excursiegids opleiding Bouwkunde MADRID juni 2012 samengesteld door en voor studenten van HZ University of Applied Science

excursiegids opleiding Bouwkunde

MADRID 26-30 juni 2012 samengesteld door en voor studenten van HZ University of Applied Science

Index gebouwen

Inhoudsopgave

01 Barajas Airport 02 Atocha Station 03 Atocha Train Memorial 04 Museo de Arte Reine Sofia 05 Circo Estable de Madrid 06 Biblioteca Escueles Pias 07 Caixa Forum 08 Prado Museum 09 Museo Thyssen Bornemisza 10 Bolsa de Madrid 11 Banco de Espana 12 Circulo de Bellas Artes 13 Plaza Mayor 14 Plaza de Toros de Las Ventas 15 Hotel Puerta America 16 Torres Blancas 17 Rafael del Pino auditorium 18 Stadion Bernabeu 19 Kio Towers 20 Torre Espacio 21 Torre de Cristal 22 Mirador Building en Celosia 23 Camaras de Comercio ( KVK) 24 Templo de Debod 25 ABC Museo 26 Rio Manzanares 27 Matadero 28 Biblioteca Regional Joaquin Leguia 29 Iglesia de Santa Ana de Moratalez 30 Olympic Tennis Center 31 Youth Center Rivas-Vacia 32 Nuevo Centro Cultural

Index Gebouwen 2 Programma Excursie 5 Voorwoord 9 Stadsbeschouwing Madrid 11 Gebouwgebschouwing Madrid 59 Bronvermelding 223 Deelnemerlijst Excursie 225 Kaart Madrid 226

Algemene Informatie

2009

excursiegids

L O N D E N hoofdsponsors:

4-7 juni 2009 samengesteld door studenten van de opleiding Bouwkunde van Hogeschool Zeeland

2

Eerder verschenen in deze reeks en te downloaden op www.bouwkunde.hz.nl

Algemene Informatie

3

Programma Excursie 26 juni 2011 12:00 uur 15:00 uur

Als je doet wat vindt hoef je je nooit te werken,

leuk

15:15 17:15 uur 19:50 uur 20:15 uur

22:00 uur

dat noemen wij passie.

22:15 uur

27 juni

08.00 uur* 08:30 uur* 10:00 uur* 14:00 uur

avond

studenten gaan op eigen gelegenheid naar de luchthaven bij Rotterdam (zie tekst hierna over hoe je er kan komen) verzamelen bij de inckeckbalie voor de vlucht naar Madrid: kijk hiervoor op de monitoren in de hal + uitdelen excursiegids + uitdelen T-shirts. gezamenlijk inchecken vertrek vliegtuig naar Madrid aankomst Madrid bezoek Barajas airport en eerste presentatie met aansluitend vertrek naar jeugdherberg met openbaar vervoer (kaartje verzorgd door HZ) aankomst jeugdherberg, verdeling kamers (zie hierna over kamerindeling) + drankje in nabijgelegen café. vrij om Madrid op eigen gelegenheid te gaan verkennen of voetbal kijken? ontbijt vertrek te voet naar gebouwen in het centrum van de stad rondom Passeo de la Castellana. bezoek bouwplaats Barcelo-markt, vlak bij de jeugdherberg. start siesta (tot meestal 17:00 uur) lunch op eigen gelegenheid ter plaatse; einde verplicht programma: tijd om zelf Madrid te verkennen. Het kan voorkomen dat we een enkel gebouw ‘s avonds gaan bezoeken

20:00 uur*

28 juni

08.00 uur* 08:30 uur* 13:00 uur* 14:00 uur avond

29 juni

08.00 uur* 08:30 uur* 09:00 uur* 14:00 uur avond

30 juni

wandeling door de avond o.l.v. studenten Universiteit Madrid. ontbijt vertrek per metro naar gebouwen in en buiten het centrum van de stad rondom de Calle Gran Via. bezoek Bibioteca Regional start siesta (tot meestal 17:00 uur) einde verplicht programma. Het kan voorkomen dat we een enkel gebouw ‘s avonds gaan bezoeken ontbijt vertrek per metro naar gebouwen in en buiten het centrum van de stad. bezoek Chambers of Commerce start siesta (tot meestal 17:00 uur) einde verplicht programma Het kan voorkomen dat we een enkel gebouw ‘s avonds gaan bezoeken; verder op tijd naar bed...

07.00 uur* 07:30 uur• 08:15 uur*

ontbijt + uitchecken vertrek per metro naar de luchthaven gezamenlijk inchecken

10:15 uur 12:35 uur

vertrek vliegtuig uit Madrid aankomst luchthaven Rotterdam studenten reizen op eigen gelegenheid terug naar huis. De programma-onderdelen met een sterretje, zijn alleen verplicht voor de groep studenten die dit jaar de cursus Gebouwbeschouwing heeft gevolgd. Andere studenten kunnen hier natuurlijk ook aan deelnemen, maar dat is vrijwillig. Het kan zijn dat we na het verplichte gedeelte nog extra gebouwen gaan bezoeken, maar dat wordt onderweg bepaald. Let op: dit programma is onder voorbehoud: we proberen ons zoveel mogelijk aan het programma te houden, maar het weer en andere factoren kunnen er toe leiden dat we het programma aan moeten passen. Als Bouwkundigen weten we natuurlijk hoe we moeten improviseren en aan te passen aan nieuwe situaties. De docenten hebben lokale Spaanse pre-paid telefoonkaarten gekocht voor de bereikbaarheid ter plaatse: dit nummer is vanuit Spanje: Vercouteren van den Berge: +346.835.68598 Altena: +346.835.59340

Kijk voor het meest actuele aanbod van vacatures binnen bouw en techniek op www.continu.nl

Albergue Juvenil Madrid C/ Mejía Lequerica, 21; 28004 Madrid. Telf. (00 34) 91 593 96 88; Fax: (00 34) 91 593 96 84 http://www.ajmadrid.es

Altijd de juiste mensen

Sponsor

018.041 Continu Uiting A5 rechts_Ibrahim_kand.indd 1

4

25-05-2010 09:55:02

groepsfoto Madrid 2012

Algemene Informatie

5

Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt de excursiegids voor Madrid door en voor studenten van de opleiding bouwkunde van Hogeschool Zeeland. Al jaren organiseert de opleiding meerdaagse excursies naar een metropool in Europa waarbij het “de sport” is zoveel mogelijk gebouwen te bekijken en bezoeken.. De afgelopen jaren gingen we naar Berlijn (2006) Parijs (2002, 2004 en 2007), Londen (2005 en 2009), Barcelona (2008), Rome/Stuttgart (2010) en Brussel (2011). De excursie is een onderdeel van het cursus “Gebouwbeschouwingen”. Tijdens deze cursus ontwikkelen de studenten het zogenaamde “bouwkundige oog”, een soort X-ray-vision. Al kijkend kan een student zich een oordeel vormen van het gebouw en zijn omgeving, de bouwstijl, de materialen en de functies. Alle studenten van het eerste jaar analyseren twee gebouwen. Ook onderzoeken zij per groep een deel van de geschiedenis van de stad. Deze gids een een bundeling van hun werkstukken. De analyse van de gebouwen omvat in elk geval het volgende: • Een biografie van de ontwerper, waarin nog drie andere gebouwen van de ontwerper worden opgenomen • De werkelijke gebouwbeschouwing, onderverdeeld in de volgende onderdelen: 1. Site, ligging, belendingen, bouwmassa, geleding 2. Hoofdvorm, afmetingen 3. Façade, dakvorm, entree, deuren en ramen 4. Functie, gebruik, ouderdom, geschiedenis en onderhoudstoestand 5. Plattegronden, constructie, interieur, meubilair en licht. 6. Opdrachtgever, programma van eisen 7. Ecologische aspecten en maatschappelijke context. 8. Bouwmaterialen • In het werkstuk worden geveltekeningen en plattegronden, naast duidelijke foto’s verwerkt. Ook wordt van elke gebouw een 3D-model met Sketchup gemaakt • Naast de analyse wordt per gebouw toeristische informatie in een klein overzichtelijk blokje weergegeven De inhoud van deze excursiegids is samengesteld door en ook voor de studenten zelf. Zij geven ter plekke bij het door hen geanalyseerde gebouw een presentatie met behulp van een megafoon. Dit is voor velen het hoogtepunt van het schooljaar. Veel leesplezier met dit boekje en bij de wandeling langs en door de geweldige gebouwen van Madrid. Bernard Vercouteren van den Berge

docent opleiding Bouwkunde, HZ University of Applied Scienceemy of Technology & Innovation, [email protected], @HZBouwkunde

Sponsor

6

Algemene Informatie

7

Geschiedenis van Madrid Prehistorie van Madrid

De reden dat we niet precies weten wat er in de prehistorie is gebeurd komt vanwege het feit dat er in de documentatie enkele gaten zijn ontstaan vanwege de gemeenschap in de twintigste eeuw die feiten en documenten vernietigd hebben door slordig met archeologische materialen om te gaan. De eerste mensen ( Home Erectus ) vormden groepjes en leefden in de open lucht en bouwden hutten aan de oevers van beken. Deze hutten werden van takken gebouwd. Ze gingen op jacht, gebruik makend van diverse technieken om zo de dieren zowel groot als klein te vangen. De voorwerpen waarmee ze op jacht gingen werden vooral van steen, Paleolithic zones ( de veronderstelde omgeving waar de graniet of vuursteen gemaakt. Rond Madrid zijn geen Homo Erectus woonde ) menselijke resten van deze mensen te vinden, wel hebben we voorwerpen en gereedschappen gevonden bij de plaats Aridos de Arganda. Vervolgens kwam de Midden-Paleolithicum tijdperk. De Neanderthalers leefden na de Homo erectus en hadden ongeveer dezelfde jachttechnieken. Wel perfectioneerden zij hun technieken. Je kon in die tijd niet echt spreken van steden maar wel van verblijfplaatsen van groepen. Tijdperk 852 AC tot 1500 AC De geschiedenis begint pas als de moren afkomstig uit Noord Afrika landen bij Gibraltar en in 852 een fort genaamd Ford Alcazar bouwen aan de rivier Manzanares. Dit bouwden zij op een heuvel aan de linkerzijde van de rivier. Dit Fort Diende ter beveiliging van de noordelijke toegangsweg naar Toledo. Het Fort werd gebouw als onderdeel van het verdedigings systeem verder bestond het uit een ommuurd terrein wat ongeveer 22 hectare groot was. Hier konden veel mensen verblijven. Het Fort stond op de plaats van het huidige Koninklijke paleis. Verder kon het terrein ingedeeld worden in drie zones. Het noorden met het kasteel, het centrum waar ruimte was voor militaire oefeningen genaamd Campo Del Rey, vandaag de dag Plaza de Almeria. En het zuiden de ‘almudayna “of kleine stad. Oude muren van de 9e tot de 12e eeuw De Architectuur van die tijd: • Puin werd op elkaar gestapeld en met slijk dichtgemaakt • Houten boomstammen en portiekje • Stenen en bakstenen werden gebruikt bij de muren. De Christenen uit het noorden werden naar mate de tijd vorderde steeds agressiever en traden op tegen de Moorse indringers. ( de reconguista ) Vervolgens breide de christelijke macht zich steeds verder uit, rond 1100 was de belangrijkste christelijke macht het koninkrijk Castilië. Deze macht verzamelde zich onder Alfonso VI tegen Toledo, onderweg kwamen zij echter

Sponsor

8

Beschouwing Stad

9

Geschiedenis van Madrid


ook het Ford met de nederzetting tegen die vervolgens ook werden ingenomen. De bewoners van de nederzetting waren in het begin vooral monniken, die aangemoedigd werden door de Spaanse heersers en kloosters stichten. Zo gaven ze de gemeenschap nieuwe krachten. Al snel waren er ongeveer dertien kerken in Madrid. Ondanks de bouw van kerken bleef de invloed van moslims nog aanwezig in de mudejar stijl ( Moslim-Christelijke Stijl ) Dit blijkt als je kijkt naar de klokkentorens van San Nicolas en San Pedro. De kerk kreeg steeds meer macht en bezat veel grond. In de dertiende eeuw ontstond er een conflict tussen de kerk en de Madrilenen. Dit ging over het groen gebied van de Synagoge van 14e eeuw kerk. Er werd beslist dat alles wat op het grondgebied van de kerk aanwezig was van de Madrilenen zou worden. Zo kwam Madrid aan zijn wapen, een beer (de kerk) die de vruchten van een boom eet. Verder was Madrid en het gebied eromheen bij vele vorsten in trek omdat het een goed jachtgebied was. Vele vorsten bezochten dus het gebied en de kleine stad groeide. De huizen werden ook steeds beter. Deze vorsten die Madrid bezochten voor de jacht waren meestal snel weer vertrokken. De eerste vorst die daadwerkelijk in Madrid zal blijven is Filips de tweede. Deze kwam aan de macht na Karel de V. De stad lag centraal en was klein. Dit had voor veel mensen grote voordelen wat vervolgens zorgde voor een toename van de bevolking in de stad.

1800 tot nu De Engelsen die in 1810 aan land kwamen hebben in 2 jaar de Franse bezetter uit Spanje verdreven. Vervolgens werd er een grondwet opgesteld, alleen deze werd door Fernando de VII tegen gehouden. Toen hij in 1813 op de troon kwam regeerde hij verder als absolute vorst. Vervolgens ontstond er een conflict waardoor een burgeroorlog ontstond waarin 140.000 mensen de dood vonden. Tegen de achtergrond van deze ontwikkeling groeide Madrid uit tot een Europese stad die er vele buurten bij kreeg. De arbeiders woningen werden vervangen door moderne woonwijken. Verder waren er in die tijd heel wat koningen die aantraden, maar vervolgens weer werden vervangen. In 1936 belegeren opstandelingen de stad en ontstond er een burgeroorlog. Ondanks de burgeroorlog bleef het inwoneraantal in Madrid stijgen. Veel mensen kwamen naar de stad om werk te zoeken. Hierdoor werd een groot deel van de zuidkant geïndustrialiseerd. In de jaren 40 werden er door de snelle groei weer plaatsen bij Madrid gevoegd. De stad groeide zo snel dat deze tien keer zo groot was geworden, van 66 km2 naar 607 km2. In de Tweede Wereldoorlog zei Spanje dat het neutraal was, maar uiteindelijk had men de sympathie voor Hitler en Mussolini. Omdat Spanje er zo over dacht werd het tien jaar lang uit de Verenigde Naties geweerd. Franco, dit was eerst een generaal, maar werd later als dictator geïnstalleerd, streefde naar een geïsoleerde, zelfvoorzienende economie in Madrid. Dit had geen succes omdat het volk ergveel honger leed en miljoenen mensen in Spanje waren gedwongen om in het buitenland te gaan werken. De Koude Oorlog maakte hier een einde aan. De Verenigde Staten boden Amerikaanse bases aan in Spanje in ruil om zijn zonden te vergeven. Hierdoor werd Spanje niet meer geisoleerd voor andere landen, maar stond het open voor hulp en investeringen. Later, in 1963, ontstonden er voorsteden van Madrid. In 1973 werd de eerste ringweg van Madrid gebouwd. In de twintigste eeuw groeide Madrid uit tot een echte Europese stad en zelfs tot een wereldstad. Juan Carlos leidde Madrid in 1977 maar de eerste democratische verkiezingen na Franco. Madrid werd tot Europese Culturele hoofdstad benoemd. De jaren tachtig waren voor Madrid een tijd van euforie en een culturele gisting. Door de burgemeester destijds, werd de stad overspoeld met een golf van creativiteit. Deze gelukkige tijd in Madrid kon helaas niet voor altijd blijven. De inwoners van de stad klaagde over het verkeer en ondertussen werd te stad steeds viezer. Uiteindelijk is Madrid nu nog steeds volop in groei. Er zijn al verschillende wolkenkrabbers gebouwd en er staan nog een aantal hoge gebouwen op de planning.

1500 tot de 1800 In 1520 kwam er een nieuwe koning in Castilie. Hij was een buitenstaander die niet eens de Spaanse taal beheerste. De koning, genaamd Carlos I, verenigde het rijk van Castilie en Madrid veranderde in de hoofdstad, echter werd dat officieel nooit verklaard. De machtigste stad van Castilie, Sevilla, bleef wel de uitvalbasis voor de grootschalige Spaanse kolonisatie, maar Madrid had vanaf nu de macht over Sevilla.Later Besloot Filips de V (Koninklijke familie Bourbon) dat een Europese hoofdstad niet in zulke staat als het toenmalige Madrid kon verkeren. Hij liet daarom een aantal nieuwe paleizen bouwen, waaronder het Koninklijk Paleis en Playa Mayor. Aan het eind van de 16e eeuw was het aantal inwoners verdrievoudigd naar 60.000. In het begin van de 17e eeuw stierf Carlos II zonder opvolger, Frankrijk wilde een kleinzoon van Lodewijk de veertiende op de troon. Hieruit ontstond de successieoorlog. Vervolgens is toen Philippe Uiteindelijk gekroond tot Philips de V. Door Philips de V kwam Spanje en dus ook Madrid onder Franse Invloed wat gezorgd heeft voor een Franse invloed in de bouwstijl van Madrid.

Beschouwing Stad

10

Bouwstijlen De Moren zijn lang aanwezig geweest in Madrid. Daardoor heeft deze groep hun eigen bouwstijl daar verder ontwikkeld, dit wordt ook wel de Mudejarstijl genoemd. Deze stijl kwam vooral voor in de 11e tot de 15e eeuw. Op dit moment zijn er nog slechts twee torens in deze bouwstijl in tact gebleven, dit zijn de Iglesias San Nicolás en de San Pedro toren. In de

Beschouwing Stad

11


Openbaar vervoer in Madrid

16e eeuw kwam de Gotiek tot zijn recht. De kenmerken van Gotiek zijn de grote ramen en de spitsbogen. De buitenkant van het gebouw werd vaak verstevigd door middel van steunberen. Gebouwen in deze bouwstijl waren erg hoog en de verticaliteit ver benadrukt. Dit was maar van korte duur en er was ook sprake van Laat Gotiek. Dit ging snel over in de Renaissance. De Barok kwam echter wel tot zijn recht in Madrid. Barok heeft als kenmerken dat het een grote indruk moest maken op de mensen. Dat werd gedaan door veel goud te gebruiken en drukke vormen. De gevel van een gebouw was niet vlak, maar met een gewelfde vorm. Andere dingen die kenmerkend waren voor de Barok zijn; een ovaal, veel bewegende vormen en een accolade. Er zijn veel gebouwen die deze bouwstijl hebben meegekregen zoals; Plaza Mayor, Iglesias de la Encarnaciön en San Miguel. Barok kwam vooral voor in de 16e en 17e eeuw en werd toegepast door José de Churriguera wat later werd overgenomen door Pedro de Ribera. Van 1800 tot het heden heeft Madrid verschillende bouwstijlen gekend. In de tweede helft van de 18e eeuw en de eerste helft van de 19e eeuw is de Neoklassieke stijl erg populair. De Neoklassieke stijl is vooral gebaseerd op de Grieken en Romeinen. Ook zijn er nog veel kenmerken van de Barok, maar er zijn veel gebouwen in de Neoklassieke stijl gebouwd zoals; het Koninklijk Paleis, Iglesia San Francisco el Grande, de Puerta de Alcalá en het Prado. Na de Neoklassieke bouwstijl kwam het Eclecticisme. Dit is een bouwstijl met kenmerken van verschillende bouwstijlen. Er komen dus veel verschillende bouwstijlen voorbij zoals; Neo-Romaans, Neo-Gotiek en Neo-Mudejar. Niet alleen de bouwstijl verandert, maar ook de technische architectuur verandert. Hiermee wordt bedoeld dat er nieuwe technieken waren uitgevonden op constructief gebied. Later wordt er ook gebouwd in de bouwstijl Art Nouveau, zo rond de 20e eeuw. Madrid stelt zich ook geheel open voor nieuwe architectuur. Zo zijn er al verschillende wolkenkrabbers en er wordt gewerkt met nieuwe, vernieuwende architecten die in een moderne stijl bouwen.

In dit gedeelte van uw gids wordt het één en ander uitgelegd over het openbaar vervoer van Madrid. We behandelen bussen, metro’s en treinen. Op deze manier hopen wij u voldoende informatie te geven over het openbaar vervoer binnen Madrid en wat Madrid uitgaat. Tevens wordt op kaarten aangeduid waar de stations zich bevinden en wordt er verteld wat deze u te bieden hebben. Ook krijgt u informatie over bijzondere stations die in Madrid aanwezig zijn. De bus in Madrid is niet zo populair als in Nederlandse steden. In Madrid heeft de bus namelijk een grote concurrent in de vorm van de metro. Het grote busbedrijf Empresa Municipal de Transporte (gemeenschappelijk transportbedrijf) verzorgd 185 buslijnen in Madrid. De bus wordt in Madrid vooral ’s nachts gebruikt wanneer de metro niet rijdt. Op deze manier kan iedereen die ’s avonds op stap gaat ook veilig thuis komen. Er rijden nog wel bussen overdag maar deze worden minder gebruikt. De búsos (nachtbussen) staan tussen 24 uur ‘s avonds en zes uur ’s ochtends bij Plaza de la Cibeles*. Dit is een groot plein waar een fontein uit de 18e eeuw staat ter ere van Cibeles, de Griekse Godin van de vruchtbaarheid. De fontein is één van de belangrijkste symbolen van Madrid. Het plein is 15 minuten lopen vanaf het centrum. De vier grootste busstations in Madrid: Mendez Alvaro is het grootste busstation van Madrid gelegen in het zuiden van Madrid in de buurt van het Atocha treinstation. Vanaf Mendez Alvaro vertrekken de meeste bussen met nationale en internationale bestemmingen. Het station heeft op de begane grond verschillende winkels en restaurants en hier zijn de vertrekpunten van de bussen. Op de eerste verdieping onder de begane grond is er de mogelijkheid tickets te kopen voor trein en metro. De verdieping hieronder wordt gebruikt als metro –en treinstation. Het station Avenida de America is gelegen in het noordoosten van Madrid. Het biedt een directe verbinding met het treinstation en verzorgd verschillende lange-afstand buslijnen. Ook rijden er veel bussen van en naar het Barajas airport, wat maar vijftien minuten rijden vanaf het busstation is. Enkele verdere bestemmingen zijn: Barcelona, Bilbao, San Sebastian, Santander, Vitoria en Burgos. Ook Avenida de America beschikt over een lager gelegen metrostation. Principe Pio ligt in het zuid-westen van de stad en beschikt ook over een metro –en treinstation onder de grond. Het is een oud station wat al meerdere renovaties heeft ondergaan onder andere doordat het station te lelijk en te klein werd gevonden. De eerste renovatie was in 1876 en de laatste in 2005 waarbij er winkels, restaurants en een supermarkt werden toegevoegd. Het station ligt aan de voet van de berg montaña del Príncipe Pío die vernoemd is naar Prins Pius.

Plaza de Mayor Het plein heeft een groot aantal officiele namen zoals Koninklijk Plein, Grondwet Plein en Republieks Plein maar voor de meeste mensen blijft het gewoon Plaza Mayor. Het plein was vroeger een echte marktplaats. In de omliggende gebieden is een bepaalde organisatie aangebracht wat tegenwoordig nog steeds terug is te zien aan de straatnamen. Zo waren er straten die alleen toegankelijk waren voor bepaalde gilden. Je had bijvoorbeeld de Latoneros (tinbewerkers), Herradores (smeden), Botoneros (knopenmakers) en Bordadores (borduurders). Plaza mayor is in 1790 herbouwd Omdat er een serie grote branden heeft plaats gevonden. Juan de Villanueva kreeg hier de opdracht voor. Op het plein van Plaza Mayor is een ruiterbeeld te vinden van Filips III, gemaakt door Jean Boulogne en Pietro tacca. Het standbeeld was gemaakt in 1616 maar is pas in 1848 midden op het plein gezet. Plaza de Mayor wordt tevens ook verder behandeld in deze reisgids.

Beschouwing Stad

12

Beschouwing Stad

13



Het Moncloa station is een verzamelpunt om de bus te pakken richting de verschillende scholen en universiteiten van Madrid. Dit betekend dat veel studenten gebruik maken van dit station. Het station is in 2008 uitgebreid waarna er ongeveer 360.000 mensen per dag gebruik van maken. Ten noorden van het station staat De Arco de la Victoria. Dit is een triomfboog en deze werd in 1956 gebouwd ter ere van het Spaanse leger. Uiteraard rijdt er zoals in iedere grote, bekende stad een bus voor toeristen die de stad willen verkennen en zo de mooie gebouwen kunnen bekijken. Er rijdt een dubbeldekker bus die aan de bovenkant open is zodat je meer kunt zien. Je kunt kiezen voor een historische busroute of een moderne busroute. De route duurt ongeveer 75 minuten en is gratis voor kinderen jonger dan 7 jaar. De metro van Madrid is de belangrijkste vorm van vervoer in de Spaanse hoofdstad. De eerste metrolijn van de stad is geopend op 17 oktober 1919 door de toenmalige koning Alfons de 13e (Alfons XIII). Sinds die tijd is het netwerk enorm uitgebreid tot een capaciteit van 295 stations en 287 kilometer spoor (gepeild in 2010). Het metronetwerk ligt door heel de stad met aansluitingen op alle belangrijke punten in en rond de stad. Van bijzondere gebouwen tot bekende winkelcentra. Het metronetwerk is zeer groot en je kunt met de metro bijna de gehele stad bereiken. Het netwerk heeft ook verbindingen met andere soorten van openbaar vervoer, zoals het vliegveld voor reizigers. De metro heeft dertien lijnen, van 1 t/m 12 en lijn R, dit zijn ringlijnen en lijnen naar nabijgelegen dorpen. Het station Alto del Arsenal is eigenlijk het zenuwstelsel van de metro in Madrid, vanaf dit station worden alle metrolijnen bediend. Dit station ligt op lijn één van het metronetwerk, heel de stad is te bereiken via dit station. Ook is er in dit station een trein te zien die in 1928 gebruikt werd op de metrolijnen. In het zuiden van Madrid bevindt zich het metrostation Arganzuela-Planetarium. Dit metrostation is voltooid eind 2006 en ligt aan lijn 6 van de metro. Speciaal aan dit station is dat de inrichting is gebaseerd op de planeten en het zonnestelsel. Op de wanden van dit metrostation zijn muurschilderingen van planeten en meer referentiepunten naar het nabijgelegen planetarium. Vanaf buiten lijkt het een vrij normaal station, zonder opvallende bijzonderheden qua bouwkunst. Van binnenuit oogt het vrij modern doordat de kolommen omhult zijn met een glimmende metalen afwerklaag. Het station Argüelles is geopend op 15 juli 1949, de naam komt van een bekende advocaat en politicus. Moncloa is het jeugdige merk van Madrid, hier in de omgeving is veel entertainment voor de jeugd vanaf de jaren 80. In de omgeving zijn veel studenten huizen, ook bevindt ‘Princesa’ zich in de buurt dit is een bekende winkelstraat. De lijnen drie, vier en zes doorkruisen dit station, het station heeft een grote renovatie ondergaan van het perron 60 t/m 90m om het bereikbaar te maken voor minder validen. Lijn zes ligt dieper in het station, lijn drie

en vier liggen parallel met elkaar met een grote gemeenschappelijke hal. Het station oogt vrijwel hetzelfde als normale stations, wat wel opvalt, zijn de muurschilderingen die zijn aangebracht om het dagelijks leven te symboliseren. Auropuerto* is de luchthaven van Madrid en is zoals iedere luchthaven het visitekaartje van de stad. Hiervoor is dus ook een speciaal gebouw gerealiseerd. Onder dit gebouw liggen de lijnen van de metro en erboven staat een bijzonder gebouw, terminal vier. In 1927 werd voor het eerst een klein vliegveld gebouwd op de plaats van het huidige vliegveld met een capaciteit van 30.000 passagiers per jaar. Vanaf hier is het vliegveld veelvuldig gaan uitbreiden. Het gebouw is nu één van de grootste terminals van de wereld. Het golvende dak is op een speciale manier geconstrueerd, de ondersteuning wordt verzorgd door grote stalen balken die tot het plafond toe reiken. Vanaf die stalen balken worden de krachten overgedragen aan de kolommen. De dakvorm en het gebruik van vele kleuren geeft een leuk effect op de luchthaven en geeft ook een hele beleving als je op deze terminal arriveert. Er zijn twee soorten treinverkeer in Madrid namelijk de lokale treinen, ook wel cercanias genoemd en de treinen die naar andere grote steden rijden. De lokale treinen (Cercanias) zijn te herkennen door de ‘c’ plus een nummer. Deze treinen rijden van het zuidstation ‘’Atocha’’ tot het noordstation ‘’Chamartín’’. Het netwerk van deze treinen bestaat uit dertien lijnen die naar alle buitenwijken en andere stations voeren. Deze treinen rijden ongeveer om de tien minuten naar alle stations in de stad om zo de mensen snel op hun bestemming te kunnen brengen. De treinen rijden van 5 a 6 uur ’s morgens tot 12 á 1 uur ’s nachts. Tevens is Madrid een knooppunt voor hogesnelheidstreinen die van de grote steden zoals Barcelona, Malaga en Valencia komen. Deze treinen hebben tevens verbindingen met andere landen zodat Madrid dus met het treinverkeer internationaal bereikbaar is. Het Atocha station* was het eerste station van Madrid en werd geopend op maandag 9 februari 1851. In die tijd werd het staion Estación de Mediodia genoemd, tegenwoordig heet het station Estación de Atocha. Veel reizigers uit andere steden van Spanje zullen op dit station aankomen. En omdat het station in het centrum van Madrid ligt, zijn er veel verblijfsmogelijkheden in de buurt voor bezoekers. Atocha is het grootste en belangrijkste treinstation van Madrid en ook het centrale punt voor intercitytreinen uit heel Spanje. Tevens wordt dit station gebruikt voor de hogesnelheidstreinen(AVE). Het oorspronkelijke Atocha station werd grotendeels verwoest door een brand in de jaren 1890. Alberto de Palacio Elissagne was de architect die het gebouw heeft ontworpen. In het ontwerp was voornamelijk smeedijzer opgenomen. Gustave Eiffel, beter bekend van de Eiffel toren heeft ook meegewerkt aan het project.

Beschouwing Stad

Beschouwing Stad

14

15


Madrid en haar tradities

Het gerenoveerde gebouw werd opnieuw geopend voor dienst in 1892. Het was constant in gebruik tot precies 100 jaar later. Rafael Moneo was de man die verantwoordelijk was voor het ontwerp van het nieuwe Atocha station terminal gebouw. Op de ochtend van 11 maart 2004 werden er 191 mensen gedood en 1755 mensen verwond in een reeks bomaanslagen die zich in vier treinen voordeden, zowel in het station als dicht bij het station. Dit is op heden een zwarte dag voor Madrid en voor geheel Spanje. Wilt u met het vliegtuig, de trein of bus naar Madrid dan heeft u genoeg mogelijkheden om ieder plekje van Madrid te kunnen zien. De metro is in het centrum de beste oplossing, maar voor grotere afstanden kunt u ook makkelijk de trein pakken. Wanneer u ’s nachts nog wilt reizen is de bus een goede optie.

Eetgewoonten en de Madrileense keuken

Prijzen openbaar vervoer:

Door de stad liggen alle belangrijke bezienswaardigheden die je gemakkelijk met het openbaar vervoer kan bereiken. De stad heeft meerdere soorten van openbaar vervoer, van de belangrijkste worden de prijzen hieronder behandeld. Voor de metro gelden meerdere zone tickets waaraan een variabele prijs is gekoppeld, zodat je in meerdere zones met hetzelfde ticket kunt reizen. Ook zijn er enkele tickets of 10 beurten kaarten voor het gehele netwerk. Dit is heel wat voordeliger dan enkele tickets door bepaalde zones heen. Eén enkele reis kost: €2,50 De 10 beurten kaart kost: €15,00 Voor de trein gelden tickets naar belangrijke punten binnen de stad waar een variabele prijs wordt gehanteerd. Er zijn wel groepstickets en retour reizen die iets goedkoper zijn. Dit is voordeliger dan enkele tickets. Groepskorting: 15% korting op de reis indien er 24 uur vooraf besteld is. Retour: 10% korting op de lange reizen naar andere steden. Net als voor de metro geldt ook voor de bus dat er meerdere zone tickets en tien beurten kaarten zijn voor het gehele netwerk. Dit is voordeliger dan enkele tickets door bepaalde zones heen. Een enkele reis kost: €1,50 De 10 beurten kaart (bus/metro) kost: €9,30 * voor verdere uitwerking, zie het werkstuk verderop in de excursiegids

Beschouwing Stad

16

In Spanje kent men geen haast als het op eten aankomt. Ontbijt, lunch en vooral het diner beginnen in Spanje later dan in de rest van Europa. Spanjaarden lunchen pas tussen 13:00 en 16:00 uur ‘s middags. Omdat er laat geluncht wordt begint het avondmaal ook pas laat. De meeste Spanjaarden houden ‘s avonds eerst een siësta en gaan dan rond 22:00 uur pas eten. In Madrid is dit misschien nog wel beter te merken dan in de rest van Spanje. De restaurants in Madrid gaan pas rond 21:00 uur open en zitten pas rond 22:00 uur vol. Hierdoor begint het uitgaansleven in Madrid pas rond middernacht. De Madrileense keuken is verschillend ten opzichte van de keukens van Barcelona of Valencia. Dit zijn mediterrane keukens waarin veel vis, schaaldieren, pasta, rijst en mediterrane groenten worden gegeten. De Madrileense keuken bestaat uit vlees, vis, veel peulvruchten, eieren, vele soorten worst en stoofpotten. Madrid kent tientallen soorten gedroogde worsten. De specialiteiten van de streek zijn de cocoide Madrileno (een stoofpot van lamsvlees en groenten), de callos a la Madrilena (een stoofpot met orgaanvlees). En de sopa de ajo (knoflooksoep met Spaanse ham en paprika). Een andere Spaanse traditie is tapas. In Madrid kan tapas overal gegeten worden, in restaurants, op straathoeken en op markten. Volgens de traditie moet tapas staand gegeten worden aan de bar met een lekker glas wijn. Typische tapas zijn carcoles (slakken), patatas bravas (gebakken aardappelen met pikante tomatensaus) en olijven. Waar je de lekkerste tapas kan eten in Madrid vind je in het hoofdstuk “Eten”.

Siësta

In warme landen is de siësta een gewoonte. Vooral in Spanje, dus ook in Madrid, is het houden van een siësta een traditie. De siësta is een middagdutje na de lunch op het warmste moment van de dag. In de zomermaanden blijven, behalve grote winkelketens en horeca gelegenheden, veel winkels dicht tussen 14:00 en 17:00 uur. Veel bedrijven willen tegenwoordig niet meer dat er ‘s middags een onderbreking is in de openingstijden van hun bedrijven, hierdoor komt de traditie onder druk te staan. De siësta is nog een jonge traditie. Uit kranten van de 19e eeuw blijkt dat siësta’s toen nog een onbekend verschijnsel waren. Pas in de jaren 20 van de 20ste eeuw ontstond de siësta doordat ambtenaren een langere middagpauze namen. De mensen die voor deze ambtenaren werkten namen deze gewoonte over en zo ontstond er een ander dag ritme.

Beschouwing Stad

17



Feestdagen en evenementen

van de wereld komen dan naar Madrid om te vechten op Plaza de Torros de Las Ventas. San Silvestre Vallecana Op 31 december wordt in de wijk Vallecas een tien kilometer lange marathon gehouden. De race is sinds 1964 een traditie op oudejaarsdag. Nochevieje Madrilenen gaan het nieuwe jaar in op hun eigen manier, de traditie heet “Las Uvas de la Suerte”. Iedereen heeft 12 druiven en om 12 uur ‘s nachts eet iedereen, elke keer als de klok slaat, een druif. De 12 druiven staan voor de maanden van het volgende jaar en moeten voor de komende 12 maanden geluk en voorspoed brengen. Las Uvas de la Suerte betekent dan ook “de druiven van het geluk”. Er wordt getoost met “cava”, een mousserende wijn uit Spanje.

Een feestdag is in Spanje een dag waarop niemand werkt en iedereen feestviert. Feestdagen worden in Spanje erg serieus genomen. Alleen musea zijn op deze dagen geopend, maar dan vaak wel op aangepaste tijden. De volgende feestdagen worden door heel Spanje gevierd: • 1 januari: Nieuwjaarsdag (Año Nuevo) • 6 januari: Driekoningen (Epifanía del Señor) • 19 maart: San José • 14 - 23 maart: Heilige Week (Semana Santa) • Verschillend: Witte Donderdag (Jueves Santo) • Verschillend: Goede Vrijdag (Viernes Santo) • Verschillend: Pasen (Pascua) • 1 mei: Dag van de Arbeid (Fiesta del Trabajo) • Verschillend: Pinksteren (Pentecostés) • Verschillend: Sacramentsdag (Corpus Christi) • 15 augustus: Maria Hemelvaart (Asunción de la Virgen) • 12 oktober: Nationale Feestdag (Fiesta Nacional de España) • 1 november: Allerheiligen (Todos los Santos) • 6 december: Dag van de Grondwet (Día de la Constitución Española) • 8 december: Maria Onbevlekte Ontvangenis (Inmaculada Concepción) • 25 december: Kerstmis (Navidad) Daarnaast worden er in Madrid specifiek nog een paar andere feestdagen gevierd, die het karakter van de stad Madrid benadrukken, zoals: Batalla naval (Zeeslag) Op 26 oktober wordt in Madrid op Plaza Mayor een gigantisch watergevecht gehouden. de Madrilenen gaan verkleed als piraten, monsters of een heilige. Ze gaan de straat op met waterpistolen, tuinslangen en emmers water om een watergevecht te houden ter ere van de heilige Virgen de Carmen. Het is op die dag onmogelijk om het Plaza Mayor droog te verlaten. Het festival wordt afgesloten met veel paella en optredens van locale dj’s en artiesten. La fiesta de San Juan Op 23 Juni wordt de langste dag van het jaar gevierd in Madrid. Mensen van over heel de wereld komen dan naar Madrid om het begin van de zomer te vieren. Ter ere van dit feest worden grote vreugde vuren aangestoken. Fiesta de San Isidro Van 11 tot 15 mei vindt één van de grootste evenementen van Madrid plaats, het Fiesta de San Isidro hiermee eren de Madrilenen de beschermheilige van de stad: San Isidro Labrador. Er zijn gratis openlucht concerten, markten met Spaanse lekkernijen en muziekpodia. Met dit evenement wordt ook het seizoen van het stierenvechten gestart. De beste stierenvechters

Beschouwing Stad

18

Stierenvechten

Stierenvechten is een traditie in Spanje, Portugal, Frankrijk en Latijns Amerika. Het is een gevecht tussen een man en een stier of meerdere mannen en meerdere stieren. Stierenvechten is al een eeuwen oude traditie. In de Griekse mythologie wordt de minotourus (half man, half stier) bestreden. In de Romeinse tijd waren er geregeld gevechten met stieren in arena’s. In de vijfde eeuw was het stierenvechten in het gebied wat nu Spanje is een ritueel waarmee jonge mannen hun moed konden tonen. Stierenvechten is een deel van de cultuur in Spanje. Het gevecht wordt niet gezien als sport maar als een artistieke uitvoering. Het is een mix van kunst, dans en ultieme mannelijkheid. Het gevecht, zoals het nu nog word gehouden, is al eeuwen oud en werd vroeger op dorpspleinen gedaan. De gevechten werden later uitgevochten in houten arena’s en in 1711 werd de eerste stenen arena gebouwd in Bejar. In Madrid staat de Plaza de Toros de Las Ventas, de stierenvechtersarena van Madrid. De gevechten worden in Madrid elke zondagmiddag van Maart tot Oktober om 19:00 uur gehouden. Tijdens de Fiesta San Isidro worden de gevechten dagelijks gehouden. Een uitgebreide uitleg van het stierenvechten staat in het hoofdstuk “Stierenvechten” en verder op in de reisgids staat een uitgebreide analyse van de Plaza de Toros de Las Ventas.

Flamenco

De Flamenco is een combinatie van muziek en dans, het is afkomstig uit het zuiden van Spanje. De muziek lijkt soms Arabisch en heeft een sterk ritme. De Flamenco is een deel van de algemene Spaanse cultuur en tegenwoordig is een belangrijk cultureel visitekaartje van

Beschouwing Stad

19


Madrid en het stierenvechten

Spanje. De muziek wordt niet opgeschreven maar oraal doorgegeven, door elke generatie worden er weer nieuwe elementen toegevoegd aan de muziek. In Madrid is de Flamenco op meerdere manieren te beleven. Er zijn restaurants en bars waar men aan een tafel kan zitten en drinken, op een klein podium word dan een traditionele flamenco show gehouden. Deze shows kosten rond de € 30,00 als je alleen van de voorstelling komt genieten, betaal je iets meer ( € 60,00 tot € 70,00 ) dan krijg je er een complete maaltijd bij. Deze shows zijn vaak wel erg toeristisch. In kleine barretjes worden vaak ook flamencoshows opgevoerd. Soms gepland en soms spontaan. Daarnaast kan men de Flamenco bewonderen in de grote theaters zoals in het Teatro Real of Teatro Albeniz.

Stierenvechten is een eeuwenoude traditie in Spanje, vele Spanjaarden zien het als één van de belangrijkste vormen van vermaak en beschouwen het als een belangrijk onderdeel van de Spaanse cultuur. In het Spaans zijn er verschillende benamingen voor stierengevechten: tauromaquia, corrida of toreo. Niet alleen in Spanje is het stierenvechten populair maar ook in andere voornamelijk zuidelijk gelegen landen zoals (Zuid-)Frankrijk, Latijns-Amerika en Portugal. Spanjaarden zien de gevechten niet alleen als een sport, maar ook als een vorm van kunst. Er zijn echter ook veel tegenstanders van deze vorm van vermaak. Deze groep is de laatste jaren steeds groter geworden en dit heeft tot gevolg gehad dat in 2004 Barcelona de eerste stad was die het stierenvechten verbood. Vanaf 1 januari 2012 zijn stierengevechten in heel Catalonië verboden. Dit is tot op heden de enige Spaanse provincie waar het stierenvechten verboden is.

Botellon

Letterlijk vertaald betekend botellón “grote fles” en is in Spanje en vooral ook in Madrid, sinds de jaren ’90 een moderne traditie geworden onder jongeren. Jongeren ontmoeten elkaar op straat, nemen zelf de drank mee om die vervolgens in de buitenlucht met een groepje op te drinken. Het klimaat is natuurlijk ook belangrijk. Madrid heeft een warm klimaat waarbij ’s zomers vaak het kwik zelfs ’s nachts niet onder de 20 °C kom. Hierdoor is het ’s nachts dan ook nog goed vertoeven buiten op straat. Botellón of grote fles slaat ook op de manier waarop de alcoholische dranken worden meegenomen door de jongeren. De drank wordt in een supermarkt gekocht en zelf voor gemixed in liter of anderhalve liter flessen. Dat dit voor jongeren een goedkope manier van uitgaan is neemt niet weg dat alcohol in Spanje tot de leeftijd van 18 verboden is en hen zo een kans biedt illegaal te drinken. Tegen het eind van de 20ste eeuw werden in Spaanse steden ook macrobotellóns georganiseerd via sociale media en kwamen enkele duizenden jongeren hier op af. Om overlast op straat door botellóns te voorkomen proberen ze dit in Spanje zowel op gemeentelijk als op landelijk niveau aan te pakken, maar genomen maatregelen hebben vooralsnog weinig effect.

Beschouwing Stad

20

Geschiedenis

De legende Francisco Romero

Zoals bij vele culturele gebeurtenissen is het ontstaan ervan onduidelijk. Vermoedelijk werd het eerste stierengevecht op het Iberisch schiereiland gehouden in de 5e eeuw. Dit is het gebied wat later Spanje zou heten. Het bevechten van stieren was een ritueel voor jonge mannen die zo hun moed konden tonen. Ook staat in Spanje de stier symbool voor mannelijkheid, vruchtbaarheid, waardigheid en kracht. Door als man een stier te doden kreeg hij status en kreeg hij ook veel geld. Hierdoor kon hij zijn gezin ook beter onderhouden. Vermoedelijk was dit niet de eerste vorm van stierenvechten, in de Romeinse tijd waren er ook gevechten tussen gladiatoren en stieren. Deze gevechten waren uiteraard anders dan de huidige stierengevechten namelijk zonder regels en scheidsrechter. Wel stonden er verspreid door het Romeinse Rijk arena’s waar de gevechten gehouden werden. In de 8e eeuw brachten de Moren, die toen in oorlog waren met de Spanjaarden, het stierenvechten op paarden naar Spanje. De soldaten joegen in hun vrije uren op wilde dieren waarna deze gevangen werden om er vervolgens de strijd mee aan te gaan. Dit gebeurde vaak op pleinen in de stad, de zogenaamde Plaza de Torres. Pas in 1126 werd het eerste officiële stierengevecht gehouden in Spanje tijdens de kroningsfeesten voor koning Alfons VII. Deze gevechten waren vooral bedoeld voor het spektakel en werden vaak uitgevoerd door edelen. In 1726 werd Francisco Romero aangesteld als eerste professionele stierenvechter of matador. Dit gebeurde om te laten zien dat gewone burgers ook stierenvechter konden worden. Francisco Romero werd een legende en wordt nog steeds gezien als een held in de stierenvechter wereld. In Madrid is tegenwoordig nog één arena in gebruik, in 1972 waren dit er nog 20. In de “Las Ventas” Arena kan het stierenvechten nog steeds worden aanschouwd. Het stierenvecht seizoen loopt van begin maart tot eind oktober. Vanaf maart tot juni zijn er elke dag stierengevechten, dat is de zogenaamde ‘San Isidro’ periode. De rest van het seizoen zijn er alleen op zondag gevechten. De “Las Ventas” Arena is de grootste stierenvechtersarena van Spanje en deze wordt ook wel beschouwd als het centrum van het stierenvechten van de wereld. De bouw van deze arena was het idee van stierenvechter Jose Gómez. Deze arena wordt verderop in deze gids uitgebreid behandeld.

Beschouwing Stad

21



Protocol

lichaamsbeweging en hun stem. Als de stier dan aanvalt proberen ze de banderillas in de nek van de stier te steken. In deze fase wordt getoond hoe dapper de matador of zijn assistent is. Het doel is echter om ervoor te zorgen dat de stier blijft aanvallen. Na deze fase begint de voorlaatste fase: tercio de muleta. De fase begint met het opdragen van de stier aan iemand in het publiek of aan het hele publiek door de matador. Hierna zal de matador zijn macht over de stier laten zien met zijn muleta. Een muleta is de bekende rode cape. Doordat de stier op de matador af komt krijgt hij het publiek achter zich. Alleen als de stier niet op de doek reageert, dan krijgt hij het publiek tegen zich. Als het publiek achter de matador staat is dat te horen aan het gejuich en wordt er Olé geroepen. Dit is een blijk van waardering aan de matador. Na een kleine 10 minuten als de stier goed is uitgeput volgt de laatste fase, deze fase wordt aangegeven met een trompetsignaal. De laatste fase heet estocada, hierin wordt de stier gedood. In deze fase gebruikt de matador een gekromd zwaard. Dit zwaard probeert hij tussen de schouderbladen van de stier te steken. Het doel is dan om het hart te raken, als dit gebeurd is de stier vrijwel onmiddellijk dood. Echter raakt de matador meestal niet het hart maar een ader, de longen of de ribben van de stier. In deze gevallen kan het nog een paar minuten duren voordat de stier dood is, Tevens kan het ook gebeuren dat er nog een nieuw zwaard gebruikt moet worden. Het gevecht heeft een maximale lengte van 20 minuten, als dit overschreden wordt is dat een grote vernedering voor de matador. Als de stier dood is, beoordeeld het publiek de prestatie van de matador. Als het publiek ervan heeft genoten en de stier op correcte wijze is gedood, zal het publiek wuiven met witte doeken of andere spullen. De president beslist uiteindelijk over de beloning van de matador. Dit doet hij door met één of twee witte doeken te zwaaien, dit kan één of beide oren van de stier zijn, of zijn staart. De ultieme blijk van waardering voor de matador is dat hij door enkele mensen uit het publiek op de schouders de arena wordt uitgedragen. Echter kan het publiek de president vragen of hij met het blauwe doek zwaait. Als dit gebeurd krijgt de stier een ereronde door de arena. Dit is voor de eigenaar van de stier een grote eer. De president heeft ook nog een oranje doek waarmee gezwaaid kan worden op verzoek van het publiek, dit is echter zeer zeldzaam en geeft aan dat het leven van de stier wordt gespaard.

Een stierengevecht verloopt volgens een vast protocol. De stier moet binnen 20 minuten gedood worden, binnen deze 20 minuten worden enkele fases doorlopen. Het gevecht vindt meestal plaats aan het eind van de middag of aan het begin van de avond. Op een middag of avond zijn er meestal zes gevechten met drie matadors. De ochtend voorafgaand aan het gevecht vindt er een loting plaats, in deze loting worden de stieren aan de matadors gekoppeld. Een stierengevecht staat onder leiding van een president. Een president is meestal een politieagent of een lokale politicus. De stier wordt op zijn teken losgelaten in de arena. De capeadores, dit zijn de assistenten van de matador, hebben grote rode capes waarmee ze de stier afleiden. Veel mensen denken dat de stier op de rode kleur afkomt, dit is echter een fabeltje aangezien stieren kleurenblind zijn. De stier komt af op de beweging van het doek zelf en de beweging van de capeadores en de matador. Door de capeadores die zwaaien met de cape kan de matador zien hoe strijdlustig de stier is en wat zijn kracht is. Hieruit kan ook blijken dat de stier niet in staat is om te vechten. Als dit het geval is heeft de president een groen doek waarmee hij zwaait. Dit betekent voor de eigenaar van de stier een grote schande. Als de capeadores klaar zijn betreden de picadors de arena. De picadors zitten op geblinddoekte en zwaar beschermde paarden. Als de picadors in de arena zijn wordt de stier uitgedaagd deze aan te vallen. Als de stier dan een paard aanvalt steekt een picador een lans in de nek van de stier en leunt hier met zijn volle gewicht op. De bedoeling hiervan is het afsnijden van enkele spieren in de nek van de stier, zodat de stier zijn kop niet meer omhoog kan bewegen, dit maakt het later makkelijker de stier te doden. Dit is het einde van de eerste fase genaamd: tercio de varas. Als de stier in deze fase voldoende verzwakt is, begint de volgende fase: tercio de banderillas. In deze fase probeert de matador of een assistent om twee banderillas in de nek van de stieren te steken. Banderillas zijn stokken die versierd zijn en aan het uiteinde zitten weerhaken, de banderillas hebben ongeveer de lengte van een arm. De matador of zijn assistent moet de stier tot aanvallen krijgen, dit doen ze door

Beschouwing Stad

22

Beschouwing Stad

23



Voor -en tegenstanders van stierenvechten.

In het begin werden stierengevechten georganiseerd voor onschuldig vermaak van het volk. Het doden van een stier werd normaal gevonden. Vanaf de 20e eeuw ging men dat anders zien. Zoals eerder genoemd kwamen er steeds meer tegenstanders die gingen protesteren tegen het stierenvechten. Volgens sommige opiniepeilingen is zelfs de meerderheid van de Spaanse bevolking tegen. Voorstanders van stierenvechten zeggen dat het een eeuwenoude traditie is die diepgeworteld is in de Spaanse cultuur. Ook stellen zij dat een stier tot aan de strijd goed behandeld wordt, dit in tegenstelling tot andere stieren die voor de slacht gefokt worden. Vechtstieren worden van jongs af aan getraind en goed verzorgd. Veel ‘toreros’ voeden de stieren op en het gevecht met de stier is een blijk van waardering en ontzag voor de kracht van het beest. Stierenvechten is geen sport, maar een mix van kunst, dans en ultieme mannelijkheid. Daarentegen zeggen tegenstanders dat het verwerpelijk is om de dieren te doden ter vermaak. Zij maken bezwaar tegen de bloedige, lange, maar vooral pijnlijke doodstrijd van de stier. Regelmatig verschijnen in de media negatieve berichten over stierenvechten. Berichten zoals dat de stier verzwakt zou worden voordat hij de arena betreedt. Door de stier bijvoorbeeld zout te laten eten en hem niet te laten drinken. Ook zou er een andere manier zijn door de stier met zandzakken tegen de buik te slaan met als gevolg inwendige bloedingen. Hierdoor raakt de stier ook verzwakt. Af en toe wordt er ook gebruik gemaakt van paarden voor het stierenvechten. Die paarden worden slechts gedeeltelijk beschermd tegen de horens van de stier. Dit heeft tot gevolg dat wanneer die stier in aanraking komt met het paard, het paard zwaargewond is en vervolgens afgemaakt moet worden. Ook vertellen tegenstanders dat de stembanden van paarden doorgesneden worden om te voorkomen dat het publiek de angstkreten van het paard niet hoort. Een belangrijke tegenstander van het stierenvechten is het Comité Anti Stierenvechten (CAS), deze Nederlandse organisatie strijd al jaren tegen stierengevechten. CAS International is al sinds 1993 actief en richt zich op alle landen waar stierengevechten worden georganiseerd. Voornamelijk in het begin van de oprichting werden ook reisorganisaties overgehaald om geen excursies aan te bieden naar stierengevechten. In het jaar 1991 werd het stierenvechten verboden op de canarische eilanden. In Catalonië is per 1 januari 2012 het stierenvechten verboden. Waarschijnlijk zal dit in Madrid op lange termijn ook wel gebeuren. In geheel Spanje zijn er 86 gemeenten tegen stierenvechten. De CAS heeft al veel succesvolle acties gehad. Zo hebben zij ervoor gezorgd dat Nederlandse reisorganisaties geen reclame voor stierenvechten maken en voor het stierenvechten ook geen toegangsbewijzen aanbieden. Diverse sponsors, zoals KLM en Mazda hebben zich teruggetrokken op advies van CAS. Veel arena’s zijn gesloten. In de meeste steden waar stierenvechten nog niet verboden is staat nog maar 1 arena. De steden Madrid en Barcelona hebben dit allebei teruggebracht tot 1 arena. Er is een onderzoek gedaan in Spanje en aan enkele mensen gevraagd wat zij van het stierenvechten vonden. “Je gaat toch ook niet staan juichen bij een moord op een mens?” Voor Mi-

guel Ángel Payá (30) is het glashelder: stierenvechten staat gelijk aan moord. “Als klein kind was ik al weg van dieren, terwijl mijn ouders en grootouders van het stierenvechten houden. Als ik tussen de middag bij mijn grootouders at, was er vaak een stierengevecht op tv. Ik vond het verschrikkelijk en kneep mijn ogen dicht op de bank.” Miguel Ángel ging later bij de Dierenbescherming werken en doet vaak mee aan protestacties. “Als er een vrouw wordt mishandeld, vindt iedereen dat een schande, maar voor mij is dit minstens hetzelfde.” Maar is het dan geen traditie die bij Spanje hoort? “Het is dierenmishandeling en dat kan nooit bij een land horen”, zegt Miguel stellig. “De mens ontwikkelt zich, en moet fouten in zijn cultuur schrappen. Net zoals de steniging van moslimvrouwen in Afrika, dat is achterhaald en echt niet meer uit te leggen in deze moderne maatschappij.” Miguel Ángel heeft nog nooit een echt stierengevecht bijgewoond. “Het enige dat ik doe is tijdens een gevecht voor de arena protesteren. Ik deel pamfletten uit en we roepen leuzen naar de toeschouwers. Sommigen worden boos, anderen proberen ons over te halen eens te komen kijken. Maar nooit van mijn leven zet ik een stap in een arena.” Er zijn veel redenen te bedenken voor het stierenvechten. Er zijn ook veel drogredenen die gebruikt worden. Sommigen zeggen dat vechtstieren beter behandelt worden dan slachtstieren. Dit is echter geen goed argument ter verdediging. Als er wredere situaties bestaan kan je een minder wrede situatie daar niet minder wreed van maken. Een andere reden is dat het een eeuwenoude traditie is en een onderdeel van de cultuur. Alleen zijn er bij alle culturen positieve en destructieve tradities. De lengte van een traditie is geen argument voor het morele gehalte. Een stierengevecht zou een blijk van waardering en ontzag voor de kracht van het beest zijn. Alleen worden waardering en ontzag niet geëerd en getoond door marteling. Stierengevechten worden niet voor niets aangeduid met de term Fiesta Nacional, want ze staan voor de essentie van Spanje. Ageren tegen stierengevechten moet dus wel voortkomen uit anti-Spaanse sentimenten. Het is volstrekt willekeurig om Spanje te identificeren met één specifieke traditie. Een toenemend aantal Spanjaarden is zelf tegen stierengevechten zodat ze zich er niet meer mee kunnen identificeren. Je kunt het zelfs omdraaien: wie echt van Spanje houdt, verlangt naar afschaffing van de Nationale Schande zoals het ‘feest’ door tegenstanders wel wordt genoemd. De speciale vechtstieren (toros bravos) worden alleen gefokt vanwege hun kwaliteiten in de arena. Afschaffing van het stierenvechten betekent teloorgang van een unieke diersoort. Dit is ook geen goed argument omdat dieren geen baat hebben bij het behoud van hun soort als zij daar zelf ernstig onder moeten lijden.

