HET ONTBREEKT AAN MASSA

update coc update december 2005 4 e jaargang nr. 4

Erwin Olaf & Jelle Houtsma:

‘HET ONTBREEKT AAN MASSA’ De oorsprong

VAN HET COC TURKS NOCH PAAPS RUIM BAAN voor Reinier

INHOUD

coc update december 2005 © 2005

| kwartaalblad van COC Nederland | 4 e jaargang nr. 4

COLOFON Redactie Jeroen Eenkhoorn | Erik Feenstra | Reinie van Goor (hoofd- en eindredactie) | René van Soeren

Beginnend COC en de

TWEEDE WERELDOORLOG MAATSCHAPPELIJKE TRENDS

M

et 60 jaar COC kunnen we trots zijn op wat we hebben bereikt. Maar ook de zorgen zijn er. Die vragen om analyse en

gepaste actie.

3

Aan dit nummer werkten mee Leden COC Tilburg | Frank van Dalen | Rolf Ernst | Maxim van Ooijen | Linette Raven | Caspar Signet | Rob

Dubbelinterview Erwin Olaf & Jelle Houtsma

Tielman | Froukje van Tol | Philip Tijsma | Jan Carel Warffemius | Hans

HET ONTBREEKT AAN MASSA

Warmerdam | Gea Zijlstra

6

Vormgeving Hammink Design Amsterdam

De samenleving is in beweging. Nederland is tolerant, maar de tole-

www.hammink.biz

rantie die we ontmoeten heeft veel weg van gedogen. De kritiek op Herman Vuijsje met zijn fatwa-oproep aan het COC kwam uit de holebi-beweging, maar niet van daarbuiten. Daar was en bleef het stil. In Nederland is de gelijkberechtiging van homoseksualiteit een wettelijk feit. Maar met de bijbel of de koran in de hand mag je dingen roepen die ongelovigen níet zomaar mogen zeggen. De botsing van de twee grondrechten godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsui-

Druk, distributie en sponsoring

Ruim baan

PlantijnCasparie Zwolle

13

VOOR REINIER

tel: 038-4670070 Oplage: 9.500 | ISSN nr. 1569-4461

ting komt heviger aan de oppervlakte dan ooit te voren. Als je geëmancipeerd bent, kun je op eigen benen staan. En dus trekt de overheid zich langzaamaan terug en vervalt haar bescherming. Deze trends vragen om actie van het COC in samenwerking met andere organisaties en sleutelfiguren. Op weg naar tastbare resultaten.

Redactieadres

TURKS NOCH PAAPS

Het COC heeft zich altijd sterk gericht op opvang, voorlichting en lobby. Dat zullen we blijven doen. Maar in het nieuwe Beleidsplan van het COC is een derde belangrijke nieuwe taak geformuleerd. Zorgen

tel: 020-6234596 | fax: 020-6267795

Verder in dit nummer:

[email protected] | www.coc.nl

Our Site: speciale dagen

4

Terug naar het begin

9

Jan Krol

12

hebben.

Holebi’s met een handicap

13

De inzet en activiteiten van het COC zijn na 60 jaar geschiedenis nog

Bestuur COC stapt op

14

Want als een wet die betekenis niet heeft, dan is de wet een dode letter. En daar kunnen wij, als holebi-gemeenschap, knap last van

steeds nodig. Niet om de emancipatiestrijd over te doen, maar om te

Voorzitter COC Nederland

COC

update |

DECEMBER 2005

1 maart 2006

Foto cover Linette Raven

Samen komen we (veel) verder 15

verdedigen wat we in al die jaren hebben bereikt. Frank van Dalen

Volgend nummer verschijnt (deadline 26 januari 2006)

Bij de voorzitter op de bank:

dat wat in de wet staat, ook wordt verankerd in de samenleving.

2 |

Postbus 3836 | 1001 AP Amsterdam

10

Adressen

15

Reacties, ideeën en suggesties krijgen

Brieven

16

[email protected] of postbus 3836,

we graag. U kunt ze sturen naar 1001 AP Amsterdam.

✑ Rob Tielman

OP NA AR DE 60

Jan Carel Warffemius

Volgend jaar bestaat het COC 60 jaar: coc update blikt alvast terug

Beginnend COC en de tweede wereldoorlog Op 14 januari 1940 vond in het Amsterdamse hotel-restaurant Atlanta bij het Frederiksplein een bijeenkomst plaats om een homoseksueel maandblad op te richten. Aanvankelijk werd gedacht aan de naam Ons Leven maar uiteindelijk werd gekozen voor het meer strijdbare Levensrecht. De drie oprichters waren Jaap van Leeuwen (1892-1978), Niek Engelschman (1913-1988) en Han Diekmann (1896-1989). Het vierde nummer van Levensrecht was gedrukt maar nog niet verspreid, toen de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland binnenvielen.

Van Leeuwen leerde de namen en adressen van de 190 abonnees uit het hoofd De schrijver Jef Last (1898-1972) had de redactie gewaarschuwd dat de nazi’s gebruik zouden kunnen maken van het adressenbestand. Daarom vernietigden ze alles wat met Levensrecht te maken had en leerde Van Leeuwen met zijn fabelachtige geheugen, de namen en adressen van de 190 abonnees uit het hoofd. Tegennatuurlijke ontucht

Onmiddellijk na het begin van de bezetting, al op 31 juli 1940, wordt door de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied, Seyss-Inquart, de ‘Verordening ter bestrijding van de tegennatuurlijke ontucht’ afgekondigd.

Met deze verordening 81/40 werd net zoals in het toenmalige Duitsland homoseksualiteit tussen mannen strafbaar gesteld. Engelschman stelde vanaf 1943 zijn woning aan de Keizersgracht beschikbaar voor de linkse Vonkverzetsgroep waarbij ook Jef Last betrokken was. Omdat Engelschman twee joodse grootouders had, moest ook hij onderduiken. Dubbelleven

Van Leeuwen raakte betrokken bij de Parool-groep. Herfst 1941 werd de verspreidingsgroep waaraan hij deelnam verraden en opgepakt. Omdat er niets

tegen hem bewezen kon worden en hij weerbaar en ongebroken standhield, werd hij na zeven maanden vrijgelaten. Gelukkig had hij alle boeken en documenten die hem en anderen in de problemen hadden kunnen brengen tijdig ondergebracht bij zijn ouders in Zeist. Alles wat zich in zijn kamer in Amsterdam bevond bij de familie Addicks bleek

Het hielp om al vóór de oorlog gewend te zijn aan een dubbelleven vernield of weggesleept te zijn. In 1943 moest hij opnieuw onderduiken toen bleek dat de Sicherheits Dienst weer op zoek naar hem was. Uit de bewaard gebleven correspondentie blijkt dat hij tijdens de bezetting doorging met netwerken. Daarbij hielp dat hij al voor de oorlog gewend was om een dubbelleven te leiden. Zo vond veel van de schrif-

Persoonsbewijs (28 januari 1943) van Nico Engelschman: zijn beroep ‘kantoorbediende’ is veranderd in toneelspeler.

telijke communicatie plaats via poste restante afspraken met kioskhouders, bijvoorbeeld op het Spui in Amsterdam. Ook maakte hij voor, tijdens en na de oorlog gebruik van een schuilnaam: Arent van Santhorst. Diekmann was ook ondergedoken maar werd op 6 juni 1944 in Amsterdam opgepakt tijdens een razzia en werd via kamp Amersfoort naar Duitsland vervoerd waar hij bij Stuttgart tewerkgesteld werd. Hij keerde na de oorlog terug en werd actief in het latere COC. Na de oorlog werd de antihomoseksuele verordening 81/40 onmiddellijk afgeschaft. Dankzij het feit dat Levensrecht zichzelf tijdens de oorlog had opgeheven en niet met de Duitsers had samengewerkt, kon de vereiste papiervergunning verkregen worden en verscheen op 4 september 1946 het eerste naoorlogse nummer dat opvallend veel

voor club het was, werd duidelijk gemaakt dat men niet meer terug mocht komen. Ook op het punt van maatschappelijke veroordeling was dus sprake van een vooroorlogs aandoende continuïteit. Veel leden van de nieuwe club gebruikten een schuilnaam, de voorzitter Engelschman (Bob Angelo) inbegrepen. De schuilnaam Shakespeare Club werd vervangen door het eveneens verhullende Cultuur- en Ontspannings Centrum.

lijkt op de drie vooroorlogse nummers. De continuïteit in vorm en inhoud is opmerkelijk.

aandacht aan. Maar de wetenschappelijke, maatschappelijke en politieke erkenning van die vervolging liet lang op zich wachten.

Voor het naar gelijkberechtiging strevende COC was het sinds de oprichting in 1946 van groot belang om aandacht te blijven besteden aan de homovervolging voor, tijdens en na de oorlog. Zowel de eerste COC-voorzitter, Niek Engelschman (van 1946 tot 1962), als de tweede, Benno Premsela (van 1962 tot 1971), beide tijdens de oorlog ondergedoken, besteedden hier regelmatig

Shakespeare Club

Op zaterdag 7 december 1946 werd in De la Paix in de Amsterdamse Leidsestraat de eerste bijeenkomst gehouden voor de lezers van Levensrecht in de vorm van een lezing van Last die sprak over liefde in Griekenland. De belangstelling was zeer groot. Op zondag 8 december werd in Krasnapolsky aan de Dam in Amsterdam een programma met zang, dans en voordracht gehouden onder de schuilnaam Shakespeare Club. Die schuilnaam bleek niet overbodig want toen Krasnapolsky begreep wat

Het begint met nee zeggen. Biografieën van homoseksuele mannen en vrouwen in het verzet 1940-1945. Klaus Müller en Judith Schuyf (redactie). Verschijnt bij Schorer Boeken in februari 2006, ISBN 90 7334 129 9, 250 pagina’s, € 18,50. Voor dit boek schreef Rob Tielman een hoofdstuk over de betekenis van de Tweede Wereldoorlog voor het COC en werkte dat om tot een artikel voor coc

update.

