Handleiding voor de docent

Handleiding voor de docent. Lesmateriaal voorjaarsontwaken 1890

v-20-3-2015

Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 1 van 28

Bekijk voor het lezen van de handleiding eventueel eerst de website.

www.deanderen.nl Het nieuwe deel van de website voorjaarsontwaken 1890.

voorjaarontwaken inleiding Frühlings Erwachen, Voorjaarsontwaken is een verontrustend verhaal, deels gebaseerd op ware gebeurtenissen. Een autoritair schoolsysteem, onbegrip, depressie, verkrachting en zelfdoding, zaken waar men in 1890 zeker niet over sprak. Jaren later blijkt het toneelstuk, dat de spanning beschrijft tussen collectieve druk en individuele vrijheid, nog zo relevant dat het bijna wekelijks ergens op de wereld in première gaat. Bij de transitie naar een wereld met meer individuele vrijheid in 1890 was de autoriteit waartegen je in opstand kwam duidelijk aanwijsbaar. Dat is nu een stuk lastiger. De transitie waar we vandaag de dag in zitten is die van de whats-apss, media en de google informatiemaatschappij. Sommigen fluisteren dat het einde van de democratie nabij is. We leven van nu af aan in een mediacratie . Zeker is dat moderne media een overheersende rol spelen bij de opvoeding anno 2015 en vandaar dat mediacratie als thema veel aandacht krijgt in dit lesmateriaal. Door allerlei verschijnselen, toen en nu, met elkaar te verbinden hopen we het associatief vermogen van studenten te stimuleren. Het idee daarbij is dat de vaardigheid om verbinding te kunnen leggen tussen de verschijnselen in je binnenwereld en die in de wereld om je heen, communicatie over lastige thema’s mogelijk maakt. Naast het bevorderen van inzicht is het juist bij de thema's van voorjaarsontwaken van belang communicatie te bevorderen door allerlei dingen samen te doen. leerdoelen

Het kritisch leren kijken naar verschijnselen die te maken hebben met opvoeding toen en nu. Het herkennen van depressie bij jezelf en anderen en het bespreekbaar maken van Hulpvormen. Het bevorderen van associatief vermogen ten aanzien van denken en voelen. Het onderzoeken van waarden en normen ten aanzien van opvoeding en cultuur. werkwijze:

Deze handleiding is een bonte verzameling linkjes, commentaar, achtergrondinformatie en tips. Naast opdrachten worden er per scène vragen gesteld die of individueel of klassikaal kunnen worden behandeld. De film, 'scènes uit voorjaarsontwaken' is in zijn geheel beschikbaar als MP4 op een DVD schijf en kan worden afgespeeld op een PC. Wij adviseren om de hele film pas te laten zien aan het einde van de lessencyclus. We denken dat door eerst gewerkt te hebben met de thema's, de studenten ontvankelijker Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 2 van 28

zijn geworden voor het klassieke karakter van de film. opdrachten en scènes

Per scène zijn er vragen en opdrachten gemaakt. Daarnaast zijn in de rode kaders informatie blokjes toegevoegd. Informatie over denkstructuren, bewust en onbewust gedrag. Over hoe we informatie filteren en over het nut van spelen met grenzen. Waar komt je mening vandaan en wat is vandaag de dag taboe? Wat is groeipijn en hoe zit het met angst, stress en depressie? De moeilijkheidsgraad van de opdrachten en vragen verschilt soms behoorlijk. Enkele vragen en opdrachten zijn voor veel mbo studenten waarschijnlijk te lastig, maar we willen ook de slimste van de klas graag een uitdaging bieden. We willen graag reacties van docenten en studenten, daarom hebben we een forum ingericht waarnaar bij sommige opdrachten wordt verwezen. Voor docenten is een apart deel van het forum toegankelijk na registratie. Het forum is toegankelijk via het menu van voorjaarsontwaken. De website is in ontwikkeling en zal veranderen en worden aangevuld naar aanleiding van nieuwe ontwikkelingen en feedback. ( de meest recente versie van deze handleiding staat hier).

