Goede tijden, slechte tijden, duidelijke tijden? Sluitingstijden Arnhemse horeca in perspectief
Wie op zoek gaat naar discussie en debat over sluitingstijden in de horeca zal merken dat dit onderwerp in veel steden op de politieke agenda heeft gestaan. Ook op dit moment heroverwegen verschillende gemeenten in ons land hun beleid over de sluitingstijden van horeca. Zo klinkt in Amsterdam bijvoorbeeld de roep
reca. In de discussie over sluitingstijden spelen
om verruiming van sluitingstijden. Recent is in
diverse onderwerpen een rol, zoals alcoholpre-
de hoofdstad gedebatteerd over een initiatief-
ventie en economische belangen. De mogelijke
voorstel waarbij gepleit werd voor het vrijgeven
invloed van sluitingstijden op de openbare orde
van sluitingstijden, geldend voor een bepaald
en veiligheid is echter het belangrijkste onder-
stadsdeel of gebied. In Tilburg is en wordt even-
werp van debat.
eens flink gedebatteerd over de sluitingstijden.
Ook in de Arnhemse gemeenteraad wordt er
Eind 2010 is daar in de gemeenteraad een ini-
momenteel een debat over de sluitingstijden in
tiatiefvoorstel ingediend dat moet leiden tot
de horeca gevoerd.
verruiming van de openingstijden voor de ho-
Benchmark Voor deze notitie is gebruikgemaakt van wetenschappelijk onderzoek en actuele informatie over het sluitingstijdenregime in de volgende gemeenten: Amsterdam, Breda, Doetinchem, Ede, Eindhoven, Enkhuizen, Enschede, Groningen, Lisse, Nijmegen, Noordwijk, Tilburg, Zevenaar en Zwolle.
Informatie over sluitingstijden op een rij Om een bijdrage te leveren aan het Arnhemse
orde en veiligheid. Vanzelfsprekend wordt in
debat over de sluitingstijden is op een rij gezet
deze notitie ook een overzicht gegeven van de
welke modellen van sluitingstijden er her en
huidige situatie in Arnhem.
der in het land te vinden zijn en wat er op basis
Wanneer de informatie over sluitingstijden uit
van wetenschappelijk onderzoek bekend is over
deze notitie wordt samengebracht, zijn de noti-
de effecten van sluitingstijden op de openbare
ties op de volgende pagina van belang:
1
Onderzoeksresultaten samengevat Er is grote diversiteit in Nederlandse gemeen-
wel het aantal confrontaties tussen groe-
ten wanneer het gaat om sluitingstijden.
pen uitgaansjongeren afneemt. Dit laatste
Ook zijn veel sluitingstijdenregimes com-
hangt waarschijnlijk samen met de gelei-
plex. Dit komt niet ten goede aan de duide-
delijke uitstroom. Mogelijk kan een ven-
lijkheid voor het uitgaanspubliek, met alle
steruur (zoals in Arnhem gebruikt wordt) of
gevolgen (zoals discussies en handhaving)
venstertijden (zoals in Nijmegen) bijdragen
van dien.
aan deze geleidelijke uitstroom.
Bij het vaststellen van sluitingstijdenregi-
Aanpassing van sluitingstijden in een ge-
mes wordt er in de meeste gemeenten re-
meente – zeker in het geval van Arnhem
kening gehouden met de volgende facto-
met een regiofunctie – moet in een breder
ren: de locatie (ligt de onderneming in een
regionaal perspectief geplaatst worden.