COC

update |

DECEMBER 2005

| 3

OUR SITE

✑ Jeroen Eenkhoorn, Erik Feenstra

Relatie, liefde en trouw Op de vraag: wat doen jullie met de feestdagen, antwoordt Erik van den Berg, vrijwilliger van ContrariO : ‘Naar de kerk, ook met Oud & Nieuw, en natuurlijk naar de familie.’

15 jaar

De homobelangenorganisatie ContrariO bestaat sinds november jongstleden 15 jaar. De van oorsprong Gereformeerd Vrijgemaakte vereniging (180 leden) trekt steeds meer homo´s vanuit aanverwante kerkgenootschappen.

Het bestuur probeert binnen de bijbelgetrouwe kerken een klimaat te creëren waarin iedere homo en lesbienne zich vrij voelt uit te komen voor zijn of haar geaardheid. Dit gaat via ‘de vrije keuze van het individu’, gesprek en wederzijds

4 |

COC

update |

DECEMBER 2005

respect. De kerk stelt bijvoorbeeld: je mag wel homo zijn, maar dat niet in praktijk brengen. ContrariO zegt: Ja maar, relatie, liefde en trouw kan óók. Scholenactie

Aanvankelijk organiseerde ContrariO bijeenkomsten met bijbelstudie en contact met de kerkenraden. Sinds een paar jaar werkt de organisatie met regiocontactpersonen en organiseert maandelijks andere activiteiten. Bij de contactpersonen kan je terecht met vragen over homoseksualiteit en geloof. Zij komen twee keer per jaar bijeen om elkaar te bemoedigen en van elkaars ervaringen te leren. Een van hen is Erik van den Berg (regio West): ‘De EO heeft met het thema relatie, liefde en trouw, een onderwerp als homoseksualiteit en kerk uit de schaduw gehaald. Maar na de scholenactie van Expreszo werden wij door scholen en opleidingen die geen prijs stelden op Expreszo benaderd: of wij geen materiaal hadden? En wij dachten: hé, wij zijn er ook.’ ContrariO is er voor homo´s, lesbiennes en ieder die hen wil ondersteunen in het proces van coming-out, zelfacceptatie

Wat te doen met de feestdagen? COC Alkmaar organiseert

derde zondag van de maand

tijdens de feestdagen

een film. Op 4 december,

diverse activiteiten in het

20.30 uur, is dat Sommersturm

pand aan de Bierkade 14a te

(Marco Kreuzpaintner, Du, 2004)

Alkmaar: www.cocalkmaar.nl

Heftige coming-of-age film. Op

Geloofsverbondenheid

COC West-Brabant-West

18 december, 20u, Fingersmith

‘Ik vind het belangrijk om vriendschappen op te bouwen met mensen die in hetzelfde schuitje zitten. Tegenover reguliere vrienden moet ik me verantwoorden: ze begrijpen bijvoorbeeld niet dat ik op zondag geen behoefte heb aan winkelen. ‘Joh, ga toch lekker mee,’ zeggen ze. Ze denken dat de kerk me dwingt op zondag met kerkelijke zaken bezig te zijn en begrijpen niet dat dat uit jezelf komt.’ Laatst had Van den Berg zijn pols gebroken. De telefoon stond roodgloeiend: mensen, via ContrariO ingelicht, wilden

& Tholen organiseert op

(Aisling Walsh, GB, 2004). Prach-

zondag 1 januari 2006, van-

tige BBC tv-serie, gebaseerd op

af 01.00 uur, een knallende

de roman van Sarah Waters.

en als christen homo zijn. Je onttrekken aan de kerk is de gemakkelijkste uitweg, dat wil de organisatie voorkomen.

komen koken of op een andere manier helpen. ‘Door de ethische kant van de organisatie voelt het ook vertrouwd: het draait hier meer om geloofsverbondenheid.’ ContrariO bestudeert naast ethische kwesties ook andere aspecten van homofilie, maar wil geen bindende uitspraken doen. De verantwoordelijkheid ligt bij de individuele leden. ✑ RvG (Met dank aan Gea Zijlstra, LKP)

New Years Party met heel

COC Leiden, Langegracht 65,

veel bubbels. www.cocbergenopzoom.nl

www.cocleiden.nl Kijk voor info over een

COC Leiden vertoont elke eerste &

COC in de buurt op de betreffende site.

Kerst met vrienden Kerstavond anno 1983 in West-Berlijn, met zes vrienden en één vriendin: collega-dansers, zangers en een grimeur. Het waren de wilde jaren tachtig, Berlijn was hot en we leefden er als dartele dertigers lustig op los. Duitsers eten hun kerstdiner op deze avond; Ralph en Jonathan organiseerden een kerstetentje. Met tafelordening, een fraai gedekte tafel en handgeschreven menukaarten. Geen copieuze maaltijd: het ging ons vooral om gezellig samenzijn. Alhoewel Weihnachtsgebäck veel chiquer stond dan koekjes, zeker met de hand geschreven. De genoeglijke avond

kennistest:

werd onze laatste met elkaar. Een half jaar later had de hysterie rondom aids

gevolgen van aids. De vriendin woont

wie is kabouter butt plug?

Berlijn bereikt. De Amerikaanse homo-

ergens in Berlijn en ik keerde terug naar

icoon Joan Rivers verzuchtte: ‘The party

Amsterdam. Ik heb nooit meer zo’n fijne

is over’. In de jaren daarop bezweken

kerstavond met vrienden beleefd.

antwoord op pagina 5

de zes vrienden stuk voor stuk aan de

✑ Rolf

Ernst

SPECIALE DAGEN

Elke dag dat men Feestbeest vast is een overwinning Ramadan is één van de vijf zuilen van de islam. Het is de ne-

kennistest: kabouter butt plug

‘Ik ben net Miss geworden,’ ant-

duikt hij de housescene in. De muziek is

woordt Kamal Haddouch als coc

lekker en de locaties spannend, dat vindt

update hem vraagt: wat doe jij

hij belangrijk. Wat hij dit jaar gaat doen,

met feestdagen?

weet hij nog niet, ‘misschien wordt het

gende maand van de islamitische kalender en vastenmaand.

de Supper Club?’ Hij bepaalt dat kort

Tijdens ramadan halen veel moslims familie- en vriendschaps-

Een goede vriendin van hem, Miss Nou-

van tevoren, kijkt op internet, bekijkt de

banden extra aan. Tussen dageraad en zonsondergang mogen

ria, organiseert iedere woensdagavond

bladen maar gaat ook op verhalen van

Go go nuts, een avond voor biseksuelen

vrienden af. Een nadeel vindt Kamal de

in Lelystad. Daar was de avond voor coc

prijzen die toch al gauw rond de 50 à 80

update hem spreekt een missverkiezing.

euro liggen.

ze niet eten, drinken, roken en vrijen: 29-30 dagen lang.

Sahoor en iftar

Afvallen is niet het doel, maar men leert wel ongezonde gewoontes af, zoals te veel eten. Tijdens de Ramadan werken moslims aan eigenschappen als vasthoudendheid en zelfbeheersing: elke gevaste dag is een overwinning op

begeerten en lusten. Voor zonsopgang eten moslims de sahoor: een zeer gezonde maaltijd en na zonsondergang de iftar: een voedzame soep. Menig buitenstaander denkt dat moslims tijdens Ramadan overdag niet eten en ’s avonds schranzen, maar volgens Zohra Maipauw, medewerker van COC Neder-

land, zijn tijdens Ramadan waarden als matiging en solidariteit (ook) belangrijk. Moslims kopen in die periode niet buitensporig luxe in; het uitgespaarde geld gaat naar een goed doel.

In een drukke bezette zaal streed Kamal onder de naam Kamilla-Sacha-Valentina Kabouter Butt Plug is de bijnaam

met negen kandidaten om de eerste

van de bronzen Santa Claus, van

plaats, die zij na twee rondes – ‘ik had

de Amerikaanse kunstenaar Paul

graag een derde gedaan’ – glansrijk

McCarthy. Van hem wordt wel ge-

won.

zegd dat hij grenzen niet verlegt,

Islamitische kalender

maar er ver overheen gaat. Zo

Ramadan begint zodra de eerste nieuwe

Maar met de feestdagen gaat Kamal op

maan in de negende maand officieel is waargenomen en duurt 29 tot 30 dagen. De islamitische kalender gaat uit van de maan; een jaar telt 354 dagen en is daardoor 11 dagen korter dan het westerse zonnejaar. Daarom komt Ramadan beurtelings in alle seizoenen terecht: volgens moslims geeft dat de rechtvaardigheid van de schepper weer. Anders zouden mensen in het ene werelddeel altijd in lange hete zomerdagen moeten vasten, en elders in korte koude winterdagen.