Ontwerp website en handleiding Fred Geerling en Gooitsen Eenling, met een bijdrage van Klaas Rusticus. Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 3 van 28

scène 1 prinsessenjurkjes

"Je kunt geen Prinsessenjurkjes meer aan chérie"

de angst van de moeder

De moeder beschermt de maagdelijkheid van haar dochter. Het kind mag geen lust opwekken. opdracht #1 Hoe zit dat vandaag de dag? Draag je bewust kleding omdat die (seksueel) uitdaagt? opdracht #2 Wat kan en wat niet kan gaat over groepsdruk ten aanzien van kleding, waar komt die druk vandaan? Draag je iets omdat het in de mode is of omdat het lekker zit of vanwege wat anderen ervan vinden? En als je iets draagt omdat jij het mooi vindt, kun je dan iets zeggen over het waarom? deel

Deel de resultaten van de opdrachten op het forum. http://www.deanderenforum.tegenspel.nl/index.php?topic=64.0


noot

Het zoeken van foto's in tweetallen kan goed werken, maar soms levert individueel kiezen een grotere diversiteit op, dat hangt een beetje af van de eventuele groepsdruk. extra #1

Op de website hieronder vind je kledingstijlen van 1890- 1980 welke periode spreekt je het meest aan? Gebruik deze link of http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000638.html Voor de deelnemers:klik op de afbeelding van de jurk op de website. extra #2 Hier nog een grappig filmpje van koefnoen, een parodie op de modepolitie https://www.youtube.com/watch?v=9DffIEpPY_I https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRDtNS91ktmSrNWkf_ zgxdaaT_LHk9vtyE9-RoRtj4wgsRzSDSNQ


scène 2 schaamte

tip Bekijk eerst de scène want het onderwerp geeft vast wel wat ruis in de klas. De twee jongens praten over seks, de ene verlegen, de ander vol bravoure. Niets is waarschijnlijk zo beladen met schema's, kaders, framing, raamwerken of hoe je het ook maar wilt noemen, als seksuele gevoelens. Daarom begint deze les met een klein stukje over impulsen, het filteren van informatie en schema's. opdracht #1 De opdracht om vijf minuten alles bewust te doen is misschien wel een mooie concentratie opdracht voordat je het gaat hebben over de volgende vragen. Alternatief voor deze opdracht is de opdracht om vijf minuten helemaal niets te doen. (behalve adem halen....) Bekijk de scène eventueel voor de tweede keer en ga dan klassikaal aan het werk met de vragen. Praten over sex vroeger en nu. Is er volgens jou verschil tussen een gesprek over seks vroeger en nu? Wat zijn de verschillen? Met wie heb jij voor het eerst gepraat over seks? Let bij het bespreken op het verschil tussen schematische (gewenste) en authentieke (ervaring) antwoorden.


"mooi was ze"

mooi naakt. Wanneer ontstaat het besef van de naakheid van je lichaam? Wat herinner jij je ten aanzien van het begrip naakt. Wat staat daarbij op de voorgrond? Een norm, aangeleerde schaamte? Zoiets als "foei, je bent helemaal naakt, ga snel iets aandoen" en / of is er ruimte voor een herinnering zoals wat Moritz beschrijft "mooi was ze"?


scène 3 jongens

"Wil jij later kinderen...?"

Over jongens, verlangende blikken en stoer meisjespraat. opdracht #1 Altijd weer de liefde. Liefde, houden van betekent telkens weer iets anders en dat moet vooral zo blijven. We kiezen er voor even te spelen met de relatie tussen de begrippen houden van en aantrekkelijk vinden omdat die begrippen maar al te makkelijk in onze reclame cultuur op elkaar geplakt worden. Op dezelfde manier zou je nog even door kunnen gaan op begrippen als, mooi aantrekkelijk stoer, lief, liefde en vriendschap. Wat leerlingen nu over liefde zeggen en hoe er in 1890 over geschreven werd in gedichten van b. v. Herman Gorter is een leuke aanleiding voor het maken van een speels gedicht. Belangrijk bij deze les is het maken van een gedicht. Je maakt daarmee een stap van begrijpen, hetgeen, zeker op die leeftijd bijna onmogelijk is, naar beleving en dat is iets wat niet alleen goed te doen, maar ook een eindeloze bron van inspiratie is. deel je gedicht: http://www.deanderenforum.tegenspel.nl/index.php?topic=65.0 achtergrondinfo: Een serie artikelen over de liefde http://www.ziedaar.nl/index.php?theme=6 Het moderne huwelijk beschrijft de romantische liefde met een knipoog. http://www.nvsh.nl/cultuur/huwelijkModern.htm Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 8 van 28

