Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks leven van de jongeren daar. - De jongeren denken na over hoe veiligheid en vertrouwen samenhangen met grenzen. Opbouw Welkom Introductie thema Verkenning thema Verdieping Afsluiting
‘Wie is de mol?’ Dwars door de muur Grenzen in jezelf totaal
5 min. 10 min. 20 min. 20 min. 5 min. 60 min.
Benodigdheden - Voldoende stoelen - Kleine briefjes met MOL of Passagier - Computer of laptop om filmpje te tonen, eventueel beamer + scherm - Internetverbinding om het filmpje ‘Hudud’ te kunnen laten zien. - Groot kleed + ophangmogelijkheid of een groot stuk karton - Vijf flap-overvellen - Stiften - Afbeeldingen van de bijlagen - Schaar - Lijm Voorbereiding Lees de uitleg bij het programma goed door. Verzamel alle benodigdheden. Leg alles klaar voordat de groep komt, zodat je de jongeren bij binnenkomst welkom kunt heten.
Inleiding De band met Israël, het land van de Bijbel, is van oudsher sterk in Nederland. Het land en de mensen die er wonen, worden door veel mensen een warm hart toegedragen. Maar de voortdurende spanningen, de vredesprocessen die keer op keer vastlopen, de voortdurende bedreigingen over en weer, maken het lastig om ‘neutraal’ naar zowel de Israëlische als de Palestijnse kant van het verhaal te kijken. ‘Wie heeft gelijk?’, is dan ook niet een vraag waaraan Holy Switch zich wil wagen. Juist het inleven in beide partijen maakt dat er op een andere manier naar het conflict gekeken kan worden. ‘Neutraal’ wil overigens niet zeggen ‘zonder mening’. Door het verhaal van twee kanten weer te geven, probeert Holy Switch er juist voor te zorgen dat die mening onderbouwd en wellicht van de ene of andere kant wat bijgesteld kan worden. Het spanningsveld tussen Israël en de Palestijnse gebieden is enorm. Het wantrouwen is groot. Veiligheid en vertrouwen zijn ver te zoeken. Israël is begonnen met de bouw van de muur om veiligheidsredenen: om nog meer (zelfmoord)aanslagen te voorkomen en het Israëlische volk hiertegen te beschermen. Maar de mensen uit de Palestijnse gebieden worden hierdoor afgesloten van werk, land, familie, enzovoorts en ondervinden vooral nadelige gevolgen van de bouw van de muur. Om deze thematiek voor jongeren hier in Nederland tastbaar en begrijpelijk te maken, biedt deze bijeenkomt materiaal aan over het ervaren van grenzen. Letterlijke grenzen door de muur die er is tussen Israël en de Palestijnse gebieden. Maar ook figuurlijke grenzen in het leven van de jongeren zelf.
Programma
5 min. Welkom Heet de tieners welkom. Open zoals jullie gebruikelijk openen. Vertel iets over het thema en over de invulling van de bijeenkomst. Zie hiervoor de beschrijving hierboven.
10 min. Introductie thema – Wie is de mol? Vooraf: Maak voor elke deelnemer een briefje. Schrijf op één briefje ‘MOL’. Zet op alle andere briefjes ‘passagier’. Zorg ervoor dat je minstens één briefje extra hebt met ‘passagier’ erop. Spel: Leg uit dat je een spel met de groep wilt doen, dat in een ‘bus’ plaatsvindt. De stoelen zijn zo opgesteld dat ze de zitplaatsen in een bus voorstellen. Zorg voor een aantal extra stoelen, zodat er ook ‘lege plekken’ in de bus zijn. Ronde 1 Neem met de tieners plaats in de bus. Ieder mag zitten waar hij of zij wil, naast wie hij of zij wil. Vraag, als iedereen zit, waarom ze op die plek zijn gaan zitten. Ronde 2 Ga met de groep naast de bus staan. Vertel dat er ditmaal een mol in de bus zit: iemand met een bom. Geef aan iedereen een briefje. Op één briefje staat wie de mol is, op de andere briefjes staat ‘passagier’. Ga vervolgens weer met elkaar in de bus zitten. Opnieuw mag iedereen zelf kiezen waar hij of zij wil zitten. Laat de groep voor zichzelf, zonder te praten, nadenken over de vraag wie ze dit keer wel of niet vertrouwen, naast wie ze wel of niet durven te gaan zitten. Geef de groep de opdracht te ontdekken wie de mol is door elkaar om beurten vragen te stellen. Er mag niet rechtstreeks gevraagd worden of iemand de mol is. Na ongeveer een minuut laat de mol zijn ‘bom’ ontploffen door heel hard ‘bom’ te roepen. Praat hierover daarna kort met de groep. Waarom dacht je dat iemand wel of geen mol was? Waarop baseerde je dat? Hoe kan de mol ervoor zorgen dat hij of zij zichzelf niet verraadt? Herhaal ditzelfde nogmaals met een andere mol. Stel hierna de volgende vraag aan de groep: kijk je anders naar elkaar, nu je weet dat er een mol in jullie midden is?