besmeurt hij in zijn performances

kerstavond meestal naar So what, een

graag moderne comic-iconen en poli-

club bij hem in de buurt. In ieder geval

tici met grote hoeveelheden ketchup

gaat hij naar het Kerstontbijt, georgani-

en mayonaise. Dit om de hypocrisie

Id Al Fitr

Ramadan eindigt met het Suikerfeest: Id Al Fitr, dat begint als de volgende nieuwe maan te zien is. Na zonsopgang

seerd door Body Talk, een uitgaansgele-

van de moderne samenleving te

genheid in het COC. 1ste kerstdag blijft

verbeelden. Santa Claus is volgens McCarthy bedoeld als een aanklacht

hij thuis, ‘lekker met vrienden’ en maken

tegen het doorgeschoten consumen-

ze hun favoriete gerecht: Franse eend.

tisme. De zes meter hoge kabouter

Tweede kerstdag gaat hij uit. Meestal

met in zijn hand een gestileerde kerstboom, waar je evengoed een

kleedt iedereen zich feestelijk en eet iets om aan te geven dat het vasten voorbij is. Iedereen gaat naar de moskee en de rest van de dag is er het familiefeest met veel zoetigheid (vandaar de naam Suikerfeest) en cadeautjes. Iedereen is aardig voor elkaar, heeft een schoon geweten en goede voornemens. Als ze dat

willen, mogen kinderen een aantal dagen vasten. Zieken mogen niet vasten, als dat hun ziekte verergert. Chronisch zieken kunnen het niet vasten compenseren door iedere niet gevaste dag een arme te voeden.

butt plug in kunt zien, was oorspronkelijk bedoeld naast De Doelen, ter hoogte van de Kruiskade. Dit stuitte op weerstand in de gemeenteraad. Voorlopig staat dit beeld op de binnenplaats van museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. www.kabouterbuttplug.nl

www.ramadan.nl COC

update |

DECEMBER 2005

| 5

INTERVIEW

✑ Erik Feenstra, Reinie van Goor

‘Het ontbreekt aan massa, mensen die achter je staan’ Homo-emancipatie leek voltooid: homoseksualiteit geaccepteerd, homohuwelijk een feit, Gay-Prideweekenden succesvol. Maar de Amsterdamse homohoreca klaagt over minder bezoekers. De gemeente Amsterdam buigt zich over homobeleid, maar houdt de hand op de knip. Homo’s op straat in elkaar geslagen, tolerantie slinkt en homo’s verstoppen zich. Welke verantwoordelijkheden hebben de gemeente, de homobeweging of de homo’s individueel? Fotograaf Erwin Olaf en Amsterdams PvdA-raadslid Jelle Houtsma spreken zich uit.

Foto’s Linette Raven

Olaf zegt ronduit: ‘Seksuele geaardheid moet in artikel 1 van de Grondwet worden opgenomen. Artikel 1 moet in het hele land onder de foto van Beatrix hangen. Dan ziet iedereen: dát is Nederland. Bijzonder onderwijs moeten we afschaffen.’ Ik weet niks van geloof: dat vind ik een gebrek aan mijn opvoeding, maar omgekeerd moeten streng islamitische en christelijke jongeren leren: zo zit het hier in elkaar. Houtsma beaamt: ‘Als je zegt dat homoseksualiteit een onderdeel is van onze samenleving, sta er dan voor en geef geen inburgeringcursussen waaruit de homo-items zijn geknipt. We accepteren niet dat mensen daartegen zijn.’

revolutionair. We voerden als bijstandsflikkers zwaar opgemaakt actie tegen de werkloosheid en de armoede, dansten extravagant gekleed in de gereformeerde disco en vingen breiend nieuwkomers op. We hadden veel gespreksgroepen, thema-avonden, politieke bijeenkomsten en iedere week werd wel ergens voorlichting gegeven. Er kwam zo veel energie vrij; een geweldige tijd.’ Daarna studeerde hij in Den Bosch: ‘we protesteerden tegen kardinaal Simonis, die homo’s het avondmaal weigerde. Moslimhomo’s zouden nu bij El Moumni moeten gaan protesteren, mét steun van de homobeweging.’ Hij verhuisde uiteindelijk naar Amsterdam, is daar raadslid van de PvdA en sinds kort voorzitter van de Hiv Vereniging Nederland.

Erwin Olaf werd in 1959 in Hilversum geboren, studeerde aan de School voor Journalistiek en leerde daar dat hij meer hield van fotografie dan van journalistiek schrijven. Hij ontwikkelde zich als fotograaf: ‘Ik ga in mijn werk van de werkelijkheid naar het geënsceneerde. Ik voel me geen kunstenaar: het predikaat ‘kunst’ moet de tijd maar geven.’ Jelle Houtsma werd in 1961 in Assen geboren en ging op zijn twintigste naar Emmen. Begin jaren tachtig waren beide net als zo velen werkloos en deden veel vrijwilligerswerk voor het COC. Olaf als beginnend fotograaf voor het COCblad Sek. Hij fotografeerde jarenlang de omslagfoto’s en ontwikkelde er zijn eigen stijl mee. Houtsma maakte ooit ook een foto voor Sek, van het Binnenhof. Maar hij was vooral actief bij COC Emmen: ‘Die groep swingde, bruiste en was voor die tijd in die omgeving zeer

elkaar geslagen, red.).’ Houtsma: ‘PvdA Amsterdam werkt aan een roze manifest met tien speerpunten, waaronder veiligheid, zichtbaarheid, onderwijs en zorg, maar ook promotie van de stad en horeca. Je staat ervoor of je staat er niet voor, dat wil de PvdA. Amsterdam moet ophouden te proberen de Gay Capital van de wereld te zijn. Als naast Amsterdam een stad als Praag zich ontwikkelt als homometropool, dan moet je daar toch blij om zijn? We moeten homocongressen binnenhalen, onze kennis overdragen aan zustersteden steden, bijvoorbeeld Riga of Paramaribo.’ Volgens Olaf wonen er zo’n 70.000 homo’s en lesbo’s in Amsterdam: ‘Wat een belasting betalen die wel niet. De voorzitter van het COC moet bij de politiek blijven hameren op een actief homobeleid.’

Boos

Het gaat om de liefde en een beetje verliefd zijn op elkaar

Olaf liet afgelopen zomer aan Het Parool weten: ‘Ik ben kwaad op de groep schoften die homo’s treiteren, kwaad op de linkse meerderheid […] die jarenlang hun hoofd afdraaiden als het ging om antihomo-incidenten, maar kwader ben ik op onszelf. Zijn we lui en gemakzuchtig, of ronduit laf en boordevol zelfhaat? Laten we ons verdedigen!’ Olaf zwakt dat nu wat af: ‘Ik ben niet meer zo boos, want nu worden de beestjes bij hun naam genoemd. Vroeger moest je je schamen als je het woord ‘homo’ in ‘Turk’ veranderde. Het is erg dat we er een Amerikaans fotogeniek moment voor nodig hadden (de Amerikaanse journalist Chris Crain werd op Koninginnedag 2005 ’s nachts in

Wat moet het COC doen?

Houtsma: ‘Als ik COC als merknaam vergelijk met Schorer of met het Aidsfonds, dan denk ik: is het wel duidelijk dat het COC een club voor iedere homo is? Bij de Hiv Vereniging kennen we drie pijlers: vrijwilligers (activisten), professionals (die duidelijke doelen stellen) en het gezicht (dat verandert steeds door betere medicatie en nieuwe regelgeving). Met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning trekt de landelijke overheid zich terug en moeten lokale overheden het stokje overnemen. De homobeweging moet met lokale overheden om de tafel gaan zitten; de lokale politiek moet absoluut meehelpen. Het COC mag daarbij met haar vuist op tafel slaan. Ho-

mo’s hebben daar alle belang bij. Olaf: ‘Het COC mag best wel wat agressiever worden.’ Houtsma: ‘De voorzitter van het COC moet alle wethouders van de grote steden bezoeken en bekijken wat hun lokale beleidsprioriteiten zijn. Dan kunnen lokale COC’s daarop inspringen. Op het gebied van hiv/aids moet er een veel actiever testbeleid komen in

Jelle Houtsma: ‘Als ik COC als merknaam vergelijk met Schorer of met het Aids-fonds, dan denk ik: is het wel duidelijk dat het COC een club voor iedere homo is?’

samenwerking met Schorer. Ik ben van plan alle wethouders van grote steden af te gaan om over preventie in hun stad te praten. Overigens mag je het COC best runnen als commerciële organisatie, daar is niks mis mee.’ Olaf: ‘Door internet zijn de bezoekersaantallen teruggelopen, maar daar heeft bijvoorbeeld de Reguliersdwarsstraat (straat in Amsterdam met veel homohoreca, red.) ook last van.’ Het COC moet mensen duidelijk COC

update |

DECEMBER 2005

| 7

INTERVIEW maken dat het van belang is om lid te worden. Olaf: ‘De AbvaKabo heeft veel leden, omdat die vakbond mensen ervan kan doordringen dat dat belangrijk is.’ Examenonderdeel

Olaf vindt voorlichting op scholen essentieel: ‘Dat moet bij wijze van spreken een examenonderdeel worden. Op mijn

Erwin Olaf: ‘Het liberale in ons land is een belangrijk gegeven. Individuele vrijheid moet meer gestalte krijgen in de hele wereld’

zesde kon je al zien dat ik een homootje was en ik werd veel gepest. Toen ik vijftien was, kwam het COC voorlichting geven op mijn school in AmersfoortSchothorst. Voor mij was dat ontzettend belangrijk: iemand van vlees en bloed voor de klas zien staan die zei: ‘het is niet erg’. Nu trekken veel mensen zich weer terug. En, wat worden wij niet beledigd in naam van God en Allah. Ik ben in de media altijd homoseksueel.