scène 4 ik ben over !!

"Ik ben over!!"

Zelfbeeld en werkelijkheid. De relatie tussen zelfbeeld en schijn laten we in het lesmateriaal even impliciet. Wat je wel en niet bij jezelf vindt passen, ontstaat in de loop van de tijd door je filtering van informatie en de schema's en rollen die je leert. Een leuke vraag is natuurlijk waarvan jij beslist geen selfie wilt. Zo wil ik echt niet gezien worden. noot: Bij de opdracht voor het maken van een rolbeschrijving zou je kunnen zoeken naar dingen die hij heeft meegemaakt en die zijn karakter hebben gevormd. Het gaat erom dat je je leert voorstellen wat een persoon kan drijven om zo te handelen. deel Deel de foto van het tableau vivant uit opdracht 2 http://www.deanderenforum.tegenspel.nl/index.php?topic=66.0 achtergrondinfo

Framing is een relatief nieuwe term die ontstaan is in de media cultuur en er over gaat om met oneliners een complexe werkelijkheid terug te brengen tot een sterk mentaal beeld. Framing wordt veel gebruikt in de reclame en de politiek. Hieronder staat een radio interview over het onderwerp. Het interview begint op 20.30 uur. http://www.npowetenschap.nl/programmas/hoezo-radio/Uitzendingen/2011/November/1411-2011-Framing.html


verdieping:

Framing. Een diepgravend artikel van Paul Schnabel over het werk van de Canadese socioloog en antropoloog Erving Goffman. http://www.google.nl/url? sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCEQFjAA&url=http%3A%2F %2Fwww.canonsociaalwerk.eu%2F1961_Goffman%2FSchnabel%2520over %2520Goffman.pdf&ei=qDyXVPjfEYLdaovrgcgJ&usg=AFQjCNFEAE2MGpJ_Z6qV1A91k bWQDtBwaA&bvm=bv.82001339,d.d2s&cad=rja


scène 5 het bos

"Wil jij mij slaan?"

NB. Deze scène heeft een schokkende ontknoping. avontuur Het eerste grote cliché in deze scène is natuurlijk: "Ze vraagt er om" Wij laten dat thema hier even terzijde. En richten ons op de avontuurlijke kant van de zaak. Roodkapje, of een ander meer modern griezelverhaal, het maakt niet zoveel uit, de kans is gelukkig klein dat gevaar je er van weerhoudt de wereld te verkennen. oefening Leren omgaan met onszelf en met de anderen. Welke veilige oefensituaties hebben we vandaag de dag? Te veel om op te noemen? Anders dan in 1890 gaat bijna elk kind naar de kleuterschool en zijn er allerlei clubs die een sociale leeromgeving bieden. Maar niet iedereen wordt gestimuleerd om daar aan deel te nemen en niet alleen vanwege geldgebrek. Sociale en culturele factoren spelen een belangrijke rol bij de vraag wat tot je opvoeding behoort. Daarnaast hebben de nieuwe sociale media isolerende en vervreemdende effecten op wie daarvoor vatbaar is. Als docent weet je natuurlijk allang welk effect de nieuwe media hebben op het gebeuren in de klas. Een artikel over het effect van social media op schoolgaande jongeren vind je hier. http://www.techzine.nl/nieuws/26916/social-media-slecht-voor-gezondheid-en-school.html