horecaconcentratiegebied of daarbuiten),
Gebeurt dit niet dan kunnen er ’s nachts al-
het moment (gaat het om sluitingstijden in
lerlei ongewenste reisbewegingen plaats-
Theorieën over sluitingstijden
het weekend of op doordeweekse dagen)
vinden met alle risico’s voor de (verkeers-)
en het type bedrijf (is er sprake van ‘natte’
veiligheid van dien. Het is in dit kader van
Vanuit de literatuur geeft een drietal theorieën een eerste houvast als het gaat om het plaatsen van het onderwerp sluitingstijden in een breder kader. De ‘availibility’ theorie heeft als uitgangspunt dat langere openingstijden meer beschikbaarheid van alcohol geeft, wat leidt tot meer drinken. Dit zou een stijging van het aantal excessieve drinkers en meer sociale en gezondheidsgerelateerde problemen tot gevolg hebben. De theorie van ‘power drinking’ gaat ervan uit dat het uur vlak voor sluitingstijd gepaard gaat met een sterke toename in alcoholgebruik. Verondersteld wordt dat restricties in sluitingstijden tot gevolg hebben dat consumenten vlak voor sluitingstijd extra veel gaan drinken. De ‘temporal shift hypothesis’ tot slot gaat ervan uit dat latere sluitingstijden slechts een tijdelijke verschuiving van alcoholconsumptie zullen veroorzaken, omdat vaste klanten hun bezoektijden zullen aanpassen aan de nieuwe tijden. Verondersteld wordt dat wanneer de openingstijden een uur verruimd worden, vaste klanten een uur later zullen komen.
of ‘droge’ horeca).
belang om ook naar de sluitingstijden in Doetinchem, Ede en Zevenaar te kijken.
Uit buitenlands onderzoek blijkt dat het verruimen van sluitingstijden in landen als
Op basis van onderzoek onder jongeren
Scandinavië, Australië en het Verenigd Ko-
blijkt dat vervroegen van sluitingstijden
ninkrijk leidt tot een toename van de alco-
niet zal leiden tot een afname van alcohol-
holconsumptie en van een toename van de
gebruik en een reductie van overlast.
alcoholgerelateerde problemen zoals verkeersongevallen en overlast.
Het valt op dat de Nederlandse gemeenten op een enkele uitzondering na weinig of
In diverse steden in Nederland is vanuit de
geen aandacht schenken aan de relatie tus-
praktijk of via onderzoek ervaring opge-
sen sluitingstijden en de (extra) inzet van
daan met aangepaste sluitingstijden. De ef-
(verplichte) beveiliging en politiefunctiona-
fecten op de overlast zijn niet eensluidend
rissen.
en wijzen niet in dezelfde richting als het om overlastreductie gaat. Er lijkt een tendens
Discussies over sluitingstijdenregimes zou-
te zijn dat de politie meer tevreden is met
den eigenlijk nooit op zichzelf moeten
verlengde sluitingstijden dan omwonen-
staan. De veranderende sluitingstijden zou-
den. Dit heeft vooral te maken met het feit
den onderdeel moeten zijn van een breder
dat groepen uitgaansjongeren geleidelijker
pakket aan maatregelen om de overlast te
vertrekken vanuit het uitgaanscentrum.
reduceren. Te denken valt aan cameratoezicht, gedragsregels in de horeca, veilig-
Het lijkt er verder op dat overlast en kleine
heidsglas, convenantafspraken, beveiligers
criminaliteit (vernielingen) door verlengen-
aan de deur, toezicht en handhaving en af-
de sluitingstijden niet afnemen, maar dat
spraken met vervoerders.
2
Sluitingstijden in Arnhem; het actuele beeld In dit overzicht dient onder weekend; donderdagnacht tot en met zaterdagnacht te worden verstaan en onder door de week; van zondagnacht tot en met woensdagnacht. De sluitingstijden in het horecaconcentratiegebied op een rij Door de week tot 03.00 uur open. Indien er alcohol wordt geschonken, is er een vensteruur. Vanaf 02.00 uur mogen geen nieuwe bezoekers meer binnengelaten worden. In het weekend tot 04.00 uur open. Indien er alcohol wordt geschonken, is er een vensteruur. Vanaf 03.00 uur mogen geen nieuwe bezoekers meer binnengelaten worden. De nachtzaken kennen op grond van een besluit van de burgemeester afwijkende sluitingstijden van 22.00 – 05.00 uur zonder vensteruur. Droge horeca – cafetaria’s en broodjeszaken – mag dagelijks tot 05.00 uur geopend blijven. De sluitingstijden buiten het horecaconcentratiegebied op een rij Door de week tot 01.00 uur en in het weekend tot 02.00 uur. Een ‘natte’ horecazaak heeft de mogelijkheid om één keer per week op een doordeweekse dag één uur langer geopend te zijn. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om één keer per kwartaal in het kader van een individuele activiteit een ontheffing te krijgen van de normaliter voor de desbetreffende zaak geldende openingstijden. Dan is er nog een ‘feestdagenbesluit’. Op de in dit besluit genoemde dagen mogen horecainrichtingen tot na het reguliere sluitingstijdstip geopend blijven. Uitzondering Er is één buiten het horecaconcentratiegebied gelegen horeca-inrichting – Club Entre Nous – die vanuit het verleden vanwege zijn doelgroep in het bezit is van een speciale ontheffing om tot 04.00 uur geopend te zijn. Daarnaast kan de burgemeester voor een afzonderlijke (groep) horeca-inrichting(en) andere sluitingsuren vaststellen en ontheffingen verstrekken.
