Landelijke studiedag Associatie voor Interactiebegeleiding en Thuisbehandeling
Effectieve hulp aan kind en gezin
bij specifieke en complexe problematiek Begeleiding ‘op maat’ van kind, ouders en professionals
22 november 2010 9.30 – 17.00 uur Congrescentrum de Reehorst te Ede, Bennekomseweg 24, 6717 LM Ede
Effectieve hulp aan kind en gezin bij specifieke en complexe problematiek Begeleiding ‘op maat’ van kind, ouders en professionals AIT organiseert twee keer per jaar een congres voor professionals die zich richten op het bieden van begeleiding en hulpverlening aan kinderen en gezinnen. Het gaat hierbij meestal om problemen in de ontwikkeling van kinderen en/of problemen in de opvoeding. Het kan zijn dat het kind geboren is met bepaalde beperkingen en dat ouders hulp nodig hebben om goed aan te sluiten op de specifieke behoeftes van hun kind. Het kan ook zijn dat ouders zelf beperkt worden in hun functioneren als ouder doordat zij zelf kampen met psychische problemen, negatieve ervaringen vanuit de eigen jeugd die ‘doorklinken’ in de opvoeding van hun eigen kinderen of veel stress ervaren in de alledaagse leefsituatie. Gelukkig is er momenteel veel aandacht voor ‘vroegsignalering’ en het zo snel mogelijk inzetten van effectieve ondersteuning om problemen te voorkomen of te beperken. Hoe verheugend en belangrijk deze ontwikkeling ook is, er zal aansluitend en aanvullend ook altijd een gespecialiseerd hulpaanbod dienen te zijn voor specifieke en complexe problematiek bij kind en/of ouders. Niet alle problemen kunnen voorkomen worden door preventie; bij specifieke ontwikkelingsproblemen, ernstige en/of complexe problemen zal ook specifieke en gespecialiseerde hulp moeten worden geboden. Uit de evaluaties van de studiedagen de afgelopen jaren, blijkt dat er grote behoefte is bij professionals in welzijn, hulpverlening en zorg om zich hierin te verdiepen en verder te bekwamen. Deze studiedag is dan ook geheel aan dit thema gewijd. AIT is merk- en methodiekeigenaar van video-hometraining (VHT) en video-interactiebegeleiding (VIB); twee methodes die zich allereerst richten op het herstel en ondersteunen van het contact en de communicatie. Dit is de basis voor het op gang brengen van ontwikkeling in brede zin; of het nu gaat om de taalontwikkeling of de sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen of het sociaal functioneren van het gezin als geheel. Video-feedback is het centrale instrument in de hulpverlening en begeleiding met VHT en VIB, micro-analyse van video-opnames van de alledaagse omgang maakt de elementen en patronen in de communicatie zichtbaar. Hierbij wordt duidelijk wat goed verloopt in de communicatie en wat nog ontwikkeld moet worden. Video-feedback is niet alleen voor opvoeders een belangrijk hulpmiddel, maar ook voor professionals; deze brengt helder in beeld of de hulp goed is afgestemd en of deze het gewenste effect heeft. Bij specifieke, ernstige of complexe problematiek is meestal sprake van samenwerking tussen meerdere hulpverleners/begeleiders; dit vereist een goede afstemming. Ook worden aanvullend aan VHT en VIB andere methodische referentiekaders en interventies benut. Niet alle combinaties zijn mogelijk en wenselijk. Op de studiedag worden een aantal mogelijkheden belicht die in de praktijk hun waarde hebben bewezen; het kan hierbij gaan om de inzet van VVE, Hanenmethodiek, het benutten van het systeemtheoretisch en contextuele referentiekader of bijv. het benutten van steun vanuit het netwerk. Een ander voorbeeld: bij hechtingsproblematiek zijn de ‘bouwstenen van hechting’ een helder kader voor ouders en begeleiders om aan te sluiten op de actuele behoeftes van het kind; waarbij uiteraard de video-beelden deze algemene principes concreet maken voor ‘dit specifieke kind’. Ons inziens is het van groot belang om te ontwikkelen vanuit de basis, namelijk vanuit (herstel van) goed contact tussen kind en ouders, met voorrang voor een aanpak die goed aansluit op het alledaagse leven. De taalontwikkeling van kinderen (en het adequaat ondersteunen hiervan) vervult hierin een cruciale rol, vandaar dat we op deze studiedag starten met ons hierin te verdiepen. Een inspirerende studiedag gewenst, Marjan Hoogland Coördinator Landelijk Bureau AIT
PLENAIR OCHTENDPROGRAMMA 9.30 - 10.00 uur:
ontvangst en koffie
10.00 uur:
opening door Marjan Hoogland, coördinator Landelijk Bureau van de AIT.