Melchior draait door Waarom slaat Melchior Wendla, dat is een lastige vraag voor de klas. De regisseur van de film, Klaas Rusticus, hierover: "Melchior is een uitermate intelligente, lees liever: intellectuele jongen die boos wordt omdat hij Wendla's woorden niet begrijpt, er geen redelijkheid in ziet, er geen vinger achter kan krijgen. Bovendien voelt hij de bronst kloppen achter zijn borstbeen en slaan en strelen zijn dan soms hetzelfde." Je zou daarnaast ook over Melchior kunnen zeggen dat zijn intellectuele kant stevig is gestimuleerd, maar dat zijn empathisch vermogen wat minder ontwikkeld is. Een andere mogelijkheid voor Melchiors gedrag is wat we vandaag de dag een psychose noemen. meer over psychose Een psychose is een toestand waarbij iemands contact met de werkelijkheid ernstig verstoord is. Mensen in een psychose leven in hun eigen werkelijkheid, zien beelden of horen stemmen die er voor anderen niet zijn. Waandenkbeelden angst en achtervolgingswaan maken de vervorming van de werkelijkheid een nachtmerrie voor de persoon in kwestie en diens familie. Wanneer iemand een psychose heeft, kan er sprake zijn van schizofrenie. Maar dit hoeft niet. Niet iedereen die een psychose doormaakt, heeft schizofrenie. Een psychose kan bijvoorbeeld ook optreden na een moeilijke, uitputtende periode in iemands leven. Of het gevolg zijn van drugsgebruik of een depressie. Ook mensen met een bipolaire stoornis (manisch-depressiviteit) krijgen soms een psychose. Een mooi kort filmpje wat helder maakt wat psychose is, vind je hier. http://www.marketingtribune.nl/zorg/nieuws/2014/10/johnny-de-mol-steunt-campagne-doeeensgoed-gek/index.xml achtergrondinfo: Speelruimte Kinderen die nooit de kans krijgen om hun grenzen te onderzoeken, lopen achterstand op. Over de noodzaak van speelruimte. http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/3642980/2014/04/27/Weontnemenkinderen-de-kans-om-zichzelf-te-ontdekken.dhtml


scène 6 het leven is niet eerlijk

nieuwe tijd.

Melchior en Moritz zijn allebei exponenten van de nieuwe tijd die aanbreekt. De collectieve dwang van het industriële tijdperk maakt langzaam plaats voor individualiteit. Tussen Melchior en Moritz ligt de spanning tussen de vrijheidsdrang van de een en het welzijn van de ander. Een beetje plagerig benoemen we de vrijheidsdrang van Melchior even als: doldriest en de bezorgdheid voor de ander van Moritz als: angstcultuur. opdracht #1

Bij de stelling waar/ nietwaar: Is er hierbij verschil tussen meisjes en jongens? Is er nog steeds sprake van het cliché dat meisjes meer lijdzaam zijn dan jongens of is er sprake van emancipatie? De kreet “genot is een recht” zul je misschien vandaag de dag niet meer zo hardop horen. Toch staat er tegenwoordig weinig zo hoog op de agenda als genieten. Is dat het gevolg van onze Ik-cultuur, of is het de consequentie van een consumptie maatschappij? En wat is er gebeurd met de zoetheid van het ondergaan van onrecht? Voor de keuze gesteld: onrecht doen of onrecht ondergaan?


Socrates

De uitspraak van Moritz wordt toegeschreven aan Plato en is afkomstig van Socrates in een dialoog met Polus. zie p 14 en 15 http://www.dbnl.org/tekst/_onz001192201_01/_onz001192201_01_0025.php “Het geluk der mensen ligt in gemoedsbeschaving en gerechtigheid.” Dat is de samenhang waarin Socrates de uitspraak doet dat het minder erg is onrecht te ondergaan dan onrecht te plegen. In de zin van het verlangen naar beschaving en gerechtigheid is de mindset van Moritz gelukkig nog alom aanwezig. opdracht #2

We doen een stevig beroep op je voorstellingsvermogen. Welke dramatische gebeurtenis maakt dat jij je zus of juist zo ontwikkelt? Wat stimuleert egoïsme en wat altruïsme? Of ligt die keuze in je karakter? Maak het niet te moeilijk. Fantaseer! achtergrondinfo of extra in de les.