Beschouwing Stad

Beschouwing Stad

24

25

Madrid en de taal

Madrid en de taal

De Spaanse taal is een Romaanse taal en één van de meest gesproken talen in de wereld. Het is één van de belangrijkste talen in de wereld. Voor 329 miljoen mensen is Spaans de moedertaal, terwijl nog eens 170 miljoen Spaans als tweede taal spreken. Dit is een zeer hoog aantal voor een gesproken taal. Er zijn in Spanje 5 officiële talen. Maar er is één die er bovenuit steekt. In artikel III van de Spaanse grondwet uit 1978 staat: ‘Castiliaans is de officiële taal van de Spaanse Staat. (…) De andere Spaanse talen zijn ook officieel in de respectievelijke autonome gemeenschappen.’ Het laatste stuk verwijst naar de andere 4 officiële talen. Het Catalaans, Baskisch, Galicisch en Aranees. Catalaans wordt door ongeveer 7,5 miljoen mensen uit Spanje gesproken. Het Baskisch wordt door ongeveer 1 miljoen mensen gesproken. Het Galicisch wordt nog door meer dan 2,5 miljoen mensen gesproken, terwijl het Aranees nog maar door 4000 mensen wordt gesproken.

Basis Spaanse woorden

Geschiedenis

De Spaanse taal is van oorsprong een Romaanse taal. Het Spaans stamt af van de Romeinen. En de Romaanse taal is weer afgeleid van het Latijn. Ongeveer 329 miljoen mensen spreken de Spaanse taal. En ongeveer 170 miljoen mensen spreken Spaans als 2de taal. Er ontstond een politieke verdeeldheid in het Romaanse rijk. Dit had als gevolg dat er verwante talen ontstonden zoals het Portugees, het Galicisch en het Mozarabisch. Het Mozarabisch werd gesproken door de Spaanse Christenen die in islamitisch gebied leefden. De eerste teksten die zijn teruggevonden en te maken hebben met het Spaans zijn gedateerd uit de 9de eeuw. In 1492 wordt het eerste Spaanse woordenboek geschreven. Ook ontdekte Columbus Amerika. Hierdoor werd de Spaanse taal in een groot deel van Amerika verspreidt. In 1713 werd de Real Academia Espanola opgericht. Deze academie is gespecialiseerd in de Spaanse taal.

Dialect in Madrid

In Noord-Spanje wordt het zuiverst Spaans gesproken. Er zijn veel verschillende dialecten op de Spaanse taal. Spaans is een Romaanse taal. Er zijn veel talen die afgeleid zijn van het Spaans en het Romaans. Zo wordt er ook in Spanje Galicisch, Catalaans, Astur-Leonees, Aragonees en Aranees gesproken. Ook zijn er nog andere talen zoals Baskisch. Baskisch is niet Romaans. Ook zijn er nog een accenten bekent in de Spaanse taal. Zo hebben we het Andalusische accent en veel Latijns-Amerikaans. Al deze dialecten en accenten komen verspreid voor in de wereld. Madrid was de hoofdstad van Castilië. In deze regio is het zuivere Spaans ontstaan. De zuivere Spaanse taal wordt ook wel Castiliaans genoemd. Deze taal wordt niet veel meer gesproken onder de Spaanse mensen. Wel is het voor veel Spanjaarden de 2de taal. Het accent dat in Madrid wordt gesproken is veel afgeleid van het zuivere Spaans. Basis bouwkundige woordenschat Architect Baksteen Belasting Breedte Constructie Dak Deur Doorsnede Fundering

= arquitecto = ladrillo = impuesto = ancho = construccion = techo = puerta = seccio = fundacion

Gebouw Gevel Hoogte Hout Kozijn Kunststof Multiplex Muur Oppervlakte

= edificio = fachada = altura = madera = Marco de ventana = de plastico = madera contrachapada = pared = superficie

Beschouwing Stad

Plattegrond Raam Staal Steen Vloer Wapening

= planta = ventana = acero = piedra = piso = reforzamiento

Alles goed? Het mooie meisje Hoi Tot ziens Wat is de tijd? Alstublieft Dank u wel Proost! Eetsmakelijk Zwijn Discotheek Wisselgeld Zakkenroller

= Todos los derechos = La chica bonita = Hola = despedida = lo que es el tiempo? = aqui tiene = gracias = salud! = Que aproveche = Puerco = Discoteca = Cambiar = Carterista

Handige zinnetjes Wat is dit? Wat is dat?

= Qué es esto? = Qué es eso?

Letter Naam Voorbeeld Uitspraak a b c

a be ce

plato Barcelona cerveza

zelfde als de Nederlandse a in plat zelfde als een Nederlandse b ca-, co-, cu- als een k in kind

calor

ce-, ci- als th in het Engelse woord thin, merk op: in Latijns Amerika

d

de

ciudad

als een s zelfde als een Nederlandse d aan het einde van een woord zachter

e f g

e efe ge

elegir família gato

of zelfs onuitgesproken zelfde als een e in pet zelfde als een Nederlandse f normaal als een g in het Engelse

gente

woord good met ge-, gi- als een Nederlandse ch

h i j

hache i latina jota

hombre vino jueves

wordt niet uitgesproken zelfde als een ie in zien als een Nederlandse ch or h, maar

Vragen naar wat iets betekent: Wat betekent …? = Qué quiere decir …?

k

ka

kiwi

iets zachter als een k (deze letter wordt alleen

Vragen om herhaling: Wat zegt u? = Como dice?

l ll

ele elle

lobo calle

gebruikt voor leenwoorden) zelfde als een Nederlandse l als lj, of eigenlijk iets tussen een

Vragen om een biertje: mag ik een biertje = puedo tomar una cerveza? Dat is duur. = Que es caro. Ik bied 2 euro. = Ofrezco dos. Dat is een namaak zonnebril niet waard = Que no vale la pena una gafas de sol falsificados. Ik ben verdwaald = Estoy perdido Mijn portemonnee is gestolen

= Mi cartera fue robada

Uitspraak van het Spaanse alfabet Hiernaast is een tabel bijgevoegd van het Spaanse alfabet. Deze tabel maakt duidelijk hoe de Spanjaarden de letters uitspreken. Meestal kan men zeggen over de Spaanse taal: wat u ziet , is wat u leest. Oftewel wat je leest is ook hoe je het uitspreekt. Toch worden de letters anders uitgesproken, namelijk als volgt:

Nederlandse l en j, in sommige delen m n ñ

eme ene eñe

madre nada España

van Latijns Amerika als sh zelfde als een Nederlandse m zelfde als een Nederlandse n als nj in Spanje

o

o

olor

klank ligt tussen een o in bot en

plato

oo in boot aan het einde van een woord meer

p

pe

padre

als oo zelfde als een Nederlandse p

q r rr s t u

cu erre erre doble ese te u

queso rueda perro saber todo fruta

als een Nederlandse k in kaas als een rollende r een sterkere r zelfde als een Nederlandse s zelfde als een Nederlandse t als een Nederlandse oe in snoep

querer

onuitgesproken na een q in que en g

Valencia -

in gue, behalve voor voorqü.. als een b vaak als een v, wordt alleen gebruikt

v w

uve uve doble

x y

equis exacto ye (i griega) yo

z

ceta

in niet-Spaanse woorden als een Nederlandse x of ks as j in jammer, in sommige delen van

y

Latijns Amerika als eensh

zapato

een losse y als i in iets als th in het Engelse woord thin, merk op: in Latijns Amerika als een s

26

Beschouwing Stad

27

Madrid en zijn parken en pleinen Inleiding

Waar je je ook bevindt in Madrid, overal zijn er parken en pleinen aangelegd. De parken en pleinen verschillen wel, deze zijn ontworpen en aangelegd in andere tijdsperioden. De oudste zijn ontworpen in de 16de eeuw en de nieuwere eind van de 20ste eeuw. Deze tijdsverschillen zijn te zien aan het uiterlijk van het park of plein. Zowel de parken als de pleinen waren vroeger bedoeld als ontmoetingsplaats of voor lokale markten. Tegenwoordig worden op de pleinen diverse grote markten georganiseerd, maar tevens zijn het ideale plaatsen om feesten te organiseren. De parken zijn ook ideale plaatsen om feesten en festivals te organiseren. De diversiteit onder de parken en pleinen gaat vooral over het ontwerp en de inrichting. Zo zijn op de meeste pleinen beelden van bekende kunstenaars te zien, maar er zijn er ook beeldenparken in Madrid gevestigd. Het grootste aantal pleinen zijn ontworpen in de 16de eeuw. Hierdoor hebben veel pleinen gemeen. De vorm, met rechthoekig omringde gebouwen, de uitstraling en meestal staat er een beeld van een belangrijk en/of historisch persoon. De parken en pleinen zijn de moeite waard om te bezoeken als je in Madrid bent. Niet alle parken en pleinen zal je kunnen bezoeken, maar bovenstaande de zijn de moeite waard. Op het kaartje zijn de verscheidende parken op een plattegrond van Madrid aangegeven.

Casa de Campo

Casa de Campo ligt in het westen van Madrid. Casa de Campo is een uitgestrekt park, gelegen op de rechteroever van de Manzanares. Het park heeft een totale oppervlakte van 17,5 km2. Casa de Campo was vroeger een koninklijk jachtgebied, maar het wordt nu vooral gebruikt als recreatiegebied. Het park is erg populair bij de toeristen, maar ook bij de Madrilenen zelf. Het park beschikt over meerdere faciliteiten, zo zijn er tennisbanen, is er een zwembad en heeft het park een meer waar je roeiboten kunt huren. Het meer dat je kan zien in de afbeelding is zeer geliefd, hier kan men varen met roeibootjes en heerlijk van het weer genieten. Ook heeft het park een dierentuin, Parque Zoologico. Dit ligt in het zuidelijke gedeelte van het park. Hier vind je ook het Parque de Atracciones, de naam zegt het al, een pretpark. In de zomer wordt het Casa de Campo vaak gebruikt voor concerten. Toch heeft dit park niet alleen mooie kanten, want wat dieper in het park is er veel overlast door prostituees. Casa de Campo meer

Beschouwing Stad

28

Madrid en zijn parken en pleinen Real Jardin Botanico

Real Jardin Botanico is een Koninklijke botanische tuin, die zich op vele vlakken onderscheidt van de andere tuinen in Madrid. In 1795 kreeg koning Ferdinand VI het idee voor deze tuinen. Dit werd in eerste instantie niet uitgevoerd, pas onder het bewind van Carlos III kregen deze tuinen ook echt vorm. Carlos III heeft ook in de tuin van zichzelf Real Jardin Botanico een standbeeld laten bouwen. Carlos III richtte in 1781 het studiecentrum voor zeldzame planten op. De architecten van Real Jardin Botanico zijn Juan de Villanueva en Francisco Sabatini. In dit park groeien al eeuwenlang verscheidende planten. Zo heeft deze tuin ruim 200 planten verspreid over 20 hectare. Er zijn ook een groot aantal zeldzame planten aanwezig, waaronder een Standbeeld Carlos III cipres van 32 meter hoog. Dit is een loofboom die vooral groeit in het zuidoosten van NoordAmerika In het park bevindt zich ook een botanisch onderzoekscentrum. Dit centrum heeft een bibliotheek met maar liefst 32.000 plantensoorten.

Parque del Retiro

Parque del Retiro is een echt stadspark centraal gelegen in Madrid. Het park heeft een oppervlakte van 1,4 km2. Op de plek waar het park ligt stond ooit het paleis van Filips IV, het Real Sitio del Buen-Retiro-paleis. Tot 1869 was dit een privépark van de Koninklijke familie, hierna is het opengesteld voor publiek. In het park zijn er vele dingen te doen, zo ligt centraal in het park een vijver. Men kan hier roeiboten huren voor een heerlijk tochtje over het meer. Ten zuiden van het meer liggen nog twee gebouwen, het Palacio de Velaquez en het Palacio de Cristal. Dit laatste gebouw is geïnspireerd op het Crystal Palace van Joseph Paxton te London. Dit gebouw werd destijds gebouwd om tropische planten tentoon te stellen. In dit park kun je ook heerlijk relaxen, zo zijn er mooie grasvelden en zijn er veel straatmuzikanten en portretschilders om je te amuseren. Het is een mooi park om te bezoeken of er Meer Parque del Retiro een siësta te houden.

Parque del Oeste en Rosales

Parque del Oeste is een park gelegen tussen de Autovia A-6, de Ciudad Universitaria de Madrid en de wijk Moncloa. Alberto Aguilera, voormalig burgemeester van de stad, kwam met het initiatief. Aguilera wilde een plaats waar mensen kunnen wandelen en ontspannen. Landschapsschilder Celedonio Rodriganez heeft dit uiteindelijk voor hem bewerkstelligd. Het park heeft een aantal unieke en prachtige bezienswaardigheden. De meest in het oog springende is “The Rose”, ook wel Rosales genoemd. Elk jaar worden er internationale rozen aanbesteden voor het Parque del Oeste. Het park heeft ook verscheidende monumenten. Het bijzonderste monument in het park is de Tempel van Debod, dit is een oude Egyptische tempel. De Egyptische staat schonk de tempel van Debod aan

Beschouwing Stad

29

Madrid en zijn parken en pleinen

Madrid en zijn parken en pleinen

Spanje in 1968. Dit was een teken van dankbaarheid voor de hulp die Spanje Egypte verleende voor het redden van de tempels van Abu Simbel. Verderop in deze gids is meer informatie te vinden over de tempels van Simbel.

Hoeydonck met Eolos komt het dichtst in de buurt van ons land, deze kunstenaar is namelijk afkomstig uit België.

Jardines de las Vistillas

Jardines de las Vistillas is gelegen aan de westkant van de rivier Manzares, waar ook het park Casa del Campo is gevestigd. Het park is aan de noordkant gelegen aan de bedding van de stroom van San Pedro, nu ook wel bekend als de Segovia straat. Het park is gevestigd in het historische centrum van Madrid en staat bekend als één van de mooiste parken van de stad. De naam is afgeleid van de heuvels las Vistillas. Dit park is opgedeeld in twee delen, een noordelijk- en een zuidelijk deel. Het noordelijk deel is in 1932 ontworpen door de architect Fernando Garcia Mercadal. Gelegen op de top van de heuvel en verspreid over Ignacio Zuloaga twee platforms. Op elk platform staat een beeld van een belangrijke Spanjaard. Één beeld is gewijd aan Ignacio Zuloaga, één van de belangrijkste Spaanse schilders. Op het tweede platform staat een beeld van Ramon Gomez de la Serna, schrijver en journalist. Het zuidelijke deel is het belangrijkste deel van het paleis van de hertogen van Osuna.

Jardines de Sabatini

Jardines de Sabatini is een grote tuin voor het Madrid Palacio Real, het koninklijk paleis van Madrid. De 18de eeuwse koning van Spanje Carlos IIII gaf de Italiaanse architect Francisco Sabatini de opdracht deze tuin te ontwerpen. Francisco Sabatini kreeg regelmatig opdrachten om te ontwerpen voor Carlos III. Carlos III van Madrid wilde van Madrid een indrukwekkende en monumentale stad maken. Van de andere helft heeft Francis Sabatini wel een deel ontworpen, maar de tuin is pas Palacio Real in 1933 aangelegd. Toch is het park naar deze architect genoemd. Aan de noordelijke kant van het paleis is de tuin aangelegd. De tuin is in een klassieke stijl uitgevoerd omdat dit goed paste bij de stijl van het paleis. In de tuin zijn verschillende beelden geplaatst van de koningen, zo ook één van Carlos III. Naast deze beelden zijn er een aantal fonteinen en vele bomen en struiken geplaatst. De struiken zijn in symmetrische geometrische vormen gemaakt. Zelfs deze paleis tuin is gratis te bezoeken.

Parque Juan Carlos I

Parque Juan Carlos I is gelegen in Madrid in het district Barajas. Het grootste deel van het park bestaat uit een beeldenpark. Het beeldenpark is gerealiseerd in 1922 en in totaal staan er negentien monumentale standbeelden van zowel Spaanse als internationale kunstenaars. Een paar standbeelden Parque Juan Carlos I van Spaanse kunstenaars zijn Victor Ochoa met Monumento a Don Juan, Amadeo Gabino met Homenaje a Galilei en Miguel Ortiz Berrocal met Manolona Opus 397. Het standbeeld van Paul van Parque Juan Carlos I

Beschouwing Stad

30

Madrid Rio

In Madrid herbergt zich het grootste park ter wereld, Madrid Rio. Het park bestaat uit 150 hectare grond en heeft maar liefst 101 bruggen. Het park is ontworpen door Nederlands architecten, West 8 Urban Design & Landscape Architecture uit Rotterdam hebben hun handen ineen geslagen voor dit Madrid Rio project. Het park is gebouwd boven op de snelweg die Madrid doorkruist. Hierdoor werd de eenheid tussen de binnenstad en de westelijke woonwijken hersteld. Ook heeft dit park ervoor gezorgd dat alle bestaande parken en tuinen langs de Manzanares tot één zijn gekomen. Dit is in totaal over zo’n 20 kilometer. Het park geeft de Madrileen de kans om op korte afstand van hun huis te sporten. In het park bevinden zich fietspaden, voetbalvelden, gazons, kinderspeelplaatsen en een stadsstrand. Madrid Rio verloste ook de inwoners van de stad, van de dagelijkse stank en lawaai van de 200.000 auto’s die deze weg gebruiken. Madrid Rio

Plaza de Cibeles

Plaza de Cibeles is een prachtig plein in Madrid. Op dit plein staat een 18de eeuwse fontein die ter ere van Cibeles is gemaakt. Hierop is Cibeles(een Griekse godin) te zien in een strijdwagen die wordt voortgetrokken door leeuwen. Raul standbeeld cibeles Ook zijn er kinderen te zien die achter de strijdwagen aan het spelen zijn, deze zijn echter later aan het beeld toegevoegd. De fontein is een zeer belangrijk symbool van Madrid, het embleem Fontein ter ere van Cibeles dat op de fontein zit kom je overal in de stad weer tegen. De fontein werd tijdens de Spaanse burgeroorlog door de Madrileense burgers zelfs beschermd met zandzakken zodat de burgers zeker wisten dat de fontein intact zou blijven. Tegenwoordig wordt de fontein als ontmoetingsplek gebruikt voor de supporters van Real Madrid na een overwinning van hun ploeg. Vaak proberen supporters op het beeld te klimmen, deze worden door de vele agenten die altijd aanwezig zijn tegengehouden. Club icoon Raúl González Blanco mocht wel met de Godin op de foto nadat het kampioenschap van Spanje was behaald.

Plaza de la Villa

Plaza de la Villa is een mooi plein dat de evolutie van de Spaanse architectuur symboliseert. Aan dit plein staan verscheidende gebouwen. Zo staat aan de oostelijke zijde de Torre de los Lujanes. Dit is een gebouw dat zijn oorsprong vindt in de 15de eeuw en gebouwd is in de Mudejar stijl. Dit is ook meteen het oudste gebouw dat aan het plein ligt. Een interessant detail is dat Koning Francis I van Frankrijk hier gevangen werd gehouden.

Beschouwing Stad

31

Madrid en zijn parken en pleinen Aan de rechtkant van dit gebouw staat het Hemeroteca Municipal. In deze drukkerij werden tussen de 18de en de 19de eeuw 70.000 edities van de krant gedrukt. Men kan hier dagelijks binnen een kijkje nemen van 09.00 tot 13.00. Casa de Cisneros ligt aan het zuidelijke gedeelte van het plein. Dit gebouw vindt zijn oorsprong in de 16de eeuw en is gebouwd door een neef van kardinaal Cisneros. Casa de Cisneros is doormiddel van een soort loopbrug verbonden met het stadhuis dat aan de westelijke zijde van het plein ligt. Het Casa de Cisneros stadhuis heeft de naam Casa de la Villa, en werd ontworpen door architect Juan Gomez de Mora. Juan Gomez de Mora was niet de enige architect die aan dit gebouw gewerkt heeft. Zo hebben ook Jose de Villarreal, Teodoro Ardemans, Juan de Villanueva en Luis Bellido aan dit gebouw meegeholpen. Aan het gebouw is ook te zien dat er meerdere architecten aan gewerkt hebben, dit komt natuurlijk doordat iedere architect een eigen stijl heeft. Aan de Neoklassieke kolom en het Barokke portaal kun je dit het beste zien doordat ze allebei zijn geplaatst na de oorspronkelijke bouw. De grootste publiekstrekker van dit plein is wellicht wel het bloemenbed in het midden van het plein. Er zitten grote verschillen in met het naastgelegen Plaza major. Het Plaza Mayor heeft als kenmerken dat het symmetrisch gebouwd is en overwegend eenduidig van stijl, terwijl Plaza de Villa overloopt van de verschillende stijlen. In het midden van het bloemenbed staat een standbeel van admiraal Alvaro de Bazan. Het standbeeld is 3 meter hoog en ontworpen door Mariano Benlliure.

Plaza de Oriente

Plaza de Oriente is een plein met aanliggend het Koninklijk Paleis, het operagebouw Teatro Real en het klooster Real Monasterio de la Encarnacion. De naam van het plein doet gauw vermoeden dat het park aan de oostzijde van Madrid gelegen is(Oriente = oost). Het park ligt juist aan westkant van het centrum. De naam komt waarschijnlijk van het feit doordat het plein ten oosten van het Koninklijk Paleis ligt. Hierdoor wordt het paleis ook vaak Palacio de Oriente Teatro Real genoemd. Het plein kent zijn oorsprong in de 19de eeuw. Centraal staat een beeldenpark dat geflankeerd wordt door tuinen. Aan de noordzijde ligt de Jardines del Cabo Noval en aan de zuidzijde de Jardines Lepanto. Het pronkstuk van het beeldenpark is het beeld van Koning Filips IV van Spanje. Dit beeld stamt uit de 17de eeuw en werd destijds gemaakt door Pietro Tacca. Het was destijds vooral bijzonder omdat dit het eerste ruiterstandbeeld is waarbij het paard op de achterbenen rust. In het beeldenpark zijn nog meerdere beelden te bezichtigen. Zo staan er een reeks beelden van middeleeuwse Spaanse koningen. Deze beelden stammen uit 1750 tot 1753. Het plein heeft in 1990 een grote renovatie ondergaan. Koning Filips IV te paard

Beschouwing Stad

32

Madrid en zijn parken en pleinen Calle de Bailen, een drukke straat die aan de westkant van het plein liep is een tunnel in geleid. Bovenop de tunnel is een promenade voor voetgangers gekomen. Ook is er onder het plein een parkeergarage aangelegd, in deze garage is een uitkijktoren uit de 11de eeuw te bezichtigen.

Plaza Mayor

Plaza mayor is centraal gelegen in Madrid en behoort tot een van de oudste en belangrijkste pleinen die er zijn in Madrid. Plaza Mayor is omringd door een rechthoekig gebouw van 129 bij 94 meter. Het omringende gebouw doet Plaza Major dienst als woongebouw. Het is vier verdiepingen hoog en heeft in totaal 237 balkons. In 1570 zijn de eerste ontwerpen van het plein al gemaakt, maar de bouw is pas echt begonnen in 1619. De koning Filip I, gaf de klassieke architect Juan de Herrera de opdracht om een plein te ontwerpen. Onder leiding van Filip III is de bouw begonnen en heeft de opdracht gegeven aan Juan Gomez de Mora om het project door te zetten, hij ontwierp de karakteristieke portieken. Juan de Villanueva heeft Plaza Mayor gemaakt/ontworpen zoals het er tot zover uitziet. Oorspronkelijk heet het plein “Plaza del Arrabal” en heeft vele verschillende benamingen gehad. In het midden van het plein staat een groot bronzen beeld van Filip III. Dit beeld is in 1616 ontworpen, maar staat sinds 1848 op Plaza Mayor. Plaza Mayor staat vooral bekend om de grote markten die er worden gehouden, maar naast markten werden er ook feesten en stierengevechten gehouden. Door de diverse branden die er plaatsvonden werden de markten en festiviteiten afgeschaft. Tegenwoordig worden er weer feesten, vooral lokale feesten, gehouden. Verderop in de gids wordt dit plein verder uitgewerkt.

Puerta del Sol

In 1440 zijn rondom Madrid stadmuren gebouwd. Puerta del Sol was daar ook onderdeel van, het was een van de oostelijke poorten van de stadsmuur. Deze stadmuur is gebouwd om de mensen die Madrid in kwamen te controleren op handelswaren. In 1539 werd de poort opnieuw gebouwd en in 1570 werd de poort afgebroken, zo werd de toegang tot Madrid toegankelijker. In de 19de eeuw is het plein gevormd zoals het er nu uit ziet, een “bruisend” plein met veel verkeer en mensen. Op het plein zijn een aantal klassieke ontmoetingsplaatsen te vinden. Er staat een standbeeld van een beer, maar ook is er het 0 kilometerpunt te vinden. Vanaf dit punt werden de wegen aangelegd en zo werden de kilometers gerekend vanaf dit punt. In het midden van het plein staat een bronzen beeld van Carlos III. Ook staan er een aantal fonteinen en aan oostkant is een grote winkelstraat gevestigd. Hier kan je goed winkelen, maar is het altijd druk. Één van de grootste evenementen van het jaar wordt op dit plein gehouden. Het gaat hier om oud en nieuw, ze vieren het hier net zoals op Time Square.

Beschouwing Stad

0 Kilometer punt

33

01. Barajas Airport Door:Jerry Jordaan

Ontwerper:

Woningcorporatie R&B Wonen • Huur- en koopwoningen in Reimerswaal en Borsele • Kijk voor ons actuele woningaanbod op www.renbwonen.nl

Van der Biltplein 1 4451 AE Heinkenszand Tel. 0113 - 39 64 00 [email protected] www.renbwonen.nl

Gebouwbeschouwing

1. Het vliegveld ligt 12.8 km noordoost gelegen van Madrid. Barajas Terminal 4 is drie kilometer ten noorden van T1, T2 en T3 gebouwd. De totale oppervlakte van T4 is 470,000m2 en van T4(S) 315.000m2. Het totaal aan parkeerplaatsen is een 309.000 m2. Voor de toegangswegen is 64.000 m2 oppervlak gebruikt. Wat op een totaal van 1.158.000 m2 uitkomt. Het gigantische gebouw staat vrij en er zijn nog mogelijkheden tot uitbreiding. Vanuit het gebouw heb je uitzicht op de bergen. 2. Barajas is een transparant gebouw met een slimme indeling. Vertrekkende en aankomende passagiers kunnen elkaar wel zien maar kunnen niet bij elkaar komen. Het vliegveld is verdeeld over zes verdiepingen, drie boven de grond voor check-in, beveiliging, boarding en bagage en drie ondergrondse niveaus voor onderhoud, bagage verwerking en overdracht van passagiers tussen gebouwen. De lagere niveaus van het gebouw zijn robuust gebouwd in beton, dit is in het contrast met de opvallend lichte transparantie van de boven liggende niveaus.

@renbwonen.nl

Sponsor

Richard Rogers is een Britse architect, hij is geboren in Florence in 1933. Hij studeerde af aan de Architectural Association School of Architecture in Londen en ging vervolgens naar de universiteit van Yale. In 1971 startte hij samen met R. Piano het bedrijf Piano & Rogers. Door dit bedrijf werd Centre Pompidou ontworpen. Na de bouw werd Richard Rogers Partnership opgericht. Andere bekende werken van Rogers zijn de Millennium Dome, Londen (1999) en Antwerpse justitiepaleis (2006).In 1981 werd Rogers tot ridder geslagen. Ook won hij veel architectuur prijzen waaronder de Pritzker prijs in 2007, ook heeft hij de Stirling prijs gewonnen met het ontwerpen van Terminal 4 van Barajas Airport. De medeontwerper van Barajas Airport is Estudio Lamela. Dit architectenbureau wordt beheerd door Carlos Lamela, dit grote Spaanse bureau heeft een indrukwekkend verleden met meer dan 1600 projecten in 50 jaar. Ook hebben deze meegewerkt aan het Bernabeu Stadion, het stadion van Real Madrid. Dit stadion zal in deze gids ook worden uitgewerkt. Ondanks de geweldige ideeën van Rogers worden zijn gebouwen niet gemaakt. Deze zijn meestal van groot formaat en hebben een ingewikkelde constructie. Hier hangt een prijskaartje aan.

34

Beschouwing gebouw

35

01. Barajas Airport

01. Barajas Airport

Het gebouw is bedekt met een dak dat door een centrum van pilaren wordt ondersteund. Gezien de meerdere verdiepingen, was er een oplossing nodig om natuurlijk licht in de lagere niveaus te laten komen. Het hoofdgebouw bestaat uit een aantal gebouwen die parallel aan elkaar liggen. Ze worden van elkaar gescheiden door een groot lineair blok, waardoor het landschap goed zichtbaar is en het daglicht diep naar binnen kan schijnen. Dezelfde vorm is toegepast op het satellietgebouw, dat bestaat uit twee grote lineaire blokken: het ene voor de paspoortcontrole en het andere voor de gates.

schappijen van Oneworld (o.a. British Airways). Op 30 december 2006 is er tijdens de bouw een aanslag gepleegd. Er ontplofte een autobom in de parkeergarage van Terminal 4. Hierbij kwamen twee mensen om het leven en raakten 52 mensen gewond. “This is a pivotal time Op 9 januari werd deze aanslag opgeëist door de ETA. De terminal was for urban regeneration. beschadigd en de hele parkeergarage was verwoest. We must take a long term view.” 5. De bouw van de luchthaven Barajas terminal 4 is uitgevoerd in drie lagen constructie - de kelder, die daalt tot maar liefst 20 meter onder de grond op sommige plaatsen, de drie verdiepingen tellende betonskelet boven de grond en het stalen frame dak. Het betonwerk is in het werk gestort, hoewel speciale aandacht is gevestigd op de gebieden waar het beton zichtbaar is zoals in de randstroken. De betonnen kolommen op de bovenste verdieping bieden steun voor het uitzetten van het staalwerk. Om de 18 meter staat er zo’n kolom. Het structurele systeem voor het dak werkt vanaf de kolommen waar vier schuine takken de dubbele-S modules ondersteunen. Op deze wijze wordt elk buizenpaar plus de stalen dakconstructie gestabiliseeerd in beide richtingen. Het dak passeert dan via een lijn de bekleding aan de randen van het gebouw en benadrukt de gevel. Er zijn roltrappen voor de

3. Een eenvoudig assortiment van materialen en het gebruik van een kit-of-delen detaillering versterkt de directe eenvoud van het architectonische concept. Dit vergemakkelijkt ook de bouw en zorgt voor een snel bouwprogramma en het maximaliseren van de flexibiliteit. Het gebouw is als een reeks van profielen en kan oneindig lang worden uitgebreid. Door de grote omvang van het gebouw is het montagegericht aangepakt. Het geplaatste dak komt naar voren als het bepalende architectonische element. Het zweeft over het gebouw en het gewicht op de voorgevel wordt geminimaliseerd. Aan de binnenkant is het dak zwaar geïsoleerd met gelamineerde strippen van Chinees bamboe, waardoor een gladde, naadloze uitstraling ontstaat. De gevel is ondersteund door een aantal spanten. Horizontale aluminium lamellen overspannen tussen de spanten waarop het HR glas ligt.De vloer in de terminal is van natuursteen. Hierdoor zijn hier geen naden te zien. De bouwstijl is net als de meeste gebouwen van Rogers modernisme. 4 Madrid Barajas is de grootste luchthaven van Spanje en de belangrijkste van de Spaanse hoofdstad. Er zijn twee andere Madrileense vliegvelden (Torrejon en Cuatro Vientos), maar dit zijn kleinere vliegvelden. Madrid Barajas is een drukke luchthaven die in 2005 ruim 40 miljoen passagiers verwerkte. De luchthaven is in 2006 uitgebreid met twee starten landingsbanen, een hypermoderne terminal (T4) en een satellietterminal (T4S). Daarmee kan Madrid Barajas uitgroeien tot 70 miljoen passagiers per jaar. Deze nieuwe terminals zijn nu de belangrijkste voor intercontinentale vluchten. Tussen T4 en T4S rijdt een automatische trein die tijdens piekuren iedere 2 minuten vertrekt. Naar de oudere terminals rijdt een bus. Vluchten van of naar Europese landen maken gebruik van Terminal 1 (niet-Iberia vluchten) of van Terminal 2 (Iberia-vluchten). Terminal 3 wordt gebruikt voor binnenlandse vluchten van Lagun Air. Behalve voor intercontinentale vluchten wordt T4 ook gebruikt door de maat-

Beschouwing gebouw

36

Beschouwing gebouw

37

01. Barajas Airport

02. Atocha Station

bagage van passagiers, groot aantal toiletten, veel wachtstoelen, genoeg restaurants en fastfoodketens voor de kleine honger. Overal is er gratis internet, een directe lijn naar de metro in de aankomsthal , een zeer mooi en betaalbaar café, een toeristische info bij aankomst en rookruimten om de 50 meter in de luchthaven. Om de boel op te fleuren zijn er veel planten neergezet in deze luchthaven.

Ontwerper:

Door: Frank Beekman

6. Opdrachtgever is AENA een groot staatsbedrijf. AENA is ontstaan in 1990 AENA ( Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea) zorgt voor het beheer en de ontwikkeling van meerdere vliegvelden in Spanje, Latijns-Amerika, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Zweden. Ook zorgen ze voor de luchtverkeersleiding in Spanje. Dit bedrijf heeft 47 luchthaven en twee helicopterhavens in Spanje. Ook nog 27 vliegvelden wereldwijd. Met de bouw van terminal 4 wordt er gezorgd dat Barajas kan concurreren met andere grote luchthavens in Europa. In 2005 kon de luchthaven ruim 40 miljoen passagiers per jaar verwerken, maar na de uitbreiding in 2006 met Terminal 4 en een satellietterminal kan de luchthaven ruim 70 miljoen passagiers per jaar verwerken. 7. Ondanks de extreme hitte in zomer in Madrid is het gebouw toch met elke passieve milieusystemen ontworpen. Ondanks deze systemen is er een zeer hoge transparantie door gebruik van glas, zodoende is er ook uitzicht op bergen en vliegtuigen. Het gebouw heeft een noord-zuid oriëntatie met de voor- en achtergevels op het oosten en het westen. De optimale ligging voor het gebouw om het te beschermen tegen de zon. De gevels zijn beschermd door een combinatie van diepe dakoverstekken en zonwering. Er wordt een lage energie verdringingsventilatie wordt gebruikt. Andere milieumaatregelen zijn onder andere verdringingsventilatie voor de overdekte loopbruggen en luchttoevoer op laag niveau naar alle andere passagiersruimten. Bij verdringingsventilatie wordt de ventilatielucht laag in de ruimte ingeblazen en hoog afgezogen. 8. IJzer is veel gebruikt in de constructies. Ook is er veel HR++ glas gebruikt. De binnenbekleding van het dak is gedaan met gelamineerde liggers van chinees bamboehout. Bamboe is een goede vervanger voor bedreigde hardhoutsoorten en is steeds meer in trek bij architecten. Ook beton is een belangrijk materiaal in dit vliegveld. Voor de vloerafwerking is natuursteen gekozen. Deze is in zijn geheel uitgevoerd in marmer. Al deze materialen hebben een zeer lange levensduur en zijn zo dus heel duurzaam.

info:

http://www.richardrogers.co.uk/render.aspx?siteID=1&navIDs=1,4,25,295 (Engels)

38

Alberto de Palacio Elissagne was een Spaanse constructeur en architect. Hij is geboren in Sare Northern Basqua Country en groeide op in Bilbao, dit is de hoofdstad van dit gebied. Verder studeerde hij architectuur in Barcelona en voltooide hij zijn studie in Parijs. Hij studeerde wiskunde, constructie, astronomie en geneeskunde. Hij was een student van Gustaf Eiffel. Zijn typerende stijl die we terugzien in de gebouwen die hij heeft gemaakt is het staal en het glas wat een voorname rol speelt in zijn architectuur. Verder heeft hij het oude gebouw (1888)van Atocha station in samenwerking met constructeur Saint- James ontworpen en gebouwd. Hij heeft meerdere gebouwen ontworpen, onder andere: • Palace of Velazguez, dit deed hij samen met de architect Ricardo Velazguez Bosco. • Crystal Palace, in samenwerking met Ricardo Velazguez Bosco • Transporter bridge, Puente Colgante Rafael Moneo heeft de nieuwe uitbreiding aan het oude gebouw ontworpen, deze uitbreiding is gerealiseerd in 1985. José Rafael Moneo Vallés is geboren in Tudela in 1937. Hij won de Pritzker Price voor Architectuur in 1996. Hij studeerde af in 1961 aan de Technische universiteit van Madrid. Als jonge architect heeft hij na zijn afstuderen op het bureau van Jorn Utzon gewerkt. Met het ontwerp van de Dienstra fabriek in 1967 in Zaragoza begon zijn loopbaan als zelfstandig architect. Hiernaast geeft hij les aan verschillende hoge scholen en universiteiten in Europa en Amerika. Ontworpen gebouwen: • Museum van de Romeinse Kunst • Architectuur museum in Stockholm • Luchthaven San Pablo in Sevilla

Gebouwanalyse:

1. Het Atocha station ligt in de Antocha buurt, in de wijk Arguanzuela. Het station ligt voor het plein Plaza del Emperador Carlos V en de Paseo de la Infanta. Het station is vernoemd naar de koninklijke basiliek van onze lieve vrouw van Antocha (Real Basilicade Nuestra Senora de Antocha) Deze basiliek staat in het centrum van Madrid. De ligging van het station is ten opzichte van het Centrum van de stad gunstig. Ook staat het station dichtbij het park Paseo de Carlos III. Verder ligt het station vlakbij het Caixa Forum. Aan de achterzijde van het station is later een nieuw station bijgebouwd, dit station is ontworpen door Rafeal Moneo en is tussen 1985 en 1992 gebouwd. Het oude gebouw valt op vanwege de

Beschouwing gebouw

39

02. Atocha Station

02. Atocha Station

lengte en het bolvormige dak. Verder is dit station met de afmetingen van 154 meter lengte en 48 meter breedte erg groot waardoor er tal van winkels, restaurants en zelfs een nachtclub zich kunnen huisvesten. De uitbreiding van het station in 1985 is aan de zuidzijde van het gebouw gedaan. Dit gebouw staat evenwijdig aan de Calle de Mendez Alvaro straat. Het staat dus niet recht achter het oude station maar heeft een kleine hoekverdraaiing.

guur. Verder zien we veel kozijnen die opgenomen zijn in het metselwerk. Wat opvalt zijn de kolommen in het midden en aan de zijden van de kozijnen. Deze dienen voor de ondersteuning van het bovenliggende metselwerk, maar dit kan ook een esthetische functie hebben. Als latei constructie boven de kozijn openingen is gebruik gemaakt van een hanenkam. Het metselverband is een Vlaams verband. Het kenmerkende van de bouwstijl is het kolossale geheel van het gebouw, het gebouw moest imponeren. Ook moest de dakconstructie breed en hoog zijn. Dit was vooral vanwege het feit dat de rookgassen van stoommachines de mensen niet zouden hinderen. Verder moesten deze stations elke dag vele mensen verwerken waardoor het belangrijk was een goede plattegrond te creëren waardoor mensen snel de weg konden vinden. De kleuren van het gebouw zijn orange en rood. De staal constructie aan de buitenzijde is rood gemaakt. De onderkant van de penanten zijn van grijs natuursteen en de kozijnen zijn eveneens rood. De staalconstructie die aan de binnenzijde te zien is, is grijs geverfd. De materialen die gebruikt zijn, zijn vooral metaal, steen en natuursteen. Het nieuwe gedeelte wat door Rafael Moneo is ontworpen bestaat uit een groot aantal ronde betonnen kolommen. Deze fungeren als een soort paddestoelen onder de constructie. Aan de bovenzijde van de kolommen zijn deze mooi uitgewerkt in een aantal balken die naar de zijden van het te ondersteunen constructie deel leiden. Tussen ieder vierkant stuk van de constructie hebben ze glas gezet. Hierdoor worden deze vierkanten visueel van elkaar gescheiden. Toch zijn de constructie delen allemaal met elkaar verbonden door middel van balken. Verder bestaan de zijgevels van het gebouw voor een groot deel van glas. De kopgevels zijn beide open gelaten.

2. De hoofdvorm van het gebouw bestaat uit een langwerpige rechthoek. Het gebouw heeft een robuuste uitstraling wat voornamelijk te danken is aan de massa van het gebouw. Het Atocha station is een mooi voorbeeld van negentiende eeuw se spoorweg architectuur. Bij spoorweg architectuur was het de bedoeling van spoorwegmaatschappijen om het station als visitekaartje te laten fungeren. Aan de beide langs zijden zijn er lage ruimtes aangebouwd. Dit vanwege de boogconstructie die 27 meter hoog is. Hierdoor ontstaan extra grote spatkrachten aan de zijden van het gebouw waardoor de krachten via de zijkanten worden afgedragen aan de draagkrachtige laag. De afmetingen van het oude gedeelte van het station: • 154 meter lang • 48 meter breed • 27 meter hoog • 4000 m2 oppervlak. Het gedeelte wat in 1985 ontworpen is bestaat voor een groot deel uit een overdekte hal met daaronder een aantal kolommen. Deze kolommen dragen ieder een deel van het dak. Verder is er een parkeerplaats die overdekt is door betonnen schaaldelen. Deze betonnen schaaldelen zijn in een stramien geplaats waardoor dit vanaf de bovenzijde een strak geheel is. Onder deze parkeerplaats komen ook weer treinen aan en zijn ook een aantal perrons. Verder is het hoofdgebouw 250 meter lang, 117 meter breed en 20 meter hoog. Dit hoofdgebouw bestaat uit een groot plat dak en een glazen zijwand. In deze grote hal kunnen vijftien treinen tegelijk binnenkomen. 3. Het station bestaat voor een groot deel uit een gebogen kapconstructie, de Balken in de kapconstructie zijn vooral vakwerk liggers. Deze liggers vormen de draagconstructie voor het dak en steunen op de kolommen. De ligger bestaat uit een boven en onder flens met daartussen de stalen ribben in een driehoeks fi-

Beschouwing gebouw

40

4. De functie van het station is altijd een verkeersruimte geweest waar treinen binnenkwamen en waar mensen via de stations van de ene naar de andere plaats gebracht konden worden. Vanaf 1992 is het oorspronkelijke gebouw omgebouwd tot commercieel complex met een tropische tuin, cafes en nachtclubs. De belangrijke sporen werden verwijderd in het oude complex en werden verschoven naar het nieuwe complex ervoor. Ondergronds zijn er nog wel een aantal perrons aanwezig, die aansluiten bij het nieuwe complex waar de AVE (Alta Velocidad Española)hogesnelheidstrein ook loopt. De uitbreiding achter het bestaande oude gebouw werd ontworpen door de Spaanse architect Jose Rafael Moneo Valles. Deze uitbreiding heeft nu sinds 1988 de functie van station en het vervoer van mensen naar verschillende bestemmingen overgenomen. De capaciteit werd vier maal zo groot ten opzichte van de capaciteit die het station had. Het oude station wordt vooral gebruikt als winkelcentra en een rustplaats voor de mensen die uit de trein komen. De tropische tuin in het midden van het station is daarvoor de ideale plaats. In de tuin staan meer dan 500 plantensoorten, waaronder vleesetende planten en een vijver waar verschillende vissen in leven. Ook zijn er restaurants om te eten en te drinken. Het gebruik van de uitbreiding is vooral voor de treinen die langs perrons moeten kunnen staan om de hoeveelheid reizigers snel te kunnen verwerken. Daardoor wordt dit dus intensief gebruikt. De bouw van het eerste station startte in 1850 en het station werd ingehuldigd in februari 1851 onder de naam: Midi Station. De opdrachtgever was de spoorwegmaatschappij MZA (Madrid Zaragoza Alicante) het was

Beschouwing gebouw

41

02. Atocha Station

02. Atocha Station

het eerste treinstation in Madrid. Eerder waren er al pogingen ondernomen om een spoorweg met station aan te leggen op weg naar Arujuez. (dit plaatsje ligt 49 mijl verder), maar dit is niet gelukt vanwege financiële redenen. Als eerste opzet was het een bescheiden station met als basisprincipe reizigers te vervoeren. Op de eerste dag, dus in februarie 1851 werd de reis Madrid –Aranjuez gemaakt. Koningin Elizabeth II ging met haar gevolg ook mee met die rit. Verder waren er vele belangrijke personen aanwezig en werd die dag beschreven als episch door toenmalige verslaggevers vanwege de tocht die gemaakt kon worden. Een brand in 1864 verwoeste echter een groot deel van het station met de daarbijhorende structuur. Op dat moment was het ook duidelijk geworden dat de groei van passagiers enorm toenam en de capiciteit te klein was van het huidige gebouw wat deels afgebrand was. Daarom begon men in 1888 met de bouw van een nieuw stations gebouw, het huidige Atocha Station. Dit gebeurde onder leiding van Alberto de Palacio Elissagne, een medewerker van Gustav Eiffel. De bouw van dit station duurde 4 jaar. Het ijzeren dak werd gemaakt in Belgie. Verder werd de constructie ten tijde van Karel de V afgebouwd. Het nieuwe station werd geopend in december 1892. Rafael Mondeo heeft de meest recente verbouwing gedaan. Deze verbouwing had het doel de capaciteit van het station te verviervoudigen. De verbouwing die hij daarvoor gedaan heeft dateert uit 1985. De laatste trein die onder het ijzeren dak reed, was op 4 November 1988. De uitbreiding die door Rafeal Moneo is ontworpen is erg laag gehouden. Dit vanwege het oude gebouw wat in verhouding niet compleet weg moest vallen met het nieuwe ontwerp. Om het oude met het nieuwe bij elkaar te brengen heeft men een klokkentoren gemaakt van baksteen. In de toekomst zal het station uitgebreid worden met een aantal high speed rail netwerken. Onder dit project valt ook een tunnel die gerealiseerd moet worden. Op 11 Maart 2004 vonden 191 mensen de dood toen er tien bommen ontploften in het treinstation Antocha in Madrid. De bommen zaten verstopt in rugzakken die de terroristen hadden achtergelaten in de treinen op weg naar Madrid. De aanslagen vonden plaats drie dagen voor de verkiezingen en precies 911 dagen na de aanslagen op het WTC. Ruim 2000 mensen raakten zwaar gewond bij deze aanslagen. Op 11 Maart 2007 werd in Madrid een monument onthuld ter nagedachtenis aan de slachtoffers. Het elf meter hoge bouwwerk is opgebouwd uit stukjes glas en op het gedenkteken staan de namen van de 191 slachtoffers te lezen.

het metselwerk is een kolom gezet die de spanten ondersteunen. Deze spanten zijn gemaakt van vakwerkliggers waarvan de schacht hoog en smal is en de flenzen breed zijn. Op deze rondgebogen spanten liggen vervolgens weer stalen gordingen. Hier zijn ook een aantal kruisverbanden in aangebracht vanwege de stabiliteit van het geheel. Op de stalen gordingen zijn stalen dakplaten aangebracht met in het midden van de halve boog een glazen lichtstraat. De uitbreiding van Rafael Moneo bestaat uit 65 kolommen met een lengte van 20 meter. Deze kolommen dragen de bovenliggende constructie en een deel van deze kolommen draagt het parkeerterrein. Verder is er een gedeelte naast het hoofdgebouw wat tevens als parkeerterrein dient. Dit is overdekt door betonnen schaaldelen. Het interieur is vooral bijzonder vanwege de botanische tuin die aangelegd is in de hal. Door deze tuin zijn wandelpaden gemaakt. Verder staan er vele bankjes en stoeltjes waar de reiziger plaats kan nemen. Bij de aansluiting van het oude en het nieuwe gebouw zijn een aantal trappen gemaakt. De trapleuningen daarvan zijn in roestvast staal uitgevoerd. Tevens zijn een aantal restaurants gevestigd in het gebouw die allemaal een eigen interieur hebben.

5. De constructie is een stalen skelet met daartussen de muren met de kozijnen. Er zijn een aantal portalen toegepast. Om de vijf kozijnen in

Beschouwing gebouw

42

6. De opdrachtgever is de spoorwegmaatschappij van Madrid naar Zaraggoza en Alicante (MZA) dit was een spoorwegmaatschappij die is opgericht in 1856. Het werd een van de grootste maatschappijen samen met zijn grote tegenstander ‘’ de Vereniging van de Noordelijke Spoorwegen van Spanje’’. Toch was MZA belangrijk met het oprichten van diverse stations en spoorwegen waaronder de lijnen Extremadura-La Mancha. De MZA speelde een belangrijke rol in de spoorweg markt. Toen de 20e eeuw kwam bereikte de maatschappij zijn top. Het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog was echter een nekslag voor het bedrijf wat betekende dat het bedrijf moest nationaliseren en dus ging MZA ten onder. 7. Het effect van het gebouw op het milieu is beperkt vanwege het gebruik van staal en steen. Verder staat dit oude gebouw er al meer dan 100 jaar. Er is weinig onderhoud nodig vanwege de materialen die gebruikt zijn en het klimaat. Doordat er in dit klimaat niet zoveel regen valt zal aantasting van de constructie onder invloed van bijvoorbeeld regen een stuk minder zijn. Wel is staal en beton in productie een materiaal wat veel van het milieu vraagt. Zo moet er voor beton en staal gedolven worden en moet er gegraven worden. Ook in de staalfabriek is er veel energie nodig om een staalproduct te maken.

Beschouwing gebouw

43

02. Atocha Station

03. Atocha Train Memorial

Maatschappelijk effect. Het maatschappelijke effect is uitermate groot van dit station. Het is namelijk de spil van economisch Madrid. Een station brengt zowel van binnen en buiten de stad een groot aantal reizigers naar hun bestemmingen. Verder kunnen mensen zich in het station prima vermaken door te winkelen en heerlijk van de rust in de botanische tuin te genieten. Vele ontwikkelingen hebben er voor gezorgd dat mensen mobiel zijn. Een groot aandeel heeft het openbaar vervoer inclusief de trein en de metro hierin gehad. Verder is het economische aspect ook duidelijk zichtbaar goederenvervoer. In het station zijn een aantal cafe’s, restaurants en een nachtclub wat ook weer zorgt voor inkomsten. Het station werd geaccepteerd door de omgeving, dit kwam vooral doordat men sneller kon reizen. Ook was het gebouw een mooi stuk architectuur wat men ook als affiche wilde gebruiken voor de stad Madrid.

Ontwerpers

Door: Mark Wondergem

8. Er zijn een groot aantal materialen gebruikt. De voornaamste materialen zijn ijzer, stenen en enkelvoudig glas. Ijzer zien we ontzettend veel in de constructie terugkomen door middel van geklinknagelde verbindingen. Verder zien we dat het gebouw aan de buitenzijde vooral veel stenen bevat. Het hele gebouw staat op poeren gemaakt van beton. Verder is de plint van het gebouw van natuursteen gemaakt. Bij de uitbreiding is er veel gebruik gemaakt van gewapend beton door toepassing van ronde kolommen. Er is gebruik gemaakt van stalen liggers. Verder is er in de zijgevels van deze uitbreiding gebruik gemaakt van glas.

In de ochtend van 11 maart 2004 ontploften enkele bommen in treinen rond het station van Madrid, het Atocha Train Station. Bij deze aanslagen, die later werden opgeëist door de terroristische organisatie Al Qaida, vielen 191 doden en ruim 2000 gewonden. Dit was de zwaarste aanslag in Europa sinds de Lockerbie aanslagen in Schotland. Ook was de aanslag exact 2,5 jaar na de zware aanslag op het World Trade Center in New York. Om de slachtoffers van de aanslagen niet te vergeten werd opdracht gegeven voor de bouw van een monument vlakbij het Atocha Train Station. Het Spaanse architecten- en stedenbouwkundigenbureau FAM Arquitectura y Urbanismo S.L won de prijsvraag met hun ontwerp. Dit bureau bestaat uit voornamelijk jonge architecten en is opgericht in 2002. Aan dit project hebben de architecten Ezau Acosta, Raquel Buj, Pedro Colon de Carvajal, Mauro Gil-Fournier en Michael Jaenicke gewerkt. De hoofdgedachte van het ontwerp was transparantie en doorlaatbaarheid. Andere projecten van deze architecten zijn het Mediateca La Laguna, Espacio VIAS. Centro Creación Jóven en Planta Biofarmaceútica

Meiateca La Laguna, Espacio VIAS. Centro Creación Jóven en Planta Biofarmaceútica

“We wanted to preserve the most intangible aspects of this day, how people felt, in our building,” - Mauro Gil-Fournier of FAM Arquitectura y Urbanismo S.L

Gebouwbeschouwing

1. Het monument staat in het midden van een knooppunt van drukke wegen aan de voorkant van het Atocha Train Station, bij dit station waren de aanslagen in 2004. Het gebouw is een opvallende cilinder die overdag somber overkomt, in de avond word het monument van binnenuit verlicht. Het is qua uiterlijk een strak en simpel bouwwerk in Modernistische stijl. 2. De hoofdvorm van het monument is een ovalen cilinder met een hoogte van 11 meter, deze hoogte staat voor 11 maart de dag waarop de aanslagen werden gepleegd. De cilinder heeft een diameter van 8,5 bij 10,5 meter. Onder het zichtbare deel boven de grond van de cilinder is een ruimte om de slachteroffers te herdenken, deze ondergrondse

info:

Plaza Emperador Carlos V , S/N, 28012 Madrid Spanje Meer info: http://www.tripadvisor.com

44

Beschouwing gebouw

45



ruimte heeft een vloeroppervlakte van 498 m2. Deze ruimte kan plaats bieden aan 200 personen. 3. De façade van het monument is een cilinder die opgebouwd is uit glazen elementen die halfsteens op elkaar zijn gelijmd. Ook het dak van de cilinder bestaat uit glas. De entree bevindt zich in het Atocha Train Station. De ingang is hier geplaatst omdat rond het monument drukke wegen liggen. Onder deze wegen is dus een voetgangerstunnel aangelegd vanuit het station. 4. De functie is, zoals eerder geschreven, een monument voor de gevallen slachtoffers door de aanslagen in 2004. Voor deze functie is het gebouw ook ontworpen en gebouwd. Het gebouw heeft een publieke functie. In 2006 startte de bouw en in 2007 een jaar later werd het monument geopend, precies drie jaar na de aanslagen. 5. Het monument bestaat uit twee delen, de glazen cilinder bovengronds en een ondergrondse presentatieruimte. Deze twee delen zijn verbonden door een rond venster. Via het station loop je door een tunnel onder de weg naar het monument. Voordat je in het monument komt moet je door twee glazen deuren, deze deuren vormen een soort sluis om het geluid van het station buiten te houden. Op deze tweede wand, die de ruimtes van elkaar scheidt, staan alle namen van de slachtoffers. Daarna kom je in het ondergrondse deel en dit bestaat uit één grote zaal met enkel een paar stalen banken. De zaal is kobaltblauw verlicht. De architecten hebben voor deze kleur gekozen, omdat zij vonden dat kobalt blauw het beste de leegte verwoorde. De leegte als gevolg van de aanslagen. De 11 meter hoge glazen constructie is volledig opgebouwd uit glas. De elliptische cilinder is opgebouwd uit 15.600 glazen blokken gemaakt van borosilicaatglas. Dit is een glassoort die goed tegen grote temperatuurverschillen kan en is bovendien extreem sterk. Deze glassoort wordt ook wel gebruikt voor ovenschalen en labaratoriumglaswerk. Deze blokken wegen 8,4 kg per stuk en hebben een afmeting van 30 x 20 en zijn 7 cm dik. Om de elliptische vorm te creëren zijn de blokken ook licht gebogen. De glazen blokken zijn aan elkaar gelijmd met kleurloze acryllijm. Deze lijm moet uitharden met behulp van UV-licht. Na het lijmen moest er per blok vier minuten met een UV-lamp op worden geschenen. Deze procedure is voor alle 15.600 blokken herhaald. Door deze constructie was het mogelijk om geen stalen constructie toe te passen. Dit was belangrijk, want in het ontwerp moesten ondoorzichtige elementen zo veel

Beschouwing gebouw

46

mogelijk vermeden worden. Ook het platte dak is volledig transparant en bestaat uit glas. De twaalf daksegmenten worden ondersteund door vijf liggers van 7,80 m lang met een hart op hart afstand van 1,75 m. Deze liggers hebben een diepte van 350 mm en zijn opgebouwd uit gelaagd glas. Het gelaagde glas bestaan uit vier platen van 10 mm gehard veiligheidsglas. Dit glazen dak heeft een totale oppervlakte van 63 m2. Dit is het eerste gebouw dat volledig is opgebouwd uit glas zonder hulp van een stalen constructie. Omdat de oppervlakten van de te verlijmen elementen zeer schoon moesten zijn is er over de bouwplaats een tent gemaakt. Deze tent van zeil diende als een soort tweede huid. In het monument is veel gebruik gemaakt van natuurlijk licht. Dit was een belangrijk aspect bij het ontwerp, om die reden bestaat het gebouw ook volledig uit glas. Het Duitse bedrijf SCHOTT was het enige bedrijf ter wereld die deze constructie kon realiseren en heeft veel ervaring in het bouwen met glas. Zij hebben ook de BMW Welt in München van glas voorzien en het welbekende Mercedes-Benz museum in Stuttgart. 6. De opdrachtgevers van het 5,4 miljoen euro kostende monument waren de Spaanse spoorwegmaatschappij RENFE en de gemeente Madrid. De gemeente Madrid is de grootste gemeente van Spanje met 3,2 miljoen inwoners en heeft een oppervlakte van 606 km2. De mede financier RENFE is met zijn ruim 14000 werknemers de grootste nationale spoorwegmaatschappij van Spanje. Het bedrijf werd opgericht in 1941 en is sindsdien een staatsbedrijf. De explosies in 2004 vonden plaats in treinen van deze maatschappij. Deze twee opdrachtgevers schreven een prijsvraag uit om een monument te ontwerpen. 289 projecten werden er gepresenteerd en de jury heeft uiteindelijk

Beschouwing gebouw

47


04. Museo de arte Reine Sofia

voor het ontwerp van FAM Arquitectura y Urbanismo S.L gekozen.

