House of Flying Daggers

House of Flying Daggers

House of Flying Daggers 1

leerlingendossier bij een film voor jongeren vanaf het 1ste SO

voor de film in het kort 9de eeuw. Door de onkunde van de Chinese keizer en de corruptie van de regering ontstaat het ongrijpbare ondergrondse verzetsleger 'House of Flying Daggers'. Er rijzen vermoedens dat de bloedmooie, blinde danseres Mei de dochter is van de leider. Jin, een soldaat, wordt op bevel van kapitein Leo undercover op haar afgestuurd om zo tot in het hoofdkwartier van de Flying Daggers te raken. Wanneer Jin en Mei verliefd worden op mekaar maakt dit de zaak alleen maar gecompliceerder.

technische fiche House of flying daggers (Shi Mian Mai Fu) – China – 2004 – 119’ regie: Zhang Yimou productie: Zhang Yimou en Bill Kong scenario: Zhang Yimou, Li Feng, Wang Bin kleding: Emi Wada muziek: Shigeru Umebayashi cast: Zhang Ziyi (Mei) - Takeshi Kaneshiro (Jin) - Andy Lau (Leo)


Kill Bill en The Matrix "Aziatische films zijn hot en worden meer en meer gekopieerd door Hollywood. Film- en clipmakers als Quentin Tarantino, Spike Jonze en Sofia Coppola zien de Aziatische cinema als een inspiratiebron voor hun eigen filmen videowerk." 1. Kan jij je vinden in deze uitspraak? Waarom wel/waarom niet?

2. Hollywoodkaskrakers Kill Bill en The Matrix heb je waarschijnlijk gezien. Heb je al eens zo'n Chinese film gezien waarover men het hierboven heeft? Zo ja, welke dan? Zo nee, ken je er één?


surfen 3. House of Flying Daggers is wat ze noemen een wuxiafilm. Misschien al van gehoord, misschien ook niet. Op het net vind je heel wat info. 4. Surf eens naar de volgende sites en snuif er de sfeer op van de film die je gaat zien. sites van enkel populaire martial arts-films - www.sonyclassics.com/houseofflyingdaggers/trailer-open.html - www.hero-movie.jp/phase2/ - www.miramax.com/hero/ - www.sonypictures.com/cthv/crouchingtiger/flash4.htm sites met info over enkele martial arts-regisseurs Wong Kar-Wai - www.wongkarwai.net/ - http://wkwai.free.fr/ King Hu - www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/hu.html - http://cgi.search123.com/cgibin/ksearch.cgi?aid=2345&QUERY=King%20Hu&BRAND=1 Ang Lee - http://worldfilm.about.com/od/leeang/ Zhang Yimou - http://worldfilm.about.com/sitesearch.htm?terms=Zhang%20Yimou&SUNa me=worldfilm&TopNode=4648&type=1 - http://www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/zhang.html - http://members.tripod.com/bestfilms/zhang.htm sites van enkele Hollywoodfilms, gebaseerd op martial arts - http://killbill.movies.go.com/vol1/ - http://whatisthematrix.warnerbros.com/ site met filmmuziek en -geluiden - www.sounddesign.hku.nl


na de film wat vond je van de film? 5. Was de film wat je ervan verwacht had? Hoezo?

6. Wat sprak jou aan en wat viel jou tegen? meevallen:

tegenvallen:


spiegeling 7. Kan je aan de hand van de uitspraak bij vraag 1 een spiegeling maken tussen Hollywoodactiefilms als Kill Bill en The Matrix en Chinese wuxiafilms als House of Flying Daggers? Wat hebben zij gelijk, wat is er duidelijk verschillend? gelijk:

verschillend:


leerkrachtendossier bij een film voor jongeren vanaf het 1ste SO

algemene doelstellingen •

de beeldtaal en het gebruik van geluid bij bepaalde scènes analyseren meer inzicht krijgen in de thema's en de personages uit de film de dieper liggende betekenis achter een verhaal vinden stilstaan bij een aantal waarden en kritisch denken stimuleren uiten van een eigen standpunt of mening

• • • •

specifieke doelstellingen • • • •

de oorsprong van een filmgenre achterhalen meer te weten komen over wuxiafilm kennismaken met wuxiafilms en –regisseurs via internet een spiegeling maken tussen films van eenzelfde genre maar uit een andere cultuur


voor de film Dit dossier bevat hoofdzakelijk een voorbereiding op de film. Bedoeling hiervan is jongeren meer achtergrond te geven over het filmgenre, de geschiedenis ervan en de invloed ervan op de Hollywoodcinema. Want ongetwijfeld kent iedereen films als 'Kill Bill' en 'The Matrix', maar niet de oorspronkelijke wuxia-films die als inspiratiebron dienden voor regisseurs als Quentin Tarantino (Kill Bill) en Andy Wachowski (The Matrix).