Aansluitend:
plenair ochtendprogramma tot de lunch met daarin koffiepauze van 11.00 - 11.30 uur Taalverwerving bij kinderen en effectieve begeleiding ‘op maat’ bij kinderen met problemen in de taal-spraakontwikkeling door de inzet van VIBLogopedie (VIB-L) Inleiders: Marjon Peek, Saskia Koning en Minke Nije
Gestart wordt met een algemene inleiding over de taalverwerving van kinderen; de samenhang tussen taal, cognitie en gedrag en signalen bij mogelijke problemen in de taal-spraak ontwikkeling. VIB-L is een effectief hulpmiddel in de behandeling van kinderen met problemen in de taal-spraak ontwikkeling en in de begeleiding van hun ouders en betrokken professionals. De mogelijkheden van VIB-L en de samenwerking met andere disciplines wordt besproken. Toelichting wordt ook gegeven op de complementaire mogelijkheden van VIB en de Hanenmethodiek. De specifieke bijdrage van de VIB geschoolde logopedist wordt toegelicht aan de hand van beelden van de nieuwe dvd ‘Sprekende beelden’. Op deze DVD zijn o.a. te zien: ouder/kind interacties bij zowel een normaal – als een ‘niet vanzelfsprekend’ verlopend taalverwervingsproces en beelden van feedbackgesprekken met ouders, leerkrachten en begeleiders. Ook zijn korte interviews met ervaringsdeskundigen opgenomen. Aangezien de belangstelling voor VIB-L de laatste jaren is toegenomen is de behoefte aan kwalitatief goed voorlichtings- en scholingsmateriaal groot. Om deze reden is vanuit de werkgroep VIB-L en op initiatief van Fontys Paramedische Hogeschool in samenwerking met Stichting Trajectum en met subsidie van het Damsté-Terpstrafonds de DVD ‘Sprekende beelden’ ontwikkeld alsmede een folder voor ouders. De communicatieontwikkeling van de kinderen is telkens uitgangspunt geweest bij de inzet van VIB-L en bij de montage van de video-opnamen. Saskia Koning en Minke Nije zijn gastdocent bij Fontys Paramedische Hogeschool op de opleiding voor Logopedie, Marjon Peek is docent taalontwikkelingsstoornissen aan dezelfde opleiding. De inleiders vormen samen de werkgroep VIB-L en zijn allen Hanengecertificeerd logopedist. Saskia is tevens een van de twee Haneninstructors die voor het ‘Hanencentre Toronto’ in Nederland de Hanenopleidingen verzorgen bij logopedisten.
12.30 – 13.30 uur:
lunchpauze
MIDDAGPROGRAMMA Workshop 1:
13.30 tot 14.45 uur
Pauze:
14.45 tot 15.15 uur
Workshop 2:
15.15 tot 16.30 uur
Borrel:
16.30 tot 17.30 uur
Bij de workshops staat vermeld in welk werkveld de inleiders actief zijn. We nodigen u van harte uit om ook ‘over de schotten tussen de werkvelden’ heen te kijken en kennis te nemen van wat bij collega’s elders ontwikkeld wordt. U kunt voor deze middag TWEE workshops selecteren (1 & 2) en één reserve (R) aangeven op het aanmeldingsformulier. Inschrijving op volgorde van aanmelding!
WORKSHOPS (u kunt twee workshops selecteren) Kinderopvang & Onderwijs 1. VVE met VIB; Ontwikkelingsgericht werken vanuit het initiatief van het kind, door Ietje Corman Binnen Kinderopvang en Onderwijs wordt gebruik gemaakt van VVE programma’s om de ontwikkeling te stimuleren en te ondersteunen bij kinderen waar de ‘ontwikkeling niet makkelijk vanzelf gaat’. Het potentieel van de VVE programma’s wordt beter benut en vergroot door de koppeling met VIB. Video-opnames maken het mogelijk om ‘per kind op maat’ af te stemmen. Deze afstemming start met het realiseren van prettig contact. Uit onderzoek blijkt n.l. dat alleen wanneer een kind zich prettig voelt en betrokken is, het zich kan gaan ontwikkelen en kan gaan leren. Samen met VIB kan VVE kinderen inderdaad de gewenste basis en uitnodiging bieden en de zo nodige betrokkenheid bewerkstelligen. VIB is een uitstekende methode om het ‘instrument VVE te kunnen bespelen’. Ietje Corman is opleider bij het kenniscentrum van Korein.