Ontwerpers:

Door: Danielle Mans

De ontwerpers van het Reina Sofia Museum of Modern Art zijn Antonio Fernández Alba, Jean Nouvel en Ian Ritchie. Antonio Fernández Alba is geboren in 1927 in Salamanca te Spanje. Later is hij verhuisd naar Madrid. Daar heeft hij gestudeerd aan de School of Architecture, in 1963 is hij gepromoveerd. Hij was tussen 1984 en 1987 directeur van het Instituut voor de restauratie van historisch erfgoed van Spanje. Ook zat hij tussen 1987 en 1990 in het bestuur van het Museum van Hedendaagse Kunst. Een aantal bijzondere werken van hem zijn het klooster van El Rollo in Salamanca en het klooster van de Carmelitas Descalzas. Antonio Fernández Alba leidde de restauratie van het Reina Sofia museum.

7. Glas is het belangrijkste materiaal dat gebruikt is voor het monument. Dit is een relatief duurzaam materiaal aangezien glas onbeperkt hergebruikt kan worden. Er was veel behoefte aan een monument om de slachtoffers van het drama te herdenken. De zwaarste aanslag ooit in de Spaanse geschiedenis. Jaarlijks bezoeken tienduizenden nabestaanden en toeristen het monument om de slachtoffers te herdenken. 8. Om de ondergrondse ruimte te maken is een kelderbak gemaakt. Deze is gerealiseerd door middel van gewapend beton. Hier bovenop staat de glazen cilinder, opgebouwd uit borosilicaatglas. Dit glas is thermisch gehard om extra stevigheid te creëren. In de cilinder zit een soort ballon die bestaat uit ETFE (Ethyleen-tetrafluorethyleen copolymeer) folie. Dit is een lichtgewicht folie met een lichtdoorlatendheid van 97%. De folie is bedrukt met boodschappen die na de aanslagen door rouwenden zijn achtergelaten op het station. Als je van binnenuit naar boven die cilinder in kijkt, zijn deze boodschappen te zien. In het monument is veel gebruik gemaakt van natuurlijk licht.

Jean Nouvel werd op 12 augustus 1945 geboren in Fumel, Zuid-Frankrijk. Toen Jean Nouvel acht jaar was verhuisde hij naar Sarlat. Daar is zijn interesse voor architectuur ontstaan. Op zijn zestiende had hij de grote droom om kunstenaar te worden, dit mocht niet van zijn ouders. Daarom is hij uiteindelijk de studie architectuur gaan volgen, met de gedachte dat hij later altijd nog kunstenaar kon worden. Zijn diploma haalde hij op de Ecole des Beaux Arts in Parijs, dit was in 1972. In 1987 is hij uitgeroepen tot designer van het jaar. Als Jean Nouvel een opdracht krijgt, focust hij zich op de essentie hiervan. Hij discussieert veel en tekent nauwelijks. Hij focust zich op de omgeving, de cultuur, het programma en de klant. Omdat dit bij elke opdracht anders is, lijken zijn gebouwen niet op elkaar. Zijn gebouwen kenmerken zich wel met de kleuren zwart en de toepassing van hightech, glas en metaal. In 2001 werd hij gevraagd om een moderne aanbouw te ontwerpen voor het Reina Sofia Museum of Modern Art. Het ontwerp moest een gebied om het oude gebouw vormen waar mensen zich kunnen terug trekken van de drukke stad. Nouvel wilde iets nieuws voor Madrid ontwerpen, iets buitenlands wat Madrid nog niet had. Dit zorgde ervoor dat het Museum 60% in grote toenam. Het heeft een auditorium met 450 zitplaatsen, tentoonstellingsruimten, een bar, een restaurant, een bibliotheek en een boekenwinkel. Het oude en nieuwe gebouw zijn verbonden door een plein, op het plein staat een standbeeld van een schilderskwast gemaakt door Roy Lichtenstein. Ian Ritchie is in 1947 geboren in Sussex te Engeland. Eerst heeft hij met Norman Foster gewerkt, van 1972 tot en met 1976. Vervolgens verbleef hij twee jaar in Frankrijk, voor het ontwerpen en bouwen van gebouwen. Hij richtte Chrysalis Architecten op in 1979 en werkte toen ook bij Lightweight Structures

info:

Avenida Ciudad de Barcelona 28012 Madrid Entreeprijzen: Gratis

48

Beschouwing gebouw

49



Group Arup’s in Londen. In 1981 richt hij Ian Ritchie Architects op in Londen, daarnaast heeft hij samen met Peter Rice en Martin Francis een Ingenieursbureau, Rice Francis Ritchie (RFR), opgericht in Parijs. Enkele grote projecten die ze hebben gedaan zijn; waaronder de Bioclimatic Gevels van La Villette Cite des Sciences en de Louvre piramides in Parijs. Voor het Reina Sofia Museum of Modern Art is hij gevraagd om het museum ook toegankelijk te maken voor mensen die geen gebruik kunnen maken van de trap. Hij heeft toen drie glazen liftschachten ontworpen, deze verticale torens zijn 35 meter hoog. Hij heeft gekozen voor een eenvoudige vorm die transparant is zodat je vanuit de lift ononderbroken van het uitzicht kan genieten.

staat. Boven de deur van de ingang staat de naam van het museum. De liftschachten aan de voorkant van het museum vallen onder het Minimalisme. Dit omdat de liftschachten een eenvoudige vorm hebben. Alleen de noodzakelijke dingen zijn gebruikt zonder enige overbodige poespas. Op de liftschachten staat Reina Sofia Museo, op de eerste Reina, op de tweede Sofia en op de laatste Museo. De stijl van de uitbouw van Jean Nouvel is super Modernisme. Dit omdat het gebouw een gladde huid heeft met een semi-transparante gevel. En de toepassing van hightech en het gebruik van glas en metaal. De aanbouw heeft een luifel met een oppervlakte van 86.000 vierkante meter.

Gebouwanalyse:

1. Het Reina Sofia Museo of Modern Art is het belangrijkste museum voor de moderne en de hedendaagse kunst van Spande Bioclimatic Gevels van La Villette Cite des Sciences en de Louvre piramides je. De naam is vernoemd naar de Spaanse Koningin Sofia. In de volksmond noemt men het museum Reina Sofia museum, maar eigenlijk heet het Museo Nacional Centro de arte Reina Sofia. Vroeger zat in dit gebouw een ziekenhuis gevestigd, genaamd; “Hospital de San Carlos”. Sinds 1977 is het uitgeroepen tot een museum. Het ligt aan de belangrijke boulevard, de Paseo del Prado. Vlakbij het Museo del Prado en het Museo Thyssen-Bornemisza, dit vormt samen met het Reina Sofia museum het zogenaamde Triangulo del Arte dit betekent de gouden driehoek. 2.De hoofdvorm van het gebouw is een kubus waar een kleinere kubus uit is gehaald waardoor er een patio ontstaat. De aanbouw van Jean Nouvel heeft als hoofdvorm een driehoek. Deze driehoek samengesteld door drie bouwdelen. In deze bouwdelen zijn de bibliotheek/ boekhandel, galerie en het restaurant/café gevestigd. Door de compositie van de bouwdelen ontstaat er een plein dat grenst aan een drukke laan. Door deze aanbouw is het museum 32.751 vierkante meter groter geworden, van 51.297 vierkante meter naar 84.048 vierkante meter. 3.De bouwstijl van het museum is Barok. In de periode van 1600 tot 1750 werd deze stijl toegepast in de beeldende kunsten en architectuur. Kenmerken van het gebouw waaraan je ziet dat we over Classicisme spreken zijn; de muren zijn gestuct, het gebouw is geometrisch en heeft duidelijk zichtbare horizontale lijnen. Het gebouw heeft crème gestucte wanden en een zadeldak. Dit zadel dak heeft een hele flauwe helling, daardoor is het dak bijna niet zichtbaar als je naast het gebouw

Beschouwing gebouw

50

4.Vroeger werd het gebouw gebruikt als ziekenhuis, “Hospital de San Carlos”. Het ziekenhuis is uit het gebouw gegaan omdat het niet meer aan de voorzieningen voldeed die de stad nodig had. Vele geruchten deden de ronde dat het gebouw gesloopt zou worden, in 1977 is het echter uitgeroepen tot nationaal monument door Koninklijk besluit, dit vanwege de historische en artistieke waarde. In april van het jaar 1986 is het Reina Sofia Art Center geopend. Voor de opening is het gebouw eerst gerestaureerd onder leiding van Antonio Fernández Alba. In 2001 is Jean Nouvel gevraagd om een aanbouw voor het museum te ontwerpen. De bouw is begonnen in het jaar 2002 en duurde tot 2005. Zoals eerder vermeld heeft het museum een auditorium met 450 zitplaatsen, tentoonstellingsruimten, een bar, een restaurant, een bibliotheek en een boekenwinkel. 5.Op het driehoekige kavel liggen twee langwerpige bouwdelen met in de punt het auditorium. In het bovenste langwerpige bouwdeel zit het restaurant en in het onderste langwerpige bouwdeel zit de bibliotheek. Deze bouwdelen vormen samen een buitenruimte die is overdekt met een enorme luifel. De luifel laat via enkele strategische plaatsen licht door, door middel van openingen. De vuurrode glanzende bekleding is ook aan de onderzijde toegepast, waar het restaurant gebruik van maakt in zijn interieur. 6.De opdrachtgever is het Museo Nacional Centro of arte Reina Sofia (MNCARS). Het museum kon er eigenlijk niet aan ontkomen om het museum uit te breiden. Dit omdat de collecties in het museum groter werden en er meer audiovisuele en educatieve activiteiten plaats vonden. In 1999 is er daarom een oproep geplaatst om een idee voor de uitbreiding van het museum in te zenden. Enkele architecten die hieraan hebben mee gedaan zijn Juan Navarro Baldeweg, Dominique Perrault, Zaha Hadid, Enric Miralles en Tadao Ando. Jean Nouvel had gewonnen. Jean Nouvel moest ervoor zorgen dat de aanbouw een buitenlandse uitstraling heeft, iets vernieuwends voor de stad, maar het mag het oude gebouw niet overschaduwen. Ook was het MNCARS de opdrachtgever van Ian Ritchie. De belangrijkste eis bij zijn ontwerp was dat het zo snel mogelijk gerealiseerd moest worden. Aangezien het gebouw anders niet toegankelijk is voor mensen die slecht ter been zijn.

Beschouwing gebouw

51



7.Iedereen in Madrid kent het Reina Sofia museum. In het gebouw staan enkele grootheden uit de Spaanse moderne kunst centraal. Bijvoorbeeld Pablo Picasso, Salvador Dali en Joan Miró. Pablo Picasso was een kunstschilder, tekenaar, beeldhouwer, grafisch kunstenaar en keramist. Hij ontwikkelde in de jaren 1905 – 1915 samen met Georges Braque het Kubisme. Salvador Dali was een kunstschilder en veelzijdig kunstenaar. Zijn werken tonen impressionisme, Kubisme en Surrealisme. Joan Miró was een kunstschilder, beeldhouwer, graficus en keramist. Hij wordt gezien als een van de grootste surrealisten. De bewoners van Madrid zijn trots op het feit dat hun museum de mooiste collectie van kunst uit de 20ste eeuw tentoonstelt. 8.De uitbreiding van Jean Nouvel wordt bedekt door een helder rode gebogen luifel. Deze luifel is gemaakt van gepolijst aluminium. Onder deze rode luifel zijn drie bouwdelen, in één van de bouwdelen is een bar en restaurant gevestigd, dat uitkijkt op de binnenplaats. De andere twee bouwdelen zijn voorzien van een tentoonstellingsruimte, een boekenwinkel en vergaderzalen. Deze bouwdelen zijn gemaakt van een glas- en staalconstructie. Alle drie de bouwdelen hebben een aantal terrassen, sommige zijn open voor publiek. Doordat de luifel van gepolijst aluminium is gemaakt worden de bewegingen van de stad hierin weerspiegeld. Dit wordt nog eens extra geaccentueerd door de ‘gaten’ die in de luifel zitten. De glazen liftschachten van Ian Ritchie zijn letterlijk aan het gebouw gehangen. De constructie bestaat uit eenvoudige componenten van glas en staalverbindingen.

Beschouwing gebouw

52

info:

Santa Isabel, 52 28012 Madrid ma - za: 10 a.m. - 9 p.m. - zo: 10 a.m. – 2:30 p.m. - di: gesloten http://www.museoreinasofia.es/index_en.html

53

05. Circo Estable de Madrid


Door: Naisah Taal

Ontwerper:

Circo Estable de Madrid is een gebouw dat uit twee delen bestaat, een oud gedeelte en een nieuw gedeelte. Van het oude gedeelte is alleen nog maar de gevel over. Het nieuwe gedeelte bestaat uit twee delen namelijk een rond circus gebouw en een rechthoekig gebouw daar achter. Het circus gebouw is het hoofd gebouw. Het gebouw achter het circus word gebruikt voor andere doeleinden. Aangezien het gebouw uit een oud deel en een nieuw deel bestaat zijn er ook twee ontwerpers, één van het oude Mariano Bayón gedeelte en één van het nieuwe gedeelte. Heel het nieuwe gedeelte van het complex is ontworpen door de architect Mariano Bayón. Door wie de gevel van het oude gebouw is ontworpen is onbekend. Mariano Bayón werd geboren in Madrid in 1946. In 1968 studeerde hij af op “the school of Architecture” in Madrid waar hij later als leraar heeft gewerkt. Bayóns voorbeeld is architect Alejandro de la Sota. Het werk van Bayón word gekarakteriseerd door rationalisme en simpele lijnen. Het rationalisme is een architectuur stroming uit de 20e eeuw die er vanuit gaat dat architecturele problemen rationeel zijn op te lossen. Tot 1969 was Bayón de uitgever van “revista Arquitectura del Colegio de Arquitectos de Madrid”, een tijdschrift over architectuur in Madrid. Tussen 1972 en 1976 was hij president

Performing Arts Centre

ABC Shopping Centre

Bibloiteca Pública Villaverde María Moliner

van de “culture committee of college of architects” in Madrid. Opvallende werken in bayóns carriére zijn renovatie projecten voor culturele ruimtes, hieronder valt ook Teatro Circo Price. Mariano Bayón heeft meerdere awards gewonnen. In 1987 kreeg hij een award bij het officiele college van architecten van Madrid. In 1988 won The profundity of ethical-aesthetic hij de “Prize of Architecture of Madrid City Council” en meditations enclosed in the inconclude “National Town and Country Planning Award”. Hij sive wisdom of early modern architecwon in 1996 de “National architecture award” en hij won ture, strongly influenced by the spacial, drie keer “The annual award of Europa Nostra Heritage formal and spiritual search of interwar Intrevention”. Bayón houdt er van om oude gebouwen art, is still preserved thanks to its very met nieuwe te combineren, een voorbeeld hiervan is constitution, and appreciated only by bijvoorbeeld artists, whether f r om the plastic or het ABC Serano architectural arts, w h o consciously Shopping Cen- f o l l ow the most hidden paths of ter. Dit gebouw introspection; the «investigation of the universe, the exploration of the ziet er aan de buitenkant oud universal forms of ideas or invisible uit maar is aan structures of evolution. The search for the primordial, «The very existence of de binnenkant the world created in the mind».

Beschouwing gebouw

54

compleet vernieuwd. Bayón maakt vooral publieke ruimten. Andere voorbeelden van hem zijn de Biblioteca Pública Villaverde María Moliner en het Performing Arts Centre in Salamanca.

Gebouwanalyse:

1.Teatro Circo Price ligt aan de straat Ronda de Atocha. Dit is een grote brede straat waar veel auto’s rijden, vlakbij het centrum van Madrid. Een stuk verder staat ook een ander bekend gebouw, namevoorgevel Teatro Circo Price lijk het Museo Reina Sofia. Schuin tegenover Teatro Circo Price staat la Casa Encendida het cultuur en onderwijs centrum van Madrid. Er worden activiteit gehouden zoals avant-garde kunst tentoonstellingen, cursussen en workshops op het gebied van het milieu. Het culturele programma biedt podiumkunsten, film, tentoonstellingen en demonstraties van de hedendaagse kunst. Het is een plek om jonge artiesten te steunen. Als je voor het theater staat dan zie je aan de rechterkant van het theater een klein winkeltje “la Tiende del mañana” en aan de linkerkant een gevel met veel balkonnetjes. Deze Balkonnetjes zijn van appartementen. Op de eerste verdieping onder de appartementen zijn winkeltjes en eetcafe’s gevestigd. Aan de overkant van de straat zijn ook veel winkeltjes met daartegenover appartementen complexen. De gebouwen om Circo Price heen zien er niet erg bijzonder uit, hierdoor valt de grote gevel van het theater extra op. 2. Het gebouw heeft meerdere hoofdvormen. Aan Circus gebouw de voorkant is dit niet te zien omdat de gevel hoog en vlak is. Het gebouw bestaat uit verschillende delen, namelijk Het entree gebouw, het ronde circus gebouw en daar achter een rechthoekig gebouw dat voor andere doeleinde gebruikt word. De voorgevel, het oude deel, is de gevel van de vroegere koekjes fabriek PACISA. Het middelste gedeelte van het gebouw is cirkelvormig en staat los van het voorste gebouw. Het nieuwe gebouw is alleen verbonden met het voorste gebouw door glazen constructies die op verschillende hoogtes vanaf de achterkant van het voorste gebouw naar het theater toe gaan. De achterkant van het ronde circus gebouw is verbonden met een laadplatform, dat weer is verbonden met het laatste gebouw. In Het laatste gebouw, achter het circus, bevinden zich een expositie ruimte, een winkel, een restaurant gedeelte en een oefenruimte. Het gebouw is in totaal 17000 m2 groot. Het gebouw heeft twee hoofdvormen, namelijk de cilinder en de balk. Het circus in het midden heeft een cilinder vorm en de gebouwen er omheen zijn allemaal balkvormig. Ook de glazen gangen die de oude koekjes fabriek met het circus verbinden zijn balkvormig. Glazen gangen

Beschouwing gebouw

55



Gevelpatroon

3. De facade van het gebouw heeft, zoals al eerder gezegd, een oud gedeelte en een nieuw gedeelte. Het oude gedeelte van drie verdiepingen hoog vormt de entree naar het nieuwe gedeelte. In de tweede en derde verdieping zijn over de hele verdiepingslengte grote ramen gevestigd. De gevel is hoog en breed zodat deze tussen de gebouwen er om heen erg opvalt. De gevel van het ronde gedeelte van het gebouw is geheel versierd met Italiaanse glas mozaïeksteentjes. De glas tegeltjes zijn behandeld met metaal oxides waardoor ze een parelachtig effect krijgen. De steentjes zijn aangebracht op panelen van ongeveer 400 x 80 cm. Het resultaat is een indrukwekkend glimmend oppervlak. De tegeltjes zijn in verschillende kleuren gemaakt en in een bepaald patroon tegen de gevel aan geplakt. In figuur 10 is het patroon te zien op de gevel, die hier is uitgevouwen en platgelegd. Het dak van het oude deel van het gebouw is een plat dak. Dit is te zien op de doorsnedes die bij het gebouw horen. Het dak van Het nieuwe gedeelte is corkel vormig en loopt naar het midden toe omhoog. Op het hoogste punt van het dak loopt het dak niet in een punt maar staat er een cilindervormige constructie op. In de figuur hier onder is een halve doorsnede van het dak te zien. Er is duidelijk te zien dat het dak schuin afloopt met in het midden de cilinder figuur. De entree van het gebouw is erg klein. In de afbeelding hierboven is de deur van de entree te zien. Deze stelt niet veel voor. De hal is, volgens bezoekers veel te klein voor het aantal mensen wat er in moet. Er is voor elk geslacht maar één toilet en dat toilet is zowel voor de cafetari als voor de receptie. Eentree

4. Het gebouw heeft meerdere functies. De hoofd functie van het gebouw is het circus. Deze zit dan ook in het hoofdgebouw. Daarnaast zit in het gebouw ook een winkel een restaurant een expositie ruimte en een oefenruimte. Ook zitten er kantoren en een administratie ruimte. Het complex word voor meerdere doeleinden gebruikt. Naast circus voorstellingen bekijken kunt u er winkelen, uit eten gaan en tentoonstellingen bekijken in de expositie ruimte. Er zijn ook ruimtes in het gebouw die afgehuurd kunnen worden voor prive evenementen. In het hoofdgebouw zijn vier verschillende zalen; de circus zaal, de sala malabar , de sala trapecio en de sala parish. In Sala malabar en sala trapecio worden tentoonstellingen, workshops, prive evenementen en feestjes gehouden. In de sala parish kunnen kleine presentaties gegeven worden voor bijvoormbeeld bedrijven. Thomas Price hoorde bij een Engelse familie die al jaren een circus runde, niet alleen in Spanje maar ook in Scandinavie en in de rest van Europa. Vroeger bevond het circus zich in de Plaza del Rey, een plein in Madrid. Price overleed in 1878, hierdoor werd het circus gesloten. In 1880 werd het circus opnieuw geopend en kreeg het de naam “Circo Price theater”. In de periode rond 1960 ging het erg goed met het circus maar in de jaren daarna ging het bergafwaarts met het circus zoals het met de hele circus beweging

Beschouwing gebouw

56

eigenlijk bergafwaards ging. Het circus ging dicht en het gebouw werd gesloopt. In 2002 besloot de gemeenteraad van Madrid dat het circus opnieuw opgebouwd moest worden en gaven zij Mariano Bayón de opdracht om een ontwerp te maken voor het nieuwe circus. In 2002 werd het project afgerond. De entree van het gebouw is al ouder. Di is de oude Pacisa koekjes fabriek. Aangezien het gebouw afgerond is in 2007, is het circus nog in goede staat. de onderhoudstoestand is dus goed. Ook van entree van het gebouw is de onderhoudstoestand nog goed ookal is deze ouder dan de rest van het gebouw. 5. Op de plattegronden is goed te zien hoe het gebouw is ingedeeld. De voorkant van het gebouw is de ingang. De glazen gangen vormen de doorgang naar het circus. Het circus is rond en er zijn zitplekken op twee verschillende niveau’s zoals in de doorsneden te zien is. Aan de achterkant van het circus is een los en laad platform waar vrachtauto’s kunnen staan om te laden en te lossen. De cilindrische structuur van gewapend beton bestaat uit 23 betonnen pijlers die zijn verbonden door ringvormige balken van verschillende hoogtes. Binnen is een andere ring, bevestigd aan de buitenkant met kleine balken. Het dak is een stalen constructie die rust op de bovenste betonnen ring. 6/7/8. De opdrachtgever voor de bouw van het complex is de gemeente raad van Madrid. Het interieur van het gebouw verschilt per zaal. De circus zaal ziet er uit als een traditioneel circus in de vorm van een amfitheater. In de ring waar circus optredens worden gehouden kunnen ook stoelen staan. Deze plekken worden gebruikt als er een concert word gegeven. Als el price ( de circus zaal) de zitplaatsen in de middenring meegeteld worden dan zijn er 2166 zitplaatsen in de zaal. De malabar kamer en de trapecio kamer zijn groot en licht. Sala malabar is een rechthoekige kamer van 340m2. In deze kamer kunne 200 mensen staan en 100 mensen zitten. In de sala trapecio kunnen 100 menden staan en 150 mensen zitten. Dit is een rechthoekige ruimte van 335 m2. Aan deze ruimte zijn twee extra kamer toegevoegd. Één kamer van 42m2 en één kamer van 28 m2. In het circus gebouw zijn bijna geen ramen, dit is logisch omdat het in een circus gebouw vaak donker is en er gebruik word gemaakt van kunstlicht. Ook in de de sala parish, waar presentaties worden gehouden word gebruik gemaakt van kunst licht. De twee andere zalen daarentegen zijn voorzien van grote ramen waardoor er veel licht naar binnen valt. De kamers hebben beide witte muren waardoor de zalen nog groter en lichter worden dan dat ze al zijn.

Beschouwing gebouw

57

06. Biblioteca Escuelas Pias


Door: Sjacco Verschuure

Ontwerper:

De architect van dit gebouw is José Ignacio Rodriquez Linazasoro. Linazasoro is geboren in San Sebastian in Spanje in het jaar 1947. Linazasoro heeft in 1972 zijn bachelor gehaald op de school van de architectuur van Barcelona (ETSAB). Hij haalde in 1980 de hoogste graad van het onderwijs, namelijk de Doctor of Philosophy (PhD). In de jaren 1983-1997 was hij voorzitter van projecten op de universiteit van Valladolid. Sinds 1988 is hij voorzitter van de school van de architectuur van Madrid (ETSAM). Hij is ook gastprofessor van scholen in Venetie, Hogescholen in Centraal Londen, Princeton en Pamplona. Meerdere projecten van José Ignacio Rodriquez Linazasoro zijn de volgende gebouwen: De Augusto Mausoleum is gelijk gerenoveerd met het Augusto imperatore Square. Dit is de begraafplaats van Augustus. Van de ruines van de Cathedral of Ischia zijn een theater en tentoonstellingsruimte van gemaakt. Hoewel de kathedraal oud was, is er een modern en snelle techniek toegepast bij dit gebouw. De Santa Cruz Church is gerenoveerd. Dit was een project van hoge complexiteit in zowel constructie als design.

Gebouwbeschouwing:

1. Escuelas Pias is gelegen aan Calle de tribulete. Deze straat ligt in de wijk La latina. Het gebouw staat geheel los van andere gebouwen en wordt door 3 straten omringd. Wel staat er aan de zijkant van het gebouw nog een ander gebouw. De hoogte van het gebouw komt overeen met de hoogte van de gebouwen in de omgeving. Hierdoor lijkt het gebouw visueel niet groter of kleiner. 2. Escuelas Pias heeft een vierkante structuur met in een hoek een achthoekige toren. Het geeft een mooi effect dat de toren in de rechthoek gebouwd is. Het gebouw is 44 meter breed aan de rechterkant en 53 meter lang aan de voorzijde van het gebouw. Doordat de toren in de rechthoek is gebouwd, is de lengte van de achterzijde van het gebouw 30 meter en de breedte van de linkerkant 23 meter. De toren heeft een diameter van 20 meter. 3. Het gehele gebouw is gemetseld van rode bakstenen in halfsteens metselwerk. Het gebouw heeft verschillende dakvormen. Er is een gedeelte plat

info:

Ronda de Atocha, 35, 28012 Madrid, Spanje http://www.teatrocircoprice.es/web/index.php/programacion/

58

Beschouwing gebouw

59



In de toren zitten openingen waar geen glas inzit.

dak en een gedeelte schuin dak en in de ronde toren zit een bolvormig dak. Boven het dak van de toren is nog een muur gebouwd. Hierdoor ligt het dak niet helemaal op de toren, maar halverwege de toren. De kleuren van het dak zijn hoofdzakelijk grijs of zwart. Via een zwart hek kun je het gebouw betreden. Boven dit hek zit een uitholling in de muur. Hier heeft vroeger een standbeeld gestaan. Er zitten veel verschillende ramen in het gebouw. Er zijn ramen waar een kozijn omzit, maar er zijn ook ramen die zo in de muur gezet zijn.

4. In 1729 werd er een klooster opgericht. De kerk van het klooster werd op het oude heiligdom van El Pilar, in het hart van Lavapies, gebouwd. In 1734 is er daadwerkelijk begonnen met de bouw. De architect Francisco Ruiz is begonnen met de bouw. In 1791 is het gebouw voltooid door de architect Jose Alvarez. Bij een burgeroolog zijn de school en de kerk verbrand. Meer dan een halve eeuw is de kerk een ruïne geweest. In 1996 werd het gebouw een monument. Na overleg met UNED (Universidad Nacional de Education a Distancia) en de stad werd er een Associate University library centre gebouwd. Dit gebeurde door de architect Ji Linazasoro. Er werd een bibliotheek en lounge gebouwd. Er werd ook een dwarsbeuk met een koepel gemaakt. Als entree werd een atrium gemaakt. 5. De plattegrond van het gebouw is een rechthoek met daarin een ronde toren. De toren is bekroond met een prachtige koepel. De toren is versierd met acht kolommen en composiet kapitelen. De toegang tot de toren is een enorme boog. De toren is versierd door Alfonso Vergaz. In het gebouw is een bibliotheek gevestigd en bovenop de bibliotheek een lounge. Vanuit de lounge is het mogelijk om naar buiten op het terras te gaan. Dit terras heeft een mooi uitzicht op de stad. Het gebouw is van steen en hout gemaakt. De hoofdconstructie van het gebouw is van steen en het

Beschouwing gebouw

60

plafond in de achthoekige toren is van houten balken. De kasten en banken in de leeszaal en bibliotheek zijn zwart. Het meubilair is allemaal van hout. Het interieur is moderner dan het gebouw zelf, maar dit komt doordat het gebouw gerestaureerd en opnieuw ingericht is. Door de vele ramen komt er natuurlijk licht naar binnen. Midden in de leeszaal hangt een grote kroonluchter en deze geeft onnatuurlijk licht. 6. De Opdrachtgever van het gebouw is Universidad Nacional de Educacion a Distancia (UNED). UNED en het stadsbestuur hebben met elkaar overlegd en toen is besloten om een bibliotheek te bouwen. Hierdoor kon er een goede bestemming gegeven worden aan de ruines van de kerk en school. 7. Het gebouw is een bibliotheek van de universiteit. De bibliotheek is verschillende tijden van de dag open voor publiek. Er is veel ruimte in de leeszaal en er kunnen veel personen in. Alleen studenten van de universiteit mogen boeken lenen in de bibliotheek. Het is een oud gebouw met een nieuw interieur, maar het gebouw wordt wel aanvaard door de omgeving. 8. Het gebouw is grotendeels opgetrokken uit baksteen. Sommige delen van de muur zijn naar achter of juist naar voren gebouwd hierdoor krijg je mooie schaduweffecten. De koepel in de achthoekige toren is van houten balken en deze zijn gewoon in houtkleur gelaten.

info:

Calle de Tribulete, 14, 28012 Madrid, Spanje +34 914 67 58 71 madrid.uned.es

61

07. Caixa Forum

07. Caixa Forum

Door: Frank Beekman

Ontwerper:

Architectenbureau Herzog & De Meuron behoren momenteel tot de top van de wereldarchitectuur. Het Zwitserse architectenbureau ontving veel onderscheidingen waaronder de Pritzker Architecture Prize (2001). Beroemde werken zijn de uitbreiding van het Tate Modern Art Gallery in Londen. De Prada Store in Tokio en de Allianz Arena in München. Het meest recente bouwwerk is het stadion, het zogenoemde vogelnest in Beijing. De Leeftijdsgenoten Jacques Herzog en Piere de Meuron zijn vrienden en studeerden aan de Zwitserse Federale Instituut voor Technologie ( ETH). Zij hebben in 1978 gezamenlijk een architectenbureau opgericht. De vrienden trokken aandacht vanwege hun materiaalgebruik, zij combineerden traditionele bouwmaterialen met nieuwe exotische materialen. Zo ontwierpen zij een aantal, voor die tijd, erg intrigerende gevels. In de jaren 80 zijn ze bekend geworden door projecten als Tate Modern Art Gallery. De omhulling of buitengevel bekleding is een belangrijk aspect bij het architectenbureau. Enkele werken die bekend zijn van het architectenbureau zij onder ander de Prada store in Tokyo, het olympisch stadion in Beijing, en het Tate modern art gallery in Londen.

Gebouwanalyse:

1. Het gebouw ligt in de wijk Bourbon van Madrid ook wel El Prado genoemd. Het ligt aan een drukke straat, paseo del prado. Verder ligt het gebouw in de Triangulo del Arte ( driehoek van kunst). In deze driehoek liggen een aantal musea zoals Museo Nacional del Prado en Museo Arqueológico Nacional. Tegenover het Caixa Forum wat redelijk beschut ligt tussen de belendende bebouwing beginnen aan de overzijde van de straat de Koninklijke botanische tuinen van El Prado. Het terrein waarop het gebouw staat heeft een kleine helling, en het gebouw staat op de plaats waar vroeger een elektriciteitscentrale stond. Naast het gebouw staan ook een aantal gebouwen. De zijgevel van het naastgelegen gebouw is in samenwerking met Patrick Blanc ontworpen. Het is een verticale tuin die aangelegd is. Het gebouw valt niet direct op tussen de naastgelegen gebouwen, dit vanwege de gevel die naar achteren ligt. Toch is het afgezien van dat punt wel een opvallend gebouw. Wat allereerst opvalt, is het dak van het gebouw en de onderzijde van het gebouw. De bouwmassa is groot vanwege het oppervlak van 1934 m2 waarop het is gebouwd. Verder is het in de

Beschouwing gebouw

62

hoogte 28 meter, en ziet het er vanaf buiten erg massief uit. Het dak geeft de bouwgeleding weer van de omliggende gebouwen. Als we kijken naar de plattegrond van de omliggende gebouwen kunnen we dit goed zien.

“The garden establishes a connection with the Botanical Garden and the landscape of the Paseo del Prado.” Citaat architect Jacques Herzog

2. De hoofdvorm van het gebouw is een kubusvorm. Dit heeft men gedaan om vooral de omliggende bebouwing te benadrukken en zo te zorgen voor een eenheid. De vorm wijkt dus niet veel af van de omgeving en past in het stramien van de wegen die aangelegd zijn. Dit komt ook omdat er gebouwd is op een al aanwezig gebouw. Aan de ene kant dus een klassieke uitstraling, maar aan de andere kant een moderne uitstraling door het gebruik van bijzondere materialen. De afmetingen van het gebouw zijn als volgt: Terrein van gebouw: 1934 m2, plein voor gebouw: 650 m2, bruto vloeroppervlak: 11000 m2 Dit betreft vier verdiepingen boven de grond en twee onder de grond, oppervlakte Begane grondvloer: 1400 m2, hoogte gebouw: 28,00 meter, lengte gebouw: 44 meter. 3. Het gebouw bestaat uit een nieuw deel en een oud deel. Het oude deel is alleen nog te zien aan de buitenzijde. De bakstenen die zijn toegepast stammen uit de tijd van de industriële revolutie van 1800. De stenen zijn in halfsteensverband gemetseld. Verder zijn bijna alle openingen in de gevel dichtgemetseld. Ook zijn er verschillende delen van het gebouw opnieuw gemetseld omdat dit erg oud was. Ook zie je aan de onderzijde van het gebouw dat er een deel opnieuw gemetseld is. Dit komt doordat de fundatie van het gebouw vanonder het gebouw gehaald is. Verder is de dakconstructie nieuw en is er Cortenstaal gebruikt. Dit noemt men ook wel weervast staal. Toch is dit niet helemaal waar omdat op de lange termijn toch de corrosie steeds verder gaat en er op den duur gaten kunnen ontstaan in de beplating. Verder kan het metaal afgeven op andere materialen. Het voordeel is dat het metaal niet geschilderd hoeft te worden, en heeft het een mooie artistieke bruine kleur. Het gedeelte wat zich op niveau 0 bevind is vooral veel staal en een deel is ook glas wat een donkere tint heeft gekregen. De onderzijde van het gebouw is met grote roestvrij stalen platen bedekt, dit noemt men ook wel ‘’de wolk’’ met daarin driehoekige vormen. Ook is het geen vlak oppervlak maar er zit duidelijk een reliëf in. De dakvorm is hoekig en vierkant. Er zit dus weinig patroon in, wel is het zo dat het dak vanaf de bovenzijde bekeken de bouwgeleding van de naastgelegen gebouwen voorstelt. Je ziet ook dat er lijnen vanaf de omgeving doorgetrokken zijn in de dakvorm. Verder als we kijken naar de bereikbaarheid van het gebouw dan is het opvallend dat de entree zich niet aan de voorzijde van het gebouw bevindt maar aan onderzijde. 4. Tegenwoordig is het een centrum van oude, moderne en klassieke kunst. Verder zijn er muziek en theater festivals. Ook

Beschouwing gebouw

63

07. Caixa Forum

07. Caixa Forum

is er een multimedia ruimte voor vergaderingen en symposiums over uiteenlopende onderwerpen. Daarnaast zijn er ook workshops en andere educatieve programma’s. De verschillende programma’s en gebruiksruimtes zijn op de volgende verdiepingen te vinden. Op het Niveau -2 ( -12000 mm beneden peil ) zijn er parkeerplaatsen om auto’s te parkeren. Verder is er op niveau -1 een auditorium en zijn er nog enkele zalen. Op niveau 0 zijn de uitgangen en de ingangen. Verder zijn er op de 1e verdieping een aantal ruimtes waarvan een deel bestemd is voor een bibliotheek, een lobby en een winkel. Op de 2e verdieping van het gebouw vindt je een showroom voor allerlei kunst. Dit is ook op de 3e verdieping het geval. Op de 4e verdieping vindt men een aantal kantoren en een restaurant. Totaalbeeld van functies en ruimtes: • 2 grote zalen met totaal 1720 m2 tentoonstellings ruimte • 333 stoels auditorium • Lobby, cafe en restaurant • Kantoren • Multifunctionele zalen • Workshops • Opslag ruimte voor kunstwerken • Overdekt entree plein van 1200 m2 • Groene muur van totaal 600 m2 aan planten. Het eerste gebouw wat hier stond was een kaarsenfabriek (1857). Hierna is het gebouw gekocht door Union Electrica Madrilena, waarna het toen gedeeltelijk is gesloopt. De elektriciteit centrale die toen is gebouwd, is in opdracht van Jose Batlle gebouwd. De vergunning hiervoor is op 28 november 1900 verleend. Vervolgens is het gebouwd door Jezus Carrasco en Jose Maria Hernandez in 1899-1902. Het gebouw bestond uit een tweetal hallen, deze zijn nog steeds te zien. Verder stonden er drie stoomgeneratoren die door Ingenieur Mahon zijn ontworpen. Verder stonden er drie in Engeland geproduceerde stoommachines in het gebouw. Ook stonden er drie generatoren van elk 80 kW vermogen die voorzagen in de stroomvoorziening van het centrum van Madrid. Verder was het gebouw gebouwd op een granieten plaat en waren de verdiepingen gemetseld, de vloeren zijn van twee parallelle steenwanden gemaakt. De dakconstructie is gemaakt van staal en houten balken. Bij de bouw van het nieuwe gebouw moest de oude fundering van graniet worden verwijderd.

Beschouwing gebouw

64

5. De constructie van het gebouw bestond vroeger zoals al eerder gezegd uit een oude granieten fundering. Deze hebben ze verwijderd en ze hebben vervolgens het basement weggehaald. Daarna is er een stalen constructie met beton aan de onderzijde neergezet. Verder staat de constructie op drie steunpunten. Op de tekening van de plattegrond is dit goed te zien. De ruimtes die constructief erg belangrijk zijn voor het gebouw zijn het trappenhuis en de entree. De drie gemarkeerde ruimtes zorgen voor de stabiliteit van het gebouw. De twee achterste constructieve ruimtes zijn boven de grond aan de achterzijde van het gebouw te vinden. De blauwe lijn geeft de buitenzijde van het gebouw aan wat zichtbaar is, hier zie je dus goed de constructie. De materialen die gebruikt zijn bij de bouw zijn Cortenstaal, beton, aluminium en roestvast staal. Het interieur is strak en veel is gemaakt van beton. De vloer op de 1e verdieping (dus de verdieping waar je komt als je de trap opgaat vanaf het plein) is compleet gemaakt van roest vast stalen (RVS) platen. Het geeft een bijzonder effect omdat aan het plafond een aantal lichtkabels bevestigd zijn waardoor je een speciaal effect krijgt op de platen. Verder is er op het niveau -1 gewerkt met houten vloeren. De wanden op deze verdieping zijn ook van Cortenstaal. Alleen dit heeft een speciale behandeling gehad en heeft reliëf. Het meubulair is redelijk standaard en is op de eerste verdieping blauw. Verder zijn er op de verdieping 2e en 3e verdieping normale witte wanden. In het audiotorium is er gewerkt met zwarte stoelen en is het een donkerder uitgewerkt interieur. 6. De opdrachtgever is Obra Social Fundación ‘LaCaixa. Dit is een soort bank die begonnen is in Spanje met het doel besparingen bevorderen in geautomatiseerde vormen. Ook is deze bank gericht op sociale investeringen en fondsen., dit zie je dus ook in terug in de oprichting van het gebouw Caixa Forum. La Caixa is de grootste spaarbank in Europa en de derde financiële instelling in Spanje, verder de eerste in Catalonië. Het Concern heeft een netwerk van meer dan 5400 kantoren, meer dan 8100 geldautomaten, een personeelsbestand van meer dan 28.000 medewerkers, en meer dan 10 miljoen gebruikers. 7. De effecten van het gebouw op het milieu zijn gering in die zin dat het Cortenstaal aan de buitenzijde door zijn eigen

Beschouwing gebouw

65

07. Caixa Forum

08. Prado museum

beschermlaag niet vervangen zal moeten worden. Verder zijn er duurzame materialen gebruikt in het interieur zoals roestvast staal. Ook is er gebruikt gemaakt van een betonnen constructie. Beton vergt in de productie veel van het milieu, de grondstoffen moeten worden gedolven wat zorgt voor landschap aantasting. Tevens is aan de buitenzijde van het gebouw gebruik gemaakt van de bestaande wanden die dan weer ‘hergebruikt’ worden wat dus een positieve factor is als het gaat over milieu belasting. Als gekeken wordt naar de functie van het gebouw is het voor algemeen belang. Het gebouw is ook publiekelijk bereikbaar waardoor het gebouw in de toekomst ook nog gebruikt kan worden voor diverse doeleinden. De maatschappelijke context van dit gebouw en de invloed van het Caixa forum is groot vanwege de vele functies die in het gebouw aanwezig zijn. Verder dient het als museum waar kunstwerken ten toon worden gesteld aan de mensen die het gebouw bezoeken. Verder zijn er een aantal zalen die gehuurd kunnen worden door verschillende instanties om daar workshops en vergaderingen te organiseren.

Ontwerpers:

Door: Colin Spanhaak en Leon Zweedijk

8. Oorspronkelijk is het gebouw uit baksteen opgetrokken op een fundering, basement van graniet. Deze granieten voet van het gebouw is weggehaald. Vervolgens en is er een dakconstructie van stalen liggers gebruikt die compleet is verwijderd. Het enige wat nu nog zichtbaar is van de oude elektriciteit centrale is de uit baksteen opgetrokken gevel. Er zijn verschillende bouwmaterialen in dit gebouw gebruikt. Staal komt veelvuldig voor in de gevel en op de begane grond. De onderkant van het gebouw is opgebouwd uit een betonnen constructie met daarop roestvast stalen platen die je aan de onderzijde van het gebouw kunt zien. Dit komt omdat het gebouw boven het plein lijkt te zweven. Verder is het een besloten uiterlijk waarin weinig openingen aangebracht zijn. Ook is de detaillering bijzonder, op een betonnen skelet wat op de tweede verdieping stopt hebben ze een stalen constructie gebouwd van kolommen en liggers. Vervolgens hebben ze deze constructie gebruikt om de stalen corten platen aan te bevestigen. In het restaurant is er een Corten staal gebruikt met daarin een patroon, wat voor een glazen pui is opgetrokken. Hierdoor krijg je een bijzonder effect in het restaurant.

info:

Metro – lijn 1, Atocha station Bus – Lijnen: 10, 14, 27, 34, 37 en 45 stoppen in Paseo del Prado. Toegang is gratis.

66

De architect die voor het grootste gedeelte verantwoordelijk is voor het ontwerp van het Prado Museum is Juan de Villanueva. Deze architect is niet bijzonder beroemd in Europa omdat zijn werken zich vooral in Madrid bevinden. Juan de Villanueva is geboren op 15 september 1739 in Madrid. Na de architect Ventura Rodriguez is hij de bekendste architect van het Spaans Neoclassicisme. Zijn broer, Diego de Villanueva was niet alleen zijn beschermer maar ook zijn leraar. Toen hij elf jaar werd is hij naar de San Fernando school van fijne kunst gegaan. In 1758 verhuisde hij naar Rome waar hij klassieke kunst studeerde en zijn studies afrondde. In 1765 keerde hij terug in Spanje. Het jaar hierna is hij op reis gegaan in gezelschap met twee andere architecten om tekeningen te maken van de Arabische oudheid. In 1777 benoemde Charles III hem als architect van het Koninklijke huis, vanaf toen is hij vrijwel alleen gaan ontwerpen voor het Koninklijke huis. Juan de Villanueva kreeg verschillende grote projecten zoals het Prado Museum. Door Charles III werd hij benoemd als Major Architect. Met zijn persoonlijke stijl en zijn sterke lokale invloeden, was hij de architect die de theoretische basis van het Europese Neoclassicisme naar Spanje bracht. Juan de Villanueva overleed op 22 augustus 1811 in Madrid. Het Prado Museum is ontworpen door Juan de Villanueva, maar later zijn er nog uitbreidingen geweest. Hiervoor is José Rafael Moneo Vallés verantwoordelijk. Zo heeft hij een oud klooster (Jérominos) aan de achterzijde van het Prado geheel verbouwd in Art Deco stijl wat nu een onderdeel van het Prado is. Verder bevindt een groot deel van zijn uitbreidingen zich onder de grond. Rafael Moneo is geboren op 9 mei 1937 in Tudela, Spanje. Hij studeerde in 1961 af aan de Technische universiteit van Madrid. Van 1958 tot 1961 werkte hij voor het architectenbureau van Fransisco Javier Sáenz de Oiza in Madrid. Hierop zij Rafael Moneo: ‘’Ik wil een architect worden als Oiza, met al zijn enthousiasme en professionaliteit voor het werk’’ Later is hij voor de Deense architect Jorn Utzon, de ontwerper van het Sydney Opera House gaan werken. Sinds 1973 runt hij zijn eigen architectenbureau in Madrid. Verder geeft hij les aan verschillende universiteiten en hogescholen in Europa en de Verenigde Staten. Rafael Moneo is de winnaar van de Pritzker Prize van 1996. Een aantal bekende ontwerpen: • Juan de Villanueva: Royal National, Observatory Real Acedemia de la Historica en Real Jardin Botánico • Rafael Moneo: Moderna Museet, Airport San Pablo, Congres Paleis en Auditorium Kursaal. De Real Jardín Botánico de Madrid (de Koninklijke Botanische Tuin van Madrid) is een ontwerp van Juan de Villenueva en Francesco Sabatini. De tuin is opgericht op 17 oktober 1755, door koning Ferdinand VI. In 1774 beveelt koning Karel III tot een opdracht om de tuin te verplaatsen naar de huidige locatie aan de Paseo del Prado. Het gebouw is in Neoclassicistische stijl waar Juan de Villaneuva bekend om staat. Real Academia de la Historia (Koninklijke Acade-

Beschouwing gebouw

67

08. Prado museum

08. Prado museum

mie voor Geschiedenis ) is een Spaanse instelling gevestigd in Madrid. Deze instelling geeft studies over geschiedenis naar de Spaanse cultuur en studies naar het leven en alles wat meespeelt in het leven. De Academie werd opgericht in 1738. Sinds 1836 is het een 18e-eeuws gebouw, ontworpen door de neoklassieke architect Juan de Villanueva. Royal national Observatory (het Spaanse nationale observatorium) is een astronomisch observatorium met diverse faciliteiten in het gebied van Madrid. Het historische gebouw in het Parque del Buen Retiro werd gebouwd in 1790 als de Koninklijke Sterrenwacht. Het gebouw is één van de hoogtepunten van de Spaanse Neoclassicistische architectuur . Het Congres Paleis en Auditorium Kursaal is een ontwerp van de Spaanse architect Rafael

aangegeven met borden. Om het Prado Museum te bereiken kan je het beste met de nabij gelegen metro reizen. De stations die zich dicht bij het museum bevinden zijn Atocha station en Banco de Espana, deze zijn beiden op loopafstand van het museum. Het Atocha station ligt het dichtst bij het museum, vanaf hier is ook de weg naar het museum aangegeven door borden. De tourbussen die door Madrid zelf rijden, komen ook dicht bij het Prado museum de lijnen: 9, 10, 14, 19, 27, 34, 37 en 45 stoppen dicht in de buurt van het museum.

1. In het centrum van Madrid bevindt zich één van de grootste musea in Europa, met één van de volledigste kunstcollecties. Het Prado museum is een grote trekpleister van de stad, het museum ligt aan een weg die door heel Madrid heen loopt genaamd Passeo del Prado. Het adres van het museum is 23 Ruiz de Alarcon, het pad naar het museum wordt al vroeg

Bij het museum liggen ook andere benoemingswaardigheden zoals Parque del Retiro, dit is een groot park midden in de stad. Het congresgebouw en het toeristenkantoor liggen ook niet ver uit de buurt van dit museum. Omdat het een grote toeristische trekpleister is, zijn er ook veel andere gebouwen in de buurt gebouwd voor het toerisme. Zo zijn er ook andere voorzieningen in de buurt te vinden zoals winkels, instituten, medische centra, bibliotheken, hotels en scholen. Alle voorzieningen om toerisme te ondersteunen zijn binnen een kleine omtrek van dit gebouw te vinden. Ook bevinden zich veel dure winkels van bekende namen uit de modewereld zich hier in de buurt. Het is een groot gebouw wat ongeveer 214 meter lang en 62 meter breed is, met veel ruimte voor exposities. Direct achter het gebouw bevinden zich winkels en andere voorzieningen. Aan de zijkanten en voorkant van het gebouw is een apart park voor het Prado museum aangelegd wat aansluit op Parque del Retiro. Het gebouw valt wel op in zijn omgeving vooral door de enorme omvang, hoewel het erg goed is beschut door het park. Vanaf de weg is het museum al te zien en dus makkelijk te lokaliseren tevens is er ruimte om te parkeren. Het gebouw oogt erg grof, maar is zeer verfijnd qua detail, de bouwstijl geeft daar ook de mogelijkheid voor. Binnen het gebouw bevinden zich vele hallen met kunst, in totaal zijn er meer dan 10.000 kunst- stukken. In het museum huist kunst van veel vroegere kunstenaars, maar ook modernere kunst is hier te bezichtigen. Het Prado museum is door de architect Juan De Villanueva ontworpen in een Neoclassistische stijl. De architect is het werk gegund door de toenmalige heerser van Spanje Charles III. Het museum werd eerst gebruikt als een museum, school en auditorium. Neoclassicisme was een scholing waar deze architect bekend om stond, hij wordt dan ook meester van deze scholing genoemd. De bouwstijl lijkt veel op die van de oude Grieken en Romeinen, daarvan zijn veel elementen terug te zien in deze bouwstijl. De belangstelling van de architect was aangewakkerd door de vondst van Pompeii en de

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

Moneo, gevestigd in de Spaanse stad Donostia-San. Het is één van de twee thuishavens van het Internationaal filmfestival van San Sebastian. De bouw van het Kursaal startte in 1996. Het gebouw werd op 23 augustus 1999 geopend. De luchthaven San Pablo is een internationale luchthaven gevestigd in Spanje. Het vliegveld ligt 9 kilometer ten oosten van Sevilla. De bouw van de luchthaven begon in 1915 en was klaar in 1919. In 1958 werd het museum officieel geopend in Stockholm. Na een eerdere verbouwing in 1974-1975 werd in 1989 besloten een geheel nieuw museum te bouwen. Uit vijf internationaal bekende architecten werd in 1991 de Spaanse architect Rafael Moneo gekozen voor zijn ontwerp van het museum. Het nieuwe moderne museum werd op 12 februari 1998 voor het publiek geopend.

Gebouwbeschouwing

68

69

08. Prado museum

08. Prado museum vondst van de steen van Rosetta. Deze archeologische vondsten inspireerden weer elementen uit de oude bouwstijlen terug te brengen. Dit is gebeurd in een nieuwe bouwstijl wat nu het Classicisme en het Neo-Classicisme genoemd wordt. De kunst van de 17e eeuw is Classicisme en de latere kunst van de 18e eeuw wordt Neo-Classicisme genoemd. Aan de achterkant van het gebouw is een andere bouwkunst gebruikt dan aan de voorkant. De achterzijde is in de stijl van de Renaissance, dit is dan wel Neo-renaissance. Neo-renaissance gebruikt ook veel kenmerken van

de Griekse en de Romeinse tijd. In de 20e eeuw werd besloten dat het Prado museum moest uitbreiden, architecten over heel de wereld konden een ontwerp insturen. Dit is uiteindelijk aan de Spaanse architect Rafael Moneo gegund, die na 12 jaar debatteren toch het groene licht heeft gekregen voor de bouw van de uitbreiding. Het probleem bij de uitbreiding aan een klassiek gebouw is dat het oude deel bij het nieuwe deel moet passen. Uiteindelijk heeft Rafael Moneo een modern gebouw bij het klassieke gebouw laten bouwen, wat er wel uitspringt maar niet het oude gebouw ontkracht. De bouwstijl van de uitbreiding is modern en heeft kenmerken van de Art Deco stijl van begin 20e eeuw. Art deco valt erin terug te zien door de vlakke delen in de gevel, de raampartijen en de statige vorm van de nieuwe vleugel van het museum. Art deco is over heel de wereld gebruikt, ook het Empire State building in New York is in deze stijl gebouwd. De nieuwe vleugel zorgt voor een goede overgang met het oude gebouw door het kleurgebruik in het achterste gedeelte van het gebouw. Aan de achterzijde bevindt zich dan ook het nieuwste deel van dit museum wat los staat van het grote museum. Het meeste van de nieuwe vleugel bevindt zich onder Madrid, onder het oude gebouw loopt namelijk een pad naar het nieuwe gebouw. Een van de vele uitdagingen van de architect is geweest om veel glas toe te passen in en nabij een klassiek gebouw.