Jongeren over het vervroegen van de sluitingstijden in de horeca In de zomer van 2009 zijn 1.141 jongeren in
jongeren. Ongeveer 67 procent geeft aan
opdracht van Koninklijke Horeca Nederland
dezelfde hoeveelheid (of meer) te gaan drin-
ondervraagd over wat het vervroegen van de
ken. 10 procent geeft aan minder te gaan
sluitingstijden met twee uur zou doen met hun
drinken.
alcoholconsumptie en met overlast. De belang-
De meeste jongeren (71%) verwachten dat
rijkste resultaten uit dit onderzoek zijn:
de overlast hetzelfde blijft of zal toenemen (28%). Een groep jongeren die geeft aan lan-
De meerderheid (79%) van de jongeren geeft
ger op straat te blijven rondhangen als de
aan te blijven uitgaan wanneer de sluitings-
sluitingstijden vervroegd zullen worden.
tijden twee uur worden vervroegd.
Ongeveer 30 procent van de jongeren geeft
Het vervroegen van de sluitingstijden heeft
aan naar een andere gemeente te gaan (waar
weinig effect op de alcoholconsumptie van
geen sluitingstijden gelden).
3
Effecten van veranderingen in sluitingstijden in het buitenland Het Centrum voor Veilig en Gezond Uitgaan
Scandinavië, Australië en het Verenigd Konink-
geeft op basis van onderzoek een overzicht
rijk leidt tot een toename van de alcoholcon-
van de effecten van veranderende sluitings-
sumptie en een toename van de alcoholgerela-
tijden in het buitenland. Hieruit blijkt dat het
teerde problemen, zoals verkeersongevallen en
verruimen van sluitingstijden in landen als
overlast.
En wat weten we over de sluitingstijden in Nederland? Zoals aangegeven, is er een benchmark uitge-
veiligingspersoneel aanwezig te zijn in de hore-
voerd in diverse gemeenten. Hierna is per ge-
cagelegenheid. De politie is overwegend posi-
meente aangegeven welke sluitingstijden men
tief over de bereikte resultaten van de invoering
hanteert, of er sprake is van een horecaconcen-
van het ontheffingenmodel. Het publiek gaat
tratiegebied en wat er vanuit onderzoek – in-
meer verspreid naar huis, wat de veiligheid ten
dien aanwezig – bekend is over effecten op de
goede komt. Hierdoor is het aantal incidenten
openbare orde en veiligheid en alcoholgebruik.
afgenomen en de incidenten zijn volgens de politie ook minder ernstig in aard en uiting. De
Groningen
bewoners van de binnenstad ervaren de verrui-
Groningen heeft al jaren vrije sluitingstijden. Uit
ming van de openingstijden als een verslechte-
onderzoek blijkt dat ondanks de vrije sluitings-
ring. In hun optiek is de overlast toegenomen
tijden de meeste (goed bezochte) horecage-
(met name geluid en wildplassen), is de sfeer
legenheden tussen 04.00 en 06.00 uur sluiten.