Ronde 3 Tot slot doe je dit nogmaals, maar zonder mol. De groep weet echter niet dat er ditmaal geen mol is. Laat de groep net zolang met elkaar in gesprek zijn, totdat iemand opmerkt dat er misschien helemaal geen mol is (maximaal drie minuten).
Ga weer met elkaar in een kring zitten en bespreek kort wat de tieners ervaren hebben. - Hoe hebben de tieners het ervaren om ‘gewoon’ met elkaar in de bus te stappen? - Wat verandert er als er ineens een mol in de bus blijkt te zitten? - Wat dachten de tieners toen er toch geen mol in de bus bleek te zitten? - Hoe bepaal je wie je wel en wie je niet vertrouwt? NB Het mooie (of beter gezegd interessante) van dit spel is dat de deelnemers op een gegeven moment heel veel wantrouwen ervaren ongeacht of er wel of geen mol in de bus zit. Dit wantrouwen ervaren de mensen in Israël en de Palestijnse gebieden continu.
20 min. Verkenning thema – Dwars door de muur Vooraf: Hang in de ruimte een groot kleed op of zet een groot stuk karton neer, zodat er aan beide kanten van de ‘muur’ mensen kunnen zitten zonder dat ze de anderen kunnen zien. Maak twee briefjes met daarop de onderstaande vragen, voor elke groep een briefje. Opdracht: Bekijk met elkaar het filmpje ‘Hudud’. Jongeren in Israël en in Palestijnse gebieden hebben te maken met allerlei grenzen. Dit filmpje is gemaakt door jongeren tussen de vijftien en zeventien jaar uit Bethlehem en omgeving. Bethlehem ligt in de Palestijnse gebieden. De jongeren die hier wonen hebben dagelijks te maken met de gevolgen (van de bouw) van de muur. De vijf fictieve karakters in het filmpje illustreren het dagelijks leven van die Palestijnse jongeren. ‘Hudud’ is een Arabisch woord dat ‘grens’ betekent.
Verdeel de groep in tweeën. Beide groepen nemen plaats aan één kant van de ‘muur’. Stel in elke groep een gespreksleider aan en geef hem / haar de vragen. De ene groep neemt de positie in van Israëlische jongeren, de andere groep die van Palestijnse jongeren. Het gaat hierbij niet om de vraag wie er gelijk heeft, maar om de vraag hoe jongeren in Israël en de Palestijnse gebieden de veiligheid, grenzen of beperkingen van de muur ervaren. Beide groepen bespreken de volgende vragen in hun groep: - Welk standpunt nemen jullie in ten opzichte van ‘de andere kant’? - Welke argumenten hebben jullie daarvoor? - Hoe gaan jullie om met de dreiging van de andere kant? - Hoe willen jullie de dreiging van de andere kant aanpakken / stoppen? - Hoe kunnen jullie nader tot elkaar komen? Nadat beide groepen hun positie bepaald hebben, gaan ze met elkaar in gesprek, nog steeds zonder elkaar te zien. Beide groepen krijgen één minuut de tijd om de andere kant te overtuigen van hun standpunt. Er mag nog niet op elkaar gereageerd worden. Als deze twee minuten om zijn, mogen de groepen wel met elkaar in gesprek. Het uiteindelijke doel is om nader tot elkaar te komen, maar lukt dat ook? Waarom wel of niet? Haal na ongeveer vijf minuten de ‘muur’ weg. Vervolg de discussie. Kunnen de groepen nu ze elkaar in de ogen kijken nader tot elkaar komen? Hoe zou het zijn voor de mensen in Israël en de Palestijnse gebieden? Kunnen zij elkaar nog in de ogen kijken, ook al staat er een muur tussen? Leg uit dat het doek of karton hen een klein beetje laat voelen hoe het is om in Israël of de Palestijnse gebieden bij de scheidingsmuur te wonen, waar mensen elkaar helemaal niet (meer) kunnen zien of horen.