Adoptie 2. Hanenouderprogramma en VIB: sleutel voor taalstimulatie en communicatie, door Marion van Olst en Annemarieke Melman. Adoptiekinderen met een vertraagde taalverwerving, een communicatieve beperking of een taalontwikkelingsstoornis zijn gebaat bij ouders die bewust omgaan met hun taalgebruik. Sluit dit aan bij het niveau van hun kind? Wordt het kind verbaal en non-verbaal ontvangen? Een combinatie van VIB gericht op hechting en het Hanenouderprogramma helpt ouders om zicht te krijgen op hoe zij hun kind benaderen. Het biedt ideeën en strategieën om het contact met hun kind te bevorderen en de taalontwikkeling te stimuleren. In de workshop laten we aan de hand van beelden zien hoe VIB, gericht op wennen en hechten in een adoptiegezin en het Hanenouderprogramma voor kinderen met een taalontwikkelingsprobleem hand in hand kunnen gaan. Marion van Olst is pedagoog, bewegingstherapeute en VIB-er en werkt bij de afdeling Nazorg van Stichting Adoptie voorzieningen. Annemarieke Melman is logopedist en VIB-er en werkt vanuit Archimedestrainingen Amsterdam.
Gehandicaptenzorg/ LVG 3. Vraaggerichte hulp aan ouders van ‘kinderen met een diagnose’, door Laura van Viersen en Liesbeth van Gemert. In de workshop worden mogelijkheden besproken voor het bieden van effectieve, vraaggerichte hulp aan ouders van ‘kinderen met een diagnose’, het gaat vooral om kinderen met ASS, ADHD of om kinderen met een verstandelijke beperking. Het betreft hulp in het vrijwillig kader en de hulpvraag van ouders staat centraal in de begeleiding. In de workshop is te zien hoe de inzet van VHT ouders met een kindje met Down helpt om goed af te stemmen. In verschillende dagelijkse situaties zien ouders waar het hen lukt contact te maken met hun kind. Van het bekijken en bespreken van de beelden konden de ouders genieten. Dit was helpend bij de verwerking van de diagnose en gaf inzicht in het aansluiten in ‘het hier en nu’. Vervolgens wordt de hulp aan een moeder en haar twee dochters besproken, beiden met een diagnose: ADHD en PDD-NOS. De inzet van VHT heeft deze moeder geholpen om met behoud van basiscommunicatie leiding te gaan geven. Geoefend is aan de hand van spelmomenten. Het terugkijken van de beelden gaf moeder zelfvertrouwen. De spelmomenten verliepen plezierig en moeder voelde zich gesterkt in haar moederrol. Laura van Viersen is Praktisch Pedagogisch Gezinsbegeleider (PPG-er ) bij Triade Boschhuis in Almere. Zij volgt de opleiding tot VHT-er bij Liesbeth van Gemert. In de praktijk werkt Laura in gezinnen met ‘kinderen met een diagnose’. 4. Ondersteuning met VIB binnen de intramurale zorg voor cliënten met een matige tot ernstige verstandelijke beperking, door Brigitte Langers en Nel van Lierop. Binnen de intramurale zorg van ‘Dichterbij’ worden veel cliënten met complexe zorgvragen ondersteund wier initiatieven vanwege hun beperkingen en bijkomende problematiek niet altijd goed te begrijpen zijn. Hierdoor bestaat het gevaar dat ze verkeerd geïnterpreteerd worden en begeleiders met cliënten in een nee-reeks terecht komen waardoor de begeleiding dreigt vast te lopen. VIB wordt dan ingezet om weer objectief naar de initiatieven van een cliënt te kunnen kijken zodat zichtbaar wordt wat de cliënt duidelijk wil maken en wat de cliënt nodig heeft om zich verder te kunnen ontwikkelen. In de beelden zien we cliënten met een ernstige verstandelijke beperking en een vorm van autisme die d.m.v een aangepast visualisatie systeem en VIB geholpen worden om zich verder te kunnen ontwikkelen. De verbeterde afstemming met de cliënt verhoogt de ontwikkelingskansen en daardoor het welzijn van de cliënt evenals de werksatisfactie van de begeleider. Brigitte Langers is case-manager en VIB-er, Nel van Lierop is VIB-opleider, beiden werken bij Dichterbij. 5. Pedagogische ondersteuning met VHT in gezinnen met ouders met beperkte verstandelijke vermogens en complexe opvoedingsvragen, door Astrid Vollenberg. Besproken worden beelden van begeleidingssituaties in multi-problem gezinnen waar sprake is van beperkte vermogens van de ouders. Dit kan te maken hebben met een zwakkere begaafdheid al dan niet in combinatie met psychische problematiek. Omdat deze ouders vaak extra onzeker zijn over hun eigen kunnen richt Astrid zich in haar begeleiding sterk op het
v ergroten van het inzicht en op het empoweren van deze ouders. Op deze wijze probeert zij ouders te helpen door het vertrouwen in hun eigen opvoedingsvaardigheden te vergroten. Astrid Vollenberg werkt als pedagogisch gezinsbegeleidster met VHT binnen de ambulante gezinsbegeleiding van ‘Dichterbij’ en is opleider VHT/VIB.