door een ander publiek grimmiger en het hore-
Hiermee is het probleem van grote groepen op
ca-aanbod eenzijdiger geworden. Het publiek
straat niet helemaal verdwenen. Uit de analyse
wordt ook steeds jonger en gaat later de stad in
van geweldsincidenten blijkt dat de meeste in-
na thuis te hebben ingedronken. De bewoners
cidenten plaatsvinden tussen 04.00 en 06.00
zien het liefst dat de cafés weer ‘gewoon‘ om
uur, het tijdstip waarop de meeste kroegen
02.00 uur sluiten. Horecaondernemers zien iets
gaan sluiten. Op het eerste gezicht is er dus ook
meer spreiding van naar huis gaand publiek,
in Groningen, net zoals in steden met vaste slui-
hoewel er nog steeds een grote piek om 02.00
tingstijden, een samenhang tussen uitgaansge-
uur is.
weld en het tijdstip waarop de horeca sluit.
Horecaconcentratiegebied In deze notitie gaan we uit van een brede definitie van de term horecaconcentratiegebied. Wanneer we hierover spreken, bedoelen we een afgebakend gebied waarvoor afwijkende, vaak ruimere uitgaanstijden ten opzichte van de rest van de stad gelden. Dit hoeft dus niet te betekenen dat het gebied in de beleidsstukken officieel is benoemd als horecaconcentratiegebied.
Groningen heeft geen horecaconcentratiege-
Enkhuizen
bied.
In Enkhuizen is de uiterste toegangstijd ingesteld op 00:00. Dit heeft als doel de jongeren te
Breda
stimuleren eerder op stap te gaan en zo minder
In 2009 zijn in de binnenstad van Breda de slui-
in te drinken. Op basis van afspraken kan een
tingstijden voor het horecaconcentratiegebied
horecagelegenheid vervolgens tot 02.00 uur of
aangepast. Er is een vaste sluitingstijd van hore-
04.00 uur geopend zijn.
cazaken om 02.00 uur. Er is echter een mogelijk-
Uit de eerste kwalitatieve evaluatie blijkt dat de
heid om een ontheffing te krijgen om tot 04.00
politie kort voor de uiterste toegangstijd meer
uur open te blijven. Bij een ontheffing dient er
drukte op straat ervaart. Jongeren komen vlak
tussen 22:00 uur en 04:00 uur gecertificeerd be-
voor 00.00 uur, waardoor er lange rijen ontstaan
4
voor de cafés. Tussen 00.00 en 02.00 uur erva-
Het merendeel sluit zijn zaak voor 04.00 uur.
ren zowel politie als omwonenden meer rust
Een deel daarvan sluit al om 02.00 uur. De ven-
op straat. Tussen 02.00 en 04.00 uur verlaten de
stertijden kunnen niet direct in verband ge-
bezoekers de cafés, en dat gaat gepaard met de-
bracht worden met overlastreductie of veilig-
zelfde onrust als voor het invoeren van de maat-
heidsvergroting. Wel zou er voor de politie een
regel. Uitgaansgerelateerde onveiligheid en
veel overzichtelijkere werksituatie zijn ontstaan,
overlast zijn licht afgenomen in vergelijking met
wat een preventief effect zou hebben op uit-
dezelfde maanden in een ander jaar, blijkt uit cij-
gaansgerelateerde criminaliteit en overlast. Nij-
fers van politie en ervaring van omwonenden en
megen heeft geen horecaconcentratiegebied.
horecaondernemers. Horecaondernemers ervaren zowel voor- als nadelen van de nieuwe toe-
Doetinchem
gangstijden. De bezoekers komen eerder naar
Voor alle horecagelegenheden in de gemeente
binnen en gaan ook eerder weer naar huis. Dat
Doetinchem gelden de volgende openingstij-
wordt gezien als een positieve ontwikkeling. Als
den: van maandag t/m donderdag van 06.00 tot
neveneffecten geven de horecaondernemers
01.00 uur, van vrijdag t/m zondag van 06.00 tot
aan dat er rond middernacht grote wachtrijen
02.00 uur. Voor een permanente ontheffing van
ontstaan. Kleinere cafés zien juist alle bezoekers
de sluitingstijden van vrijdag t/m zondag moet
om 23.30 uur vertrekken omdat ze dan nog bin-
men het Horecaconvenant ondertekenen. Het
nen kunnen komen bij andere gelegenheden.