20 min. Verdieping – Grenzen in jezelf Inleiding: Bij de vorige opdracht stond een letterlijke grens centraal: de muur, een enorme fysieke scheidingswand tussen twee groepen mensen die moet zorgen voor veiligheid en bescherming. Bij deze opdracht gaat het om grenzen in jezelf, grenzen van fatsoen die aangeven hoe je met elkaar om hoort te gaan. Waar liggen jouw eigen grenzen? En wat hebben jouw eigen grenzen met veiligheid van jezelf, maar ook met die van anderen te maken?
Carrousel van grenzen: Jongeren maken in twee- of drietallen een rondgang langs vijf flap-overvellen waarop steeds een ander onderwerp aan bod komt over grenzen. Bij elke flap voeren ze de bijbehorende opdracht uit. Leg van te voren de flap-overvellen met stiften klaar. Bekijk de bijlagen voor de indeling van de flapovers en de benodigde afbeeldingen. De groepjes mogen zelf de volgorde bepalen waarin ze de flap-overvelen bekijken en ook hoe lang ze bij de onderwerpen blijven staan. Er kunnen dus meerdere groepjes bij één onderwerp staan en daarover met elkaar in discussie gaan. Mocht dit voor de groep echter niet werken of te chaotisch worden, laat dan de groepjes in een vastgestelde volgorde langslopen en geef hen per onderwerp ongeveer twee à drie minuten de tijd.
1) Normen en waarden Neem de afbeeldingen en vraag over op een flap-overvel, zoals in bijlage 1. De groep bedenkt bij deze opdracht wat veiligheid voor hen betekent. De twee- of drietallen schrijven in de kolommen voorbeelden op over veiligheid en wat je veilig voelen te maken heeft met grenzen, regels of afspraken. Laat de groepjes niet te groot schrijven, zodat voor anderen ook nog plaats is om te reageren en dingen op te schrijven. 2) Opvoeding Plak de afbeeldingen van bijlage 2 op een flap-overvel. Schrijf bovenaan het vel: wat hebben je ouders met grenzen te maken? De groepjes maken een woordspin rondom deze afbeeldingen. Zie bijlage 2 voor het voorbeeld. 3) Mensenrechten Maak op een flap-overvel drie vakken. Schrijf in het eerste vak de volgende vraag: welke rechten van de mens vind jij belangrijk? Plak in de andere twee vakken de twee afbeeldingen uit bijlage 3. Schrijf onder deze afbeeldingen: ‘Reageer…’ De groepjes schrijven vervolgens op wat zij van deze afbeeldingen vinden. 4) Vandalisme Plak de afbeeldingen uit bijlage 4 op een flap-overvel en schrijf daarbij de volgende vragen: - Als je dit ziet in je eigen buurt, hoe voel je je dan? - Waarom zou iemand dit gedaan hebben? - Hoe kun je dit voorkomen? De groepjes schrijven hierbij hun reacties op.
5) Vreemd versus gewoon Plak in het midden van een flap-overvel de afbeeldingen uit bijlage 5. Maak daaromheen drie kolommen. Schrijf boven de ene kolom: wat vind jij gewoon? Schrijf boven de andere kolom: wat vind jij vreemd? Schrijf in de derde kolom de volgende vraag: voel jij je veilig bij iemand die je niet kent en / of die er anders uitziet dan jij? Waarom wel of niet?
5 min. Afsluiting Bekijk en bespreek met elkaar de carrousel. Wat heb je geleerd over grenzen? Denk nog eens terug aan het spel ‘wie is de mol’. Wat heeft dat spel met grenzen te maken?