Thuiszorg/Ambulante Thuisbegeleiding/ PGB 6. VHT in de Ambulante Begeleiding van de Thuiszorg bij specifieke en complexe problematiek, door Kim Dierckx, Erna Stockmann, Carolien Maas en Wilma Weijman Vanuit de Ambulante Begeleiding (voorheen Gespecialiseerde Verzorging in de Thuiszorg) wordt VHT regelmatig ingezet in een gezinssituatie samen met andere disciplines vanuit de Thuiszorg, Jeugdhulpverlening, Maatschappelijk werk en andere organisaties. Vanuit Thuiszorg bestaat de mogelijkheid om binnen de Ambulante Begeleiding een succesvolle combinatie te maken van het bieden van praktische ondersteuning thuis met de inzet van VHT, waarbij er nauw wordt samengewerkt door beide disciplines. In deze workshop worden beelden besproken van VHT begeleidingen bij o.a. ouders met beperkte vermogens, een psychiatrisch verleden en een vader met een persoonlijkheidsstoornis. Ondanks deze beperkingen lukt het de ouders samen met de VHT-er om de mogelijkheden en krachten die aanwezig zijn binnen het gezinssysteem aan te spreken en te benutten. Dit heeft een positieve invloed op de communicatie tussen de ouders onderling en in relatie tot hun kinderen waardoor ook de sfeer binnen het gezin aanzienlijk verbetert. Het is de uitdaging voor de VHT-er om kleine, haalbare doelen te stellen en optimaal afgestemd te blijven op de ouders in nivo en tempo. Kim Dierckx en Erna Stockmann werken als opleiders en AIT-opleidingscoördinatoren vanuit ZuidZorg. Carolien Maas is als VHT-er verbonden aan ZuidZorg, Wilma Weijman werkt als VHT-er bij Orbis.
Pleegzorg 7. Ondersteunen ‘ingroei’ in pleeggezinnen m.b.v. VIB, door Herma van Andel, Anouk Maat en Joan van den Bos. (presentatie; geen workshop) Bij Spirit Amsterdam wordt VIB ingezet in de pleegzorg om de ingroei van het pleegkind te ondersteunen. Bij de Pleegzorg van Spirit wordt het Stap-programma gebruikt voor de selectie en voorbereiding van de pleeggezinnen. De inzet van VIB sluit hierop aan. Centrale focus bij de VIB is gericht op het bevorderen en ondersteunen van het contact en de hechting tussen pleegkind en pleegouders. De scholing van de pleegzorgmedewerkers is (mede) verzorgd door Nelleke Polderman vanuit Basic Trust. Er is voor gekozen om naast de vaste begeleider vanuit pleegzorg een VIB-specialist in te zetten, die de ondersteuning met VIB biedt aan de hand van 4 à 5 opnames. Anouk Maat en Joan van der Bos zijn werkzaam bij de afdeling Pleegzorg van Spirit, waarbij zij naast hun reguliere werkzaamheden specifieke VIB-trajecten kunnen bieden. 8. Specifieke ‘hulp op maat’ m.b.v. VIB in de Pleegzorg, door Anita Venderbosch en Linda Dix-Manning. De afdeling Pleegzorg bij Pactum werft en begeleidt pleeggezinnen in de regio Noord-Gelderland, Midden-IJssel en in de Stedendriehoek. Pleegzorg bij Pactum omvat verschillende vormen van hulpverlening in gezinnen voor kinderen/jongeren die om uiteenlopende redenen tijdelijk niet, voor langere tijd niet of wellicht nooit meer in hun eigen gezin kunnen wonen. De hulpvarianten bestrijken het hele spectrum van crisispleegzorg, weekendpleegzorg, kort- en langverblijf pleegzorg tot en met pleegzorg met intensieve behandeling (TGV). VIB wordt zowel ingezet ter ondersteuning van het contact en de hechting tussen pleegouders en kinderen als t.b.v. specifieke hulp op maat bij complexe problematiek. Hechtingsproblematiek in combinatie met andere specifieke ontwikkelingsproblemen bij het kind en complexe problematiek vanuit de achtergrond van het pleegkind, maakt hier deel van uit. VIB wordt ook ingezet om de bezoeken van de biologische ouders aan het kind positief te begeleiden, ook in die situaties waarin het kind niet meer thuis gaat wonen. Anita Venderbosch is teamleider en opleider VIB-Pleegzorg en heeft voor haar huidige functie veel ervaring opgebouwd als pleegzorgbegeleider binnen de TGV. Linda Dix Manning is pleegzorgwerker. Naast de reguliere begeleiding van pleeggezinnen, houdt zij zich specifiek bezig met VIB in pleeggezinnen.