3. Bij aankomst bij het Prado museum in Madrid kijk je meteen naar de ingang met enorme zuilen en daarboven een groot kapiteel. Behalve de grote ingang zijn er aan de rechter en linkerzijde van de hoofdingang twee zijingangen geplaatst met linksachter nog een extra ingang. De hoofdingang valt het meest op door de grote zuilen die je vanaf de straat goed kunt zien. De rechter zijingang is een vrij kleine ingang met houten deuren en een glazen wand, vanaf hier kun je een eigen route lopen. Onder de trap bij de linker zij ingang, worden tickets verkocht voor het museum. Achter het gebouw is er nog een onopvallende ingang onder het straatniveau. Deze wordt gebruikt door belangrijke bezoekers of grote groepen met een rondleiding. Het oude gebouw heeft de kleuren rood en wit, waarvan het rode metselwerk in halfsteens verband is gemetseld. Het dak van het museum heeft een grijzige tint. Het oude gedeelte met de neoclassicistische bouwstijl bestaat uit witte gedeelten, gemetseld van blokken steen zonder bepaald verband. Bij de linker zijingang bevindt zich een roosvenster wat eigenlijk geen betrekking heeft tot de Neoclassicistische bouwstijl, want het roosvenster behoort tot de Neogotiek. De kozijnen van de ingang aan deze kant zijn donker geschilderd om ervoor te zorgen dat zij het beeld van het klassieke gebouw niet schaden. Het dak van het Prado museum bestaat uit loodslabben die vroeger veel werden gebruikt. Dakvormen op het gebouw zijn vrijwel allemaal schuin hellend alleen op sommige plaatsen zijn er lichtkoepels gebruikt voor meer lichtinval. Het afwateren gebeurd vanaf de schuine daken op de platte daken, vanaf daar wordt het afgevoerd. De deuren en ramen zijn meer van modernere bouwstijlen. Deze zijn er waarschijnlijk pas later ingezet voor betere veiligheid, zonwering en inbraakwering. Het nieuwe gebouw springt er wel uit in de omgeving door de toch wel gedurfde bouwstijl. Art deco is namelijk een heel vernieuwende bouwstijl met veel glas wat juist niet voorkomt bij de klassiekere gebouwen.

2. De hoofdvorm van het oude gedeelte is rechthoekig, waarvan de entree uitsteekt. Onder het museum bevindt zich een tunnel die naar het nieuwere gedeelte van het museum loopt. Dit deel van het museum heeft de vorm van een kubus met daarop langere en kortere delen. Het nieuwe gedeelte met het ondergrondse heeft 22000 m2 vloeroppervlak opgeleverd bij het Prado museum. Het oude gedeelte is ongeveer 214 meter lang en 62 meter breed en heeft vier verdiepingen. Doordat het nieuwe gebouw in Art Deco is gebouwd heeft ook dit gebouw strakke lijnen en hoeken.

4. Charles III, de koning van Spanje die van 1759 tot 1788 regeerde geloofde dat Madrid dezelfde voorzieningen kon krijgen als de andere mooie steden uit Europa. Hij begon met het bouwen van musea en andere attracties om zo de stad gelijk aan steden als Rome, Parijs en Londen te kunnen maken. Het Prado museum was één van deze attracties. De plannen voor het Prado, eigenlijk bedoeld als National History Museum, werden in 1785 goedgekeurd. Charles III wist precies wat hij wilde voor zijn museum. Het gebouw moest groot zijn en een ronde ruimte bevatten. Ook moest er een centrale galerij met veel lichtinval zijn met een kubusvormige ruimte op ieder einde. Ontworpen in de NeoClastische stijl zou het gebouw tot jaloezie moeten leiden van andere steden. De Spaanse oorlog voor zelfstandigheid zorgde voor een onderbreking van de bouw en meerdere jaren werd het gebouw gebruikt voor het leger. Een brand verwoeste een deel van het gebouw tijdens de burgeroorlog en

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

70

71

08. Prado museum

08. Prado museum

veel bouwmaterialen werden gestolen. Na de oorlog begon de bouw weer onder het bewind van Charles zijn kleinzoon en diens vrouw. In 1819 opende het gebouw de deuren als The Royal Museum of Painting and Sculpture. Het aantal kunstwerken en bezoekers nam in de 19e en 20e eeuw toe waardoor uitbreiding naar andere gebouwen genoodzaakt was. Er werden omliggende gebouwen toegevoegd met meer nieuwe galerijen waaronder het Casón en de Salón de Reinos, het laatst overgebleven deel van het Buen Retiro Palace. De meest indrukwekkende toevoeging was het Jérominos, dit is een oud klooster wat helemaal werd verbouwd. De laatste uitbreiding was een ondergronds gebouw en gangenstelsel, ontworpen door Rafael Moneo en afgerond in 2007. Vanaf dit moment is rond het Prado een uniek museumpark ontstaan, genoemd Paseo del Prado. Het Prado museum was vanaf het begin af aan bedoeld als een museum van kunst en sculpturen en in het gebouw zelf bevindt zich ook een auditorium en een school. Tegenwoordig wordt het museum alleen voor de exposities van kunst gebruikt en er worden in het gebouw zelf nog souvenirs verkocht. In de nieuwste vleugel van het gebouw worden de kunstwerken om de zo veel tijd geruild voor andere kunst met andere musea. Het gebouw is ontworpen in het jaar 1785. De collectie is voor het eerst aan het publiek getoond in 1819 en was toen al de meest complete collectie van de Spaanse kunst. Later is dit uitgegroeid tot de Europese kunst. Prado staat op plaats elf van de grootste musea ter wereld. De eerste collectie van het museum bestond uit 311 schilderijen en 1.510 schilderijen van het koninklijk huis van Spanje. Vele jaren later, van 1936 tot en met 1939 speelde er in Spanje de Spaanse burgeroorlog,. Alle kunstwerken zijn toen voor de veiligheid overgebracht naar Gèneve. Daarna zijn deze bij de tweede wereldoorlog met nachttreinen terug gebracht naar het museum. Voordat het de Spaanse architect Rafael Moneo lukte in 2004 om te gaan bouwen, heeft het plan veel problemen gekend dankzij het gedurfde ontwerp. Het museum is een hoogtepunt qua kunst om eens te bezoeken, maar voor de bouwkundigen is het ook interessant om te bezoeken. Dankzij de gedurfde visie van Rafael Moneo en het oude ontwerp is het zeker de moeite waard als je Madrid bezoekt. Het onderhoud wordt geregeld door de eigenaar en dus de regering van Spanje. Voor een grote schoonmaak en renovatie, gepland tussen 2010 en 2012 is er vanuit de regering een offerte gegaan naar verschillende aannemers. De schoonmaak wordt door een vast bedrijf gedaan. Wanneer het om grote renovaties gaat,

maken verschillende aannemers de kans gekozen te worden.

6. De opdrachtgever van het Prado was Charles III, geboren in Madrid op 20 januari 1716 en is overleden in 14 december 1788. Hij was van 1759 tot 1788 koning van Spanje, tussen 1731 en 1735 was hij als Charles I hertog van Parma en van 1735 tot 1759 koning van Napels en Sicillie als Charles VII. Onder hem werden de Romeinse steden Herculaneum en Pompeii herontdekt. Hij voerde vele oorlogen voornamelijk door de haat tegen de Britten, maar zijn binnenlandse politiek was belangrijk voor de Spanjaarden. Hij moderniseerde Madrid en liet er een tal van werken uitvoeren waaronder de infrastructuur. Charles stierf op 14 december 1788 aan de vooravond van de Franse revolutie en werd opgevolgd door zijn tweede zoon, Carlos IV. Na zijn dood werd in Spanje gerouwd en hij ging de geschiedenis in als de meest populaire koning van Spanje. Een goede reden voor de bouw van het Prado had hij niet. Hij gaf Juan de Villanueva de

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

72

5. De draagconstructie bestaat uit zuilen in de gevels en gewelven in de dakconstructie. De zuilen zijn van Ionische, Corinthische en aan de voorgevel nog Toscaanse orde. Het materiaal waar de constructie uit bestaat is voornamelijk beton met aan de gevel nog delen metselwerk. Het gebouw is stabiel doordat er gebruik is gemaakt van lange galerijen op de begane grond en de verdiepingen die worden ondersteund door zuilen. Bij de daken is er gebruik gemaakt van cassetteplafonds, hierdoor is er een sterke constructie met toch een beperkt eigen gewicht. Het Prado bestaat uit vier verdiepingen: de begane grond, twee verdiepingen en een kelder. De kelder en de tweede verdieping zijn echter klein, in de kelder zijn drie ruimtes die gebruikt worden voor tentoonstellingen. Van de tweede verdieping wordt alleen het rechter gedeelte van het Prado gebuikt, hier hangen Spaanse schilderijen. Doordat het een museum is zijn er weinig opvallende meubels te zien dit is om zo meer aandacht van de bezoekers naar de kunst te trekken. Het zijn vrij kale gangen met aan de wanden de schilderijen. Wie meer naar het dak kijkt ziet mooie oude bouwkunst. Zo zijn er cassetteplafonds toegepast en zie je op sommige plaatsen mooie gewelven. Ook zijn er binnen nog Ionische zuilen te zien en een koepel met oculus.

73

08. Prado museum

08. Prado museum

opdracht een gebouw te ontwerpen waarin het nationaal historisch museum kon huisvesten. Belangrijk vond hij dat het een modern zou worden dat veel aanzien zou krijgen door mensen uit het buitenland. Het gebouw moest groot worden en er moest een ronde ruimte in aanwezig zijn, een centrale galerij met veel lichtinval en een kubusvormige ruimte op ieder einde. Ontworpen in de Neoclassicistische stijl. 7. Het Prado museum is gebouwd in een tijd waarin nog geen rekening werd gehouden met het milieu. Maar je kunt niet zeggen dat het gebouw materialen met slechte eigenschappen bevat. Beton is namelijk opgesteld uit verschillende natuurlijke producten en is heel duurzaam. Omdat het beton ongeveer 200 jaar geleden is gemaakt kan er niet gezegd worden of het productieproces milieuvriendelijk was of niet. Maar doordat er toen weinig machines en dergelijke waren zal het proces niet slechter zijn geweest voor het milieu dan nu. Het gebouw staat ongeveer in het midden van Madrid dus is het opvallend. Er is echter een heel park omheen aangelegd met nog meer oog voor de kunst. Het gebouw is sowieso al een trekpleister voor Madrid door de rijke geschiedenis en natuurlijk alle kunst die er binnen hangt. Het is een gebouw die iedere toerist in Madrid wilt zien, vandaar het park waar de toeristen de tijd en ruimte hebben om het gebouw te bekijken. Bewoners van Madrid gebruiken het park ook om tot rust te komen en een stukje te wandelen. Je kunt dus wel zeggen dat het gebouw wordt aanvaard door de mensen.

Beschouwing gebouw

74

info:

Paseo del Prado 28014 Madrid +34 913302800 / +34 902107077 Banco de España (Ligne 2) et Atocha (Ligne 1) bus: 9, 10, 14, 19, 27, 34, 37 et 45. ma t/m za van 10.00 tot 20.00 uur; zo en feestdagen van 10.00 tot 19.00 uur

75

09. Museo Thyssen Bornemisza


Ontwerpers:

fonteinen geplaatst, zo wordt de rust op deze boulevard gecreëerd tussen de drukte van al het verkeer. Naast de drukte van het verkeer en het park zijn er diverse musea gevestigd. Naast museo Thyssen Bornemisza zijn ook Museo Del Prado (kunstmuseum), CaixaForum Madrid (galerie voor moderne kunst) en Museo Naval (scheepvaartmuseum) er gelegen. Museo Thyssen Bornemisza valt niet weg tussen de andere musea. Dit komt omdat de musea niet naast elkaar gelegen zijn maar verspreid staan over de boulevard. Het is gevestigd tussen Museo Del Prado en Museo Naval maar dan aan de overkant van de straat. Samen vormen ze de gouden driehoek van de kunst. Het museum past qua uiterlijk wel goed bij de Spaanse architectuur en bij zijn omgeving. Het grootste gedeelte van het museum is rood/bruin van kleur en in een Classistische stijl (abstract). Het nieuwe gedeelte daarin tegen is vrij modern, het is een geheel wit gebouw met veel ramen.

Door: Nikky Geuze

Het architectenbureau BOPBAA heeft het nieuwe gedeelte van Museo Thyssen Bornemisza ontworpen. BOPBAA is een architectenbureau, opgericht in het jaar 1990. De architecten Josep Bohigas Arnau, Francesc Pla Ferrer en Iñaki Baquero Riazuelo zijn de oprichters van BOPBAA. Het architectenbureau is gevestigd in Barcelona, maar nemen projecten aan over de hele wereld. Ze ontwerpen nieuwe gebouwen maar houden zich ook bezig met het renoveren van gebouwen. Hiernaast ontwerpen ze ook af en toe diverse meubelen. In het jaar 2000 was er een wedstrijd voor de uitbreiding van het Thyssen Bornemisza museum. Er deden verschillende architectenbureaus mee, waaronder ook BOPBAA. BOPBAA heeft deze wedstrijd uiteindelijk gewonnen met het huidige idee. In 2002 zijn ze begonnen aan de bouw van de uitbreiding. Na de oprichting in 1990 geven ze, naast het ontwerpen, ook lezingen en workshops over de hele wereld. Deze lezingen en workshops worden onder andere bij architectenbureaus en op scholen gegeven. Andere werken van architectenbureau BOPBAA zijn: Hotel GAT, dit hotel is in 2010 in Berlijn gevestigd. Zowel over de buitenkant als over de binnenkant is nagedacht. De voorzijde is in grijs tinten uitgevoerd, terwijl de open binnenplaatst een groene tint heeft gekregen. Ook de binnenkant is strak afgewerkt. El Molino, dit theater is in 2010 in Barcelona gerenoveerd. De renovatie hield in dat het huidige uiterlijk moest voorkomen in het nieuwe idee. Dit is gedaan om de molen te behouden en er een nieuw ontworpen gebouw achter te vestigen.

Hotel Avenida, dit hotel is in 2004 in Bilbao gevestigd. Dit gebouw bestaat uit twee verschillende gevels. Het ene gedeelte heeft een strak wit uiterlijk, terwijl het andere gedeelte er aparter uitziet qua vorm. Deze is grijs van kleur en de ramen zijn niet allemaal gelijk geplaatst. Er zit geen verband in.

Gebouwbeschouwing:

1. Museo Thyssen Bornemisza is gelegen aan de Paseo del Prado. Paseo del Prado is een boulevard gelegen in het centrum van Madrid. Deze boulevard is 1,2 kilometer lang. Paseo del Prado is een druk gedeelte met verkeer. In het midden van de weg is er een park aangelegd. In dit park zijn vele bomen en

Beschouwing gebouw

76

2. Het originele gedeelte van het museum was een rechthoekig gebouw die op één van de hoeken van de drukke kruising van de boulevard is gevestigd. Het gehele gebouw heeft hetzelfde uiterlijk. De ramen en deuren zijn overal gelijk, zowel aan de voorkant als aan de twee zijkanten. Hierdoor vormt het gebouw één geheel. Dit gedeelte van het museum is 1400 m2 en drie verdiepingen hoog. Het nieuwe gedeelte heeft dezelfde vorm gekregen, een rechthoek, alleen met andere afmetingen en een ander uiterlijk en kleur. Het nieuwe gedeelte ziet er modern en strak uit. Je ziet gelijk dat het om een speciaal gebouw gaat. Het nieuwe gedeelte is aangebouwd ter uitbreiding van het originele gedeelte. Het nieuwe gebouw is 750m2 en vier verdiepingen hoog. In totaal is het museum 2150m2. 3. Museo Thyssen Bornemisza bestaat uit twee gebouwdelen. Het oude en het nieuwe gedeelte. Deze twee gebouwen hebben allebei een heel verschillende gevel. Het oude gebouw is te herkennen aan de vooral rode gevel. Deze gevel is helemaal rood gekleurd op het midden na. In het middel van de gevel is een deel van witte kleur. Op deze plaats is de hoofdingang wat tevens de enigste toegang en uitgang van het museum was, nu kan je ook via nieuwe gedeelte naar buiten. Deze plaatst in onder een overkapping, waar het restaurant zich bevestigt. De overkapping is tegelijkertijd ook een overlapping van het gebouw met de tuin. Op de overkapping is gras gelegd zodat het lijkt alsof het nog een gedeelte is van de tuin en dat deze doorloopt. Wanneer men het museum betreedt komt men in een grote hal terecht wat voorheen alleen maar een receptie was. De rode en witte kleur van het oude gedeelte zijn verkregen via bakstenen. De rode kleur is gerealiseerd met kleine bakstenen en de witte kleur door grotere stenen. Onder de ramen en de dakrand

Beschouwing gebouw

77



zijn deze witte stenen ook geplaatst. Het oude gebouw heeft een zadeldak. Deze is gemaakt van zwarte dakpannen. Het dak van het nieuwe gedeelte is anders, daar is namelijk voor een schuin dak gekozen. Dit schuine dak is alleen aan de achterzijde toegepast en begint halverwege het gebouw. Bij het dak lijkt het alsof het één groot (dak)raam is, maar dat is het in werkelijkheid niet. Het zijn wel ramen maar je kunt er niet doorheen kijken, hierdoor krijg je natuurlijk licht en hoef het museum niet zelf voor de verlichting te zorgen. Dit komt doordat er een witte laag op de ramen is aangebracht. Bij het oude gedeelte kan je wel door de ramen naar buiten kijken.

voor woondoeleinden. Er was veel versiering wat voor die tijd, de achttiende eeuw, van belang was. Toen het museum geopend werd, was deze versiering nog aanwezig. Toen het gerenoveerd werd in 1992 is deze versiering verdwenen. Er is toen ook een nieuwe indeling gemaakt. Bij deze nieuwe indeling zijn er in het museum verschillende gescheiden zalen gecreëerd. In totaal zijn er 48 zalen. Hierdoor komen de schilderijen en kunstwerken tot hun recht. Deze indeling is ook doorgevoerd in het nieuwe gedeelte. De kleur van de muren is overal gelijk, een neutrale kleur die niet opvalt tussen de verschillende kunstwerken die er in het museum hangen. Ook wordt er door deze gescheiden zalen en de kleur van de muren, ruimte gecreëerd. In het nieuwe gedeelte is het restaurant gevestigd. Dit restaurant bevindt zich onder de overkapping van het gebouw. Ook grenst het aan de nieuw aangelegde tuin voor het museum. In het nieuwe gebouw is wel ander licht toegepast dan in het oude gedeelte. In het oude gedeelte maken ze gebruik van kunstmatig lichten. Grote lampen aan het plafond zorgen voor de verlichting van de zalen. In het nieuwe gedeelte is gebruik gemaakt van natuurlijk licht. Het natuurlijk licht wordt gedempt door een folie op het raam. Door dit licht worden de ruimten optimaal belicht en heb je goed zicht in alle ruimtes en op de kunstwerken. Ook is het folie van belang voor de schilderijen en kunstwerken, deze kunnen niet verkleuren of beschadigen door de UV-straling van het zonlicht. Deze straling wordt tegengehouden en/of beperkt door het folie op de ramen.

4. Het originele gedeelte van het museum is gebouwd in achttiende eeuw. In 1805 is het gebouw verbouwd en heringericht, dit was het werk van Antonio López Aguado. De veranderingen van toen zijn nu nog steeds te zien. Het gebouw heeft toen de naam Paleis van Villahermosa gekregen. Op de dag vandaag draagt het museum Museo Thyssen Bornemisza de naam. Deze naam heeft het in 1992 gekregen. Het gebouw is gebouwd voor en benoemd naar hertogin (XI) Maria Pignatelli en Gonzaga. Het gebouw had grote zalen, zowel een balzaal als een kapel. De zalen waren over het algemeen veel versierd. Ook werden er speciale avonden georganiseerd. Zo werden er festivals gehouden, maar daarnaast ook pianoconcerten. Tot 1973 was het in bezit van de Hertogin, daarna is het overgenomen door de bank Banca Lopez Quesada. Niet veel later ging deze bank failliet en moest het gebouw weer worden overgenomen. De Staat kreeg in 1980 het gebouw in handen en heeft het gebouw een kleine renovatie gegeven. Een deel van de collectie van het Prado museum werd er toen tentoongesteld. In 1992 werd het gebouw gerenoveerd door Rafael Moneo. Deze renovatie was van belang voor een nieuw museum, namelijk de collectie van de familie Thyssen Bornemisza. In 2004 is er een uitbreiding van het museum geweest. Zoals eerder in het verslag vermeld, was architectenbureau BOPBAA verantwoordelijk voor het ontwerp van het nieuwe gedeelte van het museum.

6. De opdrachtgever van het originele gedeelte is María Pignatelli y Gonzaga. Zij was de elfde vrouw van de toenmalige hertog van Villahermosa. De opdrachtgever voor de uitbreiding was de foundation Colección Thyssen Bornemisza. Ze gaven de opdracht voor uitbreiding omdat er een nieuwe collectie aan de huidige collectie moest worden toegevoegd. Dit was de collectie van Carmen Thyssen-Bornemisza. Deze stichting staat onder beschermheerschap van Don Juan Carlos I, koning van Spanje. De voorzitter van deze foundation is José Ignacio

5. Vroeger was de indeling van het museum anders ingericht. Het was ingericht

Beschouwing gebouw

78

Beschouwing gebouw

79


10. Palacio de la Bolsa

Wert Ortega. Deze foundation zet zich in voor de kwaliteit en behoud van de kunst. Vooral de kunst waar veel waarde aan gehecht wordt. Zo is de Thyssen Bornemisza collectie van grote waarde. De collectie is erg divers en verschilt veel in jaren en stijlen.

Ontwerper

7. Zoals al eerder is vermeld behoort het Thyssen Bornemisza museum tot de ‘Gouden driehoek’. Samen vormen zij de belangrijkste en grootste kunst collectie van de wereld. In Museo Thyssen Bornemisza vind je van alle soorten stijlen en tijden wel een schilderij. Ook zijn de kunstenaars erg divers, ze komen van allerlei landen en zijn van verschillende leeftijden. Toen het museum geopend werd in 1992 kwamen de inwoners van Madrid en mensen van buiten Madrid er massaal op af. Er stonden dan ook lange rijen en lange wachttijden. Door de massale opkomst van de mensen kon je zien dat het museum goed in trek was. Voor het nieuwe gebouw is er een grote tuin aangelegd. Hierdoor kwam er meer openbaarheid van het museum. Deze tuin wordt gebruikt als ontmoetingsplaats en geeft een rustige sfeer aan het museum. Deze tuin loopt over in de overkapping van de ingang van het museum. Bij deze overkapping is aan het milieu en natuur gedacht. 8. De materialen die gebruikt zijn voor het nieuwe gedeelte zijn steen, aluminium en glas. Als je goed naar dit gebouw kijkt, met betrekking op de voorgevel, zie je deze materialen goed terug komen. Het materiaal steen zie je wel op de gevel van het oude gedeelte, maar niet meteen op het nieuwe gedeelte. In het nieuwe gedeelte komen de stenen ook niet terug in de voorgevel, maar is wel gebruikt bij de opbouw van de muren. Het witte uiterlijk is verkregen door het aluminium. Aluminium heeft een witte kleur en dit is te zien aan de gevel van het gebouw. In vergelijking me het oude gedeelte ziet het er veel moderner en strakker uit. Het oude gedeelte kan je beter plaatsen in de Classistische stijl. Bij deze stijl is abstract een onderdeel. Dit zie je aan de gevel van het oude gedeelte. Op het dak boven de ingang van het museum, is er een symbool te zien. Dit symbool is het familiewapen met daaronder de Latijnse tekst “In eodem loco artis perfectionem et naturae oblectamentum Maria Emmanuela Ducissa Villahermosae consociavit”. De betekenis hiervan is: “Perfectie van de kunst op dezelfde plaats aard en het genot van een hertogin Maria Emmanuela Ducissa Villahermosae consociavit”.

info:

Palacio de Villahermosa, Paseo del Prado 828014 www.musseothyssen.org - Open: Di t/m zon 10.00 - 19.00 €9 studenten, gepensioneerden, 65+ en kaarthouders kunnen €6

80

De architect van het Palacio de la Bolsa is Enrique María Repullés y Vargas. Hij werd op 30 oktober geboren in Madrid en overleed op 13 september 1922. Hij was secretaris van de koninklijke academie van San Fernando. Ook was hij de officiële architect van de Spaanse koninklijke familie en het aartsbisdom Toledo. Het Palacio de la Bolsa is het bekendste gebouw wat hij heeft ontworpen. Hij heeft echter meer ontworpen zoals La basílica de Santa Teresa in Alba de Tormes in de provincie Salamanca, het Casa Consistorial in Valladolid en de poort die het Amory plein afsluit van het Palacio Real de Madrid. Ook restaureerde hij veel monumentale werken. Gebouwbeschou-

wing

1. Het palacio de la Bolsa ligt midden in het centrum van Madrid. De voorgevel van het gebouw ligt aan het Plaza de la Lealtad. Het gebouw is ook te zien vanaf de bekende weg het Paseo del Prado. Aan deze weg ligt onder andere het Banco de España en het Museo del Prado. Naast het Palacio de la Bolsa staat een ander museum het Museo Naval. Het gebouw heeft een vrij grote bouwmassa, de bouwmassa is ongeveer gelijk met een woonblok. Een woonblok bevat ongeveer 20 woningen. 2&3 De hoofdvorm van het gebouw is bepaald door de bouwstijl. De bouwstijl is neoclassicistisch, er is voor deze bouwstijl gekozen om te verwijzen naar het Museo del Prado. De voorgevel van het gebouw is 66 meter lang en 27 meter hoog. Het gebouw heeft meerdere vormen, zo is het midden een kubus met aan de achtergevel een half ronde apsis en zijn de twee zijkanten van het gebouw in de vorm van een driehoek. Het gebouw heeft een oppervlakte van 3288 m2. De voorgevel van het gebouw is indrukwekkend. Het heeft 6 zuilen aan de voorzijde die verhoogd liggen. Je betreedt hier het gebouw met een trap en achter de zuilen ligt de ingang. De zuilen zijn gebouwd in de Korintische orde. Dit is te zien aan de afwerking aan de bovenkant van de zuil. Op de gevel boven de zuilen hangt in het midden een grote klok en naast deze klok hangen vier medaillons, deze verwijzen naar: Handel, Industrie, Navigatie en Landbouw. Boven op deze gevel staat het wapen van de beurs omgeven door engelen. Naast het midden

Beschouwing gebouw

81



gedeelte van de voorgevel zijn twee symmetrische blokken. Deze blokken hebben ieder drie half ronde inhammen met daar boven drie ramen met half ronde boog en daar boven een vierkant raam. Aan beide kanten van deze blokken staat noch een iets naar voren stekend blok met daarin een half ronde inham met daarboven een raam met half ronde boog en daar boven twee kleine vierkante ramen. De achtergevel van het gebouw is een halfronde apsis. Deze apsis heeft een diameter van 33 meter en is 22 meter hoog. De apsis is met de ramen symmetrisch verdeeld een heeft zes half ronde ramen beneden met zes half ronde ramen erboven. Het dak heeft verschillende soorten dakvormen, maar het grootste gedeelte is plat. De dakranden van het gebouw zijn in de vorm van een zadeldak met wolfseind. Ook is er in het midden van het platte dak een dak dit dak loop door tot over de apsis, dit is ook een zadeldak met wolfseind. Dit dak is van ijzer en glas. 4. In 1878 schonk de staat een stuk grond waar een beurs moest komen te staan. Op dit stuk grond stond vroeger het theater El Dorado. In 1884 won Enrique María Repullés y Vargas de wedstrijd die werd georganiseerd door de raad van de beurs. Enrique María Repullés y Vargas kon nu zijn plannen definitief uit gaan werken en er werd in 1886 gestart met de bouw. Men probeerde de opening voor elkaar te krijgen op de 400ste verjaardag van de ontdekking van Amerika, 12 oktober 1892. Dit was echter tevergeefs en de deuren werden op 7 mei 1893 geopend door de toenmalig koningin Maria Cristina. Het gebouw wordt tot op de dag van vandaag gebruikt als beurs. Verder is het gebouw goed onderhouden en het verkeerd in een goede staat. 5. Bij het binnenkomen in het gebouw kom je eerst in een garderobe. Achter de garderobe ligt een grote binnenplaats van 1000 m2 die plaats biedt aan 2000 man. Deze binnenplaats is verdeeld in vier gedeeltes, deze gedeeltes verwijzen naar: handel, industrie, navigatie en landbouw. De hele binnenplaats heeft veel versieringen in de stijl van de neorenaissance. Het thema van het interieur is vrede Spanje. De prestigieuze schilder Luis Taberner schilderde

Beschouwing gebouw

82

gebouw.

de plafonds in het gebouw met zijn schilder knecht Luis Imbrol. Hij schilderde op de plafonds in de kamers verschillende attributen en vormen van de Spaanse provincies. Het plafond van de vergaderzaal is geschilderd met de allegorie van de handel. Al het geschilderde werk is in de neorenaissance stijl. Door de vele ramen en het glazen dak boven de grote binnenplaats is er veel licht in het

6. De opdrachtgever van het gebouw is de raad van de beurs geweest. De beurs is opgericht in 1831 maar door ruimtegebrek moest er een grotere locatie komen. Er waren wel een paar eisen waar Enrique María Repullés y Vargas aan moest voldoen en dat was het vermommen van de vreemde vorm en de onregelmatigheid van het stuk grond. Verder moest het gebouw gebouwd worden in dezelfde stijl als het Museo del Prado en dat is neoclassicistisch. 7. De bouw van het gebouw heeft nauwelijks invloed gehad op het milieu. Dit komt omdat er met natuurlijke en duurzame producten is gewerkt. Het is een belangrijk gebouw voor Madrid omdat het een van de architectonische symbolen van de stad is. Verder kon er pas worden begonnen met de bouw als er de zekerheid was van 200000 peseta’s, dit kwam neer op 50 cent per inwoner. 8. Het gebouw bestaat voor het grootste gedeelte uit metselwerk. De zuilen zijn van natuursteen. Verder heeft de apsis in het gebouw een glazen dak met een ijzeren constructie.

Beschouwing gebouw

83

11. Banco de España


Ontwerper

4. De eerste steen van het gebouw werd gelegd op 4 juli 1884 door koning Alfonso XII en het gebouw werd opgeleverd in 1891. In 1927 werd er voor het eerst uitgebouwd en dat was aan de zijde van het Calle de Alcala. Het project werd uitgevoerd door Jose Yarnoz Larrosa die de gevels hetzelfde liet als het oorspronkelijke gebouw, alleen het interieur werd vernieuwd. Het hoogtepunt van deze uitbereiding zijn de smeedijzeren poorten die gemaakt zijn door de kunstenaar Bernardo Asins. De volgende uitbereiding kwam in handen van Javier Orcoyen en geschiedde in 1969. Hij wilde één gevel terug geven aan de straten Madrazo en Marques de Cubas. Eerst waren er in deze kleine straten verschillende gevels van woningen. De hoek van de twee straten vormde een gesloten blok om de veiligheid van de bank te kunnen garanderen. In 1878 was er een competitie voor de laatste uitbereidingen van de bank. Men nodigde de architecten Oriol Buhigas Guardiola, Luis Cubillo de Arteaga, Fernando Moreno Barbera, Rafael Moneo Valles, Eleuterio Bevolking Knappe, Ramon Vazquez en Javier Yarnoz Molezún Orcoyen uit. Een jaar later koos men het voorstel van Rafael Moneo, die een definitief ontwerp kon gaan maken. De uitbereiding kon toen niet doorgaan door de monumentenwet. In 1997 werd dit ontwerp toch nog uitgevoerd en het werd in 2006 opgeleverd, dit was op de 150ste verjaardag van de Banco España. Het gebouw fungeert tot op de dag van vandaag als bank. Het gebouw is goed onderhouden en verkeerd in goede staat.

Door: Wiebe Smits

Het banco de España is ontworpen door twee architecten in dienst van koning Alfonso XII genaamd: Severiano Sainz de la Lastra en Eduardo de Adaro, waarvan Eduardo de Adaro de hoofdarchitect was. Eduardo de Adaro werd in 1848 geboren in Gijon en overleed in 1906 in Madrid. In 1872 studeerde hij af en werd hij benoemd tot architect in dienst van de koning. In 1890 ontving hij de award van de centrale vereniging van architecten. Ook was hij hoogleraar aan de universiteit van architectuur in Madrid. Enkele gebouwen van hem zijn het Banco Hispano Americano en het torre del Mar. Over de andere architect Severiano Sainz de la Lastra is verder niets bekend, het is alleen bekend dat hij de assistent was van Eduardo de Adaro. Het gebouw is drie keer uitgebouwd in 1927 door wederom een eigen architect genaamd Jose Yarnoz Larrosa, in 1969 door Javier Orcoyen en in 2003 door Rafael Moneo

Gebouwbeschouwing

1.Het Banco de España ligt midden in het centrum van Madrid. Het gebouw is gelegen aan het Plaza de Cibeles, Paseo del Prado en de Calle de Alcala. De voorgevel van het gebouw ligt aan het Plaze de Cibeles, waar onder andere de volgende gebouwen liggen: Palacio de Comunicaciones, Palacio de Buenavista en het Palacio de Linares. Het gebouw heeft een grote bouwmassa, de bouwmassa is bijna net zo groot als twee woonblokken. Een woonblok bevat ongeveer 20 woningen. 2&3 De hoofdvorm van het gebouw is bepaald door het perceel. Het perceel is helemaal volgebouwd en dit heeft geleidt tot de uiteindelijke vorm van het gebouw. De gevel aan het Paseo del Prado is ongeveer 150 meter, de gevel aan het Calle de alcala is ongeveer 130 meter lang. De gevel aan het Paseo del Prado geeft een weergave van de Spaanse architectuur in de 19e eeuw. De Spaanse architectuur van die tijd heeft twee hoofdlijnen: industrieel en vertegenwoordiging. Het industriële is te herkennen aan het granieten metselwerk. De gevel is een herhaling van blokken, die blokken bestaan uit een vierkant raam met daarboven een raam met een ronde boog en daarboven twee vierkante ramen. Op de hoeken van de gevel zijn twee ingangen en in het midden is een ingang. Deze opbouw van de gevel geeft het idee dat je te maken hebt met klaslokalen of kantoren. De gevel aan het Calle de Alcala is hetzelfde opgebouwd als de gevel aan het Paseo del Prado. De gevel aan het Plaza de Cibeles is de hoofdingang van het gebouw. Dit is een kleine gevel met daarin een grote deur met daarboven een raam met een halfronde boog. Naast de ingang van de gevel hangen twee beelden. Het linkse beeld is van koning Alfonso XII en het rechtse van Dona Maria Cristina de vrouw van de koning. Er zijn verschillende dakvormen op het dak. Zo is het grootste gedeelte een plat dak. De dakrand van het gebouw is een mansardekap. Er staan ook nog andere soorten kappen op het dak zoals een zadeldak en een zadeldak met wolfseind.

Beschouwing gebouw

84

5. Bij binnenkomst door de ingang aan de zijde van het Paseo del Prado is een trap van Carrara marmer. Deze trap werd gemaakt door Adolfo Areizaga van Bilbao in opdracht van de architecten van de bank. Men omschrijft het beklimmen van de trap, als het beklimmen van de hemel. Dit komt door de schoonheid van het marmer. Naast de trap is een prachtige reeks ramen met tal van allegorische figuren gemaakt door het Duitse bedrijf Mayer. Allegorie is in de beeldende kunst een symbolische voorstelling waarbij een abstract begrip of idee wordt verbeeld door personages. In dit gedeelte van het gebouw bevindt zich ook een indrukwekkende bibliotheek en leeszaal. Deze bibliotheek heeft een indrukwekkend aantal werken in zijn bezit welgeteld 350.000. Dit zijn werken met betrekking tot de financiën en de economie.

Beschouwing gebouw

85


12. Circulo de Bellas Artes Door: Michel de Roo

Het gedeelte uit 1927 bevat enkele Art Deco elementen aan de binnenkant. Het Art Deco is vooral terug te zien in het gebrandschilderde glazen plafond van de patio. Verder bevat het gebouw bevat ook belangrijke kunstwerken van Goya, Sorolla, Mengs en Maella, maar toegang tot de schilderijen en het interieur van het gebouw is alleen op afspraak. Verder is er veel licht in het gebouw, dit komt door het grote aantal ramen. 6. De opdrachtgever van het gebouw was in die tijd koning Alfonso XII. De bank van Spanje was ontstaan door een fusie van Banco de Isabel II en de Bank van San Fernando in 1847. Door de fusie moest er op een gegeven moment een groter pand komen. Er werd een stuk grond gekocht waar het Alcañices paleis stond. Dit paleis was eigendom van de hertog van Sesto en men betaalde drie miljoen peseta’s voor de overname. 7. Er is nauwelijks invloed geweest op het milieu tijdens de bouw van de Banco de España. Dit komt omdat er veelal natuurlijke producten gebruikt zijn. Het gebouw ligt tegenover de Cibeles fontein, bij deze fontein vieren de fans van Real Madrid hun gewonnen wedstrijden. 8. Het grootste gedeelte van het gebouw is van traditioneel metselwerk. Verder is er veel glas gebruikt in het gebouw. Ook is er een trap van Carrara marmer, Carrara marmer komt uit Italië en zoals de naam als zegt uit de plaats Carrara. Carrara ligt in het noordwesten van Toscane. Het bijzondere van dit marmer is, dat het bijna vlekkeloos is. Onder andere Michelangelo gebruikte dit marmer voor het beeld van David. Ook is er smeedijzer gebruikt in een poort, en heeft het gebouw een gietijzeren constructie.

info:

Calle de Alcalá 48, 28014 Madrid, Spain Bank: ma-vr 8:00 – 19:30 en Bibliotheek: ma-vr 8:30 – 17:30

86

Ontwerper:

De ontwerper van het ‘Circulo de bellas artes’ is Antonio Palacios Ramilo, geboren op 8 Januari 1872. Antonio Palacios Ramilo ontwikkelde zijn carrière als architect in het begin van de 20ste eeuw. Dit was een periode met vele ontwikkelingen, er werden vooral veel kantoren en warenhuizen gebouwd. Hierdoor kwam er vraag naar een nieuwe kijk op de architectuur. Er was in deze tijd behoefte om de regionale Spaanse architectuur te combineren met de wereldwijde architectuur. De stijl van de architect is vooral te herkennen aan de persoonlijke keuze van de bouwmaterialen. Antonio maakte vooral gebouwen voor functies die te maken hadden met de opkomende wetenschap. De architect overleed uiteindelijk op 27 Oktober 1945. Antonio Palacios Ramilo heeft een aantal projecten gehad. Deze projecten bevinden zich allemaal in Spanje. Zijn grootste projecten zijn allemaal binnen Madrid en sommige in delen van de provincie Galicië van Spanje. De architect heeft vele bouwwerken ontworpen, drie van zijn belangrijkste / meest unieke bouwwerken zijn: Palacio de comunicaciones ( paleis van communicatie) , dit

Palacio de Comunicaciones

Casino de Madrid

Ziekehnuis dagloner Maudes

gebouw is gelegen in het historisch centrum van Madrid. De start van de bouw vond plaats in 1907 en het gebouw werd officieel geopend op 14 maart 1919. De eerste functie van het gebouw was het centrale bureau van de post, telegraaf en de telefoon. Ook ontwierp hij Casino de Madrid , dit was een casino in Madrid waarvan de gevel moest worden verbouwd en totaal worden vernieuwd. Ook ontwierp hij het ziekenhuis dagloner Maudes, na een lange periode van de bouw aan het paleis van communicatie groeide de populariteit van de architect. Hierdoor kreeg de architect vele opdrachten aangeboden waaronder het monumentaal werk aan een ziekenhuis. Deze opdracht heeft de architect aangenomen. Aan het gebouw kan men nu gelijkenissen ontdekken tussen het ziekenhuis en het paleis van communicatie.

Gebouwanalyse:

1. Het Circulo de Bellas Artes is gelegen aan een drukke straat namelijk de ‘Calle de Alcala’, hier is vaak druk verkeer. Het gebouw zit aan twee kanten

Beschouwing gebouw

87

12. Circulo de Bellas Artes


vast aan omliggende gebouwen, dit is de achtergevel en de rechter zijgevel. In de gehele straat zijn vele soorten architectuur te vinden en ook een aantal hoge bouwwerken. Aan de gevel van het gebouw vindt men aspecten terug van de Grieken, door het gebruik van de vele zuilen die in de gevel zijn geplaatst. Maar toch is het gebouw typisch Art deco, dit is vaak een samenhang van meerdere stijlen uit de 20e eeuw. Het Circulo de bellas Artes is wel één van de hoogste gebouwen in de straat door de toren. Aan de overkant is het metropolis gelegen wat ook in de Art Deco stijl is gebouwd. Door al deze bijzondere bouwwerken in de straat kan men niet zeggen dat het gebouw boven de andere gebouwen uitspringt. 2. De hoofdvorm van het gebouw is niet makkelijk te beschrijven. Als men naar de plattegrond van het gebouw kijkt, is er een aparte indeling te zien. Het is niet duidelijk te beschrijven als één duidelijke vorm. Het is namelijk een plattegrond met vele rondingen en blokken. Eigenlijk kan de hoofdvorm worden gezien als een rechthoek. Hierin is een indeling gemaakt waardoor er stukken uit de rechthoek zijn weggehaald en ronde vormen zijn ontstaan. Wanneer men naar het gebouw zelf kijkt, ziet men eigenlijk een strak en kubusvormig gebouw. De afmetingen zijn 30,4 m x 64 m met een oppervlakte van 1945,6 m2. Het hoogste punt van het gebouw is 65m hoog. 3. Wanneer men een blik werpt op de entrees van het gebouw ziet men dat ze niet heel opvallend zijn. Het gebouw is in het geheel heel strak en kubusvormig wat typisch art Deco is, dit is ook te zien bij de entrees. Art Deco legt de nadruk op decoratie en toegepaste kunst. Dit is aan de gevels terug te zien, er zijn namelijk verschillende beeldhouwwerken en andere kunstvormen terug te vinden op de gevels. De Art Deco beweging is een mix van verschillende stijlen en kunststromingen uit de eerste periodes van de 20e eeuw. Dit is goed terug te zien in dit gebouw. Het gebouw heeft meerdere entrees: één entree aan de drukke straat kant en twee aan de zijkant van het gebouw. Deze twee entrees aan de zijkant zijn het grootst en zijn gelegen aan een rustig straatje, er is dus gebruik gemaakt van dit straatje zodat er een rustige hoofdentree is. De entrees dienen als ingang van het gebouw en als ingang voor de theaterhal. Beide entrees zijn niet heel opvallend maar wel breed en strak. Die strakke vorm is ook terug te zien bij de ramen en deuren van het gebouw, deze zijn namelijk ook allemaal strak van vorm. Het dak is ook opgebouwd met strakke vormen. Maar doordat de vele vormen van het gebouw verschillende hoogtes hebben ontstaan er vele daken. Dit zijn allemaal platte daken. Het verschil tussen deze daken maakt het gebouw bijzonder. 4. Het circulo de Bellas artes heeft verschillende functies in het gebouw en is in bezit van het CBA (organisatie voor kunstenaars) . De naam zegt het natuurlijk al ( cirkel van de schone kunst) dat het gebouw bedoeld is voor functies op het gebied van kunst. De grootste doelstelling is dus ook het verspreiden van artistieke en culturele zaken. Zo dient het gebouw voor tentoonstellingen, conferenties, workshops, concerten, theater, dans , literatuur en film. Ook is er tegenwoordig een eigen radiozender gevestigd, namelijk ‘Circle radio’. Deze zender is gericht op cultuur en kunst. Het gebouw is gebouwd in 1880 , dus het is al een redelijk oud

Beschouwing gebouw

88

gebouw. Hierdoor worden er regelmatig onderhoudswerkzaamheden gepleegd aan het gebouw. De laatste onderhoudsbeurt was op 12 januari 2011, hierbij hebben ze het gehele gebouw nagelopen en opgeknapt. Tussen 1921 en 1926 heeft er een belangrijke ontwikkeling in het gebouw plaats gevonden. In 1919 moest het gebouw worden verbouwd tot hoofdkantoor van de cirkel voor schone kunsten. Hiervoor werd een wedstrijd gehouden wie dit mocht gaan ontwerpen, Deze wedstrijd is gewonnen door Antonio Palacios Ramilo. In deze periode is er flink verbouwd in het gebouw. Zo zijn er een aantal kunstwerken aangebracht op de begane grond vloer, heeft er verandering plaats gevonden in de volumes van het gebouw en zijn er vele klassieke kunstwerken toegepast door het gehele gebouw en aan de gevels. De oude indeling van het gebouw is grotendeels vervangen. Hierdoor zijn er nieuwe ruimtes gemaakt zoals een tentoonstellingszaal, ruimte voor theater en een ruimte voor een cinema. Er waren twee penthouses aanwezig hierop zijn twee verdieping gebouwd en zijn deze totaal omgebouwd tot een bibliotheek, recreatieruimtes en kantoren. Bovenop deze oude penthouses zijn twee terrassen aanwezig. Het gebouw heeft ook een grote kelder. Deze kelder is ook verbouwd in deze periode, zo bevindt zich er nu een fitnessruimte, een balzaal, een bar, badhuis en de kelder dient als magazijn en ruimte voor algemene diensten. Tijdens de grote verbouwing zijn er ook beelden geplaatst in het gebouw , in de gevels en één op het dak. Het gebouw is dus meerdere malen gerenoveerd, de laatste renovatie heeft plaats gevonden in 1995 door de architect Mas-Guindal. Op 19 maart in 2012 is er geprobeerd de bibliotheek in het gebouw te laten afbranden. Dit is gelukkig niet gelukt door het ingrijpen van medewerkers in de bibliotheek. Wel is er schade ontstaan aan de gevel van de bibliotheek. 5. In het decor van het gebouw zijn klassieke elementen aanwezig. Er zijn namelijk verschillende beelden aanwezig in/op en aan het gebouw. Een voorbeeld hiervan is het grote beeld dat te zien is op het dak van het gebouw. Dit is een standbeeld van de godin Minerva, deze godin is een personificatie van de goddelijk macht van het verstand. Er bevindt zich in het interieur ook een barokke trap die van onder tot aan de bovenkant van het gebouw loopt. Zoals al eerder is geschreven heeft het gebouw een Griekse en Renaissance stijl. Dit is binnen ook terug te zien. Het is ingericht met vele Griekse elementen, namelijk de zuilen. Er zijn ook een aantal pilasters aanwezig in het gebouw en koepels. Deze koepels zijn voornamelijk gebouwd in de stijl van de Renaissance. Aan de plattegrond te zien is de constructie van het gebouw gemaakt met behulp van kolommen, dit zijn de zwarte stippen op de plattegrond. Men ziet in de plattegrond dat er door het gehele gebouw gekeken kan worden, door de vele wandopeningen wat grote zichtlijnen als effect geeft. 6. Het gebouw is ontworpen in 1880, in opdracht van een kleine groep kunstenaars. Deze kleine groep van kunstenaars is in de loop der jaren

Beschouwing gebouw

89



uitgegroeid tot een grote vereniging van Kunstenaars Bellas Artes ( KBA ) . Ze gaven de opdracht om een gebouw te maken waarbij de kunst in het oog gehouden moest worden. De functies in het gebouw moesten allemaal gericht worden op de kunst en wetenschap. De financiering van het gebouw is gemengd. Er is een deel betaald door de leden van de kunstenaars groep, maar niet alles kon hiermee worden gefinancierd. De gemeente van Madrid en het Ministerie van Cultuur in Spanje hebben mee gefinancierd aan dit project. Hierdoor moest de Kunstenaars groep afspraken maken over samenwerking met andere publieke en private bedrijven die gevestigd zijn in het gebouw. 7. In het gebouw is er veel gebruikt gemaakt van duurzame steensoorten, voornamelijk natuursteen. Vele zuilen, pilasters en vloeren zijn gemaakt van natuursteen waardoor het kan worden beschouwd als een duurzaam gebouw op gebied van de meeste materialen. Circulo de Bellas artes is gelegen aan een drukbezochte straat. Aan deze straat bevinden zich vele gebouwen met een klassieke uitstraling, hierdoor past het gebouw in deze omgeving. Het heeft in het begin moeite gekost om een bouwvergunning te verkrijgen. Dit kwam omdat er problemen waren met de hoogtes van het gebouw vergeleken met de omgeving. Hierdoor zijn enkele aanpassing en aangebracht om de bouwvergunning alsnog te verkrijgen. Zo was het plan eerst om de toren boven op het gebouw hoger te bouwen dan de oorspronkelijke hoogte. De functies binnen het gebouw zijn zeer verschillend. Toch wordt het aanschouwd als een openbaar gebouw. Alleen voor tentoonstellingen en exposities is er wel een entree ticket nodig om deze te mogen bezichtigen. 8. Een mooi element aan het gebouw zijn de vele beeldhouwwerken op de muren , dit is typisch Art Deco. Deze beeldhouwwerken hebben vooral betrekking op Goden uit de Griekse tijd. De beeldhouwwerken zijn zowel aan de gevel als in het interieur overal terug te zien. Ook typisch Art Deco is het heldere kleurgebruik in gebouwen, wat vooral goed te zien is in het interieur van het gebouw. In het gebouw is er veel gebruik gemaakt van glas in lood, waarin ook tekeningen aanwezig zijn van Griekse oudheden. Op de begane grond is gekozen voor veiligheidsglas, om zo het vandalisme tegen te gaan.

info:

Calle de alcala 42, Madrid 11:00/ 14:00 di wo do vr za zo / 17:00/ 21:00 di wo do vr za ( Kosten 1 euro) www.circulobellasartes.com

90

info:

Calle de Alcala 42, Madrid. Entree: € 1,11:00/ 14:00 di wo do vr za zo; 17:00/ 21:00 di wo do vr za

91

13. Plaza Mayor

13. Plaza Mayor

Ontwerpers:

dig is er onder het plein een parkeergarage gevestigd. Plaza Mayor is één van de belangrijkste pleinen van Madrid, maar er zijn er veel meer gelegen in Madrid. Vlak bij Plaza Mayor liggen twee andere bekende en belangrijke pleinen, Puerta del Sol en Plaza de la Villa. Plaza Mayor is een plein helemaal omringd door gebouwen. Vanaf het plein zijn alleen deze gebouwen te zien. Buiten het plein zijn de gebouwen duidelijk te herkennen. Het zijn de hogere gebouwen in de wijk en ze wijken qua uiterlijk ook af van de omliggende gebouwen. Deze gebouwen zijn herbouwd en in een neoklassieke stijl ontworpen door Juan de Villanueva.Het plein is goed te herkennen aan de negen poorten die er zijn om het plein op te kunnen.

Door: Nikky Geuze

Juan de Herrera was de eerste ontwerper van Plaza Mayor. In 1576, in opdracht van de toenmalige koning Filip II, toonde hij de eerste tekeningen van het ontwerp voor Plaza Mayor. Hoewel de tekeningen al in 1576 gemaakt waren, begon de bouw pas in 1617. Juan de Herrera was één van de belangrijkste Spaanse architecten van de 16de eeuw. Er werd zelfs een naam gegeven aan zijn soort van architectuur, het Herreriaans. Het Herreriaans wordt gekenmerkt door sterk uitgezette lijnen en nauwelijks Juan de Villanueva decoratie. Eenvoud, somberheid, soberheid en kaalheid horen bij het Herreriaans Toen de bouw in 1617 begon, was er een nieuwe architect benoemd voor het verdere verloop van Plaza Mayor. Dit was de Spaanse architect Juan Gomez de Mora onder leiding van Filip III. Bij Plaza Mayor is het meest herkenbare van zijn werk de karakteristieke portieken. Nadat de bouw onder leiding van Juan Gomez de Mora klaar was, zijn er diverse branden uitgebroken. Na een reeks van branden heeft Juan de Villanueva in 1790 de opdracht gekregen voor de wederopbouw. Hoe Plaza Mayor er tot op de dag van vandaag uitziet is het werk van Juan de Villanueva. Juan de Villanueva is geboren op 15 september 1739 en heeft geleefd tot 22 augustus 1811. Zijn volledige naam is Juan de Antonia Villanueva y de Montes. Toen hij elf jaar was is hij aangenomen op de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van San Fernando. In 1758 verhuisde Juan naar Rome, dat deed hij om zijn studie te vervolgen. In 1766 keerde Juan weer terug naar Madrid, waar hij benoemt werd tot architect van de Orde van de Prins. Na deze benoeming werkte hij vrijwel geheel voor het koninklijk huis. De belangrijkste werken van Juan de Villanueva zijn het Prado museum, de Botanische tuin en de Koninklijke sterrenwacht ( National Astronomical Observatory).

2. De gebouwen vormen als een rechthoek samen één geheel. De omtrek van het vierkant is in de lengte 129 meter lang en in de breedte 94 meter. De totale oppervlakte van het plein is 12126 m2. De gebouwen zijn vier verdiepingen hoog. Aan het gebouw zijn later balkons gevestigd. Deze balkons konden rijke mensen vroeger huren om een festival bij te wonen. Vanaf deze balkons heb je een goed zicht over het hele plein. In totaal zijn er 237 balkons aangebouwd, tegenwoordig horen deze balkons gewoon bij de appartementen.