8 |

COC

update |

DECEMBER 2005

Erwin Olaf Linette Raven |

Bij mijn eigen coming-out was iemand als David Bowie mijn rolmodel. Henk Krol is dat misschien voor gewonere homo’s. Ien Dales voor oudere lesbo’s. Die vervullen voorbeeldfuncties voor homo’s bij hun eigen coming-out.’ Houtsma roept uit: ‘Vijftien jaar geleden had Sonja Barend een lesbo in haar tv-show, die daar open voor uitkwam. Laatst was diezelfde vrouw opnieuw op tv, maar nu anoniem: ik vind dat schokkend! Gemeenten kunnen scholen niet verplichten om homoseksualiteit in de lessen in te voeren. Dat moet de minister doen, en niet alleen maar zeggen: ‘dat is erg’.’ Olaf: ‘Het ontbreekt aan massa, mensen die achter je staan, ook chique homo’s. Die hebben er in Zuid geen last van. Er zit dan iets goed fout. Het betekent dat emancipatie te maken heeft met geld. Ik woon in de binnenstad en ben bekend:

derland trouwens wel veel meer gemengde verkeringen dan in andere landen.’

als ik daar bij wijze van spreken over de brugleuning sta te neuken, dan zullen de buren me nog steeds netjes groeten.’ Hij vervolgt serieuzer: ‘Ik ben de laatste tijd vaak in Rotterdam: op een bepaalde manier zijn ze daar verder. Kijk naar het nichtenleven: het mengt meer. Er is daar een veel grotere groep allochtone homo’s zichtbaar. In Amsterdam was discotheek de Roxy in de jaren tachtig de follow-up van COC-disco de Schakel. Homo en hetero: daar liep van alles door elkaar. Toen de Roxy wekelijks een aparte homoavond ging organiseren, heb ik dat altijd betreurd. Kijk naar Betty Ford in Rotterdam: iedereen gaat er easy met elkaar om. Een beetje seks, een beetje verliefd worden op elkaar. Je ziet in Ne-

elkaar krijgen, ‘met twee homo -en twee lesbopoppetjes hand in hand en een zingend Dolly Bellefleurtje ernaast’, zegt Houtsma lachend. En in Amsterdam moet volgens hem een multifunctioneel homo-ontmoetingscentrum kunnen komen, bijvoorbeeld aan het IJ, naast het Centraal Station.

‘Het COC heeft zo veel bevochten; dat laat je toch niet verkwanselen. Daarom was ik kwaad op linkse journalisten, dat ze dat bedekten. We zitten in een chique fase van de menselijke beschaving: we mógen niet naar beneden gaan. Terrorisme is een achterhoedegevecht. Vroeger gooide men met stenen, nu met handgranaten. Het kapitalisme groeit en groeit maar door: dat werkt geweld in de hand. Je hoeft homo’s niet leuk te vinden. Het liberale in ons land is een belangrijk gegeven. Individuele vrijheid moet meer gestalte krijgen in de hele wereld. Ik stem ook PvdA, maar ik moest best wennen aan Kok en Cohen. Die willen altijd ‘de boel bij mekaar houden’. Toen Theo van Gogh was vermoord, was ik op reis in Zuid-Afrika. Ik moest daarna aan het Marokkaans fotoproject beginnen: portretten van Nederlanders met

Madurodam

Volgens Olaf zijn de autochtone Nederlandse ouderen de meest geëmancipeerde groep: in de jaren zeventig bleven verenigingen als de NVSH (Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming) en het COC voortdurend hameren op vrijheid en emancipatie. Houtsma pleit voor zichtbare zaken als een homomuseum, dat binnen twee jaar met een businessplan startklaar moet zijn. Olaf wil met zijn werk zeker ook in dat museum komen te hangen. Houtsma wil dat de toeristische leus I Amsterdam een roze variant krijgt, maar dat houdt het gemeentebestuur tot nu toe tegen. We moeten met de homobeweging in Madurodam een homomonumentje voor

Is homo-emancipatie in deze tijd van terrorisme, milieurampen en ziekten nog wel belangrijk?

Na een stilte antwoordt Houtsma: ‘Wat is er erger dan jezelf niet kunnen zijn? Ik werd met de dood bedreigd op een antihomosite. Dat had zo’n impact: durf ik nog wel te zeggen wat ik wil zeggen, mag ik wel zijn wie ik wil zijn.’ Olaf roept uit:

Jelle Houtsma Jan Carel Warffemius

Amsterdam moet ophouden te proberen de Gay Capital van de wereld te zijn

een Marokkaanse achtergrond voor de tentoonstelling Marokko in de Nieuwe Kerk. Dat was al lang gepland. Ik kreeg sms’jes en ik kan je zeggen dat ik daar zo te zeggen een stevige therapie doorliep (hij kende Van Gogh persoonlijk, red.). Soms denk ik: waarom gaat Cohen wel koffieknuffelen met hoofddoekjes, maar laat hij nooit zijn snufferd in het COC zien, bijvoorbeeld bij Roze Rimpels. En laat hij dat dan ook fotograferen.’ Houtsma: ‘Belangenbehartiging van het COC is ook voor ouderen: maak af waar zij mee begonnen, ook voor hen.’ Olaf: ‘Het gaat om de liefde en een beetje verliefd zijn. Ook wel om seks, maar ik moet met mijn vriendje hand in hand over straat kunnen lopen.’

Terug naar het begin ‘Vlak voor mijn zeventiende moest ik tegen mezelf zeggen: oké, ik ben homo. Doodsbang er (op school) voor uit te komen, vertelde ik het eerst aan vrienden - dat viel mee!! Tegen de zomer vertelde ik het aan meer: meteen wist heel Texel het. De leraar Nederlands informeerde naar mijn vader, die ‘tot mijn grote geluk’ afwezig was. Ik was heel blij: here I come . Na de zomervakantie, in de 5e, had ik mijn eerste vriend (geregeld door mijn beste vriendin). Op het schoolplein stapten twee stoere jongens met uitgestoken hand op me af en zeiden: ‘Gefeliciteerd met Josh.’ Een huisartsenfolder: Mijn kind is homo / lesbisch? legde ik in mijn bureaulaatje. Mijn moeder vroeg waarom Mireille eigenlijk niet mijn vriendin was. Ik draaide er wat omheen en ze zei: ‘Denkt mijn kind dat hij homo is?’ Ik antwoordde: Nee, dat ís hij.’ Ze had het er eerst moeilijk mee. Pas tijdens mijn studie in Amsterdam ben ik opengebroken. Maar bij mijn huwelijk heeft mijn moeder me naar de ambtenaar geleid. Mijn vader woont met een andere vrouw en hun dochter in Polen. Mijn zusje mag niet weten dat ik homo ben. Ik laat het maar zo. Binnenkort komen ze naar Nederland en logeren bij ons. Ik ga dan echt niet op bank slapen. Ik voel me er heel rustig onder. Ik ben op eigen territorium.’ Krzysztof Dobrowolski, Coördinator Voorlichting COC Amsterdam Jan Carel Warffemius

COC

update |

DECEMBER 2005

| 9

OUTSIDE

✑ Hans Warmerdam

Turks noch paaps Een willekeurige vrijdagavond. Eten bij collega’s. Twintigers en onlangs de trotse ouders van een zoon geworden. Het is gezellig tot hij zich retorisch afvraagt hoe in godsnaam een man op een man kan vallen. Niet dat hij mij niet accepteert, maar het blijft onbegrijpelijk. Een man en een vrouw zijn immers voor elkaar geschapen.

Hij moet er niet aan denken dat zijn eigen zoon… Het grieft. In verlegenheid gebracht door mijn openlijke emotie verklaart hij nu eenmaal zo opgevoed te zijn. Homoseksualiteit is verkeerd en vies, ziek en zondig. Hoewel hij niet meer gelooft, is dat gevoel gebleven. Eeuwenlang hebben jodendom, christendom en islam met hun uitgesproken opvattingen over man en vrouw en seksualiteit, onze ideeën over de inrichting van de maatschappij bepaald. Het heeft zich emotioneel diep in ons verankerd. De afkeer van homoseksualiteit is daar een voorbeeld van. Deze emotionele onderlaag verandert moeizaam. Het is daarom makkelijker wetten te veran-

10 |

COC

update |

DECEMBER 2005

deren dan een mentaliteit. De sociaalemotionele emancipatie van homoseksualiteit beslaat generaties. Conservatieve kracht

Net als voor mij, is voor een grote

groep Nederlanders religie een nonissue geworden. Er is geen uitsluitende zekerheid over het al dan niet bestaan van een opperwezen. Sterker, de vraag is onbeantwoordbaar en derhalve een non-vraag. In de om-

Beeld: Bas Meerman (Madonna II, Pietà, Maria). Courtesy van De Praktijk, www.depraktijk.nl

gang met elkaar zijn wederzijds respect en redelijkheid de maat. Orthodoxe aanhangers van het geloof in een opperwezen menen echter dat hun opvattingen, over onder meer de maatschappelijke positie van man en vrouw en de natuurlijkheid van heteroseksualiteit, een bindend richtsnoer behoren te zijn voor iedereen, gelovige of niet-gelovige. Zie hier het probleem in een notendop. Religie is geen privé-aangelegenheid, maar een politieke ideologie: een niet te onderschatten conservatieve, maatschappelijke kracht. Door de ontwikkelingen van de laatste jaren lijkt alleen de islam een bedreiging voor de wettelijke en sociale emancipatie van homo’s, maar voor alle orthodoxie is het zonneklaar: de mens is heteroseksueel en hoort te leven volgens heilige wetten.