Kill Bill en The Matrix "Aziatische films zijn hot en worden meer en meer gekopieerd door Hollywood. Film- en clipmakers als Quentin Tarantino, Spike Jonze en Sofia Coppola zien de Aziatische cinema als een inspiratiebron voor hun eigen filmen videowerk." 1. Kan jij je vinden in deze uitspraak? Waarom wel/waarom niet? 2. Hollywoodkaskrakers Kill Bill en The Matrix heb je waarschijnlijk gezien. Heb je al eens zo'n Chinese film gezien waarover men het hierboven heeft? Zo ja, welke dan? Zo nee, ken je er één? 3. House of Flying Daggers is wat ze noemen een wuxiafilm. Misschien al van gehoord, misschien ook niet. Op het net vind je heel wat info. Het is duidelijk dat het hier niet over een nieuw uitgevonden genre gaat maar over een traditionele filmstijl, ontstaan in de jaren 1920 in China. Uitgebreide info op de volgende pagina's. Om de jongeren niet zomaar droog te overladen met info kan het boeiend zijn hen te laten surfen om zo de films die zij kennen te spiegelen aan datgene wat zij te zien gaan krijgen met 'House of Flying Daggers'. Voorbeelden te over om het wuxiagenre te illustreren op volgende sites:


4. Surf eens naar de volgende sites en snuif er de sfeer op van de film die je gaat zien. sites van enkel populaire martial arts-films - www.sonyclassics.com/houseofflyingdaggers/trailer-open.html - www.hero-movie.jp/phase2/ - www.miramax.com/hero/ - www.sonypictures.com/cthv/crouchingtiger/flash4.htm sites met info over enkele martial arts-regisseurs Wong Kar-Wai - www.wongkarwai.net/ - http://wkwai.free.fr/ King Hu - www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/hu.html - http://cgi.search123.com/cgibin/ksearch.cgi?aid=2345&QUERY=King%20Hu&BRAND=1 Ang Lee - http://worldfilm.about.com/od/leeang/ Zhang Yimou - http://worldfilm.about.com/sitesearch.htm?terms=Zhang%20Yimou&SUNa me=worldfilm&TopNode=4648&type=1 - http://www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/zhang.html - http://members.tripod.com/bestfilms/zhang.htm sites van enkele Hollywoodfilms, gebaseerd op martial arts - http://killbill.movies.go.com/vol1/ - http://whatisthematrix.warnerbros.com/ site met filmmuziek en -geluiden www.sounddesign.hku.nl


na de film wat vond je van de film? 5. Was de film wat je ervan verwacht had? Hoezo? 6. Wat sprak jou aan en wat viel jou tegen?

spiegeling 7. Kan je aan de hand van de uitspraak bij vraag 1 een spiegeling maken tussen Hollywoodactiefilms als Kill Bill en The Matrix en Chinese wuxiafilms als House of Flying Daggers? Wat hebben zij gelijk, wat is er duidelijk verschillend? Misschien zijn er leerlingen die hun mening over de uitspraak bij vraag 1 willen herzien.


interessant om weten over film in China Het is honderd jaar geleden dat in 1905 met de verfilming van de Beijing-opera Ding Jun Shan (Dingjun Mountain) de start van de Chinese cinema werd ingeluid. Hoewel men in China niet de gewoonte heeft om de eigen filmgeschiedenis in generaties in te delen, wordt die indeling in het Westen algemeen aanvaard om de complexe geschiedenis van de filmproductie op het Chinese vasteland wat overzichtelijker te maken. In China worden al decennia lang prachtige films gemaakt, maar het duurde – o.a. door politieke omstandigheden – tot de vroege jaren '80 vooraleer de Chinese cinema zich ten volle kon ontplooien en de kans kreeg om zich ook aan een internationaal publiek te presenteren. De eerste 3 generaties, makers van heel poëtische cinema, waren actief tot de jaren '60. Tussen 1905 en 1930 (1ste generatie) wordt film in China sterk beïnvloed door toneel en westerse voorbeelden. Vooral opera, martial arts, fantasy film en slapstick zijn populair. Vanaf 1930 (2de generatie) komen de Shanghai-studio’s tot volle bloei. De tweede generatie wordt ingedeeld in twee periodes, namelijk de eerste en de tweede gouden jaren. Tijdens deze periodes was de politiek erg conservatief en de filmregie progressief. De regisseurs van de 2de generatie maken de Chinese film 'volwassen' en 'artistiek' en brengen in een realistische stijl hoofdzakelijk melodrama’s en sociaal/patriottische thema’s. Sommigen durven zelfs spreken van een voorlopen op het Italiaans neorealisme. Een van de belangrijkste films uit deze periode is The Goddess (Wu Yonggang – 1934). De 3de generatie filmmakers draait onder invloed van de Mao-politiek haast louter propaganda films in de zogenaamde Yanan-stijl, genoemd naar de stad in het noorden van China waarrond het communistische leger zich tijdens de Chinees-Japanse oorlog verschanst had. Dit is het begin van het revolutionair realisme. De 4de generatie (de verloren generatie) werd gekortwiekt door de politieke toestand in de jaren '60. De (communistische) culturele revolutie woedde in alle hevigheid en maakte kunstenaars, ook cineasten, monddood. Films dienden enkel als propagandamiddel voor China en het Maoïsme. De 5de generatie zorgde voor de grote doorbraak. Deze filmmakers groeiden op onder het regime van de grote leider Mao. Na diens dood kregen zij in de jaren '80 de kans om hun carrière als cineast te ontplooien. Hun werk oogstte in het westen grote bewondering maar in eigen land belandden de films op de index (de lijst van 'verboden' of 'af te raden' films) wegens te kritisch: armoede en onderontwikkeling mochten niet aan de buitenwereld getoond worden.