Horecaconvenant is een overeenkomst tussen
Dat is niet goed voor de klandizie. Enkhuizen
de gemeente Doetinchem, de politie, de hore-
heeft geen horecaconcentratiegebied.
cavereniging en de taxibedrijven waarin diverse afspraken zijn gemaakt ter bevordering van de
Nijmegen
kwaliteit en de veiligheid van het uitgaan. Na
In Nijmegen hanteert men geen vaste sluitings-
ondertekening van dit convenant en ontvangst
tijden, maar wel zogenoemde venstertijden. De
van de ontheffing van het sluitingsuur geldt het
volgende bepaling is daarvoor in de APV opge-
sluitingstijdstip van 04.30 uur waarbij na 02.00
nomen:
uur geen bezoekers meer mogen worden bin-
1. Invoering van een venstertijd (dat wil zeggen
nengelaten. De droge horeca mag tot 04.00
dat een horecagelegenheid zijn deur sluit voor
uur nieuwe bezoekers toelaten. In Doetinchem
nieuwe bezoekers, de bezoekers die binnen zijn,
speelt momenteel de vraag of de sluitingstijden
mogen binnen blijven):
vervroegd dienen te worden. Doetinchem heeft
tussen 04.00 uur en 08.00 uur;
geen horecaconcentratiegebied.
zeven dagen in de week; geldend voor alle ‘natte’ horeca en
Eindhoven
door de politie gehandhaafd.
In Eindhoven geldt een vaste sluitingstijd van
2. Met de invoering van deze maatregel:
02.00 uur door de week en tot 04.00 uur in het
wordt voorkomen dat mensen zich na 04.00
weekend, op feestdagen en op bepaalde loca-
uur nog onnodig op straat begeven;
ties in het horecaconcentratiegebied. Er zijn
wordt het voor horecabezoekers uit andere
mogelijkheden voor ontheffing.
steden onaantrekkelijk om na sluitingstijd in
Voor discotheken geldt een ander beleid :
eigen stad nog naar Nijmegen af te reizen.
op grond van de APV kan ontheffing worden
In Nijmegen blijkt dat in de praktijk relatief
verleend voor vrijdag 04.00 uur en/of maan-
weinig horecaondernemers te maken heb-
dag 04.00 uur en/of zaterdag 05.00 uur en/of
ben met de regeling van de venstertijden.
zondag 05.00 uur;
5
de ontheffing wordt eerst bij wijze van proef
gen in het recreatiegebied Go Planet in de
voor maximaal één jaar verleend. Daarna kan
Kanaalzone waarvan de hoofdactiviteit ge-
een definitieve ontheffing volgen;
richt is op het geven van gelegenheid tot
per discotheek kunnen twaalf variabele da-
dansen, wordt desgevraagd ontheffing ver-
gen per jaar – niet zijnde maandag, vrijdag,
leend voor de periode gelegen tussen 00.00
zaterdag en zondag – worden aangewezen;
en uiterlijk 04.30 uur op weekenddagen. Te-
op vrijdag, maandag en op de variabele da-
vens wordt een venstertijd toegepast.
gen na 02.45 uur en zaterdag en zondag na 03.45 uur mogen in de discotheek geen be-
Zwolle
zoekers meer worden toegelaten;
Zwolle kent een horecaconcentratiegebied. Uitgangspunt van het beleid in Zwolle is dat de
Enschede
sluitingstijden van de horeca in de binnenstad
In Enschede geldt in principe een vaste sluitings-
gekoppeld zijn aan de horecacategorieën in de
tijd van 00:00 uur. Daarbij kunnen ontheffingen
binnenstad.
worden verleend, al naar gelang de dag in de
Droge horeca sluiting: 05.00 uur.
week, het type horecazaak en het gebied waar-
Natte horeca (cafés e.d.) sluiting: 04.00 uur.
in de horecazaak zich bevindt. Enschede heeft
Natte horeca (dancings) sluiting: 05.00 uur.
een horecaconcentratiegebied vastgesteld.