Een school tv docu over literatuur en geschiedenis 1880-1890 geeft een mooi inkijkje in de nieuwe generatie van die tijd en de verschijnselen die er voor hen toe deden.. http://www.schooltv.nl/video/literatuurgeschiedenis-19e-eeuw-durf-het-nieuwe-18801890/#q=trefwoord%3A%22geschiedenis%22


scène 7 de ooievaar

"U denkt toch zeker niet dat ik nog in die ooievaar geloof?"

Freud Freudiaanse vergissing, zie: http://www.encyclo.nl/begrip/freudiaanse%20vergissing. rampzalig taboe

Het taboe op spreken over seks is er hier rechtstreeks de oorzaak van dat Wendla later zwanger wordt. Men dacht dat de kinderen waren beschermd door seks buiten beeld te houden en de rokken lang genoeg te maken... Dat als je er niet over praat, het ook niet bestaat. buiten beeld

Tegenwoordig zijn we veel geavanceerder als het er op aankomt zaken buiten beeld te houden...... Denk aan de geavanceerde verleiding van reclame en de selectieve opbrengst van een Google zoekopdracht. Je zoekopdracht brengt in de eerste plaats veel advertenties in beeld, daarna amusement waar vaak veel adware aan verbonden is. Pas als je flink doorzoekt, kom je bij content waar je iets van kunt leren.


Scène 8 hooizolder

"oh, daar zit je"

NB. Deze scène heeft een schokkende ontknoping. grenzen

Grensoverschrijdend gedrag en hoe je dat voorkomt. Spelenderwijs ga je op zoek naar het herscheppen van een soortgelijke situatie vandaag de dag. Er zijn altijd twee manieren van omgaan met grensoverschrijdend gedrag: middels te nemen maatregelen en middels het aanleren van nieuwe vaardigheden. Zie ook: http://www.deanderen.tegenspel.nl/index.php/1943-menu/veranderen?id=92:doen


scène 9 afscheid

Alle goede bedoelingen ten spijt, Moritz is niet meer vatbaar voor een goed advies. Een loodzware depressie vraagt wel wat meer dan een goed gesprek. Moritz stapt er uit en alleen een stevige interventie kan hem nu nog helpen. Proffesionele hulp is geboden en voorkomen is beter dan genezen, hoe doe je dat? Regelmatig publiekelijk je steun naar elkaar uitspreken en praten over zaken die lastig zijn, kan een depressie helpen voorkomen. Wat te denken van een rituele vorm om levensthema's aan de orde te laten komen. Er een gewoonte van maken om te communiceren over groeipijn. Zou je een eigen ritueel kunnen maken in je klas? Een rondje wel en wee aan het begin van de les? Wat gaat lekker en wat gaat minder regelmatig bespreekbaar maken, durf je dat aan? achtergrond info: http://overdestreep.kro.nl/


scène 10 groeipijn

"Waarom is lachen opeens zo moeilijk?”

alleen?

Sta je vandaag de dag alleen met je groeipijn ? Hoe ervaren leerlingen dat tegenwoordig, dat zal van klas tot klas verschillen. De vraag is: voel je je gesteund door je klasgenoten als er iets is waar je niet goed uit komt? Wat is de tendens in de klas, ieder voor zich? Of sociaal en alert op hoe het met de ander gaat? En hoe ga je om met de zogenaamde zelfredzame types en de stille wateren? In hoeverre is het welzijn van je leerlingen iets dat je actief benadert? In hoeverre is het domein van emoties gevoelens en levensvragen taboe? Neem eventueel de gelegenheid om aan te geven wat de school aan vangnet heeft voor leerlingen met psychische of emotionele problemen.