De censuur gebeurde heel subtiel. Films van Chen Kaige (o.a. 'Gele Aarde', 'Farewell to my Concubine', 'Temptress Moon') en Zhang Yimou ('Het Rode Korenveld', 'Judou', 'Rode Lantaarns', 'Shangai, Traid',…) werden in heel China uitgebracht op 10 'kopies'; dat betekent zoiets als 1 exemplaar van de film voor half Europa. Dit maakte het vrijwel onmogelijk om het werk van deze regisseurs in eigen land te bekijken. Gelukkig zorgde de welvarende filmbusiness in Hongkong ervoor dat toch heel wat Chinese producties hun weg naar het westen vonden. Vooral een aantal titels uit de rijke kinderfilmtraditie van China en Hongkong zijn echte pareltjes: 'King of Masks' (Wu TianMing) is een ware klassieker. En 'Going to school with dad on my back' (Zhou Youchao) is pure en subtiele poëzie. Intussen is een 6de generatie Chinese cineasten opgestaan. Zij kennen de Culturele Revolutie enkel nog van hun jeugdjaren en beginnen te filmen begin jaren ‘90 (na de traumatische ervaringen op het Tiananmenplein in 1989). Ze staan erg cynisch tegenover de politiek en distantiëren zich in het begin ook van de vorige generatie cineasten, die ze mooifilmerij verwijten die te veel zou inspelen op de smaak van het westen. Deze onafhankelijke cineasten proberen hun werken volledig zelf te financieren. Zij vertellen niet langer over thema's zoals traditie en identiteit maar schetsen de problemen waar de moderne Chinese maatschappij mee te kampen heeft. Jachtige grootstadcinema, met hypernerveuze beelden en pompende beats; het zijn verhalen over (vaak losgeslagen) jongeren in een stedelijk milieu, op zoek naar een plaats in de samenleving en dromend van westerse verworvenheden. Nieuwe normen qua liefde en seks nemen de plaats in van de aloude preutse en kuise beleefdheidsnormen. Door te werken met heel kleine budgetten maken deze cineasten zich zo min mogelijk afhankelijk van de Chinese overheid. Spilfiguren van deze 6de generatie zijn Lou Ye ('Suzhou River' - 2000) en Jia Zhangke ('The World' 2004). The Green Hat (Liu Fendou - 2004) en Two Great Sheep (Liu Hao - 2004) kondigen volgens sommigen al een nieuwe generatie filmmakers aan.


over de regisseur en zijn film "Het is mijn bedoeling via het hart het hoofd te bereiken", zo zegt de Chinese sterregisseur Zhang Yimou (53) bij de wereldpremiëre van zijn film op het afgelopen filmfestival van Cannes. Het was de overdonderende schoonheid van Raise the Red Lantern (1991) die Zhang Yimou tot de beroemdste Chinese regisseur maakte, en Gong Li tot de beroemdste Chinese actrice. Hij had haar ontdekt op de toneelschool, en op 22-jarige leeftijd de vrouwelijke hoofdrol gegeven in zijn speelfilmdebuut en Gouden Beer-winnaar Red Sorghum (1987). Zeven films lang zou ze bij hem blijven, als levensgezellin en muze. Het einde van de verbintenis, privé en professioneel, werd vooral als test ervaren. Over de veerkracht van de regisseur die zijn muze had verloren, werd na hun laatste samenwerking (Shanghai Triad, 1995) druk gespeculeerd. Ondertussen ging Zhang Yimou gewoon opnieuw naar de toneelschool. Daar ontdekte hij Zhang Ziyi die hij op 20-jarige leeftijd liet debuteren in Not one less (1999). Ze speelde de rol van een 13-jarig plattelandsmeisje dat - bij afwezigheid van de onderwijzer - een kleine dorpsschool draaiende moest zien te houden. Ik herinner me een meisje met rode konen van opwinding dat zich vol vuur, bijna verbeten, op haar taak stortte. Het was de geboorte van een nieuwe Chinese ster: een geschoolde danseres en actrice die zich in vliegende vaart in de Chinese vechtkunst bekwaamde, en die via Ang Lee's Crouching Tiger, Hidden Dragon (2000) en Zhang Yimou's Hero (2002) het schitterende middelpunt werd van opvolger House of Flying Daggers (2004), als de dansende, zingende en minnende vechtkunstenaar Mei. Zhang Yimou, evenals Hongkong-collega Wong Kar-wai kijkend door een gekleurde zonnebril: "Misschien heb ik een speciaal talent om van jonge, onbekende actrices sterren te maken. Het is waar, eerst Gong Li, nu Zhang Ziyi. Feit is dat ze allebei op dezelfde toneelschool in Beijing zaten, en dat ik ze allebei in het tweede studiejaar ontdekte. Een bewuste zet is het niet geweest. Het is meer zo gelopen. Achteraf is het wel een vreemde ervaring. En dat Gong Li en Zhang Ziyi nu ook samen te zien zijn in Wong Kar-wai's 2046 (2004) verheugt me. Ik vat het op als een soort poëtische rechtvaardigheid." Vechtkunst Zhang Yimou, die niet als martial arts-expert te boek stond maar de kunst onder meer afkeek bij King Hu's A touch of Zen (1969), heeft met Hero en House of Flying Daggers twee betoverende martial arts-films op rij gemaakt. Tijdens de opnamen van Hero, zo vertelt de regisseur, kreeg hij het te pakken. Nog tijdens het maken van die film schreef hij het scenario voor een vervolg-film. En als House of Flying Daggers in Cannes niet buiten competitie was vertoond, was hij geheid in de prijzen gevallen, zeker met juryvoorzitter Quentin Tarantino die er immers eigenhandig voor had gezorgd dat Zhang Yimou's eerste zwaardvechters-spektakel Hero ook in de Amerikaanse