Jeugdhulp 9. Systeemtheoretisch denken en VIB, door Els Dirks en Thea van Erp De beelden die besproken worden illustreren hoe de verbinding gemaakt kan worden tussen de 2 methodische kaders en hoe video-interactiebegeleiding ingezet wordt om verbinding te maken tussen mensen. Els neemt ons mee in 2 begeleiding strajecten; • een gezin met een uit huis geplaatste jongen met ASS, waarbij samen met het gezin wordt gezocht naar begrip en erkenning voor alle gezinsleden en het weer thuis kunnen komen wonen van de zoon. • hoe de initiatieven van een kind dat knel zit in loyaliteiten, met behulp van beelden, in ‘de tweede kans’ ontvangen kunnen worden. Hierbij wordt moeder geholpen om een deel van de last bij haar zoontje weg te nemen en hem erkenning te geven voor zijn zorg om haar. De beelden laten zien dat VIB een prachtig middel is om op systeemtheoretische wijze in te zetten. Els Dirks is werkzaam als ambulant hulpverlener bij De Combinatie Jeugdzorg. Zij heeft aan de Interactie Academie in
Antwerpen de opleiding ‘ouderbegeleiding, opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsbegeleiding’ gevolgd. Daar heeft ze uitvoerig kennis gemaakt met systeemdenken en communicatie. Middels theorie en oefeningen is ze bezig geweest met wederzijdse beïnvloeding tussen mensen, de wijze waarop mensen communiceren en de betekenis hiervan. Thea van Erp, opleider VIB/VHT, leidt Els op tot video-interactiebegeleider. Els laat beelden zien die zij tijdens deze opleiding heeft gemaakt. 10. Begeleiding van ouders met een jong autistisch kind vanuit het MKD m.b.v. IPT-VHT, door Edith Manetti en Marja Karhof i.s.m. Lia van Rosmalen. Bij MKD ‘de kleine Prins’ te Purmerend, onderdeel van Spirit in de Agglomeratie Amsterdam is door de jaren heen continue geïnvesteerd in de professionalisering van de medewerkers op het MKD m.b.v. het systematisch benutten van ‘ de basis communicatie’ op verschillende niveau’s. Het betreft in vrijwel alle gevallen kinderen met ontwikkelingsproblematiek c.q. ontwikkelingsstoornissen. Begeleiding van de ouders is in alle gevallen van wezenlijk belang; ouders hebben hulp nodig om goed aan te kunnen sluiten bij hun kind en de ontwikkeling bij hun kind mede te kunnen ondersteunen. Naast het maatschappelijk werk, kunnen de pedagogisch medewerkers hierin een belangrijke rol vervullen waarbij deze zich met name richten op de pedagogische omgang tussen ouders en kinderen. Om die reden hebben een aantal pedagogisch medewerkers die reeds VIB waren opgeleid, later de IPT-VHT opleiding gevolgd. Middels IPT maken de werker intensief kennis met de meest gangbare methodes die binnen hulp op indicatie worden benut in de ambulante hulpverlening; middels de specialisatie VHT worden zij vervolgens toegerust om VHT specifiek te benutten in de gezinsbegeleiding. Edith en Marja bespreken hulpverlening aan ouders met een jong autistisch kind, waarbij zij tevens hun op het MKD opgebouwde kennis en ervaring in de omgang met deze kinderen kunnen benutten in de gezinsbegeleiding. Lia van Rosmalen geeft een korte uiteenzetting met betrekking tot de IPT-VHT opleiding (een coproductie van AIT en Fontys-Hogescholen), zowel qua inhoud als wat betreft tal van praktische zaken. Edith Manetti en Marja Karhof werken als gezinsbegeleiders en pedagogisch medewerkers bij Spirit, Lia van Rosmalen is verbonden als stafmedewerker aan de Combinatie Jeugdzorg te Eindhoven en schrijft voor AIT de Post HBO IPT-VHT opleiding in samenwerking met docenten van Fontys. 