Scène 11 Ilse

“boe !!”

opdracht #1

Welke kans heb jij ooit voorbij laten gaan? Best een lastige vraag, niet omdat het moeilijk is om te bedenken, maar wel omdat het ongewoon is om gemiste kansen te delen. Het nut van de opdracht is helder te maken dat ieder zo z'n kansen voorbij laat gaan en dat daar niets mis mee is. Een beetje tegenwicht aan de prestatie cultus is hier op zijn plaats. In hoeverre speelt bij de kansen die je niet voorbij wilt laten gaan je zelfbeeld een rol? Wat voor soort kansen wil je niet missen en wat heeft dat met je geluk te maken? stress

Een beetje stress is leerzaam, te veel onverwerkte situaties geven een overbelasting en als die structureel wordt is het hommeles. Op onderstaande website is veel meer informatie te vinden over depressies en wat je er aan kunt doen. Durf je mond open te doen over dit onderwerp, dat helpt. Bekijk voor een frisse toon de volgende website: depri en dan http://www.depri-en-dan.nl/


scène 12 schijnvertoning

nieuwe macht

De scène in de lerarenkamer is een sleutelscène in het stuk van Wedekind. Door vorm en inhoud maakt de schrijver duidelijk dat hij het autoritaire schoolsysteem verantwoordelijk houdt voor de ellende waar de leerlingen in terecht komen. Dat autoritaire systeem is er niet meer toch? Hoe staat het met ons functioneren? Lukt het ons verantwoordelijkheid te nemen voor het welzijn en geluk van onze leerlingen? Bieden we perspectief bij het vinden van antwoorden op levensvragen? Laten we het vinden van geluk over aan de vrije markt of de vaardigheden van ouders? Doen we afdoende om leerlingen weerbaar te maken tegen de druk van onze mediacratie? Een kritische houding ten aanzien van media is belangrijk omdat zij meer dan enig ander fenomeen onze wereld vormt anno nu. Het is in dat kader belangrijk om het onderscheid te ontdekken tussen wat jij vindt, wat jouw belang is en wat media je willen doen geloven. Dat belang rechtvaardigt ons inziens de uitvoerige aandacht hier voor de werking van media. achtergrondinfo: media manipulatie

een artikel over media en zelfbeeld http://www.bureaujeugdenmedia.nl/zelfbeeld-tienersbeinvloed-door-sociale-media/


de media maatschappij en macht

Lang leve mijn vijand, zegt de dictator, dankzij hem zit ik stevig in het zadel. Zonder vijand om de aandacht van het volk op te richten, komt mijn regiem ter discussie en dat moeten we niet hebben. Wat de dicator in het zadel houdt, lijkt erg op waarmee media hun positie consolideren. Voor media is een ramp vaak een geschenk uit de hemel. Het einde van de komkommertijd is daar. Alle onzin items kunnen even aan de kant want eindelijk gaat het weer ergens over. Een flinke ramp is natuurlijk altijd goed voor de kijkcijfers en de reclame inkomsten, maar een vijand is nog beter. Een vijand geeft je de mogelijkheid wanneer je maar wilt je kijkcijfers op peil te houden. Terrorisme is in dit kader een ideaal gebeuren om helemaal los te gaan. Wat is Terrorisme? (AIVD) omschrijft terrorisme als: “ Terrorisme is het plegen van of dreigen met op mensenlevens gericht geweld, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen of politieke besluitvorming te beïnvloeden.”

Een vijand, of een (dreigende) ramp, is een voorwaarde voor elk op macht gericht systeem. De kijker in de greep van angst en boosheid is effectief aan het scherm gekluisterd. Werkelijke problemen, b.v. het verdwijnen van banen, uitputting van grondstoffen en het niet te verkroppen verschil tussen arm en rijk zijn slecht voor de kijkcijfers, tenzij er natuurlijk ergens een relletje van te maken is. Zie ook 2011 (ander deel van deze website). Trial by media is een ander probleem. De sensatiezucht van media maakt dat mensen in de knel komen. Door b.v. rotjochie's te kwalificeren als terroristen, duw je ze vanzelf die richting op en wordt de gedroomde vijand reëel. opdracht #1

