Marin Alsop leek voorbestemd om musicus te worden. Haar vader was violist en haar moeder celliste. Als enig kind van twee klassieke beroepsmusici werd ze op alle mogelijke manieren gestimuleerd om haar muzikaliteit te ontdekken. De piano was het eerste instrument waarmee ze kennismaakte. Ze gaf de brui aan haar pianocarrière op haar zesde. Maar toen was daar de viool en die bracht haar muzikaal verder dan alleen het beheersen van een instrument. Daar lag een bijzondere gebeurtenis aan ten grondslag. "Ik was negen jaar en mijn vader nam me mee naar een concert. Voor het orkest stond Leonard Bernstein. Vanaf dat moment wist ik dat ik dirigent wilde worden".
lEONARD BERNSTEIN Net als veel tienermeiden had Mary Alsop posters van The Beatles op haar kamer. Deze jongensband moest de ruimte op haar meisjeskamer wel delen met een poster van Leonard Bernstein. Vanaf haar muur stapte het idool haar werkelijke leven binnen: Bernstein werd haar mentor. Een gebeurtenis die de manier veranderde waarop ze muziek zag en beleefde. "Bernstein was zelf een verhalenverteller. En hij leerde me dat achter alle muziek een verhaal zit. Een verhaal dat het verdient om verteld te worden". In 1988 ontvangt Alsop een muziekbeurs en gaat ze studeren bij Leonard Bernstein, Gustav Meier and Seiji Ozawa. Als Marin Alsop over Bernstein praat kun je de bewondering door haar zelfverzekerde stem heen horen. "Zijn enthousiasme was aanstekelijk. Hij had een grote maatschappelijke
betrokkenheid en was een echte wereldburger. Daarom probeer ik mijn muziek interessant en relevant te houden. Mijn muziek moet een microkosmos van de wereld zijn"
EERSTE VROUW In 2005 werd Alsop aangesteld als muzikaal directeur van het internationaal vermaarde Baltimore Symfonie Orkest (BSO). Met het partnership tussen Alsop en het BSO werd geschiedenis geschreven. Het was een sprong naar een nieuw tijdperk voor het orkest maar ook in Alsops carrière. Ze werd hiermee de eerste vrouw die een vooraanstaand Amerikaans orkest leidde. Het orkest zat financieel in zwaar weer en er waren al tien jaar geen opnames gemaakt. Alsop durfde de problemen te benoemen en kwam met een innovatieve artistieke visie waarmee ze de toegankelijkheid van klassieke muziek wist te vergroten. 2007 was een bijzonder jaar voor het orkest. Met Alsop aan 't roer wist het orkest veertig procent meer abonnementhouders aan zich te binden ten opzichte van twee jaar eerder. Met zo veel indrukwekkende resultaten in een conservatieve industrie als deze is Alsop opvallend genoeg zelf niet zo met het 'eerste vrouw' thema bezig. "Er zijn op dit moment meer vrouwelijke dirigenten dan ooit, maar niet op het allerhoogste niveau. Er doen zich niet zo veel kansen voor. Onze maatschappij is nog steeds niet gewend aan vrouwen in een leidinggevende positie. Dat verandert maar langzaam. Dat is een kwestie van gewenning. Ik denk dat zodra we gewend zijn aan vrouwen die een positie op het hoogste niveau
I
bekleden, bijvoorbeeld een president, dit steeds minder een punt zal zijn. In het Verenigd Koninkrijk was ik ook de eerste vrouw die de leiding over een vooraanstaand orkest zou krijgen en de reactie was echt anders. Op dat moment had men een vrouw als premier. Nu in Brazilië gebeurt eigenlijk het zelfde: we hebben Diln~ia Russef als viûüwelijke pïesident, ik denk werkelijk dat dat een verschil maakt." Is het een voord,eel, als vrouw voor een orkest staan? Ze denkt van niet. "Misschien dat vrouwen meer gevoel hebben voor diplomatiek handelen. Dat zou kunnen helpen in de rol van dirigent maar ik hou er niet van in dat soort algemeenheden te spreken. Ik hecht er meer aan te geloven dat de maatschappij echt verandert en dat men meer open staat voor de specifieke kwaliteiten van vrouwen."