11. Contactherstel m.b.v. systeemgerichte hulpverlening en VHT in multi-problemgezinnen, door Hesdy Olieberg en Margaret Bakker. In deze presentatie is te zien hoe de methode VHT wordt ingezet in multiproblem gezinnen in Amsterdam Zuid-Oost. De gezinnen waarmee gewerkt wordt bevinden zich vaak in veel tumult, zoveel dat het nodig is om terug te gaan naar de basis, het contact. Aan de hand van beelden wordt stap voor stap de ontwikkeling in beeld gebracht en is de zien hoe de gezins leden door de Video Home Training dichter bij elkaar komen en er weer ruimte komt voor groei. Hesdy Olieberg laat zien en bespreekt hoe hij en collega’s daarbij te werk gaan, welke methodische uitgangspunten en instrumenten naast VHT worden benut en vooral, hoe ouders weer kunnen gaan kijken naar hun kind. Methodisch wordt (naast de basiscommunicatie) o.a. benut: het systeemgericht werken en het maken van een genogram. Hesdy Olieberg is medewerker van ‘Altra Thuis’, Margaret Bakker is opleider VHT/VIB en AIT-opleidingscoördinator. 12. Multi cultureel werken in gezinnen met complexe problematiek m.b.v. VHT met trajectplan door Wil Bührs en Mariëtte Braam. Aanleren van basiscommunicatie bleek niet voldoende te zijn voor een Turks gezin met 4 kinderen in de leeftijd van (nu) 5 tot en met 17 jaar (bij start 3 t/m 15 jaar). Complexe problematiek maakte dat de aandacht uit moest gaan naar alle voor de kwaliteit van de opvoeding relevante domeinen in het gezinsfunctioneren; bij VHT weergegeven in de ‘blokken van het trajectplan’. Wat maakte de problematiek complex? Hierbij moet gedacht worden aan geweld in het gezin, puberproblematiek, psychiatrische problematiek en een cultuur en taalbarrière. VHT staat soms zover af van de cultuur van de gezinnen dat het van belang is dat er een ‘brug wordt geslagen’ tussen de verschillende culturen. Doel: op passende wijze het gezin helpen zowel binnenshuis als buitenshuis. Wat betreft het functioneren buitenshuis is het doel: integreren met behoud van loyaliteit aan de eigen achtergrond zonder dat de gezinsleden buiten de eigen kring en de normen van hun eigen netwerk gaan vallen. In deze workshop zal dit proces gepresenteerd en gedeeld worden. Wil Bührs, ambulant hulpverlener en Mariëtte Braam, opleider VHT/VIB en behandelcoördinator ambulant, zullen deze workshop verzorgen. Zij zijn beide werkzaam bij OCK Het Spalier in Santpoort-Noord.
Opvang 13. VIB ingezet in de opvang van licht verstandelijk beperkte tienermoeders. In Hilversum op “Alleen Samen” wordt een groep van 11 tienermoeders met een verstandelijke beperking opgevangen. “Alleen Samen” is een onderdeel van het Goodwillcentrum van het Leger des Heils in Amsterdam. De jonge moeders wonen er met hun (pasgeboren) baby’s in een eigen appartement. De begeleiding richt zich op hun moederschap, het voeren van een huishouden, school, werk en het sociale netwerk van de meiden, zowel binnen als buiten de groep. Over het algemeen kunnen ze weinig terugvallen op hun familie en op hun eigen netwerk en gaan ze een toekomst met veel onzekerheden tegemoet met hun kindjes. Het is een belangrijke taak voor de begeleiders om de moeders zo goed mogelijk toe te rusten voor deze toekomst en zowel hun eigen mogelijkheden als die uit hun netwerk optimaal te benutten. VIB wordt toegepast in de moeder-kind begeleiding, maar ook benut in de mentorcontacten en in de groepsdynamiek. In deze workshop behandelen Elly Scholten, Anita Postma en Dorini Janssen de concrete bijdrage van VIB binnen deze hulpvorm.