De vraag is om te onderzoeken welke van de aangedragen gegevens men terug vindt in de gekozen reclame spotjes Na afloop is het handig door te vragen op hoe het spotje werkt. Eventueel samen de spotjes bekijken. extra aanvullende opdracht

Pas het onderzoek van opdracht #4 toe op games en sociale media. point and shoot

Een documentaire film over een jonge man die gefascineerd door de dynamiek van war games op reis gaat en uiteindelijk meevecht om Lybië te bevrijden van Ghadaffi. Vooral het deel aan het begin van de documentaire waarin de jongeman zijn onvermogen aangeeft om contact met zijn omgeving te maken, laat zien wat een mediafixatie met je kan doen. http://www.vpro.nl/speel.VPWON_1221977.html Website met o.a. de trailer http://pointandshootfilm.com/ Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 21 van 28

scène 13 begrafenis.

Niet echt een ritueel wat tegemoet komt aan het verdriet van de aanwezigen. Op het niveau van je cultuur heb je rituelen als houvast bij belangrijke en ernstige gebeurtenissen. Op persoonlijk niveau heb je mechanismen om met pijnlijke dingen om te gaan, bijvoorbeeld: ontkenning van aspecten die te heftig zijn om binnen te laten komen, of je aandacht richten op iets dat afleidt van pijnlijke gevoelens of oncomfortabele inzichten. opdracht #1

Het journaal, of andere media kunnen model staan om aan te geven dat er altijd sprake is van iets dat op de voorgrond staat terwijl er van alles op de achtergrond blijft. Dat kan een bewuste afweging zijn, of toeval. Welke belangen spelen er bij een item en welke belangen zijn er om juist dát item vorm te geven? opdracht #2

Bewust of niet, ook bij onszelf staat van alles op de voorgrond en is er van alles buiten beeld. Een hulpmiddel bij de opdracht kan nog zijn dat je begint met: Ik ben wel..... Ik ben niet... Dit laat ik graag zien van mezelf.. Dit laat ik liever niet zien.. Bespreek de collages en ga na of er iets is wat je meer op de voorgrond zou willen Voorjaarsontwaken 1890 Docentenhandleiding pagina 22 van 28

hebben.

scène 14 zondebok

“ze gaf me deze brief”

straf

Bij de voors en tegens van straf zijn er veel politiek correcte antwoorden. Maar wat zeggen de menswetenschappen over straf? http://www.theoptimist.nl/strenger-straffen-helpt-niet/ opdracht #2

extra: maak een video waarbij je alle antwoorden op een creatieve manier tegen elkaar versnijdt. het geval Schreber

Sigmund Freud deed in 1911 een case studie naar 'het geval Schreber'. Een tamelijk gedateerd beeld van de psyche. Deel 2: poging tot duiding geeft een leuk inkijkje in de psychoanalyse van Freud in die tijd. http://verbodengeschriften.nl/html/sigmundfreud-hetgevalschreber.html.


scène 15 berouw.

Zelfreflectie

Meestal vind je allerlei cognitieve methodes, maar denk ook eens aan meditatie, yoga, wandelen in stilte. Het gaat er om dat je, al is het maar even, uit je bestaande denkraam tuimelt zodat je kunt merken wat er nog meer is. Wezenlijk en aangeleerd gedrag.

Maak eventueel een taartgrafiek met de drie categorieën en laat de studenten hun activiteiten daarin aangeven.


scène 16 ik ben soms zo gelukkig

“dag meisje”

impressie en isolatie

Bedolven onder indrukken en stram gebukt onder opgekropte emotie, dan zit je al aardig in de richting van een meltdown en b. v. de hiervoor al besproken psychose. Zoiets levert vaak mooie surrealistische kunst op maar is voor de kunstenaar in kwestie niet echt fijn. communicatie

Social media is een middel waardoor je kunt communiceren, maar het is net zo goed een middel waarmee je je kunt afsluiten voor de werkelijkheid die je niet aanstaat. Het is vooral van belang om te weten dat die twee kanten er zijn en je er van bewust te worden wanneer je kiest voor het één of voor het ander. opdracht #1