1. Vroeger lag Plaza Mayor buiten de stadsmuren van Madrid, dit was in de 12de eeuw het geval. De christenen hadden een stadsmuur rondom Madrid gebouwd. In de 15de eeuw is deze stadsmuur afgebroken en is Plaza Mayor binnen Madrid komen te liggen. Nu is het centraal gelegen in Madrid. Eerst was er alleen maar sprake van een “kaal” plein, waar vooral markten werden gehouden. Maar in 1617 zijn de eerste gebouwen rondom het plein gebouwd. Het plein is op de dag van vandaag helemaal omringd door gebouwen. Deze gebouwen dienen als appartementen. Tegenwoor-

3. De opvallendste gevels zijn de gebouwen met de twee torens, Casa de la Panaderia en Casa de la Carnicería. Deze gebouwen staan tegen over elkaar en in het midden van een zijde. Eén van deze gevels wijkt qua uiterlijk af van de rest van de gevels, namelijk Casa de la Panaderia. Op deze gevel is een fresco te zien, aangebracht in 1992. Casa de la Carnicería heeft hetzelfde uiterlijk als de andere gevels, namelijk rood van kleur. Naast dezelfde kleur zijn er ook nog andere kenmerken hetzelfde. De ramen en de karakteristieke poorten zijn over de gehele gevels hetzelfde aangebracht. Om het plein op te kunnen zijn er negen poorten. Deze negen poorten waren er vroeger voor de markten, elke poort voor een soort handelsgroep. Zo waren er poorten voor de smeden, de borduursters en de knopenmakers. Tegenwoordig zijn al deze poorten toegankelijk voor de bezoekers van het plein. De stijl is Neo Klassiek en is gebaseerd op de oudheid, de Griekse en Romeinse bouwwerken. Deze bouwwerken zijn gebaseerd op de oude tempels met de karakteristieke zuilen. Deze zuilen zijn terug te zien in de karakteristieke poorten. Onder heel het gebouw zijn deze poorten met zuilen toegepast. Achter deze bogen zijn restaurants, bars, winkels en VVV gevestigd. De negen toegangspoorten zijn te herkennen aan de hoogte en de breedte. Als dak

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

Prado Museum

Gebouwbeschouwing

Botanische tuin

Koninklijke sterrenwacht

92

93

13. Plaza Mayor

13. Plaza Mayor

is er voor een zadeldak gekozen. Dit dak is in zwart uitgevoerd. Hierdoor vallen de gevels nog beter op, omdat het dak niet gekleurd wordt door het licht. 4. Zoals eerder vermeld was Plaza Mayor alleen maar een plein, dat buiten de stadsmuren van Madrid lag. Later, toen de stadsmuren waren opgegeven, kwam dit plein wel in Madrid te liggen. Op een centrale plaats. De mensen bouwden hier zelf huizen rondom, deze huizen waren houten blokhuisjes die door de armere werden bewoond. Hier kwam de eerste vorm van handel op het plein. Tijdens de leiderschap van koning Filip II, kreeg Juan de Herrera de opdracht om een ontwerp te maken voor Plaza Mayor. In 1576 waren de tekeningen gereed, toch begon de bouw ervan pas in 1617. Tijdens de bouw was er wel een nieuwe architect benoemd, dit was Juan Gomez de Mora, onder leiding van de toenmalige koning en tevens de nieuwe opdrachtgever Filip III. Hij heeft de karakteristieke poorten ontworpen. Achter deze poorten werd handel gedreven. Deze handel was wel professioneler dan de eerste vorm van handel op het plein. Elk soort van handelswaren had zijn eigen toegang en plaats op het plein. De toegang tot het plein waren toen nog smalle straten, tegenwoordig zijn op die plaatsten grote poorten gemaakt. In 1970 kreeg Juan de Villanueva de opdracht van de wederopbouw. Deze wederopbouw kwam door een aantal branden. De gebouwen die er rond die tijd stonden zijn gedeeltelijk afgebrand en moesten weer opgebouwd worden. In plaats van de zes lagen gebouwen, zijn het nu vier lagen. Tegenwoordig is er geen handel meer op dit plein, maar zijn in de gebouwen op de begane grond winkels, restaurants en bars gevestigd. De twee opvallendste gebouwen zijn, Casa de la Panadería (het bakkershuis) en Casa de la Carnicería (het slagershuis). Het bakkershuis is het beschilderde gebouwen en zijn de gemeentelijke functies ingetrokken. In het slagershuis is de Stedelijke Raad van het stadscentrum gevestigd. In de zomer staat bijna het gehele plein vol met onder andere terrasjes, kunstenaars en straatartiesten. 5. Rondom het plein zijn vier niveaus gebouwen gebouwd. Het grootste gedeelte van de gebouwen zijn bedoeld als appartementen. De beganegrond van de gebouwen is bedoeld voor winkels restaurant en bars, ook de VVV is hier gevestigd. De twee afwijkende gebouwen (te herkennen aan de twee torens die eraan gevestigd zijn), Casa de la Panadería (het bakkershuis) en Casa de la Carnicería (het slagershuis), hebben naast de winkels en de appartementen ook nog een andere functie. De eerste verdieping van het bakkershuis, te herkennen aan de beschilderingen, was bestemd voor de Royal Hall. Vroeger was dit een grote zaal met een balkon dat uitzicht gaf over het plein. Na de wederopbouw is de Royal Hall verspreid over twee gelijke kamers. Deze twee kamers werden geheel versierd. In de hal en de trap werden de muren bekleed met tegels (rond de 15.000). Niet alleen werd gedacht aan de aankleding

Beschouwing gebouw

94

van de hal en de trap, maar ook werd gedacht aan het plafond. Overal in de ruimtes werd het plafond versierd met schilderijen van Claudio Coello Jimenez en Jose Donoso. Na de wederopbouw is de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van San Fernando er gevestigd. Toen de Academie werd verplaatst naar een ander deel in de stad, is de gemeenteraad erin getrokken. Voor de gemeenteraad werd dit een tweede stadhuis. Na de wederopbouw is de constructie van de gebouwen wel degelijk veranderd. De onderconstructie is niet gewijzigd. Dit was het enige onderdeel wat niet door de branden verwoest was. Onder de constructie zat een kelder. Deze kelder was gevormd uit 56 granieten pilaren. Het oorspronkelijke materiaal van de gebouwen was hout. Doordat de gebouwen redelijk dicht op elkaar stonden was dit wel erg risicovol. Er ontstonden drie grote branden waardoor de houten gebouwen dan ook volledig vernield waren. Hier is in het nieuwe ontwerp over nagedacht, in plaatst van hout zijn er nu rode bakstenen toegepast. Door de lichtinval worden deze rode bakstenen goed benadrukt. Omdat het een open plein is, komt er vanaf de bovenzijde licht op het plein vallen. Dit geeft veel schaduweffect. Ook door de diverse poorten komt licht binnen vallen. Hierdoor krijg je een speciaal effect op het plein, vanaf verschillende punten op het plein komt er licht binnenvallen. 6. De opdrachtgever van de laatste bouwplannen is Filip II. Hij gaf de opdracht aan de architect Juan de Herrera om een plein te ontwerpen. Filip II(1527 – 1598) was koning van Spanje, toen het grootste koloniale rijk van de 16de eeuw. Hij was koning van 1556 tot 1598 en was de opvolger van Karel V. Hij was de opvolger omdat hij de enige zoon was van Karel V bij zijn toenmalige vrouw. Filip II heeft een goede opleiding gevolgd gedurende zijn jeugd, wat vele voordelen had voor het heersen van een aantal grote landen. Het enige nadeel van Filip II was dat hij alleen Spaans en Portugees kon, hierdoor verliep contact met de andere koningen zeer moeizaam. Tijdens zijn leiderschap over Spanje bereikte Spanje het hoogtepunt van zijn macht. Maar daarentegen heeft het geleid tot economische uitputting en cultureel verval. De aanleiding van het ontwerpen van Plaza Mayor was om de drukke en chaotische buurt eromheen te herstructureren. Toen had het plein nog de naam Plaza del Arrabal. Na het ontwerpen van het plein heeft het de naam Plaza Mayor gekregen. 7. Toen Plaza Mayor werd gebouwd waren er al bedenkingen. De Madrilenen waren het niet eens met zo’n ( voor die tijd) massaal gebouw. De gebouwen waren zes niveaus hoog en tamelijk dicht op elkaar. Filip II en de architect stonden achter het ontwerp en hebben het toch gerealiseerd. De Madrilenen hadden wel gelijk in hun mening dat het een groot risico met zich meebracht. Het risico zat hem vooral in de dicht op elkaar staande gebouwen. De

Beschouwing gebouw

95

13. Plaza Mayor

14. Plaza de Toros

gebouwen stonden zo dicht op elkaar dat er maar weinig ruimte over was om af te scheiden van de rest. Hierdoor konden sneller ruzies onderling, maar ook branden uitbreken. De Madrilenen zagen vooral risico in branden, dit kwam omdat de gebouwen toen nog allemaal van hout gebouwd waren. Er ontstonden ook tamelijk wat brandjes op het plein. In totaal zijn er drie hevige branden geweest en is er een deel van het plein in brand opgegaan. De laatste brand heeft bijna al de gebouwen verwoest. Er kwam toen wel een wederopbouw, onder leiding van koning Filip III. Het verschil was nu wel dat de gebouwen aan elkaar kwamen te staan zodat het één geheel werd. Ondanks dat het een zeer toeristische plek is geworden, zijn nog steeds niet alle Madrilenen blij met het bestaan van het plein en de gebouwen.

Ontwerper

Door: Peter Stoel

Slagerhuis

8. Heel opvallend aan Plaza Mayor is het kleurgebruik in de gebouwen. De gebouwen zijn na de wederopbouw, in plaats van hout, opgebouwd Plattegrond bakkershuis uit rode bakstenen. En dan springt er één gevel uit die niet rood gekleurd is. Deze gevel is van Casa de la Panadería ( het bakkershuis). Op dit gebouw is een fresco te zien, deze is pas in 1992 aangebracht. Op deze beschildering zijn allemaal verschillende mensen afgebeeld. Deze beschildering is afgeleid van mythologische figuren, die vroeger beschouwd werden als gedragsvoorbeelden. Onder het gebouw zijn de karakteristieke poorten, met de zuilen. Deze zijn niet in de rode bakstenen gemaakt, maar in witte blokken. Deze horen bij de tijd van de zuilen, de Romeinse en Griekse tijd.Het gebouw bestaat voor de rest uit betonnen vloeren en houten kozijnen. Alle ramen zijn hetzelfde uitgevoerd en zijn verdeeld in ruiten. Het dak is uitgevoerd in twee soorten gekleurde dakpannen, zwarte en grijze dakpannen. Zowel het zadeldak als de daken van de vier torens is met deze dakpannen uitgevoerd. Zo blijft het één geheel en heb je geen kleurverschillen.

info:

Plaza Mayor is alle dagen toegankelijk. Toegang tot het plein is gratis en is via negen verschillende poorten te betreden. Met het openbaar vervoer te bereiken via de metro 1, 2, 3 Sol

96

De ontwerper van Plaza de Toros de Las Ventas is Joseph (José) Espelius Anduaga. Joseph Espelius Anduaga werd in 1874 geboren en studeerde in 1898 af aan de Real Academia Española. In het begin van zijn loopbaan als architect werkte hij veel samen met een medestudent, Manuel del Busto, die later ook veel gebouwen met een publieksfunctie zou ontwerpen zoals cinema’s en theaters. Joseph Espelius Anduaga gebruikte meerdere stijlen tijdens zijn carrière, zijn vroegere werken waren veelal in Art Nouveau en eclectische stijl. Later stapte hij echter over op de Neo-Mudejar, die in de jaren 20 van de vorige eeuw erg populair werd in Spanje. Deze stijl heeft een duidelijk nationaal karakter, een stijl die alleen in Spanje terug te vinden is. Dit vind je ook terug in de materiaal keuzes van veel gebouwen ontworpen in deze stijl namelijk baksteen en keramiek. Plaza de Toros de Las Ventas was Joseph Espelius Anduaga’s laatste bouwwerk en hij heeft de voltooiing ook niet mee mogen maken, hij stierf in 1928. Naast Las Ventas heeft Joseph Espelius Anduaga vele andere publieke bouwwerken ontworpen in de Spaanse hoofdstad. Waaronder een van zijn eerste opdrachten; Teatro Reina Victoria. Ontworpen in 1915 en gebouwd in 1915 -1916. Dit theater in Art Nouveau stijl wordt gekenmerkt door een façade die uitbundig is versierd met keramiek (tegeltjes) en glas in lood ramen. De opdrachtgever was José Juan Cadenas en tijdens de openingsplechtigheid van het theater waren koning Alfonso XIII en koning Victoria Eugenia aanwezig.

vlnr. Teatro Reina VIctoria, Woonhuis aan de Calle Goya 32 en Hotel Metropolitano

Verdere werken van zijn hand zijn onder andere een groot woonhuis aan de Calle Goya 32, ontworpen en gebouwd tussen 1907 -1909 voor een dame van adel; María de los Ángeles de Espelius y Anduaga. Het is niet bekend of zij familie was van de architect. Dit grote hoekhuis in eclectische stijl wordt gekenmerkt door uitbundige versieringen, ornamenten en een koepel. Dat hij ook vaak samenwerkte met andere architecten wordt nogmaals bevestigd door het feit dat hij in 1917 samen met architect Vicente Agustí Elguero het Hotel Metropolitano heeft ontworpen. Tussen 1918 en 1922 werd dit bouwwerk gerealiseerd aan de Gran Via. Op de begane grond van dit gebouw werd op 9 maart 1981 de eerste vestiging van de McDonald’s keten in Spanje geopend wat veel ophef veroorzaakte onder de bevolking.

Beschouwing gebouw

97

14. Plaza de Toros

14. Plaza de Toros

Gebouwbeschouwing

verschillende Spaanse provincies uitgevoerd als rond tegelwerk. Het metselwerk is uitgevoerd in een vrij simpel halfsteens verband met rode bakstenen, maar wat het echter bijzonder maakt is de manier waarop de uitstekende stenen, in verschillende geometrische patronen, de gevels sieren.

1. Plaza de Toros de Las Ventas is de belangrijkste Stierenvechterarena in Madrid en in heel Spanje. Het is tevens ook de op drie na grootste van de wereld. De arena staat op een groot plein, Calle de Alcala, los van andere bebouwing, ten westen van de M-30 snelweg. De arena ligt ongeveer 4 kilometer uit het centrum van de stad, iets wat door de bevolking niet erg gewaardeerd werd. Het eerste dat opvalt is de omvang van het gebouw. Op het eerste oog maakt, de uit voornamelijk baksteen gebouwde arena, door z’n hoogte en ronde vorm een solide en stevige indruk. Als je daarna wat inzoomt en de details tot je neemt zie je al snel dat de mate van afwerking hoog is. Het geheel is door de vele hoefijzerbogen en openingen al wat opener en vriendelijker oogt. De arena is in “Neo-mudejar-stijl” gebouwd, wat in het Nederlands ook wel de Moorse revival stijl wordt genoemd. Deze stijl is typisch Spaans en architecten streefden naar een eigen “Spaanse stijl”. Zij werden sterk beïnvloedt door de Moorse kunsten, die door de Moren tijdens hun bezetting van Spanje door het land verspreid zijn. Wat deze stijl ook kenmerkt is het gebruikt van baksteen en vooral de mate waarmee hier de gevels versierd worden. Door eenvoudig weg bakstenen iets uit de muur te laten steken in een bepaald verband, wordt een heel decoratieve schaduwwerking verkregen. Een ander kenmerk wat gelijk opvalt zijn de vele hoefijzerbogen, wat ook voort komt uit de Moorse stijl. Verder is ter decoratie veel keramiek aangebracht op de gevels. Deze tegeltjes (azulejos) zijn puur decoratief en ook sterk geïnspireerd op Moorse motieven, die terug te vinden zijn op bijvoorbeeld het Alhambra in Grenada. 2. Plaza de Toros de Las Ventas meet zo’n 65 meter in diameter. Om de cirkelvormige arena bevinden zich zes aanbouwen. Een grote centrale aanbouw waar ook de hoofdtoegangspoort van de arena zich bevindt, deze is zo’n 12 meter hoog. De vijf andere hoge aanbouwen zijn ongeveer 36 meter hoog en fungeren ook als toegang tot de arena. Om de centrale middenplaats, waar de stierengevechten plaats vinden, is een gang waar de stierenvechters in geval van nood kunnen schuilen. De arena is verdeelt in tien “taartpunten” of in het Spaans ook wel tendidos genoemd. Aan de achterzijde van de arena bevindt zich een museum gewijd aan de geschiedenis van het stierenvechten. 3. De façade wordt voornamelijk gekenmerkt door hoefijzerbogen, tegeltjes en motieven gemaakt met bakstenen. De hoefijzerbogen zijn in het ontwerp van de Plaza de Toros de Las Ventas in verschillende soorten toegepast. Zo zijn er gewone maar ook drie lobbige hoefijzerbogen gebruikt. Het is een typische stijlelement die voort komt uit de islamitische invloeden die de Neo-Mudejar stijl kenmerkt. Een hoefijzerboog is een boog waarbij de boog wat breder is dan de opening eronder en daardoor op een hoefijzer lijkt. Bij de drie lobbige hoefijzerboog is de boog opgebouwd uit drie kleinere cirkels, die tezamen de boog vormen. Ook is hier weer de boog groter dan de doorgang eronder. De tegeltjes waarmee de gevels van de arena versierd zijn, beelden vele motieven uit. Zo bestaat de tweede verdieping uit een galerij van steeds een paar drie lobbige hoefijzerbogen, waarboven het uitbundig versierd is met keramiek. Hier zien we weelderige Moorse motieven, maar wat hier echt opvalt zijn de wapenschilden van de

Beschouwing gebouw

98

4. De Plaza de Toros de Las Ventas is ontworpen door Joseph (José) Espelius Anduaga. Ten tijden van de eerste wereldoorlog won stierenvechten in Spanje enorm aan populariteit. De toenmalige arena, in het district Carretera de Aragon, voldeed met 12.000 plaatsen niet meer qua capaciteit. Een zeer populaire matador (stierenvechter) genaamd José Gómez Ortega, bijgenaamd “Joselito”, kwam op het idee om een nieuwe arena te laten bouwen. Hij vroeg hiervoor zijn goede vriend en architect José Espelius. Helaas vond Joselito in 1920, op 25 jarige leeftijd al de dood in een gevecht met een stier. Het idee was een grote arena te bouwen, minstens twee keer zo groot, om zo stierenvechten ook voor het gewone volk betaalbaar te maken. Een zeer rijke familie, genaamd Jardon, schonk het stuk land aan de stad Madrid. De voorwaarde was dat zij de arena 50 jaar mochten uitbaten. Het stadsbestuur ging in 1920 hiermee akkoord en pas twee jaar later in 1922 werd de eerste steen gelegd. José Espelius ontwierp de Plaza de Toros de Las Ventas origineel voor 26.000 mensen. Dit is later echter terug gebracht naar 23.000 om veiligheidsredenen. Voor de voltooiing van het bouwwerk, in 1928, stierf de architect en werd de leiding overgenomen door de pas afgestudeerde Manuel Muñoz Monasterio. Later zou deze onder andere de “kathedraal van het voetbal” in Madrid ontwerpen en bouwen; Estadio Santiago Bernabéu. Plaza de Toros de Las Ventas werd in 1929 voltooid en in 1931 werd het eerste stierengevecht georganiseerd door de toenmalige burgermeester van Madrid, Don Pedro Rico, met een indrukwekkende “line up” van stierenvechters. Dit werd ook mede gedaan om geld in te zamelen voor de werkelozen. In 1932 werden er geen gevechten georganiseerd, voornamelijk omdat het plein nog niet af was en daarmee de bereikbaarheid van de arena ernstig te wensen overliet. In 1934 werd de arena officieel geopend. Ten tijden van de Spaanse burgeroorlog (1936 – 1939) is de arena niet gebruikt en stond de middenplaats vol met onkruid. In 1977 is de arena verklaard tot historisch-artistiek monument en in 1994 is de Plaza de Toros de Las Ventas op de UNESCO-lijst van het cultureel erfgoed geplaatst. Vandaag de dag wordt de arena niet alleen meer voor stiergevechten gebruikt. Het is een zeer multifunctioneel gebouw geworden waar onder andere belangrijke tenniswedstrijden en concerten van grote artiesten als AC/DC en Coldplay worden georganiseerd. José Gómez Ortega

5. Nadat de Plaza de Toros de Las Ventas was gebouwd zijn er later

Beschouwing gebouw

99

14. Plaza de Toros

14. Plaza de Toros

geen grote renovaties meer uitgevoerd. Op de plattegrond is goed te zien hoe de arena is opgebouwd. Allereerst de ronde middenplaats waar de stierengevechten worden uitgevoerd. Tussen de middenplaats en de tribune bevindt zich een gang waar in geval van nood de stierenvechters kunnen schuilen. Daar buiten bevinden zich de tribunes, die uiteindelijk overgaan in patio’s. Dit zijn de hoger gelegen plaatsen met een dak er boven. Plaza de Toros de Las Ventas heeft ook een Koninklijke loge, deze is aan de linkerConcert Coldplay in Plaza de Toros kant gesitueerd, ten hoogte van de patio’s. De Koninklijke loge is voorzien van een eigen badkamer en een lift. Ook deze loge is rijkelijk versierd met Arabesque motieven. De voorzitter, die leiding geeft aan het stiergevecht, zit boven de hoofdingang van de arena, de “puerta grande”. Binnen de arena is verder nog een grote klok te zien met het opschrift “ano 1930”. Opmerkelijk is dat de arena ook beschikt over twee operatiekamer (toegelegd op wonden toegebracht door stierenhoorns) en een kapel. Aan de buitenzijde zien we vijf poortgebouwen, waarvan drie grote en twee kleinere. Deze bieden alle vijf toegang tot de zitplaatsen in de arena. Aan de achterzijde bevindt zich nog een grote laagbouw. In dit gedeelte bevinden zich de stallen voor de paarden en de hokken voor de stieren, alsmede de zadelkamer en een slachthuis. De hoofddraagconstructie van de Plaza de Toros de Las ventas is een stalenframe. Als gevolg van de industriële revolutie werd het mogelijk zulke constructies van staal te maken. Als invulling is baksteen en beton gebruikt. Qua kleuren zijn aan de binnenkant van het gebouw lichte pastel tinten en wit gebruikt. Dit geeft het gebouw een licht en open karakter, dit is wel nodig omdat de galerijen veel schaduw geven. De grote open binnenplaats en de bogen zorgen voor veel natuurlijk licht in de arena. Doordat er veel bogen met lichter gekleurde achterliggende muren zijn toegepast krijgt het gebouw hierdoor een lichtere uitstraling en komen de bakstenen wat minder donker over.

het stierenvechten). Hij had een visie waarbij hij het stierenvechten voor iedereen in Madrid toegankelijk wilde maken. Hiervoor moest een nieuwe monumentale arena verschijnen aan de rand van de stad met een capaciteit dubbel zo groot als de oude. Door het aanzien van Josélito was het stadsbestuur al snel overtuigd. Doordat Josélito bevriend was met José Espelius kreeg deze de opdracht om zijn droom te verwezenlijken. Helaas sloeg op 16 mei 1920 het noodlot toe toen hij samen met zijn schoonbroer stieren aan het bevechten was en een stier de rollen omdraaide en hem dodelijk doorboorde. De bouw van de “nieuwe” arena werd oorspronkelijk begroot op 7,5 miljoen peseta’s (1,25 miljoen euro), dit werd met 4,5 miljoen overschreden(750.000 euro). Dat de arena in neo-Mudejar stijl gebouwd moest worden kwam door het feit dat die stijl erg populair was in die tijd en eigenlijk de te kiezen stijl was voor stierenvechterarena’s. 7. De Plaza de Toros de Las Ventas is nu zo’n 80 jaar oud, maar verkeerd nog in goede staat. Baksteen is een duurzaam bouwmateriaal en dit in combinatie met het warme klimaat van Madrid zorgt ervoor dat dit gebouw nog jaren mee kan. De arena heeft het omliggende landschap behoorlijk veranderd. Toen de arena nog in aanbouw was was het omliggende land nog van landelijke aard, door de benodigde infrastructuur is het landschap drastisch veranderd. Tegenwoordig wordt de arena nog steeds gebruikt voor stierenvechten. Het seizoen loopt van maart tot oktober. Echter onder druk van milieuclubs en dierenrechten organisaties is de populariteit van het stierenvechten aan het afnemen waardoor er steeds minder gevechten worden georganiseerd. Buiten het seizoen voor stierenvechten wordt de arena ook gebruikt voor andere doeleinden. Zo is in 2008 de arena omgebouwd tot tennis court voor de Daviscup, heeft Red Bull er een Freestyle jump event met crossmotoren georganiseerd en wordt de arena vaak gebruikt voor concerten van bekende artiesten. 8. De materialen waarmee de vormen van de Plaza de Toros de Las Ventas tot stand zijn gekomen zijn onder andere staal, baksteen, keramiek en aan de binnenkant stucwerk. Het geverfde stucwerk geeft aan de binnenkant een licht uiterlijk achter een zware bakstenen façade. Bakstenen zijn een duurzaam en redelijk onderhoudsvrij bouwmateriaal. Een ander onderhoudsvriendelijke afwerking zijn de azulejos (keramiek). Dit zijn hardgebakken en geglazuurde tegeltjes, die ook weinig onderhoud nodig hebben. Verder zit er weinig glas in het gebouw, wat dus ook niet kan breken. Dit alles maakt het een heel solide, stevig en onderhoudsvriendelijk gebouw.

6. Door immens stijgende populariteit van stierenvechten in de laat 19de en begin 20ste eeuw werd algauw de oude arena in Carretera de Aragon te klein (12.000 plaatsen). José Gómez Ortega (Josélito) was ten tijden van de eerste wereld oorlog een beroemde stierenvechter in Spanje en genoot een soort van sterrenstatus. Op 17 jarige leeftijd bereikte hij al de rang van matador de toros (de hoogste rang binnen

Beschouwing gebouw

100

info:

Calle de Alcalá, nummer 237. 28028 Madrid Tickets voor het stierenvechten varieren van 5 tot 100 euro. Openingstijden mrt t/m okt van di- vr 9.30 t/m 14.30 nov t/m febr van ma - vr 9.30 t/m 14.30

101

15. Hotel Puerta America


Ontwerper:

Vooral in de uiterlijke verschijning van de gevels komen de culturele aspecten goed naar voren. Zo doet de noordgevel denken aan de Parijse skyline van de Seine. Het gemaskerde, introverte aspect van de islamitische architectuur is op de hightech zuidgevel toegepast. Het interieur heeft een open karakter, dit vormt als verwijzing richting de open sfeer van de traditionele islamitische moskee. Een ander bekend gebouw van Jean Nouvel is de woontoren 100 Elevent Avaneu. Het gebouw telt 23 verdiepingen en staat in Manhattan. Het bijzondere aan dit gebouw is dat de toren over twee totaal verschillende typen gevels beschikt. Aan de kant die richting de Hudson-rivier ligt is het gebouw bekleed met ongeveer 1700 glaspanelen. Al deze glaspanelen hebben verschillende groottes en kleuren. Hierdoor speelt licht een erg belangrijke rol bij deze toren. Het telkens veranderen van de lichtinval gedurende de dag heeft een sterk invloed op het aanzicht van de toren. Aan de straat kant is er een zeven verdieping hoge loggia geplaatst. Dit scherm is enkele meters voor de gevel geplaatst, hierdoor ontstaat een soort atrium. Hierin groeien bomen en andere planten waar de bewoners van de toren uitzicht op hebben. Een ander bekend bouwwerk van Jean Nouvel is Torre agbar, een wolkenkrabber in Barcalona. In de toren is een Spaans waterleidingbedrijf gevestigd, Aguas. Hier is ook de naam van afgeleid. De toren heeft een lengte van 144,4 meter en heeft 38 verdiepingen. De hoofdvorm van de toren is een cilinder die vanaf de 26ste verdieping overgaat in een koepel. De buitenwand van Torre agbar is volledig bedekt met aluminium zonwering van 120 bij 30 cm. De toren wordt omringd door een greppel hierdoor lijkt het net of deze vanuit de grond omhoog is geschoven. Jean Nouvel wou de toren goed in de stad laten passen hiervoor heeft hij een aantal typische Barcelonese objecten laten inspireren. Zo kan de vergelijking met de klokkentorens van de Sagrada Familia worden gemaakt en het heeft ook iets weg van de toppen van de berg Montserrat. Daarnaast komt ook heel duidelijk naar voren dat er een waterbedrijf in de toren is gevestigd. De toren lijkt op een blauwe waterstraal die uit de grond omhoog komt.

Door: Paul van Hoeve

Jean Nouvel geboren op 12 augustus 1945 in Fumel en is een Franse architect. De ouders van Jean Nouvel, Renee en Roger Nouvel waren beide leraar. De ouders van Jean Nouvel stimuleerden hem om wiskunde en taal te gaan studeren. Echter kwam Jean Nouvel op 16 jarige leeftijd in de ban van kunst toen een docent hem leerde tekenen. Desondanks wilden zijn ouders nog steeds dat Jean Nouvel carrière ging maken in het onderwijs of engineer werd. Uiteindelijk zijn Jean Nouvel en zijn ouders tot de compromis gekomen dat hij architectuur mocht gaan studeren. Jean Nouvel’s ouders waren van mening dat dit minder riskant was dan kunst te gaan studeren. Jean Nouvel ging vervolgens studeren aan de Ecole des Beaux-Arts in Parijs. In eerste instantie wilde hij in Bordeaux gaan studeren, nadat hij hier het toelatingsexamen niet haalde is hij naar Parijs gegaan. Hier won Jean Nouvel al vrij snel de eerste prijs bij een nationale wedstrijd, Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts. Jean Nouvel was tot 1967 werkzaam als assistent van de architecten Claude Parent en Paul Virilio. Slechts een jaar had hij nodig om gepromoveerd te worden tot projectmanager. Hierdoor werd hij verantwoordelijk voor de bouw van een groot appartementencomplex. In 1972 behaald hij zijn diploma. Destijds verwierp hij gangbare repressieve bouwkunst door provocerend te werk te gaan. Zo heeft Jean Nouvel destijds de wanden van een schoolproject in brand gestoken, bekladde hij een sportschool met verf en schraapte repen pleisterwerk van het Belfort Theatre af. Jean Nouvel’s carrière kwam in de lift en hij werd één van de oprichters van Mars 1976 en Syndicat de l’Architecture. Jean Nouvel’s eerste bouwwerk was het ziekenhuis voor algemene chirurgie, Val Notre-Dame in Bezons. Door het bijzondere ontwerp zorgde dit direct voor naamsbekendheid. Jean Nouvel wordt ook vaak de schepper van de kritische architectuur genoemd, dit komt door zijn voorliefde voor metaforen en verrassende elementen. In de loop van zijn carrière heeft hij verscheidende prijzen in ontvangst mogen nemen. Zo kreeg hij de Aga Khan Award for Architecture. Dit is een technische prijs die werd toegekend voor het institut du Monde Arabe dat door hem ontworpen werd. In 2005 kreeg hij de Wolf Prize in Kusten en in 2008 de Pritzker Prijs. In Jean Nouvel’s privé leven ging niet alles altijd zo als het zou moeten gaan. Hij heeft verscheidende huwelijken gehad en met verschillende vrouwen kinderen gekregen. Met filmmaker Odile Fillion heeft Jean Nouvel twee zonen gekregen. Bertrand is als postdoctoraat computer wetenschapper werkzaam bij LM3LABS in Japan. Pierre is een theater producent en ontwerper bij zijn eigen bedrijf, Factiod. Met zijn tweede vrouw Catherine Richard heeft hij een dochter gekregen, Sarah. Tegenwoordig woont Jean Nouvel samen met Mia Hagg. Dit is een Zweedse architect die werkzaam is bij haar eigen praktijk habiter Autrement in Parijs. Één van Jean Nouvel’s bekendste projecten was Institut du Monde Arabe. Dit gebouw staat in het centrum van Parijs en fungeert als ontmoetingsplaats voor de twee culturen die in Parijs leven: de Frans-Europese cultuur en de Arabische cultuur. Het doel waarmee het gebouw gebouwd is is om de beeldvorming van de Arabische cultuur in Frankrijk te verbeteren. Dit doel is bereikt door elementen van de islamitische architectuur toe te passen.

Beschouwing gebouw

102

Gebouwanalyse:

1. Hotel Puerta America bevindt zich in Madrid, het adres is Avenida de América, 41, 28002 Madrid, Spanje. Het hotel Puerta America bevindt zich aan een drukke snelweg. Deze snelweg Av America staat in verbinding met verscheidene ander hoofdwegen in Madrid zoals de M30. Naast het hotel Puerta America staat het gebouw Edificio en Prosperidad, ook liggen de Torres Blancas vlak naast het hotel Puerta America. Hotel Puerta America valt heel erg duidelijk op door de vele kleuren die gebruikt zijn. De gevel bestaat uit verscheidende kleuren waardoor je dit gebouw simpelweg gewoon niet kunt missen. Bij het Hotel Puerta America

Beschouwing gebouw

103



kan je geen specifieke bouwstijl benoemen. Het doel van Jean Nouvel was om kunst met architectuur te kruisen. Doordat elke verdieping naar het idee van een andere architect is ontworpen zijn er “kleine werelden” ontstaan. Hierdoor kunnen mensen een verdieping kiezen die bij hen past en zo het ultieme plezier ervaren. Deze “kleine werelden” zijn bereikt doordat het hotel bedacht is door een internationaal team van achttien architecten en ontwerpers. Elk van hun heeft weer een ander deel/verdieping van het hotel ontworpen, hierdoor is voor ieder wat wils. Op elke verdieping komt duidelijk naar voren dat er een individuele architect aan het werk is geweest. Hierdoor is het hotel ook een paradijs voor liefhebbers van architectuur en design. Het Hotel Puerta America heeft geen bijzondere relatie met zijn omgeving. Het gebouw springt er doormiddel van zijn vele kleuren uit, maar is geen status symbool voor Madrid. 2. De vorm van Hotel Puerta America is vanuit buitenaf niet erg bijzonder te noemen. Het hotel is als het ware een betonnen skelet met twee enorme vleugels en een centrale kern die bestaat uit een lobby die tegen een blok liften aanlicht. De vorm is geïnspireerd op het systeem van de tweevlakshoek van 150 graden. De totale oppervlakte van het Hotel Puerta America is 34.000m2, en heeft 342 kamers. Hieronder zitten 308 premium kamers, 22 junior suites en 12 suites. De bouw en montage kostte naar schatting zo een 75 miljoen euro. 3. Als we naar de voorgevel van het Hotel Puerta America kijken vallen meteen de vele verschillende kleuren op. De kleurrijke gevel verandert gedurende de dag dankzij de gekleurde luifels die als functie hebben om mobiliteit en dynamiek aan het geheel te geven. Hotel Puerta America heeft een niet alledaags dak. Op beide vleugels ligt een metalen plaat waar in het midden het hoogste punt bevindt van het dak. Hierdoor kan het regenwater goed weglopen naar de zijkanten. Het dak heeft een klein overstek aan de voor- en achterzijde. Aan de linkeren rechterzijde heeft het dak een groter overstek, hierdoor houdt dit het zonlicht tegen. In het midden van het gebouw is een groot overstek gemaakt waaronder de entree ligt. Als je aan de voorkant van het gebouw staat is dit duidelijk te zien en kun je meteen de conclusie trekken dat daar de entree zich bevindt. Qua deuren en ramen aan de buitenkant is erbij Hotel Puerta America niks bijzonders. De gevel heeft veel ramen, dit komt door de vele kamers die dit hotel tot haar beschikking heeft. Voor de ramen is wel zonwering toegepast om een aangename temperatuur te houden in het hotel.

Beschouwing gebouw

104

4. Sinds de opening van het Hotel Puerta America in 2005 wordt het gebouw gebruikt als hotel. Het Hotel Puerta America is in perfecte staat, dit komt mede doordat het een relatief jong gebouw is. Ook bezit het Hotel 5 sterren, hieraan zitten erg hoge eisen wat betreft het onderhoud van het gebouw. 5. Het Hotel Puerta America bestaat als het ware uit twee vleugels. Deze twee vleugels hebben en centrale gang die toegang bieden tot kamers en suites aan beide zijden. Het constructieve ontwerp werkt verstrekt naar onderzoek door EMS. Dit is een bedrijf dat gespecialiseerd is in het constructief ontwerp van een aantal grote hotels. Elke verdieping is door een andere architect ontworpen. Hieronder worden de architecten per verdieping kort besproken. De kelder is ontworpen door de Italiaanse architect Teresa Sapey. Ze behaalde een doctoraat in de architectuur aan de Politecnico di Torino, en in de beeldende kunst aan de Parsons School of Design in Parijs. De eis waar Teresa Sapey aan moest voldoen was dat er ruimtes met gevoelens en emoties zouden ontstaan. In al haar werken komen deze twee elementen voor. De begane grondvloer is ontworpen door John Pawson. John Pawson is geboren in GrootBrittannië en studeerde aan de Architectural Association voordat hij zijn eigen studio opende. Pawson’s werk is nauw verbonden met het minimalisme. Zaha Hadid ontwierp de lobby, gangen en kamers van de eerste verdieping. De opdrachtgever gaf als doel mee om 30 kamers en een gemeenschappelijk deel te ontwerpen. Het doel voor deze ruimte was om een vloeiende ruimte te creëren. Elk element, denk hierbij aan de muren, schuifdeur naar de badkamer, ligbad en wastafel, bed, planken, stoel - worden afgerond in een gebogen sweep. Hierdoor komt die vloeiende ruimte heel erg goed terug. Een ander opvallend element is de kleur die wordt gebruikt in de slaapkamers. Klanten hebben de keus uit verscheidende kleuren. Zo zijn sommige kamers ondergedompeld in vurig rood, zwart of zuiver wit. Ook is er een groot assortiment uit verschillende kamers. De tweede verdieping is ontworpen door Norman Foster. Norman Foster is geboren in Manchester in 1935. Hier studeerde hij architectuur en stedenbouw voordat hij verder ging naar Yale. Hier ging hij als houder van de Henry fellowship zijn postdoctorale studie afronden in de architectuur. Op het moment heeft Norman Foster een eigen atelier, Foster Associates, nu bekend als Foster en Partners. De derde verdieping is ontworpen door David Chipperfield. David Chipperfield is geboren in London, Engeland in 1953 en studeerde aan de school van de Architectural Association van zijn geboortestad. Voor de oprichting van zijn bedrijf, David Chipperfield Architects, werkte hij onder meer samen met Douglas Stephen, Richard Rogers en Norman Foster. Sindsdien voert David Chipperfield projecten uit in Europa,

Beschouwing gebouw

105



Japan en de Verenigde Staten. Dit doet hij zowel in de architectuur als in de stedenbouw, maar ook in meubels en interieur. Voor de vierde verdieping is er geen specifieke architect of ontwerper. De vijfde verdieping is ontworpen door Victorio en Lucchino. Beide begonnen hun carrière in de modewereld eind van de jaren 70 in de Spaanse stad Sevilla. In 1985 leidde hun grote succes tot hun eerste mode-collectie. Op het gebied van interieur hebben ze eerder een verdieping suites mogen ontwerpen in het Silken Al-Andaluz hotel in Sevilla. De zesde verdieping is ontworpen door Marc Newson, dit is één van de belangrijkste en meest invloedrijke ontwerpers van zijn generatie. Tegenwoordig is hij actief in een brede waaier van disciplines. Zo ontwerpt hij alle soorten objecten en ruimten, denk hierbij aan stoelen, huishoudartikelen, opname studio’s, interieurs voor particuliere en commerciële vliegtuigen, restaurants, enz. Australische van geboorte, richtte hij in de jaren 90 zijn atelier in Parijs op. De zevende verdieping is ontworpen door Arad Ron. Arad Ron geboren in Tel Aviv, in 1951 studeerde aan de Academie voor beeldende kunsten in Jeruzalem voordat hij in 1973 naar London ging. Hier studeerde Arad Ron vijf jaar aan de Architectural Association School of Architecture. In 1989 richtte hij een eigen bedrijf op, Ron Arad Associates. Ron Arad heeft deelgenomen aan verschillende architectonische projecten zoals de Kristallwelten in Wattens, het Design Museum Holon in Israël en nog vele andere. De achtste verdieping is ontworpen door Katrhin Findlay. Katrhin Findlay stuurde aan het Edinburgh College of Art. Findlay is afgestudeerd in London aan de Architectural Association. Ook heeft ze postacademische cursussen gevolgd aan de Universiteit van Tokio. Findlay is ervan overtuigd dat het werk van de architectuur een vorm is van continu onderzoek. In haar carrière heeft ze al met veel projecten mogen meewerken. Een paar van haar meest recente of lopende werken zijn het Nationaal Museum voor het Kostuum, Al Koot Fort in Qatar, een aantal privé-woningen in Qatar en vele Britse landhuizen. De negende verdieping is ontworpen door Richard Gluckman. Richard Gluckman volgde zijn postdoctorale studie architectuur aan de Universiteit van Syracuse in New York. Tegenwoordig heeft Gluckman een atelier, Gluckman Mayner Architecten. Met dit bureau heeft hij mee mogen werken aan een breed scala van institutionele, commerciële en residentiele projecten in Europa, de Verenigde Staten en Azië. Zijn professionele carrière is nauw verbonden met de hedendaagse kunst en het ontwerpen van ruimten voor kunstgaleries over de wereld. De tiende verdieping is ontworpen door Arata Isozaki. Deze Japanse architect wordt wereldwijd erkend door zijn vermogen om oosterse en westerse stijlen te mengen en voor zijn meesterschap in het omgaan met visuele spelletjes en historische toespelingen. Arata Isozaki is geboren in Oita op het eiland Kyushu en studeerde aan de Tokyo University. Kenzo Tange, destijds de belangrijkste Japanse architect, was Isozaki zijn leermeester. Mede door Kenzo Tange is Isozaki een groot ontwerper gewor-

den en heeft hij mogen werken aan vele fantastische gebouwen. Bijvoorbeeld het Museum of Contemporary Art, de Schone Kunsten gebouw van Brooklyn Museum en andere musea in Nice en Cairo. De elfde verdieping is ontworpen door Javier Mariscal. Mariscal is geboren in 1950 te Valencia. In 1971 verhuisde hij naar Barcalona waar hij grafische vormgeving studeerde aan de Excola Elisava. Eind 1970 lanceerde hij zijn professionele carrière met een aantal artistieke tentoonstellingen en begon hij zijn werk in het ontwerp voor de textielindustrie, grafische illustratie, meubels en interieur. Mariscal is vooral een ontwerper van beelden zo heeft hij ook het winnende ontwerp voor Cobi gemaakt, de mascotte van de Olympische Spelen van Barcalona in 1992. De twaalfde verdieping is ontworpen door Jean Nouvel. In het begin is hij als hoofdontwerper al uitvoerig besproken. Voor de dertiende verdieping is geen specifieke ontwerper benoemd. Hier vestigt het zwembad, de gymzaal en de nachtbar zich. Doordat het gebouw in Madrid staat krijgt het veel natuurlijk licht te voorduren wat het gebouw een stuk aantrekkelijker maakt. Dit komt vooral door de verschillende kleuren op het gebouw die door de zon gedurende de dag veranderd van kleur.

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

106

6.De opdrachtgever van het Hotel Puerta America is Grupo Urvasco. Grupo Urvasco is een Spaans bedrijf dat zich gevestigd heeft in Madrid. Iraculis Anton is de oprichter van Grupo Urvasco. Iraculis Anton werd 58 jaar geleden geboren in Guinee als zoon van een zeekoopman. Na zijn studie vestigde hij zich in Vitoria Rigger, hij verdiepte zich op dat moment in de wereld van het bedrijfsleven. Grupo Urvasco controleert achttien bedrijven met belangen in verschillende sectoren, vooral gericht op het onroerend goed en hotels. Grupo Urvasco zijn bezit wordt geschat op ongeveer 197 miljoen euro en een netto-jaaromzet van zeven miljoen. De onroerend goed initiatieven zijn de ruggengraat van hun investeringen, zowel in stedelijke als in woningbouw, appartementen en industriële gebouwen in het Spaanse grondgebied. Zo staat op de naam van Grupo Urvasco de twee glazen torens van de hand van Uribitarte Arata Isozaki, een initiatief ontwikkeld doormiddel van Biscayne Building, één van de achttien groepsmaatschappijen. Sinds enkele jaren bevindt Grupo Urvasco zich ook veel in de hotel sector. Doormiddel van de Silken keten met dertig vestigingen in 21 Spaanse steden. Zijn laatste project is de luxe Gateway naar Amerika, vorig jaar geopend in de hoofdstad. De eisen van de opdrachtgever komen heel duidelijk naar voren als je kijkt naar het ontwerp en design van het Hotel Puerta America. In het hotel moest er een idee van vrijheid komen, ook moesten er verschillende culturen en manieren naar voren komen van het interpreteren van architectuur en design. Het moest een uniek

107


16. Torres Blancas

Door: Marten van Ruitenburg

Ontwerper:

hotel worden. Dit is bewerkstelligd door negentien verschillende ontwerpers aan het project te laten werken met dertien verschillende nationaliteiten en verschillende ideeën. Deze ideeën komen terug in de dertien verschillende verdiepingen waarin dertien manieren om het begrip van de architectuur en het ontwerp in terug te laten komen. 7. Bij elke bouw komen er stoffen vrij die niet goed voor het milieu zijn. Voor de constructie van de Puerta America is vooral beton gebruikt voor de betonnen kern. Ook is er metaal gebruikt wat onder de schadelijke stoffen valt. Door de vele kleuren die in de gevel terugkomen is het gebouw voor niemand te missen. Door het bijzondere interieur is het vooral voor de kunst en architectuur liefhebber een genot om een keer in dit hotel te mogen overnachten of rond te kijken. 8. De constructie van het gebouw is vooral opgebouwd uit beton en staal. Deze materialen worden tegenwoordig vaak gebruikt in de bouw. Het Hotel Puerta America bestaat uit een kleurrijke gevel die een bijzonder effect geeft aan het gebouw. Dankzij de gekleurde luifels veranderd de kleur van de gevel gedurende de dag. Een ander opmerkelijk detail van het gebouw is de stalen plaat die boven op het middenstuk ligt waar de liften zich bevinden. Deze stalen plaat dient als zonnen reflector voor de glazen uitkijk koepel die eronder ligt. De stalen plaat is bewerkt zodat die roestvast is. Een opvallend detail vlak naast het hotel is de vijf meter hoge sculptuur. Dit is een sculptuur gemaakt van ijzer, gelegen in een park aan het hotel. De ontwerpen van deze sculptuur is de bekende modernistische architect Oscar Niemayer.

info:

Avenida de América, 41 - www.hoteles-silken.com Toegankelijkheid: Bus, taxi, lopend Het gebouw is de gehele dag toegankelijk voor de hotel bezoekers

108

Deze toren is ontworpen door de architect Francisco Javier Sáenz de Oiza geboren op 12 oktober 1918. Deze architect is een beroemdheid binnen de architecten wereld. Al bij het verlaten van de school voor Architectuur won hij zijn eerste prijs. Hij won de Award Aníbal Alvarez deze was voor de beste studie resultaten. Al snel daarna volgden er nog meer prijzen, zoals de Nationale Prijs voor Architectuur. Na zijn opleidingen is hij gaan werken als hoogleraar bij de afdeling Faciliteiten aan de School van Architectuur van Madrid. Tevens heeft deze architect ook Torres Blancas ontworpen. Na de oplevering is de architect er zelf ook in gaan wonen tot aan zijn dood. Francisco Javier Sáenz de Oiza zei zelf over zijn ontwerp Torres Blancas dat het een boom is, de toren is een verticale tuinstad en de boven en de onderkant zijn de belangrijkste delen van het gebouw. De Oiza omschreef architectuur als de volgende vier punten: • Artistieke activiteit gedreven door de kracht van de maker kan emoties opwekken. • Speel met het ontwerp zodat men een raadsel moet ontrafelen. • Je moet een sterke houding hebben om een gebouw te ontwerpen. • Zonder vrijheid is er geen kunstwerk. Deze architect heeft ook veel samengewerkt met andere grote architecten waaronder Rafael Moneo ook wel bekend van het Atocha* station. Na zijn pensionering is de Oiza nog verder gegaan als professor emeritus, deze naam krijg je als je een hoogleraar bent die stopt met zijn werk. De architect is op 18 juli 2000 op 82 jarige leeftijd overleden. Andere bekende bouwwerken van Francisco Javier Sáenz de Oiza zijn; Edificio Torre Triana op het eiland La Cartuja in Sevilla, Museum Oteiza in Alzuza in Navarra, en Festival Hall van Cantabrië. Al deze gebouwen zijn in een hele andere stijl gebouwd dan Torres Blancas. Vaak zie je bij architecten dezelfde overeenkomsten terug komen. Bij deze gebouwen zijn deze overeenkomsten moeilijk tot niet te vinden.

Gebouwanalyse:

1. Torres Blancas is gelegen aan Avenida de América, het betreft de nummers 2 t/m 37. De locatie van het gebouw is heel speciaal omdat het midden in het drukke Madrid staat. Door de luxe woningen en andere faciliteiten van Torres Blancas is het speciaal. Zulk soort gebouwen staan normaal gesproken nooit midden in een drukke stad. De architect ‘’de

Beschouwing gebouw

109

16. Torres Blancas

16. Torres Blancas

Oiza’’ vond het juist goed om een tegenstelling te maken met de drukke stad. Als je buiten komt sta je midden in het drukke Madrid maar binnen is het compleet het tegenovergestelde. Tevens is Torres Blancas een toren die op een boom moet lijken, dit is duidelijk te zien in het ontwerp. En dit maakt dat ook een grote tegenstelling tot de rest van de stad. Door de ‘’groene’’ look van de toren en het drukke Madrid op de achtergrond komt ook zo de toren tot leven. De architect heeft er over nagedacht om deze toren hier neer te zetten. Het is een groot gebouw maar het past ondanks de tegenstelling heel goed bij de stad. 2. De toren moet een boom voorstellen. De overstekken zijn de bladeren en de taken die naar buiten steken. De architect probeerde dit grotendeels te benadrukken door het gebogen terras met houten balkonhekken, deze stellen de takken voor. Verder is de toren van grijs beton gemaakt, dit is vreemd want in eerste instantie was het de bedoeling dat er twee witte torens zouden komen. Dit is dus in de loop van de ontwerpfase veranderd. Door al het beton aan de buitenkant kan je ook zeggen dat de bouwstijl van deze toren brutalisme is. De architect heeft gewerkt met de stijl van de bekende architect le Corbussier. Deze man heeft veel inspiratie gegeven aan de Oiza om Torres Blancas te ontwerpen. Zo zei Le Corbussier dat een gebouw niet te ‘’normaaltjes’’ moet zijn, dit heeft de Oiza dan ook in zijn ontwerp verwerkt. Een andere architect waardoor de Oiza geïnspireerd is Frank Lloyd Wright. Deze architect werkte veel met de bouwstijl organicisme en ook Torres Blancas is voor een gedeelte uit deze stijl opgebouwd. De toren is 71 meter hoog en telt 23 verdiepingen.

kan tevens ook gewoond worden in de penthouses. In het midden van de toren is een spiraaltrap aanwezig, deze leid tot boven. Daarnaast zijn er ook verschillende liftschachten die naar boven leiden. Doordat het gehele gebouw uit cilindervormen is opgebouwd is het moeilijk om de plattegrond in te delen, omdat er dan snel loze ruimtes ontstaan. Om dit te voornemen heeft de Oiza hier veel tijd aan besteed. De verdere indeling is te zien op de plattegrond hieronder. 6.John Huarte is de opdrachtgever van Torres Blancas. Het doel was om een toren te laten bouwen waar wonen en werken bij elkaar kwamen op een goede manier. Belangrijk vond hij dat het gebouw

een speciale vorm had ten opzichte van de andere gebouwen. Het moest opvallen tussen de andere gebouwen van Madrid. John Huarte geboren op 6 april 1944 leeft nog steeds. Wel is hij gestopt met zijn carrière. Huarte is opdrachtgever van meerdere grote gebouwen zoals; White city in Alcudia en Casa de Maria Josefa Huarte. In eerste instan-

3. Deze cilinders zijn van beton gemaakt. Doordat ze van beton gemaakt zijn zie je ook de bouwstijl van het brutalisme erin terug. Op de toren is een plat dak gecreëerd wat ook gelijk als terras dient. Op het dak is tevens ook een zwembad aangelegd. De toren is grotendeels in het grijs uitgevoerd. Dit maakt de toren niet direct opvallend, maar door de speciale vorm en de massa van de toren valt deze wel goed op. 4. Torres Blancas wordt voor verschillende doeleinden gebruikt, men kan erin wonen en werken. Er zitten verschillende kantoren en woningen in Torres Blancas. Dit was ook de bedoeling van de opdrachtgever (John Huarte). Een multifunctioneel gebouw van alle gemakken voorzien. 5. Het gebouw is ingedeeld in kantoren en woningen. Op het dak van het gebouw is een zwembad aanwezig. Zo is het dus een multifunctioneel gebouw. Er kan gewerkt worden en er

Beschouwing gebouw

110

Beschouwing gebouw

111

17. Rafael del pino auditorium

16. Torres Blancas

Door:Naisah Taal

Ontwerper:

tie wilde Huarte twee grote witte torens laten bouwen. Maar na verschillende gesprekken met onder andere de architect is het ontwerp teruggebracht naar één toren. 7. Torres Blancas is gebouwd in 1969. In die tijd werd er nog niet veel gedaan aan milieubehoud in vergelijking tot nu. De toren is voor het grootste deel opgebouwd uit beton en hout. Dit zijn duurzame producten die later nog hergebruikt kunnen worden, maar de architect en de opdrachtgever hebben hier niet specifiek rekening mee gehouden. Zoals hier voorgaand al verteld is bestaat het gebouw uit kantoren en woningen. Dit heeft hoogst waarschijnlijk veel invloed gehad op de omgeving. Men kon zien dat werken en wonen makkelijk samen gaan in hetzelfde gebouw. Mede daardoor en door de vormgeving van Torres Blancas wordt het gebouw goed opgenomen in de omgeving. 8. De constructie van dit gebouw is speciaal, door al de korte cilinders is het moeilijk om te berekenen. Zoals op de foto ook te zien is zie je grote staanders. Hier hangt het hele gebouw aan en daar rust het dak tevens op. De grote overstekken van het dak wordt mogelijk gemaakt door het gewapende beton. Tevens zit er in het midden van de toren een vaste structuur die geheel naar boven leidt. Deze draagt ook een groot gedeelte van de hele toren. De gevel is gemaakt van beton. De vele balkons die aan de toren vast zitten hebben een houten hekwerk waardoor de grijze kleur van beton iets meer kleur krijgt door het hout. Alle gevels van Torres Blancas zijn ronde gevels waardoor er een speciaal patroon gerealiseerd wordt. Het dak is gemaakt van beton met daarop een terras voor de mensen die in de toren wonen. Het zwembad op het dak is ook gemaakt van beton. Er zijn veel planten toegepast aan de gevel van Torres Blancas, dit om de toren zoveel mogelijk op een boom te laten lijken. Op het dak wordt daarom ook veel groen gebruikt.

info:

Av. de America, Madrid Het is een appartementengebouw en dus niet vrij toegankelijk

112

Het Rafael pino auditorium is onworpen door het architectenbureau Rafael de la-Hoz arquitectos onder leiding van Rafeal de la-Hoz, de architect die het bureau runt. Rafael de la-Hoz Castanys werd geboren in Cordoba in 1955. Hij studeerde af aan “The Higher Technical College of Architecture of Madrid”, en haalde daarna een master aan “The Polytechnic University of Madrid”. Nu houdt hij zich vooral bezig met stadsplanningsprojecten en werkt hij mee aan belangrijke architectonische werken in Spanje, “The reference of the Portugal, Polen, Roemenië, Hongarije en de Verenigde Arabische Emiraten. Veel van zijn projecten project is not the heterogeneous architecture that surrounds it, or the most long-lived –the zijn het resultaat van nationale of internationale palace- but rather its location: a garden. architectonische wedstrijden. De la-Hoz heeft veel Therefore, it is not about substituting a garden prijzen gewonnen met zijn bouwwerken. Een aantal for a building, but rather about transforvoorbeelden van de meest recente prijzen die hij ming a garden into an inhabitable garden.By heeft gewonnen zijn; de COAM (Distinction from transforming the existing plant network into the Official Architects’ Association of Madrid) 2007 sustaining geometry, the inhabitable solidity is en 2005 Distinctions for Architectural Works; De introduced.” Citaat ontwerper 2007 International Work Award voor Telefonica’s Distrito C; De prijs voor innovatie in Quality, Architecture and Housing Awards; the “Bex Awards 2005” (Griekenland) in the Technological Innovation categorie en de American Architecture Awards 2004 of the Chicago Antheneum (USA). Hij is gast professor op de “Universidad internacional de Cataluña en hij is lid van de redactie van het COAM Architecectural magazine. Zijn werk wordt gepubliceerd in nationale en internationale boeken en tijdschriften. Het bureau werd opgericht in 1920 en is niet alleen gespecialiseerd in het ontwerpen van gebouwen maar ook in stedenbouw, stadsplanning en meubel design. Een aantal opmerkelijke ontwerpen van het bureau zijn: de “Endesa head quarters”,in het “Campo de las Naciones business park” net buiten Madrid staat het hoofdkwartier van de spaanse energie leverancier Endesa. Het ontwerp voor de werkplaatsen in het gebouw is innovatief en het gebouw heeft een progressief milieu programma. Pórtico Building, het nieuwe hoofdkwartier van Marsans: het Pórtico is een kantoor gebouw van acht verdiepingen hoog. Het gebouw is het hoofdkwartier van “Grupo Marsans” een samenwerking van bedrijven die werkzaam zijn in de spaanse toeristen entransport sector. Het gebouw met zijn uitzonderlijke Portiek is op architectonisch gebied een significante toevoeging aan Madrid' s meest dynamische en moderne zaken gebied: Campo de las Naciones, het bedrijfspark net buiten Madrid waar ook “the Endesa headquarters “ gevestigd is. District C, Telefónica`s Headquarters: Distrito C (Distrito de las Comunicaciones, Communications District) is het hoofdkwartier van het spaanse telecommunicatie

Beschouwing gebouw

113



bedrijf, Telefónica. De opppervlakte die het gebouw inneemt is 140.000 vierkante meter en op dit moment het grootste project als het gaat om glas. Het district bestaat uit twaalf kantoorgebouwen: vier, tien-verdiepingsgebouwen aan de uiteinden en acht vier-verdiepingsgebouwen ertussen.

