken van de kwaliteit van de procedures en werkwijze van IVH. De IVH netwerken hebben in de meeste regio’s een stuurgroep waarin de bestuurders van de deelnemende organisaties beleidszaken afhandelen. De coördinator vervult de functie van beleidsmedewerker voor deze stuurgroep. De coördinator onderhoudt netwerkcontacten die nodig zijn voor het borgen van expertise op het gebied van ontwikkelingsachterstanden bij jonge kinderen.
4 Meerwaarde van Integrale Vroeghulp Integrale Vroeghulp is om de volgende redenen van meerwaarde voor het lokale aanbod en jeugdbeleid: preventie van onnodige ontwikkelingsachterstanden van kinderen (en daarmee verbonden gezinsproblematiek);
3
behoud van integrale werkwijze, samenwerking en afstemming binnen het netwerk van organisaties; borging van bestaande specifieke medische kennis en expertise op het gebied van vroegtijdige signalering, intake, eerstelijns zorg, vroegdiagnostiek en vroege interventie; verdere ontwikkeling van professionele richtlijnen en standaarden voor vroegsignalering, multidisciplinair adviesplan, zorg en onderwijs.
Door ontwikkelingsproblemen vroegtijdig te onderkennen en hiervoor passende behandeling in te zetten wordt voorkomen dat kinderen pas in een later stadium gezien worden, als ze vastgelopen zijn vanwege deze problematiek, en een veel grotere zorg- of behandelingsvraag hebben. De inzet van vroegtijdige hulp bespaart dus inzet en kosten op de langere termijn. Dankzij de consultatiefunctie van Integrale Vroeghulp worden problemen waar mogelijk aangepakt en opgelost in de eerste lijn. Denk hierbij aan de voorliggende voorzieningen zoals huisartsen, CJG’s en scholen. Hierdoor wordt opschaling naar de duurdere tweede lijn voorkomen.
4.1 Sociale Netwerk Versterking Binnen Integrale Vroeghulp wordt het nog belangrijker om samen te werken met ouders/verzorgers gericht op versterking van hun eigen kracht én dat van hun netwerk. Casemanagers Integrale Vroeghulp helpen ouders hun eigen netwerk te verkennen, activeren en benutten. Door versterking van het sociale netwerk vermindert vaak de behoefte aan professionele zorg en kunnen zwaardere vormen van zorg worden voorkomen of uitgesteld. In de komende jaren zullen hulpvragen nog meer in en met de eigen omgeving worden opgevangen en ingevuld.
4.2 Bovenregionaal aanbod De trajectbegeleiding en ondersteuning van jonge kinderen en gezinnen wordt zoveel mogelijk dichtbij huis geboden. Maar juist bij meervoudige en complexe vragen, is een bovenregionaal aanbod vereist om ook preventief multidisciplinaire (vroeg-)diagnostiek en dagbehandeling mogelijk te maken. De specifieke deskundigheid op dit gebied die nu beschikbaar is vanuit het samenwerkingsverband zal geborgd moeten worden in de lokale De ouders: Onze vermoedens werden bevestigd “Onze zoon is nu bijna zeven jaar oud. Al op heel jonge leeftijd hadden we het gevoel dat hij anders was. Onrustig, niet stil kunnen zitten, moeite met concentreren. Natuurlijk maak je je als ouders ongerust. Via het consultatiebureau zijn we verwezen naar Integrale Vroeghulp. Daar ging een wereld voor ons open: mensen die met veel begrip voor onze situatie naar ons luisterden. Integrale Vroeghulp regelde de nodige onderzoeken. Onze vermoedens werden bevestigd. We weten nu wat er met onze zoon aan de hand is. Het gaat niet om het etiketje. We willen hem gewoon de beste kansen bieden in het leven. Er vroeg bij zijn, is in zijn geval heel belangrijk.”
4
organisatiestructuren zoals bijvoorbeeld de jeugdteams.
4.3 1 Gezin 1 Plan Om 1 plan voor 1 gezin te realiseren moeten de verschillende organisaties samenwerken met ouders. Ouders behouden de regie over het eigen leven en dat van hun kinderen. Daarmee past de hulp en advies vanuit Integrale Vroeghulp ZHZ uitstekend binnen het gemeentelijk beleid gericht op versterking van de zelfredzaamheid van kwetsbare burgers.