bioscopen terecht kwam, onder de noemer 'Quentin Tarantino presents'. Zelf kan de regisseur, die zijn twee martial arts-films als complementair beschouwd, het succes het best verklaren uit zijn voorliefde voor de esthetische kwaliteiten van de vechtkunst. "Het gaat mij niet om de vechtsport, maar om de vechtkunst", aldus Yimou. "Voordat Crouching Tiger, Hidden Dragon verscheen, werkten westerse filmmakers al volop samen met Aziatische vechtkunstspecialisten. Dat gaat zelfs terug naar de jaren zeventig, en Bruce Lee. Het westerse publiek was dus al een beetje vertrouwd met de Aziatische stijl. Ang Lee was wel een hekkenbreker, omdat hij de schoonheid van die stijl wereldwijd liet zien. Wat mij betreft draait het in martial arts-films ook om de schoonheid, de poëzie. En het ultieme doel is om die esthetiek te openbaren. Als het werkt, dan word je door die visuele schoonheid getroffen, recht in het hart. En als je het écht kunt voelen, dan kan het nog verder gaan, naar een ander niveau. Dan wordt het een spirituele ervaring. Dan gaat het, zeg maar, rechtstreeks van het hart naar het hoofd." Droomdecor Het is ook de reden waarom Zhang Yimou zijn film in 859 voor Christus situeerde, aan het einde van de Tang Dynastie. "Ik hou erg van die periode in de Chinese geschiedenis", aldus Yimou. "Het was een heel verlicht en heel luxueus tijdperk. Ik heb er veel onderzoek naar gedaan in historische archieven, en ik heb bijvoorbeeld veel schilderijen bestudeerd, om te zien hoe de kostuums waren, de kleuren. Het was mijn bedoeling om die tijd tot leven te wekken, qua geluid, qua sfeer, vooral qua sfeer." De kleuren die in House of Flying Daggers van het doek spatten, hebben volgens de regisseur geen symbolische waarde. Yimou: "Het is een heel gedetailleerd kleurenpalet, maar het heeft geen speciale betekenis. Waar ik wel heel erg van hou is het combineren van schoonheid, zoals uitgedrukt in de kleuren, met tragedie. Je ziet die voorkeur ook in eerdere films, zoals Yu Dou (1990) waarin ik een heel triest verhaal vertel tegen een prachtige, kleurrijke achtergrond. Voor House of Flying Daggers geldt hetzelfde, de tragische driehoeksrelatie die door Zhang Ziyi, Takeshi Kaneshiro en Andy Lau wordt verbeeld, is vormgegeven in een droomdecor." Dat er tenslotte - wat prozaïscher - een relatie bestaat tussen de Chinese release van House of Flying Daggers, in de zomermaanden, en de gelijktijdige maatregel van de Chinese regering om Amerikaanse films uit de Chinese bioscopen te weren, moet Zhang Yimou ontkennen. "De actie van de Chinese regering om Amerikaanse films in juli en augustus uit de bioscopen te houden", zo legt de regisseur uit, "heeft alles te maken met de bescherming van jonge kinderen. China heeft geen filmkeuringsysteem, en dat wreekt zich vooral in de zomer, als iedereen vakantie heeft en naar de bioscoop gaat. Kinderen kunnen gewoon een bioscoopkaartje kopen, voor het hele aanbod. Ze kunnen ongehinderd alle vormen van seks en geweld consumeren. Ouders maken zich zorgen, klimmen in de pen, en de overheid komt weer met een tijdelijke maatregel.


Ik heb in het verleden vaak gepleit voor een filmkeuringsysteem, niet alleen voor de bioscoop, maar ook voor de televisie, om bijvoorbeeld bepaalde programma's vóór en ná middernacht uit te zenden, maar om de een of andere mysterieuze reden zijn de Chinese autoriteiten er niet klaar voor." www.filmkrant.nl - Belinda van de Graaf Chinees regisseur Zhang Yimou kennen we doorgaans van tamelijk intieme, dramatische films, stuk voor stuk luxueus in beeld gezet. Het leven van kleine, onbelangrijke mensen als opvallend contrast met koninklijke settings en de adembenemende natuur als fysieke achtergrond. Films dus die, op het eerste zicht, weinig te maken hebben met 'Hero' of 'House of Flying Daggers', twee martial arts-epossen, spectaculair georchestreerd, boordevol actie, helden en schurken. Ze hebben met het gewone volk uit Yimou's vorige projecten ogenschijnlijk niets te maken. Toen Zhang zich kort na Ang Lee's Crouching Tiger, Hidden Dragon ging toeleggen op het martial-artsgenre leek dat in eerste instantie een opportunistische zet. Hij had zich altijd bezig gehouden met historische films en sociale drama's, en het lag dus voor de hand te denken dat hij slechts het financiële succes van Lee wilde nabootsen. Maar het is in de overgave waarmee de helden zichzelf overwinnen, dat een verband tussen zijn martial-artsfilms en het eerdere werk kan worden gezien. Sterker nog: Hero en House of Flying Daggers lijken zelfs de manier waarop zijn eerdere films moeten worden bekeken, te veranderen. Terugkijkend is opeens pas echt duidelijk zichtbaar hoe zulke offers ook eerder het centrale gebaar in het werk van Zhang waren. De beslissing zichzelf helemaal weg te cijferen was altijd al een favoriet thema. Het kan worden gevonden in het bloedige einde van zijn debuut Het Rode Korenveld wanneer de arbeiders op een Chinese wijnboerderij een amateuristische zelfmoordmissie tegen het Japanse leger uitvoeren. Het is, op een meer alledaagse manier, te zien bij het meisje in The Road Home dat ademloos over heuvels en door bossen sprint, alleen om haar vertrekkende geliefde een portie champignonknoedels mee te geven. Of bij de dorpslerares in Not one less, die dagen door de grote stad zwerft en 's nachts op straat slaapt, tijdens de zoektocht naar een weggelopen leerling. Voor zulke heroïsche daden biedt de martial-artsfilm, een genre waarin niets te kunstmatig of overdreven is, grote mogelijkheden. Zelfs de beperkingen van de zwaartekracht en de tijd kunnen door wilskracht worden overwonnen, zoals de onophoudelijke slowmotions van House of Flying Daggers laten zien. In de fractie van een seconde die een vliegende dolk nodig heeft om een doelwit te bereiken, kunnen blikken worden uitgewisseld en beslissingen worden genomen. Het geluid van elk zwaard, van elke pijl, van elke zwiepende bamboestengel wordt op de soundtrack fraai naar voren gebracht, en ook dat blijkt steeds voldoende voor een reactie - het mag duidelijk zijn waarom deze zwaardvirtuozen alleen kunnen sterven als ze daar zelf reden toe zien.