Het complex is energie zuinig en bespaart veel energie op airconditioning en lucht verwarming ( 15% in de winter en 34% in de zomer) en zal uitstoot van CO2 met 5000 ton per jaar verminderen. De keuze van glas voor de gevels betekent een besparing van 42% in verlichting, hierdoor daalt het energie verbruik.

Gebouwanalyse:

1. Het Rafael del Pino Auditorium staat aan de straat Calle de Fortuny, een zijstraat van Paseo de Castellana. Paseo de la Castelana is één van de langste en breedste straten van Madrid. De straat begint bij Plaza de Colón, gaat door Nuevos Ministerios, Plaza de Lima, Plaza de Cuzco, Plaza de Castilla en eindigt bij de snelweg de M-30 (Calle 30). Veel banken en andere financiële gebouwen zijn gevestigd aan of in de nabijheid van deze straat. De Paseo de Castellana is een scheiding tussen meerdere districten in madrid. Aan de west kant liggen de districten Chamberí en Tetuán. Aan de Oost kant liggen de districten Salamanca en Chamartín. Het gebouw ligt in het district Chamberi. Het gebouw staat op de hoek tussen Calle de Fortuny en Calle de Rafael Calvo. De ingang van het gebouw ligt aan de Calle de Rafael Calvo. Deze kant van het gebouw is dan ook de voorgevel van het gebouw. Naast het Rafael del pino Auditorium, aan de Calle de rafael Calvo, staat het Fundación de Rafael del Pino, ook wel het Palacete de don Eduardo Adcoch. Het paleis is gebouwd tussen 1905 en 1906 en ontworpen door Jose Lopez Sallaberry. Het gebouw is gemaakt in de stijl van die tijd de “style of the French Hotels”. De franse stijl kenmerkt zich door een frisse landelijke uitstraling en het gebruik van wit in allerlei tinten. Ook zijn er elementen te zien uit de architectuur van de spaanse renaissance. Tegenwoordig wordt het gebouw gebruikt als kantoor. Tegenover het Rafael del pino Auditorium aan de straat Calle de Rafael Calvo, staat het “Instituto de Educación Secundaria Fortuny”, dit is een middelbare school. Tegenover de ingang van het auditorium staat het Sercotel Hotel. 2/3 De wanden van het gebouw zijn bijna geheel van glas. Het gebouw heeft een vorm die je niet elke dag tegen komt. De wand van de voorgevel is recht maar aan de andere kant van het gebouw loopt de wand schuin naar binnen toe. Dit is te zien in het zijaanzicht van het gebouw. Het dak loopt naar het midden van het gebouw toe schuin af. Aan de rechter zijkant van het gebouw staan, tegen het glazen bouwwerk aan, twee kleine bouwwerkjes.

Beschouwing gebouw

114

Deze kleine gebouwen zijn niet van glas maar van steen gemaakt. De hoofdvorm van het gebouw is dus eigenlijk een balk die aan één zijde schuin naar het dak toeloopt, en waarvan de bovenkant schuin loopt. De vorm van het gebouw word goed duidelijk als je naar de doorsnedes kijkt. Aan de voorgevel en aan de achtergevel van het gebouw is een constructie te zien die geïnspireerd is op de tuin die vroeger op deze plek stond. “It is about transforming a garden into an inhabited garden”. Dit is die slogan die bij het gebouw hoort volgens architect Rafael de la-Hoz. De constructie stelt een boomstructuur voor en omhult het gebouw aan bijde kanten. De boomstructuur dient ook als ondersteuning van het gebouw. Deze boomstructuur is te zien op het vooraanzicht en het achteraanzicht. Als je naar de plattegrond van het gebouw kijkt dan zie je dat de hoofdvorm een balk is. Ook is goed te zien op welke plek de twee stenen bijgebouwen staan. Deze bijgebouwen zijn ook balkvormig. Als je naar het gebouw kijkt boven de grond bestaat het gebouw niet uit meerdere delen maar uit één geheel van glas. Het gebouw bestaat uit vier verdiepingen en een penthouse. Het gebouw heeft ook een kelder van meerdere verdiepingen. De voorgevel van het gebouw ziet er indrukwekkend uit. De gevel bestaan bijna helemaal uit glas. De stalen boomconstructies die het gebouw aan weerszijden omsluiten maken het gebouw extra opvallend en interresant. Tussen de gebouwen die rondom het auditorium staan, valt het gebouw goed op. Overal kan er naar binnen gekeken worden. De gevel is dus eigenlijk één groot raam. De dakvorm is een lessenaarsdak een dak die naar één kant schuin afloopt. De hoofdingang van het gebouw is aan de voorzijde van het gebouw. De deur is aan de rechterkant van het gebouw vlak naast het stenen bijgebouwtje. 4. Zoals de naam “Rafael del pino auditorium and office building” al aan geeft, word het gebouw gebruikt als gehoorzaal en zitten er kantoren in het gebouw. De gehoorzaal is op de beganegrond in het gebouw, dit is te zien op de plattegrond. Het gebouw is uitgerust met de nieuwste technologie die zorgt voor de functionele aspecten als goede acoustiek en comfortabele stoelen in de ruimte waar debatten en conferances gehouden worden. Het is een zaal van 250 zitplaatsen. De zaal word gebruikt voor het houden van lezingen, conferenties, trainingen en seminars. Op de site van het gebouw staat een overzicht met welke evenementen wanneer plaatsvinden. De eerste tot en met de vierde verdieping worden gebruikt als kantoren. Het Rafael del pino auditorium hoort bij het Fundación de Rafael del Pino, het kleine paleis dat er naast staat. Eigenlijk staat het Auditorium op de plaats waar eerst de tuin van het paleis was. De plaats waar het nieuwe gebouw staat is dan ook geïnterpreteerd als de tuin die het was, en niet als een normaal stuk grond. De inspiratie voor het ontwerp was dan ook niet de architectuur

Beschouwing gebouw

115



die het gebouw omringt of het oude paleis, maar de tuin waarin het gebouw staat. Het doel is niet om de tuin te vervangen door een gebouw maar om de tuin te transformeren in een bewoonbare tuin. Aangezien het gebouw uit 2008 komt is het auditorium nog in perfecte staat. De onderhoudstoestand is dus goed.

aluminium group stoelen. De stoelen van Aluminium Group zijn de bekendste ontwerpen van Charles en Ray Eames. Deze stoelen behoren tot de klassieke meubelontwerpen van de twintigste eeuw. De materialen van deze stoelen zijn op ingenieuze manier met elkaar verbonden. Door de alluminium profielen krijgt de stoel een licht profiel dat toch stabiel is. Deze stoelen zijn veel gebruikte stoelen in kantoor gebouwen. Het gebouw is dus overal transparant. Dit is gedaan om buiten met binnen te verbinden dus de tuin waarin het gebouw staat één te laten worden met het gebouw. Door deze transparante gevels is het gebouw erg open, dit zorgt voor veel licht in het gebouw.

5. De gevel van het gebouw bestaat uit drie delen. Van buiten naar binnen een stalen constructie die de buitenkant van het gebouw omsluit en het gebouw overeind houdt. Een enkele wand van 10 + 10 mm gelamineerd glas en een glazenwand met een spouw van 19 mm voor isolatie. Opvallend aan de plattegronden is dat er geen muren in de in grote ruimten voorkomen. Er zijn dus binnen het gebouw geen punten waar de vloeren op kunnen steunen. De boomvormige constructie aan de buitenkant van de gevel zorgt ervoor dat de vloeren bevestigd kunnen worden zonder dat deze ondersteund hoeven te worden door bijvoorbeeld dragende binnenmuren. De vloeren hangen dus alleen op aan de stalen boom constructie die buiten de gevel zichtbaar is. Aan de vloeren zijn, aan de onderkant en aan de bovenkant, hoekprofielen vast geschoefd met chemische ankers. Aan deze profielen zit een constructie van gegalvaniseerd staal en aluminium. In deze constructie zijn sponningen gemaakt waarin de binnenste glazen wand vastgezet is. Aan het hoekprofiel boven op de verdiepings vloer is een profiel gemaakt waarop een vloertje is gelegd. Hierdoor is het mogelijk om tussen de twee glazen wanden te lopen op verschillende hoogten. De buitenste glazen wand zit, net zoals de binnenste wand, vast in sponningen in het stalen en aluminium profiel. Omdat de buitenste glazen wand groter is dan de binnenste wand zit deze glaswand nog op twee andere plekken vast met schroeven die door de glazen wand zitten. Deze schroeven zitten ook vast aan de stalen profielen. De loopruimte tussen de twee glazen wanden wordt geventileerd. Het interieur van het gebouw is in de meeste ruimten simpel. Vanaf de eerste verdieping tot en met het penthouse hebben de ruimten glazen wanden een vloer en een plafond. Ook op de begane grond in het auditorium is het interieur simpel. De wanden zijn van glas. De vloer is betegeld en loopt schuin op aan de achterkant van de zaal zodat de stoelen op de achterste rijen hoger zijn dan de voorste rijen. Een groot bureau met microfoons en stoelen staat op een verhoging voor in de zaal. Alleen in bij de entree heeft het gebouw speciale wanden. De wanden zijn geheel voorzien van afbeeldingen van bomen. Dit sluit aan bij de gedachte om het gebouw als een bewoonbare tuin te zien. In het gebouw staat niet veel meubilair. Alleen in het auditorium staan stoelen. De stoelen die bedoeld zijn voor de sprekers zijn de bekende

Beschouwing gebouw

116

nuevocentrocultural

6/7/8. De opdrachtgever van het Project is Polán S.A. Deze stichting had als doel een bijdrage te leveren aan de cultuur en kennis in Spanje. Het gebouw heeft zeker een invloed op de omgeving waar het staat.Waar eerst een tuin was staat nu een groot en bijzonder gebouw. Het gebouw is bijzonder omdat er veel glas in word gebruikt en door de stalen constructie aan de buitenkant van het gebouw. Hierdoor word het idee van de tuin die er eerst was behouden. Ook is het gebouw anders dan de gebouwen die er omheen staan qua vorm, qua materiaal gebruik en qua constructie. Ondanks dat het gebouw tussen de andere gebouwen uitspingt door haar opvallende uiterlijk word het gebouw wel geaccepteerd door de omgeving. Dit komt omdat de architect goed na heeft gedacht over de plaats waar het gebouw staat (de tuin) en zo goed mogelijk heeft geprobeerd om het gebouw aan dit thema te koppelen door gebruik te

Beschouwing gebouw

117

18. Stadion Bernabeu


Door: Michel de Roo

Ontwerper:

maken van veel glas en de speelse constructie. Ondanks de Het gebouw is voornamelijk opgebouwd uit glas, metaal en beton. De vloeren zijn van beton, de dragende constructie is van staal en de ruiten zijn van glas. De stalen constructie is gemaakt met behulp van de nieuwste technieken op het gebied van lasersnijsystemen en door de toepassing van nieuwe computersystemen en topografie systemen. Hierdoor worden de gebogen vormen van de stalen boom constructie mogelijk gemaakt.

Het gebouw is oorspronkelijk ontworpen door Manuel Munoz Monasterio en Luis Alemany Soler. Dit waren de architecten van het stadion dat is gebouwd in 1944. In 1988 is het stadion totaal vernieuwd en ontworpen door het architecten bureau ‘Estudio lamela’. De hoofdarchitect is Lamela Antonio Martinez, geboren in December 1926. Antonio heeft gestudeerd aan de ETSAM, dit is een speciale school voor architectuur in Madrid. Nadat hij was afgestudeerd in 1954 heeft Antonio zijn eigen architectenbureau opgericht genaamd Case Study Antonio Lamela. Met dit bureau is Antonio zijn carrière als top architect begonnen. In 1959 is de architect uitgeroepen tot ‘doctor’ in de architectuur, het is een hele presentatie om deze titel te krijgen. Na een lange carrière gehad te hebben met zijn eigen architectenbureau besloot Antonio om in 1991 een nieuwe architectenbureau op te richtten met zijn zoon Carlos Lamela. De naam van zijn nieuwe architectenbureau is : Estudio Lamela. Dit bureau heeft al vele projecten op zijn naam staan die vooral zijn gevestigd in de omgeving van Madrid, maar ook in andere delen van de wereld. Estudio Lamela werkt veel samen met Richard Roger. De uniekste en bijzonderste bouwwerken van het architectenbureau zijn: Torres de Colon, dit gebouw is gelegen in Madrid. De start van de bouw vond plaatst in 1976. Het gebouw herbergt kantoren van verschillende bedrijven en op de begane grond van het gebouw zijn winkels gevestigd. De maximale hoogte van het gebouw is 116 meter waardoor het als een wolkenkrabber kan worden aanschouwd.

Faktor Civil Engineering staalconstructies

•

betonconstructies

•

houtconstructies

•

funderingen

Feitelijk de beste service

Torres de colon

meedenkend - oplossend - ontzorgend

FAKTOR CIVIL ENGINEERING Goudend 14, 4337 NA Middelburg Postbus 7149, 4330 GC Middelburg T +31 (0)118 61 47 22 F +31 (0)118 63 90 81

[email protected] www.faktorbv.nl

C/Fortuny 32 c/v Rafael Calvo. Madrid http://www.auditoriorafaeldelpino.es/17.html

Universiteit

Gebouwanalyse:

1.Het stadion is gelegen aan een zeer drukke weg , namelijk de ‘paseo de la castellana’. En is langs drie kanten helemaal vrij van bebouwing. Aan de oost-

FAKTOR Civil Engineering

info:

Alzheimer centrum

Ook ontwierp het bureua het Alzheimer Centrum van de Koningin Sofia stichting, dit gebouw is ook gelegen in Madrid. De functie van het gebouw is gericht op mensen met de ziekte van Alzheimer. Het is een vrij nieuw gebouw , namelijk uit 2007 en is architectonisch vooral spannend door de zonweringen die rondom het gebouw is geplaatst. Een ander ontwerp is de universiteit van Camilo Jose Cela. Dit is een particuliere universiteit gevestigd in Madrid. Het gebouw is gebouwd in 1998 en is kenmerkend door zijn strakke uitstraling, er zijn namelijk vele rechte vormen aanwezig.

118

Beschouwing gebouw

119



zijde staan er tegen het stadion andere bouwwerken met functies gericht op de voetbal club. Het stadion kan worden ingedeeld in de ‘hedendaagse architectuur’, dit komt omdat het een vrij nieuwe bouwstijl is. De omliggende gebouwen bestaan veel uit hoogbouw. Deze gebouwen zijn bijna allemaal kantoren. De bouwstijlen van de omliggende gebouwen zijn erg verschillend. Doordat er veel hoogbouw is in de omgeving valt de hoogte van 55 meter van het stadion niet op. Het stadion is wel zeer massaal hierdoor is het een opvallend bouwwerk ten opzichte van zijn omgeving.

3. Het stadion heeft meerdere entrees. Dit is een typisch kenmerk van een voetbalstadion en ook verplicht om zo de supporters naar het goede vak te leiden. De entrees van het Bernabeu stadion zijn bijzonder, dit zijn namelijk de vier cilindervormige torens op elke hoek van het stadion. Deze torens zijn speciaal hiervoor ontworpen en moesten een moderne uitstraling krijgen. De bedoeling van deze entrees was om de supporters te kunnen laten evacueren in 10 minuten, dit doel is ook bereikt. Er is ook een entree aan de oostzijde van het stadion in de aangrenzende bebouwing. Deze entree dient als entree voor de Royal boxes. De luifel die over de tribunes heen hangt is gemaakt van stalen balken met metalen platen eroverheen. De gevels van het stadion zijn aan drie zijden gelijkwaardig. Deze zijden zijn gemaakt van prefab beton met beglazing er tussen om zo daglicht binnen te krijgen. De oostzijde is totaal anders en is kenmerkend aan het stadion. Deze zijde is gemaakt van stalen balken met een metalen bedekking.

een bekend architectonisch bouwwerk en had een heel ander uiterlijk dan het huidige bouwwerk. Na het oorspronkelijke ontwerp vonden er een aantal belangrijke ontwikkelingen plaats onder leiding van de Architect Antonio Lamela. Deze ontwikkeling zijn in te delen in twee belangrijke en grootte veranderingsjaren. De eerste verbouwing vond plaatst van 1988 tot 1994. In deze periode is er veel verandert aan het bouwwerk., het gebouw kreeg een totaal nieuw uiterlijk. Desondanks was er niet gekozen tot het bouwen van een totaal nieuw stadion, hiervoor was een economische reden. Er zijn veranderingen van de capaciteit en het uiterlijk plaats gevonden. De capaciteit is namelijk met 20.000 nieuwe zitplaatsen vergroot in deze periode. Zo is er een nieuwe bovenste ring geplaatst. Hierdoor moest er verticaal naar buiten worden gebouwd. Ook een belangrijke architectuur punt tijdens deze verbouwing zijn de vier cilinders die op elke hoek van het stadion zijn geplaatst. Deze dienen als ingang voor delen van het stadion. In de periode van 2002 tot 2004 heeft er nog een renovatie plaatsgevonden aan het stadion, wat weer onder leiding van Estudio Lamela is gebeurd. In deze periode is het stadion gerestaureerd en de oostzijde van het stadion is verbouwd. Aan de oostzijde hebben ze het aantal zitplaatsen uitgebreid en een dak boven de tribune aangebracht. Ook hebben ze de gevel aangepakt en deze bedekt met een metalen gaas. Op 4 mei 2011 heeft Real Madrid toestemming gekregen voor de bouw van een groot winkelcentrum voor het stadion.

4. Het gebouw is in bezit van de voetbal club Real Madrid en dient natuurlijk hoofdzakelijk voor het uitoefenen van hun sport. In het stadion zijn natuurlijk meerdere functies dan alleen het voetballen zelf. Er is ook een winkel aanwezig om souvenirs te kopen met als thema de voetbalclub Real Madrid en een restaurant/ bar. Het stadion is gebouwd in 1944 onder leiding van de architecten Manuel Munoz Monasterio en Luis Alemany Soler. Het stadion dat onder hun leiding is gebouwd was eerst nog niet

5. De constructie van het stadion bestaat uit grote stalen liggers/kolommen en prefab betonnen elementen. Deze twee elementen vormen samen de hoofdconstructie van het stadion. Het interieur van het stadion is in de gangen strak en beton kleurig. Deze strakke kleuren door het beton is door het gehele gebouw terug te vinden. De tribunes zijn opgebouwd uit stoeltjes die blauw van kleur zijn, dit is een kenmerkende kleur van het voetbalteam. Het licht in de stadions is

2. De hoofdvorm van het gebouw kan men op twee verschillende manieren bekijken. Het kan worden gezien als een rechthoek met afgeronde hoeken of het gebouw kan gezien worden als een ellips- vorm. Voor deze vorm is natuurlijk bewust gekozen bij dit voetbalstadion. Het voetbalveld moet namelijk voor alle bezoekers zichtbaar zijn. Het veld is natuurlijk rechthoekig van vorm. De tribune wordt uiteraard rondom het veld geplaatst, hierdoor ontstaat deze hoofdvorm. Het bouwwerk heeft een lengte van 220 meter en een breedte van 179 meter en een oppervlakte van 39.380 m2. Het hoogste punt is het dak met een hoogte van ongeveer 55 meter.

Beschouwing gebouw

120

Beschouwing gebouw

121


binnen treden.

19. Torres Kio Door: Paul van Hoeve

Ontwerpers

zowel natuurlijk als onnatuurlijk. Er is onnatuurlijke belichting aanwezig in het stadion en belichting voor het voetbalveld. Doordat het stadion een open dak heeft kan er ook veel natuurlijk licht naar

6. De opdrachtgever van de bouw is Real Madrid FC, oftewel het bestuur van de voetbalvereniging. Zij wilden een modern stadion hebben met veel zitplaatsen. De financiering van de bouw is betaald door meerdere partijen. De steenrijke Don Santi (ex- real madrid speler) , Santiago Bernabeu(speler en later voorzitter) en Rafael Salgado(sponsor/olieproducent) hebben allemaal een aandeel gehad. Santiago Bernabeu en Rafael Salgado hebben hier een kredietlening voor moeten starten die in 1944 werd verstrekt. Alle deze partijen hadden als doel om Real Madrid internationaal zeer succesvol te maken. 7. De bouw van het stadion heeft geen slechte invloeden op het milieu gehad. Tijdens de bouw van het stadion zijn er geen schadelijk stoffen vrij gekomen. Het stadion heeft een openbare functie en er bevinden zich ook meerdere functies in het bouwwerk. In het stadion kan worden gekeken naar voetbalwedstrijden, gewinkeld worden en worden bezocht om een rondleiding te krijgen waarin wordt verteld over de geschiedenis van de voetbalclub. Het stadion is heel massief door zijn grote capaciteit en is daardoor goed zichtbaar in de omgeving. Doordat het stadion al eens is uitgeroepen tot het modernste stadion, is het een kenmerkend punt van Madrid geworden.

de HZ- woordvoerders van Real Madrid...

info:

8. In de tijd van de renovatie van het stadion werd er al veel gebouwd met beton. De reden hiervoor was vooral omdat beton een goed sterk materiaal is en makkelijk mee te werken valt. Het stadion is ook gebouwd met beton, namelijk prefab beton. Verder is het stadion gebouwd met staal en metalen. Typische kenmerken zijn de uitstekende betonnen half cilinders, dit is bedacht door de architect van het stadion.

Avenida Concha Espina 1 , Madrid - Website: www.realmadrid.com Ma tot Za : 10:00- 19:30 - Zo en vakantie: 10:30-18:30 Toegangsprijs: Kinderen (0-11): €11,- Volwassenen( 11 jaar en ouder) : €16,-

122

De Torres Kio zijn ontworpen door twee architecten namelijk Philip Johnson en John Burgee. Philip Johnson werd geboren in Cleveland op 8 juli 1906 als zoon van een rijke advocaat en is gestorven in New Canaan op 25 januari 2005. Johnson studeerde Filosofie en geschiedenis aan de Havard-universiteit. Tijdens zijn studie bezocht hij meerdere malen Europa. Door deze reizen raakte hij gefascineerd door architectuur. Johnson was in de jaren 30 het hoofd van de afdeling architectuur in het Museum John Burgee en Philip Johnson of Modern Art(MoMA). In de jaren 40 en 50 keerde Johnson terug naar Harvard, hierna richtte hij zijn eigen architectenbureau op. In 1946 keerde Johnson weer terug bij het Museum of Modern Art als hoofd van de afdeling architectuur. John Burgee geboren in 1933 en woont tegenwoordig in California. Burgee studeerde aan de universtiteit van de Notre Dame. Van 1988 tot 2006 werkte Burgee aan de universiteit van de Notre Dame. Ook diende Burgee in de raden van de Architectural Leaque of New York, Lenox Hill Hospital, Columbia University’s, de Parsons Schools of Design en de vrienden van de Upper East Side Historic District. Ook was hij co-voorzitter van de Architectural Comite van de Statue of Liberty/Ellis Island Centennial commissie. Burgee was president en voorzitter van het instituut voor Architectuur en Urban studies. Johnson en Burgee waren partners van 1967 tot 1991. Samen richtten ze de vennootschap onder firma Johnson/Burgee architecten op.

Johnson en Burgee hebben samen velen gebouwen ontworpen. Een van hun bekendste projecten was de bouw van de Sony Tower(voorheen de AT en T Building) te New York. De Sony Tower heeft een hoogte van 197m met 37 verdiepingen. De wolkenkrabber is gelegen op 550 Madison Aveneu tussen 55th Street en 56th Street in de wijk Manhattan in New York. In 1984 was de bouw van de Sony Tower voltooid. Een interessant detail is dat de spectaculaire gebogen oprijlaan ongeveer zeven verdiepingen hoog is. Het gebouw wordt als Postmoderne architectuur beschouwd door het grote publiek. Een ander bekend gebouw van de hand van Johnson/Burgee architecten is het

Beschouwing gebouw

123

19. Torres Kio

19. Torres Kio

Philip Johnson: Alle architectuur is onderdak, alle grote architectuur is het ontwerpen van de ruimte die bevat, knuffels, verheft of stimuleert de persoon in die ruimte.

Detroit Center te Detroit. Deze wolkenkrabber is een klasse-A kantoorgebouw gelegen in het stadscentrum van Detroit en kijkt uit over de Detroit Finincial District. Doordat het een klasse-A kantoorgebouw is beschikt het over de hoogste kwaliteit lokaal beschikbare kantoorruimte. Het gebouw is 189m hoog en heeft 43 verdiepingen. Hiermee is het Detroit Center het hoogste kantoorgebouw van de staat Michigan. Ook dit gebouw valt onder de stroming van het Postmoderne architectuur. Het Detroit Center werd gebouwd van 1991 tot 1993. Het gebouw wordt gehuurd door de Comerica Bank, hierdoor zijn mensen snel geneigd om deze toren de Comerica Bank te noemen. Een ander bekend gebouw van de hand van Johnson/Burgee architecten is de Williams Tower. Dit is een wolkenkrabber gelegen in het district Uptown van Houston, Texas. Hierbij zijn Johnson/Burgee een samenwerking aangegaan met Morris Architects. De toren is één van de meest zichtbare gebouwen in Houston. Het gebouw dient als hoofdkwartier voor de Hines Interests vastgoed onderneming.

Gebouwanalyse

1. De Torres Kio zijn gelegen in Madrid aan de Plaza de Castilla. De Torres Kio zijn omringd door verschillende straten, zo heb je de Paseo Plaza de Castilla, Calle de Mateo Innuria, Av de Asturias en Paseo de la Castellana. Hierdoor zijn de Torres Kio erg makkelijk te bereiken. Vlakbij de Torres Kio ligt het station Plaza de Castilla. Ook is er vlakbij de Torres Kio een openbaar park, het Parzue Plaza de Castilla. Dit park is gebouwd op het voormalige terrein van het Canal de Isabal II. Inmiddels zijn de Torres Kio niet meer weg te denken uit het stadsbeeld van Madrid. Het zijn twee spectaculaire torens die 15 graden gekanteld zijn vanuit het verticale. Hierdoor vallen de Torres Kio natuurlijk extreem goed op in het dagelijkse beeld van Madrid. Tegenwoordig worden de Torres Kio ook gezien als het boegbeeld van de stad Madrid. Doordat de Torres Kio gekanteld zijn wordt al snel de vergelijking gemaakt met de toren van Pisa. Maar waar de toren van Pisa vooral bekend om is geworden door zijn onbedoelde kanteling, zijn de Torres Kio beroemd doordat het de eerste wolkenkrabbers waren die bewust gekanteld gebouwd zijn. De Torres Kio kunnen gerekend worden tot de Postmoderne architectuur. 2. De vormen van de Torres Kio zijn heel erg bijzonder. Door de kanteling fungeren de Torres Kio ook als voorbeeld voor vele andere gebouwen. Doordat de torens identiek zijn aan de buitenkant is er een grote kans om ze door elkaar te halen. Beide torens hebben op het dak een helikopterplatform, om verwarring te voorkomen is het helikopterplatform bij de linker toren blauw en bij de rechter toren rood. Ook hebben allebei de torens logo’s, de toren aan de linker kant heeft het logo van Caja Madrid. Dit logo draagt hij al sinds de opening. De rechter toren draag het logo van Realia, dit is een Spaans vastgoedbedrijf. Het logo van Realia is later toegevoegd aan de toren. Beide torens bereiken een hoogte van 115 meter, de torens verschillen één centimeter van

Beschouwing gebouw

124

elkaar qua lengte. De torens hebben in totaal 27 verdiepingen met een totale oppervlakte van 87.808 m2. 3. Als we naar de voorgevel kijken van de Torres Kio valt gelijk de stalen constructie op. Deze stalen constructie zit met diagonale, verticale en horizontale leden rondom een verticale versterkte kern. Deze stalen constructie is van essentieel belang of de torens in de toekomst blijven staan of niet. De entree van de Torres Kio valt niet meteen op, hij zit als het ware verscholen onder de helling van de torens. De entree is ook niet het belangrijkste aspect bij deze torens, de torens zelf moeten eruit springen en dat is perfect gelukt. De ramen van de Torres Kio zijn erg bijzonder. Doordat de ramen over heel het gebouw uit donkere glazen bestaan met een rode grid opdruk geeft dit een bijzonder effect aan het gebouw. In totaal is er gebruik gemaakt van 22.324 m2 glas. 4. Tegenwoordig worden de Torres Kio gebruikt als kantoorpanden. In de rechter toren zitten de kantoorpanden van Realia, dit is een Spaans vastgoedbedrijf. In de linker toren zitten de kantoorpanden van Caja Madrid. Caja Madrid is een Spaanse spaarbank die geopend is op 3 december 1702. Dit bedrijf heeft meer dan 7 miljoen klanten en een personeelsbestand van 15000 mensen. In totaal heeft dit bedrijf meer dan 2000 kantoren. De Torres Kio komen voort uit de traditie van de Gates Urban, uit het tijdperk waarin Madrid nog een ommuurde stad was. De traditie van de Gates Urban houd in dat er veelal “poorten” voor steden werden gemaakt en die als boegbeeld van de stad fungeerde. La Puerta del Sol, Puerta de Guadalajare en de Puerta de la Vega zijn voorbeelden van deze traditie uit de twaalfde eeuw. Dit zijn bijzondere gebouwen uit die tijd die voor de ontwikkeling van Madrid staan. Door de stedelijke ontwikkeling van de stad werden de deuren geopend voor herdenkings voorwerpen, zoals de allegorische Puerta de San Vincente, of de prachtige Puerta de Alcala in het Parque del Retiro. De eerste Puerta de San Vincente is in 1726 gebouwd in opdracht van Marques de Vadillo de burgemeester destijds. Het doel was om een monumentale deur te maken, dit heeft architect Pedro de Ribra bewerkstelligd. De deur bestond uit drie bogen, versierd met een standbeeld van St. Vincente. Dit monument werd gesloopt in 1770 als gevolg van de herinrichting van de Cuesta de San Vincente. De tweede Puerta de San Vincente werd voltooid in 1975 iets dichter bij de rivier de Manzanares dan de vorige. Deze werd ontworpen door Francesco Sabatini. Dit monument bestond uit een centrale boog en twee zijluiken en is gebouwd uit graniet en kalksteen. Doordat dit monument met de jaren verslechterde is er in 1925 besloten om dit monument te vervangen door een nieuw monument. Dit werd de derde en het huidige Puerta de San Vincente en is een replica geworden van de eerste Puerta de San Vincente. Puerta de Alcala is een monumentaal poortgebouw vlakbij het centrum van Madrid. De poort werd gebouwd in opdracht van Karel III van Spanje en is ontworpen door ingenieur Francesco Sabatini. Tegenwoordig, trouw aan deze traditie, zijn de Torres Kio

Beschouwing gebouw

125

19. Torres Kio

19. Torres Kio

niet meer weg te denken uit het stadsbeeld van Madrid. Het is een spectaculair kader geworden van twee torens die 15 graden naar elkaar toe gekanteld zijn. Dit idee ontstond in de jaren 90, Johnson en Burgee besloten om opnieuw naar de traditie van de wolkenkrabbers te gaan. Een verticale inzet moest er dus komen maar deze keer door twee hellende gebouwen. Deze helling is gebaseerd op een grafiek van de Russische Alexander Rodchenko, deze grafiek had een helling van 15 graden. De Torres Kio zijn nog twee relatief jonge gebouwen. De bouw van deze twee torens startte in 1989 en eindigde in 1996. De bouw duurde zo lang doordat een reeks financiële problemen voor een breuk in het werk zorgde. Uiteindelijk zijn deze problemen opgelost en is er toch nog verder kunnen gaan met de bouw van de Torres Kio. De Torres Kio zijn op het moment nog in perfecte staat. Dit komt mede doordat het een boegbeeld van de stad is geworden waardoor het extra goed onderhouden wordt. Ook zijn de Torres Kio relatief jonge gebouwen. Ze staan er sinds 1996, dus nog maar 16 jaar. Er zit extreem veel onderhoud aan deze twee torens, dit komt door de vele ramen die de gebouwen hebben.

in Madrid zo vaak de zon schijnt moet hier rekening mee worden gehouden bij de bouw. Immers zijn de Torres Kio kantoorpanden en moeten ze van binnen op een aangename temperatuur zijn.

5. Een belangrijk onderdeel van het gebouw zijn de liften. Deze liften verbinden de 27 verdiepingen met elkaar en spelen ook een rol in de constructie. De liften en trappen bevinden zich in een prismatische gewapend betonnen bak. Door de helling van de Torres Kio kunnen de liften niet in één keer omhoog. Daarom gaan de eerste liften tot verdieping 13 en vanaf daar gaan er weer andere liften door naar verdieping 27. Door de kanteling van beide gebouwen is de constructie van essentieel belang. De oplossing voor de dramatische tilt wordt bereikt doormiddel van structureel staal in combinatie met een stijve kern en een prismatische gewapend betonnen bak waar de liften en de trappen zich in bevinden. Om de stoot naar de zijkant van de vloeren tegen te werken is er een systeem met kabels ontworpen. Stoot is de horizontale kracht van de vloeren die ontstaat door de kanteling van de Torres Kio. De kabels houden het bovenste gedeelte van het gebouw met een ondergronds contragewicht aan de tegenoverliggende zijde stabiel. Ook is er gekozen voor driehoekige elementen die de misvorming tegengaan. Hierdoor zijn er ook twee driehoeken te zien die zijn onderverdeeld in de voorgevel. Het geheim van de constructie is gebaseerd op het feit dat het meeste gewicht rust op de centrale kern van beton en staal. Over het interieur van de Torres Kio is weinig bekend. Dit komt doordat het kantoorpanden zijn waar je niet zomaar in en uit kunt lopen om het te bezichtigen. De 27 verdiepingen worden allemaal gebruikt voor kantoren. In Madrid is er veel natuurlijk licht overdag waardoor veel gebouwen een stuk aantrekkelijker lijken. Doordat

Beschouwing gebouw

126

6. De opdrachtgever voor de Torres Kio was het bedrijf Koeweit Investment Authority. Koeweit Investment Authority is een bedrijf dat werd opgericht om de fondsen van de Koeweitse regering te beheren van de financiële overschotten na de ontdekking van olie. Tegenwoordig beheert KIA meerdere fondsen. Zo beheren ze de Koeweit Algemene Reserve Fonds, de Koeweit Toekomstige Generaties Fonds en ook nog alle andere bezittingen begaan door het ministerie van financiën. KIA is een groot bedrijf en doneert jaarlijks 10% van de olie-inkomsten aan de Koeweit Toekomstige Generaties Fonds. De jaarlijkse bijdrage aan de Koeweitse toekomstige Generaties Fonds vanaf 2004/2005 ligt op een waarde van 896,24 miljoen Koeweits dinar. Dit zijn zo een 3,07 miljard dollars. De waarde van KIA wordt geschat op zo’n 200 miljard dollar. KIA is naar verluidt één van de grootste staatinvesteringsfondsen in de wereld. KIA stelde verscheidende eisen aan de bouw van de Torres Kio. Zo moesten de Torres Kio als boegbeeld van de stad fungeren. 7. Bij elke bouw komen er stoffen vrij die niet goed voor het milieu zijn. Voor de constructie van de Torres Kio is metaal en beton gebruikt. Metaal valt onder de schadelijke grondstoffen. Het gebouw heeft een grote invloed op zijn directe omgeving. De Torres Kio zijn een boegbeeld van Madrid geworden. Door de bijzondere vormgeving is het gebouw eigenlijk direct aanvaard in het dagelijkse beeld van Madrid. 8. De constructie van het gebouw is gemaakt uit beton en staal. Rondom het gebouw op de gevels zijn stalen driehoeken te zien die de vervorming van het gebouw tegen gaan. De centrale kern van het gebouw bestaat uit beton en staal. Vanuit buiten af zie je vooral veel al glas en metaal. Er zijn zwarte glazen toegepast met een rode grid erop. Het metaal heeft een grijs achtige kleur wat een mooi effect geeft aan de uitstraling van het gebouw. Twee opvallende details van deze identieke torens zijn de logo’s op de bovenzijde van de torens en de helikopterplatforms bovenop.

info:

Gebouw is niet openbaar voor iedereen Plaza de Castilla, 28046 Madrid

127

20. Torre Espacio

20. Torre Espacio

Ontwerper

een cirkel. 3. Het ontwerp van Torre Espacio ontwikkeld van een vierkante plaat op de voet, waardoor een licht gebogen ruit gevormd word, door de kruising van twee kwart cirkels. De panelen moesten individueel worden geproduceerd. Daarom was er behoefte om een geometrische orde te ontdekken en vergemakkelijken van de gewenste ontwikkeling van vierkant tot kwart cirkel. Door onderverdeling van 44 horizontale lagen en dan onderverdeling van elke kwart cirkel van het plan in een gelijk aantal segmenten. Omdat de wiskundige formules het beschrijven van deze curve is gebaseerd op de cosinus, we noemen het een cosinus curve. Een belangrijk kenmerk van de cosinus curve zorgt voor een vereenvoudiging van de fabricage en het maken van de vliesgevel. De snelheid van kromming is niet constant maar geleidelijk verandert die over gehele lengte. Dit geeft de toren vorm en maakt hem visueel aantrekkelijk. De gevelkleuren zijn licht grijs en donker blauw. De bouwstijl is net als de Torre de Cristal Modernisme.

Door: Jerry Jordaan

De naam Torre Espacio is Spaans voor Space Tower. De Torre Espacio is ontworpen door Henry N. Cobb. Als een van de drie oprichters van Pei Cobb Freed & Partners, heeft Henry N. Cobb continu bijgedragen aan de werkzaamheden van het bedrijf sinds de oprichting in 1955. Het American Institute of Architects erkende deze vruchtbare samenwerking in 1968, toen IM Pei & Partners (zoals het bedrijf toen heette) ontving de Institute’s Architectural Firm Award. In 1992, Pei Cobb Freed & Partners kreeg de Lifetime Achievement Award van de New York Society of Architects. Henry N. Cobb. is geboren in Boston, Massachusetts op April 8 1926. In 1944 haalde hij zijn diploma op de Exeter Academy, dit is een privé school. In 1947 haalde hij z’n bachelor of arts aan Harvard en in 1949 werd hij Master of Architecture. Ook zat hij in het leger als reservist van 1944 tot 1961.Van 1944 tot 1946 zat hij in actieve dienst. Hij ontwierp de Torre de Espacio niet alleen, maar samen met José Bruguera. Deze werkt ook bij Pei Cobb Freed & Partners. Andere gebouwen van Henry N. Cobb zijn onder andere Federal Reserve Bank of Kansas City (2008), Tour EDF at La Défense (2001) en Pitney Bowes World Headquarters (1967).

4. De bouw is begonnen in 2004 en het gebouw is opgeleverd in 2008. In het gebouw zit sinds 2009 de British Embassy. Ook de Nederlandse ambassade bevindt zich in dit gebouw. Op de tweede, achttiende en drieëndertigste verdieping zijn restaurants. Op de eerste verdieping bevindt zich een sportschool. De systemen in het gebouw zijn zo ontworpen dat deze onderhoudsarm zijn.

Federal Reserve Bank, Tour EDF at La Defense en Pitney Bowes WOrld Headquaters

Gebouwbeschouwing

1. De Torre Espacio ligt aan De Paseo de la Castellana, net zoals Torre de Cristal. Niet alleen zijn het efficiënte en aantrekkelijke kantoren. Er ontstaat ook een soort skyline in Madrid, vier hoge kantoorpanden in een rij. Allemaal onder de 250 meter en met dezelfde hightech uitstraling ontstaat een mooi beeld. Dat Madrid niet alleen ouwe gebouwen heeft, is hiermee wel bewezen. 2. De hoogte van deze toren is 236 meter hoog met 57 verdiepingen. De lengte en de breedte zijn beide 46,20 meter en heeft een oppervlak van 56250 m2. De Torre Espacio heeft 1270 parkeerplaatsen. Deze plaatsen zijn alleen voor werknemers. De bezoekers parkeerplaatsen zijn op La Paz parkeerplaats, tegenover het gebouw. De Torre Espacio is de eerste van de vier die klaar was. De vorm is een vierkant die langzaam overloopt naar

Beschouwing gebouw

128

5. Voornamelijk gewapend betonnen kolommen waren gebruikt in de Torre Espacio. C-70 betonkwaliteit werd in de onderste verdieping gebruikt, maar boven de 24ste verdieping werd C-40 en C-30 beton gebruikt. Een gedetailleerde analyse werd uitgevoerd naar de beste oplossing voor het bepalen voor de plaats van de kolommen. In deze analyse zijn de kosten per eenheid, invloed op de constructie snelheid en architectonische eisen op genomen. In de ondergrondse vloeren bevinden zich belangrijke kolommen van 1200 mm en twee ringen van 32 m wapening. Bij het toegangsgebied waar de architectonische eisen strakker waren, werden stalen profielen ingebed in de kolommen om hun afmetingen te verminderen werd er S355 staal, C-70 beton en wapening gebruikt. Speciale aandacht was besteed aan de detaillering van de verbindingsgebieden tussen kolom secties en het snijpunt met de platen. Op de kruisingsplaats tussen de kolommen en platen zijn de openingen voorzien van de stalen profielen om het passeren van de wapening goed te laten verlopen. 6. Opdrachtgever is Inmobiliaria Espacio SA en werkt als een onroerend goed bedrijf. Het bedrijf is gevestigd in Madrid. Inmobiliaria Espacio SA is dochteronderneming van Grupo Villar Mir SL. De hoofdaannemer is OHL (Obrascón Huarte Lain) is een Spaanse multinationale bouwbedrijf. Het bedrijf is actief in de infrastructuur en vastgoedbouw, maar

Beschouwing gebouw

129

20. Torre Espacio

21. Torre de Cristal

ook huizenbouw en de werking van de tolweg en andere vervoer concessies. Het is ontstaan in 1999 en de hoofdvestiging is in Madrid. Dit bedrijf telt nu ongeveer 22,580 werknemers (eind 2010). 7. Van de vloer tot het plafond is de vrije hoogte 2,85 m. Verhoogde vloer met een hoogte van 40 cm voor de installaties. Verlaagd plafond panelen vergemakkelijken de beweging van lucht. Een van de meest innovatieve toepassingen bij de Torre Espacio is de gevel, die deel uitmaakt van het HVAC-systeem en helpt bij het maximaliseren van energiebesparing. Deze werd ook bij de Torre Cristal toegepast. Er is een nieuw type airconditioning systeem toegepast. Dit is een lucht / water met buitenlucht ventilatie en vloerverwarming panelen en koeling in het plafond. Maximale flexibiliteit en controle van het systeem kan de gebruiker beschikken over een onafhankelijke controle van de temperatuur in zijn kantoor. Dit gebouw bevat voor de verticale verplaatsing 27 Schindler liften. Zo behaalt men een energiebesparing van 25% en een betere mobiliteit met 36% ten opzichte van conventionele systemen. De toegang tot de verschillende verdiepingen van kantoren is gemaakt door rijen van zes liften met een capaciteit voor 21 personen elk.

Ontwerper:

Door: Jerry Jordaan

8. Materialen gebruikt in de Torre de espacio zijn onder andere dubbel glas, gewapend beton en staal. De betonsterkte varieert met de hoogte. Van 18meter onder de grond tot 23meter boven de grond C-70, van 23meter tot 147m C-40 en vanaf 147meter C-30. Het glas laat het licht door, maar beschermt ook tegen de hitte.

info:

Pº de la Castellana 259-D Maandag t/m vrijdag 09.00-17.00 uur Juli & Augustus 09.00-15.00 uur Nederlandse ambassade niet op woensdag

130

Voor het ontwerp van de Torre de Cristal werd een ontwerperswedstrijd gehouden. Architectenbureaus in de competitie waren onder andere Iñigo Ortiz & Enrique León Arquitectos, Richard Rogers Partnership, Rafael de La-Hoz Arquitectos and Allende Arquitectos. De wedstrijd werd uiteindelijk gewonnen door Pelli Clarke Pelli Architects. De Torre de Cristal is het ontwerp van Cesar Pelli. Hij leidt dit grote internationale architectenbureau. César Pelli is geboren in 1926 in Argentinië en staatsburger van de VS. Hij is vooral bekend om grote gebouwen in hightech stijl. Andere gebouwen die hij ontworpen heeft zijn : De Amerikaanse ambassade in Tokyo (1975),Pacific Design Center in Los Angeles (1975), Petronas Towers in Kuala Lumpur (1998) en zelfs in Nederland staat een gebouw van deze architect namelijk de Zurichtoren in Den Haag (2000).

Amerikaanse ambassade in Tokyo

Gebouwbeschouwing:

Petronas Towers in Kuala Lumpur Zurichtoren in Den Haag

1. De Torre de Cristal ligt aan De Paseo de la Castellana, een van de breedste en langste wegen van Madrid, kruist van het noorden naar het zuiden en er is hier sprake van een combinatie tussen zakelijke en financiële activiteiten en cultuur, innovatie en vrije tijd. Aan de Paseo de la Castellana bevinden zich grote financiële bedrijven, multinationals en rechtsbedrijven. Ook bevinden belangrijke musea zich aan deze straat zoals Thyssen-Bornemisza, Prado, The National Library, Reina Sofía. Niet alleen zijn het efficiënte en aantrekkelijke kantoren, er ontstaat ook een soort van de skyline in Madrid. 2. De hoogte van deze toren is 250 meter hoog met 52 verdiepingen en 1206 parkeerplaatsen. De lengte is 51,00 meter en de breedte is 33,00 meter. Een totaal van 77,000 m2 aan oppervlak. Hij lijkt of er boven een grote diamond is waar al het licht van de zon opvalt. Dit komt door de verschillende hoeken. Terwijl het gebouw de hoogte in gaat, neemt de dikte van de muur af. Deze gaat van 1.20 meter naar 70 centimeter. De vorm wordt dus steeds smaller wat op de vorm van een kristal lijkt.

Beschouwing gebouw

131



3. Deze wolkenkrabber heeft het thema vrijheid “I think for a while in de architectonische stijl modernisme. De toren we will keep building beeld optimisme en veranderlijkheid van Madrid up and up and up. uit. De stijl modernisme is rond de eerste helft van The desire is there.” de twintigste eeuw ontstaan. Toch kan modernisme gerekend worden tot een verbetering van de stroming Nieuwe Kunst. De gevel is in de vorm van een geslepen kristal. De grote ontvangsthal heeft een vrije hoogte van tien meter met glazen wanden. Met een afstand van 9,5 m tot de gevel, alle werkstations hebben hierdoor natuurlijke lichtinval en dit is niet te fel. Hierdoor ontstaat een perfecte werkomgeving. 4. De bouw is begonnen in 2004 en het gebouw is opgeleverd in 2008. De kosten voor het gebouw waren $339,590,604. Dat is ruim 524 miljoen Euro. Het gebouw wordt vooral gebruikt als een kantoorgebouw. Het is een volledig verzorgd kantoor gebouw met alle nodige apparatuur al in begrepen. Het heeft vergaderruimtes, kantoren en VIP ruimtes. Het onderhoud wordt gedaan door het Nederlandse bedrijf Imtech. 5. De kolommen van Torre de Cristal die vangen de druk op, deze hebben samengestelde doorsnede met een diameter van 0,95 m. De kolom wordt gevuld met zelfdichtend C-45 klasse beton en gewapend stalen profielen afnemende gebied hoogte toeneemt. Op de onderste verdiepingen, stalen profielen van type HD met Histar S460 staal en een dikte van Doorsnede Toore de Cristal 120 mm werd gebruikt. Er worden wapeningsstaven toegepast. Vanuit de constructie gezien, werd het noodzakelijk om een koppeling systeem op te zetten voor de opeenvolgende kolommen. Die zou garanderen de vlakheid en de haaksheid, om het contact te minimaliseren en belasting tussen twee opeenvolgende kolom te delen. De stalen profielen werden gebouwd in delen, verspreid over drie verdiepingen en werden gehesen in positie met de wapening al aangebracht. Gebouwvoorzieningen zijn onder andere een fitnesscentrum, 600 m2 vergaderzalen beschikbaar voor alle huurders van het gebouw en 1.000 m2 van het restaurant van de ruimte verdeelt over twee restaurants, een op de begane grond en een op tussenverdieping. De parkeerplaatsen bevinden zich onderaan. Het interieur is ontworpen door Joaquin Torres en zijn partner Rafael Llamazares. De binnenkant van de kantoren zijn donker. Om duidelijk de contrasten met

Beschouwing gebouw

132

zwart en wit aan te geven. Donkergrijs werd gebruikt voor de wanden, vloeren en plafond. Dit zorgt voor elegantie en neutraliteit. Deze kleuren werden gebruikt zodat het uit magnifieke uitzicht van Madrid extra goed naar voren komt. Ook word er wit gebruikt in de vloer en vooral in de meubels. Joaquin Torres is erin geslaagd om het ontwerp te combineren met functionaliteit in deze kantoren. De elektrische apparatuur zoals computer schermen en koptelefoons kunnen omhoog komen uit de tafels. Dit is erg belangrijk voor het ontwerp, anders zouden de strakke lijnen wegvallen 6. De opdrachtgever en eigenaar van Torre de Cristal is Mutua Madrileña. Dit is een grote non-profit verzekeringsmaatschappij die zorgt voor vele soorten verzekeringen, zoals levens- en autoverzekeringen. Ook regelen ze pensioenen en beheren ze beleggingen. Ze zijn sponsor van Renault en het ATP tennistoernooi. Dit jaarlijkse toernooi vindt altijd plaats in Madrid. De hoofdaannemer was het bedrijf Dragados, wat deel is van het bedrijf Grupo ACS. Het is een van de grootste constructie bedrijven in de wereld. Dit bedrijf is op gericht in 1997 en telt nu ongeveer 138,540 werknemers(eind 2010). 7. De Torre de Cristal is ontworpen voor energie-efficiëntie. Het gebouw heeft een klasse A energiecertificering. Dit is de hoogste waardering in het Europese Unie classificatiesysteem. Onder energiebesparende kenmerken van dit gebouw vallen onder andere de geventileerde vliesgevel, de grootste ijzerarme glas installatie in Europa. Deze ijzerarme glazen zijn beduidend helderder dan normaal glas. Het resultaat is sparkelend puur glas. Met dit glas kan je dus ervoor zorgen hoeveel licht je op een bepaalde verdieping nodig hebt en hier de dikte van het glas op aanpassen. Hierdoor verminder je het gebruik van kunstmatig licht en bespaar je energie. De vliesgevel omvat geïntegreerde jaloezieën aangestuurd door een centrale computer, die zich automatisch aanpast op basis van natuurlijk licht niveaus voorwaarden en HVAC-gebruik. HVAC zorgt dat producten maximaal op elkaar zijn in gespeeld en hierdoor het optimale resultaat bereiken. Op het dak bevinden zicht grote zonnecellen die ervoor zorgen dat er warm water in het gebouw is. In totaal verbruikt Torre de Cristal een derde minder energie dan een vergelijkbaar kantoorgebouw in Madrid. 8. Materialen toegepast in de Torre de Cristal zijn onder andere glas, gewapend beton en staal. Het glas dat is toegepast is ijzerarm, waardoor dit helderder glas is. Met dit glas kan je dus de lichtinval per verdieping controleren. Voor de dragende constructies word beton toegepast. Voor de gevel en de constructies in het zicht word vooral staal toegepast.

info:

Paseo de la Castellana, 259, 28046 Madrid, España 24uurs toegang; parkeerplaats is La Paz, naast het ziekenhuis La Paz en direct tegenover Torre Espacio. La Paz parkeerplaats is te bereiken via de Calle del Arzobispo Morcillo.

133

22. Mirador building en Celosia


Ontwerpers

provincie Ávila en de provincie Guadalajara. In deze wijk wordt het Mirador als een hoog gebouw ervaren, omdat het een van de hoogste appartementencomplexen is in deze wijk. Verder staat het gebouw niet op een hoger oppervlak. Het valt wel op door de kleuren die zijn gebruikt en door de opmerkelijk opening in het gebouw. Op de plattegrond is de ligging van het Mirador in het rood aangegeven. In het Nederlands betekent Mirador uitkijktoren of uitzichtpunt. Deze naam is toepasselijk voor de hoogte en het uitzicht vanaf het terras. Een ander gebouw dat door MVRDV is ontworpen, is het Celosia. Dit appartementengebouw ligt aan dezelfde weg op nog geen halve kilometer afstand van het Mirador. Het gebouw heeft dezelfde basisvorm als veel appartementengebouwen uit deze wijk. De basisvorm van de appartementen in deze wijk is een rechthoek met in het midden een binnenplaats. De appartementen hebben 6 tot 10 verdiepingen. Het Celosia heeft 146 appartementen. Het project heeft ongeveer €12,6 miljoen gekost. Op de plattegrond is het Celosia terug te vinden in de gele cirkel. De betekenis van edificio is gebouw. Celosia betekent letterlijk: rooster of raster. Deze naam is toepasselijk, omdat de blokken een rooster vormen. 2. De hoofdvorm van het gebouw is een rechthoek waarbij verder in het gebouw de rechthoek een terugkerende vorm is. Deze rechthoeken zijn goed te zien door de kleuren en materialen die zijn toegepast. Zo worden de kleuren zwart, wit, rood en verschillende grijstinten gebruikt. Aan iedere kleur wordt een eigen betekenis toegekend, zo staat rood voor de gangen in het gebouw wat aan de buitenkant zichtbaar is. Verder is het opmerkelijk dat er een opening in het gebouw zit. De opening wordt gebruikt als speelplaats of voor bijeenkomsten. Deze opening zit op een hoogte van 36,85 meter. Dit is op de twaalfde verdieping. Op deze hoogte kan dus ook mooi van het uitzicht genoten worden. In totaal heeft het gebouw 22 verdiepingen. De opening heeft een oppervlakte van 580 m2 met de afmetingen 39,4 x 14,7 meter, waarvan de hoogte 14,4 meter is. De gebouwen die door MVRDV ontworpen zijn, komen veel met elkaar overeen. Zo maakt MVRDV veel gebruik van kubussen en balken die andere kleuren of eigenschappen hebben. Zo is er ook bij het Celosia gebruik gemaakt van balken die bij dit gebouw wel dezelfde kleur hebben. Voor dit ontwerp is er gebruik gemaakt van een blok met drie verschillende afmetingen. Een kleine variant met de afmeting 19,5x10,4x2,95 meter. Deze is de base genoemd. De bis is het middelformaat, met de afmetingen 21,5x10,4x2,95 meter. De grootste variant heeft de afmetingen van 23,5x10,4x2,95 meter en wordt de bise genoemd. Hierboven zijn de plattegronden van base, bis en bise gegeven. Het rode blok is het trappenhuis met de liftschacht. In het bouwwerk is 16x de base, 26x de bis en 12x de bise terug te vinden. In de foto met de plaatsing van de blokken is de base rood, de bis is paars en de bise is oranje gekleurd. Door ruimtes tussen de blokken te hou-

Door: Yordi Oppeneer

Het Mirador Building is ontworpen door MVRDV architecten in samenwerking met Blanca Lleó. MVRDV is een Nederlands architectenbureau wat in 1991 is opgericht in Rotterdam. De afkorting MVRDV staat voor de achternamen van de architecten; Winy Maas, Jacob van Rijs en Nathalie de Vries. Winy Maas, Jacob van Rijs en Nathalie de vries zijn afgestudeerd aan de TU in Delft als architect. Ze hebben samen MVRDV opgericht. Het drietal diende een ontwerp in voor de Europan in Berlijn, dit is een samenWiny Maas, Jacob van Rijs en werkingsverband tussen ongeveer twintig verschillende landen die om Nathalie de Vries de twee jaar een prijsvraag organiseren op het gebied van architectuur en stedenbouwkunde. Deze prijsvraag had het drietal gewonnen en bleven ze samenwerken. MVRDV richt zich niet alleen op het ontwerpen, maar ook met stedelijkheid en landschapsarchitectuur. Het bureau MVRDV heeft meer bekende projecten op zijn naam staan, zoals Villa VPRO in Hilversum en WOZOCO, dit zijn woon-zorgcomplexen in Amsterdam-Osdorp. Voor dit gebouw kreeg MVRDV in 1997 een Merkelbachprijs, dit is een driejaarlijkse prijs voor bouwwerken in Amsterdam. Een ander bijzonder gebouw wat ze hebben ontworpen zijn de woningen aan de Silodam in Amsterdam. Een belangrijk ontwerp wat nog klaar ligt is het nieuwe Feyenoord-stadion. Een andere architect die bij het Mirador en Celosia betrokken is, is Blanca Lleo. De samenwerking is ontstaan uit een vraag van de gemeenteraad om meer internationale teams te creëren. Sinds 1985 werkt Blanca Lleo onafhankelijk als architect. Ze heeft met haar werken al verschillende awards gewonnen. Naast architect houdt ze zich tegenwoordig ook bezig als leraar, spreker en theoreticus. Ze heeft een onderzoek gedaan naar moderne en hedendaagse huisvesting. Hierover heeft ze onlangs een boek gepubliceerd. Ze is lid van Blanca Lleo de raad van het nationaal museum van architectuur en stedenbouw van Spanje en lid van de raad van de Alejandro de la Sota stichting. In 2000 en 2002 was ze jury voor de Mies van de Rohe prijs

vlnr. Villa VPRO, WOZOCO Amsterdam-Osdorp en Silodam Amsterdam

Gebouwanalyse

1. Het Mirador ligt in de buitenwijk Sanchinarro van Madrid in het Noord-Oosten. Het is gebouwd in een wijk waar nog meer verschillende gebouwen gebouwd moeten worden. Dit gebied is omringt door vele snelwegen. Het gebouw heeft uitzicht op de Guadarrama-gebergte. Het gebergte ligt tussen de

Beschouwing gebouw

134

Beschouwing gebouw

135



den worden er 30 terrassen gecreëerd. De begane grond is bestemd voor detailhandels. Door een afwijkende indeling zijn het geen bis, base of bise. In totaal telt het Celosia 60 blokken. Het gebouw is 70 meter lang en 40 meter breed.

aangename temperatuur is op de terrassen en op de binnenplaats.