Als flankerend beleid is onder andere opgeno-
Voor een commercieel horecabedrijf wordt
men dat horecabedrijven die na 03.00 uur open
desgevraagd ontheffing verleend voor de
zijn, een portier moeten hebben. Het sluitings-
periode tussen 00.00 en uiterlijk 02.00 uur.
tijdstip voor de horeca buiten de binnenstad is
Voor een commercieel horecabedrijf gele-
vastgesteld op 02.00 uur. Coffeeshops moeten
gen in het horecaconcentratiegebied, wordt
om 01.00 uur sluiten.
desgevraagd ontheffing verleend voor de
Uit een uitgevoerde veiligheidsanalyse blijkt dat
periode gelegen tussen 00.00 en uiterlijk
uitsluitend de sluitingstijden van de horeca geen
04.30 uur op werkdagen en op zaterdag.
invloed hebben op de (gewelds-)incidenten. In
Voor een café, een bar of een discotheek
Zwolle is derhalve flankerend beleid ingesteld.
gelegen in het horecaconcentratiegebied,
In dit beleid is onder andere aandacht voor anti-
wordt desgevraagd ontheffing verleend
agressietrainingen van het horecapersoneel,
voor de periode gelegen tussen 00.00 en
wapen- en drugsdetectie en cameratoezicht.
uiterlijk 05.30 uur op zondag. Tevens wordt een venstertijd toegepast (een half uur voor
Lisse
sluitingstijd mogen geen bezoekers meer
In november 2007 is de gemeente Lisse een
toegelaten worden, geen dranken meer
proef gestart met verlengde sluitingstijden. Tot
worden verstrekt, geen muziek meer ge-
november 2007 waren horecazaken verplicht
draaid worden en moeten de lichten op volle
om 02:00 uur te sluiten. De proef hield in dat be-
sterkte branden).
zoekers tot 01:00 uur mochten worden toegela-
Voor een ander dan eerder omschreven com-
ten tot etablissementen. Tegelijkertijd mochten
mercieel horecabedrijf gelegen in het hore-
horecazaken langer dan 02:00 uur open blijven.
caconcentratiegebied wordt desgevraagd
Uit onderzoek naar de invloed van de verlengde
ontheffing verleend voor de periode tussen
sluitingstijden op het alcoholgebruik van het
00.00 en uiterlijk 05.00 uur op zondag. Te-
uitgaanspubliek blijkt dat dit nauwelijks effect
vens wordt een venstertijd toegepast.
heeft gehad. In de nulmeting voorafgaand aan
Voor een commercieel horecabedrijf gele-
de wijziging in de sluitingstijden gaf 41 procent
6
van de bezoekers aan de intentie te hebben
Noordwijk heeft een klein horecaconcentratie-
meer te gaan drinken wanneer de sluitingstijden
gebied.
verlengd zouden worden. Achteraf blijkt dat 28 procent van de mensen meer is gaan drinken.
Ede
Kijkend naar het gemiddeld aantal glazen dat
In de gemeente Ede zijn de horecazaken in het
genuttigd werd, bleek er echter nauwelijks ver-
horecaconcentratiegebied in het weekend tot
schil te zijn opgetreden (respectievelijk van ge-
03.00 uur geopend. Door de week dienen de za-
middeld 7,4 glazen naar 7,2 glazen). Lisse heeft
ken om 02.00 uur te sluiten. Ook broodjeszaken
geen horecaconcentratiegebied.
kunnen een vergunning aanvragen voor dezelfde sluitingstijden. Buiten het horecaconcentra-
Noordwijk
tiegebied mogen de horecazaken altijd tot 02.00
Ook Noordwijk heeft van februari 2007 tot en
uur geopend zijn. Een kwartier voor sluitingstijd
met februari 2008 een proef gedraaid met ver-
geldt op alle weekdagen een schenkverbod.
lengde sluitingstijden. De nieuwe sluitingstijden
De gemeente Ede heeft in 2003 discussie ge-
zijn een variant op het zogenaamde 1-2-3-stap-
voerd over (verruiming van) sluitingstijden. In
penplan; stap 1 gaat in om 02.30 uur en bete-
de discussie en de uiteindelijke beslissing is re-
kent dat in elke horecagelegenheid de tap dicht,
kening gehouden met vaak tegenstrijdige be-
de muziek uit en het licht aan gaat. Stap 2 wordt
langen (burgers, politie, horecaondernemers,
om 03.00 uur gezet en dan sluiten alle horeca-
broodjeszaken). Er is dan ook sprake van een
gelegenheden en uiterlijk om 03.15 uur, stap 3,
compromisvoorstel. Nachtrust, omzet, aanbod
moet de laatste bezoeker het pand verlaten.