Het plot van 'House of Flying Daggers' werd in de jaren '90 door Yimou tegelijkertijd met het plot voor 'Hero' uitgebroed, en er zijn ook de nodige overeenkomsten te ontdekken. Zo is 'House of Flying Daggers' net zoals 'Hero' een lust voor het oog dankzij de adembenemende cinematografie en het overweldigende kleurgebruik. Daarnaast zijn er vergelijkbare plotelementen: er is wederom sprake van een tiranniek bewind dat door een handjevol protagonisten heroïsch wordt bestreden. Ook hier blijft hij trouw aan wondermooie fotografie en een intimistische ondertoon. Zhang Yimou lijkt daarenboven een patent genomen te hebben op het verwerken van kleurschakeringen om elke scène te zetten. Net zoals bij Hero speelt het kleurenpallet een vooraanstaande rol om de liefde, passie en haat een extra dimensie te geven. Typerend voor Zhangs visie is daarbij dat ook in de vormgeving, in de perfecte symmetrie van de beelden, personages altijd ondergeschikt zijn aan een groter plan. Hij gebruikt close-ups van gezichten niet om de psychologische betekenis van een gelaatsuitdrukking te tonen, maar alleen voor de volmaakte schoonheid van een traan die over een wang loopt. Jin en Mei vormen een geheel met de rijk geornamenteerde, paarse en blauwe wanden van het bordeel, de donkere bossen en de licht getinte velden waar ze doorheen vluchten, met de confrontatie in een groen bamboebos als hoogtepunt van inventiviteit. Sinds Touch of Zen (King Hu - 1969) is zo'n bos een vaste locatie in zwaardvechtfilms, maar de opmerkelijke perspectieven waaruit Zhang de langs bamboestengels glijdende soldaten vastlegt zijn nieuw en verrassend. House of Flying Daggers is een bezinning op de klassieke genrewaarden die meester King Hu in de late jaren zeventig op celluloid vastlegde. De oorspronkelijke Chinese titel 'Shi Mian mai Fu' luidt vrij vertaald 'in tien hinderlagen tegelijk'. Gedreven en stijlvast grijpt Zhang respectvol terug op de oorsprong van de wuxia pian. Cameraman Zhao Xiaoding maakt brede penseelstroken in warme herfstkleuren, vindt in zijn zoeker een natuurlijke landschapsgrandeur die overigens van Russische origine is: exterieurs werden in de Oekraïne opgenomen, op de wende van herfst en winter. Zhang liet de enige echte Ching Siu-Tung (Tsui Harks rechterhand bij A Chines Ghost Storytrilogie) los op de gevechtsscènes. Onder supervisie van de legendarische choreograaf/actieregisseur knallen ze van ’t scherm met virtuoze exactheid en inventieve agressie. Een van de meest oogstrelende scènes valt in het begin van het verhaal, in het huis van lichte zeden. Een magistrale dans van de wondermooie Zhang Ziyi, die we nog kennen uit Hero en het meesterlijke Crouching Tiger, Hidden Dragon. Gekleed in fuchsia danst en zwiert zij als een sierlijke zwaan omringd door bongo’s; het is een fascinerend ballet. De actiescènes zijn zoals in Hero een waar festijn met brio uitgebeeld en geënsceneerd, hoog in de bomen, klievend door de lucht dansend door het bamboewoud. Dit alles wordt ons op het iris geschilderd door Zhao Xiading die ook de camera hanteerde en dirigeerde in Hero. Een andere getrouwe is kostuumontwerpster Emi Wada die


zowel voor Zhang als Peter Greenaway (o.a Prospero’s Books) en niet te vergeten, grootmeester Kurosawa werkte (Ran, oscar voor kostumering). Hoe doorslaggevend de rol van het decor is in House of Flying Daggers blijkt aan het slot. Tijdens de opnames van die scène in de Oekraïne werd de productie overvallen door schijnbare tegenslag. De goudgekleurde bossen die de achtergrond vormden voor het laatste gevecht werden bedekt door een sneeuwbui. Daarop werd aanvankelijk besloten een paar dagen te wachten met draaien tot de sneeuw zou smelten, maar toen bleek dat de winter echt was begonnen, wijzigde Zhang de scène. Een ingreep met een verbazingwekkend resultaat; nu beginnen Leo en Jin hun zwaardgevecht in een herfstige omgeving, waarna het decor plots een winterse aanblik krijgt. De camera neemt afstand, het gevecht wordt onderbroken voor beelden van landschappen die ondersneeuwen, en legers die oprukken. Dan keren de twee mannen weer terug op de voorgrond, eindeloos verder vechtend. Het is alsof ze elkaar al dagen, weken of maanden naar het leven staan, terwijl om hen heen het seizoen veranderde. Een effect dat de essentie van de films van Zhang samenvat; het gaat om de apotheose, het ogenblik dat menselijke personages door opoffering en fanatisme uitgroeien tot mythische, onsterfelijke helden, en stilering en melodrama ongekende hoogtes bereiken. www.filmsalon.be/flyingdaggers.html - www.cinema.nl - www.filmfocus.nl