BRAZIlIE De 56-jarige Marin Alsop, een geboren New Yorkse, werd bij de start van het 2012 seizoen chef-dirigent van het Sáo Paulo Symphony Orchestra (OSESP). Alsops contract met het Baltimore Symphony is verlengd tot 2015. Ze zal gelijktijdig het OSESP leiden. Het Sáo Paulo Symphony Orchestra is opgericht in 1954 en speelt meer dan negentig concerten per jaar in haar eigen zaal. Deze zaal is in 1999 verbouwd van treinstation tot concertzaal met 1500 stoelen. Het orkest heeft elfduizend liefhebbers met een lidmaatschap. Het organiseert diverse educatieve programmàs die door bijna tachtigduizend bezoekers per jaar worden bezocht. Het heeft in haar historie
zo'n dertig cd's op de markt gebracht. Zelf afkomstig uit een van de grootste steden ter wereld was ze toch onder de indruk van het economisch cemrum en de drukbevolkte stad van Brazilië." Ik was in het begin onder de . indruk van de onmetelijkheid van Sáo Paulo. Beton, graffiti, verkeer, wildgroei in alle opzichten. Inmiddels ben ik gek op de energie en de soort van ruwheid die de stad in zich heeft. Het doet me denken aan mijn jeugd in de zevemiger jaren in New York City!". Brazilië zit in een energieke periode van haar bestaan en volgt Sáo Paulo's latijnse motto: Non dvcor, dvco, vrij vertaald: 'Ik word niet geleid, ik leid zelf' . Marin denkt dat het een perfect momem is om te gaan werken in de grootste stad van Zuid Amerika ."Brazilie zit midden in een periode van economische en culturele omwikkeling. Ik ben gek op Brazilië! Mensen zijn warm, oprecht en eerlijk en zijn hongerig naar cultuur. Klassieke muziek in Brazilië is een echte uitdaging maar de concerten zitten vol met betrokken en enthousiaste mensen. Het oog van de wereld is op Brazilië gericht. Ik wil daar bij zijn, ik wil daar aan meebouwen"
EEN SCHAT DIE ONTDEKT MOET WORDEN De Portugezen omdekten Brazilië in de I5e eeuw. Marin Alsop omdekt het land in de 2Ie eeuw. Natuurlijk is ze vooral in Sáo Paulo maar ze heeft met haar familie ook in de Amazone geweest en heeft Salvador bezocht. "Ik heb gewerkt met het orkest Neojibá, een project dat zich richt op sociale imegratie door orkestmuziek voor kinderen en jeugd. Ik ben nog niet direct betrokken bij sociale projecten, maar ik zal in juli van dit jaar wel nauw betrokken zijn bij het Campos do Jordáo Festival." Alsop is gek op de populaire Braziliaanse muziek en op Amerikaanse jazz. Ze probeert van alles wat op te pikken
"Braziliaanse muziek is een schat die door de wereld ontdekt moet worden. De componisten die ik ondertussen heb ontdekt zijn Guarnieri, Mignone, Edu Lobu, Lorenzo Fernandez. Maar ik ben pas net begonnen met deze ontdekkingsreis en het lijkt er op dat er nog ontzettend veel te ontdekken valt! Brazilië loopt over van talent en warmte" . Baltimore, New York, London, Sao Paulo, Amsterdam, Alsop heeft op veel plaatsen vooraanstaande orkesten mogen leiden. Ze was hoofddirigenr van het Bournemourh Symphony Orchestra. Regelmatig treedt ze op als gastdirigent van het New York Phiiharmonic, het Philadelphia Orchestra, het Los Angeles Philharmonic en treedt ook elk seizoen op met het London Symphony Orchestra en het London Philharmonic Orchestra. Ze speelt met musici van allerlei pluimage en vindt dat er meer overeenkomsten dan verschillen zijn tussen al deze orkestleden: "Musici hebben ,~en gemeenschappelijke taal. In OSESP merk je wel wat terug van de fase waarin het orkest en het land zich bevinden. Ze werken keihard en tegelijkertijd zijn ze flexibel, positief en maken ze zich druk om hun toekomst. In Baltimore gaat het meer om gewone dagelijkse zaken zoals bijvoorbeeld fondsenwerving. Dat orkest bevindt zich in een andere fas·e maar musici zijn musici, altijd en overal!" Alsop is verder muzikaal directeur van het Cabrillo Festival in Californië and nu ook van het Winter Festival in Gramado in Brazilië. Daarnaast laat ze van zich horen in diverse radioprogrammàs. Ze legt uit wat haar geheim is om dit drukke programma vol te houden: "Het is inderdaad idioot veel. Weet je, elk project waaraan ik werk bevindt zich in een andere fase. Hierdoor heeft niet alles evenveel aandacht nodig. Het Cabrillo Festival bestaat bijvoorbeeld al twintig jaar. Het is organisatorisch een geoliede machine en vindt enkel in
de zomer plaats. Het Baltimore Symphony Orchestra gaat hartstikke goed. Fantastische synergie. En nu dan Osesp. Je moet wel ergens in investeren. Ik wil dingen bouwen"
. HET ONMOGELIJKE BEREIKEN Een dirigent moet zonder één woord te wisselen met haar musici communiceren. Tegelijk, met haar rug naar het publiek, een boodschap, een emotie, aan datzelfde publiek overbrengen. Dat is precies wat Alsop zo aantrekt in haar vak. "Het is best mysterieus en abstract. Het is iets magisch. Als dirigent moet je een creatie van iemand lezen en begrijpen. Proberen musici iets te laten doen zoals de componist het bedacht heeft. Musici ontvangen mijn interpretatie daarvan. Het is een gelaagd proces. De mogelijkheid om te inspireren en uit al die individuen het beste te halen voor iets dat groter is dan wij zelf Dat is de missie die ik deel met mijn musici en die start met respect voor de componist. De dirigent is de boodschapper die de mogelijkheid heeft om het inzicht van het publiek vorm te geven door zijn eigen visie op het verhaal te geven. Als dat lukt, is het onmogelijke bereikt." Het orkest in Sáo Paulo lijkt een nieuwe impuls aan Alsops indrukwekkende bestaan te geven: "Het gaat allemaal om mogelijkheden. Dat vind ik interessant. Ik was erg onder de indruk van het orkest toen ik vorig jaar als gastdirigent met hen mocht werken. De musici zijn zeer ambitieus. Zowel orkest als publiek is erg communicatief Wat mij betreft een eerste klas orkest en een fascinerende stap in mijn carrière." Alsop wil het orkest op meer internationale podia brengen. Deze zomer zal het orkest door Europa toeren. Het doet ook Nederland aan. Marin Alsop treedt op 19 augustus met het orkest in het Concertgebouw in Amsterdam aan. Tsjaikovski's Vierde symfonie en Dvoráks Celloconcert met Antonio Meneses als solist staan op het programma.