voor stappers, openbare orde en veiligheid en
Onderzoek laat zien dat bewoners in 2008 iets
politie-inzet hebben binnen het compromis-
positiever oordelen over de aanpassing van de
voorstel een rol gespeeld.
sluitingstijden dan in 2007. Wanneer een onderscheid wordt gemaakt naar bewoners van uit-
Zevenaar
valwegen en bewoners van het uitgaansgebied
In de gemeente Zevenaar dient de horeca van
blijkt dat veel bewoners in het uitgaansgebied
maandag tot en met zondag om 02.00 uur ge-
negatief oordelen over de aanpassing van de
sloten te zijn. In het horecaconcentratiegebied
sluitingstijden. Ten aanzien van de overlast con-
mag een exploitant die het horecaconvenant
cluderen de onderzoekers dat de overlast door
heeft getekend op zaterdag en zondag tot 03:00
jongeren niet is afgenomen als gevolg van de
uur open zijn. Er kan in afwijking van het voor-
verlengde sluitingstijden. Het resultaat van de
gaande – per separaat besluit – een uitzonde-
verlengde sluitingstijden is nog steeds dat jon-
ring gemaakt worden waardoor een exploitant
geren op hetzelfde moment naar buiten gaan.
tot 05.00 uur geopend mag zijn.
7
Geraadpleegde literatuur Bervoets, E., Ammerlaan, K., Visser, D., Salvado Dominquez, A., Storm, J. en De Meij, S. (2009). Stad en Ommeland. Veiligheidsanalyse Groningse binnenstad: uitgaansgeweld, maatregelen, effecten. Den Haag: COT. Bieleman, B., Biesma, S. en Jetzes, M. (2002). Sluitingstijdenregimes in Nederlandse gemeenten. Groningen-Rotterdam: Intraval. Franx, K., en Bouwmeester, J. (2010). Uitgaansoverlast in de binnenstad van Enkhuizen. Hoorn: I&O research BV. Kuppens, J. en Ferwerda, H. (2009). Later in Lisse. De invloed van verlengde sluitingstijden op het alcoholgebruik van uitgaanspubliek. Arnhem: Bureau Beke. Kuppens, J., Cornelissens, A. en Ferwerda, H. (2008). Inzoomen op overlast. Overlastbeperkende maatregelen in Noordwijk in perspectief. Arnhem: Bureau Beke. SSC Onderzoek en Informatie (2010). Evaluatie openingstijden horeca Breda. Breda: gemeente Breda. STAP (2008). Factsheet sluitingstijdenbeleid. Utrecht: Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP).
Lokale beleidsstukken Colofon
Beleidsregels sluitingstijden Enkhuizen, 2010
Deze notitie is in opdracht
Evaluatie venstertijden Nijmegen, 2003
van de gemeente Arnhem
Beleid inzake discotheken Eindhoven, 2002
opgesteld door Henk Ferwerda, Nathanja Kerkhof en Jos
Sluitingstijden horeca Eindhoven
Kuppens van Bureau Beke in
Beleid ontheffingen sluitingstijden horecazaken Enschede, 2006
Arnhem
Beleidsregel horecasluitingstijden Zwolle, 2008 Notitie sluitingstijdenbeleid horeca Arnhem, 2006
Uitgave Maart 2011
Beleidsregel sluitingstijden Ede 2003 en 2005
Vormgeving
Met diverse personen is via e-mail of telefoon contact geweest over sluitingstijden in hun
Marcel Grotens
gemeente.
Foto’s Raphael Castello (1), Kat Jackson (2), Piotr Ciuchta (3), Alle Paiva (7). © Bureau Beke
Websites www.ccv.nl www.veiligengezonduitgaan.nl
www.beke.nl
8