over martial arts geschiedenis De Aziatische films zijn hot en worden meer en meer gekopieerd door Hollywood. Film- en clipmakers als Quentin Tarantino, Spike Jonze en Sofia Coppola zien de Aziatische cinema als een inspiratiebron voor hun eigen filmen videowerk. Ze schakelen ook gretig Aziatische specialisten in, zoals de gevechtschoreograaf meester Yuen Woo Ping (Fire Dragon, Tai chi Master, The Matrix). Ondertussen zijn ook hier bij ons de Chinese martial arts-films kaskrakers geworden. Niet dat het genre nieuw is, wel heeft het nooit eerder onze westerse (reguliere) bioscopen bereikt. In de volksmond noemt men het vaak Kung-Fu films; waar men het eigenlijk over heeft, is het hoofdgenre martials arts. Martial arts is een verzamelnaam voor verschillende soorten films, als de Japanse samoeraifilms, de Hongkong kung fu en de Chinese zwaardvechtersfilms of wuxia pian. Deze genres hebben allemaal gemeen dat er achter de virtuoze gevechten een filosofie schuilgaat van mentale en fysieke training. De martial arts-expert moet één worden met lichaam en geest om een goed krijger te zijn. Vaak wordt de zwaartekracht getart en 'vliegen' mensen door de lucht. De gevechten zijn altijd zeer helder in beeld gebracht in open sets. Het Chinese concept van deze helden stamt uit de vierde eeuw voor Christus maar de verhalen zoals wij ze vandaag kennen gaan terug tot de Tangdynastie. Sommige van de verhalen zijn schriftelijke kunstwerken, andere werden mond aan mond verteld of bezongen in ballades. Tegen de zeventiende eeuw werd het een bloeiende vertelstijl die vaak het leven van een vechter centraal plaatste. In de 19de eeuw doken de wuxiapersonages en verhalen op in de Peking Opera. Indrukwekkende acrobaten droegen sterk bij tot de impact die de figuren hadden op het publiek. Kort daarna werden wuxianovelles massaliteratuur, vooral omdat ze als series verschenen in kranten. Toen de Chinese filmindustrie in de jaren '20 op gang kwam, waren de verhalen dankbare vertrekpunten. De epische Shanghaifilm 'Burning of the Red Lotus Monastery' (Shichuan Zhang - 1928) werd in 18 delen gereleased en was de voorloper van de fantastische film. Het genre groeide sterk uit in de jaren tussen de twee wereldoorlogen in. Toen Mao in 1949 met zijn revolutie nieuwe filmregels installeerde, verwierven Hongkong en Taiwan het monopolie op de wuxiafilm. De films werden zowel in het Cantonees (lokaal Chinees dialect) als het Mandarijns (meer verbreid dialect) gedraaid. De Cantonese wuxia pian van de jaren '50 en begin jaren '60 legde de nadruk op magie en fantasie. Krijgers


vlogen eindeloos, zwaarden en dolken vatten vuur en een vechtershand kon snelle, scherpe bliksems gooien die de tegenstander kon verlammen. De verhaallijn was heel vaag en de special effects heel basic – soms rechtstreeks op de filmstrook gekerfd. Toch zorgden deze bovennatuurlijke films voor enkele technieken, ondertussen typisch voor het genre, zoals verborgen trampolines die vechters hoog de lucht in lieten gaan en sterke kabels die hen daar ook hielden. In reactie op de Cantonese fantasy film ontstond de nieuwe wuxia pian, geproduceerd in het Mandarijns. Deze meer realistische zwaardvechtfilms kwamen er onder invloed van Japanse films en een jongere generatie van martial arts-schrijvers. Ook hier kregen de krijgers verbluffende krachten maar het bovennatuurlijke verdween. De films werden zo gepresenteerd als zou een hoog getalenteerde vechter de stunts écht kunnen uitvoeren. Vrouwen bleven centraal staan in de verhalen maar ze kregen nu de kans om het in hun eigen stijl op te nemen tegen de mannen. Het was King Hu die de finesse van het klassieke Chinese theater en de schilderkunst in de nieuwe zwaardvechtfilms bracht. Zijn films toverden adembenemende landschappen op het witte doek, hij maakte van de zwaardgevechten schitterende balletten en zorgde voor een reeks kalme, gereserveerde strijders die niet vochten voor het prestige of uit wraak maar om menselijke waarden te beschermen. Midden de jaren '70, toen Kung Fu furore maakte, kwamen de zwaardvechtfilms in een dip. Regisseur Tsui Hark bracht het genre opnieuw tot volle bloei begin jaren '80 door experts in Hollywood special-effects aan te trekken en populaire Aziatische filmsterren te casten. In de jaren '90 kwam een nieuwe trend in het wuxiagenre aandraven; een mix van kung-fu en zwaardvechten. Opvallend is ook Wong Kar-Wai's 'Ashes of Time' (1994) die een poetische meditiatie is over de wuxiatraditie zelf. Met Crouching Tiger, Hidden Dragon (van Ang Lee die bekend raakte als regisseur van Sense and Sensibility en The Ice Storm) werd het genre ook hier bij ons enorm populair.