De opdracht kan ook worden omgedraaid door bijvoorbeeld een sketch te maken waarin twee mensen spreken over iets wat er totaal niet toe doet.


scène 17 nu of nooit

“het is nu of nooit” de liefde

Het ligt voor de hand om bij deze scène te praten over homoseksualiteit. In het oorspronkelijke stuk speelt de scène tussen twee jongens. In de film is gekozen voor twee meisjes omdat er in de eindejaarsgroep SCW-theater, die in de film acteert, weinig jongens zaten, een puur praktische keuze. En natuurlijk gaat het over een homoseksuele relatie in het stuk want ook op dat punt werd de autoritaire samenleving bestreden. De scène is de laatste min of meer reële scène van het stuk en gaat over hoe liefde kan helpen bij het vinden van je weg naar zelfstandigheid. Homoseksueel of heteroseksueel, dat maakt niet uit. Niet elke leerling zal daar zo over denken. geluk

We stellen liever de vraag: Wat is een gelukkig leven, want daar gaat het tenslotte om. Dat was de bedoeling van de verandering waar de generatie van Wedekind naar zocht. En in alle verandering en stilstand, vooruitgang en achteruitgang vandaag de dag, is de vraag wat geluk is nog net zo actueel. opdracht #2

Denk hierbij ook eens aan de vorm van een collage , fotoserie of filmpje


scène 18 epiloog

De regisseur komt op en neemt Melchior symbolisch bij de hand om een onbekend gebied te verkennen. Het antwoord van Frank Wedekind toen als reactie op het autoritaire systeem was: samen op weg gaan. Je weg vinden naar volwassenheid is er met al die indrukken en activiteiten vandaag de dag niet eenvoudiger op geworden. We leven in een waanzinnig rijke tijd, er is zoveel mogelijk dat keuzestress onvermijdelijk lijkt. De druk om iets bepaalds te worden is tegenwoordig veel geavanceerder dan in 1890. Weerbaarheid tegen de druk van onze mediacratie is nodig om te kunnen ervaren wat voor jou waardevol is. Maar hoe bevorder je die weerbaarheid?


verandering vandaag

Zelfreflectie en communicatie lijken het middel tegen een overmaat aan indrukken en isolatie. Filosofie en kunst, meditatie en yoga zijn zo van die dingen die kunnen maken dat je even stil staat en zicht krijgt op jezelf en de ander. Binnen de school zou je kunnen zeggen dat een verschuiving van cognitieve vaardigheden naar emotionele intelligentie, contemplatieve- en communicatieve vaardigheden wenselijk is. In Buthan is er het ministerie van geluk https://martevansanten.wordpress.com/2008/11/06/het-ministerie-van-geluk/ Lessen geluk op school, dat zou nogal vaag werken, tenzij je helder hebt wat het tekort is en wat geluk in onze rijke wereld in de weg staat. Vragen over geluk de do's en don'ts van het leven kunnen best uit de verpakking van religieuze dogma's vandaan en zo een breder klankbord krijgen. Informatie over deugden en dwaasheid vind je in kunst en cultuur door de tijden heen. Gulzigheid, nijd, sentimentaliteit egoisme, hoogmoed, verwaandheid, moed en liefde. Allemaal kerngegevens waar oude en nieuwe cultuur bol van staan. Ckv in het kader van geluk in plaats van de canon dat zou wat zijn. En je zou les kunnen geven in doelloosheid, het tegenovergestelde van doelgerichtheid. In onze doelgerichte prestatie cultuur komen we niet alleen hersteltijd te kort, we missen ook vaak de boot wat betreft de ongerichtheid, die maakt dat je inspiratie en creativiteit opdoet. Als het je namelijk lukt om niet met een of ander doel bezig te zijn, ontstaat er ruimte voor een andere werkelijkheid, apranihita volgens het boeddhisme. Denken en emotie maken plaats voor de schoonheid van elk detail in het hier en nu (met dank aan Alain de Botton).


Handleiding voor de docent

Recommend Documents