feit dat christenen homoseksualiteit en het homohuwelijk niet moreel mogen veroordelen. Daar is de Italiaanse politicus Rocco Buttiglione slachtoffer van geworden. De kerk betoogt uitsluitend ‘dat man en vrouw geschapen zijn om samen de toekomst van de mensheid te verzekeren, niet alleen fysiek, maar ook moreel’ en vindt dat de samenleving erbij gebaat zou zijn homo’s te erkennen als lijdende, hulpbehoevende mensen. De paus gaat nog een stap

Paus roept op tot verzet tegen openstelling burgelijk huwelijk

Seculiere intolerantie

verder. Hij roept christenen op actief de invloed van het geloof te herstellen en houdt hen daarbij gelovige moslims als inspirerend voorbeeld voor. Hij maant

Een schoolvoorbeeld hiervan is de rooms-katholieke kerk. Een kerk met miljoenen volgelingen over de hele wereld, een invloedrijke maatschappelijke kracht. Hoe beschaafd, charmant en humaan de leider van deze kerk zich ook voordoet, hij windt er geen doekjes om. ‘Secularisme is niet langer een neutrale politiek die iedereen ruimte geeft, maar wordt steeds meer een ideologie die door de politiek wordt opgelegd en geen publieke ruimte geeft aan de katholieke of christelijke visie’, aldus de huidige paus, toen kardinaal en verantwoordelijk voor de geloofsleer, in het Katholiek Nieuwsblad van 26 november 2004. Als voorbeeld van agressieve, seculiere intolerantie noemt de kerkleider het

bisschoppen en gelovigen in Spanje, Italië en Zwitserland zich met hand en tand te verzetten tegen bijvoorbeeld de openstelling van het burgerlijk huwelijk en als het moet burgerlijk ongehoorzaam te zijn. De nieuwe, conservatieve, Poolse president Lech Kaczynski zal Rome hierin zeker steunen. Voor Nederland lijkt dit een achterhaalde discussie als een CDA-politicus in het NOS-journaal verklaart dat de Nederlandse wet al veranderd is en er dus geen gehoor aan deze oproep wordt gegeven. Echter, de politicus laat na de bemoeienis van de paus scherp van de hand te wijzen en te verklaren dat vrijwel het gehele CDA tegen de openstelling van het burgerlijk huwelijk

LWP / PROJECTEN heeft gestemd. Deze politici laten zich beslist inspireren door een religieuze ideologie, waarin een heteroseksueel meerderwaardigheidsgevoel een niet te onderschatten emotie is. En wie weet, als de tijd rijp is, kan een wet weer worden afgeschaft.

Studies on Marriage and the Family, voorheen een onderdeel van de priesteropleiding Rolduc in Nederland. Een van zijn laatste werken is The battle for Normality: a guide for (self-) therapy for homosexuality (1997). Zijn vertaalde werk vindt gretig aftrek bij uiteenlopende gelovigen en priesteropleidingen. De ideeën van de Groningse bisschop Eijk en de Haarlemse bisschop Punt lijken zo uit zijn koker afkomstig. Conflicterende mensvisie

Morele democratie

Vooral de kerk van Rome is een gevaarlijk en reuze slimme tegenstander die, met een onvoorstelbaar geduld en uithoudingsvermogen, zichzelf nu als underdog positioneert. De leider van deze kerk jongleert met woorden als democratie, respect en verdraagzaamheid om zijn opvattingen overeind te houden. Hij legt er telkens de nadruk op dat een democratie alleen kan bestaan als er sprake is van een morele democratie, die gegrondvest is op de essentiële rollen van man en vrouw en absoluut respect voor het leven. De invloed van deze orthodoxen is groot. Zo heeft de rooms-katholieke psychiater Van den Aardweg er zijn levenswerk van gemaakt homoseksualiteit te bestrijden. Hij is gelieerd aan het ultraconservatieve katholieke Opus Dei en verbonden aan het Oostenrijkse International Theological Institute for

Net als veel Nederlanders meent ook het COC dat wederzijds respect en het voeren van een dialoog de botsende opvattingen kunnen verzoenen. ‘Als de ander maar ervaart dat ik een mens ben zoals hij dan komen we nader.’ Een grote misrekening. De ander stelt dat wij mensen zijn zoals hij, evenwel lijdende, hulpbehoevende mensen, van wie hij moreel de meerdere is. Het gaat hier om conflicterende mens- en maatschappijvisies. Wie profeten, heilige boeken en de Messias heeft om zich op te be-

Een dialoog is daarom niet veel meer dan een wapenstilstand roepen, heeft het gelijk aan zijn kant. Een dialoog is daarom niet veel meer dan een wapenstilstand, ‘een twaalfjarig bestand’. Islamitische landen stellen dat mensenrechten binnen de islam een andere betekenis hebben dan in het seculiere Westen. De kerk van Rome stelt dat een morele democratie wezenlijk

verschilt van een seculiere democratie. In de visie van deze religieuzen heeft het opperwezen de mens als een heteroseksueel ‘tweezaam’ wezen gecreëerd. In de seculiere humanistische visie, waar ook het COC in wortelt, heeft de mens het fundamentele recht zijn eigen partner te kiezen ongeacht geslacht, huidskleur of religie. Voor mij hoeven de aanhangers van deze godsdiensten niet te veranderen, maar helaas brengt hun opvatting, dat zij het bij het rechte eind hebben en dat iedereen daarvoor moet buigen, mij lijnrecht tegenover hen. Er kan geen verdraagzaamheid zijn zolang zij niet kunnen verdragen dat zij niet aan iedereen dwingend hun wil op kunnen leggen. Hoewel het een groot woord is om gelijkwaardigheid van homoseksualiteit als een vrijheidsstrijd op te vatten, gaat het hier zeker om een gevecht tegen onverdraagzaamheid. Er zijn parallellen te vinden in de Nederlandse geschiedenis. Zo vochten de geuzen tegen de kerk van Rome en gaven hun afkeer van Roomse dwingelandij aan door de leuze ‘liever Turks dan paaps’. Voor mij staat overeind: ‘Turks noch paaps’.

Homo- en biseksuele respondenten (m/v) gezocht Speel je hockey, doe je aan fitness of aerobics? Werk je voor de krijgsmacht, een bank of verzekeringsmaatschappij, in de horeca? En ben je (al dan niet openlijk) lesbisch, homo- of biseksueel? Dan willen wij je graag interviewen over jouw ervaring op deze plekken (en alleen op deze plekken!). Wij zoeken deelnemers van alle leeftijden, allochtoon en autochtoon, overal in Nederland. De gesprekken, maximaal twee uur

Meewerken, of ken je iemand die

en op een plaats van jouw voorkeur,

misschien interesse zou hebben?

voeren we tot begin 2006. We be-

Neem dan contact met ons op: 020-

handelen je verhalen vertrouwelijk

5287749 (Gert Hekma) of via e-mail

en zorgen ervoor dat je niet herken-

[email protected] of [email protected]

baar zult zijn in het verslag. Het on-

Voor vragen: kijk op de site waar

derzoek vindt plaats aan de Universi-

we veel gestelde vragen beantwoor-

teit van Amsterdam in opdracht van

den: http://home.medewerker.uva.

het Sociaal en Cultureel Planbureau.

nl/g.hekma/page3.html

Landelijke Werkgroep Politiek (LWP) zoekt nieuwe leden De Landelijke Werkgroep Politiek

vinden om met politiek bezig te zijn,

(LWP) zoekt nieuwe leden.

stukken te schrijven en concrete

De werkgroep adviseert het bestuur

activiteiten te organiseren.

van COC Nederland over politieke

Belangstellenden kunnen contact

zaken en organiseert lobbyactivi-

opnemen met Tonny Sponselee.

teiten.

E-mail [email protected]

De LWP zoekt mensen die het leuk

Tel. 020-693 89 59.

COC

update |

DECEMBER 2005

| 11

INSIDE COC TWENTE / ACHTERHOEK

Jan Krol: ‘Mensen praten niet met elkaar’ COC Twente/Achterhoek zit in het slop: weinig vrijwilligers en Enschede stopte de subsidie. De vereniging kon de huur van de verdieping boven café Stonewall niet meer betalen en moest eruit. Maar de voorzitter laat het er niet bij zitten.

en nu doet niemand er nog moeilijk over. Ik denk wel eens: hebben die mensen in Amsterdam wel contact met hun buren? Mensen praten niet met elkaar.’

Bij de voorzitter op de bank Jan Krol is 55, geboren in Almelo en voorzitter ‘omdat gelijkberechtiging nog lang niet is voltooid. Op het platteland bestaat nog altijd een taboe. Agressie tegen homo’s zie je hier amper, omdat ze in de kast blijven.’ Hijzelf kwam daar rond zijn vijftiende uit: ‘Op het Christelijk Lyceum mocht ik homo-erotische boeken op mijn literatuurlijst zetten. Ik woon tussen veel nationaliteiten in een straatje in Almelo: iedereen weet dat ik samenwoon met een Marokkaanse man. Buren ontweken ons, maar ik bleef stoïcijns groeten

12 |

COC

update |

DECEMBER 2005

Twee pappa’s en twee mamma’s ... wel wat meer tekenwerk! Springen, rollen, een ritje in de monorail, een grote kan limonade en heel veel gekleurde ballen! Daaromheen moeders en (wens)vaders die elkaar ontmoeten in speelparadijs ‘Ballorig’ in Houten. Na de

Net als Romy, afgelopen maand voor het eerst naar de basisschool en al met voorlichten begonnen. Bij de opdracht: maak een tekening van je mamma en pappa, vertelde ze vol trots dat ze twee pappa’s en twee mamma’s heeft. Het is wel wat meer tekenwerk natuurlijk ...

geslaagde bijeenkomst voor homovaders afgelopen voorjaar, orga-

Tijdens een rondje langs de aanwezige

niseerde de landelijke werkgroep Meer dan Gewenst op zaterdag

homo/lesbo-ouders blijkt dat er inder-

1 oktober deze ontmoetingsdag voor homo/lesbische (wens)ouders

daad ervaringen uitgewisseld worden.

en hun kinderen.