3. De façade van het Mirador is een rechthoek met een rechthoek eruit gehaald die als terras dient. Er is een plat dak toegepast en de entree wordt gekenmerkt door de oranje kleur. De facade van het Celosia bestaat uit open en gesloten blokken. Er zijn 6 entrees aanwezig met ieder een trappenhuis. Door de blokken structuur zijn alleen de blokken bereikbaar die aangesloten zijn op dat trappenhuis. Het is een plat dak met hierop zonnecollectoren en installaties. De ramen hebben een hoogte van bovenkant vloer tot onderkant plafond. Er is een zonwering aanwezig die het hele raam afdekt tegen de zon. 4. In de jaren 2001 tot 2005 is het Mirador gerealiseerd. Het heeft een woonfunctie met 156 appartementen. Het gebouw is opgedeeld in negen kleine verschillende gebouwen waarbij de opening centraal staat voor ieder deel. Niet alle woningen in het appartementencomplex zijn hetzelfde. Het doel van dit gebouw is om het flexibel te maken voor de bewoners. Iedere appartement is aan te passen naar de wens van de bewoner. De bewoners van het gebouw twijfelen wel eens aan de echte functie van het gebouw. Ze denken dat er meer gedacht is aan het uiterlijk van het gebouw en bijna niet over de functie. Toch heeft het gebouw al verschillende prijzen gewonnen voor het meest innovatieve gebouw van Spanje. Door deze prijzen is het een belangrijk gebouw worden voor de architectuur van Spanje. Het Mirador is hierdoor veel terug te vinden op tentoonstellingen over architectuur. Het Celosia is in 2008 opgeleverd. Dit gebouw heeft 146 appartementen. In tegenstelling tot de andere apartementen in de wijk Sanchinarro is het Celosia erg open. De 30 terrassen tussen de blokken zijn bedoeld voor de bewoners als algemene ontmoetingsplek. De mensen gebruiken dit als balkon. De openingen zorgen voor een toename van de wind en een natuurlijke ventilatie. Doordat de terrassen overdekt zijn is er ook extra schaduw. Dit heeft als groot voordeel dat er een

Beschouwing gebouw

136

5. In het appartementencomplex wordt veel gebruik gemaakt van natuurlijk licht. Het Celosia is opgebouwd uit blokken. Tussen de blokken zijn ruimtes die zorgen voor licht op de binnenplaats. Er zijn zes trappenhuizen aanwezig. Vanuit een trappenhuis zijn 5 blokken bereikbaar. Op het dak zijn zonnecollectoren geplaatst. De ramen nemen de hele hoogte van een verdieping in beslag. De ramen kunnen van binnen volledig afgedekt worden. Omdat het gebouw tien verdiepingen heeft wordt de binnenplaats niet volledig verlicht en blijft het daar ook koel. Iedere kleur heeft een letter gekregen. Het geel heeft de letter A en is een muur. Deze muur is alleen aanwezig in de base. In bise en bis word geel vervangen door groen. Groen is een extra appartement en heeft de letter I, donkerblauw de letter S, lichtblauw de letter E en is een uitbreiding op het appartement, oranje en rood de letter B en groen de letter I. Het trappenhuis wordt aangegeven door rood en heeft geen letter. Zo zijn de blokken ook aan de namen gekomen. Base heeft rood, oranje, lichtblauw, donkerblauw en geel. Dit is ook bij de bise en bis toegepast. 6. De opdrachtgever van het Mirador is EMV Ayuntamiento de Madrid, een gemeentelijk woonbedrijf. Het project is uitgekozen om in de wijk van Sanchinarro te komen. Er staan lange wachtlijsten voor woningen en daarom moesten er nieuwe komen en dit is één project daarvan. Het gebouw heeft zoals al eerder is vermeld 22 verdiepingen. Dit geeft een ander zicht op de nieuwe wijk omdat andere appartementencomplexen een hoogte hebben van zes verdiepingen. Hiermee willen de ontwerpers de kijk op de nieuwe toekomstige wijk veranderen. Het Celosia is ook in opdracht van EMV, Ayuntamiento de Madrid. Er wordt nog steeds flink gebouwd in Madrid om het woningtekort op te lossen. 7. Het Mirador is zeven jaar oud en kan nog jaren mee. Het is bedoeld als appartementencomplex, maar sommige mensen twijfelen aan de functie van het gebouw. Er is volgens sommige bewoners eerder aan de architectuur gedacht dan aan de bruikbaarheid van het gebouw. 8. De gebruikte materialen in het Mirador zijn divers. Er zijn drie blokken die als gevelbekleding natuursteen hebben, drie blokken betonnen gevelbekleding en de andere drie bokken zijn bekleed met tegels. Er zijn op sommige blokken zwarte tegels gebruikt. Zwarte tegels nemen veel warmte op en zetten uit, waardoor een aantal van de tegels eraf zijn gesprongen. De gevel van het Celosia is gemaakt van beton. De muren zijn in het werk gestort. Hiervoor is gekozen omdat er blokken met standaard afmetingen zijn. Hiervoor zijn mallen gemaakt die per blok zijn gebruikt. Het beton is een van de kenmerken van dit gebouw. Als afwerking is de gevel gecoat met polyurethaanvernis. Deze coating zorgt voor extra waterdichtheid, omdat beton water opneemt en gaat slijtage tegen.

info:

Mirador Building, Calle Princesa de Eboli Pau Sanchinarro Madrid Celosia, Calle de Isabel Clara Eugenia, Pau Sanchinarro, Madrid

137

23. Cámaras de Comercio Madrid


Ontwerper

2 & 3. De hoofdvorm van het gebouw is een kubus. In deze kubus is een andere hogere kubus in het midden gezet. Het gebouw is in de vorm van een camera. Het gebouw bestaat uit geheel rechte lijnen en door het vele glas is het gebouw heel transparant. De voorgevel van het gebouw bestaat grotendeels uit glas, het glas is omlijst door een witte betonnen rand. De achtergevel van het gebouw heeft hetzelfde principe als de voorgevel, echter steekt er uit de achtergevel een metalen doos. Het glas zit ook verder de gevel in zodat de uitstekende kubus op gelijke hoogte zit met het beton. De gevels aan de oost-, westen zuidzijde zijn voorzien van roosters die open en dicht kunnen. De grote kubus is grotendeels uit beton gemaakt waarbij de voor- en achtergevel grotendeels uit glas bestaan. De in het midden van de betonnen kubus geplaatste kubus is van metaal. Waarbij het grootste gedeelte van het dak van glas is wat zorgt voor veel lichtinval. Het overige gedeelte van het platte dak bestaat uit beton. De hoofdingang van het gebouw bevindt zich aan de voorkant van het gebouw, hier is een open kubus in de grote kubus geplaatst.

Door: Wiebe Smits

The high Council of the Chamber of Commerce of het Consejo Superior de Cámaras de Comercio zoals de Spanjaarden het noemen is ontworpen door Rafael de La Hoz. Hij werd in 1955 geboren in de stad Cordoba gelegen in Andalusië. Hij is afgestudeerd aan de Hogere Technische School in de architectuur van Madrid. Nadat hij aan deze hogeschool afgestudeerd was, ging hij naar de Polytechnische Universiteit van Madrid om daar een MDI master te behalen. Rafael de La Hoz heeft nu een eigen architectenbureau, gevestigd op nummer 82 van Madrid’s Paseo de la Castellana, waarmee hij enkele grote stedenbouwkundige projecten heeft geleid. Zo heeft hij natuurlijk enkele grote werken in zijn geboorteland Spanje maar ook in landen als Portugal, Polen, Roemenië, Hongarije en de Verenigde Arabische Emiraten. Zijn gebouwen zijn allemaal gebaseerd op het Modernisme. Veel van zijn projecten zijn ontstaan door nationale of internationale Architectuurwedstrijden. Ook heeft hij enkele onderscheidingen gekregen voor zijn werken. Zo heeft hij het COAM gekregen in 2005 en 2007. Het COAM is het Colegio Oficial de Arquitectos de Madrid wat een onderscheiding is van de officiële orde van architecten van Madrid. In 2007 kreeg hij ook het international work award uitgereikt de elfde Biënnale van de Argentijnse architectuur in Buenos Aires voor Telefónica Distrito C in Madrid. Verder heeft hij de award voor Innovation in the “Quality, Architecture and Housing Awards in 2005 en 2006. Verder is hij Professor aan de Universidad Internacional de Cataluña, en is hij lid van de redactieraad van de COAM Architectural Magazine. Veel van zijn werken worden gepubliceerd in nationale en internationale architectuur boeken en tijdschriften. Enkele bekende gebouwen van hem zijn: De Hercules Towers in Campo de Gibraltar, Campus of Justice in Madrid, Penal Court en de BMW dealer in Madrid in Las Tablas

Gebouwbeschouwing

vlnr. Hercules Towers, Campus de Justice en BMW dealer in Madrid

1. Het Consejo Superior de Cámaras de Comercio is een gebouw wat dient als Kamer van Koophandel. Ze zijn in 2003 begonnen met de bouw en ze hebben het in 2006 afgerond. Het gebouw bevindt zich op het beursterrein Juan Carlos I. Het gebied is uitgegroeid tot de nieuwe goudmijn van de hoofdstad, dankzij de vestiging van veel grote bedrijven. De hoofdingang bevindt zich aan de Calle de la Ribera del Loira en de achtergevel is gelegen aan de ringweg de M-40. Het gebouw ligt in het noordoosten van Madrid nabij het vliegveld.

Beschouwing gebouw

138

4. Het perceel heeft een grootte van 8700 m2. Het gebouw heeft vijf verdiepingen en twee kelders. De kantoren in het gebouw hebben samen ongeveer een totale grootte van 4000 m2. In het gebouw bevindt zich verder een auditorium die plaats biedt aan 200 personen, een bibliotheek, een atrium, een restaurant en een parkeergelegenheid voor 110 auto’s. Het gebouw is van het Cámaras de Comercio, het Cámaras de Comercio is de kamer van koophandel zoals we die in Nederland kennen. Het Cámaras de Comercio telt 4,2 miljoen inschrijvingen waarvan: 1,62 miljoen commerciële bedrijven, 1,47 miljoen individuele ondernemers en 0,82 miljoen hoofdkantoren en vestigingskantoren. Het Cámaras de Comercio is ontstaan aan het einde van de 19e eeuw. Sinds 2011 is het in Spanje niet meer verplicht je bedrijf in te schrijven bij het Cámaras de Comercio. 5. De witte betonnen kubus ligt op een donkere steen genaamd phyllite. De binnenkant van het gebouw lijkt op een metalen doos wat is verbonden in het beton. Rond de binnenplaats liggen de kantoren en de binnenplaats is bedekt met een groot dakraam. De kantoren zijn met elkaar verbonden via panoramische liften en roltrappen. In het gebouw heeft hij twee kubussen aangebracht waarvan er één dient als plenaire zaal, de ander dient als vergaderruimte. De kubus waarin de vergaderruimte zich bevindt is met vier stalen kabels opgehangen aan het dak. Deze kubus vormt tevens het dak van een grote zaal. De kubus heeft een albasten buitenkant en dient als een brandende lamp op de gang. 6. De opdrachtgever van het gebouw is het Cámaras de comercio. Het Cámaras de Comercio had een nieuw hoofdkantoor nodig omdat het andere hoofdkantoor te klein werd. Het gebouw had voldoende parkeergelegenheden nodig, om-

Beschouwing gebouw

139


23. Cámaras de ComercioMadrid

dat het naast het hoofdgebouw ook de ontmoetingsplek is van bedrijven uit 17 regio’s. Verder moesten er voldoende kantoren zijn voor het personeel en moesten er twee grote vergaderzalen komen. 7. Bij de aanpak van dit project is met enkele dingen rekening gehouden zoals de hoge mate van representativiteit. Het milieu speelde ook een belangrijke rol bij het gebouw. Zo moest het gebouw respect hebben voor het milieu en er in op gaan. Ook is er veel beton gebruikt, beton is een milieuvriendelijk product en het gaat zeer lang mee. Door het mooie weer in Madrid verkleurt het beton ook nauwelijks. Verder moest het gebouw lijken op een camera, dit is gerelateerd aan de naam van het Cámaras wat het Spaanse woord is voor camera. De voorgevel moet hierin de lens van de camera voorstellen, de kubus aan de achtergevel moet het kijkgedeelte voorstellen en de kubus in het midden de knop. 8. Het grootste gedeelte van het gebouw bestaat uit beton. Zo is de gehele grote kubus van beton. Het dak is ook van beton. Voor de rest is er veel glas gebruikt in het gebouw, de voorgevel heeft een betonnen omranding maar is voor de rest geheel van glas. De voorgevel is gericht op het Noorden hierdoor was het mogelijk om zo een grote gevel geheel van glas te maken. In de overige gevels zit ook veel glas verwerkt maar deze ramen kunnen worden afgesloten met een automatisch systeem met metalen luiken. Uit de achtergevel steekt ook nog een kubus dit is een metalen kubus. In het gebouw zijn de drie hoofdmaterialen: beton, glas en metaal. De grote betonnen bak rust op een donkere basis. Deze basis is van het gesteente phyllite, phyllite is een gesteente dat lijkt op leisteen en heeft van zichzelf een donkere kleur. Phylitte komt van het Britse eiland Arran. Er is voor phyllitte als basis gekozen omdat het moet lijken alsof het gebouw op een rots ligt. Er is ook staal in het gebouw gebruikt, dit is gebruikt in de vier kabels waar de kubus in de binnenplaats aanhangt. Deze kubus heeft een albasten buitenmuur. Er zijn twee soorten albast: kalkalbast en gipsalbast. In het gebouw is er gekozen voor kalkalbast. Kalkalbast is een geelachtig wit marmer. Kalkalbast is harder dan het gipsalbast, het gipsalbast is met de vinger te bekrassen, met kalkalbast gaat dit niet. Het kalkalbast wordt ook wel onyxmarmer genoemd. Het kalkalbast komt uit Egypte uit de plaats Alabastron. Vroeger werd er van dit product de canope gemaakt, de canope is een grafvaas waar de organen van een mummie in werden bewaard.

Beschouwing gebouw

140

info:

Ribera del Loira 12, 28042 Madrid, Spain 9:00 – 14:00 en 16:00 – 18:00, entree is gratis

141

24. Templo de Debod

24. Templo de Debod


Opdrachtgever:

De Templo de Debod is het oudste bouwwerk van Madrid. Opmerkelijk genoeg is de tempel niet in Madrid gebouwd, maar oorspronkelijk in Egypte. De tempel dateert uit de periode van 200 voor Christus en was in opdracht van koning Adikhalamani gebouwd. Hij was van 207-186 voor Christus de koning van het toenmalige Nubië, dit is het gebied wat tegenwoordig Zuid-Egypte is. Dit is de enige tempel die hij liet bouwen. Het oorspronkelijke bouwwerk was een vierkante tempel, latere koningen Archeoloog Martin Almagro hebben de tempel uitgebreid tot de huidige tempel. De tempel wordt Basch gezien als de belangrijkste en grootste tempel buiten Egypte. De ontwerper van de Templo de Debod is onbekend.

Gebouwbeschouwing:

1. De oevers van de Nijl in Egypte overstroomden vaak. Deze overstromingen brachten veel vruchtbare grond met zich mee, maar zorgden vaak ook voor veel schade. Om deze overstromingen te voorkomen werd besloten om een dam aan te leggen bij het stadje Aswan, de Aswan Dam. Door de bouw van deze dam in 1960 kwamen vele historische bouwwerken in gevaar. De werelderfgoedorganisatie UNESCO riep landen op om de monumenten te redden, Spanje hielp hierbij. Als dank hiervoor heeft de Egyptische regering in 1968 de eeuwenoude Templo de Debod aan Spanje geschonken. Niet alleen Spanje, maar ook andere landen hebben geholpen bij het redden van deze monumenten waaronder Nederland. Nederland heeft een monument gekregen van de Egyptische overheid, namelijk de Temple of Taffa. Deze tempel staat nu in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. De Templo de Debod stond oorspronkelijk in het stadje Debod in de Nijl vallei, ongeveer 15 km ten zuiden van het stadje Aswan. Het gebouw moest dus Zonnegod Amon Godin van de vruchtwel verplaatst worden, anders zou de historische tempel voor baarheid Isis eeuwig onder water komen te staan. De tempel is steen voor steen afgebroken en verscheept naar Valencia, vanaf daar zijn de onderdelen per trein naar Madrid vervoerd om vervolgens weer opgebouwd te worden. De tempel is herbouwd in een van Madrids parken, Parque de la Montaña, vlakbij het Koninklijk Paleis van Madrid. Vanaf de tempel heb je een prachtig uitzicht over de stad, aangezien de tempel op een hoger gelegen deel van de stad is gebouwd. Vanaf hier is onder meer de Almudena Kathedraal te zien. Deze plek heeft een historische waarde, hier waren namelijk vroeger de Montaña barakken, deze werden in 1936 bestormd tijdens de burgeroorlog. Deze barakken waren bezet door aanhangers van de Tweede Spaanse Republiek en werden bestormd tijdens de slag van Madrid door de Spaanse nationalistische kant en geallieerde troepen onder leiding van Francisco Franco. De burgeroorlog eindigde in 1939 waarna Francisco Franco de dictator van het land werd.

Beschouwing gebouw

142

2. Het gebouw is gebouwd volgens de traditionele Egyptische bouwstijl. De hoofdvorm van het gebouw is een rechthoek met aan de voorkant enkele pilaren. Deze rechthoek loopt taps toe naar boven. Voor de Gerestaureerd kapiteel Origineel kapiteel tempel staan twee poorten. De tempel is 12 bij 15 meter groot en heeft een hoogte van 5 meter. Verder staat het gebouw op een platform dat schuin afloopt. Dit wordt later toegelicht. Het water rond de tempel refereert naar de Nijl die door het gebied loopt waar vroeger de Templo de Debod stond. 3. De gevels zijn, op de voorgevel na, allemaal gesloten. Om die reden is de tempel erg donker van binnen. Aan de voorkant van de tempel staan vier zuilen met open lotus kapitelen. De lotus was het symbool voor Opper-Egypte, het tegenwoordige Zuid-Egypte. Twee van deze kapitelen zijn opnieuw gemaakt tijdens de herbouw aangezien de oorspronkelijke niet meer te repareren waren. Deze zijn duidelijk te onderscheiden aangezien het geen exact kopie is van de oorspronkelijke kapitelen maar een moderne interpretatie. Om de tempel geschikt te maken als museum is er een glazen pui achter de originele gevel geplaatst en is het houten dak gemaakt. Deze houtenbalklaag is in het zicht gelaten en heeft een zinken dakafwerking. 4. Koning Adikhalamani heeft rond 200 voor Christus de opdracht gegeven tot de bouw van de tempel om de god Amon te eren. Amon was de zonnegod en wordt wel beschouwd als de god der goden in de Egyptische mythologie. Egyptische tempels werden niet gebouwd voor openbare diensten en gebeden. Het doel van deze tempels was echter het eren van een god en als een persoonlijk monument voor de koning. Deze afgesloten ruimte met het altaar voor de god was alleen te bezoeken door priesters. Dit was om alle onzuiverheden en slechte invloeden vanaf buiten tegen te houden. Tegenwoordig is de tempel ingericht als een museum met een tentoonstelling over de geschiedenis van de tempel en uitgebreide informatie over de herbouw. Ook zijn de oorspronkelijke religieuze inscripties, hiërogliefen en tekeningen te zien. Hiervan zijn ook de betekenissen te zien. De tempel was oorspronkelijk een eenvoudige rechthoek, door latere koningen is de tempel uitgebouwd zoals hij nu in Madrid staat. Zo zijn de poorten later gebouwd om tijdens de processie, een optocht van geestelijken en andere gelovigen, onderdoor te lopen richting de heilige tempel. Op het moment dat Egypte de tempel aan Spanje schonk was de tempel in zeer slechte staat. Onder andere door aardbevingen en weersinvloeden waren er stukken afgebroken en was de tempel voor een deel ingestort. Ondanks het nummeren van de blokken zijn er bij het transport naar Spanje en tijdens de opbouw ongeveer 100 blokken kwijtgeraakt. De kwijtgeraakte en afgesleten stenen zijn opnieuw vervaardigd uit Salamanca. Doordat deze stenen een hoog ijzergehalte bevatten hebben de stenen een karakTemplo de Debod

Beschouwing gebouw

143

24. Templo de Debod

24. Templo de Debod teristieke kleur. Deze stenen zijn iets lichter van kleur dan de originele stenen, die voor de bouw van de tempel zijn gebruikt. Daardoor is het onderscheidt te zien tussen de oude en nieuwe materialen. De techniek om een monument met zijn oorspronkelijke materialen te herbouwen heet in archeologische termen ‘anastylosis’. Wel is de tempel op enkele punten aangepast om bruikbaar te maken als museum, zo is er een dak opgezet en is achter de originele gevel een glazen pui geplaatst. De herbouw was behoorlijk gecompliceerd aangezien er geen bouwtekeningen van de tempel waren, maar slechts enkele foto’s en Templo de Debod op mijn origiele plaats schetsen. Ook is het monument niet precies in originele staat hersteld. Zo stonden er oorspronkelijk drie poorten voor de tempel en hier zijn er maar twee van herbouwd. Deze twee poorten zijn ook in een andere volgorde herbouwd dan dat ze in Egypte stonden. Wel is de tempel herbouwd volgens de originele Oost-West oriëntatie, dit is oorspronkelijk gedaan zodat de tempel in de baan van de zon aan de hemel lag. Met behulp van airconditioning is geprobeerd om een stabiele atmosfeer met een droog klimaat te realiseren vergelijkbaar met dat in Egypte. De wederopbouw van de tempel duurde in totaal twee jaar en de tempel werd ingehuldigd in 1972, sindsdien is het monument toegankelijk voor publiek. 5. In het midden is de tempel te zien die farao Adikhalamani 2200 jaar geleden bouwde. Hier omheen zijn door latere farao’s verschillende kamers gebouwd. Zo is aan één zijgevel een zogenaamde mammisi gebouwd. Een mammisi of ‘geboortehuis’ is een kleine tempel waarin de geboorte van een zoon van een god en godin werd gevierd. Dit gebeurde eens per keer, ook werd hier de goddelijke afkomst van de farao benadrukt. Deze mammisi was de laatste bijdrage die de Romeinen aan de tempel deden, dit werd vermoedelijk gebouwd in opdracht van keizer Tiberius (42 v.c.-37 n.c.). De bouw brak de kenmerkende symmetrie van de Egyptische tempels. De poorten zijn later gebouwd voor de godin Isis. Isis is een belangrijke godin uit de Griekse Plattegrond Templo de Debod geschiedenis en is de godin van de vruchtbaarheid. Deze poorten staan lager dan de tempel aangezien de god Amon belangrijker was dan de godin Isis. Vandaar het aflopende platform waar de tempel op staat. Verder zijn op de binnenwand van de zijgevels inscripties en hiërogliefen te zien. Ook is er een trap naar de eerste verdieping, deze verdieping is er later opgezet. Dit is een grote ruimte waar vroeger een bibliotheek Templo de Debod

Beschouwing gebouw

144

was en tegenwoordig ingericht is als museum. 6. De tempel is weer herbouwd door archeologen onder leiding van Martin Almagro Basch. Hij was een Spaanse archeoloog en prehistoricus. Hij werd geboren in 1911 in Tramacastilla en stierf in Madrid in 1984. In de tijd van de herbouw van de tempel was Martin Almagro Basch directeur van het Nationaal Archeologisch Museum. Een ander bekend project waar hij de leiding had waren de opgravingen van de Ruïnes Panorama aanzicht tempel Kapel van Adikhalamani d'Empúries. Deze ruïnes liggen in de Spaanse regio Catalonië. Hier waren vroeger Griekse en Romeinse nederzettingen van waaruit de streek vanaf 600 v.C. zeven eeuwen lang werd bestuurd. 7. Voor veel Madrilenen is de Tempel van Debod in het Parque de la Montaña, een van de vele parken van Madrid, een plek om te ontspannen. Ook worden hier vaak concerten gehouden. Wel is er veel kritiek op de Spaanse overheid die het gebouw slecht onderhoudt. Zo is het gebouw beschadigd door vandalisme. 8. De tempel is opgebouwd uit zandsteen, voor die tijd een veel gebruikt materiaal. Dit is het zandsteen Ashlar, wat veel voorkwam in het toenmalige Nubië. Tijdens de restauratie is, zoals eerder geschreven, gebruik gemaakt van Salamanca. Dit is een relatief zachte kalkzandsteensoort waar veel monumenten uit zijn opgebouwd. Deze steensoort is lichter van kleur dan Ashlar. Daardoor zijn de originele en nieuwe stenen van elkaar te onderscheiden.

info:

Jardines del Paseo del Pintor Rosales Van 1 april tot 30 september: dinsdag tot vrijdag van 10:00-14:00 en van 18:00-20:00 , zaterdag en zondag van 10:00-14:00 (Gratis toegang) - Tel: +34 91 7651008 - www.madrid.es

145

25. ABC museo

25. ABC museo

Ontwerper:

gebouw, zodat je het direct vanaf de straat ziet. Er staan allemaal oude gebouwen in de straat en het gebouw zelf is een redelijk modern gebouw, dus valt hij wel op. Het gebouw is redelijk groot. Alleen is hij niet groot in de breedte en lengte maar in de hoogte/ diepte. Er zitten vier verdiepingen boven de grond en 2 verdiepingen onder de grond. Het gebouw maakt deel uit van de stadvernieuwing van Madrid. Daarom is er enigszins een relatie met de omgeving waarin het gebouw staat. Het oude gedeelte is door middel van een nieuw gedeelte aan het gebouw wat ernaast staat gekoppeld. Het oude gedeelte staat grotendeels aan de Calle de Montserrat. Het nieuwe gedeelte is gebouwd aan Calle de Amaniel. Het gedeelte waarmee het oude gedeelte mee verbonden is, staat aan Calle de Amaniel.

Door: Sjacco Verschuure

De ontwerper van het ABC museum in Madrid is het architectenbureau Aranguren & Gallegos Arquitectos. Dit is een Spaans architectenbureau. Het ABC museum was eerst een brouwerij. Door een stadsvernieuwing in Madrid werd deze brouwerij omgebouwd tot een museum. M.J. Aranguren en J.G. Gallegos zijn twee architecten die op de ETSA, school of architectuur, in Madrid in 1983 afstudeerden. M.J. Aranguren krijgt in zijn tweede jaar een toekenning van ‘Buitengewone finale prijs van het jaar’. Dit is een prijs voor het beste ontwerp van de opleiding. J.G. Gallegos krijgt deze toekenning als hij in zijn eerste jaar zit. Zij hebben beide in 1987 een doctoraat aan de ETSA in Madrid gehaald, met de kwalificatie van bijzondere ‘Cum Laude’. Ze geven sinds 1984 allebei les in architecturale projecten. In 2004 werd Jose Gonzalez Gallegos hoofd van de afdeling project op de technische universiteit van Madrid (ETSAM). Allebei zijn ze verantwoordelijk voor de architecturale projecten en compositorische elementen in de Architectural sectie in het San Pablo Studiecentrum (CEU). Dit houdt in dat ze allebei verantwoordelijk zijn voor hoe het gebouw er uit ziet en dat er vormen te zien zijn. Het architectenbureau Aranguren & Gallegos Arquitectos heeft heel veel gebouwen ontworpen. Woningen, auditoria, bibliotheken, musea, hotels, kantoren en scholen. Een ontwerp van het architectenbureau is ‘En-Clave’ in Alicante. Dit is een ecotoerisme spa hotel in Pego, Alicante. Een ander ontwerp is House Calle Badajoz. Dit is een huis in Montealina, Boadilla Del Monte, Madrid. Nog een ontwerp is Benidorm Auditorium. Dit is een Auditorium en een cultureel centrum in Benidorm, Alicante.

vlnr. ecotoerisme spa En-Clave, House Calle Badajoz en Benidorm Auditorium

Gebouwbeschouwing:

1. Het ABC museum is gelegen aan Calle de Amaniel en aan Calle de Montserrat. De Ingang van het gebouw zit achter een soort brug. In deze brug zit een cafetaria van het museum. Hierdoor zie je de ingang niet goed. Het museum is aan alle kanten ingebouwd. Het museum is daardoor maar van één kant toegankelijk. De gevel van het museum is bijna geheel in overeenstemming met de omliggende gebouwen. Alleen de brug die er gebouwd is, is wel in contrast met de omliggende gebouwen. Boven de grond zijn vier verdiepingen te zien en onder de grond zijn nog twee verdiepingen. Op deze verdiepingen zijn tentoonstellingsruimtes. Als je het binnenplein op loopt zie je allemaal driehoekjes op de vloer. Deze driehoekjes zijn van een speciaal soort staal en zijn het dak van de verdiepingen onder de grond. Er staan geen gebouwen voor het

Beschouwing gebouw

146

2. De hoofdvorm van het gebouw is voornamelijk rechthoekig. Het geheel van het gebouw is in een soort L-vorm gebouwd. Deze L-vorm is tegen andere gebouwen aangebouwd. Het museum heeft de L-vorm, maar doordat het tegen andere gebouwen aangebouwd is ontstaat er een U-vorm. De ruimte in het midden dient als een soort binnenplaats. Onder deze binnenplaats bevinden zich nog 2 verdiepingen. De vorm heeft vanaf buitenaf niet veel bijzonders. De verbinding tussen het museum en een ander gebouw is wel bijzonder. Dit is een soort brug met allerlei lijnen door elkaar. Alleen maar vanaf boven zie je de vorm goed. De lengte van het gebouw is 27,5 meter en de breedte van het gebouw is 17,5 meter. De hoogte van het gebouw is 12 meter. De wand, met als gevelbekleding met allemaal driehoekjes, heeft een oppervlakte van 235 m2. De grond, met allemaal driehoekjes als bestrating, heeft een oppervlakte van 230,5 m2. De oppervlakte van het gehele gebouw is 3.500 m2. Dit is verdeeld over zes verdiepingen. 3. De voorkant van het gebouw bestaat uit twee delen. Het oude gedeelte van het bestaande gebouw en een deel wat er nieuw aangezet is. Onder de ramen van het bestaande gedeelte zitten ingemetselde ruitmotieven. Dit zijn originele details die er vanaf het begin in zijn gemetseld. Opvallend is de entree, je gaat onderdoor de kantine en dan zie je de entree. Deze is al bijzonder vanwege zijn vorm De ramen die in het gebouw zitten zijn verschillend. In het oude gedeelte zitten vierkante ramen die enigszins naar binnen liggen. Om deze ramen zitten houten kozijnen en houten stijlen. Door deze ramen kan je makkelijk naar binnen kijken. In het nieuwe gedeelte zitten driehoekige ramen. Deze liggen diep in de muur en ze zijn blauwgroenachtig van kleur.

Beschouwing gebouw

147

25. ABC museo

25. ABC museo

4. Vroeger was dit museum een bierfabriek van Mahou. Deze werd door Francisco Andres Octavio in 1894 gebouwd. Nu is het een museum met allerlei kunst. De kunst die in het gebouw hangt, dit zijn voornamelijk schilderijen, zijn gemaakt door kunstenaars uit Madrid. Tegenwoordig zijn er twee expositieruimtes, café, museumwinkel, auditorium en ruimtes voor workshops en culturele activiteiten geplaatst. Tussen 1899 en 1900 werd er een eerste uitbreiding uitgevoerd door Salaberry. In de jaren 1901-1907 werd het gebouw gerenoveerd. Deze renovatie heeft Francisco Andres Octavio zelf gedaan. Tussen 1916 en 1930 werd het gebouw weer een keer gerenoveerd. Deze renovatie werd gedaan door Lauas Lorenzo Gallego. Tenslotte werd de fabriek gerenoveerd door Jose Maria Gallegos en Jose Gonzalez Aranguren. Deze renovatie heeft als eindresultaat het museum zoals het er nu staat. Bij alle renovaties en verbouwingen is de bakstenengevel intact gebleven. De meeste renovaties zijn aan de binnenkant gedaan en niet aan de straatkant.

catie groep en is bestaat uit meer dan 120 bedrijven. Een aantal van deze bedrijven bestaan al langer dan honderd jaar. De organisatie heeft een marktkapitalisatie van €1,875 miljoen. De eisen van de opdrachtgever voor dit gebouw waren dat het gebouw zoveel mogelijk intact gelaten moest worden. Het gebouw ziet er nog hetzelfde uit als toen het gebouwd was. Het nieuwe gedeelte wat er aangebouwd is, moest er modern uitzien. Dit gedeelte ziet er ook modern uit.

5. Van het gebouw zijn er vijf verschillende plattegronden. Op verdieping -2 is een auditorium en vier toiletten gesitueerd. Op de verdieping -1 zijn twee expositiezalen gesitueerd. Op de begane grond is een bibliotheek en een expositiezaal gesitueerd. Op verdieping +1 zijn twee expositieruimtes gesitueerd. Op verdieping +2 zijn ook twee expositiezalen en een toilet gesitueerd. Voor de constructie zijn stalen balken gebruikt. De binnenmuren zijn dragend. Het gehele interieur is wit. Er komt veel licht door de ramen naar binnen. Er zitten veel ramen in het gebouw. In de driehoekstructuur zitten ook ramen. In deze ramen zit een soort filter zodat het licht niet de schilderijen aantast. Er zijn ook lampen op gehangen in het gebouw om toch voldoende licht te hebben om alles te bekijken.

7. Het bouwen van het gebouw is niet helemaal duurzaam geweest. Er zitten stalen kolommen in het gebouw. Bij het bouwen van dit gebouw zijn machines gebruikt die slecht zijn voor het milieu. Ook bij renovaties waar dingen gesloopt zijn, zijn machines gebruikt zoals kranen. Het gebouw is een museum en daar zit ook een cafe bij. Hier komen mensen naar toe die kunst willen zien of gezellig iets willen drinken. Door dat er niet teveel licht op de schilderijen mag komen zijn er lampen opgehangen. Deze verbruiken ook energie, wat ook niet goed is voor het milieu. 8. Het bestaande gebouw is opgetrokken van baksteen met een halfsteens metselverband. De bakstenen zijn roodachtig van kleur. Het nieuwe gedeelte is gemaakt van ‘Sika Tack Panel’, dit zijn aluminium platen. Van deze platen zijn de driehoeken gemaakt. Zowel de gevelbekleding als de bestrating. De aluminium platen zijn verschillende tinten grijs. Het nieuwe gedeelte is voorzien van een plat dak, terwijl er op het oude gedeelte een tentdak is geplaatst. Het tentdak is met rode dakpannen bedekt en het platte dak is met aluminium platen bedekt. Aan de linkerkant en aan de achterkant staan oranje gestucte muren.

6. De opdrachtgever van het gebouw is een grote organisatie. Deze organisatie heet ‘Vocento Groep’, in het Spaans is dit “Grupo Vocento”. Dit is een multimedia-communi-

Beschouwing gebouw

148

info:

Museo ABC. Calle Amaniel nummer 29/31. 28015 Madrid Gratis toegang Openingstijden dinsdag tot zondag

149

26. Rio Manzanares

26. Rio Manzanares

Ontwerpers:

Award gekregen voor tien speeltuinen die in dit deel zijn verwerkt. De prijs is uitgereikt voor de originaliteit, toegankelijkheid, veiligheid en harmonie met de omgeving. Dit deel van het project ligt langs de rivier en verbindt de kleinere projecten met elkaar. Salon de Pinos is in 4 delen gemaakt, die in 2009 zijn opgeleverd. Het heeft een lengte van zes kilometer en een breedte van ongeveer 20 tot 30 meter. De speeltuinen zijn van robinia hout gemaakt. Voor de bomen zijn pine trees gebruikt. Deze bomen groeien goed op rotsachtige bodem. Door de tunnels van de M-30 zijn deze bomen hiervoor geschikt. Ook is er gezocht naar kromme bomen in plaats van rechte bomen. Dit brengt meer dynamiek in het park. Avenida de Portugal. De Avenida de Portugal is een belangrijke straat in het centrum van Madrid. Het park heeft een oppervlakte van 22000 m2. Onder dit park is een parking voor 1000 auto’s gemaakt. Door de parking was er weinig plaats voor grond om bomen te planten. Dit is opgelost door betonnen bakken te plaatsen waar op de rand gezeten kan worden. De bakken worden gevuld met grond en bomen, er zijn hier 700 kersenbomen geplaatst. Het patroon op de vloer is gebaseerd op de kersenbloesem. De tegels zijn van onregelmatige kasseien van kalksteen en bassalt.

Door: Yordi Oppeneer

West 8 is een internationaal bureau voor stedenbouw en landschaparchitectuur. Het is opgericht in 1987 en heeft nu drie vestigingen in Nederland, Belgie en de Verenigde Staten. Bij West 8 werken nu ongeveer 70 architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en industrieel ingenieurs. West 8 heeft een aantal kenmerken. Er wordt alleen gebruik gemaakt van duurzame en sterke materialen. Zo wordt er geen plastic toegepast bij hun projecten. Er wordt veel gebruik gemaakt van gietaluminium of gietijzer. Om tot een goed ontwerp te komen wordt er veel met thema’s gewerkt. Daarmee wordt bedoeld dat er een voorwerp, onderwerp of vorm centraal staat in het project. Een thema komt vaak tot stand door de opdrachtgever of wordt bedacht door West 8. Dieren en planten zijn veel voorkomende thema’s die centraal staan bij een ontwerp. Zo is de borneo-sporenbrug in Amsterdam gebaseerd op de vleugels van een vogel. In het Maximapark in Utrecht staan madeliefjes centraal en de draken op de Amerika pladz in Kopenhagen zijn ontworpen in opdracht van de opdrachtgever. Eén van de landschapsarchitecten die aan het rio Manzanares project heeft meegewerkt is Perry Maas. Hij werkt al een aantal jaar bij West 8. West 8 heeft de prijsvraag voor dit project gewonnen. MRIO Arquitectos heeft het project uitgevoerd onder leiding van Gines Garrido Colomero. Dit bureau is speciaal opgericht voor dit project.

Borneo-sporenbrug

Gebouwanalyse:

Maximapark

Amerika pladz

1. De rio Manzanares vindt zijn oorsprong in de Ventisquero de la Condesa. De Manzanares mondt uit in de rio Jamara, in het dorpje Rivas-Vaciamadrid. Het rio Manzanares project is een project van 8.200.000 m2. Het hele project doorkruist zes districten van de stad. Dit project zorgt ervoor dat de bestaande parken met elkaar verbonden worden. Doordat het project van grote omvang is, is het opgedeeld in 47 kleinere projecten. ‘Fruitbomen’ is het thema dat voor dit project gebruikt zal worden. De kleine projecten varieren van bruggen tot speeltuintjes. Uiteindelijk zullen er in het park 101 bruggen, 25000 nieuwe bomen, negen parkeerterreinen met 4303 plaatsen te vinden zijn. De belangrijkste projecten zijn salon de pinos, avenida de portugal, jardines de puente de Segovia, jardines de puente de toledo, parque de la Arganzuela en de Puentes cascara. Salon de pinos Dit deel van het park heeft in 2010 de Golden Swing

Beschouwing gebouw

150

Jardines de puente de Segovia, De puente de Segovia is één van de oudste bruggen die nog bestaat in Madrid. De brug verbindt de Calle de Segovia met de Paseo de Extremadura. Deze brug is gebouwd in 1582-1584. Het is een brug voor voetgangers en fietsers. De brug is gemaakt van graniet en heeft negen openingen waar water doorheen stroomt. De brug is ontworpen door Juan de Herrera. Juan de Herrera was Eén van de belangrijkste architecten in de Spaanse renaissance in de 16e eeuw. Hij ontwierp de kathedraal van Valladolid, El Escorial en was de eerste architect voor Plaza Mayor. Zijn stijl werd het ‘Herreriaans’ genoemd. De opdrachtgever van de brug is Filips II. In de Spaanse burgeroorlog in 1936 werd de brug behoorlijk beschadigd. De brug werd gerestaureerd en werd breder gemaakt. In de jaren zestig zijn er nog veranderingen aan gedaan met de komst van de M-30. Naast de brug zijn er vier vijvers aangelegd. In twee vijvers zijn fonteinen geplaatst en in de twee andere zijn waterlelies gepland. Er is 13445 vierkante meter aan weide met 332 nieuwe bomen

Beschouwing gebouw

151

26. Rio Manzanares

26. Rio Manzanares

aangelegd. Met het opknappen van de brug en het aanleggen van de tuinen kostte dit deel van het project €13,4 miljoen. Jardines de puente de Toledo De puente de Toledo verbindt de calle de Toledo met de calle de general Ricardos. In opdracht van Filips IV werd de brug voor het eerst gebouwd tussen 1649 en 1660. De brug werd ontworpen door Juan Gomez de Mora en gebouwd door Jose de Villarreal. De brug heette toen ‘puente Toledana’. Kort na de afronding van de brug werd deze door de rivier vernietigd. In 1680 werd een nieuw aangelegde brug wederom vernietigd door de rivier. Uiteindelijk is de brug in 1732 door Marques de Vallido afgerond. In 1956 werd de puente de Toledo een historisch artistiek monument. De brug is 4,95 meter breed en is alleen toegankelijk voor fietsers en voetgangers. De brug is gemaakt van graniet en heeft negen bogen. Parque de la Arganzuela Het parque de la Arganzuela is een park dat al bestond voor het begin van het project. Door het project is het park in oppervlakte verdrievoudigd. Voorheen had het een grootte van 84.000 m2 en nu het park afgerond is, is het 232.700 m2. Er zijn 122.300 nieuwe bomen en 10.000 struiken gepland. Het matadero-complex was vroeger een slachthuis en is nu omgebouwd tot cultureel centrum. Hier is een verzameling planten en de geschiedenis van de rivier te vinden. Ook is er in het park een strand aangelegd. Het opvallendste element in dit project is de puente de la Arganzuela. Deze brug is ontworpen door de Franse architect Dominique Perrault. De brug bestaat uit twee delen met een totale lengte van 278 meter. Een deel van de brug gaat over de rivier en het tweede deel gaat over het park. In het midden van de brug is een plateau gemaakt waar verschillende paden uit het park kruisen. De burg kostte €13,6 miljoen. De brug is gemaakt van staal en het voetpad is gemaakt van hout. Puentes cascara. De bruggen zijn ontworpen als zware betonnen koepels met een ruwe structuur. De oppervlaktestructuur is van varenbladeren welke als fossielen in het oppervlak van de koepel zitten. Meer dan honderd kabels

Beschouwing gebouw

152

dragen het slanke stalen dek dat lijkt op de baleinen van een walvis. Bij het betreden van de brug wordt de fijne detaillering duidelijk. Op de rand staat het jaartal waarin de brug opgeleverd is. Aan de binnenkant van het dak worden mozaïeken aangebracht, gemaakt door bekende Spaanse kunstenaars, waaronder Daniel Canogar. De verlichting is in de rand van het dak geplaatst en belicht het kunstwerk aan de binnenzijde van het dak. De reflectie van het licht geeft de noodzakelijke verlichting op het dek. De balusters zijn fijn gedetailleerd als spijlen in gietaluminium en zijn iedere 20 Alberto Ruiz-Gallardón cm geplaatst. De betonnen koepels zijn in het werk gestort. Er zijn tijdelijke eilanden aangelegd waarop de steigers en bekisting konden steunen. De mal voor de buitenschil moest handmatig getimmerd worden. Door de bijzondere vorm van de koepel moest ook aan de bovenkant van de koepel een mal gemaakt worden. Omdat er twee bruggen zijn kon de bekisting opnieuw gebruikt worden. Er zijn in het beton zwijnshoofden te vinden. De zwijnshoofden refereren naar de slagerij aangrenzend aan het Arganzuela park. De bouw van de steigers duurde één maand, vervolgens werd in zes uur tijd 100m3 aan beton gestort. Na één dag kon begonnen worden met het verwijderen van de kist, waarna de kabels werden bevestigd. De overspanning van de brug is 41 meter, afmetingen buitenzijde constructie: 47 meter lang, 8,50 meter breed en 8 meter hoog. De entree is 4 meter hoog en de dikte van de koepel varieert van 150 tot 400mm. 6. Opdrachtgever, programma van eisen De opdrachtgever is de burgemeester van Madrid, Alberto Ruiz-Gallardón. Het verkeer en de drukte was zeer overheersend in dit gebied. Er moest een nieuw park komen en het verkeer moest weggewerkt en beter geleid worden. Het gebied was vervuild en verpauperd. De M-30 zorgde ervoor dat het centrum van Madrid slecht bereikbaar was voor het westen van de stad. Het hele project is geopend op 15 april 2012. Het centrum van Madrid is goed bereikbaar geworden en de omgeving is socialer en schoner geworden. Spaanse architecten zijn van mening dat het de investering waard is.

info:

Adres: park is gelegen langs de rivier de Manzanares dwars door Madrid

153

27. Matadero

27. Matadero

Ontwerper:

tot 1996 heeft de architect Antonio Fernández Alba de vee stallen verbouwt tot hoofdzetel voor het national Spaans ballet.

Door: Peter Stoel

De architect achter het ontwerp van de Matadero de Madrid is Luis Bellido y Gonzalez. Luis Bellido werd in 1869 geboren in Logroño. Logroño is de hoofdstad van de autonome provincie Rioja. In 1894 studeerde hij af aan de Escuela de Arquitectos de Madrid. Het jaar daarop begon hij met het ontwerp van z’n eerste werk in Aviles, een plaats in noord Spanje, de Iglesia de Santo Tomas de Canterbury. Deze kerk is ontworpen in Neo-Gotische stijl. Bijna gelijktijdig met de kerk van Aviles ontwierp hij voor de stad Gijon ook een kerk in Neo-Gotische stijl; de San Lorenzo kerk (1896-1901). In de stad Gijon staan nog meer bouwwerken van zijn hand. Twee huizen in Eclectische stijl (1901-

Gebouwbeschouwing

1. De Matadero de Madrid ligt in het district Arganzuela. De Matadero is een oud slachthuis en veemarkt gelegen op een groot stuk grond aan de oostelijke oever van de Manzanares rivier. Aan de westelijke kant wordt het perceel omsloten door de Paseo de la Chopera. De Matadero omvat een groot stuk grond met veel bebouwing. Het perceel meet ongeveer 300 bij 600 meter, beslaat 165.415m2 en ligt midden in de bebouwing. Het gebied bevat een tiental gebouwen, die elk hun eigen functie hadden. Zo hadden de hallen aan de rivierkant van het perceel voornamelijk de functie van stallen. Andere gebouwen hadden de functie van slachthuis, koelruimte, management & administratie, voertuig depot en veemarkt. In de zuid oostelijke hoek van terrein staat een heel opvallende watertoren, die het terrein kenmerkt. Het terrein wordt afgescheiden door een 2,5m hoge muur gemetseld in de stijl van de gebouwen. De gebouwen van de Matadero zijn in een industriële stijl met Neo-mudejar elementen gebouwd. Neo-mudejar wordt in het Nederlands ook wel de Moorse rivival stijl genoemd. Deze stijl is typisch Spaans en architecten streefden naar een eigen Spaanse stijl, sterk beïnvloed door de Moorse kunsten, die door de Mooren tijdens hun bezetting van Spanje door het land verspreid zijn. Kenmerkend zijn ook hier de bakstenen die niet alleen constructief maar ook een esthetische functie hebben. De gebouwen van de Matadero vallen goed op in de omgeving door hun vorm en stijl, maar ondanks de grootte en hoeveelheid van de gebouwen is de afwerking heel fijn en gedetailleerd.

1906) en een bankgebouw voor de industriële krediet bank van Gijon (1902-1906). Hierna verhuisde Luis Bellido naar Madrid. Waar hij in eerste instantie begon met veel restauratie werkzaamheden zoals die van de Casa de Cisneros aan de zuidkant van het plaza de la villa. Tussen 1908 en 1928 heeft hij samen met ingenieur Eugenio Ribera het plan ontwikkeld en uitgevoerd voor het nieuwe slachthuis en veemarkt, de Matadero de Madrid, langs de Manzanares rivier. In 1925 werd Luis Bellido lid van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van San Fernando in Madrid. Hij richtte het College van Architecten van Madrid op en later werd hij ook nog president van de Algemene Raad van Architecten. Hij stierf op 15 december 1955. De Matadero is in 1983 verbouwd door architect Rafael Fernández-Rañada. Hij heeft het gebouw dat gebruikt werd voor administratie en management, casa del Reloj (klokgebouw), verbouwt tot gemeenteraadsgebouw voor het subdistrict Arganzuela. In 1987 is er nog een project ondernomen om de stallen en de kalverenmarkt om te bouwen tot sociaal cultureel centrum. Van 1990

Beschouwing gebouw

154

Beschouwing gebouw

155

27. Matadero

27. Matadero

2. De Matadero de Madrid heeft vele gebouwen, veelal verschillend van vorm. De stal gebouwen hebben echter een hele kenmerkende vorm. De daken van deze stalgebouwen zijn wel tot 14 meter hoog. De vorm doet heel industrieel aan, hoge hal in het midden met aan de zijkanten lagere zijbeuken. Herkenbaar rechts boven is de watertoren die het opschrift Matadero draagt. Rechts op de plattegrond staan voormalige stallen die nu fungeren als onderkomen voor het Spaans nationaal ballet. helemaal onder aan het perceel staan de karakteristieke stallen die nu plek bieden voor kunstenaars. Links in het midden en links boven bevindt zich casa del lector een gedeelte dat zich toe heeft gelegd op literatuur en het geschreven woord. De 3 gebouwen in het midden worden gebruikt voor theater. In het langgerekte gedeelte bovenaan het perceel bevindt zich onder andere een cinetheek, (bibliotheek voor films), een design center, muziekstudio en een ruimte voor beeldende kunst. 3. De façade bestaat voornamelijk uit rode bakstenen met licht voegwerk. In de gevels is halfsteens- en koppenverband te herkennen. Met deze bakstenen is een skelet gemetseld voorzien van bogen met rollagen. Als invulling is gebruik gemaakt van grotere natuurstenen en azulejos. Dit zijn keramische versieringen (tegeltjes) met taferelen of versieringen. De kopgevels zijn veelal getrapt waarachter het dak op een, vanaf de voorzijde onzichtbare manier, aansluit op de kopgevel. De pilasters steken iets boven de gevel uit, waarboven op een ornament is gemonteerd. Deze pilasters zijn in koppenverband gemetseld. De kenmerkende bouwstijl is de Neo-Mudejarstijl (Moorse revival stijl). De kenmerken hiervan zijn de bakstenen façades, tegeltjes en bogen. Kenmerkend hier zijn de kwartbogen. 4. De Matadero de Madrid is ontworpen door Luis Bellido y Gonzalez. De gemeente Madrid wilde een nieuw slachthuis om het slachten van vee beter te kunnen controleren op onder andere hygiëne. Hiervoor zijn slachthuizen en de concepten erachter onderzocht. De werkgroep die indertijd was aangesteld heeft het nieuwe slachthuis naar Duits voorbeeld opgezet. De architect heeft vervolgens hier qua vormgeving een invulling in gegeven.

Beschouwing gebouw

156

Het hele terrein is tussen 1908 en 1928 gebouwd en was terwijl het gebouwd werd eigenlijk al een project zonder eind. Elk volgend decennia werd er wel een gebouw bij gebouwd, met uitzondering van de jaren 1936 -1939 toen er een burgeroorlog heerste in Spanje. Het complex is oorspronkelijk als slachthuis gebouwd, maar na de ’70 jaren werden steeds meer gebouwen gesloten en raakte buiten gebruik. Medio jaren ’80 werd er een begin gemaakt met het herbestemmen en renoveren van de gebouwen voor andere doeleinden. Het gebouw voor management en administratie, Casa del Reloj (klokgebouw), werd als eerste omgebouwd tot raadsgebouw voor de deelraad van het district Arganzuela. In 1987 ondernam dezelfde architect, Rafael Fernández-Rañada, een project om van de oude vee stallen en de kalverenmarkt een ruimte te maken voor culturele activiteiten. Begin jaren ’90 zette deze transformatie door onder leiding van architect Antonio Fernández Alba. Zo werden andere veestallen omgebouwd tot onder andere botanische tuin, cinetheek, theater, design center en ruimtes die kunstenaren kunnen huren voor het praktiseren van hun kunsten. In 1996 werd het laatste stukje van het perceel dat als slachthuis werd gebruikt definitief gesloten, om in 1997 op de lijst van beschermde monumenten te worden geplaatst. De gemeente Madrid besloot in 2003 om het gehele terrein over te dragen voor sociaal culturele activiteiten en het herbestemmingsplan werd eind 2005 goedgekeurd. 5.De Matadero is een oud industrieel complex. Dit is ook goed terug te zien op de manier waarop het geconstrueerd is. Op de gevels na zijn de gebouwen veelal opgebouwd uit dragende skeletten van metalen of betonnen kolommen. Hier bovenop liggen metalen liggers die de overspanning dragen. Binnen is ook goed de constructie te zien en zijn ook de bakstenen van de gevels goed zichtbaar. Door de grote raampartijen tussen het hoge midden gedeelte en de zijbeuken van de stallen komt er ook veel natuurlijk licht naar binnen. Bij de herbestemming en de restauratie zijn zoveel mogelijk de originele elementen intact gelaten. Zo is bijvoorbeeld ook schade aan de betonnen pilaren expres niet gerepareerd om ook het verleden van de Matadero te laten zien. 6. Het initiatief voor het bouwen van de Matadero kwam van de gemeente Madrid. Het oude slachthuis uit 1873 werd al snel te klein voor de snel groeiende bevolking van Madrid, waarop de gemeente besloot een groter slachthuis en veemarkt te laten bouwen. Het idee was om een groot slachthuis te bouwen waar boeren uit de omgeving hun vee naar toe konden brengen en het daar te laten slachten of verkopen. Zo werd als het ware een coöperatie opgericht, die de vleesprijzen “gezond” hield zonder monopoly. Een ander belangrijk punt was de hygiëne. Oude slachthuizen waren zodanig verouderd, vaak zonder koeling of goede riolering, dat

Beschouwing gebouw

157

27. Matadero

28. Biblioteca Joaquin Leguia

dit een gevaar opleverde. De commissie die in het werk werd gesteld om dit te onderzoeken werd in 1905 opgericht en in 1907 werd Luis Bellido gevraagd, de ontwerpen hiervoor te maken. Hiervoor werd ook onderzoek gedaan naar slachthuizen in andere landen, zoals Frankrijk, België, Italië en Duitsland. Uiteindelijk bleek de Duitse opzet het meest interessant, omdat in dit model de meeste aandacht aan de hygiëne werd geschonken, wat één van de speerpunten was voor het nieuwe ontwerp. 7.Alhoewel het complex van de Matadero in 1928 werd voltooid zijn sommige gebouwen al bijna een eeuw oud. Ondanks de leeftijd verkeren de gebouwen nog in goede staat. De combinatie van baksteen en een warm klimaat met weinig regen zorgt voor zeer geringe erosie aan de buitenkant van het gebouw. Echter in de stallen zijn veel betonnen kolommen aangetast door de nitraten uit de uitwerpselen van het vee dat daar enkele decennia lang gestald werd. Dit is echter bij renovatie en herbestemming zo gelaten om het verleden van de Matadero goed zichtbaar te laten. De Matadero heeft ook een grote invloed gehad op de omgeving. Zo werd de infrastructuur aanzienlijk veranderd, wegen en spoor, om de bereikbaarheid voor zowel leverende als de kopende partijen te verbeteren.