4.4 Inzet van de IVH werkwijze Tot de doelgroep van Integrale Vroeghulp horen nu kinderen met (meervoudige) ontwikkelingsproblemen tussen 0 en 7 jaar. De expertise van de samenwerkende organisaties is echter niet beperkt tot deze leeftijdsgrens. De werkwijze/opzet van Integrale Vroeghulp zou ook gebruikt kunnen worden voor kinderen boven de 7 jaar. Bij enkelvoudige problemen kunnen ouders met kinderen rechtstreeks terecht bij de desbetreffende organisatie. Bij meervoudige problemen is regionale samenwerking en afstemming tussen organisaties vereist. Het expertise/ deskundigen team zou kunnen worden ingezet wanneer opschaling van zorg nodig is en wanneer het voorliggend veld vanwege de complexiteit de vraag niet kan beantwoorden.
4.5 Centrum voor jeugd en Gezin De deskundigheid van het kernteam en de casemanagers van Integrale Vroeghulp zijn beschikbaar voor de Centra voor Jeugd en Gezin. In de meeste gemeenten is de verbinding tussen IVH en CJG al aanwezig. De voordelen van een goede verbinding tussen de netwerken Integrale Vroeghulp en het CJG zijn: Versterking van de zorg voor kwetsbare kinderen met de expertise van Integrale Vroeghulp; Preventief en vroegtijdig handelen dicht bij huis; Integrale aanpak zorg, welzijn en onderwijs; Ketenzorg met accent op kind, gezin en omgeving; Aansluiting bij gemeentelijke ontwikkelingen zoals transitie jeugdzorg; Samenhang in de lokale en regionale voorzieningen.
5 Samenwerking 5.1 Bijdrage en financiering vanuit het netwerk Integrale Vroeghulp heeft een vaste coördinator (die tot 1 januari 2015 wordt gesubsidieerd door het Ministerie van VWS). De samenwerkende organisaties leveren deskundigen ten behoeve van het kernteam en diagnostiek. De financiering van de deskundigen komt in de huidige situatie voor rekening van de betreffende organisatie: Casemanagers (cliëntondersteuning): MEE Plus Groep Jeugdartsen (CB arts, schoolarts): CJG Rijnmond, Rivas Zorggroep Gedragsdeskundigen (orthopedagogen, psychologen): ASVZ, Gemiva-SVG Groep, Ipse de Bruggen, Lucertis, Syndion, Koninklijke Visio, Yulius GGZ
5
Maatschappelijk Werkenden: BJZ-ZH, BJZ Stadsregio Rotterdam Medisch Specialisten (kinderarts, revalidatiearts, arts VG): ASVZ, Ipse de Bruggen, Rijndam Revalidatiecentrum, Rivas Zorggroep Secretariële ondersteuning: MEE Plus Groep Ten behoeve van de kernteams is een minimale bezetting van een gedragsdeskundige en een arts per team noodzakelijk. De teambespreking kost iedere deelnemer (inclusief voorbereidingstijd) 1,5 uur per kind. Een vaste notulist schrijft het adviesverslag. Op basis van 216 nieuwe cliënten in 2013 is nodig: Gedragsdeskundigen: 324 uur op jaarbasis Artsen: 324 uur op jaarbasis Notulist: 324 uur op jaarbasis Maatschappelijk werkers en deskundigen vanuit jeugdzorg of onderwijs sluiten aan op verzoek. De kosten voor bovenstaande vaste bezetting van de kernteams bedragen op jaarbasis (berekend naar kostprijs 2013) 83.818 euro. Zie bijlage I voor specificatie van deze kosten. De organisaties in het netwerk worden tot 31 december 2014 gefinancierd door: Huidige financiering
AWBZ
ASVZ
X
ZORGVERZEKERING GEMEENTE
PROVINCIE
BJZ Stadsregio Rotterdam
X
BJZ Zuid Holland
X X*
CJG Rijnmond Gemiva SVG Groep
X
Ipse-de Bruggen
X
Koninklijke Visio
X
Lucertis Kinder-en Jeugdpsychiatrie
X
MEE Plus Groep
X
X
X
Rijndam Revalidatiecentrum Rivas Zorggroep
X
Syndion
X
Yulius GGZ
X
X
X
* CJG Rijnmond ontvangt van de gemeenten op Voorne-Putten (Bernisse, Brielle, Hellevoetsluis, Spijkenisse en Westvoorne) subsidie voor het samenwerkingsverband VTO. Voor 2014 is een bedrag van €26.376 beschikbaar. Verantwoording: Casemanagement
252 uur
Secretariële ondersteuning
104 uur
Coördinatie
52 uur
6
5.2 Budget coördinatie Integrale Vroeghulp Het beschikbare budget (vanuit de Regeling subsidies AWBZ) voor de coördinatie van het netwerk Integrale Vroeghulp in de regio Zuid-Holland Zuid in 2014 bedraagt 68.218 euro. Hiervan wordt 975 uur coördinatie voor het netwerk Integrale Vroeghulp ingezet.