Hoe licht je je kinderen voor? Hoe kies

Jeanette en Jacqueline, twee lesbische

voor een kind met twee pappa’s en/of

moeders zijn met hun dochter van

twee mamma’s? Hoe is het om als twee

de Veluwe naar Houten zijn gereisd.

moeders een kind op te voeden? Hoe

Jeanette: ‘Een prima idee deze dag, een

geven jullie co-ouderschap vorm?

je een school, staat de school wel open

Sterk landelijk COC noodzaak

kans om andere ouders en hun kinderen

Krol beseft dat hij ‘er wat voor moet doen om betere tijden naar zich toe te trekken, zoals vrijwilligers zoeken.’ Hij

te ontmoeten.’ Jeanette vertelt dat het

Er zijn twee wensvaders. Zij komen

lesbisch ouder zijn geen probleem is in

vandaag om verhalen te horen van ou-

haar omgeving, maar dat ze maar weinig

ders en zijn vooral druk in gesprek met

onderhoudt contacten met pers, politie en GGD. Contacten met andere verenigingen staan op een laag pitje, ‘omdat wij nu niets te bieden hebben. Er moet een stevig landelijk COC zijn: er zijn talloze organisaties, maar daar zit veel onkruid tussen. Of men het eens is met het COC of niet, overheid en pers stappen alleen naar het COC: naast de Gay Krant de enige serieuze spreekbuis. Ik snap niet dat die twee niet meer samenwerken.’

andere lesbische/homo-ouders kent.

vaders. Aan het einde spreek ik Susanne,

Lesbo’s uitlenen

Krol gaat als directeur van de bibliotheek van Almelo vanaf 1 december homo’s en lesbo’s uitlenen: eten met een homo, bijvoorbeeld Henk Krol. De bibliotheek van Malmö kwam met het idee. ‘Er kwam

Een goede manier dus om in contact te

zij is er met haar twee zoontjes. ‘Ik heb

komen met andere ouders en ervaringen

voor deze peuterspeelzaal. Ook bij onze kerk

het erg naar mijn zin gehad, goed om

uit te wisselen. ‘Hoe vertel je het je

waar we haar hebben laten dopen, zelfs

verhalen van anderen te horen. Ook de

omgeving bijvoorbeeld. We liepen daar

voor de ambtenaar van de burgerlijke stand

kinderen hebben zich prima vermaakt,

tegenaan bij het inschrijven van onze

was het de eerste confrontatie met lesbische

we komen een volgende keer zeker

dochter bij een peuterspeelzaal. Je hebt

ouders.’

weer.’

als het ware een tweede coming-out.

Zo zijn lesbische/homo-ouders zonder daar

We waren de eerste lesbische ouders

bewust voor te kiezen ook voorlichters!

een ‘tsunami’ van persvragen op me af, om erbij te mogen zijn.’ Krol vond de strategiediscussie (zie pag. 15) op 1 oktober ‘nuttig, omdat alle homo-organisaties er waren’. Volgens Frank van Dalen moeten we het verleden begraven en de handen uit de mouwen steken. Eendracht

maakt macht, vind ik ook. Ik zat bij Paul Witteman met Hans Hofte, homofobisch gemeenteraadslid van Enschede. En met Jenny Goeree bij RTV Oost. Als niemand durft, dan doe ik het wel. Roze Zaterdag 2004 in Enschede telde 45.000 bezoekers en we zaten niet zoals meestal aan de stads-

✑

Caspar Signet, een van de pappa’s van Romy

rand, maar in de binnenstad. Maar verder leverde het niets op. Ik zei ooit tegen een groep gays: ‘Trek je maar terug in je getto in Enschede.’ Daar waren ze boos over. Maar het is wel zo.’ Vrijwilliger worden? Mail naar [email protected] ✑ Erik Feenstra

INSIDE

✑ Erik Feenstra

COC NEDERLAND

Van homo en handicap tot werk en uitkering Reinier van Heteren is 25 en gehandicapt geboren: ‘Ik ben spastisch, kan niet lopen en niet praten,’ laat hij in de film met behulp van communicatiemiddel LUCY weten. Met een laserpen naast zijn oog kan hij een speciaal toetsenbord op iedere computer aflezen. ‘Vooral mensen die nauwelijks kunnen bewegen, kunnen alle kanten op met de computer,’ zegt begeleider Henk Schipdam, ‘alleen het werktempo ligt lager en er moet iemand zijn voor praktische hulp.’ Wout van Noreel werkt bij de politie en herinnert zich dat Reinier kwam sol-

productiviteit levert, betalen wij 50% loon. De uitkeringsinstantie vult de rest aan.’ Bonnen invoeren ging Reinier vervelen: hij volgt nu cursussen Word en Excel: ‘Dan kan ik secretaresse worden. Brieven typen, factureren, de hele rataplan. Alleen geen koffie rondbrengen,’ laat hij lachend vanuit zijn rolstoel

liciteren. Hij was van tevoren ‘net zo nerveus als Reinier: ik schrok van zijn handicap.’ Uiteindelijk kon Reinier bekeuringen invoeren: ‘Het zit in mij dat ik iets voor de maatschappij wil betekenen.’ Van Noreel: ‘Een gehandicapte medewerker kost geen extra geld: aanpassingen worden vergoed. Als hij 50%

over het beeldscherm rollen. Menigeen verwart spastisch met achterlijk: zijn taalgebruik toont het tegendeel. De film geeft stukje bij beetje Reinier’s leven prijs: gesprekken met ouders, werkgever, begeleider en een barkeeper en stukken tekst, zoals: ‘Ik luister veel naar mensen: ze zijn vaak egoïstisch. Ik

dit en ik dat. Dan denk ik: en ik dan? Ik kan in mijn eigen huis niet eens doen wat ik wil: als een nudist in mijn stoel zitten.’ Op subtiele wijze komt naar voren dat Reinier op jongens valt. Hij gaat met Eric Heijmans, een spastische vriend, die wel kan lopen en praten, naar de Canal Parade. Terwijl ze aldus Reinier ‘lekkere gozers bekijken’, ontrolt de tekst: ‘Ik ben zoals ik ben: anderen zullen daar genoegen mee moeten nemen. Of niet. Dan kijken ze maar niet.’

Werkgroep voor homo’s en lesbo’s met een verstandelijke handicap

Onder de titel Beperkt in Beeld presenteert het COC op vrijdag 2 december Ruim baan voor Reinier (regie:

Froukje van Tol

Gabriëlle Provaas, 30 min). Deze

Menige COC-vereniging organiseert ontmoetingscafés voor

documentaire is het eindproduct van

homoseksuelen met een verstandelijke beperking. In 2003, het

een uniek samenwerkingsproject met

Europese Jaar van Mensen met een Handicap, inventariseerde

het UWV en is voor € 7,50 (met hand-

COC Nederland met het project Iedereen heeft wat, wat heb

boekje) te bestellen via www.coc.nl of [email protected].

jij? in een handboek voorkomende wensen en problemen. Het bereiken van de doelgroep bleek

bereidt. Het woord ‘handicaps’ omvat

het belangrijkste knelpunt. Verstandelijk

verstandelijke, maar ook lichamelijke be-

gehandicapten zijn afhankelijk van zorg

perkingen. Mensen met een lichamelijke

en begeleiding, maar in veel woon/zorg-

beperking blijken zich niet thuis te voelen

instelling is (homo)seksualiteit onbe-

bij een groep mensen met een verstan-

spreekbaar. Verzorgers en begeleiders

delijke beperking. De nieuwe werkgroep

beslissen voor hun cliënten en sturen

richt zich dan ook op mensen met een

Bijeenkomsten werkgroep Meer dan Gewenst

aan. Doen zij dit niet, dan kunnen

verstandelijke beperking en start in de-

cliënten zich slecht ontplooien of gaan

cember 2005 als zelfstandige eenheid

Meer dan Gewenst organiseert bijeenkom-

(internationale) fora. Op zaterdag

zelf ‘op pad’. Dat leidt nogal eens tot

onder de vleugels van COC Nederland. In

sten voor lesbische/homo (wens)ouders,

17 december van 14.00 tot 17.00 uur

seksueel misbruik, waar de begeleiders

de toekomst kan deze werkgroep in een

wensouderborrels en diverse voorlichtings-

is er een wensouderborrel in het COC

vaak geen weet van hebben.

platform samengaan met werkgroepen

activiteiten. De werkgroep voert gesprek-

Amsterdam. Aanmelden en meer infor-

Ruim baan voor Reinier verheldert en

De coördinatoren van ontmoetingscafés

voor mensen met een lichamelijke handi-

ken met (internationale) politici en ambte-

matie op www.meerdangewenst.nl of

vertedert: een aanrader voor iedereen

formeerden dit voorjaar een kerngroep,

cap zoals Roze Gebaar en de Gay Stoma

naren en is geregeld vertegenwoordigd op

www.coc.nl.

die het beste voorheeft met anderen.

die een Landelijke Werkgroep voor-

Club. Informatie: [email protected]

COC

update |

DECEMBER 2005

| 13

AGENDA

ITEM ITEMS

Beeld Studio Meiboom | Cornelie Tollens

Fotografie Kalina Yanchulova

Beeld Ivo Hofsté | Rogerio Lira

Bestuur COC Tilburg stapt op, leden gaan door Een conflict over roze polsbandjes met COC Nederland was voor het bestuur van COC Tilburg reden om op 26 oktober zijn leden bijeen te roepen. De uiteenzetting van het bestuur riep echter veel vragen op. Hoe konden de problemen

Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is ...