kenmerken Terwijl de kung fu-films worden gekenmerkt door brute gevechten vol rauw en heftig geweld, speelt de wuxia pian zich af in een meer geïdealiseerde en mythische wereld waarin legendarische helden uit een ver verleden op een gestileerde en uitgebalanceerde wijze hun tegenstanders bevechten. De wuxia pian-film, letterlijk vertaald als de heldhaftige strijder-film, heeft zijn wortels in het mythische China. Wu betekent krijger, Xia held. Deze 'heldhaftige strijder' kan afkomstig zijn uit eender welke klasse. In elke tijdsperiode heeft het genre zichzelf opnieuw uitgevonden. Net zoals de Amerikaanse western (martial arts wordt wel eens Eastern genoemd) heeft het genre zich aangepast aan een steeds veranderend publiek en gretig gebruik gemaakt van de vooruitgang van de filmtechniek. Toch blijven door


de jaren heen de typische thema's centraal staan. In de wereld van de wuxia staan waarden als eer, loyaliteit en individuele gerechtigheid voorop, waardoor deze strijders hoffelijke helden worden. Ongeacht de krijger tot een ondergrondse organisatie of de maffia behoort, hij zal altijd loyaal en eervol zijn, zijn woord houden zelfs als dit betekent dat hij of zij er zijn/haar leven voor moet geven. De wuxiawereld is vaak verschillend aan het gewone leven en speelt zich af in de Giang Hu, een rijk onder de oppervlakte van de maatschappij. Er wordt gevochten in de traditionele Wudan-stijl; de noorderlijke vorm van Tai Chi met vloeiende, elegante en elastische bewegingen. Meer zuidelijk heb je de Shaolin-stijl, die kort is en waarbij je harde stoten geeft. Hangend aan (later onzichtbaar gemaakte) kabels, tarten de vechters in de wuxiafilms op alle mogelijke manieren de zwaartekracht: door tegen muren op te lopen, over glibberige daken te rennen en van boom tot boom te hoppen. Centraal in de wuxiamythologie staat het zwaard, in alle maten en gewichten. Het gebruik van dit wapen is geen verzinsel van de makers van de films maar werd overgenomen uit traditie. In Japan mochten alleen leden van de Samoeraiklasse een zwaard dragen. In het Oude China was dat anders. Zowel de aristocraten als het gewone volk konden zwaardvechter worden. Aangezien het land overheerst werd door rivaliserende oorlogsleiders kon een onafhankelijk vechter een populaire huurmoordenaar worden. Deze grimmige realiteit wordt in de wuxiaverhalen verheerlijkt. Net zoals de legende van King Arthur promootte de wuxia een leven volgens de ridderlijke waarden. De held was niet alleen sterk en slim, hij of zij vocht voor yi of gerechtigheid – niet voor recht in het abstracte of voor de maatschappij in zijn geheel maar voor eerlijkheid in een zeer specifieke situatie. Gewoonlijk ging het om wraak voor een onrecht in het verleden. Aangezien China een ongelukkige geschiedenis vol corrupte en tirannieke regimes heeft, met een slechte, oneerlijke werking van het gerecht als logisch gevolg, waren wuxiaridders enorm populair. Zij maakten komaf met intriges door moord. De strijders waren outlaws die wraak konden nemen in een maatschappij waar wet geen invloed had. Het wraakmotief nam daarbij ook morele vormen aan en werd overgedragen door erfelijkheid: van ouders op kinderen, van leraar op leerling. Naarmate het genre zich verder ontwikkelde werd het wuxiakarakter een meer onafhankelijke figuur, vaak basisprincipes als eer of gerechtigheid aan zichzelf dienend, eerder dan een meester.


recensies 'House Of Flying Daggers' bevat een aantal van de spectaculairste actiescènes die dit jaar het witte doek kleurden. Het onbetwiste hoogtepunt is de hinderlaag in het bamboebos. Jin en Mei strijden op de begane grond, terwijl het keizerlijk leger vanuit de toppen van de bamboe-bomen toeslaat. Ook de openingssequens is een absolute parel: het 'echo-spel' in het bordeel is kleurrijk, sexy en ongelooflijk knap gechoreografeerd. Zhang Zhiyi zag er nog nooit zo mooi uit en haar bewegingen (die het midden houden tussen dans en martial arts) lijken wel uit een andere dimensie te komen. De eindscène toont wel aan hoe toeval een rol kan spelen tijdens het draaien van een film: het finale gevecht moest zich immers tussen de herfstbladeren afspelen (en daar is zeker geen tekort aan in deze film), maar de weergoden oordeelden er anders over. Op het moment van de opnames (in Oekraïne dan nog wel) begon het plots hevig te sneeuwen, waardoor het er eensklaps allemaal specialer ging uitzien (bloeddruppels op een witte achtergrond, het blijft esthetisch mooi ogen, ook al is het zeker niet origineel meer). 2004 www.filmfreak.be Alex De Rouck