5.3 Integrale Vroeghulp na 2014 Het voortbestaan van Integrale Vroeghulp na 2014 is zeker niet vanzelfsprekend. Wanneer adequate financiering van het netwerk wegvalt is de voortzetting van de huidige samenwerking onmogelijk. Daarnaast zullen bezuinigingsmaatregelen ertoe leiden dat zorgaanbieders zich genoodzaakt zien zich op hun eigen terrein terug te trekken en minder op externe en ketensamenwerking gericht zijn. Het wegvallen van vroegtijdige signalering en hulp zal in de eerste plaats ten koste gaan van jonge kinderen met meervoudige ontwikkelingsproblemen én hun ouders. Een gevolg zal zijn dat deze groep kinderen en ouders pas een beroep zullen doen op hulp en zorg als zij vastlopen vanwege hun problematiek. Deze is dan eerst nog in ernst toegenomen. De inzet van zwaardere (en dus duurdere) zorg is dan vaak het gevolg. De samenwerkingspartners Integrale Vroeghulp adviseren de gemeenten in Zuid-Holland Zuid dan ook om de functie Vroeghulp vanaf 2015 goed te borgen in de (bestaande of nieuw op te richten) gemeentelijke structuren voor de jeugdzorg. Zolang dit nog niet gebeurd is wil het netwerk graag deze functie blijven uitvoeren. Hiervoor moeten afspraken worden gemaakt tussen gemeenten, zorgverzekeraars, MEE en zorgaanbieders met betrekking tot: - coördinatie - inzet van deskundigen voor het kernteam - casemanagement (cliëntondersteuning)
6
Verwachte baten
In het landelijke project Vroeg, Voortdurend en Integraal is onderzoek gedaan naar de maatschappelijke baten van Integrale Vroeghulp*. Hieruit blijkt dat de verwachte opbrengsten liggen op het terrein van zorg en onderwijs: Lager ziekteverzuim van de kinderen én ouders. Lagere Zorg Zwaarte Pakketten (ZZP) en substitutie. Snellere doorstroom naar passend onderwijs (regulier of speciaal). Vermindering van maatschappelijke overlast. Het onderzoeksrapport noemt ook de baten voor de gemeenten: Alle (noodzakelijke) zorg is overzichtelijk per kind en in de tijd.
7
Goede, efficiënte en kwalitatief goede zorg voor jonge inwoners. Grotere maatschappelijke bijdrage van burgers: door een optimale ontwikkeling van het kind is er een grotere kans op (blijvende) arbeidsparticipatie van de ouders en (op termijn) van het kind zelf. Minder ontspoorde kinderen. Waarmaken van de regierol van de gemeente leidt tot hogere tevredenheid bij de burgers. Positieve impuls aan het imago van gemeenten.
Conclusie van de Business Case is, dat de maatschappelijke opbrengsten vanaf 2016 hoger zijn dan de kosten. Voor iedere geïnvesteerde € 0,68 wordt € 1 terugverdiend.
*De volledige tekst of een samenvatting van de Maatschappelijke Business Case “Het Kind centraal” is te vinden op de website van IVH: www.integralevroeghulp.nl
8