De Bijouxshow

Lesbian Festival

Michelangelo

Take Care - Living PositHiv

Fatale en Special Occasion en disco van dj Miss Smile. Ook in Rialto. Organisatie: Akantes, IHLIA en COC Amsterdam.

in het Teylers Museum, 023-5319010, www.michelangelo.nl

zo hoog opgelopen zijn? Waarom stelde het bestuur van COC Tilburg alleen de eigen zienswijze aan de orde? Bovendien ontbrak voldoende informatie over de visie van COC

5 december

Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is...

is de eerste uitreiking van de ‘Zwarte Piet Award’. Stadsschouwburg, 20.00u (kinderen geen toegang), €10, 020-624 23 11

9, 10 en 11 dec

Lesbian Festival

Amsterdam - Ook zo moe van het tot kleuterconsumptiefestijn gereduceerde Sinterklaasfeest?

De BijouxShow ’s-Hertogenbosch - De

Amsterdam - Na het succes van 2004 organiseert het Lesbian Festival ook dit jaar dit een culturele manifestatie met workshops, exposities, lezingen,

Het Eerste Amsterdamse Sinterklaasgala voor Volwassenen biedt soelaas: alle kinderen achter slot en grendel en de macht aan de volwassenen in een Sinterklaaswaardige feestelijke sfeer. Met een bataljon strenge pieten zal Sinterklaas (Hans Kesting) zijn opwachting maken en iedereen die het verdient er met zijn roede flink van langs geven. Verder een variëteit aan artiesten, professoren, dj’s, politici en andere hoge pieten. Hoogtepunt

dag na Wereldaidsdag organiseren de zusjes Bijoux op de hun bekende manier een travestieoptreden met sketches én de kunstveiling KunstCare. De opbrengst gaat naar een hospitium in Zuid-Afrika van de stichting AidsCare. Meer dan 20 kunstenaars stelden werk beschikbaar. Tot 1 december is de verkoopexpositie te bezoeken. COC, Vughterstraat 277, vanaf 21.00u, www.boschroze.nl, www.aidscare.nl

optredens, films en feest. En natuurlijk discussies: (on)veiligheidsgevoelens van vrouwen in de woon- en werkomgeving, vrouwengezondheidszorg en lesbische vrouwen en topsport. Voorts een lezing over de Amerikaanse componiste Pauline Oliveros en de tentoonstelling Facing Lesbian Lives (IHLIA) met veel audiovisueel materiaal. Op het feest in COC Amsterdam: Karin Giphart, Karin van Druenen & Dalâl Marouf, Tam Tam

14 |

COC

update |

DECEMBER 2005

2 december

Nederland. Daarom gaf een aantal leden aan onmogelijk een genuanceerd oordeel te kunnen vormen over de gang van zaken. Er waren ook leden die vonden dat niet alle mogelijkheden om het conflict op te lossen uitgeprobeerd wa-

Tot 1 december

ren. COC Nederland had de leden laten weten bereid te zijn

Take Care Living PositHiv

om in onderling overleg tot een oplossing te komen. Dus

lossing zou gaan zoeken. Het bestuur zag echter geen heil

Haarlem – Voor het

Nederland – In de actieweek Take Care - Living PositHiv vinden overal in

eerst in de geschiedenis zijn er zoveel tekeningen uit de verzameling van het British Museum (Londen) en het Ashmolean Museum (Oxford) met die van het Teylers Museum bijeengebracht. ‘Michelangelo is wel verliefd geweest op mannen,’ zegt conservator Kwakkelstein in een interview in Het Parool, ‘maar hij consumeerde de liefde niet: dat vond hij te gevaarlijk.’ Negentig tekeningen van Michelangelo zijn te zien

Nederland in de homohoreca, bij homo-organisaties en natuurlijk ook in de COC-verenigingen, tal van activiteiten plaats rond het thema ‘Get real, hiv is ook hier!’ Dit om homomannen bewuster maken van de aanwezigheid van hiv in hun omgeving. De organisatie wil dat er meer over hiv gepraat wordt en zo de solidariteit tussen mannen met en zonder hiv vergroten. Kijk voor activiteiten bij u in de buurt: www.takecareonline.nl

De rest van deze vergadering werd gewijd aan het samen-

T/m 8 januari 2006

Michelangelo

stelden de leden van Tilburg voor een bemiddelingscommissie te vormen die samen met COC Nederland naar een opin dit voorstel en stapte op.

stellen van een bemiddelingscommissie die opdracht kreeg op zeer korte termijn overleg te plegen met COC Nederland. Verder namen een paar energieke leden de continuering van de lopende zaken op zich, net als de wekelijkse opvang op donderdagavond. Andere stelden zich beschikbaar om daarbij zonodig hulp te bieden. Op korte termijn wordt naar geschikte kandidaten voor een nieuw bestuur gezocht. Die zullen op de eerstvolgende ledenvergadering worden voorgesteld, waarna een nieuw bestuur gekozen kan worden. Het functioneren van de voorlichting, de introgroepen en de 50-plusactiviteiten bleek door deze perikelen gelukkig niet in gevaar te komen. Het is bemoedigend dat zoveel leden bereid bleken taken over te nemen en gezamenlijk te willen bouwen aan de toekomst van COC Tilburg.

✑ Leden

van COC Tilburg

ADRESSEN Samen komen we (veel) verder Dat is de titel van het rapport van de Strategiecommissie die eerder dit jaar door COC Nederland is ingesteld. Onder voorzitterschap van Joke Swiebel keek de commissie naar de toekomst van de holebi-beweging in Nederland in het algemeen en die van het COC in het bijzonder. Een terechte conclusie in het rapport is dat de holebi-beweging volwassen is geworden. Talloze taken die het COC voorheen uitvoerde zijn verzelfstandigd of overgenomen door reguliere organisaties. En dat is goed. Maar deze medaille heeft een keerzijde: als leiderschap ontbreekt en versplintering ontstaat, verdwijnt de slagkracht. Terwijl dat laatste in het veranderende maatschappelijke klimaat van vandaag de dag juist hard nodig is. Niet om de emancipatiestrijd opnieuw te voeren, maar om wat verworven is te verdedigen en uit te bouwen.

COC NEDERLAND

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam Rozenstraat 8, Amsterdam tel: 020-6234596, fax: 020-6267795 www.coc.nl (startpagina COC-verenigingen) [email protected] Landelijke Werkgroepen: - Internationaal Beleid [email protected] - Meer dan Gewenst [email protected] - Politiek [email protected] - Roze Gebaar [email protected] - Training, Advies & Scholing [email protected] ALBRECHT STICHTING

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam tel: 020-6234596, fax: 020-6267795 [email protected] EXPRESZO

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam tel: 020-6234596, fax: 020-6267795 www.expreszo.nl [email protected] STICHTING SAFE SERVICE

Het COC heeft de uitdagingen van de Strategiecommissie opgepakt. Naast opvang, voorlichting en lobby, zullen projecten vorm krijgen die tot doel hebben om wat in wetten aan gelijkberechtiging is vastgelegd ook als norm gehandhaafd te

te maken. Grote stappen vooruit worden niet geschuwd. Ook zal de belangenvereniging veel en intensieve samenwerking zoeken met andere organisaties binnen en buiten de holebibeweging. Geen enkele organisatie, ook het COC niet, is in staat om de belangen van al die honderdduizenden holebi’s en transgenders in haar eentje te dienen. Alleen samen zorgen we ervoor dat Nederland ook in de toekomst een land blijft waar het prettig leven is voor homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders.

✑

Frank van Dalen, voorzitter COC Nederland

De adviezen van de Strategiecommissie worden verwerkt in het nieuwe Beleidsplan van COC Nederland. Dit Beleidsplan, met de nieuwe beleidsdoelen van het COC, kunt u downloaden op www.coc.nl.