House of flying daggers gaat over kijken en luisteren. Het is een triomfantelijk spel met beelden en geluiden waarin het bedrog de boventoon voert. En dan niet alleen in de scènes waarin participerend Hongkong actie-regisseur Tony Ching Siu Tung het traditionele wire-fu combineert met moderner computerwerk, om een leger soldaten vanuit de bekende boomtoppen te laten aanvallen, of een regen van pijlen door het klassieke bamboe-bos te jagen. Het bedrog zit ook in de drie karakters, in de Chinese actrice Zhang Ziyi als het meisje Mei, in de Japanse acteur Takeshi Kaneshiro als de vrouwenversierende Jin en in Hongkong-acteur Andy Lau als legerkapitein Leo. Ze liegen en bedriegen erop los, en als je denkt te weten hoe de vork in de steel zit, heeft Zhang Yimou een nieuwe verrassing in petto. House of flying daggers is niet de hardboiled Chinese zwaardvecht-film, aangeduid als wuxia-pian, waarmee Zhang Yimou zelf opgroeide. Hij voegt duidelijk zijn eigen lyriek en tragiek toe aan de actie, en dat maakt de film hartverscheurend mooi. Ondertussen eist de Chinese regisseur de Chinese zwaartvecht-film weer een beetje op van zijn Taiwanese collega Ang Lee die er met ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’ toch maar mooi mee aan de haal was gegaan. www.filmkrant.be - Belinda van de Graaf


De duels hoeven echt niet onder te doen voor wat we in ’Crouching Tiger, Hidden Dragon’ te zien kregen, en dan hebben we het vooral over het magische bosgevecht, waarbij een troep soldaten vrolijk de wetten van de zwaartekracht aan de laars lapt en in de beste King Hu-traditie over een woud van bamboetakken surft. humo – 27 nov 2004 - /www.humo.be/Film/Archive.asp?ItemId=683

Of we het nu leuk vinden of niet, de invloed van het Oosten op de Westerse bioscoopbeleving is onmiskenbaar. Een van de meest opvallende voorbeelden van die trend is The Matrix. Want wat anders was dat dan een sterk uitgedachte audiovisuele uppercut die elementen uit de mythologie, religie, sciencefiction, stripverhalen en natuurlijk Japanse anime en manga samensmolt? De zogeheten 'wire-fu' hype, waarbij personages de zwaartekrachtswet trotseren om in het luchtledige hun tegenstander tot een bloederige pulp te herleiden, bereikte zijn hoogtepunt met Ang Lee's artistieke Crouching Tiger, Hidden Dragon en is sindsdien nooit helemaal verdwenen. Wie een hekel heeft aan dat soort onrealistische maar stijlvolle knokpartijen die bijna live-action versies van de over vijf afleveringen gespreide duellen in Dragonball Z lijken, dienen zich dan ook te onthouden van House of the Flying Daggers. Vooreerst is de prent, net als Hero, visueel verbluffend. In prachtige, weinig vernieuwende maar niettemin erg knappe, widescreen fotografie ontvouwen Yimou en zijn crew een bijzonder kleurrijke waaier aan natuurtaferelen, oogverblindende decors en verfijnd gemaakte kostuums. Vroeg in de film is het genieten geblazen met de "echodans" waarin Mei, gewapend met enkel haar weelderige gewaad, een halve cirkel trommels bespeelt. Laten we het er gewoon bij houden dat woorden de scène onmogelijk recht aandoen. De ontelbare vechtpartijen die erop volgen, met als uitschieter de strijd in een bamboebos, mogen er zeker zijn en hoewel we over de waarde van Yimou's verlangen om elke "vliegende dolk" in slowmotion en als een naar de camera gegooide computeranimatie uitvoerig in beeld te brengen kunnen discussiëren stoorde het ons alvast niet bijster erg. Het acteerwerk van Takeshi Kaneshiro en Andy Lau als respectievelijk Jin en Leo valt best mee en Zhang Ziyi, die met rollen in Crouching Tiger en Hero wel een abonnement op dit soort films lijkt te hebben, weet te overtuigen als Mei. http://www.moviegids.be/index.cfm?id=92576

De drie hoofdakteurs zijn stuk voor stuk routiniers ondanks hun betrekkelijk jonge leeftijd. Wie mij het meest opviel was Zhang Ziyi die de danseres en toekomstige leider van de ‘flying daggers’ op simpelweg fantastische manier neerzet zowel op fysiek als emotioneel vlak, op vijfentwintig jaar al een absolute topper. Ook Andy Lau en Takeshi Kaneshiro als de onfortuinlijke Jin leven zich goed in, maar worden toch wel een beetje weggespeeld door Ziyi die onstuitbaar is… Pat Cronenberg - www.filmsalon.be


bibliografie www.filmkrant.nl www.sonypictures.com http://sounddesign.hku.nl www.schokkendnieuws.nl http://members.tripod.com/~journeyeast/wuxia_pian.html www.moviegids.be www.humo.be www.filmfreak.be http://www.digg.be/movie.php?id=403 www.filmsalon.be/flyingdaggers.html www.cinema.nl www.filmmuziek.be http://www.kungfufilms.nl/index.html http://www.sonyclassics.com/houseofflyingdaggers/trailer-open.html http://www.hero-movie.jp/phase2/ http://www.miramax.com/hero/ http://www.sonypictures.com/cthv/crouchingtiger/flash4.htm http://www.wongkarwai.net/ http://wkwai.free.fr/ http://killbill.movies.go.com/vol1/ http://whatisthematrix.warnerbros.com/ http://www.sensesofcinema.com/contents/directors/02/hu.html http://cgi.search123.com/cgibin/ksearch.cgi?aid=2345&QUERY=King%20Hu&BRAND=1 Dit dossier is een productie van Open Doek met steun van de Warande Stad Turnhout, Prov. Antwerpen, Prov. Limburg, DGOS en de Vlaamse Gemeenschap. -


House of Flying Daggers

Recommend Documents