Ontwerpers

Door: Daniëlle Mans

8.De materialen waarmee de vormen van de Matadero tot stand zijn gebracht zijn onder andere baksteen, beton, staal en een klein beetje keramiek. De rode bakstenen zijn heel typisch voor gebouwen met Neo-Mudejarstijl en de periode waarin die gebouwd werden. De rode bakstenen met invulling van lichter gekleurde natuursteen geeft een heel wisselend gevelbeeld. De laatste verwijzing naar de functie van de gebouwen, uit het verleden, zijn de stierenhoofden op de topgevels van sommige gebouwen.

Eugenio Jimenez Corera (geen foto vindbaar)heeft het gebouw Biblioteca Regional Joaquín Leguía ontworpen. Hij is een van de architecten die de Spaanse architectuur kenmerkt. Zijn stijl is geïnspireerd op vroegere bouwstijlen Gotiek, Barok, Moors en Plateresk (dit is de tweede fase van de Spaanse Platereske stijl, deze stijl werd gebruikt in de eerste helft van de 16de eeuw). De belangrijkste werken van Eugenio Jimenez Corera zijn La iglesia de Nuestra Señora, Iglesia de San Fermín de los Navarros en Biblioteca Regional Joaquín Leguía (oorspronkelijk la Fábrica de Cervezas el Águila). In 1994 werd het gebouw uitgebreid door architect Luis Sainz de los Terreros. Hij heeft gestudeerd aan de School of Architecture in 1900. Op 26 jarige leeftijd richt hij het tijdschrift The modern Construction op, dit samen met Eduardo Gallego Ramos. Net als zijn broer heeft hij meegeholpen aan het ontwikkelen van de bouwstijl moderne Spaanse architectuur. Bij het ontwikkelen van deze stijl zijn ze geïnspireerd door historische en regionale stijlen zoals de renaissance en barok. Drie belangrijke werken van Luis Sainz de los Terreros zijn del Palacio del Marqués de Rafal, Edificio La Adriática en del Círculo de la Unión Mercantil e Industrial de la Gran Vía. Luis Moreno Mansilla en Emilio Garcia-Alvarez Tuñón hebben een aanbouw ontworpen voor Biblioteca Regional Joaquín Leguína. In 1992 hebben deze twee

architecten een architectenbureau opgericht genaamd Mansilla + Tuñón. Het architectenbureau heeft vele Awards gewonnen waaronder, de Spaanse Architecture Award en de Mies van der Rohe Award. Beide architecten hebben hun studie grotendeels aan de Architectural Design Department van de Architectuur School of Madrid gevolgd. Verder hebben ze beide gastlessen geven aan verschillende Universiteiten in de wereld. Zoals Harvard Graduate School of Design, Ecole polytechnique Federale de Lausanne en Städelschule in Frankfurt. Enkele projecten van Mansilla +Tuñón zijn onder meer Museo de Arte Contemporáneo de Castilla y León (MUSAC), Lalin Town Hall en León Auditorium.

Gebouwanalyse

1. Het gebouw ligt in het zuidoosten van Madrid, vlakbij het station Delicias in de wijk Arganzuela. Het ligt op een hoek waar verschillende straten samenkomen, general Lacy en Ramírez de Prado,

info:

Matadero Madrid, Centro de Creación Contemporánea Paseo de la Chopera 14, 28045 Madrid Dinsdag t/m vrijdag: 16.00-22.00 uur en Zaterdag, zondag en feestdagen: 11.00-22.00 uur

158

Beschouwing gebouw

159



dit vormt een rechthoekig volume. Het hele perceel wordt ingenomen door de bibliotheek en het archief. De bibliotheek bevindt zich aan de westzijde van het perceel. Tussen het gebouw en de uitbreidingen liep een spoor voor het laden en lossen van goederen. Het archief zit gevestigd in de aanbouw van Mansilla + Tuñón.

begane grond en eerste verdieping bevindt zich een Reference Section met 72 leesplekken en 68 internet- en OPAC-plekken. OPAC staat voor Online Public Acces Catalog, het is dus de catalogus van de bibliotheek zodat je kunt opzoeken wat je nodig hebt. In een Reference Section staan verschillende soorten boeken: woordenboeken, encyclopedieën, handleiding en andere informatiebronnen. Op de tweede verdieping staan werken die meer dan eens per jaar een nieuwe editie uitgeven, denk hierbij aan tijdschriften, vakbladen etc. Op deze afdeling vinden zich ook alle plattegronden, atlassen en kaarten van allerlei landen. Deze verdieping is uitgerust met 60 leesplekken, 12 internet- en OPAC-plekken en 2 machines die oude filmnegatieven kunnen lezen en projecteren. De derde verdieping heeft een multimedia afdeling, op deze afdeling zitten ook plaatselijke onderzoekers. Deze doen onderzoeken met boeken uit de bibliotheek. Deze verdieping is uitgerust met 20 leesplekken en 14 internet- en OPAC-plekken. Het interieur van de bibliotheek is heel simpel en modern. De details van de fabriek zijn aan de binnenkant nog steeds zichtbaar. Binnen zijn alle wanden wit gestukt en zijn er houten vloeren gelegd. De fabriek had weinig tot geen ramen, dus de daglichttoetreding is heel minimaal. Daarom is er veel kunstlicht toegepast. Om het industriële in het gebouw te behouden zijn vele aspecten van de silo behouden en goed zichtbaar. Het gebouw heeft ook de historische details behouden. Denk hierbij aan de Mudejar tegels in de voorgevel. Ondanks deze eisen is het toch gelukt om alle faciliteiten te kunnen realiseren om tot een functionele, comfortabele en moderne bibliotheek te komen.

2. De bibliotheek heeft bepaalde onderdelen van de fabriek behouden. Zoals rijtuigen, bier kelders, silo’s, een Ice Cream maker en diepvriezers. Het gebouw heeft een rechthoekige vormen en één cilindrische vorm. De Ice Cream maker is een prismatische container en ligt gecentreerd op het perceel. Het nieuwe bouwdeel heeft van bovenaf een L-vorm. De ruimte die tussen de verschillende bouwdelen ontstaat, is gevuld met onzichtbare verbindingen tussen de gebouwen. Deze verbindingen maken het mogelijk om van het ene bouwdeel in het ander bouwdeel te komen. In totaal heeft de bibliotheek en het archief een oppervlakte van 10.000 m2. 3. Het gebouw is voor het jaar 1914 gebouwd en heeft de bouwstijl Mudejar. Kenmerken van het gebouw waaraan je kunt zien dat het Mudejarstijl is zijn; de rode bakstenen, de bogen boven de ramen en arabesken. Arabesken zijn siermotieven die uit gebogen lijnen ontstaan. Hierin zijn bloemen en bladeren te zien. In dit gebouw zijn de arabesken rood, geel en groen gekleurd. De rode bakstenen zijn in halfsteens metselverband gemetseld. De vorm van het dak is een zadeldak en is gemaakt van leien dakpannen. Het nieuwe L-vormige gedeelte is gemaakt van wit beton en glas en heeft een plat dak. Als je de bibliotheek gaat bezoeken kom je door de poortjes op het terrein. 4. De bibliotheek is gevestigd in de oude brouwerij “El Águila”, een fabrieksgebouw. Het complex is uitgebreid tussen 1915-1935 door Sainz de Los Terreros. Hij heeft het uitgebreid met garages, pakhuizen, een Ice Cream maker en silo’s. In 1985 is de fabriek gesloten. Er werd een ontwerpwedstrijd georganiseerd in 1998. De bedoeling was dat er een idee bedacht werd om het gebouw te restaureren. Dit in opdracht van de voorzitter van de autonome gemeenschap. Deze wedstrijd werd gewonnen door Luis Moreno Mansilla en Emilio Gracia-Alvarez Tuñón. De nieuwe voorzitter van de autonome gemeenschap, Roberto Ruiz Gallárdon, besloot om het gebouw te transformeren naar een bibliotheek en regionaal archief. Om precies te zijn werd op 10 december 2002 de Regionale Bibliotheek geopend en enkele maanden later op 28 april 2003 het archief. De bibliotheek heeft de naam Joaquín Leguína gekregen. Dit ter herinnering aan de eerste voorzitter van de Gemeenschap van Madrid. 5. De bibliotheek heeft zes verdiepingen, twee kelders en vier verdiepingen boven de grond. De verschillende functies van de ruimtes worden verticaal opgesteld. In de kelders worden documenten opgeborgen waarin informatie staat over de bibliografie van Madrid. Op de

Beschouwing gebouw

160

Beschouwing gebouw

161


29. Iglesia de Santa Ana

6. De opdrachtgever van de uitbouw van Mansilla + Tuñón is de Regionale Regering van Madrid. Zoals al eerder beschreven is de architect gekozen door middel van een ontwerpwedstrijd. Bij het ontwerpen van het archief hebben ze rekening moeten houden met een aantal zaken. Het opslaggebouw moet in totaal aan 100 km strekkende boekenplanken komen. Al deze boekenplanken moeten verdeeld worden in zes onderdelen. Deze delen moeten omgeven zijn van een dubbele doorschijnende gevel. Dit was ook een uitdaging van het ontwerp wat binnen de grenzen van de wetgeving

Ontwerper:

Door: Colin Spanhaak

moest vallen. Uiteindelijk is het archief in 2004 opgeleverd. 7. De bibliotheek heeft een maatschappelijke functie. Het is een centrum voor het behouden, bewaren en verspreiden van het documentaire erfgoed van Madrid. De bibliotheek stelt zich beschikbaar voor alle burgers en voor instellingen als andere bibliotheken en documentatiecentrums. 8. Het gebouw is gebouwd begin 20ste eeuw. De bouwstijl van het gebouw is Mudjar. De materialen die gebruikt zijn, zijn rode bakstenen en handgemaakte tegels. Het nieuwe bouwdeel is gemaakt van wit beton en een dubbele glasgevel. De verbindingen tussen de bouwdelen zijn ook van beton en dubbele glasgevels gemaakt.

info:

Calle Ramírez de Prado, 3 Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 9.00 t/m 21.00

(September 29, 1913 / Mei 12, 2006) Iglesia de Santa Ana de Moratalaz is ontworpen door de spaanse architect Miguel Fisac (1963). Hij was de zoon van een apotheker. De burgeroorlog zorgde ervoor dat zijn studie Architectuur onderbroken werd. Na de burgeroorlog die duurde van 1936 tot 1939 is hij verder gegaan met zijn studie Architectuur. Uit ontevredenheid over de architectuur van zijn tijd. Hij studeerde aan ‘de school van Architectuur Madrid’. Omdat hij ontevreden was met de architectuur van zijn tijd ontwikkelde hij een geheel eigen stijl van architectuur. Zijn stijl is apart omdat hij werkt met holle voorgespannen constructies en deze op een andere manier verwerkt in een constructie, hij gebruikt ze voor andere doeleinden. Bekend is hij ook om zijn eigen stijl genaamd organicisme (organisch bouwen). Hij werd beïnvloed door het werk van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright , de architect Erik Gunnar Asplund en het Nordic organicisme. Hij is geïnteresseerd geraakt in de architectuur waarin het landschap realiteit uitstraalt, de menselijke kenmerken een belangrijk punt zijn en de geschiedenis en geografie van een plek samen gevoegd zijn tot een technische en esthetische waarde. Alleen werden sommige van zijn plannen nooit gerealiseerd omdat andere architecten en opdrachtgevers hem niet serieus namen, door zijn visie die anders is dan andere architecten. Fisac was een van de eerste leden die zich aansloot bij Opus Dei een religieuze beweging. Nadat Fisac uit de religieuze instelling vertrokken was had hij een ongemakkelijk gevoel en kostte het hem vijftien jaar aan werkloosheid. Drie jaar later kreeg hij een relatie met een jonge journaliste waarbij hij meerdere kinderen verwekte. Hierna heeft Miguel Fisac zich weer gericht op de architectuur en het onderzoek naar nieuwe materialen om mee te bouwen. Zo maakt de beroemde architect in zijn gebouw veelvuldig gebruik van betonnen voorgespannen ribben. Fisac intresseerde zich ook in prefab gewapende betonnen elementen en de toepassing hiervan in zijn ontwerpen. Dankzij de vorm van deze prefab betonnen ribben keek hij naar het nut van de constructie voor alle doeleinden. Door het gebruik van de belichting en het leidingwerk in de vloeren is er een vorm van minimalisme in de gebouwen gekomen die Fisac ontworpen heeft. Bij één van zijn laatste werken heeft hij een balk van 51 meter lang gebruikt in zijn constructie. In 1942 ontving hij een prijs voor de architectuur van Madrid, vervolgens heeft hij nog vele andere erkenningen gehad tot 2004. Ook gaf Fisac les op een school voor architectuur waar hij velen deed inspireren met een erg onorthodoxe manier van les geven. Hij gaf onder andere opdrachten voor het onderzoeken van bepaalde bloemen en de vormen en kunstzinnigheid van deze. Naast het lesgeven had hij studies van beton en de gebruiken van het materiaal ten opzichte van de huidige gebruiken. Uiteindelijk kon hij met de onderzoeken en al zijn gegevens die hij door de jaren heen had verzameld de mensen overtuigen van zijn ideeën. (CSIC- Consejo Superior de Investigaciones Científicas): het Spanish National Research Council, is een utiliteitsgebouw wat door Miguel Fisac ontworpen is in 1943. Het gebouw is in de ‘Organicisme’ stijl gebouwd wat sterk karakteristieke punten van

162

Beschouwing gebouw

163


CSIC

IBM


UCM

Renaissance heeft. In dit gebouw worden zowel technologische en wetenschappelijke uitvindingen onderzocht of één van de vele andere doeleinden met betrekking tot wetenschap en techniek. (IBM- International Business Machines Corporation) handelt in vele goederen, IBM heeft het eerste inklok systeem voor werknemers bedacht en produceerde in de tweede wereld oorlog kleine wapens. Na vele succesvolle jaren werd er een kantoor gebouwd voor dit bedrijf, Miguel Fisac heeft het ontwerp hiervoor gemaakt. De stijl van dit gebouw is zoals kenmerkend voor de architect ‘Organicisme’. (UCM) Universidad Complutense de Madrid is een openbare universiteit gevestigd in Madrid. De universiteit is opgestart in 1499. Dit gebouw is later onder handen gekomen door Miguel Fisac nadat de burgeroorlog (1936-1939) vele universiteiten en hogescholen had verwoest.

2. De kerk valt niet op in de omgeving en dat was ook de bedoeling in zijn manier van ontwerpen. Bij zijn stijl genaamd organicisme is ook de natuur op één van de belangrijke punten. Ook is de mens één van de hoofdpunten voor deze bouwstijl en het landschap dat realisme moet uitstralen. Ondanks dat het gebouw niet opvalt is het nog steeds een architectonisch hoogstandje door het gebruik van beton, lucht, licht en openheid. Van binnen oogt de kerk nog interessanter dan de buitenkant, hier zijn de betonnen liggers te zien die overlopen in een betonnen wand. Fisac wilde voor een omgeving zorgen waar liefde en warmte straalt maar ook soberheid.

Gebouwanalyse:

1. Een heel bijzonder gebouw dat Miguel Fisac ontworpen heeft het ligt net uit het midden van de stad Madrid, namelijk Iglesia de Santa Ana Moratalez. Dit gebouw wordt gebruikt als kerk maar er wordt hier ook kunst in deze kerk tentoongesteld. Op architectonisch gebied is dit van Fisac een hoogstandje. Het was voor vele architecten ongebruikelijk om de voorgespannen betonnen vloeren in het zicht te laten dit is één van vele kenmerken van Fisac. De door Fisac ontworpen vormen van het beton wat gebruikt is in de kerk, is door de vorm en het gebruik ervan ‘anders’. De kennis die Fisac bezitte van kracht van vormen zie je terug in de vorm van het ontwerp, een driehoek één van de sterkste vormen. Het gebruik van ruw beton als gevel was ook gedurfd van de architect. Na vele studies naar het gebruik van beton is Fisac dit vaker gaan verwerken in gebouwen die hij ontworpen heeft. De ‘ruwe’ en ‘kale’ oppervlakten aan gevels en

Beschouwing gebouw

wanden die Fisac “The spatial approach was completely different, almost opposite,” Miguel hiermee creëert, Fisac wilde zeggen dat de ruimtelijke zorgen voor een rustiek effect wat aanpak compleet anders was, bijna het tegenovergestelde van Iglesia de Santa soms ook kaal Ana Moratalaz. genoemd wordt. Citaat architect Miguel Fisac Degene die het idee van de architect begrijpen snappen waarom dit gerealiseerd is. Iglesia de Santa Ana Moratalaz ligt ten oosten van het centrum van Madrid in een buitenwijk, dichtbij dit gebouw zit ook een groot metro station ‘Artilleros’ die het gebouw makkelijk bereikbaar maakt. In de buurt van de kerk zijn veel eet- en winkelgelegenheden, verder is de omgeving volgebouwd met appartementen complexen en een park. In de omgeving zijn veel appartementen en woningen, dus ook veel gezinnen die onderwijs nodig hebben. Als er veel woonvoorzieningen zijn, moeten er ook in de buurt supermarkten zijn. Om de stad goed bereikbaar te maken moest er dan ook openbaar vervoer mogelijk gemaakt worden. Iglesia de Santa Ana Moratalaz wordt omringt door bomen en beplanting dus in de omgeving springt de kerk er niet uit. Doordat de kerk niet opvalt, stoort hij de omgeving ook niet. Voor de kerk staat een beeld van een meisje dat een kaars vasthoudt, dit is ter ere van zijn dochter die overleden is aan polio.

3. De constructie is zwaar omdat alles van beton is gemaakt. Door die keuze wordt de fundering erg zwaar belast. De aanwezige belastingen dienen opgenomen te worden door de poeren die het vervolgens overleveren aan de draagkrachtige laag ook wel grondslag genoemd. Het beton wat in de constructie en de gevels van dit gebouw wordt gebruikt zal niet overal hetzelfde zijn. Voor de voorgespannen constructies wordt een andere kwaliteit beton gebruikt dan voor de wanden. Na verloop van tijd zullen de wanden van beton ook verweren. Dit komt omdat beton niet bestand is tegen de constante aantasting van weersinvloeden. Er zijn wel maatregelen genomen om dit te beperken door het beton te behandelen. Maar alsnog zal de constructie in de loop van de jaren wel aangetast worden. De entree bevindt zich onder

164

Beschouwing gebouw

165



een plat dak wat van betonnen elementen is opgebouwd. Met de vorm van een driehoek die goed krachten kan afvoeren, maar ook nog functionele voordelen heeft voor de afwatering door middel van de driehoekige vorm.

nog functionele voordelen heeft voor de afwatering met de driehoek vorm. Vroegere beglazing die Miguel Fisac gebruikte was blauw en oogde als schubben die als een ruit waren geplaatst. Deze delen zijn later vervangen omdat de eigenaren vonden dat ze niet bij het aanzien en het ontwerp vonden passen. Op de gevels van het gebouw groeien planten, wat ook de natuur terug brengt in het ontwerp. Klim planten en ander soort groen, dit zal door sommige gezien worden als verpaupering van het gebouw terwijl dit ook het idee van de architect was. Momenteel is het een van de visite kaartjes van Madrid en zijn toenmalige architectuur, de kerk wordt nog steeds gebruikt voor de functie die bedoelt was.

4- 5. Binnen in de kerk zijn er weinig ornamenten die refereren aan een kerk, de betonnen elementen zorgen er wel voor dat wat er aanwezig is eruit springt. In de betonnen elementen van de constructie is leidingwerk weg gewerkt en ook licht zit op sommige plaatsen in de betonnen elementen wat zorgt voor een strak geheel. Het dak met deze bijzondere betonnen elementen bestaat uit platte daken en enkele afgeschuinde daken. De vroegere beglazing die Miguel Fisac gebruikte was blauw en oogde als schubben die als een ruit waren geplaatst. Deze delen zijn later vervangen omdat de eigenaren vonden dat ze niet bij het aanzien en het ontwerp passen. Op de gevels van het gebouw groeien planten, wat ook de natuur terug brengt in het ontwerp. Klimplanten en ander soort groen zullen door sommige gezien worden als verpaupering van het gebouw terwijl dit ook het idee van de architect was. Momenteel is het een van de visite kaartjes van Madrid en zijn toenmalige architectuur. De kerk wordt nog steeds gebruikt voor de functie die bedoelt was. Constructief steunt Santa Ana op meerdere steunpunten, niet alleen wanden of kolommen, maar heel de constructie is opgebouwd uit dikke wanden. De constructie die alles draagt wordt ook ondersteunt door enkele kolommen en een soort steunbeer. In de doorsnede is goed te zien dat de buitenwanden dragend zijn en eenenkele binnenwand met de kolommen die het dak dragen. Het Santa Ana staat op poeren die het gebouw ondersteunen en ervoor zorgen dat het de kerk niet inzakt door alle mogelijke invloeden. 6.Santa Ana was de eerste kerk die Fisac heeft ontworpen en vervolgens gebouwd is. Fisac was een gelovig persoon die zich beschouwde als een zoon van de kerk. De opdracht voor de bouw van deze kerk is gegeven door een Latijnse priester die iets anders wilde als de gebruikelijke kerken in de omgeving van Madrid. Miguel Fisac was vrij in het ontwerpen van deze kerk ondanks de gebruikelijke eisen aan de ruimtes. 7. Binnen in de kerk zijn er weinig ornamenten die refereren naar een kerk, de betonnen elementen zorgen er wel voor dat wat er aanwezig is eruit springt. In de betonnen elementen van de constructie is leidingwerk weg gewerkt en ook licht zit op sommige plaatsen in de betonnen elementen wat zorgt voor een strak geheel. Het dak met deze bijzondere betonnen elementen bestaat uit platte daken, enkele afgeschuinde daken. De entree bevindt zich onder een plat dak wat van betonnen elementen is opgebouwd. Met de vorm van een driehoek die goed krachten kan afvoeren, maar ook

Beschouwing gebouw

166

info:

Santa Ana, Calle de la Cañada, 34, 28030, Spanje http://www.agustinos.com/santaana/

167

30. Olympic Tennis Center


Ontwerper

wijken met elkaar. Opvallend is dat de materiaalkeuze vrijwel hetzelfde is als bij het Tennis Centre, namelijk een metalen constructie en metalen gaaspanelen als bekleding.

door: Leon Zweedijk

Dominique Perrault is in 1953 geboren in de Franse plaats Clermont-Ferrand, dit is een stad in de buurt van Lyon met ongeveer 300.000 inwoners. Hij is wereldwijd bekend geworden door het ontwerpen van de Franse Nationale Bibliotheek waarvoor hij in 1996 de Mies van de Rohe prijs heeft gewonnen. Dit is een Europese prijs die tweemaal per jaar wordt toegekend aan architecten voor de hedendaagse architectuur. De prijs werd in 1987 opgericht door de Europese commissie, het Europees parlement en de Fundació Mies van der Rohe-Barcelona. De prijs geldt voor alle werken voltooid in Europa binnen de periode van twee jaar vóór toekenning van de prijs. Dominique Perrault behaalde zijn architectuurdiploma aan de universiteit Ecole Nationale des Beaux-Arts in Parijs in 1978. Deze universiteit is nationaal onderscheiden en tevens de eerste en bekendste Franse kunstacademie voor beeldende kunst. Ook is hij afgestudeerd in civiele techniek en natuur -en levenswetenschappen. Op het moment leidt hij zijn eigen architectenbureau, Dominique Perrault Architecte(DPA), met kantoren in Parijs, Madrid en Luxemburg. Als er gepraat wordt over de zakelijkheid en nuchterheid binnen de architectuur en het binnenhalen van opdrachten geldt het volgende citaat van Dominique Perrault: Niets, minder dan niets, geen verankering, geen houvast, geen inbedding in de context, geen geruststellende theorieën over steden met parken en tuinen, maar een confrontatie met de wereld, deze wereld, de echte, de harde, die wereld waarvan iedereen zegt dat men haar eigenlijk niet wilt. (boek, filosofie leiderschap door Eric Bolle)

Gebouwanalyse

1.De plek waar het gebouw is gevestigd was eerst een braakliggend gebied, er was een kleine sloppenwijk, er liep een pijpleiding en er waren veel hoogspanningskabels. Het gebouw ligt in de San Fermin buurt, dit is een wijk waar weinig grote, moderne gebouwen te vinden zijn. Vlakbij ligt een druk wegen –en treinnetwerk, waardoor de bereikbaarheid goed is. Ondertussen is er rond het gebouw een park aangelegd zodat de buurt een heel andere uitstraling krijgt. Op de schets is te zien hoe het er volgens ontwerp uit komt te zien, met veel groenvoorzieningen en water. Op de afbeelding van Google Maps is het Tennis Centrum nog in aanbouw en zie je dat het eerst een somber terrein was. Het is een groot gebouw, maar niet heel opvallend door de eenvoudige bouwvormen en de onopvallende bouwmaterialen.

Het bedrijf werkt momenteel aan verschillende andere grote projecten, variërend van kantoorgebouwen tot hotels en stedelijke planning programma’s zoals de Fukoku Tower in Japan, de San Pellegrino thermale baden in Italië en kantoor-en mixed-use gebouwen in Frankrijk. Het Olympic Tennis Centre is niet het enige ontwerp van Dominque Perrault in Madrid. Hij heeft namelijk ook de Arganzuela Footbridge ontworpen in het Rio-Madrid park. De brug ligt tussen de twee historische bruggen ‘Toledo’ en ’Praga’ in. Hij heeft een lengte van 250 meter en verbind zo twee

2. Het Olympic Tennis Centre heeft een perceel oppervlakte van 16,5 hectare, dus ongeveer 25 voetbalvelden! De bebouwde oppervlakte bedraagt 100.000 m2 met een totaal volume van ruim één miljoen m3. Het gebouw bestaat uit rechthoekige vormen met voornamelijk strakke lijnen. Doordat er ook nog twee verdiepingen beneden maaiveld zijn, is het gebouw qua hoogte niet opvallend. 3.De materiaalkeuze van Perrault is vrijwel bij ieder gebouw hetzelfde, namelijk het gebruik van staal, aluminium, beton en glas. Als buitengevel zijn metalen gaaspanelen gebruikt van 25x7,2 meter. Op deze manier krijg je bij daglicht een glinsterend effect en wanneer het donker is veroorzaakt het gaas een mooi effect op het kunstlicht vanuit binnen. Het dak is één van de opvallendste onderdelen van het gebouw. De drie met aluminium beklede daken zijn namelijk hydraulisch gemonteerd waardoor ze beweegbaar zijn. Het dak van de twee kleine tennisbanen kan tot 25 graden worden geopend met 27 verschillende posities. Het dak kan ook horizontaal bewegen, zodat het dak van de zaal helemaal gesloten kan worden maar ook grotendeels open gezet kan worden. Het grootste dakdeel weegt ongeveer 1200 ton en is 102 bij 70 meter groot. Dit dak kan tot twaalf graden geopend worden en zorgt bij beweging voor grote bewegende schaduwen op het omliggende terrein. De entree is een grote opening in het gebouw die je bereikt door over een ‘’zwevend’’ plateau te lopen. Vanaf hier kom je eerst in de toegangshal met aan de zijkanten een sportschool en tennisbanen. Wanneer je de hal uitloopt kom je uit in de ‘’Caja Magica’’, ofwel magische doos. Dit is een groot vierkant gebouw voor de toeschouwers. Het omliggende water zorgt ervoor dat het horizontale aspect van het gebouw wordt belicht. Door het toepassen van kleine eilandjes en veel natuur worden de mensen uitgenodigd een wandeling te maken in de omgeving van het gebouw. Er zijn verschillende loopbruggen en plekken waar je kunt genieten van het gebouw te midden van de natuur.

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

De bibliotheek van Parijs, het Olympsich stadion in Berlijn, hotel ME in Barcelona

168

169



4. De ontwerpfase startte in 2002 waarna de bouwfase begon in april 2006. De uiteindelijke oplevering was in mei 2009, dus een bouwtijd van drie jaar. Het gebouw is onderhoudsvriendelijk door de toepassing van staal en aluminium. Op lange termijn zullen de installaties wel nagekeken worden volgens advies van de fabrikant en aannemer. Uiteraard heeft ook dit gebouw onderhoud nodig gezien de schoonmaak. Dit wordt geregeld door de beheerder, Madrid Espacios y Congresos. 5. De begane grond van het gebouw is eigenlijk twee verdiepingen onder het straatniveau. Hier zijn de ruimtes voor de spelers en de ondersteunende diensten, zoals opleiding en trainingslokalen, receptieruimtes voor VIP’s, perskamers en ruimten voor technische installaties. Wanneer je acht meter omhoog gaat kom je op de eerste verdieping, hier ben je eigenlijk op straatniveau, dus in verbinding met de stad en het park. De ruimtes voor bezoekers en diensten gericht op het publiek van verschillende elementen bevinden zich hier. Daarboven bevindt zich het stadion waar je nog een aantal verdiepingen omhoog kunt, om zo op de bovenste rij met stoelen te kunnen komen. De constructie omvat eigenlijk twee volumes, een lage rechthoekige hal en een grote vierkante hal. Deze ruimten worden ondersteund door grote betonkolommen. De verdiepingen hierboven worden ondersteund door grote metalen kolommen. De tennisbanen hebben de vorm van grote betonnen tafels met daar omheen tribunes. 6. Madrid Espacios y Congresos (Madrid, hoofdstad van Spanje) is een bedrijf dat meer dan 200.000 m2 aan ruimte beheerd voor beurzen en zakelijke bijeenkomsten. Verder neemt het bedrijf het beheer, onderhoud en de exploitatie in de vorm van verkoop of verhuur van onroerend goed van de samenleving voor zijn rekening. De ruimten in het Tennis Centre wil de opdrachtgever dus verhuren aan verschillende instanties. 7. Het Olympic Tennis Centre moest een gebouw worden met een connectie naar de stad, dus niet alleen voor het sporten maar ook met andere mogelijkheden. De stad moet weer op de kaart gezet worden en als belangrijke eis, de Olympische Spelen kunnen organiseren. Er moet onder alle weersomstandigheden gebruik gemaakt kunnen worden van het gebouw. Behalve tennis moet er ook de mogelijkheid zijn om de zalen te verhuren voor bijvoorbeeld concerten, shows en politieke bijeenkomsten. Door het ontwerp moet het gebied

Beschouwing gebouw

170

opknappen. De bedoeling is dat er een gebied ontstaat waar mensen graag komen, onder andere de hoogspanningskabels en pijplijn moeten weg. De bereikbaarheid moet goed zijn en er moeten voldoende parkeerplaatsen zijn gezien de verwachte bezoekersaantallen. Het gebouw wordt gebruikt voor verschillende evenementen, de hoofdfunctie is uiteraard tennis maar de ruimtes kunnen ook verhuurd worden voor bijvoorbeeld voorstellingen. Er is ook een restaurant aanwezig, een sportschool en verschillende privéruimten voor sporters. 8. De hoofdmaterialen staal, aluminium, beton en glas zijn niet bepaald natuurlijke producten zoals hout en baksteen. Alhoewel beton uit voornamelijk natuurlijke grondstoffen is opgebouwd. Waar rekening mee gehouden moet worden is de winning van de grondstoffen en het productieproces. Bij de toepassing van de materialen die bij de bouw van het Olympic Tennis Centre zijn gebruikt is minder aan het milieu gedacht maar meer aan de duurzaamheid van het gebouw. Het productieproces van staal, aluminium, beton en glas is namelijk niet al te best gekeken naar het milieu, maar deze materialen zijn wel duurzaam en makkelijk in onderhoud.

info:

Madrid Caja Mágica Camino de Perales, 28041 Madrid, Spanje +34 917 22 05 57 Prijzen ticket: verschillend per evenement, zitplaats en de grootte van het tennistoernooi. Openingstijden: afhankelijk van de evenementen

171

31. Youth center Rivas-Vacia


Door: Marten van Ruitenburg

Ontwerpers:

Het youth center is ontworpen door Mi5 architecten. Dit is een architectenbureau gevestigd in Madrid. De architecten Manuel Collado Arpia en Nacho Martín Asunción hebben aan dit project gewerkt. Zij hebben het ontwerp gemaakt voor het youth center. Het bedrijf is opgericht in 1999 dus het is nog relatief nieuw bureau. Beide architecten hebben aan de Architectural Ploytechnic Universities of Alicante gestudeerd. Deze architecten hebben veel werken voor de overheid gedaan, zo zijn er nog veel meer projecten van hun voor de overheid gemaakt. Bekenden hiervan zijn; The castles cultureel park in Alcorcon, Las Palmas Seafront en Maritime and Sport park in Tenerife.

3. De buitenzijde van het youth center is van trespa met de kleur cyclam (fel roze). Door deze kleuren en de hoekige vormen hoort dit center zeker tussen het Modernisme van deze tijd. Dit komt ook door de functie van het gebouw. Het is voor jonge mensen bedoeld. En jonge mensen worden nu eenmaal eerder aangetrokken door felle kleuren en abstracte vormen dan door een oude klassiek gebouw in donkere kleuren. Dit is ook de reden geweest van de architecten om het gebouw zo te ontwerpen.

Gebouwanalyse:

5. Er zijn verschillende ruimtes binnen het gebouw aanwezig zoals een concert zaal, een aantal klaslokalen en een bibliotheek. Tevens zijn er plekken waar de jeugd kan ‘’chillen’’, of zich juist helemaal laten gaan. In de illustratie hieronder is de plattegrond te zien. De architecten hebben het zo ingedeeld dat alles heel gecentreerd blijft zodat de groepen veel samen zijn. Tevens is er ook een kantoor aanwezig voor de mensen van het youth center om alles te regelen. Het gebouw is ideaal ingedeeld als u het naast de functie van het gebouw legt.

1. Het youth center is gelegen in Vacia Madrid dit is een buitenwijk van Madrid. Waar meer nieuwbouw geplaatst word. Hier op de foto staat het gebouw er ook nog niet, dit komt omdat het recent neergezet is. Het youth center ligt aan de Calle de Bélgica en de Av. De las Naciones. De opdrachtgevers van het youth center vonden het een goed idee om het center in een nieuwbouw wijk de zetten zodat er jeugd naartoe komt. Vaak blijft de jeugd in de binnenstad hangen. Met deze manier proberen ze dat een beetje tegen te gaan. En tevens door de fele kleuren van het gebouw wat een groot contrast maakt met de andere gebouwen rondom het youth center is het een opvallend punt wat zeer zeker opvalt als u in de buurt bent.

4. Vanaf het begin werd het project opgevat als het mogelijk maken van het onmogelijke door de jeugd de ‘’rivas’’ te betrekken met technici en politici. Door het youth center komen deze groepen bij elkaar. Het youth center is de ideale plaats voor de tiener om zijn/haar fantasieën en hun esthetiek de loop te laten gaan. Tevens kan er dan ook door de technici en politici gekeken worden of er voor deze mensen een maatschappelijke toekomst is. Het doel van het youth center is dus een punt voor ontmoeting en uitwisseling van verschillende gemeenschappen.

6. Zoals hier voorgaand al verteld is, is de opdrachtgever de overheid. Al jaren heerst het probleem in Madrid dat de jongeren moeilijk bereikbaar zijn. De overheid wil op deze manier in contact komen met de jongeren en ze zo een kans geven om een mooie toekomst te kunnen opbouwen in de maatschappij. Tevens is dit goed voor de criminaliteit onder de jongeren want deze worden door het youth center van de straat gehouden.

2. Het jeugdcentrum valt enorm op dit komt met name door de aparte hoeken en fele kleuren. Het is een rechthoekig gebouw met op het dak asymmetrische vormen. Het mooie van dit gebouw is dat tevens het dak gebruikt word als gebruiksruimte. Hier kunnen ook verschillende activiteiten gedaan worden. Vanbinnen ziet het gebouw er ook apart uit en er zitten ook aan de binnenzijde aparte vormen. De oppervlakte van dit gebouw is 2244m2 en het hoogste punt van het gebouw ligt ongeveer op 8,5 meter. Omdat de opdrachtgever de overheid was mocht het gebouw ook veel geld kosten, dit is ook te zien in de totale som van de bouw, deze ligt op de €3.236.351,—. Wat zeker voor de Spaanse overheid een hoop geld moet zijn in tijde van crisis.

7. Voor zover er informatie beschikbaar is, is dit gebouw niet met extra ecologische aspec-

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

172

173


32. Nuevo Centro Cultural

tengebouwd. Wel zal het gebouw aan de eisen van deze tijd moeten voldoen. Maar verder zijn er geen extra duurzame maatregelen getroffen. Het youth center heeft een hele grote invloed op de maatschappij zoals in de hierboven genoemde onderdelen als besproken is. Het youth center word een punt om de jeugd en de mensen uit de maatschappij samen te brengen. Op deze manier kunnen de jongeren een opleiding volgend en/of aan een baan komen. Het zou een goed idee van de Spaanse overheid zijn om meerdere youth centers neer te zetten. Op deze manier kan er veel gedaan worden aan de werkeloosheid en de economie van Spanje.

Ontwerpers


8. De fundering is gemaakt van beton. Er zitten geen heipalen onder dus word dit een fundering op staal genoemd, de toegepaste vorm van deze fundering is de strokenfundering. Hier op is een betonvloer geplaatst met daarop een staalconstructie. De gevel is bekleed met trespa, dit is een hard kunststof dat een hele lange levensduur heeft en tevens een strakke uitstraling. Trespa heeft zich in de jaren veel verbeterd met name op de verkleuring, en daarom is dit dus een goede keuze voor in de Spaanse zon. De binnenkant van het gebouw is afgewerkt met gipsplaten die afgewerkt zijn en een kleurtje hebben gekregen. Het dak is gemaakt van een betonvloer, deze word gedragen door de staalconstructie. Het voordeel hiervan is dat er veel belasting op het dak kan komen. Het is dan ook de bedoeling dat de mensen bij goed weer ook op het dak vertoeven wat weer een heel andere effect kan hebben.

Het aantal inwoners van Madrid groeit gestaag en zo ook de voorsteden van de stad. Eén van deze voorsteden is Pozuelo de Alarcón, deze voorstad ligt 10 km uit het centrum van Madrid. Hier vestigen zich vooral jonge mensen die op zoek zijn naar een betaalbare woning. Door het toenemende aantal inwoners van deze voorstad is de intensiteit van het verkeer ook toegenomen. Het centrale plein Plaza del Padre Vallet is ondanks de groei nooit veranderd. De gemeente wilde daarom het plein opknappen met een nieuw stadscentrum. Ook wilde de gemeente een ononderbroken route creëren voor voetgangers zonder hinder van het verkeer. Om dit te realiseren moest het verkeer ondergronds worden omgeleid in tunnels. Om de parkeerproblemen in de oude stad te verhelpen werd besloten om ook een ondergrondse tweedeks parkeergarage aan te leggen. Via de ondergrondse weg kan deze parkeergarage bereikt worden. Het totale project voor de herinrichting van het Plaza del Padre Vallet beslaat een oppervlakte van 2.216 m2 bovengronds en 10.500 m2 ondergronds. De prijsvraag die uitgeschreven werd voor de herinrichting van het stadsplein en de bouw van het nieuwe culturele centrum werd gewonnen door het architectenbureau FÜNDC. Dit architectenbureau bestaat uit César García Guerra en Paz Martín. César García Guerra werd geboren in 1973 in Madrid, tijdens zijn studie aan de hogeschool van Madrid heeft hij gastles gegeven in Argentinië. In 1998 kwam hij terug naar Spanje en heeft hij zijn diploma voor architect gehaald. Een jaar later verhuisde hij naar Amsterdam en ging daar aan de slag

bij de Architecten Cie en Urhahn Urban Design. In 2002 startte hij samen met Paz Martin in Rotterdam architectenbureau FÜNDC. Tegelijkertijd gaf hij les aan de TU Delft. In 2008 ging hij terug naar Madrid, daar geeft hij ook Architectuur lessen aan de Universiteit van Madrid. FÜNDC heeft projecten gebouwd in verschillende Europese landen en in China. Voorbeelden hiervan zijn Restaurant 13 in Jinhua City. Een project in China uit 2007. Het Billboard House in Thailand, dit is meer een kunstwerk dan een daadwerkelijk woonhuis.

info:

Adres: Av. De las Naciones, Madrid

174

Beschouwing gebouw

175



Gebouwbeschouwing

“No need for road restrictions when you can reposition them underground. No need for lack of parking places as you can multiply them on levels. No need for flat, hard public squares when you can grow large trees, necessary for urban comfort on this climate.”

1. Het New Cultural Center (NCC) staat midden op het stadsplein van Pozuelo de Alarcón. Het gebouw wordt omgeven door restaurants, winkels en huizen. Dit zijn voornamelijk traditionele bouwwerken met gestucte gevels. Het NCC bestaat uit twee delen. Het oude gemeentehuis die ook volgens die traditionele manier is gebouwd dateert uit omstreeks 1952. Hier tegenaan is het tweede deel gebouwd en is een grof uitgevoerd bouwwerk in de modernistische bouwstijl. Dit deel van het gebouw springt dus meer in het oog dan het oudere deel van het gebouw. 2. Het nieuwe deel van het gebouw heeft strakke vormen en vormt een soort sculptuur zoals de architecten het ook wel omschrijven. Dit zorgt ervoor dat het een opvallend en herkenbaar gebouw is. Het oudere deel gaat meer op in de architectuur van de omgeving. Het NCC is 39 bij 27 meter groot en heeft een hoogte van 8 meter bij het nieuwe deel. De nok van het oude deel heeft een hoogte van 12 meter. De begane grondvloer heeft een totale oppervlakte van 216 m2 en de eerste verdieping 573 m2. 3. Het NCC heeft twee hoofdingangen bovengronds, één aan de oude kant van het gebouw en één aan de nieuwe kant. Deze twee ingangen liggen recht tegenover elkaar en vormen een gang onder het gebouw. Dit is gedaan om het gebouw toegankelijk en open te maken. De ingang aan het oude deel van het gebouw is gericht op het noordoosten en ligt verdiept in het gebouw onder de balustrade. De andere entree is gesitueerd op het zuidwesten en bestaat enkel uit een stalen schuifdeur. Ook deze ingang is relatief onopvallend. Vanuit de parkeergarage kan het NCC ook bereikt worden via een trappenhuis. Het dak is ook van beton, een deel hiervan is dakterras. Het NCC heeft in het nieuwe deel twee grote ramen die verdiept liggen. Dit is gedaan om de warmte van de zon zo veel mogelijk buiten te houden. Ook zijn hier zonweringen toegepast van beton.

belangrijkste redenen van de jury en buurtbewoners om dit project te kiezen. Samen met nog een ander ontwerp waren dit de enige ontwerpen waar het oude gemeentehuis behouden werd.

5. De begane grond bestaat uit een entree met de toiletten en een cafetaria. Verder is daar de eerste expositieCésar García Guerra, Architect zaal die bestaat uit verschillende niveaus. Op de tweede verdieping is nog een expositiezaal en een zaal. Verder zijn daar nog enkele kantoren voor ambtenaren en zijn er toiletten. Het opnieuw opgebouwde gemeentehuis bestaat uit een staalskelet. Verder is dit deel traditioneel opgebouwd met baksteen, waarna deze steen gestuct is. Het andere deel is ook opgebouwd uit een staalconstructie, hiermee zijn ook de hoogteverschillen van de zaal gerealiseerd. Het interieur van de expositiezalen bestaat uit houten panelen. Dit materiaal is gekozen vanwege de geluiddemping, dit is belangrijk in een zaal waar het vaak rustig moet zijn. 6. De opdrachtgever van het New Cultural Centre was de gemeente Pozuelo de Alarcón. Deze gemeente ligt ten noordwesten van de stad Madrid en heeft 80.000 inwoners. De gemeente wilde het plein Plaza del Padre Vallet herinrichten, op deze plek stond eerst het oude gemeentehuis en was een onaantrekkelijke plek. Zij wilden op deze plek een nieuw stadscentrum en een ondergrondse parkeergarage bouwen. Ook moesten de wegen ondergronds gelegd worden. Zo dat het plein na de herinrichting een autovrij gebied werd voor jong en oud. Het stadscentrum moest het hart van de stad worden waar regelmatig voorstellingen en exposities gehouden worden. Voor dit project werd in oktober 2004 een open ideeënprijsvraag uitgeschreven, waarop 30 inzendingen kwamen. Van deze inzendingen werd, door de jury en stadsbewoners, het ontwerp van FÜNDC architecten gekozen.

4. Vroeger was het gebouw op het plein het gemeentehuis van de stad Pozuelo de Alarcón. Dit gebouw dateert uit 1952. Het gebouw voldeed niet meer aan de eisen van de huidige tijd en ook constructief voldeed het gebouw niet. Na de nieuwbouw in 2011 is het grootste deel van dit gebouw gesloopt, slechts enkele wanden zijn nog blijven staan. Ook zijn belangrijke onderdelen zoals het torentje, de ramen en deuren bewaard gebleven en hergebruikt. Bij deze herbouw is ook het nieuwe deel gebouwd. Het NCC heeft zo twee gezichten gekregen, een historisch en een modern. Er is bewust door de architecten gekozen om het oude gebouw te herbouwen. ‘Met respect voor de oude en nieuwe architectuur’ al dus César García Guerra. Dit was één van de

7. Aangezien de stadsbewoners betrokken waren bij de keuze van een nieuw stadscentrum werd het gebouw aanvaard door de bewoners. Voornamelijk omdat het oude gemeentehuis behouden werd en zo de geschiedenis van de stad in stand bleef. Tegenwoordig worden er in het gebouw veel feesten gehouden en is het plein een ontmoetingsplek voor de bewoners. Dit wilden de architecten ook bereiken met hun ontwerp. Verder is het in een gebied waar vaak

Beschouwing gebouw

Beschouwing gebouw

176

177


Deze excursie was niet mogelijk zonder...

de zon schijnt belangrijk om voldoende schaduwplekken te hebben. Dit kan gerealiseerd worden met bomen. Enkele tientallen centimeters onder het Plaza del Padre Vallet zitten echter de betonnen tunnels, hierdoor is het onmogelijk om bomen te planten. Met dit probleem is bij het ontwerp rekening gehouden. Daarom zijn speciale banken ontworpen door FÜNDC architecten. Deze banken zijn niet alleen bedoeld om op te zitten, maar dienen ook als plantenbak. Deze bak gaat enkele meters diep de grond in zo dat de bomen voldoende grond hebben om in te wortelen. Ook is de ventilatie van de ondergrondse tunnels in deze banken weggewerkt. Aan de bouw van het NCC zit een bijzonder verhaal vast. De Columbiaanse Doney Ramírez werd medio 2009 met zijn bedrijf ingehuurd door het Spaanse bouwbedrijf Ploder. Ploder had de opdracht gekregen het gebouw te bouwen. Naarmate het project vorderde, medio 2009, zat het bouwbedrijf Ploder in financiële problemen. Om die reden schroefde de gemeente de begroting met vier miljoen euro op. Ondanks deze maatregel gaf het bedrijf aan niet meer aan de financiële verplichtingen te kunnen voldoen en vroeg uitstel van betaling aan. Ook het bedrijf van Doney Ramírez, die verantwoordelijk was voor het bouwrijp maken van de grond, kon niet meer betaald worden. Deze betalingsachterstand was inmiddels opgelopen tot 150.000 euro. Uit protest besloot Doney Ramírez zich in maart 2010 op te sluiten in de bouwkraan van het project. De eis was simpel. Ofwel Ploder, of de gemeente zou de openstaande rekening voldoen. Ramirez zou uiteindelijk 281 dagen op 40 meter hoogte verblijven en haalde het wereldwijde nieuws. Uiteindelijk zag hij in dat het protest tot niets leidde en herenigde zichzelf met zijn familie. 8. Het NCC is voornamelijk opgebouwd uit wit gewapend beton. Dit is een bouwmateriaal dat veel toegepast wordt in de bouw. Meestal komt het beton niet in het zicht en wordt het afgewerkt. Een kenmerk van het Modernisme is dat het beton onafgewerkt in het zicht blijft. Aanvankelijk hadden de architecten enkel de vorm in gedachten zonder de keuze van een materiaal. Samen met de ingenieurs is gekozen voor beton. Dit materiaal is in staat om de grote uitkraging van het ontwerp te realiseren. Ook lijkt gebouw uit één stuk te zijn gemaakt. Dit bevorderd de sculptuur vorm van het gebouw. Verder zorgt de dikte van het beton voor een goede thermische isolatie. Dit is een belangrijk gegeven om binnen een aangenaam klimaat te realiseren.

info:

Adres: Plaza del Padre Vallet 28223 Pozuelo de Alarcón, Madrid Toegang: gratis

178

Sponsor

179

Madrid Matters Bronvermelding

Recent Architecture & UrbanDevelopments

http://www.floornature.com/ http://www.foroxerbar.com/ http://www.galinsky.com http://www.gomadrid.com http://www.habitatapartments.com/nl/ http://www.herzogdemeuron.com/ http://www.ianritchiearchitects.co.uk/ http://www.igougo.com/ http://www.imagensubliminal.com/ http://www.infotile.com/ http://www.institutoestudiosantiguoegipto.com/ http://www.interiordesigneyes.com/ http://www.it.wikipedia.org http://www.joostdevree.nl/ http://www.kijkopstad.nl/ http://www.kingspanaccessfloors.co.uk/ http://www.kpf.com/ http://www.kunstkennis.nl/ http://www.learn-spanish-help.com/ http://www.madrid.es http://www.madridgids.nl http://www.madrid-guide-spain.com/ http://www.madrid-tourist-guide.com http://www.metromadrid.es/en/ http://www.museoreinasofia.nl/ http://www.museothyssen.org/ http://www.nova.es http://www.peri.es/ http://www.rafaeldelahoz.com/ http://www.renfe.nl http://www.rsc.org.uk/ http://www.skyscrapercity.com http://www.softguides.com/ http://www.spaansetaal.org/ http://www.spainisculture.com/ http://www.torredecristal.com/ http://www.trox.es/ http://www.urbanity.es/ http://www.urbipedia.org/ http://www.vko-keramiek.nl/ http://www.whatmadrid.com http://www.wikipedia.nl http://www.worldarchitecturenews.com/ http://www.yelp.com/ http://www.youropi.com/nl http://archrecord.construction.com

http://argustinos.com/santaana/ http://blog.2modern.com/ http://deconarch.worldpress.com/ http://ejepeatonal.com http://elboqueronviajero.com/ http://en.wikiarquitectura.com http://es.wikipedia.org http://madrid.nl http://mimoa.eu/ http://obrasocial.lacaixa.es/ http://para-viajar.com/ http://plataformaarquitectura.cl http://plusmood.com/ http://regtransfers-sth-se.diino.com/ http://reizen-en-recreatie.infonu.nl/ http://spanje.opreisgids.nl http://www.madridhistorico.com/ http://www.absolutemadrid.com/ http://www.aena-aeropuertos.es http://www.archined.nl/ http://www.archinfo.it/ http://www.architectenweb.nl/ http://www.architravel.com/ http://www.arcspace.com/ http://www.arquitour.com/ http://www.artmagazine.cc http://www.auditoriorafaeldelpino.es/ http://www.aviewoncities.com http://www.avoe.org/ http://www.bellapart.com/ http://www.cityzapper.nl http://www.cityzapper.nl http://www.cor-10.nl/ http://www.dearchitect.nl/ http://www.dezeen.com http://www.disfrutamadrid.com/ http://www.dutch.ailmadrid.com http://www.e-architect.co.uk http://www.elcorreo.com http://www.elpais.com/ http://www.emporis.com http://www.enforex.com/ http://www.esmadrid.com/ http://www.euroreizen.be http://www.flickr.com/

gastles van Marta García Carbonero docent/architect Escuela Politécnica Superior Arquitectura Universidad Francisco de Vitoria Madrid

30 mei | 13:00 uur | L202 | Edisonweg 4 | Vlissingen Gastles in het kader van het onderlinge uitwisselingsprogramma beide opleidingen Organisatie: docenten opleiding Bouwkunde van de Academie voor Technologie en Innovatie contact en aanmeldadres: Bernard Vercouteren van den Berge | [email protected] | 0634834007 | @HZBouwkunde

Algemene Informatie

180

Deelnemerslijst Excursie Madrid Dit zijn de deelnemers aan de reis: hogere jaars Bouwkunde: Alewijnse, Lisa Bennebroek, Angelo (PEK24B) Berg, Bas van den (F6QVTZ) Botman, Robin Bruijne, Stefan de Coppoolse, Thomas Cornelis, Peter Dam, Yannick (PEK24B) Es, Paulien van (W93JWW) Feijter, Jordy de Hamer, Pirmin den Houg, Franca Inghels, Martijn (G982ND) Kooij, Nicky van der Lee, Birgit van der Quist, Astrid Reijnierse, Rafaella Schouten, Martin (JE4CRE) Schutte, Joeri (C21GRY) Silva, Lindsay de Verstraete, Vincent

eerste jaars Bouwkunde: Beekman, Frank Geuze, Nikky Hoeve van, Paul Jordaan, Jerry Li, Doris Mans, Danielle Oppeneer, Yordi Roo de, Michel Ruitenburg van, Marten Smits, Wiebe Spanhaak, Colin Stoel, Peter Taal, Naisah Verschuure, Sjacco Wondergem, Mark Zweedijk, Leon

docenten: Bernard Vercouteren van den Berge Ton Altena introducées: Anneeze, Denise Taal, Sterre

Algemene Informatie

181

Madrid op de kaart

Albergue Juvenil Madrid C/ Mejía Lequerica, 21; 28004 Madrid. Telf. (00 34) 91 593 96 88; Fax: (00 34) 91 593 96 84

Madrid op de kaart

Bereikbaarheid docenten: Vercouteren van den Berge: +346.835.68598 Altena: +346.835.59340

H

25

01 Barajas Airport 02 Atocha Station 03 Atocha Train Memorial 04 Museo de Arte Reine Sofia 05 Circo Estable de Madrid 06 Biblioteca Escueles Pias 07 Caixa Forum 08 Prado Museum 09 Museo Thyssen Bornemisza 10 Bolsa de Madrid 11 Banco de Espana 12 Circulo de Bellas Artes 13 Plaza Mayor 14 Plaza de Toros de Las Ventas 15 Hotel Puerta America 16 Torres Blancas 17 Rafael del Pino auditorium 18 Stadion Bernabeu 19 Kio Towers 20 Torre Espacio 21 Torre de Cristal 22 Mirador Building en Celosia 23 Camaras de Comercio ( KVK) 24 Templo de Debod 25 ABC Museo 26 Rio Manzanares 27 Matadero 28 Biblioteca Regional Joaquin Leguia 29 Iglesia de Santa Ana de Moratalez 30 Olympic Tennis Center 31 Youth Center Rivas-Vacia 32 Nuevo Centro Cultural

11 12

10

H Albergue Juvenil Madrid C/ Mejía Lequerica, 21 28004 MADRID Tel: 00 34 91 593 96 88 Email: [email protected] www.ajmadrid.es

09

08

lt environ bui me f o

13

RID 2012 MAD HZ rsity of ap pl ive i un

nt

ence Bachel or sci ed

Algemene Informatie

182

Algemene Informatie 07

183

Met tekstbijdragen van eerstejaars studenten voorjaar 2012 Redactie en lay-out: Vincent Verstraete en Lindsay de Silva

© 2012 HZ University of Applied Science versie 9 juli 2012 onderdeel van cursus “Gebouwbeschouwingen” van Bernard Vercouteren van den Berge

excursiegids opleiding Bouwkunde MADRID juni 2012 samengesteld door en voor studenten van HZ University of Applied Science

Recommend Documents