BREDA

Postbus 7299, 4800 GG St. Annastraat 10 tel: 076-5226662 www.cocbreda.nl [email protected] DEN BOSCH

COC ‘s-Hertogenbosch Postbus 1420, 5200 BL Vughterstraat 277 tel : 073-6141675 www.denbosch.coc.nl [email protected] DEN HAAG

COC Haaglanden Basta - Scheveningseveer 7 2514 HB, tel: 070-3659090 www.cochaaglanden.nl [email protected] DEN HELDER

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam tel: 020-6233794, fax: 020-6249691 www.safeservice.nl www.vrijbewijs.nl [email protected]

COC Kop van Noord-Holland Wezenstraat 36 A, 1781 GL tel: 0223-612582

Vestigingen:

COC IJsselstreek Brink 64a, 7411 BW tel: 0570-619149 www.cocdeventer.nl [email protected]

krijgen in de samenleving. Daarnaast wordt een aantal herzieningen doorgevoerd binnen de organisatie om het COC sterker

BERGEN OP ZOOM

COC West-Brabant-West&Tholen Postbus 590, 4600 AN Blokstalle 4, tel: 0164-254235 www.cocbergenopzoom.nl [email protected]

ALKMAAR

COC Noord-Holland-Noord Postbus 1040, 1810 KA Bierkade 14 a, tel: 072-5111650 www.cocalkmaar.nl [email protected] AMSTERDAM

Rozenstraat 14, 1016 NX tel: 020-6263087, fax: 020-6268300 www.cocamsterdam.nl [email protected] ARNHEM

COC Midden-Gelderland Postbus 359, 6800 AJ Rijnkade 3, tel: 026-4423161 www.diverzo.nl [email protected]

DEVENTER

EINDHOVEN

Prins Hendrikstraat 54, 5611 HL tel: 040-2455700 www.coceindhoven.nl [email protected] ENSCHEDE

COC Twente/Achterhoek Postbus 444, 7500 AK Walstraat 12 tel: 053-4305177 GOUDA

Postbus 3026, 2800 CC tel: 0182-524634 [email protected]

GRONINGEN

COC Groningen & Drenthe Postbus 144, 9700 AC Boterdiep 46 tel: 050-3132620 www.homogroningen.nl/coc [email protected] HAARLEM

COC Kennemerland Postbus 342, 2000 AH Gedempte Oude Gracht 24 tel: 023-5325453 www.cochaarlem.tiscaliweb.nl [email protected] HILVERSUM

COC Midden-Nederland Postbus 1631, 1200 BP tel: 06-12544306 LEEUWARDEN

COC Friesland Postbus 708, 8901 BM Maria Annastraat 5-7 tel: 058-2124908 www.cocfriesland.nl [email protected] LEIDEN

Postbus 11101, 2301 EC Langegracht 65 tel: 071-5220640 www.cocleiden.nl [email protected] MAASTRICHT

COC Zuid-Limburg Bogaardenstraat 43, 6211 SN tel: 043-3218337 www.coczuidlimburg.nl [email protected] MIDDELBURG

COC Midden-Zeeland Lange Noordstraat 52, 4331 CE tel: 0118-612280 www.cocmiddenzeeland.nl [email protected] NIJMEGEN

Postbus 552, 6500 AN Villa Lila In de Betouwstraat 9 tel. – info, opvang, winkel: 024-3234237 tel. – secretariaat: 024-3600345

fax: 024-3233717 www.pinknijmegen.nl [email protected] OSS

COC Brabant Noord-Oost Postbus 551, 5340 AN Sint Barbaraplein 6 tel: 0412-626666 www.cocoss.nl [email protected] PURMEREND

COC Amsterdam Postbus 786, 1440 AT tel: 0229-420370 Activiteiten: D’Hooghe Ghast, Achter de Kerk 1 www.cocpurmerend.nl [email protected] ROTTERDAM

Postbus 768, 3000 AT Schiedamsesingel 175 tel: 010-4141555 www.cocrotterdam.nl [email protected] TILBURG

Stadhuisplein 344 C, 5038 TH tel: 013-5359050 www.coctilburg.nl [email protected] UTRECHT

COC Midden-Nederland Postbus 117, 3500 AC Oudegracht 221 tel: 030-2318841 www.cocmiddennederland.nl [email protected] ZOETERMEER

p.a. COC Haaglanden Basta - Scheveningseveer 7 2514 HB tel: 070-3659090 www.cochaaglanden.nl [email protected] ZWOLLE

Kamperstraat 17, 8011 LJ tel: 038-4210065 www.coczwolle.nl [email protected]

COC

update |

DECEMBER 2005

| 15

Postzegels kerstkaarten v.l.n.r. Fritz Kok 1994 | Art Unlimited Gerard Reve | De Bezige Bij Sibille Müller | L.M. Kartenvertrieb Himmlische Weihnachten | L.M. Kartenvertrieb

POST Weer lid

Twaalf keer meer

Tweede helft van de jaren zeventig was ik de eerste parlementariër die voor zijn homoseksualiteit uitkwam, meteen werd ik actief en organiseerde met Henk Krol onder meer ‘Miami Nightmare,’ werd lid van COC, maar bedankte later omdat ik de interne strijd wat weinig inspirerend vond. Vind COC nu weer heel goed bezig en meer nodig dan ooit, vandaar dat ik me weer opgeef. Succes. Coos Huijsen

Als wij horen van moord op homoseksuelen, of ander fysiek geweld tegen homo’s, en het aantal incidenten tellen, dan moeten wij ook het inwoneraantal van de stad waar dit alles plaatsvindt meetellen. In een stad als Londen wonen twaalf keer meer mensen dan in Amsterdam. En gebeuren er dus ook ongeveer twaalf keer meer misdaden. Ook op het terrein van homogeweld. Het is dus niet terecht Londen na twee moorden op en vijf mishandelingen van homoseksuelen meteen tot homofobe stad te bombarderen. Hoe verschrikkelijk die misdaden ook zijn. D. Wijnen, Amsterdam.

Heteroseksueel Brabant Fraai verslag in de Volkskrant over seksistische huwelijksspandoeken in Brabant (‘Weer, of geen weer, Sarah en Piet gaan op een neer.’). En ik denk: daar had eens moeten staan: ‘Weer, of geen weer, Henk en Piet gaan op en neer.’ Dan zouden de rapen gaar zijn geweest in Brabant. Jeugd die in gevaar zou zijn, dat soort werk: überhaupt is het mooi dat in het verslag niet een enkele keer het woord hetero, of heterocultuur valt. Homo’s zijn op de een of andere manier altijd homo, hetero’s zijn mensen, Brabanders, of nog iets anders. Gijs Beehr, Lichtenvoorde.

16 |

COC

update |

DECEMBER 2005

gen (want dat doen zij volgens de paus inzake homohuwelijk, en daar is veel voor te zeggen, binnen de bijbelse leer), en pausen mogen dan straffen. Dat is ook invloed uitoefenen, maar geen invloed die tegen de scheiding van kerk en staat indruist. Integendeel, haar zelfs bevestigt. De paus heeft dus een laag maar legaal trucje gevonden om alsnog terug te slaan. A. de Beauchampet, Amsterdam

te maken met het feit dat 95% van de wereldbevolking niet blank is, en maar 0,5% joods en 5% homoseksueel? O. de Beehr, Amsterdam.

Homoscans

Paus en sacrament

Er gaan stemmen op Iran te weren van het WK-voetbal vanwege de mensenrechten en het ronduit hysterische staatsantisemitisme. Dan zijn er mensen die zeggen: ‘ach, dat haalt zo weinig uit.’

Het lijdt geen twijfel dat iemand die vlucht voor een mogelijke doodstraf vanwege homoseksualiteit een verblijfstitel moet krijgen op humanitaire gronden (Europees regelen). Dus ook uit een land als Saudi-Arabië. Seksualiteit onderdrukken is voor een man haast ondoenlijk. De Nederlandse regering geeft ook vervolgde politici onderdak terwijl een mening zich makkelijker laat onderdrukken dan

Er is zeer ten onrechte commotie ontstaan over het plan van de paus om katholieken die voor het homohuwelijk stemmen sacramenten te ontzeggen. Ik ben homo en atheïst, maar dat de paus hiermee de scheiding van kerk en staat zou verstoren vind ik onjuist. Dat doet hij alleen maar als hij aanhoudend druk wil uitoefenen op een parlementaire stemming (inzake bijvoorbeeld homohuwelijk). De paus sanctioneert simpelweg katholieken voor hun stemgedrag, en dat mag hij. Katholieken mogen zondi-

Op de korte termijn niet, maar op den duur wel. Er zou een waterscheiding moeten komen die het de allerergste staten onmogelijk maken internationaal sportief en cultureel mee te draaien. Staten die systematisch martelen, of homoseksuelen vervolgen. Dat soort werk. Geloof maar dat men gevoelig is voor zo’n boycot. Zuid-Afrika is zo ook gevloerd. Al vind ik het raar dat dat land, vanwege rassenwetten, indertijd wel internationaal kon worden geïsoleerd, en Iran nu niet. Dat is toch staatsantisemitisme en homohaatnatie eerste rang. Of heeft dat

seksualiteit. Ik zou Rita Verdonk wel eens willen zien als zijn een jaartje een lesbisch leven zou moet leiden (inclusief seks!) in een extreem ‘heterofobe’ homosamenleving. Op straffe van onthoofding, mocht zij uit haar lesborol vallen. Want dat is de realiteit voor homo’s in landen als Saudi-Arabïe en Iran. Overigens hoeft de regering geen asielzoekerfraude te vrezen. In het hersenfysiologisch laboratorium in Nijmegen staat een scanner die onomstotelijk vast kan stellen of iemand seksueel ‘naar het eigen geslacht toe voelt’. De bewuste hersendelen zijn niet te beïnvloeden door de eigenaar. Regina Huls, Amsterdam

Homohaatnatie

Besturing homogemeenschap Het is onzin om het succes van de Amsterdam Pride aan Siep de Haan toe te schrijven. Deze is een succes ondanks Siep de Haan. Het is namelijk niet Siep die boten in elkaar draait, optredens verzorgt en risico’s draagt. Al wat Siep doet kunnen anderen ook, zonder daarbij negen van de tien mensen tegen zich in het harnas te jagen. Het bestuur met Siep heeft het geluk het eerste en tot nu toe enige bestuur te zijn van Amsterdam Pride, zonder historische concurrentie. Toekomstige concurrentie zal bewijzen dat de Amsterdamse homogemeenschap en haar initiatieven al die poeha en ruzies helemaal niet nodig hebben, waarmee Siep denkt de ‘Pride elk jaar weer te redden’. Ik maak al 26 jaar deel uit van die Amsterdamse homogemeenschap, en ik kan u verzekeren die bestuurt zich bijna vanzelf. T. de Huet, Amsterdam. Redactieadres COC update Postbus 3836 1001 AP Amsterdam [email protected]

@